Shënime për nxjerrjen e gazit natyror dhe Rjetin e ... · Përmban kryesisht informacione që lidhen me ndërmarrjet e transportit dhe prodhimit të gazit natyror në Shqipëri

https://www.google.com/maps/d/u/0/edit?

mid=1U8OMt0Zj3VYJGeO3GUUyWyBwsV_3gMch&ll=40.799662286318224%2C20.029390467773396&z =10

Bashkëlidhet me materjalin e kumtesës për 100 vjetorin e zbulimit të naftës dhe rrjetin e tubacioneve të transportit dhe qëndrave ,grumbulluese e shpërndarëse të naftës dhe gazit natyror dhe shoqëruës dhe terminaleve të naftës ,virxhin naftës dhe bitumit të lëngët

Shënime , pak histori për naftën gazin, bitumin, nxjerrjen e gazit natyror dhe rrjetin e

transportit me tubacione dhe stacionet e

naftës dhe gazit në Shqipëri deri në vitin

1992

Haki Rrokaj 14/03/2018

Përmban kryesisht informacione që lidhen me ndërmarrjet e transportit dhe

prodhimit të gazit natyror në Shqipëri deri në vitin 1992

Haki

Typewriter

ë

Shënime për nxjerrjen e gazit natyror dhe Rjetin e tubacioneve te transportit dhe stacioneve të naftës dhe gazit në Shqipëri deri në vitin 1992

1

Për naftën flitet mbi rruzillin tokësor qysh katër mijë vjet më parë. Sipas Herodotit dhe konfirmuar nga

Diodorus Siculus, asfalti (bitumi) u përdor në ndërtimin e mureve dhe kullave të Babilonisë dhe se ka pasur gropa të

naftës afer Ardericca (pranë Babilonisë) në Zacynthus (ishujt Jon, Greqi). Sasi të mëdha të tij u gjetën në brigjet e

lumit Issus, një nga degët e Eufratit. Tabletat e hershme persiane tregojnë përdorimet në medicinë si dhe për ndriçim

të naftës në nivelet e larta të shoqërisë Përdorimi i naftës daton në Kinën e lashtë me më shumë se 2000 vjet më parë.

Puset më të herëshme të njohura të naftës u shpuan në Kinë në vitin 347 p.e.s ose më herët. Ata kishin thellësi deri në

rreth 800 ft (240 m) dhe ishin shpuar duke përdorur copa të bashkangjitura në ekstremet e drurëve të bambus

Rrugët e para të Bagdadit ishin shtruar me katran, që nxirrej nga nafta e cila u bë e nxjerrëshme nga fushat

në rajon. Në shekullin e 9-të, fushat e naftës u shfrytëzuan në zonën rreth Bakusë,,në Azerbajxhan. Këto fusha u

përshkruan nga gjeografi arab Abu al-Hasan 'Alī-Mas'udin në shekullin e 10-të dhe nga Marko Polo në shekullin e 13-

të, ai e përshkroi prodhimin e këtyre puseve me qindra ngarkesa të anijeve. Distilimi i naftës u përshkrua nga

alkimisti persian, Muhammed ibn Zakarīya Razi (Rhazes).

Ka pasur prodhim të kimikateve të tilla si vajguri në alembikë (al-ambiq,llampa), që përdorej kryesisht për

llampat e vajgurit. Kimistë arabë dhe persianë, gjithashtu distiluan naftë bruto në mënyrë që të prodhonin produkte

të ndezshme për qëllime ushtarake. Përmes Spanjës islame, distilimi u bë i disponueshëm në Evropën Perëndimore

prej shekullit të 12-të. Ajo ka qenë e pranishme edhe në Rumani që nga shekulli i 13-të, duke u emërtuar si peculă Në

vitin 1745, në kohën e perandoreshës Elizabet të Rusisë, pusi i parë i naftës dhe rafineria u ndërtuan në Ukhta nga

Fiodor Priadunov. Përmes procesit të distilimit të "vajit të shkrirë" (naftës) ai mori një substancë të ngjashme me

vajgurin, e cila u përdor në llampat e naftës nga kishat dhe manastiret ruse (edhe pse familjet mbeteshin ende me

përdorimin e qirinjve)

Ndertime për naftën janë minuar në vitin 1745 në Merkwiller-Pechelbronn, Alsasë nën drejtimin e Louis Pierre

Ancillon de la Sablonniëre, me urdhër të veçantë të Luigi XV (Fr) Fusha e naftës Pechelbronn ishte aktive deri në vitin

1970 dhe ishte vëndlindja e kompanive Antar dhe Schlumberger. Rafineria e parë moderne u ndërtua atje në vitin

1857 Në vitin 1848 lengu i parë i naftës që njohim edhe sot është nxjerrë nga pusi i shpuar në Azi, në gadishullin

Asferon në veri-lindje të Bakus, nga inxhinieri rus F.N. Semyenov.

Ignaci Lukasieviç përmirësoi metodën e Gesner duke krijuar një mjet për rafinimin e vajgurit nga më të lehtët

në dispozicion të "naftës shkëmb" ("petr-oleum") në 1852, dhe minierën e parë naftës në shkëmb që është ndërtuar në

Bóbrka, pranë Krosno në Galicinë qëndrore evropiane (Poloni) në 1854. Këto zbulime u përhapën me shpejtësi në

mbarë botën dhe Merzoef ndërtoi rafinerinë e parë moderne ruse në fushat e prodhimit të naftës në Baku në 1861. Në

atë kohë Baku prodhoi rreth 90% të naftës Në vitin 1880, Dmitri Mendelejev propozoi ndërtimin e tubacionit Baku-

Batumi për të siguruar transportin e naftës nga Baku në tregun botëror.

Çështja se kush është kualifikuar si pusi i parë i prodhimit të naftës komerciale në botë është një përgjigje e

vështirë. Në vitin 1859 Edwin Drake, pranë Titusville, Pensilvani, konsiderohet gjerësisht si pus i parë modern. Pusi i

Drake ndoshta është veçuar për shkak se ai ishte i shpuar, jo i gërmur; sepse u përdor një motor me avull ,dhe përdori

një kollonë tubosh brënda të cilës vijonte avancimin në thellësi i mbrojtur nga uji dhe shëmbjet e faqeve te murit të

trungut të pusit.,dhe sepse ishte shoqëruar me një bum të madh ekonomik në përdorim më pas , fillimisht si

ndriçues,dhe më pas si medikament, ( nga Samuel Keeri biri i Tomas Keer i cili konkludoi për përdorimin e “ujit të zi”)

si ndriçues dhe lëndë djegëse. Sidoqoftë, i pari që ishte shpuar ndonjëherë kudo në botë, që prodhonte naftë, u shpua

në vitin 1857 në një thellësi prej 280 këmbësh nga kompania amerikane Merrimac në La Brea ("Pitch") në juglindje të

Trinidadit në Karaibe. Përveç kësaj, kishte aktivitet të konsiderueshëm përpara pusit te kolonel Drake në pjesë të

ndryshme të botës, në mesin e shekullit të 19-të. Një grup i drejtuar nga Major Aleksejev i Trupave Bakinskij të

Inxhinierëve të Minierave hapi me krahë një pus në rajonin e Bakus më 1848. Kishte puse të motorizuara në

Virxhinian Perëndimore në të njëjtin vit si edhe pusi nr 1 i Drake's. Një pus i hershëm industrialo komerçial ishte

hapur në Poloni në 1853 dhe një tjetër në Rumani më 1857. Në të njëjtën kohë, në Poloni u hapën rafineritë e para të


2

naftës, por të vogla në Jasło e në Ploiesht , në Rumani, më pas. Rumania ishte vendi i parë në botë që prodhoi naftën e

papërpunuar , në statistikat ndërkombëtare gjendet përkatësisht 275 tonë. në vitin 1875, naftë e papërpunuar u

zbulua nga David Beaty Kjo çoi në hapjen e fushës së naftës Bradford, e cila, nga vitet 1880, prodhoi 77 përqind të

furnizimit global të naftës në botë.Këto përqindje të përmëndura, kuptohet se bëjnë fjalë për sasi modeste por me

vlera historike në ditët e sotme

Një përshkrim i shkurtuar i pusit të parë të shpuar në Tarantum ,Pensilvani krijon idenë në analogjinë e

kontributit të naftës në Shqipëri , "kolonelëve" Darke shqiptarë dhe vet industris së naftës dhe gazit ne kohen

“moderne” në Shqipërinë e sotme .

Duke kërkuar kripë në Tarantum,një qëndër e vogël banimi me disa qindra banorë përgjat bregut të lumit

,kërkuesit e kripës të Tomas Keer panë se një prej gropave të hapura u mbush me "ujë të zi" i cili ishte me erë të keqe

Ata njoftuan menjëherë z Keer i cili u mërzit , vuri duart në kokë dhe urdhëroi: Hidheni këtë gjë në lumë .Uji i zi u

hodh në lumë dhe, brënda disa ditësh lumi Allegheny bëhet si një shirit i errët dhe me shkëlqimiin e plumbit që kalon

përmes pyjeve të qytetit dhe me fleksje të çuditshme blu.

Një delegacion peshkatarësh u mblodhën në Tarantum për të protestuar ,dhe u ankuan tek Keer duke i thënë

se për kripën e tij po helmonte peshqit e tyre,por Keer nuk dëgjonte fare për këtë punë.

Një natë dikush hodhi një objekt me flakë dhe shpërtheu një zjarr gjigand me flakë të fortë dhe tym të zi. Të

gjith po shikonin të budallallepsur dhe të pa zot që të merrnin masa ndaj atij përbindëshi , edhe Keer po shikonte nga

dritarja e shtëpisë së vet prej druri dhe i shkoi ndërmënd se kjo gjë që hodhën në lumë qënka e aftë të ndriçojë dhe të

bëjë zjarr, mendoi se ishte shumë më e vlefshme se uji i kripur apo kripa që grumbullonte ai.

Menjëherë vendosi t'a grumbullonte ujin e zi në fuçi dhe t'a shiste për ndriçim.Në atë kohë , për ndriçim

përdorej dhjami i derrit, Kieer hodhi në shitje me çmim më të ulët shishet e para me ujin e zi,që kishin disavantazh

vetëm tymin.por që kushtonte shumë më pak.Në këtë situatë u fut në lojë i biri i T.Keer ,Samuel Ker ,ai njihte indianin

Seneka i cili i tha se në vëndin e tij përdornin "vajin e shkëmbit" si ilaç për grykët dhe dhimbjet reumatzmale,ai

mbushi shishet me "balsam" dhe çdo shishe e shiste për 1 dollar Lajmi për zjarrin në lumin Alegheny dhe për

balsamin e shkëmbit të kuq ,u përhap shpejt në tërë Amerikën,duke vënë në lëvizje mendimin dhe interesin kërkuesve

të arit ,bankiereve e të çdo lloji.

20 Dhjetor 1857,nga shkallët e "Amerikan hotel" të Titusvil zbret 38 vjeçari Edvin Laurentin Darke i titulluar

kolonel por pa ditur se i kujt ushtrie kishte qënë i cili shtoi kureshtjen e 125 banorëve të Titusville. Ai shikonte

gropat e kripës së Kieer ,merrte rërën në pëllëmbën e dorës shënonte në letrën që mbante në dorë ,dhe po çfaqej si

një kompetent perfekt dhe arrogant.

Kush ishte ,nga vinte dhe ç'donte kolonel Darke

Ai vinte nga New Jork pasi i kishte vdekur gruaja dhe dy fëmijët Në muajin gusht 1858 filloi shpimin e pusit të parë

me një motor me avull "Derrik", përmbytjet e infiltrimet shpeshta të lumit e detyruan të përdorte një tub brënda të

cilit vazhdonte goditjet koka e daltës, punimet vazhduan gjatë dhe shpenzimet mbrritën 2000 dollarë ,më tej u

deryrua të firmoste kambiale për vijimin e punës


3

Mëngjezin e së dielës së 30 gushtit xhaxha Bill shkoi të hidhte një sy tek pusi ,ai u shtang kur pa "ujin e zi" që kishte

ardhur deri në grykën e pusit.Ky pus mbeti në histori si “Pusi nr 1" Më pas shpërtheu lufta për blerje tokash në

luginën Titusvill në Tarantum.Më dt 7 Tetor 1759 ,për një pakujdesi të xhaxha Billit Pusi nr 1 u përfshi nga

flakët,vetëm shiu mundi ta fikte zjarrin ,dhe mundësoi rivendosjen në punë të tij , dhe nga kjo kohe ai vijoi të jepte 32

fuçi naftë në dit.,pas pusit nr 1 shumë shpejt luginën dhe pyllin e mbuluan 200 puse të tjerë,

Darke vijoi me hallet e tij ,ndërsa gjithë Amerika ndriçohej nga puna që mori përsipër dhe bëri ,ai vijonte të

shijonte me trishtim rezultatin sepse bankieri Towsend nuk i pagoi kambialet e braktisi kolonelin dhe j'u përvesh

punës për të fituar nga"zjarri i nëntokës"

Darke u kthye në New York pranë gruas së dytë ,por i lodhur,i stresuar dhe i sëmurë.Vetëm disa vite më vonë

shteti i Pensilvanisë i lidhi një pension tepër modest

Në vitin 1880 kur kortezhi me trupin e tij kalonte në rrugët e qytetit dikush që shikonte kortezhin e vogël e të

heshtur tha : "VDIQ NGA TË

FTOHTIT PASI NDEZI BOTËN"

Ndryshe ndodhi tek ne,nuk ishin shiptarë ata që e shpuan pusin e parë ,as ata që dyshuan nga shënjat që

konstatuan ,nuk ishte as ekspeditë gjeologjike shqiptare ,ishin pushtues që kishin hallin e tyre ,të sistemonin ushtrinë

,në atë periudhë lufte, por edhe deri gati 35 vite më vonë nuk kishte asnjë shqiptar që t’a mendonte këtë punë e jo më

t’a bënte.vonë ,shumë vonë gati 100 vite më vonë se në Tarantum,ja mbrritën shqiptarët të fillojnë të marrin


4

rezultatet me mëndjen dhe punën direkte të tyre .U deshën 11 vite përpjekje dhe punë për të mbrritur tek Marinëza

e me radhë,zgjerime konturesh e zbulime të reja v.b.nafte dhe gazi ,të cilat dhanë kontribute te çmuara në zhvillimin

e vëndit më të prapambetur në Evropë.

Në vitet e pushtimit Italian të luftës së parë botërore Shqiperia ishte një vënd ku u morën sinjalet e para

konkrete të naftëmbajtjes përveç bitumit të Selenicës i cili kishte kohë që shfrytëzohej ,kjo situatë ishte deri 100 vjet

më parë kur vëndi ishte në skamje dhe prapambetje të pa imagjinueshme për brezin e sotëm, pas një periudhe 500

vjeçare të sundimit otoman,ca më tepër kur i gjithë vëndi ishte kthyer në një arenë lufte,për zaptime dhe ndarje

teritoresh nga fuqitë e mëdha dhe fqinjët për rreth,

Po në këto kohë në vitet 1921-1924 ajo u quajt nga vëndet që kishin interesa për naftë e gas si

“Mesapotamia e Ballkanit” thjesht dhe vetëm për perspektivën naftë mbajtëse

Tek ne, nuk nisi gjithçka nga zeroja ,edhe para vitit 1917 kishte hulmutime nga studjues të huaj,që

mbështetnin prespektivën naftë-gazmbajtëse ,zhvllimi i disa qëndrave me rëndësi në shkëmbimet kulturore dhe

tregëtare si Butrinti,Durrësi,Apollonia,Amantia etj ishin faktor që influencoi .Në një qytetërim të tillë nuk mund të

mbetej pa u vënë re një dukuri natyrore aq tërheqëse sa ajo e manifestimeve të naftës Në fakt, ata zbulojnë se lajmi i

parë për naften Shqiptare daton që nga 19 shekuj me pare dhe në rend kronologjik që rivalizon ato më të famshmit,

në rajonet Euro-Aziatike, përveç atyre të Babilonisë dhe Palestinës që transmetohen përmes mijëvjeçarëve të

legjendës biblike.Këto lajme të xhveshura nga mitet dhe besimet supersticioze mbeten bazë observuese për kërkime

dhe studime në fushën e naftës dhe gazit.

Burimet e zjarrta përmënden nga të gjithë autorët si mrekulli manifestimesh që lëshojne flakë dhe erë, të

cilat kanë treguar së pari bitumin ( Straboni,Eliani,Aristoteli ) ,apo vullkanet e baltës

(Vitruvio,Eliani,Polioni,Aristoteli),por edhe burimet sulfhidrilke ( Aristoteli, Eliani) Straboni përmënd .. "toka në

një guvë bitumi të një kodre aty pranë, sipas Poseidonit, mbush guvën pak nga pak me bitum, nxirret prej saj ,dhe

kthehet në këtë substancë" Pas kësaj periudhe ka një qetësi misterioze që përkon me dyndjet barbare ,përjashto

epokën e ekspansionit Venecian dhe më pas atë të obskurantizmit Otoman.Vetëm në fillim të shek XVIII fillojnë

përshkrimet nga Pukëvil, Virlet(1833) dhe Boue (1840) Coquand (1868) Perandoria Otomane në Marsin e vitit 1875

i dha të drejtë për kërkim dhe shfrytëzim të v.b bituminoz të Selenicës që për shumë vite mbeti i vetmi aktivitet

minerar i vëndit.Pas shumë peripecish në vitin 1919 kjo e drejtëi kaloi Societa Italiana Mineraria di Selenica

S.I.M.S.A.e cila pasi zgjidhi problemet e transportit nëpërmjet hekurudhës 30 km dhe një moli në Skelën e Vlorës e çoi

prodhimin nga 650 ton/vit në vitin e parë, në 20000 ton/vit, në vitin 1923,me rritjen e këtij aktiviteti minerar filloi

konvergjimi i vëmëndjes së interesimit gjeologjik për kërkimin dhe studimin e teritorit që u bënë bazë për zhvillimet

e më vonëshme shkencore dhe industriale.ndër to përmënden .Guno(1903),(shiko për më shumë tek

(https://www.google.com/maps/d/viewer?mid=1U8OMt0Zj3VYJGeO3GUUyWyBwsV_3gMch&ll=40.6890847607566

7%2C19.605533489357412&z=10),

Martelli (Përshkrim i formacioneve bitumifere të Selenicës 1906) ,Dal Piaz de Toni (Trajtim i shtratimeve

bitumifere te Selenicës kontribut për studimin stratigrafik te Shqipërisë qëndrore ,sinjalizime të manifestimeve në

https://www.google.com/maps/d/viewer?mid=1U8OMt0Zj3VYJGeO3GUUyWyBwsV_3gMch&ll=40.68908476075667%2C19.605533489357412&z=10

https://www.google.com/maps/d/viewer?mid=1U8OMt0Zj3VYJGeO3GUUyWyBwsV_3gMch&ll=40.68908476075667%2C19.605533489357412&z=10


5

luginën e Devollit 1915) Plate (Përshkrim i manifestimeve të naftës në luginën Shushicës pranë Drashovicës

1915),Novak (Studime mbi kushtet bazë stratigrafike dhe tektonike të një zone tipike të depresionit terciar të madh

shqiptar (Mallakastra) Rërat bituminoze Patos 1922), dhe së fundmi iniciativa e Regia Marina që në vitin 1917

vlerësoi sinjalizimet e kapitenit Plate për luginën e Shushicës pranë fshatit Drashovicë në Vlorë duke dë rguar

specialistët e naftes për gjeologjinë Leo Madalenna dhe shpimin inxh Amorettin,të cilët së baskkhku me

përfaqësuesin e Genio Navale Boyer vendosën për shpimin e pusit të parë.

Kjo ishte nje sonde shpimi gjat aktivitetit te A.I.P.A. Pusi Dr.7 dhe Penkova 9


6

https://www.google.com/maps/d/edit?mid=1U8OMt0Zj3VYJGeO3GUUyWyBwsV_3gMch&ll=40.4617825189

2945%2C19.569833287369192&z=17

https://www.google.com/maps/d/edit?mid=1U8OMt0Zj3VYJGeO3GUUyWyBwsV_3gMch&ll=40.46178251892945%2C19.569833287369192&z=17

https://www.google.com/maps/d/edit?mid=1U8OMt0Zj3VYJGeO3GUUyWyBwsV_3gMch&ll=40.46178251892945%2C19.569833287369192&z=17


7


8


9

R.M.Drashovica 1.pusi u shpua vitin pasardhës(1918) dhe mbrriti deri në 200 m duke çfaqur manifestime

nafte në thellësitë 71,4m,81m,119m,dhe 125 m.Në thellësinë 101 m u eksperimentua niveli produktiv dhe u muar nje

debit fillestar ditor prel 3500 litrash.ky rezultat u mbajt i fshehtë për 6 vite deri sa u bë publik në vitin 1924 nga

“Revue Petrolifere” si pune e Leo Madalenna, Lajmi u përhap shumë shpejt jashtë kufijve dhe nxiti ndër të parët

anglezët që shumë shpejt manifestuan interes për të siguruar monopol ,përveç sa vijonte në Iran dhe Irak.Nuk vonoi

dhe në 25 Mars 1921 qeveria e improvizuar u impenjua te mbështeste kalimin në parlament një projekt në favor të

dhënies së konçensionit të kërkuar nga kompania ,”D’Arcy Exploration Co” një filial i AngloPersian Oil ,me një

marveshje për një milion lira stërlina kapital nominal, i jepej kompanisë e drejta për kërkim dhe shfrytëzim në

teritorin Shqiptar i cili do të shpërndahej në aksione me 20 % për qeverinë 20 % për kompaninë dhe 60 % të cilat do

të rimbursoheshin për shpenzime gjat periudhës së shfrytëzimit,ky projekt dështoi dhe nuk arriti t’i paraqitej

parlamentit sepse ndodhi kriza qeveritare që krijoi destabilitet. Po në këtë periudhe rivaliteti midis Britanisë dhe

Amerikës mbrriti në një fazë akute,dhe në vitin 1920 mbrritën në akordin e San Remos për rishpërndarjen e

aktivitetit në naftë,dhe deri në vitin 1925 vijuan përpjekjet derisa qeveria e A.Zogut dha konçensionet .

1-Anglo persian Oil Co(D’Arcy ExplorationCo) 11 Mars 1925,Seman,Buzëmadh,Patos 34 412 ha

2-A.I.P.A. 12 Mars 1925, Seman, Vlore,(lugina e Shushicës,përfshi Selenicën),Lushnja,Devolli 47213 ha

3-S.I.M.S.A. 2 Maj 1925,Penkova dhe Drashovica 2148 ha


10

4-Standard Oil Co 29 Qershor 1925 Zona e bregut të Karavastasë,dri tek ranoriket e plazheve të Vlorës ne veri kufi

me kodrat në lindje të Durrësit, 51500 ha

5-H.H.Rushton 12 Gusht 1925 Zona e Patosit,në kufirin me Anglo Persian dhe nje parcele të izoluar në Fushën e

Myzeqesë 8600 ha

https://www.google.com/maps/d/edit?mid=1JQTdRSAhnNS0KQf_8Ef110z3Uc6I1Yb7&ll=40.00167785526099%2C1

9.970896847785866&z=96-Syndicat Franco-Albanese 18 Dhjetor 1925


11

sipërfaqja midis kufijve te konçensioneve të luginës së Shushicës e zgjatur në jug dhe dy parcela një në Korçë dhe një

në Shkodër 118193 ha

7-Ferrovie dello stato del Regno d’Italia 15 Korrik 1925 Dumre,Mallakastra qëndrore,lugina e Vllahinës 116825

ha

Kompanitë që u futën në garën konçensionare jo të gjitha vijuan detyrimet kontraktore ,sipas kushteve të vendosura

,ato e lanë të zhgënjyer qeverinë shqiptarë , ndër të parat ishin Standard Oil Co dhe H.H. Hushton më pas Anglo

Persian prej vitit 1925 deri në 14 Tetor të vitit 1930 shpoi 14 puse me një metrazh të përgjithshëm 10910 m

Sindycat Franco Albanese shpoi vetëm tre puse me një metrazh prej 1977,8 m ,ndërpreu punimet në vitin 1932 me

piksynimin për t’i rifilluar në vitin 1935 dhe me ndërhyrjen financiare dhe direktivat teknike të A.I.P.A shpoi edhe

tre puse të tjerë duke rritur metrazhin edhe me 1643 m më shumë ,pra deri në fund të vitit 1932 ndërsa italianët

kishin shpuar 21860 m ,Anglezët dhe Franca së bashku kishin shpuar 12887 m,

Duke u përhapur interesi për kërkim nafte tashmë në zonat si më poshtë

1- Zona antiklinale breg detare ( Trevëllazer 1021 m ,Peshtan 96,5 m Selaveci 1384 m )

2-Zona e Selenicës 5 shpime me një metrazh prej 2417,6 m

3-Zona epiriotica Vllahinë 804 m Peçkat512 m dhe Penkovë 693,8m

4-Zona Devolli 7 puse prodhimi 4983,6 m ,9 puse zgjerim konturimi 970,1 mdhe 6 puse në shpim 2759 m

5-Zona Dumrea Pekishti me thellësi 603,4 m,puse vlerësimi 104,8 m,, puse në shpim ( Murriz dhe Pekisht)316 m)

Intensiteti i punëve nga AIPA beri që në vitin 1935 të mbushej tankeri i parë në gjirin e Vlorës ,aty ku sot është moli i

anieve të përpunimit të mallrave ,nuk kemi gjetur të dhëna sa ton e ka patur ngarkesën por dimë se ing Oreste

Jakobini thotë se prodhimi ditor i naftës në V.B. e Devollit (Kuçova )në ditët e pushtimit fashist ishte rreth 450 deri

500 ton në ditë ,sasi kjo që prodhohej nga 430 puse shfrytëzimi Në vitin 1928 u shpua pusi i parë në Kuçovë, i cili

dha 750 ton naftë. Në atë periudhë (1927-1928), Shoqëria Anglo-Persiane e Naftës APOC shpoi disa puse

edhe në zonën e Patosit dhe zbuloi praninë e naftës në shtresat e ranorëve (Ing O Jakobini Svilupo e resultati

dell’ attivita petrolifera Italiana in Albania , 3-4 maj 1939)


12

Fotografi e anies së parë në mbushje me naftë brut në portin e Vlorës (1935)

Pushtimi Italian i 7 Prillit ndryshoi situatën në A.I.P.A.me dekret të 27 Majit 1940 administrim i saj i kalon A.G.I.P ,dhe

A.I.P.A inkorporohet brënda A.G.I.P.,zhvillimet politike përfshijnë gjërësisht interesat ushtarake deri në kapitullimin e

Italisë,pas kësaj fillojnë shkatërrimet dhe bombardimet e veprimet e njësiteve guerile deri në çlirimin e véndit.Ne vitin

1943 ,kur kapitulloi Italia dhe A.I.P.A. pushoi aktivitetin ne 8 Shtator te vitit 1943 ne Shqiperi ne zonat e naftes

ndodheshin 900 teknike Italiane dhe 350 familje te pa evakuara ,peripecite e tyre jane histori me vehte dhe mjaft

dokumenta e shkrime përshkruajne kalvarin e tyre të evakuimit.

Në punimin ,e publikuar prej HAL (Arkiva multidisiplinare që ruan dhe shpërndan dokumentacion shkencor të

publikuar ose jo nga hulmutues Francezë ose të huaj ) pasqyrohet lufta dhe përpjekjet , brënda dhe jashtë Shqipërisë

nga fuqitë e mëdha për konçensionet e naftës të cilat pas çlirimit të vëndit qeveria e pas luftës nuk i njohu.për

zhvillimet e asaj kohe dhe unë nuk po shtoj më tepër sepse ato janë të pasqyruara mjaft mirë në mardhëniet e

Francës me Shqipërinë në periudhën 1919 deri 1940 nga Popesku apo në historikun e AGIP .por duhet të theksoj se

vendimi i qeverisë së pas luftës mendoj se ishte më i drejti dhe më me interes për mbarë shqipëtarët, sepse

faktet e mëvonëshme vërtetuan që disa konkluzione dhe interesa të fuqive të mëdha dhe sidomos të Francës ishin të

gabuara,zbulimet e Marinzës ,Gorishtit,Divjakës etj janë një argument i fuqishëm për këtë opinion Jo vetëm kaq por

edhe të dhënat e marra nga shfrytëzimi prej rreth 15 vitesh nga AIPA e AGIP në vijim, pavarësisht nga prapambetja

tekniko teknologjike dhe niveli shkencor i kohës kishte vënd për vendime të tilla ,në këto vendime të qeverisë

Shqiptare nuk duhet lenë pa u përmëndur se për shkak të prapambetjes qeveria detyroi shumë specialistë italianë që

të vijonin punën deri në vitet 50 e më vonë si edhe angazhoi me ndihmën e qeverive të bllokut lindor ,kryesisht

sovjetike ,rumune e polake për të mundësuar transferimin e njohurive të tyre në shërbim të shfrytëzimit të

vëndburimeve të naftës Kuçovë dhe Patos e Drashovicë si dhe vazhdimin e funksionimit të infrastrukturës së A.I.P.A.-s

dhe S.I.M.S.A dhe hapje prespektivash të reja kërkim zbulimi për naftë ,gas dhe minerale të tjera në vënd ,kuptohet

duke u mbështetur në ato studime e konkluzione që ishin arritur nga punime kërkimore të më parëshme nga


13

specialistë të fushës të angazhuar nga kompanitë konçensionare ,punët hulmutuese dhe mbeshtetëse të Alesandro

Martinelli , Leo Madalena, Govani Ineichen , Stanislav Zuber , Carlo Zamati, Andrea Taraskoni, Antonio

Lazari,Oreste Jakobini, Franz Nopça ,Jeaques Boucard. Prof Dr Verani Borguci,

.


14

.

Shènim, Tè dy grafikèt jane fotokopjo nga origjinali, me ndryshimet e bèra me qëllim qartësimi dhe përkthim

,grafikèt mbajnè autorèsinè e Verani-Borgucci e Ineichen 1942

Lidhja me Jugosllavët dhe Rusët pati influencat e veta në zhvillimet e mëvonëshme ,por mund të thuhet se

produkti Jugosllav për naftën në Shqipëri ishte thuajse i pa ndjeshëm, nuk mund të thuhet e njejta gjë për Rusët ,pasi

ata ishin vënd me tradita ne kërkimin dhe shfrytëzimin e vëndburimeve të naftës dhe të gazit.

Menjëherë filluan kualifikimet dhe mbështetja me specialistë të kërkimeve, shpimit dhe shfrytëzimit të vëndburimeve

,një brez i gjërë specialistësh për gjeologjinë e shpim kërkimet për naftë dhe gas u përgatitën në Rusi ,Rumani ,Poloni

etj, të cilët shumë shpejt filluan të kontribuojnë konkretisht duke marrë në dorë situatën për kërkimin dhe

shfrytëzimin e rezervave të naftës dhe gazit Ky brez bëri edhe kualifikimin e gjërë profesional të mesëm e të lartë dy

dhe katër vjeçar për fushën e naftës dhe gazit sidomos me banorë të zonave naftëmbajtëse Kuçovë ,Patos e me vonë

Fier ,Ballsh .Vlorë si dhe Institutet e Fakultetin e Gjeologjisë dhe minierave në Tiranë, me disa degë e specialitete të

gjeologjisë dhe gjeofizikës për kërkimin e naftës e gazit dhe shfrytëzimin racional të tyre si dhe degët e shpimit

nxjerrjes e më vonë të përpunimit të naftës e të gazit ,duke plotësuar një sistem gati të plotë të përgatitjes Po kështu

një numur jo i vogël specialistësh u specializuan per profile të ngushta e të domosdoshme në fushën e naftës edhe në

vëndet perëndimore si në Itali dhe Francë kryesisht e më pak ne Angli .Amerikë apo vënde të tjera perëndimore për

shkaqet politike që njihen dhe që ndikonin fuqimisht në politikat bashkpunuese ndërmjet shteteve.


15

Rezultatet dhe fruti i gjithë kësaj pune, (pavaresisht nga problemet jo të vogla politike që tkurrën dhe

dëmtuan jo pak lirinë dhe besueshmërinë në punë të gjithë punonjësve dhe në veçanti specialistëve me kualifikim të

lartë të cilit kishin kontributet më të çmuara në këto rezultate) ,u morën me zbulime të një sërë vëndburimesh të

cilat shtuan ndjeshëm rezervat e naftës dhe të gazit .Kështu u zbulua fillimisht Marinëza ,u zgjeruan konturet e

vëndburimit të Patosit në Jugë me Visoken pastaj Ballsh ,Hekalin ,Kocul Gorishtin ,Amonicën me Cakranin e me vonë

me Finiq-Kranenë , Delvinën në fushën e gazit u konkretizuan vëndburimet e Divjakës ,e Frakullës Torton si dhe më

vonë Divjakë ,Ballaj e Kryevidh Pliocen ,Panaja ,Delvine Povelçe e Durres

Pa u zgjatur më tej ,të gjitha këto pas viteve 90 thuajse u shumëzuan me zero ,pjesa më e madhe e potencialit

intelektual dhe specialistëve që u përgatitën për disa dhjetra vjeçarë u braktisën pasi kërkimet për naftë dhe gaz u

ndërprenë më vonë edhe të dy institutet dhe ndërmarrja e Seizmikës e cila ishte baza e mundësive mbështetëse të

Institutit Gjeologjik të naftës u shkatërrua kështu që një numur jo i vogël i personelit të kualifikuar morën rrugët e

mërgimit dhe u sistemuan në shtetet perëndimore në kompanitë e kërkimeve dhe nxjerrjes së naftës e gazit apo

institucioneve kërkimore shkencore që lidheshin me naftën dhe gazin apo edhe punë të tjera jashtë profilit .Kjo

gjëndje vijoi edhe me ndërmarrjet e tjera të naftës e cila filloi të copëzohej dhe të ç’organizohej duke shkatërruar

gjithë potencialin ekonomik ,kështu nga rreth 32 sonda shpim kërkimi që numuroheshin nuk mbeti asnjë në këmbë

,pothuajse e gjithë baza teknike u shkatërrua për vetëm katër pesë vitet e para ,pas viteve 90 ,po kështu edhe sondat

e shpim shfrytëzimit u braktisën dhe baza materiale e ndërmarrjeve të kërkimit që u “ shkrinë “ (kërkimi Lushnjë

,Kuçovë ,Patos Vlorë e më parë ai i Sarandës) u kthyen në pare nga shitja e tyre kryesisht “nën dorë”

Doemos kjo gjëndje vijoi edhe në ndërmarrjet e shfrytëzimit , e të prapavijës mbështetëse të naftës deri edhe

në disa institucione me rëndësi jashtëzakonisht të madhe për naftën.Shkatërrimi i të dy instituteve ishte dëmi më i

madh që u shkaktua ,u arrit deri edhe tek biblioteka shkencore e naftës e cila kishte një inventar shumë të lakmuar

dhe të çmuar për naftën dhe gazin.që vijuan më pas me rëniet drastike të prodhimit të naftës dhe në veçanti të gazit

natyror dhe prishjes së Uzinave të përpunimit të naftës Cërrik e Kuçovë që u shitën për skrap por edhe degradimit të

Uzinës së Përpunimit të thellë të Naftës në Ballsh dhe asaj në Fier

Pas të gjitha këtyre shkatërrimeve kuptohet që nafta nuk arrinte të mbante më as vet vehten ,operacionet me

prishjen e Drejtorisë së Përgjithëshme të Naftës dhe Gazit , krijimin e APC e cila kishte piksynimin e ristrukturimit të

organizimit të industrisë së naftës dhe ndarjen ne Albpetrol ,Serv.Comit dhe ARMO s vijoi puna me atë që kishte

mbetur nga nafta dhe gazi por edhe tentativat e privaatizimit apo shkrirjes fillimisht Serv-Com më vonë tentativa e

pare e privatizimit të Armo (viti 2004 ) dhe më vone (2008) privatizimi i saj si dhe tentativat për privatizim të

Albpetrolit.(2011-2012 )

Një bllok i specifikuar me ndryshe ka qënë ai i privatizimeve apo konçensioneve në nxjerrje ,që doemos erdhi

si pasojë e gjithë këtyre shkatërrimeve dhe pamundësive menaxhuese të situatës që shpesh herë është përcaktuar

edhe si e qëllimëshme me synimin e rënies së vlerës monetare të parashikimeve në projekt marrveshjet e

konçensiooneve apo kontratave të privatizimit ,duke e “çliruar” thuajse nga çdo detyrim shtetin shqiptar ,megjithese

ligji kërkonte të kundërtën sidomos në monitorimet e zbatimit të ketyre marrveshjeve konçensionare apo

privatizuese.Edhe prodhimin e vet Albpetroli ,nuk ishte në gjëndje t’a kontrollonte dhe vlerësonte në sasi, në shumë


16

stacione ,tubacione dhe vëndburime fenomeni i vjedhjeve të naftës bruto dhe solarit ishte kthyer në një biznes mjaft

fitim prurës edhe për “vjedhësit” edhe për ata që “nuk arrinin ti kapnin hajdutët” Thuajse kudo mbizotëronte një

anarshi e plotë, edhe ata që donin të rregullonin diçka e kishin të pa mundur për mungesë të mbështetjes nga

organet më të larta apo edhe ato të rendit.Arriti që në disa ndërmarrje u krijuan “zyra” me nga 5 ,6 e me shumë

persona midis tyre edhe specialistë me arsim të lartë (Juristë ,ekonomistë apo edhe inxhinierë ,ndonjë herë edhe

navigatore(detarë) ?! të cilët ishin ekipe “të kontrollit të brëndshëm dhe zbulimit” të vjedhjeve dhe të korrupsionit…

Të gjitha sa u përmëndën, nuk mund të thuhet se është historia e plotë e naftës dhe e gazit në këto vite ,ajo është

thjesht një renditje ngjarjesh me piksynimin e qartësimit se ku arriti degradimi i kësaj dege mjaft të rëndësishme të

zhvillimit të vëndit që për shume vite ka qënë mbështetja më e fuqishme e prodhimit kombëtar Për zhvillimin e saj

deri më sot nga djersa dhe mundi i shqiptarëve është shpenzuar jo pak për makineri e paisje për shkolla e

specializime për kërkime e studime një pjesë e tyrë është hëqur nga produkti i marrë në favor të rizhvillimit të vet

industrisë së naftës dhe të gazit dhe një pjesë tjetër ka mbajtur mbi “shpatullat e saj”një pjesë të rëndësishme të

zhvillimit ekonomik të vëndit.

Sot ne kemi mbrritur që të japim përsëri me konçension thuajse gjithë sipërfaqen e territorit për kërkime e

shfrytëzime për të cilat ne vetë kemi shpenzuar jo pak ,shumë punime gjeologo gjeofizike ,shpim kërkime dhe

studime të tjera për naftë dhe gas janë kryer në këto blloqe nga specialistet tanë dhe ka patur një fond të gjërë

tekniko shkencor i cili është shpërdoruar dhe keq përdorur deri më sot nga individë apo institucione të cilat nuk kanë

derdhur asnjë pikë djersë apo asnjë kokërr leku për përgatitjen e tyre Kjo gjë ne na çon edhe më prapa në vite ,fakti

tregon se ne aktualisht jemi barazuar ne kohë me rreth 100 vite më parë kur në Shqipëri nuk kishte askush idenë se

ç’ishte nafta dhe gazi ,kur nuk kishte asnjë specialist shkollë apo kurs që të kontribuonte në këtë fushë Qeveria e

F.Nolit dhe më vone e Zogut i kishin të gjitha arsyet per të ndërmarrë një veprim të tillë . ndërsa sot kur numurohen

me mijra shqiptarë të rinj e të vjetër të shkolluar e graduar me tituj shkencorë ,disa shkolla e fakultet me degë të

profileve të kërkimit shpimit shfrytëzimit të naftës dhe të gazit si dhe me një infra strukturë me eksperiencë gati 100

vjeçare biem më poshtë se pozitat e Ganës në dhënien me konçension të këtyre teritoreve në të cilat dëshmojnë se

ç’politikë është ndjekur në të gjitha këto vite të cilat për naftën dhe gazin pa frikë mund t’i quash vitet e batërdisë të

cilat edhe gjat pushtimit gjerman nuk arritën të çfaqeshin kaq hapur.

Njohja e burimeve të gazit në Shqipëri është shumë më e herëshme se nafta për shkak të vetive të tij fiziko

kimike ,përmëndet qysh nga antikiteti me zjarret qe permendin por vërtetohet më së miri edhe sot ,konkretisht në det

tek Bisht Palla ,ndërsa shfrytëzimi i gazit në Shqipëri për përdorim industrial ka nisur qysh me zbulimin e

vendburimit të Devollit (Kuçovës viti 1928 kur u shpua pusi i parë ),kjo rezulton e sqaruar shumë mirë në dokumentat

e A.I.P.A.

Për reduktimin e efektit të shfrytëzimit të vëndburimit në disa zona të vëndburimit të Kuçovës u krijua një

rrjet grumbullimi për gazin shoqërues të çliruar me rreth 40 kilometra tubacion i cili rikthente gazin e çliruar në

shtresë për të ruajtur vetitë e naftës sidomos viskozitetin e ulët të saj për të rritur naftënxjrrjen dhe ruajtur në një farë

mase edhe presionin e shtresës e lehtësimin e marrjes së naftës brut nga shtresa,Llogaritej se në një vit prodhimi i

gazit shoqërues që riinjektohej në shtresë me anë të katër stacioneve të komprimimit kapte shifrë n 15 000 000 m ³/vit

( Dr Inxh Verani Borguci ,inxh Heineken La revista Italiano di Petrolio , Quaderno Nr 5 , Maj Viti 1942) , po kështu

përdorej edhe në banorët në afërsi të puseve apo vetë zyrat e disa objekte gazi filloi te shperndahej ndër ta ,e njëjta


17

gjë më pas u krijua edhe në vëndburimin e Patosit ,ku ne Patosin e vjetër dhe zonat per rreth tij përdornin gaz për

djegie

Gjithashtu për shkak të kondensave të gazit në stacionet e kompersorëve kapeshin pjesë të rënda si propan

butan e tj që përdoreshin në laboratore e shërbime të tjera për nevoja të API

Më pas vijon në vitin 1963, periudhë kur shtratime te gazit të kondesuar në Bubullimë (Kallm) është vënë në

punë, pastaj në vitin 1968 është vendosur në punë rezerva e gazit natyror në Divjakë, e ndjekur me gjetjen dhe

përdorimin e burimeve të tjera të gazit natyror në: Frakull (1972), Finiq-Krane (1975), Ballaj (1983), Povelca (1987)

dhe Delvinë (1989) Trevellazer ,Panaja 10 ,Durres 15. Deri në vitin 1990, gazi natyror është përdorur për industrinë e

plehrave kimike, industrinë e naftës, prodhimin e energjisë elektrike dhe një sasi shumë e vogël për sektorin

rezidencial. Rezervat e gazit kanë shënuar rënie të vazhdueshme që prej vitit 1987, duke arritur nivelin minimal në

fillim të viteve nëntëdhjetë, për shkak të mungesës së zbulimeve të reja dhe të investimeve në burimet ekzistuese.

Me V.K .M Në mars të vitit 1979 u krijua N.N.Gazi Patos Ky është teksti i VKM. "KRIJOHET NDËRMARRJA E NXJERRJES SË GAZIT(N.N.G.) ME QËNDËR NË PATOS ME OBJEKT NXJERRJEN E GAZIT NATYROR NË TË GJITHË VËNDBURIMET QË JANË NË SHFRYTËZIM DHE QË DO TË ZBULOHEN NË TË ARDHMEN NË MVARTËSI TË MINISTRISË INDUSTRI - MINIERA (TË DREJTORISË SË NXJERRJES SË NAFTËS NË PATOS",

Deri sa u krijua kjo ndërmarje disa nga V.B e zbuluara te Gazit si ai i Divjakës ,Frakulla dhe Finiqi

administroheshin nga ndërmarrjet e Shpim Kërkimeve Lushnjë ,dhe Sarandë ,pas kësaj të gjithë sektorët e këtyre v. b .

kaluan në administrimin e kësaj ndëmarrjeje .Zbulimet e më vonëshme e gjetën këtë ndërmarrje në aktivitet të plotë ,

në formimin e ndërmarrjes si drejtor ishte emëruar Timo Vongli (më pas e zëvëndesoi për disa vite Ismail Baxhia )

krye inxhinier Stavri Mbriçe dhe krye Gjeolog Timo Koçi , ndërmarrja u strukturua me 4 sektorë Sektori i Divjakës ,

Frakullës i Finiqit dhe sektori i shërbimit me shefa sektorësh respektivisht Inxh Perikli Ndoni ,Inxh Kamber Havari

Inxh Shamet Banushi dhe në sheshin e shërbimit Themi Olldashi Në sektorët që funksiononin mbi bazë vëndburimi

ishin në përbërje të strukturës drejtuese edhe inxhinierët teknologë dhe gjeologë si dhe nga një ekonomist i mesëm

edhe këta respektivisht sipas sektorëve ,në Divjakë inxh gjeol Sali Troka në Frakull inxh gjeol Gogo Gjivogli ,

në Sarandë inxh gjeol Kristo Qirici dhe inxh Viron Andrea .Po kështu edhe ekonomistë Pandi Lashi ,Spiro Prifti Andon

Pollujani Në vitet kur filloi aksioni i gazit drejtuesa në ndërmarrje ishin Haki Rrokaj Drejtor , Vasil Buxheli

k/inxhinier dhe Fatmir Xhemali e Ilir Varfi k/ gjeolog Në këtë periudhë ndërmarrja u kompletua me inxhiniere

relativisht të rinj ne sektorët Divjakë,Frakull Povelçë Panaja,Ballaj të cilët përballuan mjaft ngarkesë fiziko-psikologjike.Kështu në Povelçë u formua sektori me përgjegjës Trifon Capo e më pas Veledin Fejzo ,me inxhinerat e

rinj Rremzi Bita,Novruz Muho Maksim Shuli,Telemak Cuçi Artur Llakaj, Artan Pobrati Se bashku me Idajet Hyka e Shamet

Banushin,e Fatmir Gjylbegun drejtuan shfrytëzimin korekt në bashkpunim të ngushtë me sektorin e nxjerrjes se I.T.N (

inxh S. Mbriçe ,J.Sota,etj) dhe drejtuesit teknikë të ndërmarrjes inxh Vasil,Buxheli, Ilir Varfi, Është për t'u përmëndur se

gjat kësaj periudhe për tre muaj rrjesht aktiviteti i administratës së ndërmarjes me urdhër të Ministrit ( i propozuar

nga DPNG ) nën frymën e vendimeve të komisariatit u çvendos në Divjakë ,një periudhë mjaft e vështirë kjo

veçanërisht për problemet që krijoheshin për një pjesë të punonjësve të administratës të cilat ishin gra dhe

largoheshin nga shtëpia prej orës 5 e 30 të mëngjezit deri në 6 të mbrëmjes ,pa mundësi transporti komod e me mjaft

mangësi të tjera ,Në këtë periudhë me mbështetjen e gjithë ndërmarrjeve dhe instituteve të Naftës si dhe disa

strukturave në Ministri , u arrit të kapej një mesatare ditore e prodhimit të gazit natyror e cila ishte më e larta ,rreth

,


18

575 000 m ³ në ditë që në vitet e më pasme përsëri ra në nivelet e rreth 350 000 (1987 ,1988 deri 1990 ) m³ në ditë në

këto vite u intensifikuan punimet në v.b Ballaj - Kryevidh ,u zbulua Du 15 .Panaja ,Povelça si dhe Delvina .U lidhën

konsumatorë të rinj në Kavajë si dhe u vendos në punë magistrali 12 " Ballaj Divjakë dhe stacionet e Kompersoreve

Divjakë ,Ballaj Frakull Viti 1986 dhe 1987 ,shënon rritjen më të madhe vjetore të prodhimit në krahasim me vitin

1985 ai pati një rritje prej rreth 80 milionë m³ gaz në vit.Kjo ngarkesë e madhe pune e shoqëruar me stresin e të

qënit me ditë dhe javë larg familjes ,nën presingun e stresit të kërkesës së llogarisë nga mëngjezi deri në mesnatë u

përballua nga grupi i inxhiniereve të “rinj” Perikli Ndoni,Myrto Rizai, Sali Troka,Kasem Kaçi, ,Artur Spaho

inxh gjeol,Artur….,Vangjel Lloci e Dhimitër Prishka etj.se bashku me brigadat e remontit me drejtuesa Bexhet Qyra

Drago Voshtina dhe Mjeshtrat Vesel Kaja, apo sherbimet e tjera me Sefedin Korita,Vlashi Petushi etj ,.

Në vitin 1989-1990 zhvillimet në kërkimet për gaz si dhe rezervat po uleshin ndjeshëm ,edhe në vitet e më

parëshme që pati rritje të theksuar të prodhimit ,në saje të mbështetjes së fuqishme, në treguesit ekonomikë të

planifikuar kishte një paradoks ,ndërsa prodhimi gazit rritej treguesit ekeonomikë mbeteshin në vënd ose vijonin ulje

,kjo vinte kryesisht për shkak të planifikimit të marrjes së prodhimit nga puset e rinj ,sidomos shtimin në plan edhe të

puseve të vlerësim shfrytezimmit të cilët nga ana tjetër raportoheshin edhe si metrazh kërkimi nga instituti ,në këto

rrethana ,duke u njohur edhe me situatën europiane të zhvillimeve të rrjetit të gazit, me ato mundësi dhe kushte të

cunguara që ishin në atë kohë filluan lëvizjet për kontaktet dhe bisedimet me organizmat përkatës në vënd ,por edhe

me organet përkatëse në këshillin ekonomik Evropian ,në divizionin e Gazit dhe të Energjisë të këshillit të Evropës

të mbështetur

nga mjeshtrat e repartit të shërbimit me përgjegjës Sotir Gushi,dhe mekanikët Viktor.Mita,Reshat Hoxha Arqilea,Vasil Poro Nje rol te rendesishem ne ndermarrje zinin punonjeset e degeve te administrates se N.N.Gazit ne veçanti punonjesit e vjeter

Koço Budo,Thoma Shimani ,por Ermira Jano ,Ervehe Cepele,inxh Albertina Prifti ,inxh Fiqirete Baxhia,inxh Dafina Doko

inxh Nexhmie Beqo,Elektra Lena Lida Qirushi ,inxh Neki Koçi ,Inxh Ibrahim Terpollari ,Inxh Vangjel Koçi


19

,kjo u mbështet edhe më fort në rrethanat e krijuara me negociatat që sapo kishin filluar me kompanitë e huaja

Shevron ,Oxy AGIP,OMV etj të cilat ishin në tratativa për marrjen e blloqeve për kërkim në detin Adriatik ,me

argumentin se edhe në se zbulohej gaz nga këta blloqe ai do të duhej të tregëtohej ose të përdorej për konsumin në

uzinat dhe konsumatorë t ë tjerë në vënd ,kështu filluan takimet me grupin e gazit të Evropës që për fat sapo kishte

nisur punën për një “Studim mbi kërkesat dhe rezervat e gazit natyror në Evropë deri në vitin 2020”,ndërkohë që,u

zhvilluan edhe takime të tjera në Tiranë me ambasadorin Rus .dhe Grek, në Shkup me përfaqësues të kompanisë Mak

Petrol dhe të Ministrisë së Energjisë dhe mineraleve në Maqedoni .

Maqedonia dhe Jugosllavia në vitin 1990 e me parë ishin në tratativa me Rusinë për ndërtimin e një gazsjellësi

me dy varjante gjurme kalimi ,nga drejtimi Beograd Shkup dhe një variant i dytë Burgas ,Greqi dhe më pas në Itali .

Maqedonia kishte 10 vite që mbante në strukturat e saj të MAK PETROLIT një kompani Gazi e cila merrej

kryesisht me këto tratativa .Pas këtyre takimeve u zhvilluan takimet në Hungari ,Stamboll ,dhe tre të tjera në Gjenevë

(Zvicër ) nder te cilët I fundit në 16 Janar 1992 Duhet të përmënd se një mbështetje të fuqishme kësaj ideje qysh në

fillimet e propozimit i dha ish kryeministri Fatos Nano ,Ministri Drini Mezini si dhe Bejo Sejdini që në atë periudhe

ishte drejtor i negociatave me kompanite e huaja.

Një mbështetje të fuqishme kemi gjetur tek Divizioni i energjisë së këshillit të Evropës,nga Drejtori Mr

Brendow si dhe veçanërisht mbështetës Drejtori i divizionit t ë Gazit prenë këshillit të Evropës Mr Luço D’Andrea Në

grupin e punës në këto takime morën pjesë Inxh Stavri Mbriçe ,inxh Sali Resuli ,Inxh Hysen Cenko ,Inxh Maksim Shuli

dhe inxh Haki Rrokaj ,në muajin Janar të vitit 1991 studimi përfundoi ,u miratua në sesionin e posaçëm të grupit dhe

u botua nga Gas de France Siç dihet më pas çdo gjë degradoi ,u fut në mes politika ,mardhëniet me Greqinë e fqinjët e

tjerë herë përmirësoheshin dhe herë acaroheshin kështu që për Shqipërinë por edhe për Maqedoninë dhe Italinë nuk u

bë asgjë ,bile edhe Greqia që kishte një mbështetje të fuqishme financiare nga B.E. (Më shume se dy milliard dollarë

ishin në dispozicion të saj prej vitesh për zgjidhjen e problemit të lidhjes me rrjetin Rus të furnizimit nga Burgas ),

theksoj se atëhere Rusia tregëtonte në vit më tepër se 110 miliard metra kub gaz

Per t'a patur te lehte dhe me te qarte situaten e nxjerrjes se gazit ,transportit te naftes dhe gazit ne materjal perfshihen disa harta te cilat perveç vend ndodhjeve te objekteve v.b. ,tubacione e stacione rendisin edhe te dhena te tjera e foto qegjenden sipas linkeve ne tekst duke filluar me Divjaken e me radhe Ballaj Frakull etj


20

8/4/2018 NXJERRJA,E GAZIT,TRANSPORTI I NAFTËS,GAZIT DHE BENZINËS DERI NË VITIN1992 - Google My Maps

QSH.G.Divjakë

Qëndra e Gazit Ballai

Pusi Durrësi 15

Qëndra e gazit Povelçë Q.SH.G. Fier

Stacion gazi në Kavajë...

Tubacion 12 " Q.SH.G.F...

Tubacion 12" Divjakë-F...

Tubacion 4 " Ballaj- K...

Tubacion gazi 10" Bal...

Tubacion 12 " Povelçë-...

BISHTI I PALLËS Burim...

Dati mappa ©2018 Google Termini 5 km

Ignora

TUBACIONET E TRANSPORTIT TE GAZIT NATYROR

1-DURRESI 15 - KAVAJE2-KAVAJE - BALLAJ3- BALLAJ - DIVJAKE4- DIVJAKE - FIER5- FIER - ELBASAN6- POVELCE - FIER

https://www.google.al/intl/it/options/

https://accounts.google.com/SignOutOptions?hl=it&continue=https://www.google.com/maps/d/u/0/viewer%3Fmid%3D1U8OMt0Zj3VYJGeO3GUUyWyBwsV_3gMch%26vomp%3D1%26cid%3Dmp%26cv%3DkgvVPE3g_FY.it.

https://www.google.com/intl/it/help/terms_maps.html


21

QENDRA E GAZIT DIVJAKE

Prej këtu nisej gazi i v.b i grmbulluar nga puset e veçantë prej Gërmenjit deri në Mizë, e Grabian e më pas edhe

nga Sulzotaj, Ballaj e deri Kryevidh, Gazi nga puset në shtratime të Pliocenit të zonës Ballaj deri në Kryevidh futej në

një Qëndër Grumbullimi e ndertuar në vitin 1986 pas kësaj qëndre nëpërmjet një tubacioni 10 polç kalonin në matjen

në hyrje te qëndrës dhe bashkohej me gazin e shtratimeve të tortonit dhe pliocenit të Divjakës.Punonjësit dhe

inxhinierët në pjesën dërmuese ne fillimet e shfrytëzimit ishin bërë banorë të Divjakës ,keshtu Bajam dhe Fiqirete

Baxhia ,Sotiraq Shyti, Perikli Ndoni, Kasëm Kaçi Vangjel Lloci ( Ballaj),Myrto Rizai,Drago Voshtina, Fatmir Gjylbegu,

Vasil Buxheli Dhimitër Prishka, Aleks Tone, Refit Peqini,Vlashi .Petushi, ..axhustatori,Vesel dhe Hurma Kaja, e shumë e

shumë të tjerë e kishin Divjakën, Frakullën e Ballaj shtëpnë e dytë me Aleksin dhe Tofikun amvisa (ishin kuzhinierët

e menxës së Divjakës që e përdornin edhe shpuesat, punonjës te elektrikut,ndërtimit dhe rrugë bazamentit apo edhe

mjaft zyrtarë të tjerë të Ministrisë apo D.P.N.G e të dy instituteve të naftës) që gatuanin për ta si edhe në shtëpitë e

tyre.. Prej Qëndrës së gazit një tubacion 12 polç përshkonte Tërbufin deri në perëndim të Këmishtaj pastaj

përshkontte gjithë Myzeqenë deri në Bubullimë linte në perëndim Ardenicën, Verrinë dhe në lindje të Mbrostarit

kalonte lumin Seman duke përshkuar përsëri fushën nëpër tokën bujqësore deri përbri ndërtesës së Institutit

Gjeologjik dhe Stacionit të Mbyetit ,kalonte me një pasarelë Gjanicën dhe futej në seperatorët dhe rrjetin e

shpërndarjes së QSHG.Fier për të përcjellë gazin në Azotik.

QENDRA E GAZIT BALLAJ

Kjo qëndër u ndërtua dhe filloi shfrytëzimin e puseve të v. Ballaj - Kryevidh në vjeshtën e vitit 1986 ose

pranverën e vitit 1987 ,,në një kohë kur kishte filluar të shpoheshin disa puse në zonën e Ballaj që më pas u

shoqëruan me puse të tjerë në zonën e Kryevidhit e der ne Rreth Greth e Sille. Fillimisht sektorin e porsa ngritur e

drejtonin Dhimitër Prishka,Vangjel Lloci e më pas Perikli Ndoni e Kasëm Kaçi.Përhapja e puseve përfshiu një

teritor mjaft të përhapur dhe kishte vështirësi në ndjekje ,sidomos me rënien e parametrave te tyre për shkaqe

teknologjike,përmbajtjes së ujit dhe nevojës së injektimit të shkumë formuesëve gjë që detyroi ndërtimin dhe

vënien në shfrytëzim të stacionit të kompersorave që së bashku me atë të Divjakës mbeteshin pikat më delikate në

ruajtjen e ritmikës së shfrytëzimit të v.burimeve dhe normalitetin në punë në tërësi Shiko tek Q.G.Divjakë


22

PUSI DURRESI 15

U shpua dhe u vu në shfrytëzim në vitin 1988 për përdorimin e gazit u ndërtua një tubacion gazi prej këtu

deri tek fabrika e qelqit dhe gozhdë bullonave në Kavajë.Pusi u vu në sfrytëzim nga punonjës që më parë kishin

punuar në v.b. Divjakë e Ballaj apo në zonën e Bishtit të Pallës.

STACION GAZI FRAKULL

Ishte një mini qëndër për shkak edhe të zhvillimeve modeste edhe të vetë vëndburimit në tërësi e nisur me

venien ne shfrytezim te posit Fr 4 ne vitin 1972 ,Dy puse ishin më të shquar në vëndburim, Fr 19 i cili kishte hapur

edhe diskutime me gjeologët dhe teknologët në ndërmarje dhe jashtë saj në Institute dhe në Gjeofizikën kantierale

për jetgjatësinë dhe prodhimin e tij ( Deri në vitin 1991 nga vënia e tij në shfrytëzim ,vlerësohej të kishte prodhuar

95 000 000 m³ gas natyror dhe pusi Fr 34/b i cili nuk jepte sasitë të krahasuehme me Fr 19 por kishte një debit

konstant prodhimi jetë gjatë Përgjegjës sektori në këtë v.b. për shumë vite ka qënë inxh Shamet Banushi.i cili më

parë ,me po këtë detyrë kishte qëne në v. Finiq – Krane

STACIONI I KOMPERSOREVE FRAKULL.

Gjat vitit 1987-1988 u instaluan dy kompersora vertkalë me presion në dalje 6 atm dhe një debit prej 20

m³ /min ,efektiviteti i tyre ishte jo rentabël për shkak të një kostoje të lartë të energjisë elektrike në raport me

produktin e punës ,këta u vendosën me insistimin dhe këmbënguljen e D.P,N.G., punuan vetëm pak kohe, nuk

paraqitën probleme teknike ,për aq kohë sa punuan,kundërshtimi i N.N.Gazit për këtë tip kompersori ishte në

thelb shkelja e rregullave teknike ,ky tip kompersori e kishte destinacionin e fabrikës për ajrizimin e galerive të

minierave nëntokësore


23

POVELÇA


24

Fotografi e ditës së vënies në shfrytëzim të pusit të parë të pozitiv në Povelçë në foton nr 1 nga e majta në te

djathtë rrjeshti në këmbë 1-Fotaq Lulo 2- Haki Rroko 3- Bejo Sejdini 4- Laver Jançe 5- Vlashi Nakuçi dhe 6- Llambi

Buçka ,ulur Sazan Shako dhe Beqar Arapi Ditën e vënies nëshfrytëzim të Pov 1/b mori pjesë k/Ministri Adil

Çarçani

Povelçe 1987


25

.Ndertuar pas zbulimit të v.b. Povelçë,,ne vitin 1987 ,pusi i parë me rezultat pozitiv pavarësisht se u shoqërua me

fontanë ishte Povelça 7 ,pus që u shpua nga Ndërmarrja e Shpim Kërkimit Vlorë,pas mbytjes së tij u shpua pus

dublor dhe u vu në shfrytëzim pas disa muajsh, me vënien në punë të tij u intensifikua shpimi,por me shume rrisk

sepse shpimi i puseve bëhej në zonë me presione mbi normale dhe solucioni argjilor mbahej me densitet 2,2 deri

edhe 2, në puse të veçantë, ka patur edhe raste të tjera fontanimi ,por fatmirësisht pa pasoja shumë të rënda

Pusi Panaja 10 u fut në punë në muajin Shtator 1988, u kompletua me të gjitha paisjet e grykës dhe ato

sipërfaqësore pas mbylljes së fontanës së hapur. pusi u Shpua nga ndërmarja e shpim kërkimit Vlorë,Pas vënies ne

shfrytëzim pusi ruante parametra qe sa po vinin dhe përkeqësoheshin,më vonë ai çfaqi ujë duke reduktuar

dukshëm prodhimin,u instalua paisja shkumë formuese dhe filloi injektimi periodik i kimikatit ,kohë pas kohe

bëhej edhe shkarkimi dhe pastrimi me kompersor.Prodhimi i gazit konsumohej në disa objekte industrialë në

qytetin e Vlorës i përcjelle me një sasi tjetër gazi që transportoheshin me tubacionin 8" ndërtuar nga AGIP

Panaja ,Dita e venies ne pune te pusit Pa 10

26


27

BISHTI I PALLËS BURIM GAZI

Këtu janë çfaqur burime gazi në afërsi të bregut gjithashtu në breg janë shpuar puse për marrje gazi nga

thellësia por pa rezultat,po këtu u projektua dhe u ndërtua një "këmbanë " me diametër 6 m dhe lartësi mbi 4 m

për grmbullimin e gazit dhe përdorimin e tij në kuzhinën e repartit ushtarak pranë.Kjo ide gjeti zbatm por për pak

kohë ,sepse për shkak të mbylljes së saraqineskes u rrit presioni brenda këmbanës dhe një ditë me dallgezim ajo u

anua dhe nuk luante më rol grumbullues ,sepse gqzi dilte jashtë këmbanës

Tubacion 4” qe grumbullonte gazin e kembanes se montuar rreth viteve 1977-1978 ,me diameter rreth 6 m

dhe e zhytur ne det per grumbullimin e gazit qe vijonte te gurgullonte per shume kohe ,vazhdoi te funksiononte

per pak kohe sepse ne nje det te trazuar ,per shkak te dallgeve ajo u anua dhe nuk arrinte te kapte gazin qe dilte

nga nentoka ,po ne afersi te saj ishin shpuar dy puse ,te cilet jepnin sasira te vogla gazi te cilat ne tubacionin eqe

lidhte kembanen me Rep ushtarak e percillnin gazin ne kuzhinen e repartit .aktualisht nuk di se ç'eshte bere si me

gjendjen e tubacionit ,puseve apo kambanes .

DELVINA 9

Ishte zona relativisht më e lehtë, megjithse edhe këtu ishin vështiresi që lidheshin me kalime

urash,përrenj dhe sidoms zona me rrezikshmëri të lartë shkarjesh të terrenit të thyer dhe me formacione më pak të

qëndrueshme

Ishte zona më e vështirë për ndërtim dhe kontroll ,është dashur të përshkohej në këmbë disa herë, në dy raste

për shkak të vështirësive të terrenit u desh të përsëritej puna duke rritur edhe koston e përgjithëshme të objektit.Zona

e ngjitjes përbri fshatit Vergo ,në krahun perëndimor ishte një zonë tërësisht shkëmbore ,po kështu edhe gjurma

fillestare në segmentin Skërficë,Fushbardhë Zhulat u bë i domosdoshëm devijimi i tëre këtij segmenti duke ndjekur

gjurmën e re ;Skërficë,Përroi i Piksit, Kardhiq

Gogo Gjivogli, ish k/gjeolog i Ndërmarrjes së Kërkimit Sarandë,Savo Xhani ish k/inxhinier i Ndermarrjes së

Shpim Kërkimit Sarandë,dhe Inxh. Nikolla Kiço ish Përgjegjës i sektorit të Shfrytëzimit Finiq-Delvinë Pusi u

përvehtësua ne vitin 1987 ,rezultoi me gas kondensat Në fazën e përvehtësimit në studimin e pusit me duzën me

diametër 5,2 mm jepte një prodhim prej rreth 80 000 deri 100 000 m³ gas në ditë dhe rreth 25 deri 29 m³

kondensat të pastër (studimi i pusit vijoi disa ditë duke u ndryshuan regjimet dhe tregoi se kishte depresion të

lartë shfrytëzimi ,prandaj ne ecurinë e më tejshme të shfrytëzimit u vendos duzë me diametër 3,2 mm duke

reduktuar prodhimin ditor deri në rreth 30 000 m³ /ditë gaz dhe rreth 7 deri 9 m³ /ditë kondensat) ,për

shfrytëzimin e tij u përdorën paisjet e reja të kompletimit si ngrohës,ujndarës matësa sasie të rinj dhe tubacioni

Finiq - Ballsh i vëne në shfrytëzim në 15 korrik 1975 me transportin e gazit të kapelës gazore të v.b Finiq,

Krane.Pusi vazhdoi të shfrytëzohej normalisht me këtë regjim i mbajtur në ndjekje dhe vëmëndje të veçantë nga

N.N.:Gazit, Instituti Teknologjik dhe Sektori i Finiqit, në përvehtësimin dhe më pas në studimin e pusit u

angazhuan nga sektori i shpimit të Institutit Teknologjik inxhinieret Inxh Jashar Braka, dhe inxh Zoto Leskaj ,nga

sektori i nxjerrjes Stavri Mbriçe dhe Jovan Sota [?]Pjesè e ekipit tè pèrvehtèsimit si gjithnjè ishin specialistet e

N.C.V.Sh.nga instituti Gjeologjik Isuf Tushe,ministër i Industrisë dhe Energjitikës ishte Lavdosh Ahmetaj ,mbaj

mënd se pas përvehtësimit të pusit kam replikuar me të për sasinë ditore apo orare që jepte pusi ,sepse dikush

tjetër i kishte dhënë shifra me të larta dhe ai ( Lavdoshi) kur dëgjoi shifrat që i thashë unë u pezmatua ,por unë

isha tërësisht i bindur në shifrat prandaj edhe i thashë " në se të pëlqen të gënjehesh mos i merr për bazë këto që

të raportoj unë,por vet ministri tha më pas ,mirë vijoni studimin ,pas kësaj aty i kemi shifrat ,më vonë edhe shifrat

që i dhashë unë ,pavarësisht se në kohën të cilat raportoheshin ishin ekzakte ,kishin brënda tyre pak eufori që

hkarkoi menjëherë pas mbylljes së pusit dhe deshifrimit të diagramës se presionit shtresor ,pusi punonte me një

depresion shtresë - fund pusi në mos gaboj të rendit rreth 200 deri 250 atm. Me njëherë u organizua konsulta me

specialistet e dy instituteve ,ndërmarrjes së gazit dhe u vendo ulja e menjëherëshme e regjimit të pusit për te


28

realizuar një depresion shfrytëzimi shtresë fund pusi të rendit maksimumi deri në 50 atm,(Në këto shifra mund të

ketë ndonjë pasaktë) . Pas vitit 1994 në pus u tentua të ndërhyej por ai ra në avari duke reduktuar parametrat e

shfrytëzimit. Ne muajin Dhjetor 1992 (25 deri 29) erdhën përfaqësues të Dowell Schumberger për të vlerësuar

gjëndjen dhe për të parë mundësin e ndërhyrjes në pus.pas një konsulte me pjesmarrje të specialistëve të

Institutit Teknologjik, N,N,Gazit, Ndermarrjes Gjeofiikës Kantierale ,Institutit Gjeologjik dhe Ndermarrjes së Shpim

Kërkimit Sarandë përfaqsuesit e Dowell Slchumberger kërkuan profilet dhe diagramat e karotazhit të prerjes

produktive për t'i studiuar thellësisht me kolegët e tyre të kompanisë.Për shkak të mos angazhimit të më tejshëm

në detyrën e drejtuesit të N.N.Gazit, më vonë Stavri Mbriçe më tha se përgjigjia e tyre ishte:::"Është më racionale të

shposh një pus të ri se sa të stimulohej nëpërmjet çarjes hidraulike puai ekzistues" Në kushtet e një pusi normal në

se aplikohej çarja hidraulike prodhimi ditor i pusit do të arrinte të kapte katër fishimin e tij dmth sasia e pritëshme

e gazit mund të pritej rreth (125-130) mijë m³ gaz dhe rreth 25 deri 30 m³ kondensat në ditë.Me sa di ,gjëndja e

pusit është përkeqësuar dhe nuk ka asnjë shpim të ri për zbulim apo zgjerim konturesh në këtë zonë gati të sigurtë

naftë gaz mbajtëse.Mbaj mënd se gjat përvehtësimit pusi është ndjekur nga inxh Telo Velaj si përfaqësues i grupit

të projektimit të Institutit Gjeologjik dhe inxh Zoto Leskaj si specialist i përvehtësimit nga Instituti Teknologjik.

V.B FINIQ.

Në këtë vend ka pas qënë ndërtuar një stacion grumbullimi gazi pë v.b Finiq i shoqëruar me një stacion

kompersorash 2SG si dhe impjanti i injektimit të metanolaminës me përgjegjës sektori Inxh Shamet Banushin (më

vonë me krijimin e Ndërmarjes së Nxjerrjes së Gazit Patos ky sektor kaloi nga vartësia dministrative e Ndermarrjes

së shpim kërkimit Sarandë në NNGPatos dhe Shamet Banushi kaloi Përgjegjës Sektori në Frakull dhe Nikolla

Kiço Përgjegjës në Sarandë,ku drejtoi se bashku me Ismail Kotolloshin dhe , inxh gjeolog.Kristo Qirici ,Prej këtu

bëhej nisja e gazit të kapelës gazore të v.b Finiq për në Azotikun e Fierit , ky objekt është vënë në shfrytëzim më dt

15 korrik të vitit 1975 pas montimit dhe përfundimit të provave disa ditore përfundimtare dhe segment për

segmet të tubacionit nga Saranda ne Ballsh) ,pjesa Ballsh - Fier ishte e përgatitur pjesërisht përjashto segmentet e

pasarelave dhe vetëm tubacionit 12 polç të gazit i cili u bë nga NN.I Fier Në projektimin, ndërtimin dhe vënien në

shfrytëzim të këtij gaz sjellësi punuan,Ndërmarrja e Ndërtim Montimit Patos me pothuajse të gjithë sektorët,

Kuçova( inxh Gaqo.) Sektori i Patosit, Përgjegjës Sadik Ismaili ) Sektori i Parafabrikateve (Bejo Hajro ,Ylvi Ganiu

dhe inxh Ferik Pelivani) përgjegjës ,Sektori i Sarandes (Pavllo Kiço :) Drejtor ndërmarrje Dhoskë Tundo, dhe


29

Krye inxhinier Andon Duka dhe Vasil Ndreko, në këtë objekt kontribuan saldatore mjeshtra të vërtetë,emrat dhe

siglat mbi saldimet e bëra nga duart e tyre jane "të gdhëndura" pavdekësisht në metal në metal Nje punë e cila sa

më shumë kohë kalon aq më e vlerësueshme bëhet Si inxhinierë projektues mbaj mënd se ishin Eflatun Shtino, Safa

Kumbaro, Stilian Pili ,Lefter Shulla, Kleanthi Dusha, Novruz Velaj , Harilla Maluqi, Viktor Vasili Demir Beqiri,

dizenjatoret Drita Shulla,Lida Kristo, Selamie Hatia e Liri Haxhi ,topografët Vasil Peçi , Petrit Selimi dhe topografi i

Institutit Gjeologjik i angazhuar posaçërisht etj , nuk mund të mos përmëndet edhe kontributi i shoferëve Viktor

Kristo,Todi Mihali,Sazan Shako (kërkoj ndjesë për këdo që nuk mund të kujtoj sot.)

Në orën 14 °° të datës 15 korrik 1975 kemi ndezur fakelin rreth 30 m të lartë në Q SH G Fier dhe rreth orës 18 °°

gazi u fut në proçes në uzinën e plehrave ,në Azotik Një vënd të veçantë zë kontributi direkt i Filip Nashit me të

cilin kemi patur kontakte të drejtpërdrejta nëpër takime në salla apo zyra por edhe në terren apo holle hotelesh

,është për t'u përmëndur se duke përshkuar së bashku me të zonën e Fushbardhës ,Qafën e Skërficës,Krdhiqin një

zonë e pa shkelur ,tepër malore dhe me përrenj e pyje të dëndur gjykohej për marrje vendimesh sa më të drejta

për koregjimet e gjurmës së tubacionit, apo punën për rreth 5 deri 6 muaj rresht me inxh Dhimitër Dedën e inxh

Llazar Topin,me të cilët na ndante mëngjezi herët dhe na bashkonte errësira e natës në hotelet e Tepelenës,

Gjirokastrës apo Sarandës.

Ish NAFTESJELLESI PATOS

Tubacioni 12 “ Ballsh -Fier

Filloi ndërtimin në vitin 1978 Për kryerjen e punimeve nga ana e Ndërmarrjes së ndërtim Montimit Patos

u angazhuan disa sektorë ,në veçanti ai i Kuçovës dhe i Patosit .thuajse të gjithë saldatorët ishin të provuar si

specialiste ndër më të mirët .Në këtë objekt si me punime ndërtimore ashtu edhe me montimin e tubacionit pjesën

më të madhe e realizoi NN Industriale Fier me Drejtor Anastas Ponen dhe K/inxhinier Shpëtim Emirin e kryetar të

degës Teknike Inxh Petraq .. .... .Punimet përfunduan në periudhën kur filloi shfrytëzimin edhe v.b. Cakranit dhe

gazi i v.b. Cakran fillimisht filloi të përdorej për prodhimin e energjisë elektrike në T E C Fier ,më tej filloi edhe në

Azotik i cili për shkak të problemeve të përmbajtjes së lagështirës dhe gazit Sulfhidrik ,deri sa mori masat e duhura

me impjantet e modifikuar e të shtuar e filloi edhe ai përdorimin e tij. Në ditët e para të vënies në shfrytëzim të

këtij gaz-sjellesi ndodhi një avari e rëndë në zonën e Patosit ,problemi që u konstatua ishte se ,pas zbulimit të


30

tubacionit në vënd ndodhjen e avarisë ishte montuar tubacion 12 " me tegel gjatësor saldimi ,gjë që ishte një

thyerje e rëndë e disiplinës teknike pasi i gjithë tubacioni ishte projektuar me tubo pa saldim për shkakun se pritej

të punonte me vlera të larta të presionit të punës ,,( ishte hera e parë që në vënd, në tubacione magistrale

transporti të gazit, u përdorën fllanxha të presionit të lartë me gushë të cilat u derdhën në U M Patos dhe u

përpunuan në Ndërmarrjen e Naftësjellësit në bashkpunim me Uzinën Mekanike të naftës në Kuçovë dhe Patos

.Për këtë anomali të rëndë u thirrën nga Ministria e Jashtme ,përfaqësues të palës Greke e cila ishte furnizuesi Pas

kontakteve dhe diskutimit të palëve u muar përsipër përgjegjësia nga pala Greke sepse një parti tubosh që kishte

ardhur në objekt ishte marrë në vëndin e gabuar ,si përfaqesues i Ministrise së jashtme ( e cila në ato vite

mbulonte edhe mardheniët me tregetinë e Jashtme ) erdhi Inxh Qazim Qazimi dhe nga pala e ndërmarrjes së

Naftësjellësit u perfaqesuam me Kristaq Koliçin Drejtor dhe Haki Rrokaj në rolin e k/inxhinierit dhe Kryetarit të

degës Teknike Po në këtë magistral ,në dimrin e vitit 1980 pati një vërshim i lumit të Gjanicës i cili shkaktoi tre

dëmtime të rënda në pasarelat e kalimit të tij në Gjorgos,Visokë dhe Belishovë .Një rast tepër i rrezikshëm dhe me

disa pasoja në lëndime të mjaft personave që u ndodhën në vëndin ku punohej për shkarkimin e kristalohidrateve

dhe kondensatit të grumbulluar ishte ai i vitit 1982 në afërsi të Q.SH. G. Fier kur gjat shkarkimit u ndez një sasi e

madhe kondensati ,dhe gazi e cila për shkak të sasisë dhe rrezatimit dogji në pjesë të lëkurës të zbuluar.disa prej

tyre lehtë por pati edhe një rast që përfundoi në spitalin e Vlorës pak ditë më vonë ,ish drejtori i Sodë PVC në Vlorë

që u ndodh aty rastësisht....

NAFTESJELLESI PATOS

Qëndra e zyrave të administratës së Ndërmarrjes së transportit të naftës dhe gazit ose Vajgursjellësit

,fillimisht ato kanë pas qënë në Kuçovë,më pas u transferuan në Patos ,sepse epiqëndra e zhvillimeve të naftës dhe

gazit u çvendos në Fier me zgjerimet e v.b. Patosit,zbulimit të Marinzës,e më vonë Gorishtit,Visokës, Ballshit etj.Deri

rreth viteve 70 zyrat ishin në disa objekte me një kat ,në hyrje të fshatit Dukas,më pas ,në afërsi të tyre dhe thuajse

brënda territorit të Uzinës Mekanike të naftës,kur drejtor i ndërmarrjes ishte Todi Lëngu ,u ndërtua një objekt me dy

kate i cili u përdor për zyrat e administratës ,magazinën ,fare afër tyre ish reparti i shërbimit

Disa punonjes te kesaj ndërmarrjeje janë ndarë nga jeta në krye të detyrës ,kështu ndër të parët përmënden

inxh Muhamet Shehu dhe tekniku Myrteza Kepi ,më pas në stacionin e Usojës tre punonjes te cilet u helmuan nga

gazi sulfhidrik ………… ne Q.Sh.G Ballsh u aksidentuan inxh Bektash Bilali ,dhe punonjesit Estref Jaupi dhe Petrit …..

Hekuran Gropa për të cilë si edhe për shumë të tjerë të ndarë nga jeta në ndërmarrjet e tjera të nafyë si në

Gorisht,Ndërtim,Avaroshpëtues,Prodhimin Ballsh është rasti t’i përkujtojmë me nderim e respekt

Në këtë ndërmarje ,sipas deklarimeve të tyre kanë qënë në punë disa persona të cilët kishin punuar qysh në

kohën që administrimi bëhej nga A.I.P.A ose A.G.I.P.Todi Lëngu, Miti Prifti, Hilli Prifti,Taqi Çuko (Karbunara) Dhimitër

Nakuçi, Vangjel Shyta e Apostol Shyta ishin ata të cilët që nga Kuçova deri në Vlorë AIPA i kishte punësuar Todi

Lëngu ,ish saldator tregonte se fillimet e punës për saldimin e tubacionit 8 " ,Kuçovë -Vlorë për saldime të tij janë

kryer vetëm me gazogjen,më vonë u prodhuan moto- gjeneratoret e saldimit të cilët u futën në punë në ketë objekt.

STACIONET E POMPIMIT TE NAFTES KUÇOVE DHE FIER

I ndërtuar në vitet 1934-1936 nga AIPA me tre pompa me piston dhe veprim të dyfishtë për dërgim të naftës

brut nga vëndburimi i Kuçovës në drejtim të Vlorës dhe më vonë me zbulimin e vëndburimeve Patos , Marinëz,Ballsh

,Gorisht etj edhe për pritje të naftës nga këto vëndburime dhe dërgimin e saj në drejtim të U.P.N. Fier dhe në të

kundërt .Edhe në këtë stacion. në fillim kanë pas qënë ndërtuar objekte banimi për punonjësit si dhe infrastrukturë

modeste për ujin dhe energjinë e shërbime të tjera

STACION I BITUMIT TË LËNGËT CERRIK


31

U ndërtua rreth viteve 1971 -1972 ,për eksportin e bitumit të lenget me rrugën automobilistike nëpërmjet

autoboteve termus ,vijoi funksionimin gjat kohës që ishte në punë edhe UPN Cërrik ,aktualisht nuk di se ç'ka

ndodhur me të ,paisjet e këtyre stacioneve ishin pak a shume tipike me dy kaldaja "Olitherm" prodhim i Luigi

Menestrini të Trentinos në Itali me kapacitet termik 800000 k.kal ,me pompë me ingranazhe dhe depozita të

termoizoluara të paisura me serpentina për këmbim nxehtësië të vajit diatermik me bitumin .Temperatura

nominale e vajit në dalje të furrit (kaldajës)ishte rreth 225 °C

STACION I BITUMIT TË LËNGËT VLORË

U ndërtua rreth viteve 1971 -1972 ,për eksportin e bitumit të lenget me rrugën detare nëpërmjet

autoboteve termus ,vijoi funksionimin gjat kohës që ishte në punë edhe UPN Cërrik, dhe Fier ,aktualisht nuk di se

ç'ka ndodhur me të ,paisjet e këtyre stacioneve ishin pak a shume tipike me dy kaldaja "Olitherm" prodhim i Luigi





32

STACION I BITUMIT TË LËNGËT DURRËS

U ndërtua rreth viteve 1971 -1972 ,për eksportin e bitumit të lenget me rrugën detare nëpërmjet

autoboteve termus ,vijoi funksionimin gjat kohës që ishte në punë edhe UPN Cërrik, dhe Fier ,aktualisht nuk di se

ç'ka ndodhur me të ,paisjet e këtyre stacioneve ishin pak a shume tipike me dy kaldaja "Olitherm" prodhim i Luigi




PARK DEPOZITASH NARTË

Është ndërtuar në vitin 1957 në bazë të një projekti Rus me tre depozita me aftësi mbajtëse rreth 4500 ton

secila dhe një stacion pompimi me dy pompa që dërgonin naftën brut në Ujin e Ftohtë ,Me zbulimin e vëndburimit të

Gorishtit u kompletua dhe u modifikuan mjaft objekte për t'ju përgjigjur përballimit të dërgesës së naftës së këtij v.b.

në drejtim të Fierit dhe Kuçovës ku ishin objekte të tjera në funksion si UPN Fier(1966 ) dhe UPN në Kuçovë dhe Cërrik

Në këtë stacion u montua edhe një furrë ngrohjeje nafte e cila shumë pak u ngarkua me punë ,me fillimin e

punes së U.P.N. Ballsh ky stacion u kompletua edhe me një park të ri shtesë me aftësi mbajtëse prej 20000 m ³ dhe me

sistemin e mbushje zbrazjes së tankerave në det në një distancë 3,4 km nga bregu dhe 7,8 km nga stacioni Sot objekti

është privatizuar nga ARMO dhe është jashtë shërbimit Një pjesë e punonjëve të tij qysh në vitet 2008 u larguan nga

puna nën justifikimin e reformimit dhe aktualisht pjesa e mbetur vijojnë të bëjnë roje pa asnjë funksion tekniko

prodhues në këtë stacion

SISTEMI I MBUSHJE ZBRAZJES SË TANKERAVE NË GJIRIN E VLORËS

Është ndërtuar në vitin 1978-1979, paralelisht u ndërtua edhe parku i ri i rezervuarëve në stacionin e Naftës

në Nartë,si dhe dy tubacionet që lidhnin Stacionin e pompimit në Nartë me sistemin e mbushjes dhe zbrazjes së

tankerave. Projekti i platformës ,sistemit të bovave dhe korpomortove u realizuan në bashkpunim,sektori i

projektimeve të Institutit Teknologjik ,e Kantierin detar Durrës,ndërsa ai i parkut të Ri dhe tubacioneve ,dhe lidhjeve

teknologjike u krye nga Sektori i projekteve të Institutit Teknologjik.Në projektin e mbrojtjes katodike bashkpunoi

Universiteti Shtetëror i Tiranës Katedra e Kimisë me autor kryesor Sami Meqemea.Punimet në parkun e Rezervuarëve

u kryen nga Sektori i Patosit me Përgjegjës Sadik Ismailin dhe inxhinier Ferik Pelivanin,ndërsa punimet në sistem

u kryen nga kantieri Detar Durrës në bashkpunim me Ndermarrjen e Montimeve Industriale dhe Ndërtim Montimin

Patos,Në platformën në det ishte montuar grupi i saraqineskave dhe nyjet lidhese me dy kokat fundore të tubacioneve

12 " metalik që ishin shtrirë në tabanin e detit të fiksuar me rënduesa betoni e të paisur me protektorë në çdo 20 m

,.Bashkimi me urën komanduese me saraqineska në platformë bëej me tubogome 12 " Pn 10 atm ,kjo për të

amortizuar goditjet nga dallgëzimi ,Dalja nga platforma për në sistemin e 3 tubogomave të mbushjes dhe zbrazjes së

tankerave të cilat ishin 2 copë nga 140 m dhe një 160m ,zakonisht në praktikën e shfrytëzimit janë lidhur dy tubo ne

dy krahët e tankerave,Korpo mortot ishin secila me peshë 150 ton ,dhe pesë të tilla të vendosura për fiksimin e pesë

bovave që kapeshin nëpërmjet gadinave me hallka 90 kg secila ,çdo hallkë kishte një diametër rreth 45 mm dhe në

pjesën e rrezikshme ku erozioni nga rëra dhe valëzimi.( Në relacionin për trajtimin e sistemit të lidhjes së tankerave

shkruhej se sipas llogaritjes 4 deri 5 ose gjashtë gadinat ,dy të tabanit dhe tre mbi taban duhej të inspektoheshin çdo

dy vite) dhe rezultonte saktësisht që bovat të gjëndeshin të shkëputura nga sistemi dhe lundronin nën ndikimin e

rrymave te ujit brënda gjirit të Vlorës ,disa herë në ujërat përballë Radhimës ,Jonufrës apo ujit të Fohtë dhe për rreth

pontilit kur ato ndalonin për shkak të ngecjes në cektinë të hallkave të fundit zinxhirit të këputurProjektues kryesore

te sistemit mbaj mënd se ishin inxh Gani Ismailati,dhe Eflatun Shtino. Lefter Shulla,Kleanthi Dusha Harilla

Maluqi etj

TUBACION 12 “FIER,VLORE


33

Me rritjen e mundësisë së përpunimit të naftës në Fier ,si dhe kërkesës për konsum të naftës brut në Azotik dhe

TEC në vitet 1966 - 1968 u ndërtua tubacion 12 " për lidhjen në rrjet të këtyre konsumatoreve dhe përpunuesëve të

rëndësishëm ,vlen të theksohet se në atë periudhë kishte një rritje të eksportit të bitumit të lëngshëm fillimisht me fuçi

,e më pas me tre impjante të bitumit të lëngët një në Portin e Vlorës ,një në Durrës dhe një në Cërrik ,Këto stacione

ishin të kompletuara me parqe rezervuarësh të bitumit të lëngshëm ,të termoizoluar dhe të vendosura në pozicionet

ku ishte i volitshëm eksporti i bitumit të lëngët me autobote termus të cilët ruanin temperaturën në mbushje dhe gjat

rrugës deri në destinacion ,por edhe të paisur me serpentina ngrohëse me avull ose me vaj diatermik i cili ishte i

mundshëm në secilin stacion Në këta stacione ishin të instaluara nga dy kaldaja për ngrohje të vajit diatermik deri në

temperaturat 230 °C dhe me një kapacitet kalorifik prodhues për këmbim rreth 800 000 k.kal /orë Sot nuk jam i

informuar për fatin e tyre përjashto këtë të Vlorës që nuk ekziston me asgjë në të si kudo në industrinë e naftës qe

funksiononte në kohën për të cilën bëjmë fjalë

STACION POMPIMI NAFTE KUÇOVE

I ndërtuar në vitet 30 nga AIPA me tre pompa me piston dhe veprim të dyfishtë për dërgim të naftës brut nga

vëndburimi i Kuçovës në drejtim të Vlorës dhe më vonë me zbulimin e vëndburimeve Patos , Marinëz,Ballsh ,Gorisht etj

edhe për pritje të naftës nga këto vëndburime dhe dërgimin e saj në drejtim të U.P.N. CERRIK, FIER BALLSH dhe në të

kundërt .Edhe në këtë stacion.si edhe ne ata te ndermjetmit në fillim kanë pas qënë ndërtuar objekte banimi për

punonjësit si dhe infrastrukturë modeste për ujin dhe energjinë e shërbime të tjera .

STACION POMPIMI NAFTE SKROFOTINE

Stacion ndërmjetës për pompimin e naftës në drejtim të Vlorës dhe pas viteve 1970 edhe në drejtim të kundërt

,në drejtim të U.P.N. Fier .Në vitet 1968 ,1969 kaloi edhe si stacion ngrohjeje për naftën brut

Ka ruajtur deri në vitet 90 depozita të naftës brut në të cilat për shkak të mos njohjes së saldimit me rrymë elektrike

është përdorur perçinimi për bashkimin e llamarinave të palltos, çatisë dhe dyshemesë së depozitës . Në teritorin

brënda rrethimit të stacionit deri në vitet 90 ekzistonin banesa që shërbenin për punonjësit e stacionit edhe sot

aktualisht ne vendin e ndertimit te tij ndodhet nje depozite 20 m ³ b/a e lartesuar me nje platforme betoni rreth 20

mm te larte (shikoni foton ne harten e vend vendosjes se stacionit.)

Q SH G Fier

Ndërtuar në vitin 1968, pas zbulimit të v.b. Divjakë Tortonian dhe vënies në shfrytëzim të puseve të parë

rezultativ,,në muajin Shkurt 1967 gazi i vb Divjakë filloi të digjej në T.E.C. Fier , nga Q.SH.G ai futej në rregullatorin e

sasisë para reduktimit me presion rreth 6 atm, rregullatori, ( valvola rregulluese) ruante një presion për në kaldaja

nën vlerën 0,2 deri 0,3 atm, ai furnizonte 5 kaldaja, Azotiku ende vijonte të punonte me naftë brut sepse nuk ishte

përgatitur teknikisht për përdorimin e gazit në proçes, .Qëndra e Shpërndarjs së gazit ende nuk ishte konfiguruar dhe

dukej thuajse një shfrytëzim provizor i saj, në atë periudhë edhe punonjës të specializuar e me përvojë nuk

kishte,përgjegjës për qëndrën në atë kohë ishte Jonuz Ceka ,një ish ushtarak korrekt por pa përvojë në fushën e gazit

,pak muaj më pas ai kaloi me detyrën shitës i vajgursjellësit për naftën brut TEC it dhe Azotikut,pasi edhe TEC i edhe

Azotiku e flluan punë me naftë brut,më vonë disa vite më pas kur unë jam kthyer në vitin 1973 i kam gjetur

të punonin TEC in me mazut dhe Azotikun me gaz.Në këtë qëndër më pas përgjegjës u emëruan Llazar

Gjymshana,Aneta Papadhopulli (Kusta) ,dhe u kompletua me punonjës me arsim të mesëm profesional apo të

përgjithshëm Ndër pionierë të punës në to përmënd Fatmira Çapuni ,Elvira Mërtiri,Azbie Kipe,Evgjeni Gjonçi Natasha

Mamo,Drita Tase etj, pjesë përbërëse e ekipit ishin kipistat Dhimitraq Kosho dhe Fotaq Rexha si dhe axhustatorët Todi

Binjaku etj.


34

Q.SH.G.Ballsh.

Përfundoi së ndërtuari me vënien në punë të UPN Ballsh , për projektimin e saj u aplikua ngjajshmëria me QSH

G Fier në kuptimin konceptual me përjashtim të marrjes në konsideratë një realiteti të ri që në këtë qëndër do të

kalonin sasi të gazit të v.b. Finiq dhe më vonë me zbulimin e v.b. Cakran sasi të gazit të këtij v.b që lidheshin edhe me

investimin e kryer në UPN Ballsh për pastrimin e gazit shoqërues nga Gazi sulfhidrik si dhe sasitë e kondensatit që

bashk-shoqëronin atë .një veçori që dua të theksoj është plotësimi i skemës me disa gaz ndarësa dhe sidomos me

aparaturën rregulluese dhe matëse pneumatike, projekti i tij u realizua nga inxh Baftjar Haxhi dhe u ndoq në zbatim

nga inxh Nazif Cjapi në atë kohë inxhinier në Sektorin e transportit të gazit në Fier .Sasi të konsiderueshme

kondensati kapeshin në periudhën e fillimit të shfrytëzimit të v.b .Cakran edhe në QSHG edhe në atë të Fierit si edhe në

ujn-darësat e vendosur gjat linjës së tubacioneve magistrale ,zakonisht në çdo vënd të përshtatshëm dhe të llogaritur

,në rasin konkret për këtë tubacion sasitë më të konsiderueshme janë kapur në ujë-ndarësin e Belishovës

Stacion shperndarje Gazi Kombinati Metalurgjik

Kombinati Metalurgjik filloi të përdorte gazin Natyror në vitin 1980 , , Në vitin 1979 me zbulimin e rezervave

të gazit në v.b Cakran u krijua mundësia e furnizimit të kombinatit ,në prespektivë shikohej edhe për Tiranën ,por

fontana e hapur e Ca 37 e largoi shpresën duke e futur në një krize të thellë thuajse gjithë ekonominë e vëndit ,Në vitin

1979 filloi ndërtimi i gaz sjellësit Portëz Elbasan,,lidhja e tij u bë në pusetën e Portëzës, ne fazen e parë nëpërmjet gaz

sjellsit furnizohej Kombinati,TECi l kombinatit ,TEC i Cerrikut dhe UP Naftës Cerrik, kjo vijoi deri në vitin 1983 .kohë

në të cilën u mbyllën problemet me Cakranin ,dhe në situatën që u krijua duhej ruajtur dhe kursyer në maksimum

gjëndja e rezervave ,pasi konsumi më tej duhej të përdorej thuajse vetëm për industrinë e plehrave.Gjëndja u

përkeqësua më tej sepse edhe me disa zbulime të bëra më pas si ne Divjakë e Ballaj pliocen ,Povelçë, Panaja ,Durrës e

Delvinë rezervat nuk kënaqnin nevojat e konsumit ,megJIthëse gazi natyror thuajse u dyfishua si prodhim ai nuk

arrinte të kënaqte kërkesat e industrisë konsumatore ,gradualisht erdhën me pas dhe ngjarjet politike të viteve 90 të

cilat e rënduan edhe më tepër situatën,deri sa ne vitet e fundit thuajse nuk ekziston më prodhim gazi ,

STACION I SHPERNDARJES SE GAZIT KAVAJE

Drejtohej nga Inxh gjeolog Naim .........,ishte tepër i kujdesëshëm dhe interesuar për mbarvajtur gjithçka.U

ndërtua në vitin1987 dhe filloi punë me gaz nga v.b. Ballaj, më vonë me vënien në shfytëzim të pusit Durrësi 15 u

lidh nëpërmjet një tubacioni 4" dhe shpërndante dhe tregëtonte gazin në konsumatoret Gozhdë -Bullona dhe

Fabrikën e qelqit deri sa siç dihet u shkatërruan,edhe fabrikat ,edhe ra prodhimi.

Tubacion 4 " Ballaj- Kavajë 14,6 km Tubacion 4" Durrësi 15-St gazi Kavajë

Shënim: Trasea e shtrirjes së tubacionit është e përafërt.

Tubacioni u ndërtua thuajse me aksion dhe gazi ka mbrritur në djegësat e fabrikës së qelqit në Kavajë

mbas dite rreth orës 17 deri 18 në mbrëmje,mbaj mënd se kemi shkuar ditën e nesërme për të parë në se kishte

probleme apo jo,nuk më kujtohet se me cilin koleg prej ndërmarjes isha ,por nga punonjësit e fabrikës dëgjuam

vetëm fjalë shumë të mira. Tubacioni u ndërtua nga ndërmarrja e Ndërtim Montimeve të Naftes dhe gazit


34

Tubacion 6" dhe 9" Tepelenë - Ballsh 40,1 km dhe Tub 6"Finiq- Tepelenë 55 km

Tub 6 dhe 4 polç Delvinë- Stlar 5,78 km

U përdor si një zgjidhje provizore ,por mbeti definitive për shkak të rastësisë të rrethanave të krijuara në

ecurinë e zhvillimeve në v.b. e Delvinës.

Depot e nënë-dheshme Mesovun ( Vlorë )

Janë edhe aktualisht 2 depozita të nënëdheshme me aftësi ruajtëse 3500 m kub ,destinacioni i tyre ishte për

naftë brut ,në fazën fillestare kur aniet mbusheshin në molin e skelës, ato më vonë (deri në vitet 2000, u gjetën të

përdorura si depozita vaji njëra dhe tjetra si depozitë gazoili) Teknikisht si depozita ishin hermetike dhe funksionale

përjashto portat hyrëse të cilat për t'u mbrojtur nga vjedhësat) ishin të dëmtuara ,ato kishin secila një galeri rrethore

e cila komunikonte me një galeri për derdhjen dhe largimin e mbetjeve të huaja si ujë e mbetje asfaltenesh apo

mbturina të tjera,Depozita e naftës nga një kontroll i bërë në verën e vitit 2000 rezultoi me një fund të mbushur deri

në 1,5 po 2 m nga fundi për shkak se nuk janë lejuar shkarkime për pastrimin e fundit ,pjesa tjetër deri afër grykës me

ujë dhe një shtresëz prej rreth 5 mm gazoil, depozita tjetër ishte e përdorur prej shumë vitesh me vaj

ushqimor.Tubacioni nuk ekziston ,ai është nxjerrë nga funksioni për shkak se traseja e tij kalonte përmes qytetit dhe

përbënte rrezik Edhe tek ish stacioni i Ujit të Ftohtë janë ndërtuar katër depozita me aftësi ruajtëse 3500 metra kub

TUBACIONI I TRANSPORTIT TE GAZIT

FINIQ-BALLSH

TUBACIONI I TRANSPORTIT TE GAZIT

FINIQ-BALLSH DHE DELVINE -STJAR

35

Guest

Macchina da scrivere

Se fundi duhet permendur se ne organizimin ,drejtimin dhe mbeshtetjen e gjithe aktivitetit ne ndermarrjen e Transportit te Naftes dhe te Gazit (Vajgursjellesi) nje kontribut te vyer kane dhene drejtuesit organizative dhe teknike te kesaaj ndermarrjeje dukee filluar nga Dh.Odriçani,T.Lengu ,Kristaq Koliçi Veledin Fejzo, Myftar Korita ,Abaz Cuçi,e Muhamet Shehu,Lefter Shulla Taip Doga Novruz Cuka ,Koço Budo ne ndermarrje dhe sipas sektoreve ne Kuçove Jorgaq Spiro,Mjaftoni Murati,e Dhimiter Xheka ,Llukan Pjetri ,ne Sektorin e Patosit Ali Eskiu , Novruz Cuka,Dhimiter Dushi ,ne Ballsh ,Kujtim Lloshi e Ferro Isufi ,Vojo Tashi,ne Vlore Ilmi Liçaj dhe Fejzi Brati ,Myslym Meta Et'hem Lamaj Spiro Gega e Lloji Hysi si dhe ne Sektorin e transportit te gazit Nazif Cjapi ,Rahmi Bibo ,Aneta Papadhopulli Pandi Mitrushi etj Perveç tyre te pa diskutueshme jane meritat per punet e saldatoreve Nazif Kapllani ,Eqerem Xhela ,Hamit Saliaj Sako Sulejmani dhe Dalip Feratin e Odise Bixhili ne Vlore ,pa keta dhe mjeshtrat mekanike te repartit te sherbimit (Sotiraq Mile,Arqile Capo Hilli Priftin ,Hiqqmet Drizen me drejtuesat e tyre Fuatin dhe Alush Kripen e Ndini Koçin ,vajgursjellsin e vinte perpara puna .


36

secila.Një prej tyre është dëmtuar që gjat luftës së dytë botërore nga një bombardim ,tre të tjerat qysh prej vitit 1975

nuk janë në përdorim ,aktualisht janë të zëna me banorë dhe ndërtime për rreth

Vendburimi i bitumit Selenice

Pjese e marre prej artikullit te shkruar per Selenicen me autor inxh Haki Rrokaj Ing . P: Bombaj publikuar

tek Https://naftetari.wordpress.com

Eshte i zbuluar nga siperfaqia me ane te shpimeve me rrjet kuadrativ 100 x 100 m.Raporti i pare gjeologjik i

vendburimit eshte bere nga gjeologu rus Jakushkin dhe ka dhene rezerva gjeologjike deri ne 100m thellesi nga

siperfaqia.Raporti i dyte gjeologjik eshte hartuar nga gjeologet shqipetar Reshat Myftari dhe Luçi Pleqi dhe jep

rezerva gjeologjike deri ne thellesi te vendburimit, deri tek shtresa e ranorit bituminoz qe eshte dyshemeja e

vendburimit. Shoqeria franceze ka bere rivleresimin e rezervave me ane te nje shoqerie angleze e specializuar dhe

çertifikuar e njohur ne bote per vleresimin e rezervave te mineralit me ane te nje programi te sofistikuar "Surpac"

duke ritur sasine e rezervave dhe kategorine e tyre ne vendburim , gje qe eshte nje baze e rendesishme per planifikim

dhe nxjerjen e rezervave te mineraleve nga nentoka ne perspektive.

Vendburimi i bitumit Selenice ka nje siperfaqe rreth 6 km kateror dhe pakua produktive me mineralet

(bitum natyral dhe zhavor bituminoz) shtrihet me nje kende renie rreth 12 grade nga juglindja ne drejtim te

veriperendimit.Rezervat industriale te mineraleve ne vendburim fillojne rreth kuotes +200 m dhe vazhdojne ne

thellesi te vendburimit deri ne kuoten -160m. Shfrytezimi i vendburimit ka filluar nga lart - posht me punime

horizontale, punime te pjerta dhe aktualisht me punime vertikale me ane te Pusit vertikal te minieres me thellesi 140

m.Aktualisht punimet e shfrytezimit me nentoke kane aritur deri ne kuoten -43 m dhe jemi duke pergatitur horizontin

e shfrytezimit me kuote -53m Pra, prej fillimit te shfrytezimit te vendburimit eshte shfrytezuar me punime

nentokesore rreth 240 m (ne vertikalitet) te pakos produktive, por theksoj se edhe kjo nuk eshte shfrytezuar ne gjithe

siperfaqen e vendburimit.Mbeten akoma dhe rreth 120 m pako produktive e pa takuar dhe shfrytezuar.Nderkohe

sqaroj se me menyren e shfrytezimit (sistemet e shfrytezimit) dhe teknollogjine e perdorur deri tani, ne zonat e

shfrytezuarame pare me punime nentokesore, rreth 30 % e rezervave te mineraleve (humbjet teknollogjike)kane

mbetur nentoke. Si konkluzion ne vendburimin e bitumit Selenice gjenden akoma rezerva te konsiderushme te bitumit

natyral dhe zhavorit bituminoz.

Bitumi natyral eshte nje aditiv natyral shume cilesor i cili modifikon shume mire bitumet e naftes qe perdoren

per asfaltim duke u permiresuar shume treguesit teknollogjik dhe duke garantuar rruge qe plotsojne normat e

komunitetit Evropian te rrugeve dhe duke rritur ndjeshem jetegjatesine e tyre.Zhavori bituminoz eshte nje lende

diegese shume e mire qe perdoret per prodhimin e materialeve te ndertimit.Koncentratet e zhavorit bituminoz kane

fuqi kalorifike deri 8,000 kkal/kg si dhe qymyret antracite dhe kane veti koksifikuese. Pra, duke qene se ne vendburim

ka rezerva te konsiderushme, mineralet jane te veçanta dhe te rendesishme ne ekonomi, dhe vazhdimisht po zgjerohet

tregu i shitjes, shoqeria franceze parashikon te kryeje investime te konsiderushme per permiresimin e teknollogjise se

nxjerjes dhe perpunimit e rritjen e prodhimit.Prandaj mendoj se perpektiva e minieres do te jet e mire, do te hapen

vende pune, do te zbuten problemet sociale te zones, do te rriten te ardhurat dhe do te permiresohet mireqenia dhe

natyrisht ne Buxhetin e shtetit do te derdhen te ardhuar me te medha qe rrjedhin nga taksat qe veprojne ne fushen

minerare dhe te tjera. Por, qe te realizohen keto objektiva shteti duhet te marr persiper dhe te kryeje detyrat qe i

takojne si monitorimin e shfytezimit te burimeve minerare ne vendburim ne te gjitha subjektet qe ushtrojne

veprimtari minerare, te mbeshtesi subjektet e veçanerisht investitoret e huaj (qe kane bere investime te

konsiderushme) ne zgjidhjen e problemeve qe dalin per shfyetezimin me pronaret e tokave, te ndertoj infrastrukturen

rrugore te pershtateshme per zhvillimin e veprimatrive etj

https://naftetari.wordpress.com/


37

https://www.google.com/maps/d/viewer?mid=1U8OMt0Zj3VYJGeO3GUUyWyBwsV_3gMch&ll=40.6132864

2915121%2C19.859420665871084&z=10

Shoqeria franceze kryene aktivitet minerar dhe perpunues duke zbatuar te gjitha kerkesat teknike e ligjore qe

parashikon Ligji minerar dhe aktet nenligjore qe kan dal ne zbatim te tij.Por, ne vendburimin e Selenices kryejne

veprimtari minerare dhe disa subjekte te tjera, por shteti duhet te kerkoj nga keto subjekte dhe ti monitoroj ato qe te

plotesojne te gjitha kerkesat teknike e ligjore, me qellim qe te gjitha subjektet te jene ne kushte te barabarta dhe te

behet nje konkurence e ndershme ne treg.

Gjate ushtrimit te veprimtarise minerare subjektet pengohen nga "pronaret" e tokave, pasi jane te pakt ata qe

kane nje dokument hipotekor qe verteton se je pronar, por pretendojne se e kane pronesine e trasheguar, me ligjin

7501 etj. etj.Shteti sipas ligjit minerare duhet te krijoj kadastren minerare me qellim qe ne momentin qe ai jep lejen e

shfrytezimit toka duhet te kaloj ne kadastren minerare dhe subjekti ka vetem marredhenie me shtetin pronar i

burimeve natyrore. Selenica ka mbetur me nje rruge automobilistike te ngushte nje kalimeshe dhe vende - vende e


38

demtuar rende.Por a mund te zhvillohet veprimtari minerare dhe ta rritesh ate me kete rruge automobilistike? Eshte

shteti qe duhet te siguroje infrastrukturen rrugore nacionale dhe jo subjektet.Shteti qe eshte pergjegjes per shtetasit e

tij duhet t'i krijoj mundesi per berjen e investimeve per shfrytezimin e gjithe resurseve qe jane ne kete zone me qellim

zhvillimin dhe mireqenien e tij.Per kete qellim se paku duhet te ndertohej nje rruge automobilistike me e

pershtateshme qe te lidhe Selenicen me Vloren, por veçanerisht duhet te beje nje ure mbi lumin Vjosa ne Selenice qe ta

lidhia ate me autostraden Levan - Tepelene.Kjo do t'i krijonte mundesi kesaj zone per zhvillimin e saj dhe rritjen e

mireqenies.Kete gje e beri z.Ismail Qemali perpara vitit 1912 ne kohen e Perandorise Otomane dhe Shteti me qeverite

shqiptare qe ven e vijne akoma nuk po e zhvillojne kete zone.

Qeveria aktuale me sa jam i informuar ka projekte per kete qellim por, kaluan dy vjet dhe shikojme se nuk ka

ndonje zhvillim te ri. Nuk mendoj se duhet te flase per kontributin tim ne zhvillimin e kesaj miniere, pasi kur flet per

vetvehten ato nuk kane vlere, por edhe te çvletesojne.Me gjithe kete detyrohem te te beje me dije se si djal Selenice, biri

i nje minatori qe lindi dhe e mbylli jeten e tij ne Selenice,qe ka punar ne miniere qe ne kohen e SIMS, qe bitumi eshte

edhe ne gjakun tim, thekesoj se gjithemon kam qene i lidhur me minieren dhe ne vendet ku kam punuar ne miniere ne

periudhen 1973-1980, ne Ministri 1980 - 1992 (koha e monizmit) ne Ministri 1999 - 2006 (koha e demokracise) dhe

nga viti 2006 e ne vazhdim tek Kompania franceze, kam kontribuar per zhvillimin e minieres dhe qytezes sime

Selenica.

Por, ashtu siç e theksoni edhe Ju, per zhvillimin dhe mireqenien e komunitetit te Selenices dhe zones perreth

duhet te kontribojne te gjithe dhe veçanerisht djemt dhe vajzat inetelektuale te Selenices. Natyrisht ka shume gjera

per shkruar, probleme per te shtruar per diskutim dhe per te zgjidhur dhe shume perpjekje per te bere me Shtetin me

qellim qe Selenices t'i japim ate qe meriton, por shkurtimisht u perpoqa te te jap nje informacion me te plote nga ai qe

keni aktualisht.

Hekurudha e trenit Selenicë – Vlorë

Ndërtuar në vitin 1932 nga Administrata e Hekurudhave Itali ,Ajo u ndërtua për transportin e bitumit tip V që

nxirrej në minierën e Bitumit të SELENICËS,Treni dhe vagonat lëviznin në shina që banorët e zonës i quanin "dekovil"

dhe shina dekovili të cilat ishin me dimensione më të vogla se ato të standardit të sotëm hekurudhor .Rrugë të tilla

jane përdorur gjërësisht edhe në objekte dhe qytete të tjera, Këto në Vlorë kanë funksionuar për transportin e

kripës,nga kriporja e Nartës në Skelë, ne punimet për hapjen e dy tuneleve ,tunelit të madh siç është quajtur më parë,

kjo për shkak se ishte ndërtuar edhe një tunel tjetër që quhej tuneli i vogël i cili ndodhej në një distancë prej rreth 750

ml ne veri të plazhit dhe hotelerisë në Jonufër, pikërisht aty ku quhej plazhi Zhiron ose ku është ndërtuar hotel

"Nymfa",ky tunel u shkatërrua nga gjermanët gjat tërheqjes në luftën e II botërore,po kështu Vlora,Skela dhe Uji i

Ftohtë lidheshin gjithashtu me një linjë të tillë, Edhe në Kuçovë kanë ndertuar një linjë të tillë,shpesh në vagonat e tyre

përveç bitumit,materialeve ndërtimore etj gjeje edhe trupa të ushtrsë Italiane apo banorë të zonës së Selenicës dhe

Vlorës.Degradimi i linjës Selenicë - Vlorë filloi më parë se vitet 90,sepse u ndërpre eksporti i bitumit ,sot është vështirë

të dallosh edhe trasene e saj.Eshtë për të ardhurkeq që bitumi i Selenicës jep prej shekujsh ,dhe asnjë qeveri nuk mori

për sipër të bënte vt një zgjidhje ,apo t'ja vinte kusht kontraktor konçesionert për ndërtimin e një ure që të lidhë

qytetin e Selenicës me rrugën nacionale Levan -Tepelenë apo të rregullonte rrugën ekzistuese,Vlorë -Selenicë që eshtë

një distancë prej më pak se 30 km

PRILL 2002 Stacioni i Nartes F.I.E.T.K. Vlore (Foto te bera nga inxh Selim Molla)

Me inxh Gjeol Nikolla Kiço ne Sarande 1989

Shënime për nxjerrjen e gazit natyror dhe Rjetin

e

tubacioneve te transportit dhe stacioneve të naftës dhe gazit në Shqipëri deri në vitin 1992


39

Szirak ,Hungari ,Pjesmarres ne mbledhjen e grupit te gazit per studimin

e rezervave dhe kerkesat deri ne vitin 2020

Divjake ,1989 ,takimi per 10 vjetorin e formimit te N.N.Gazit

Nga e majta ne te djathte Napolon Mertiri ,(Drejtor i pergjithshem i Naftes,Kodil Como

N.N.Gazi ,Dhimiter Cili Kryetar i Komitetit Ekzekutiv Lushnje ,Haki Rrokaj Drejtor i N.N.Gazit dhe

Anastas Pone Kryetar i Komitetit Ekzekutiv Fier

Guido Bonareli

Verani Borgucci Ikneiken Nafta Shqiptare Verani Borgucci Ikneiken 1942

Dokumenta historike te AGIP 1926 1950-F Guidi Reabilitimi i specialisteve te AIPA .1994

S Zuber Perhapja e vendburimeve te naftes italiane 1939

Madalena Vendburimet e naftes ne shqiperi 1938

Ineiken Potenciali naftembajtes i gjeosinklinalit te Adriatikut 1951

Zuber , Madalena Gjeologjia e naftes Shqiptare 1937.

S Popesku

Inxh O. Jakobini Rezultate te kerkimeve Italiane per nafte ne Shqiperi 1939

L’ Albanie dans la politique etrangere de la France (1919-juin1940)

Shënime për nxjerrjen e gazit natyror dhe Rjetin

e

tubacioneve te transportit dhe stacioneve të naftës dhe gazit në Shqipëri deri në vitin 1992

Stamboll 1991 ,Pas mbledhjes se grupit te punes per gazin 5 Korrik

Stavri Mbriçe Haki Rrokaj , studente ne Universitetin e Stambollit dhe Sali Resuli

Vlore 8 Prill 2018

40

Documents

Shënime për nxjerrjen e gazit natyror dhe Rjetin e ... · Përmban kryesisht informacione që lidhen me ndërmarrjet e transportit dhe prodhimit të gazit natyror në Shqipëri