National Social Services Center  

‐ Youth Empowerment through Community Development Project ‐ Funded by World Bank 

  

SI TE FILLOJME NJE BIZNES? Ndryshimi fillon nga vetja! 

     

Per te rinjte, studentet dhe gjithe ata, qe duan te nisin biznesin e tyre!      

MANUAL TRAJNIMI Edicioni i Pare 

                  

V.Kolezi

1

PERMBAJTJA  

I. Hyrje  

II. Ndryshimi fillon nga vetja!  III. Te njohim tregun 

 IV. Faktoret e vleresimit te nje ideje biznesi – Modeli i Binzesit 

 V. Plani i  Biznesit 

 VI. Shtojca A: Plani i veprimit 

 VII. Shtojca B: Menyrat e financimit 

 

 

 

2

HYRJE 

Ky  eshte  edicioni  i  pare  nje manuali  praktik  per  te  nisur  nje  biznes, me  fokus  tek grupet sociale ne nevoje, kryesisht per te rinjte, studentet dhe te papunet. 

Permbajtja e ketij manuali eshte fryt i nje eksperince ne konsulence biznesi, menaxhim biznesi dhe metodologjive me  te perparuar  te kohes, duke perfshire konceptet e  reja dhe bashkekohore ne gjykim dhe veprim biznesi.  Ky manual praktik i pergjigjet 3 pyetjeve kryesore:  

1. Si te gjejme dhe vleresojme nje ide biznesi nepermjet Modeleve te Biznesit? 2. Si te krijojme nje Plan Biznesi praktik per bizneset e vogla dhe te mesme? 3. Si te fillojme nje biznes dhe si ta financojme ate? 

Ngritja  e  nje  biznesi,  eshte  dicka  qe  fillon  nga  deshira  dhe  pasioni  per  te  krijuar  dhe punuar per veten. Per kete arsye llogarite duhet t’i beni me veten, nese eshte nje zgjidhje e mire  per  ju  apo  jo.  Sigurisht  krijimi  i  nje  biznesi  eshte  vetem  fillimi,  sepse  pjesa  e veshtire  vjen me  pas.  Per  kete  arsye,  ju  vjen  ne  ndihme  ky manual  praktik,  per  t’ju treguar  se  krijimi  dhe  miremenaxhimi  i  biznesit  tuaj,  mund  te  sjelle  nje  ndryshim rrenjesor ne jeten tuaj ne te ardhmen. Sigurisht suksesi nuk ka formula te gatshme, por ata qe kane njohuri, kane shume me teper shanse per ta arritur ate dhe per te fituar nje rol me te rendesishem ne shoqeri. 

3

Ndryshimi fillon nga vetja!  Jeta  sot është më komplekse, më  stresante dhe me kërkuese, kjo vihet  re ne  jetën e përditshme. Shikoni si i përgjigjet publiku i sotem sfidave te kohes:  

I. Frika dhe pasiguria 

 Shume  njerez  jane  pushtuar  nga  sensi  i  frikes  ne  ditet  e  sotme,  sepse  i  tremben  të ardhmes. Ata ndihen  te dobet ne pune,  kane  frike mos nuk  gjejne dot nje pune  apo humbasin vendin e punes dhe aftesine per te siguruar te ardhura per familjet e tyre!  Pergjigja  me  thjeshte  per  kete  fenomen  eshte  PAVARESIA  –  te  qenit  i  pavarur financiarisht.   

II. “e dua tani”  

 Njerëzit  i duan gjërat dhe  i duan “tani”. “Une dua para, Une dua nje shtëpi të madhe, një makinë të bukur, nje TV 3D. Unë i dua të gjitha dhe i meritoj”. Sot jetojmë në epokën e kartës së kreditit dhe metodave “merre sot, dhe paguaj më vonë”. E njëjta gjë ndodh në pune  “shefi  kërkon  rezultate, ne  kërkojmë  te  arrijmë nje  sukses ne biznesin  tonë, SOT, pra cfarë ndodh, e gjithë shoqëria kërkon të arrijë menjëhere rezultatin e kërkuar.  Pergjigjja  : BALANCIMI  i  nevojës  për  të  përmbushur  kërkesat  sot  dhe  nevojës  për  të investuar në aftësi për të arritur sërisht një sukses nesër.  

III. Turpi dhe viktimizimi 

Kudo  ku  gjendet  nje  problem,  te  gjithe  ne mundohemi  t’i  drejtojme  gishtin  e  turpit fajit/fajtorit. Shoqeria jone eshte e fiksuar ne te berin e viktimes.  

Sikur te mos kisha kete shef idiot?  Sikur te mos kisha lindur i varfer?  Sikur te kisha lindur ne ndonje vend tjeter?  Sikur te me kishin lene ndonje trashegimi?  Sikur, Sikur, Sikur?  

Te gjesh fajtorin e problemeve te tua, te  lehteson per nje moment, por te  lidh me keq me problemin.   

4

Pergjigjja eshte: Ne tregun e sotem mbijetojne ata qe marrin pergjegjesine per gjendjen e  tyre dhe po ashtu marrin  iniciativat e nevojshme, per  te permiresuar  situaten e  tyre duke u perballur me sfidat!  

IV. Të jesh i pashpresë 

Femijet e Turpit jane Cinizmi dhe I pashpresi. Kur  ne  besojme  thellesisht  se  ne  jemi  viktima  te  rrethanave  ku  jetojme,  ne  humbim shpresen, ne humbin energjine dhe vendosemi ne nje pozicion doreheqeje dhe pritjeje.  “Nuk bej dot gje” “Do ul me mire pretendimet, keshtu nuk zhgenjehem“ “Shpresat jane te pakta, s’po i hy fare kesaj pune”  Njerezit qe bejne ndryshim dhe jane sipermarres mendojne: “Une jam forca krijuese e jetes time, eshte ne doren time dhe do ta arrij me cdo kusht”.  

V. Mungesa e balancës së jetës 

Jeta ne kohen e Celularit eshte shume komplekse, kerkuese, stresante dhe e lodhshme. Te gjitha perpjekjet tona per te menaxhuar kohen, per te bere me teper, per te arritur me shume, per te rritur eficencen permes teknologjise moderne, ndikojne se tepermi ne balancen e jetes. Megjithese puna eshte motori i jetes, sot kerkohet qe te vish me heret ne  pune  dhe  te  rrish  deri  vone,  te  rritesh  eficencen  ditore  “perkohesisht”,  deri  sa mesohesh, por ne fund kupton se qetesia e mendjes dhe Balanca e jetes nuk prodhohen vetem nga keta faktore, por  jane produkt  i percaktimit te qarte te prioriteteve te  jetes dhe  ndjekja  rigoroze  e  tyre  duke  i  perkushtuar  kohen  e  nevojshme  secilit  sipas rendesise.  Shendeti __, Puna__, Familja___, Argetimi___, Utilitetet__.  Renditini sipas rendesise keto prioritete nga 1‐5. 

VI. Cfarë ka aty për mua? 

Jeta  na  meson  se  ne  duhet  gjithmone  te  dalim  te  paret  “Jeta  eshte  nje  gare,  nje kompeticion  dhe  duhet  fituar”  Si  pasoje  te  gjithe miqte,  shoket,  koleget madje  dhe familjaret i shohim si konkurrente dhe sa me shume fitojne ata, “aq me pak mbetet per Ne”, nje gje kjo qe na grryen perbrenda dhe nuk na le te shohim perpara, ne menyre te pavarur. Shume nga arritjet me te medha sot, jane bere si pasoje e nje deshire/pasioni te pavaruar dhe nje shpirti pune te vendosur.  POR: Mundesite me te medha dhe arritjet me te pakufijshme  i jepen atyre qe punojne me  frymen  “Ne”.  Suksesi  i  vertete  do  te  arrihet  permes  nje  “mendje  te  plote” me 

5

perberjen e mendjeve  te disa njerezve me  te njejten aspirate, qe nuk punojne vetem, por – me respekt per njeri‐tjetrin, per nje te mire te perbashket.  

VII. Dëshira për të qenë i pranuar 

Shume pak nevoja njerezore jane me te medhaja se nevoja per t’u pranuar nga te tjeret – per te patur nje ze qe degjohet, repektohet dhe vleresohet – pra te kete INFLUENCE. Shume njerez mendojne se influenca eshte nje ceshtje komunikimi – te japesh mesazhin nepermjet nje te folure te qarte dhe ndikuese tek degjuesi. Ne te vertete influenca fillon atehere  kur  te  tjeret  e  ndjenje  se  po  influencojne  tek  ju  –  kur  ndjehen  se  ju  i  keni kuptuar – se ju i keni degjuar me vemendje dhe jeni te sinqerte.  Per te shpalosur qarte mendimet tuaja, planin tuaj te biznesit, apo propozime biznesi, duhet  patjeter  te  influenconi  ne mendjen  e  degjuesit  tuaj,  investitorit  apo  partnerit, duke  i dhene atyre te kuptojne, se ju i keni kuptuar shume mire kushtet e partneritetit dhe se ju jeni i sinqerte dhe i hapur ne permbushjen e ketyre kushteve.  

VIII. Konflikti dhe ndryshimet 

Njerezit kane shume gjera te ngjashme por ata jane shume te ndryshem. Ata mendojne ne  menyra  te  ndryshme,  ata  kane  vlera  te  ndryshme,  motivime  dhe  objektiva  te ndryshme. Pikerisht konfliktet lindin nga keto ndryshime.  Zgjidhja  e  konflikteve  ndermjet  grupeve  te  ndryshem,  perqendrohet  ne  “Fito  sa  te mundesh” duke qenderzuar arritjen e kompromisit, nga  i cili shpesh nuk del e kenaqur plotesisht asnje pale. Do te  ishte humbje e madhe nese ndryshimet do t’i shtynin keto grupe te ulnin steken e kompromisit, nderkohe qe do te deshtonin te perdornin parimin e bashkepunimit krijues ne gjetjen e zgjidhjeve te problemeve, qe jane gjithmone me te mira se zgjidhja origjinale e njeres pale.   

6

TE NJOHIM TREGUN 

Situata aktuale e tregut per te filluar nje biznes te ri 

1. Situata ekonomike 

 Situata  aktuale  e  tregut  jepet permes  treguesve makroekonomike qe publikohen nga INSTAT, por edhe nga organizma te tjere te informimit publik. Tregu Shqiptar paraqitet si nje treg me nje dinamike te larte, dhe me mundesi te medha ne krijimin e bizneveseve te  reja.  Sigurisht  keto mundesi  jane  te  lidhura me  sektore  te ndryshem  si  sherbimet, ushqimi,  turizmi,  transporti,  teknologjia  e  informacionit  dhe  telekomunikimit,  kujdesi shendetsor,  edukimi,  informimi,  etj.  Duhet  patur  parasysh  qe  jo  te  gjithe  sektoret ofrojne mundesine e  fillimit  te nje biznesi  te vogel,  sidomos ato  sektore ku kerkohen licensa dhe investimi fillestare te konsiderueshme.  Rritja ekonomike e qendrueshme, por sidomos dinamika e tregut ne rritjen cilesore te produkteve dhe sherbimeve, krijon mundesi ne zhvillimin e bizneseve te reja qe sjellin standarte me te larta, duke konkurruar denjesisht me tregetaret e tjere ekzistues. Ofrimi i  sherbimeve  me  standarte  kerkon  nga  ju  (sipermarresit)  nje  nivel  te  mjaftueshem njohurish  dhe  mjetesh  te  cilat  ju  japin  mundesi  ta  beni  oferten/produktin  tuaj  te pershtatshem per nevojat e klienteve tuaj.  

2. Ne terma demografike 

 Tregu  Tirane‐Durres  eshte  arteria  kryesore  e  biznesit  shqiptar  sot,  dhe  zhvillimi  i bizneseve  te reja ne keto metropole eshte ne rritje sipasoje e dinamikes qe  folem me siper. Ky treg perben 1/3 e popullsise shqiptare dhe pjesen me te madhe me te ardhura mesatare mujore per  fryme. Kjo  fuqi blerese eshte nje avantazh shume  i rendesishem per  te  vendosur  se  ku  do  ta  nisni  biznesin  tuaj.  Gjithashtu  migrimi  i  brendshem  i popullsise por dhe  ai  i  emigranteve qe  kthehen nga  jashte, drejt  ketyre metropoleve eshte nje fakt pozitiv serisht per permasat e tregut potencial, qe ju mund t’i sherbeni ne te ardhmen. Nqs sot do te nisni nje biznes, shpejtesia e rritjes/shtrirjes se tij do te varet shume edhe nga keto faktore.  

3. Ne terma teknologjike 

 Teknologjia sot ka avancuar se  tepermi si ne prodhimin e produkteve/sherbimeve per klientet,  ashtu  dhe  ne  formen  e  komunkimit  dhe  negocimit me  klientet.  Sot  klientet perdorin celularin, e‐mailin,  faqen e  internetit, shtypin ditor apo TV per t’u njohur me produktet dhe sherbimet e kompanive te ndryshme, te medha e te vogla. Kjo eshte nje vlere  e madhe  ne  treg,  pasi  njohja  e  biznesit  ne  tregun  lokal  eshte  nje  pikenisje  per 

7

rritjen e tij dhe per arritjen e suksesit ne nje periudhe afatagjate. Sot mund te kryhen porosi  brenda  disa  oresh,  nderkohe  qe  kerkonin  dite  te  tera  me  perpara,  fale teknologjise se prodhimit, komunikimit dhe menaxhimit.  

4. Ne terma kulturore 

 Kultura  e  nje  vendi  eshte  e  lidhur  ngushte  me  vlerat  e  shoqerise.  Ajo  qe  sot parapelqehet ne  treg eshte e  lidhur ngushte me kulturen   dhe  traditat e vendit  tone. Produkti/sherbimi qe do ofroni neser duhet te pershtatet me keto tradita, sepse keshtu ju respektoni klientin tuaj, i cili ne kembim do t’ju paguaje ju per te marre sherbimin tuaj dhe jo konkurrentet qe nuk e respektojne kete faktor.  Gjithashtu vlerat dhe parimet njerezore te shoqerise, megjithese duken “jashte‐mode” ne kohet e sotme, jane ato qe do t’i sigurojne biznesit tuaj nje jete te gjate, megjithse ne periudha  afatshkurtra  duken  si  humbje  kohe,  ato  krijojne  nje  biznes  “me  karakter  te forte” me te cilin klientet duan te bashkepunojne ne periudhe afatgjate. Per shembull, nese ofroni nje produkt  cilesor, mos  tentoni  te  abuzoni ne  cilesi ne  asnje  rast,  sepse megjithse do fitoni dicka me teper duke ulur koston, kjo do te sjelle humbjen e klientit dhe disa klienteve te tjere potenciale, dhe ne te ardhmen e afert nxjerrjen tuaj  jashte tregut nga nje kompani tjeter e cila do te ofroje me teper vlere ne treg per klientet. Mos harroni te gjithe punojne per te ofruar me shume vlere se konkurrenti.  

5. Ne terma psikologjike 

 Menyra  sesi  e  jetojme  jeten  e  perditshme,  jo  ne,  por  shoqeria,  mund  te  jete  nje indikator shume i mire se cfare biznesi te filloni. Kjo sepse aty tregohet sesi shpenzohet parate  ditore,  ku  shpenzohen,  kush  jane  produktet/sherbimet  qe  konsumohen  me teper, sa e gjere eshte baza e klienteve per cdo produkt/sherbim.  Nuk eshte e lehte te gjesh dhe matesh  deshirat  dhe menyren e jeteses se nje shoqerie, por  ketu  qendron  dhe  kyci  i  suksesit  te  biznesit,  te  arrish  te  sigurosh  ate,  qe  duan klientet tuaj (shoqeria) me mire se konkurrentet tuaj.  Studime  te  ndryshme  tregojne  tendenca  te  ndryshme  te  menyres  se  jeteses  te shqiptareve. Megjithate duhet patur parasysh se biznesi juaj i ri, do te jete i lokalizuar ne nje komunitet, dhe stili  i  jeteses se ketij komuniteti eshte shume  i rendesishem per  ju, ne krijimin e produkteve/sherbimeve, qe i pershtaten ketij stili.  Si perfundim, duke qene se ekonomia shqiptare eshte ne zhvillim shume dinamik, hapja e nje biznesi do te  jete fitimprurese per  ju si sipermarres, por suksesi  i tij varet shume nga marrja  ne  konsiderate  e  te  gjithe  faktoreve  te mesiperm.  Te  gjithe  keto  faktore 

8

duhet te mbahen parasysh per hartimin e Planit te Biznesit tuaj. Eshte detyra juaj e pare te studioni tregun, ambjentin dhe komunitetin ku mendoni se do te filloni biznesin tuaj. 

9

Faktoret e vleresimit te nje ideje biznesi – Modeli i Binzesit  Qe  ideja  juaj  e  biznesit  te  vleresohet  sakte,  duhet  qe  informacioni  qe  do  jepni  per modelin te jete  i sakte dhe real (me kembe ne toke). Duhet te ndiqni me rigorozitet te gjithe  faktoret  dhe  cfare  menyre  do  zgjidhni  per  te  bere  kthyer  keta  faktore  ne avantazhin tuaj. Mbani shenim informacionet per cdo faktor sepse ne fund do te merrni rezultatin final nese ideja juaj eshte do te jete nje biznes i suksesshem apo jo.  Faktoret e suksesit te biznesit sipas modeli GEL jane:  

Grup Klientesh shume te mire dhe te mjaftueshem 

Lehtesia e gjetjes e tyre 

Jetegjatesia e biznesit  

I. Gjetja e nje grupi te mire klientesh 

 Grupi i mire konsumatoresh eshte Grupi Juaj i Synuar. Me grup te synuar do te kuptojme se kujt do t’ja shesim produktet/sherbimet tona, kujt do t’i sherbejme? Kjo eshte ndoshta nje nga pikat me te rendesishme per te patur nje  fitim te  larte dhe biznes  afatgjate,  per  kompanine  tuaj.  Ajo  ju  jep  mundesi  te  forconi  pozitat  tuaja financiare  dhe  te  rriteni  ne  treg,  duke  fituar  pozita  te  shendosha  kundrejt konkurrenteve.  Synimi  juaj  si biznes eshte  te  gjeni  kush  jane  klientet me  te mire per biznesin tuaj dhe te beni perpjekje maksimale t’i mbani ata, duke i dhene nje sherbim sa me  te  mire,  kundrejt  pjeses  tjeter.  Gjithashtu  ju  duhet  t’i  beni  klientet  e  tjere  te kompanise tuaj, ta deshirojne statusin e klienteve me te mire.  Zakonisht keta nuk jane klientet qe kane me teper para, por jane ata qe e vleresojne me shume produktin tuaj dhe  jane te gatshem te paguajne per te. Per te gjetur kush  jane grupet e klienteve me te mire per kompanine duhet te marrim parasysh disa faktore, si ne tabelen e meposhtme:  

   Synimi  Sh.mire  mesatar  dobet 

Grupi i klienteve shume te mire 

Madhesia  e tregut 

E madhe       

Lehtesia e gjetjes  E lehte       

Karakteristikat e klienteve 

Modeli  i shpenzimit 

Produktiv       

Vlera e shitjes  E larte       Vlera  e klientet  per  Perseritja  e  Shume  +       

10

shitjes  shpesh biznesin 

Suporti i shtijes  I ulet       

 Plotesoni sipas biznesit tuaj tabelen me X per cdo faktor.  1) Numri i klienteve – madhesia e grupit  Eshte e rendesishme sepse, cdo biznes per te qene rentabel duhet te kete te pakten nje numer te mjaftueshem klientesh potenciale ose madhesie tregu. Kjo sepse tregu mund te  ndahet  ndermjet  konkurrenteve  dhe  gjithesecili  prej  tyre  duhet  te  justifikoje shpenzimet  dhe  te  realizoje  nje  fitim  te  kenaqshem  per  pronaret  e  tyre.  Pra,  qe  nje biznes  te  ekzistoje,  ai  duhet  te  operoje  ne  nje  treg me  nje  numer  te mjaftueshem klientesh,  qe  shpenzojne  nje  sasi  parash  gjithashtu  te  mjaftueshme,  me  qellim  qe, biznesi  juaj  te  arrije  te  mbuloje  shpenzimet  dhe  te  siguroje  per  ju,  nje  fitim  te kenaqshem.  Ky numer eshte edhe me i rendesishem atehere kur:  

a. Produkti apo sherbimi juaj nuk eshte  i shtrenjte dhe per te bere nje fitim duhet shitur nje sasi e madhe produkti pra duhet shume kliente. 

b. Mundesite per  ri‐shitje apo shitje shtese  tek  i njejti klient  jane  te  limituara; ne kete  rast nqs  ju doni  te  rriteni  si biznes,  ju duhet  te  keni nje numer  te madh klientesh perpara. 

c. Kur klientet nuk e gjejne kollaj biznesin tuaj, pra nqs ai nuk eshte i promovuar sic duhet, jeni ju ata, qe duhet te shkoni tek klientet dhe flisni per produktet tuaja. 

d. Njerezit nuk e njohin tipin e produktit, sherbimit apo biznesit tuaj, dhe ne kete rast ata nuk do kerkojne per ju, pra jeni ju qe duhet t’i gjeni. 

 Ju mund te nxisni rritjen e numrit te klienteve tuaj nepermjet:  

1) Prezantimit te arsyeve domethenese per blerjen e produktit, dhe kete mund ta beni  duke  provuar  me  nje  numer  klientesh,  se  sa  mire  i  ploteson produkti/sherbimi juaj nevojat e tyre. 

2) Ngritja e nje rrjeti shperndarje te dedikuar per biznesin tuaj 3) Vendosjes se biznesit ne nje vend, ku klientet tuaj shkojne shpesh 4) Antaresimit ne nje grup/rrjet biznesesh, qe  i sherbejne te njejtit grup te synuar 

klientesh.  2) Lehtesia ne gjetjen e klienteve 

 Eshte e rendesishme sepse, per disa  lloje biznesesh apo produktesh eshte shume e veshtire, qe te lokalizohen nga klientet e tyre. Kjo do te thote, qe biznesi ne kete rast duhet te shpenzoje shume para, pune dhe kapital per te arritur kete gje, e cila nga 

11

ana tjeter rrit kostot dhe mund ta beje biznesin jo‐fitimprures. Pra edhe ky eshte nje faktor i rendesishem ne percaktimin sesa i mire eshte grupi i synuar i biznesit tend.  Kjo merr rendesi te vecante kur :   Klientet mund te identifikohen nepermjet listave te bleresve  Evente dhe panaire synojne grupin e klienteve qe synoni dhe ju  Nje treg shperndarje shume i organizuar i sherben klienteve tuaj  Klientet e dine, ku te kerkojne per produktin tuaj 

 Qe  te  konsiderohet  nje  Grup  i  synuar,    njerezit  e  ketij  grupi,  duhet  te  sillen  ne menyre te ngjashme kundrejt produktit tuaj.  Si mund ta permiresojme veshtiresine ne gjetjen e klienteve?   Duke  konsoliduar  disa  produkte  dhe  sherbime  ne  nje  pakete  qe  do  te 

justifikoje shpenzimet e mjaftueshme per gjetjen dhe ofrimin e produktit te klientet e paket ne numer 

Duke  gjetur  kliente  potenciale  permes  klienteve  aktuale  te  biznesit  tuaj nepermjet referencave 

Duke  krijuar  fushata marketingu  te  perbashketa me  kompani  te  tjera  qe  i sherbejne po te njejtit grup te synuar, por qe nuk jane konkurrentet tuaj 

Duke marre  pjese  ne  seminare  dhe  panaire  per  te  terhequr  vemendjen  e klienteve tuaj potenciale. 

 Klientet  konfuze nuk blejne  asnjehere! Klientet nuk mendojne njesoj  si  shitesit! Shitesit mendojne sesi te shesin produktine tyre me shume cilesi te mira, nderkohe qe konsumatori mendon  sesi do  ta perdore produktin/sherbimin, per  te plotesuar nje nevoje qe u ka lindur. Gjithmone do te shisni me shume, nese i tregoni klienteve tuaj sesi produkti/sherbimi juaj e ploteson me se miri nevojen e tyre.  

3) Modelet si shpenzojne konsumatoret Disa  kliente  blejne  ne menyre  emocionale  dhe  shpenzojne  lirisht,  psh  prinderit  e femijeve te vegjel sidomos, shpenzojne me  impulse. Si shpenzojne klientet, ndikon ne  dy menyra,  se  pari,  klientet  qe  blejne  lirisht  duan me  pak  shepnzime  per  t’u mbushur mendjen dhe, se dyti, keta kliente zakonisht bejne blerje me te medha, qe do te rezultoje ne fitime me te medha me nje kosto/perpjekje me te vogel. Kjo eshte njera  ane  e  medaljes,  ndersa  ana  tjeter  eshte  per  klientet  e  kundert,  ata  qe mendohen shume para se te blejne dhe kerkojne shume  informacion, per te marre nje vendim.  Kjo eshte thelbesore kur:  

12

Shitja  bazohet  mbi  konsiderata  praktike  me  teper  se  nje  pergjigje emocionale. Njerezit blejne lirisht ne menyre emocionale, psh nje makine te re, por ata mundohen te kursejne ne blerjet e tyre praktike p.sh energjia. 

Produkti nuk eshte nje prioritet per klientin.  Biznesi juaj nuk i ka burimet, per te patur nje force shitjeje intensive.  Produkti blihet vetem nje here nga nje klient 

 Per te kompensuar keshillohen veprimet e meposhtme:   Te gjendet nje menyre per ta kthyer shitjen ne nje blerje emocionale, psh nje 

kompani  fast‐food  nepermjet  reklamave  te  saj,  percoi  mesazhin  qe  nje student humbi 20 kg duke ngrene produktet e  tyre me pak yndyre. Kjo  rrit vemendjen  e  atyre  qe  vuajne  nga mbipesha  dhe  blerja  e  produktit  u  be  tashme emocionale sepse u lidh me nje nevoje. 

Shitja  e  nje  zgjidhje  te  kompletuar,  duke  i  shtuar  produktit  tuaj  te  tjera produkte dhe sherbime te tjera dhe duke i siguruar klientit te arrije qellimin e tij final, pa u lodhur te beje lidhjet mes produkteve. 

Lehtesimi  i  marrjes  se  vendimit  te  blerjes  nga  konsumatori  nepermjet politikave  te cmimit apo nxitjes, psh provoje per disa dite para se  ta blesh, apo kthimi i garantuar brenda garancise, do te lehtesonin riskun e klientit, ne marrjen e vendimit dhe do t’i nxisnin ata te blinin. 

Perqendroni forcat ne klientet, qe sjellin me shume te ardhura.  Kur keni probleme me gjetjen e klienteve tuaj, mundohuni te gjeni karakteristikat e detajuara te tregut tuaj te synuar (te ardhurat, vendet qe frekuentojne, stili jeteses) dhe nepermjet tyre mund te gjeni se ku ndodhen keta kliente.  

4) Vlera e vertete e shitjeve  Eshte  e  rendesishme  sepse,  nje  vlere  e madhe  e  shitjes  atuomatikisht  krijon  nje klient  te mire  per  biznesi.  Kjo  do  te  thote,  qe  biznesi  ka mundesi  te  angazhoje burimet e saj per kete klient, duke e ditur, qe shitja do te rezultoje ne nje  fitim te rendesishem per kompanine.   Kjo eshte e rendesishme atehere kur:   Kerkohet suport per shitjet sic eshte instalimi, venia ne pune e produktit ose 

kur blerja eshte subjekt i nje numri te madh vendimarresish.  Produktet prodhohen per cdo klient sipas kerkeses.  Cikli  i ri‐shitjes se produktit eshte  i gjate, psh nje familje kalon nje proces te 

gjate  planifikimi  dhe  perllogaritje,  para  se  te  vendose  per  ri‐modelimin  e shtepise. 

13

Ka shume konkurrente, qe do te thote se numri  i shitjeve kundrejt atyre qe interesohen, do  te  jete me  i ulet, pra  ju duhet  te beni me  teper pune per bindur te njejtin numer klientesh, ne nje industri me konkurruese. 

Ka pak mundesi per shitje te tjera pas te pares, psh njerezit bleje nje dere te jashtme per shtepine e tyre, nderkohe, qe mund te blejne cdo 3‐4 vjet tapete te reja. 

 Per te kompensuar kete pike:   Tregeto nje zgjidhje komplete, qe nuk do ta beje klientin te shqetesohet per 

cdo pjese te sistemit, qe atij i duhet te krijoje vete.  Beje  klientin  te  vij  tek  ju  nepermjet  demostrimeve,  trajnimeve,  eventeve 

speciale apo vizitave ne ambejntet e kompanise.  Krijo nje rrjet te pavaruar shitjesh nepermjet nje sistemi komisionesh per cdo 

agjent shitjeje ose klient qe referon nje klient tjeter.  Shto  linjat   produktit duke rritur numrin e produkteve, brenda nje  linje dhe 

duke justifikuar keshtu angazhimin e burimeve te tjera.   

5) Perseritja e shitjeve Eshte e rendesishme sepse, perseritja e rregullt e tyre, sjell perfitime te medha per biznesin  tuaj dhe nderkohe kosto e shitjes ulet, kosto e sherbimit  te klientit eshte me e ulet dhe gjithashtu standartizimi i produktit/sherbimit per ate klient, ul koston e tij. Biznesi juaj duhet te shpenzoje burime, per te mbajtur keta kliente, qe te blejne ne menyre  te perseritur dhe  te  forcoje marredheniet me  ta  sepse keshtu krijohen themele te shendosha.  Kjo merr me teper rendesi atehere kur:   Vlera per shitje eshte e vogel, dhe marrja e klienteve te rinj ka kosto te larte, 

nderkohe qe mbajtja e atyre ekzistues ndikon ne uljen e kostove operative.  Kostot e sherbimit te klientit jane te larta.  Blerja ka rendesi te ulet prioritare per konsumatorin  Stafi juaj i shitjeve eshte relativisht i vogel dhe nuk perballon dot ngarkesen e 

gjetjes se klienteve te rinj.  Per te kompansuar nevojiten keshillat e meposhtme:   Krijoni  nje  produkt  te  rendesishem,  duke  pyetur  vete  klientet  dhe 

profesionistet, sesi mund te behet produkti juaj me rendesi per klientin.  Gjeni menyra plotesuese per te shtuar vleren  e produktit tuaj.  Krijoni plane shitje me kosto te ulet, si psh shitje ne internet, me katalog, me 

agjentet e kompanive te tjera, ose nepermjet kompanive te specializuara. 

14

Zgjero  tregun e  synuar ne nje  zone me  te gjere, nqs nuk arrin    te  sigurosh shitje te perseritura ne tregun ekzistues. 

Fokusohu tek klientet e mire ne tregun tuaj, nese nuk ka ju duhet te rishikoni modelin e biznesit. 

  

6) Mbeshtetja e shitjeve ne vazhdim  

Eshte  e  rendesishme  sepse, mbajtja  e  nje  klienti  pas  shitjes mund  te  rezultoje  e kushtueshme per kompanine dhe nese nje klient mund te duket fitimprures, kostot e mbatjes se tij, do ta reduktojne shume shpejt kete fitim, psh nje biznes kancelarie nuk  ka  nevoje  per mirembatje  per  produktet  qe  shet,  por  nje  biznes  kopshtarie duhet te siguroje sherbime te rendesishme, pas shitjes se produkteve, pasi ato mund te demtohen dhe kompania mund  te humbase nga garancia e produktit, por edhe me keq, vete klientin. Pra nje klient fitimprures shume shpejt mund te kthehet ne jo i tille, kur kostot e mbajtjes se tij, jane te larta.  Kjo eshte me rendesishme atehere kur:   Klientet  blejne  plotesimin  e  nevojes  dhe  jo  nje  produkt  specifik,  psh  kur 

njerezit blejne nje pajisje per kokteile, ata mendojne per kokteilet ekzotike dhe ata do te ankohen, nese nuk  i realizojne dot keto pije me kete produkt, megjithse ata mund te mos kene njohuri per pergatitjen e tyre. 

Kenaqesia  e  klientit  varet  nga  aplikimi  i  produktit,  kjo  ndodh  shpesh  kur aplikimi  i  produktit,  nuk  sjell  rezultatet  e  pritura  nga  konsumatori  dhe  ne kete rast kompania duhet te harxhoje kosto te tjera, per te bere aplikimin te njohur per klientet. 

Produkti  eshte  i  ri  dhe  konsumatori  nuk  e  njeh  funksionimin  e  tij,  ndodh shpesh qe njerezit te kene probleme me pajisjet e reja, qe nuk i njohin. 

Produktet  jane  te  prodhuara  me  porosi  per  nje  perdorim  specifik  nga konsumatori.  Ne  kete  rast  nevojiten  trajnime  aftagjata  per  perdorimin  e produktit, qe rrisin dhe koston e perdorimit te ketij te fundit. 

Produkti  duhet  te  nderlidhet me  pajisje  te  tjera.  Kompatibiliteti  eshte  nje domosdoshmeri  ne  produktet  e  sotme,  sidmos  ato  te  tekonologjise  dhe pershtatja e tyre, ka krijuar kosto te tjera shtese per suportin e produktit. 

 Per te kompensuar keshillohet si me poshte:   Te  dizenjohen  produktet,  qe  ato  te  jene  intuitive  dhe  jo  “per  idiotet”. Ne 

shume  raste  klientet  nuk  i  lexojne manualet,  por mundohen  t’i  perdorin produktet  nepermjet  intuites  se  tyre  dhe  shenjave  e  formave  ne  produkt. Shume prej tyre presin deri sa problemi te shfaqet pastaj marrin asistencen teknike. 

15

Menaxho  pritjet  e  klienteve  nepermjet  fushatave  te  ndergjegjesimit  apo marketingut, ajo cfare do t’u premtohet klienteve eshte pikerisht ajo, qe ata presin nga perdorimi i produktit. 

Ofro programe trajnimi ne qendren tende, kjo sepse duke i sjelle klientet ne piken tuaj, krijon me shume afrimitet me ta. 

Shit  nepermjet  nje  rrjeti  te  specializuar  shitjeje,  qe  siguron  sherbime asistence per konsumatoret, kjo do ule shpenzimet e suportit pas shitjes per biznesin tuaj. 

 

II. Kryerja me lehtesi e shitjeve 

 Per shume nga produktet qe  ju do te tregtoni, klientet mund te zgjedhin nga nje  larmi produktesh dhe sherbimesh ne treg. Kjo do te thote se produkti  juaj duhet te kete me shume  vlera,  sesa  ai  i  konkurrenteve  tuaj.  Nje  tjeter  fakt,  qe  nuk  i  jepet  rendesi zakonisht eshte qe bleresi ble nje perqindje te vogel te sasise se produktit, qe ai mund te bleje. Psh nje punonjes mesatar, qe  kerkon  te pushoje mund  te  shijoje  vajtjen ne plazh, vajtjen ne mal, kozinote, nje film ne kinema apo kamping. Zakonisht njerezit nuk kane kohe t’i kryejne te gjitha keto aktivitete, domethene qe vlera e kenaqesise, qe ata perceptojne  se  do  marrin  nga  secili  aktivitet  do  ndikoje  ne  menyren  sesi  ai  do  t’i shpenzoje parate e tij.  Per te kryer shitje relativisht te lehta ju fillimisht duhet te zgjidhni dy probleme kryesore.   Se pari,  ju duhet te ofroni nje produkt  i cili kerkohet dhe eshte  i pelqyeshem ndermjet shume produkteve te tjere qe plotesojne te njejten nevoje.  Se dyti,  ju duhet patjeter te gjeni nje menyre me kosto te ulet per t’i gjetur dhe per te komunikuar me klientet tuaj.  Gjashte faktoret kryesore per te vleresuar sa te lehta jane shitjet. 

    Synimi  Sh.mire  mesatar  dobet 

Shitje te lehta 

Rendesia e produktit 

I rendesishem       

Avantazhi konkurrues 

I larte       

Vlera per klientin 

Raporti cmim/vlere 

I ulet       

Pikat hyrese  Shume       

Suporti i kerkuar  Pak       

Kosto e fitimit te nje klienti 

Aktivitetet promo 

I ulet       

16

 1) Sa i rendesishem jeni ju per klientet tuaj?  Klientet ne pergjithesi e percaktojne sa i mire eshte nje produkt sipas standartit te tyre dhe jo standartit tuaj. Kjo do te thote se ju duhet t’i njihni standartet e tyre. Gjate viteve keto standarte kane evoluar nga te qenit praktik, ne te qenit emocional. Mendoni disa produkte qe shiten sot me sukses: Apple iPhone, kukulla Barbi, tuta Adidas, atlete Nike, libra te I. Kadare, etj. Asnje nga keto produkte nuk eshte vital per jeten e klienteve, por ata i blejne keto sepse i japin status atyre, i bejne te ndihen me mire emocionalisht dhe i bejne pjese te grupeve me te njejtat deshira.  Kompanite  operojne  ne  te  njejten  menyre.  Ata  duan  te  projektojne  nje  varietet imazhesh, qe i bejne ate te duken si te sukseshme apo si kompanite me te mira ne treg. Realiteti  i marketingut eshte se blerja dominohet nga ajo se cfare ndiejne klientet dhe cfare ata kane prioritet. Njerezit zakonisht kane 2‐3 prioritete, per te cilat shqetesohen vertet  dhe ato marrin pjese ne vendimarrje edhe per produkte te tjera.  Ky faktor merr me teper rendesi kur:   Kur  produkti  shitet  nepermjet  nje  rrjeti  shperndarje.  Nqs  produkti  eshte  i 

rendesishem  atehere  ekziston  besnikeria  e  klientit  per  produktin  dhe shperndaresit do te donin te tregetonin nje produkt qe ka kliente besnike. 

Praktika  ka  rendesi  me  te  madhe  ne  marrjen  e  vendimit  te  blerjes  nga konsumatori sesa emocioni apo argetimi. 

Konsumatoret  nuk  jane  te  familjarizuar me  procesin  e  blerjes.  Bleresit  konfuz blejne shume rralle dhe ata nuk marrin infromacion me te detajuar, vetem nese produkti eshte shume i rendesishem per ta, psh nje medikament. 

Blerjet mund  te  shtyhen  lehtesisht, kjo do  te  thote  se produkti nuk eshte aq  i rendesishem per ta dhe konsuamtoret e shtyjne blerjen e tij ne kohe. 

Ju  keni  nje  numer  te  kufizuar  kontaktesh  me  cdo  konsumator.  Ju  mund  t’i kontaktoni klientet tuaj vetem 1‐2 here ne disa raste per t’i folur per produktin tuaj, dhe nqs ai nuk eshte i rendesishem per ta kjo perpjekje do shkoje dem. 

 Per te kompensuar kete situate:   Jepi nje kontekst emocional vendimarrjes se blerjes nga ana e konsumatorit.   Krijoni aktivitete promocionale qe te nxisin blerjen e menjehershem, psh blini nje 

pale dhe merrni 1 pale dhurate, ose perfitoni 70% ulje brenda dites  se  sotme, blini nje set dhe merrni dhurate nje artikull, etj. Kjo behet qe klienti te ndjeje se nqs nuk ble, do te humbase rastin. 

Perdor  deshmi  te  eksperteve  te  industrise  ose  profesionteve  qe  besohen  nga konsumatoret. Shpesh konsumatoret nuk kane informacion per produktet e tyre dhe iu drejtohen specialisteve per te marre nje opinion lidhur me perzgjedhjen e 

17

Syno nje pjese nga tregu juaj i synuar i cili e ka shume te rendesishem produktin tuaj. 

  Si ta vleresosh nese produkti juaj eshte i rendesishem? Nje menyre  efektive  eshte  te  vezhgosh  nevojat  dhe  problemet,  qe  duan  te  zgjidhin njerezit. Keto shpesh publikohen ne gazetat e perditshme, lajmet dhe aty dallohet qarte se  kush  jane  nevojat,  per  te  cilat  njerezit  do  ishin  te  gatshem  te  paguanin  qe  t’i zgjidhnin. Mbi kete baze  ju do te krijoni produktin/sherbimin tuaj dhe ta vleresoni ate ne aspekte te tjera.  2) Avantazhi juaj konkurrues  Konsumatoret kane shume alternativa – ata gjithmone mund te gjejne nje tjeter produkt per te plotesuar nje nevoje. Me qellim qe konsumatoret te zgjedhin produktin tuaj,  ju duhet  t’i  jepni  atyre  nje  arsye  shume  te  forte,  e  cila  eshte  e  rendeishme  per  ta. Me poshte eshte nje liste e natyres se ketyre arsyeve:   Imazh me  i mire  i  vete konsuamtorit duke perdorur produktin, psh mercedes‐

benz  Performance me e mire e konsumatorit qe perdor produktin, psh red‐bull  Zgjidhje me e kompletuar, psh sistem ngrohje dhe uje i ngrohte per perdoruesin.  Perceptim  nga  klienti,  te  arritjes  se  vleres  maksimale  duke  perdorur  kete 

produkt, nuk ka produkt tjeter me te mire.  I  pari  ne  teknologjite  e  reja,  eshte  nje  arsye  qe  dhe  vete  konsumatori  ndjek 

tendencat e kohes.  Apeli me  terheqes  vizualisht, duke e bere produktin me  te  “bukur” nepermjet 

reklamave ose formes se produktit dhe po ashtu ate qe e perdor.  Produkti me  cilesi me  te  larte,  duke  i  dhene  siguri  klientit  ne  perdorim,  psh 

produktet Made in Germany  Marka me e njohur e produktit, duke  i dhene konsumatorit, qe e perdor, status 

dhe siguri njekohesisht, Blackberry.  Cmimi me i ulet, duke e bere me ekonomike dhe te zgjuar zgjedhjen nga klienti. 

 Ky faktor merr me teper rendesi kur:   Ka nje kanal shperndarje te produktit. Distributoret i njohin me mire avantazhet 

e produkteve konkurruese, pasi  i tregtojne te gjitha ato, dhe nese produkti nuk do  jete  aq  i  forte  nga  ana  konkurruese,  distributoret  nuk  do  te  duan  ta tregetojne. 

Konkurrentet  jane  konsoliduar  ne  treg,  kjo  do  te  thote  qe  per  t’u  vene  re produkti juaj duhet te kete nje avantazh te forte ne treg. 

18

Keni  me  pak  burime  financiare,  njerezore,  prodhuese  se  konkurrentet. Kompanite qe nuk kane nje buxhet marketingu, duhet te konkurrojne nepermjet avantazheve qe ofron produkti i tyre. 

Klientet mund te gjejne shume kollaj se cili produkt/sherbim eshte me i mire, pra produkti krahasohet kollaj dhe avantazhet jane te dukshme. 

Klientet  duan  produktin  me  te  mire,  pra  cilesia  e  produktit  eshte  shume rendesishme per ta. 

 Per te kompesuar kete faktor:  1. Shtoji  produktit/sherbimit  tend  elemente  qe  rrisin  vleren  dhe  qe  jane  te 

rendesishem  per  klientet.  Per  kete  pyet  vete  klientet  sesi  e  duan produktin/sherbimin ose ku calon ai. Nderkohe mundohu te formosh partneritet me kompani  te  tjera  per  te  krijuar  produkte,  qe  ofrojne  zgjidhje  sa me  komplete  te nevojave te klienteve. 

2. Fokusohu ne nje grup/segment me te vogel ne tregun tend te synuar, te cilet duan produkte  qe  kane  karakteristika  te  produktit  tend,  por  jo  te  produktit  te konkurrenteve. 

3. Beji nje demonstrim, per t’i bindur duke i treguar perdorimin e produktit ose kliente te kenaqur. 

4. Rrit perdorimin e imazheve vizuale per te demonstruar punen tende. 5. Beje  kompanine  nje  aktor  te  rendesishem  ne  treg,  duke marre  pjese  ne  evente, 

panaire, seminare, etj.  3) Perceptimi i raportit cmim/vlere  Njerezit  kane  nje  ndjenje  te  forte  per  produkte  te  cilat  kane  nje  vlere  per  ta,  e  cila percaktohet  vetem  nga  kriteret  e  tyre.  Nqs  nje  familje  shkon me  pushime  ne  Turqi fatura eshte 2000 euro. A do  ta konsiderojne ata vajtjen ne Turqi, apo do  shkojne ne Durres? Disa familje qe kerkojne pushime totale dhe larg Shqiperise, do ta konsideronin dhe do te kursenin per kete gje, sidomos pas nje viti te lodhshem pune. Por ka dhe nga ata qe mendojne se deti dhe dielli ne Turqi dhe Shqiperi eshte njesoj, keshtu qe pse te harxhojne  kaq  shume  para.  Pra  raporti  cmim/kenaqesi  produkti  eshte  shume  i rendesishem kur marrim parasysh lehtesine ne blerje nga klienti. Nje raport pozitiv do te ishte nje blerje e lehte dhe anasjelltas.  Kur eshte i rendesishem ky faktor?  Kur klienti e konsideron blerjen e nje produkti/sherbimi si po/jo. Pra nqs klienti e 

konsideron vleren me te madhe se cmimi i paguar, ai e ble produktin menjehere dhe nqs  ai e  kosideron  cmimin  si  shume me  te madh per  vleren e marre nga produkti, ai nuk e ble kete produkt. 

Kur  ka  shume  opsione  te  tjera  per  blere,  qe  e  zevendesojne  kete produkt/sherbim. 

19

Kur produkti juaj nuk eshte  i njohur ose eshte  i  i pa‐provuar. Njerezit marrin ne konsiderate  te  blejne  produktet,  qe  ofrojne  nje  vlere me  te madhe,  por  nuk marrin ne konsiderate  fare produktin, kur mendojne  se eshte me  cmim me  te larte. 

Klientet tuaj jane te ndjeshem ndaj kostos ose te orientuar nga vlera e produktit, psh  inxhinjeret,  kontabilistet  dhe  njerezit  qe  kane  kete  natyre  profesionale, tentojne te vleresojne me ne detaje zgjedhjet e tyre ne blerjen e produkteve. 

 Per te kompensuar keshillohet qe:   T’i shtohen produktit elemente dhe sherbime, qe i rrisin vleren e perceptuar nga 

klienti.  Elemino elementet dhe sherbimet per te cilat vlera e perceptuar eshte e ulet.  Gjej  menyra  me  te  mira  per  te  ulur  kostot  e  prodhimit  dhe  ofrimi  te 

produktit/sherbimit tek klienti.  Shnderro totalisht orentimin e biznesit tend kur e sheh, qe produkti yt nuk ofron 

vlere.  Zakonisht  bizneset  nderrojne  3‐4  here  orientimin  e  tyre  deri  sa  gjejne orientimin e duhur ose produktin e duhur, ai qe funksionon ne treg. 

 4) Pikat Prezantuese ne treg  Ne  sa menyra njerezit mund  te blejne prej  jush? Keto  jane pikat Prezantuese.  Sa me shume pika prezantuese te keni, aq me e lehte do te jete per juve te gjeni bleres dhe t’u shisni atyre produktet/sherbimet tuaja. Per  shembull,  per  nje  biznes  prodhues  pikat  prezantuese  te  produktit mund  te  jene shitja me dyqan, shitja me telefon, shitja me katalog, shitja me internet, etj. Ndersa per nje dyqan tregtar pikat prezantuese tregojne, sa njerez e vizitojne ate dhe mund te jene numri i dyerve, numri i kasave, trafiku pedonal, trafiku i makinave, etj.  Ky faktor eshte i rendesishem kur:  Tregu  juaj eshte shume konkurrues, dhe biznesi eshte me  i sukseshem kur ai e 

vendos produktin e tij ne sa me shume pika ku ndodhet klientet e tij.  Klientet kane vendosur te mos e blejne produktin tuaj. Ne kete rast vendosja e 

produktit,  ne  shume  pika  kontakti me  keta  kliente, mund  t’i  inkurajoje  ata  te nderrojne mendje. 

Njerezit e marrin vendimin e blerjes menjehere, atehere vendosja e produktit ne shume pika, do te conte ne blerje te menjehershme. 

 Si mund te kompensohet?   Coje produktin tend aty ku jane konsumatoret tuaj.  Formo partneritete dhe aleanca per te zgjeruar prezencen tende ne treg.  Kontakto  njerezit  e  interesuar  per  produktin  tend  nepermjet  telefonit,  duke  i 

njoftuar per uljet e cmimeve apo per ofertat e reja te produktit. 

20

Krijo  nje  pike  hyrese  per  shitje  te  lehta  psh  per  bizneset  Makina‐me‐Qera mjafton te regjistrohesh dhe merr makinen me qera qe kerkon, kudo ku ka pike te biznesit. 

 5) Kur kerkohet Suport per Shitjet  Nje  shtepi  e  re,  nje  pajisje  e  re  argetimi,  nje  motor,  nje  makine  apo  nje  program kompjuterik jane tipet e vendimarrjes se blerjes, qe behen vetem pasi sigurohet dhe nje suport i zgjeruar nga shitjet, ku perfshihen, demostrimet, manualet teknike, ndihma ne instalim dhe shume kontakte me sherbimin per klientin. Suporti  i  shitjeve  sjell dy probleme per biznesin  tuaj. Se pari, kerkon kosto  te  larta  te shitjes  se  produktit  dhe  duke  qene  shpenzim,  sidomos  per  bizneset  fillestare  ndikon direkt ne fitmin e biznesit. Arsyeja e dyte eshte se keto kosto shkojne deri ne 40% te te ardhurave te biznesit dhe krijojne risk te larte per jetegjatesine e biznesit.  Ky faktor eshte me i rendesishem kur:   Ju  keni  nje  produkt  kompleks  dhe  te  panjohur  ne  treg.  Ju  duhet  te  harxhoni 

shume energji per ta bindur klientin te perdore produktin tuaj.  Fitimi  qe  merrni  nga  cdo  klient  eshte  i  ulet  dhe  nuk  justifikon  harxhimin  e 

shpenzimeve per suport ndaj shitjeve.  Burimet  tuaja  jane  te  limituara dhe  ju nuk keni mundesi  te siguroni nje suport 

per shitjet qe te ruaje kenaqesine e klientit.  Blerja nuk eshte nje prioritet per konsumatorin, ne kete rast konsumatori tenton 

ta  shtyje  blerjen  ne  kohe  te  produktit  deri  sa  te  gjeje  gjithe  informacionin  e nevojshem. 

 Si ta kompensojme?   Krijo zgjidhje komplete qe do te justifikoje shpenzimet per suport pas shitjes.  Ofro  nje  sherbim  per  nevojen  dhe  jo  nje  produkt,  pra  nese  klienti  kerkon  nje 

sobe  ngrohje,  ju  ofrojini  sherbimin  e  instalimit  te  sistemit  te  ngrohjes,  dhe  jo vetem shitjen e nje pajisje. 

Krijo  dhe  perdor  nje  rrjet  shperndarje,  nepermjet  te  cilit mund  te  ndani  dhe kostot e suportit pas shitjeve. 

Ofroni komisione  shitjeje  te  larta,  sepse kur  shisni produkte komplekse  ju keni nevoje per njerez, qe jane te zote ne shitje dhe keta kerkojne komisione te larta. 

Perdorni ekspertet/opinionistet si skuadren tuaj te marketingut, duke i bere ata t’i bindin njerezit per produktet nepermjet besimit, qe ata kane fituar si eksperte te fushes. 

  6) Aktivitetet  promocionale te kerkuara 

21

Aktivitetet promocionale  jane nje tjeter shpenzim, qe mund te rrise koston e produktit duke  rritur  dhe  riskun  e  modelit  te  biznesit.  Disa  dyqane  larg  qendrave  me  trafik harxhojne  shume para per  reklama,  evente, postera, per  te  kontaktuar dhe  terhequr klientet e  tyre. Disa  te  tjere harxhojne qera  te  larta ne qendra  tregetare  ku  ka  trafik njerezish. Te gjitha keto duhet  te vijne gradualisht, ne nje model biznesi duke  ruajtur kostot ne nivele te pranueshme per klientet, por gjithashtu duke krijuar nje imazh sa me pozitiv  te  biznesit  ne  treg,  qe  perkthehet  ne  rritje  te  shitjeve  dhe  fitimit.  Eshte  e rendesishme te gjendet pika optimale.  Kur eshte i rendesishem ky faktor?  Konsumatoret nuk mund te identifikohen lehtesisht.  Ju nuk e dini se kur/ku nje klient do te bleje, pra nuk dini se ku ta fokusoni forcen 

shitese te biznesit tuaj.  Cmimi i ulet ose i mesem dhe fitim mesatar per cdo shitje. Sa me i madh te jete 

numri  i njerezve,  te  cileve u duhet promovuar produkti, aq me  te medha  jane shpenzimet per promocion. 

Ju duhet te krijoni nje marke te re ose nje produkt kundrejt nje konkurrence te konsoliduar ne  treg. Ta besh marken  te njohur kerkon kohe dhe para, sidomos kur konkurrentet kane nje baze klientesh solide. 

Ju keni nje kategori  te  re produktesh dhe  sherbimesh, per  te cilen promocioni duhet te beje nje pune shume intensive per ta bere te njohur ne treg. 

 Si mund ta kompensojme?  Tregeto produkte/sherbime, qe perseriten ne kohe per secilin konsumator. Nje 

sherbim mujor gjeneron  shume me  shume  te ardhura,  sesa nje  shitje produkti vetem njehere. 

Shto produkte dhe sherbime te reja, per te cilat kane nevoje konsumatoret.  Perpiqu  te  arrish  te  kapesh  vemendjen  e  klientet  heret  ne  procesin  e  blerjes, 

para se ata te jene te gatshem ta blejne produktin, pra t’ua cosh t’i ne mendje.  Krijo  materiale  promocionale  efektive  dhe  imazhe  terheqese  per 

prduktet/sherbimet.  Mundohu t’i  japesh produktit/sherbimit tend nje karakteristike terheqese, qe e 

ben ate te mbahet mend lehte.  

III. Te ndertosh nje biznes jetegjate 

 Nje ardhme e sukseshme varet nga parate: Sa duhet te investoni, sa fitoni ne cdo shitje dhe sa para duhen investuar, qe te qendroni ne biznes. Faktori me i rendesishem eshte ndoshta  fitimi  nga  cdo  shitje,  por  edhe  bizneset  me  fitimprurese,  mund  te  mos realizohen per arsye se kerkojne investime shume te medha. Madje edhe nje biznes me nje koncept shume te mire, mund te kete kosto te fshehura. Gjithashtu nje biznes mund te perballet me nevojen e kryerjes se  investimeve te medha, per te fituar nje avantazh konkurrues ne treg.  

22

Nje  biznes  jetegjate  zakonisht  ka marzhe  fitimi  te mjaftueshme,  per  te  perballuar kostot e njohura dhe te panjohura dhe kerkon  investime modeste per t’ju pershtatur ndryshimeve te tregut dhe perballjes me konkurrencen.   

   Synimi  Sh.mire  mesatar  dobet 

Jetegjatesia e biznesit 

Marzhi fitimit  I larte           

Shitje up‐sell + x‐sell 

Shume           

Fitimi  per shitje 

Kostot  e produktit 

Te ulta           

Investimi fillestar  Te ulta           

Per  te  ruajtur tregun 

Te ulta           

Investimet  e kerkuara 

Per  te qene me  i miri 

Te ulta           

 1) Marzhe fitimi te mjaftueshme  Marzhet e fitimit jane nje indikator kryesor i nje kompanie te suksesshme. Qe kur fillova pune ne biznes pasi mbarova shkollen, nuk e kuptoja pse  financieret, kishin aq shume pushtet  ne  nje  kompani.  Ata  nuk  benin  asnje  shitje,  por me  vone  e  kuptova  se  isha gabuar. Perderisa kompanite shpesh mbijetojne me nje perfitim 2 deri ne 5 perqind mbi shitjet, nje ndryshim i vogel ne keto perqindje, mund te beje diferencen e madhe te nje biznesi me fitim ose me humbje. Kontrolli  i marzheve eshte menyra me efektive per te percaktuar sesa i suksesshem do te jete nje biznes.  Kur eshte i rendesishem ky faktor? Marzhet e fitimit jane gjithmone te rendesishem.   Si ta kompensojme?   Te  shtojme  vleren  e  produktit  duke  shtuar  keshtu  rendesine  e  produktit  per 

konsumatoret dhe duke i bere ata te paguajne marzhe me te larta.  Te ulim kostot madhore. Nje biznes me avantazh ne kosto eshte shume veshtire 

ta mundesh ne treg.  Gjej nje menyre tjeter shperndarje te produktit ne treg, e cila mund te reduktoje 

kostot e shperndarjes dhe rrise marzhin e fitimit.  Gjej  nje  grup  tjeter  konsumatoresh,  qe  e  shikon  produktin  tend  si  me  te 

rendesishem, sesa ata qe ke aktualisht.  Ul shpenzimet operative, qe te mbash kostot te ulura, psh kosto e qerase, faturat 

e telefonit, faturat e energjise, etj. 

23

 2) Shitja ne vazhdim dhe  shitja edhe e produkteve  te  tjera  (x‐sell  , up‐sell)  tek nje 

klient  Nje konsumator i ri, qe ble nje produkt eshte nje aktivitet me shpenzime per kompanine dhe qe kerkon kohe ne realizim, prandaj kompanite perdorin rrjetet ndermjetese per te trajtuar me shpejt klientet e tyre. Mendoni nje konsumator, qe vjen te bleje nje produkt dhe  ju  i shisni dhe nje produkt tjeter, ose  i shisni nje produkt me te shtrenjte, se ai qe kerkon. Kjo shitje behet me e  lehte kur konsumatori ka nje eksprience  te meparshme pozitive me kompanine tuaj. Bizneset qe maksimizojne fitimin per klientet, duke marre me teper te ardhura dhe fitim prej tyre, jane me te suksesshem.  Per  shembull,  nese  nje  klient  blen nje  TV  ne  dyqanin  tuaj,  dhe  ju me  aftesite  tuaja  i shisni dhe nje DVD‐Player, atehere te ardhurat jane me te larta dhe ju keni rritur fitimin qe keni marre nga ky klient. Nese Klienti vjen  te bleje nje DVD‐Player por  ju arrini  t’i shisni  nje  sistem Home  Cinema,  atehere  ai  ka  paguar  shume me  teper  se  ajo  qe  do merrte ne fillim, pra edhe ne kete rast keni maksimizuar fitimin tuaj. Po t’i mbledhesh te gjithe  klientet  qe  jane  te  tille,  do  te  shikoni  se  ata  ju  sjellin  nje  pjese  te madhe  te ardhurash ekstra.  Kur eshte i rendesishem ky faktor?  Kur shitja eshte e rralle ne kohe, psh njerezit blejne nje  frigorifer 1 here ne 10 

vjet.  Kostot  e  shitjes  jane  te  larta  krahasuar me  cmimin  e  blerjes. Ne  shume  raste 

marzhet e fitimit  jane uleta per disa produkte dhe nuk  ja vlen barra qerane per te bere nje shitje per nje produkt  te  tille, prandaj keshillohet, qe  te shiten dhe produkte te tjere bashke me te, qe shpenzimet e shitjes te  justifikojne fitimin e arritur. 

Klienti vjen ne dyqan vetem njehere, psh ai banon ne nje shtet  tjeter apo  larg dhe  vjen  vetem  njehere  ne  piken  e  shitjes,  pra  duhet  shfrytezuar  rasti  per  t’i shitur disa produkte. 

Blerja e nje produkti nuk ka prioritet per bleresin, ne keto raste eshte e veshtire t’i zgjosh interesin klientit per produkte te tjera. 

 Per te kompensuar mungesen?  Shtojini nje perberes te konsumueshem produkteve ne pakete, psh frigorifereve 

u  jane vene  filtra te cilet duhen nderruar, ose psh  fshesat me korrent kerkojne nderrimin e qeseve  te mbeturinave. Kjo behet me qellim, qe klienti  te  jete ne kontakt me  shitesin dhe biznesin dhe  te mos  i humbe  lidhjet. Gjithashtu  fitimi eshte me i madh, sepse rritet ne kohe, me shitjen e pjeseve te konsumit. 

Kombino  produktet/sherbimet,  qe  kryehen  ne  menyre  periodike  me  ato  qe kryhen vetem njehere. P.sh. nje biznes  servisi per kondicioneret do  te ofronte sherbimin e instalimit te kondicionerit, por edhe ate te mirembatjes se tij cdo 3 muaj ose mbushjes me gaz cdo vit. 

24

Fokuso shitjet tek klientet, qe sjellin me shume te ardhura, sepse tek ata mund te shesesh me shume produkte dhe produkte me te shtrenjta, por edhe sherbimi per ta duhet te jete me i miri, qe mund te kryehesh. 

 3) Kostot rrjedhese te produktit Per  te  krijuar  nje  produkt/sherbim  te  sigurte per  klientet  e  biznesit, duhet  te merrni persiper  disa  angazhime  lidhur me  garancine  apo  sherbimet,  qe  duhet  t’i  kryeni  pas shitjes.  P.sh.  nese  do  shisni  kompjutera  te  asembluar,  shpesh  klientet mund  te  kene probleme me pasjisjen  e  tyre, dhe  ju duhet  t’i  sqaroni  ata per  funksionimin  e  saj,  t’i instaloni  ndonje  program  shtese,  apo  t’i  nderroni  ndonje  pjese  brenda  garancise.  Te gjitha keto, klientet presin qe t’i marrin pa kosto, nderkohe qe kosto e tyre transferohet tek  biznesi  juaj.  Nese  biznesi  juaj,  do  te  kete  kosto  te  tille  te  larta,  ai  rrezikon  te falimentoje,  pasi  ato  shkaktojne  nje  humbje  ne  fitimin  e  tij  dhe  gjithashtu  rritin pakenaqesine e klientit.  Kur eshte i rendesishem ky faktor?  Kur produkti eshte kompleks ose perdoret se bashku me produkte te tjera.  Kur  produkti  gjen  perdorim  ne  nje  sere  aplikimesh  te  ndryshme,  per  te  cilat 

konsumatoret kane nevoje per informacion ekstra.  Kur konsumatoret nuk kane  informacion per te sistemuar probleme te vogla ne 

produktin e blere; ne pergjithesi ndodh, qe kur blejme nje produkt te na duhet ndihme per ta perdorur efektivisht me te gjitha opsionet.  

 Si te kompensojme mangesite?  Parapergatiteni  klientin  qe  produkti  eshte  kompleks  dhe  duhet  te  lexoje 

manualet ose te marre ne biznesin tuaj, nese ka ndonje problem me venien ne funksionim te produktit. 

Krijoni nje manual perdorimi ne internet, ku mund te reduktoni PSE‐te e klientit lidhur  me  produktet  tuaja.  Ne  kete  rast  e  drejtoni  klientin  ne  internet  per sqarime duke ulur kostot e komunikimit. 

Krijoni nje strukture qe t’i pergjigjet ankesave ose pyetjeve te klientit dhe te jete vecmas shitjes, pasi sherbimi i klientit ha shume kohe dhe pengon shitjen.  

Ne fund, shume njerez do e zgjidhnin vete problem, nese i thoni si ta bejne.  4) Kostot e hyrjes ne treg Kostot  e  fillimit  te  biznesit  perfshijne  kostot  e  prodhimit,  ngritjes  se  kompanise  dhe lancimit te nje fushate marketingu dhe shitje. Shqetesimi kryesor  i  individeve, qe duan te ngrene nje biznes eshte te kene para te mjaftueshme per te lancuar nje biznes. Eshte e  rendesishme  te  kemi  nje  vleresim  fillestar  te  kostove  per  fillimin  e  nje  biznesi. Ne balance vendosim koston e fillimit te biznesit (psh sa leke duhen per te hapur nje librari) dhe potencialin e  tregut  (sa  leke harxhon ne vit per  libra). Zakonisht per  investitoret, potenciali i tregut duhet te jete te pakten 10 here me i madh se vlera e investimit, qe ata ta konsiderojne kete investim me risk normal nga falimentimi.  

25

Kur eshte i rendesishem ky faktor?  Kur plani  juaj  i biznesit eshte nje  risi qe nuk eshte  testuar me pare, atehere  ju 

nuk jeni i sigurte se kur biznesi do te filloje te jete me fitim.  Ju nuk keni akses ne burime  financiare qe  ju mundesojne  investime  te medha 

fillestare.  Ju keni nje konkurrent te forte, qe do te thote se ju minimalisht duhet te ofroni 2 

here  me  shume  sherbime  per  te  njejtin  cmim,  qe  te  arrini  te  reduktoni skepticizmin ne treg per biznesin tuaj te ri. 

 Per te kompensuar mangesite:  Mundohuni te krijoni partneritet me kompani te medha, shume prej tyre ofrojne 

mundesine e hapjes se nje pike shitjeje francise, psh digitalb, vodafone, etj.  Mundohuni  te  gjeni  2‐3  kliente  te medhenj,  para  se  te  beni  investimin  dhe 

merrni  premtimin  e  tyre,  qe  te  jeni  ju,  siguruesit  e  sherbimit  per  ta.  Psh  nqs mendoni te hapni nje sherbim katering, mundohuni te lidhni kontrata me ndonje hotel ose  insitucion, qe  t’i  furnizoni  ju me ushqime. Ne  kete  rast ulet  i  risku  i investimit fillestar. 

Perpiquni t’i sherbeni nje klientele te vogel, por qe keni me prane dhe mund ta arrini me pak kosto. 

Nderto nje strategji shitjeje dhe marketingu, qe te  jete  inovative ne treg, e cila do mundesoje njohjen e shpejte te markes tuaj ne treg. 

 5) Kostot per te qendruar ne treg Zakonisht  per  te  fituar  pjese  nga  tregu  zbatohen  strategji  te  ndryshme,  te  cilat  kane buxhetin e  tyre perkatese, pra kerkojne shpenzime nga xhepi  i biznesit. Ne pergjithesi kur perpiqemi te fitojme kliente nje pjese te fitimit te kompanise e shpenzojme per kete qellim, pra fitimi ulet. Por kjo nuk mund te vazhdoje pafundesisht, por behet vetem ne intervale kohe te caktuara. Pjesen tjeter te kohes, biznesi e shfrytezon, qe klienteve qe ka fituar, t’u marre sa shume te ardhura per te justifikuar investimin e fitimit dhe per te fituar me teper. Por kjo nuk eshte gjithmone e vertete, ka raste kur bizneset investojne ne drejtim te gabuar dhe humbasin fitimin e tyre dhe keto biznese nuk mbijetojne gjate. Gjithashtu  shpesh  konkurrohet  nepermjet  uljes  se  cmimit,  por  kjo  sjell  reagim  te konkurrenteve dhe zakonisht nuk  jep gjithmone rezultatet e pritura. Pra duhet te  jemi shume te kujdesshem, se me cfare do te konkurrojme ne treg, per te siguruar nje pjese tregu afatgjate.  Kjo eshte edhe me e vertete kur:  Konsumatoret  nuk  perceptojne  ndryshimet  ndermjet  produkteve  te 

konkurrenteve,  pra  shpenzohet  shume  ne  promocion/reklame  per  te  bere dallimin nga te tjeret, dhe kjo nuk zgjat kur promocioni mbaron. 

Konkurrente te  forte dhe te konsoliduar  jane ne treg, ne kete rast per te  fituar treg duhet me shume force dhe investime per te krijuar nje emer te mire ne treg. 

Metoda alternative te marketingut nuk  jane te mundura si psh evente, panaire, shoqata tregetare apo komunitete perdoruesish. 

26

Kostot e marketingut dhe promocionit  jane te  larta, psh per te arritur grupe te caktuara specifike, keto kosto jane te larta. 

 Per te kompensuar mangesite:  Gjeni menyra te tjera per te nxjerre ne pah pikat e forta te produktit tuaj, qe e 

dallojne ate nga konkurrentet.  Konkurroni ne segmente ku produkti juaj eshte me i forte.  Krijo emrin tend ne treg nepermjet “marketingut guerrilas”, ne rruge dhe lagjen 

tende  Fokusohu ne tregje te vogla por fitimprurese. 

 6) Kostot per te qene “me i miri ne treg” Asgje nuk e sjell me mire suksesin e biznesit tuaj sa nje produkt/sherbim i ri cilesor dhe i kerkuar nga te gjithe. Kerkesa per produktin tuaj, ju ben juve promocionin e deshiruar, pa nxjerre asnje lek nga xhepi dhe kjo fale cilesise se punes/produktit tuaj. Por per te qene gjithmone  i tille, ka kosot te tjera si shpenzime operative dhe kosto te lendes se pare te cilat jane te larta, pra per te ruajtur cilesine, here pas here, ju duhet te investoni nga  fitimi  i biznesit  tuaj ne  teknologji, burime njerezore,  lende  te para  apo reklame.  Ky faktor eshte i rendesishem kur:  Klientet e parapelqejne teknologjine dhe e dine mire se cpo ndodh ne treg.  Klientet  i  perdorin  produktet  tuaja  per  te  fituar  status  ne  shoqeri,  psh 

biznesmenet  perdorin  gjithmone  celulare  ose  veshje  te mira  per  te  terhequr vemendjen si njerez, qe jetojne me tendencat e kohes. 

Teknologjite e reja reduktojne kostot e biznesit tuaj dhe rrisin produktivitetin.  Kur teknologjia aktuale ka mangesi, te gjithe kerkojne te gjejne nje rrugezgjidhje 

per  te  shmangur keto mangesi, nepermjet  zgjidhjeve  te  reja  teknologjike. Kjo  i ben ata me konkurrues ne treg. 

Ndryshime te shpejta dhe te shpeshta ndodhin ne industri, kerkojne energji nga biznesi juaj ne burime njerezore dhe para, per te ecur me hapin ekohes dhe per te tregtuar gjithmone ato produkte e ofrojne vleren me te mire per klientet tuaj kundrejt cmimit. 

 Per te kompensuar mangesite:  Mbani lidhje te forta me tregun tuaj dhe merrni informacion te shpeshte nga ata 

se  cilat  jane  nevojat  e  tyre.  Shpesh  ata  ju  japin  inforamcion  edhe  se  cilet produkte  i  plotesojne  me  mire  keto  nevoja  dhe  ju  duhet  t’i  merrni  ne konsiderate ato per te permiresuar produktin tuaj. 

Krijo nje grup klientesh te cilet  jane te sinqerte ne kritikat e tyre ndaj produktit tend. Here pas here  jepi atyre te provojne produktet tuaja per te testuar se sa mire ato plotesojne nevojat. 

Investo minimalisht ne krijimin e produkteve  te reja duke pare praktikat me  te mira te kompanive te tjera. 

27

  

IV. Vleresimi i idese suaj te biznesit 

Vlersimi i idese se biznesit tuaj behet ne 3 hapa kryesore:  

1. Plotesimi  i  te gjithe pikave  te  faktoreve GEL,  sipas  idese  se biznesit qe  ju keni tashme. 

2. Permireso idene e biznesit tend duke ja pershtatur Modelit 3. Bej vleresimin final nese ideja eshte e vlefshme. 

  1) Plotesimi i te gjithe pikave te faktoreve GEL, sipas idese se biznesit qe ju keni.  Ne  tabelen  e meposhtme  plotesoni  te  gjitha  pikat  sipas  idese  se  biznesit  qe  keni  ne mendje  

Taktikat kompensuese

   Synimi  Sh.mire mesatar dobet 

po  jo 

Grupi i klienteve shume te mire 

Madhesia  e tregut 

E madhe           

Lehtesia  e gjetjes 

E lehte           

Karakteristikat e klienteve 

Modeli  i shpenzimit 

Produktiv           

Vlera  e shitjes 

E larte           

Perseritja  e shitjes 

Shume  + shpesh 

         

Vlera  e klientet  per biznesin 

Suporti  i shtijes 

I ulet           

Shitje te lehta 

Rendesia  e produktit 

I rendesishem 

         

Avantazhi konkurrues 

I larte           

Vlera  per klientin 

Raporti cmim/vlere 

I ulet           

Pikat hyrese  Shume           Kosto e  fitimit te nje klienti  Suporti  i 

kerkuar Pak           

28

Aktivitetet promo 

I ulet           

Jetegjatesia e biznesit 

Marzhi fitimit  I larte           

Shitje  up‐sell + x‐sell 

Shume           

Fitimi  per shitje 

Kostot  e produktit 

Te ulta           

Investimi fillestar 

Te ulta           

Per te ruajtur tregun 

Te ulta           

Investimet  e kerkuara 

Per  te  qene me i miri 

Te ulta           

 Per  te gjitha ato  faktore,  te cilet  jane mesatar ose dobet  jepni  taktikat kompensuese. Taktikat kompansuese jane shpjeguar per cdo faktor, megjithate cdo biznes ka taktikat e veta. Ju duhet t’i percaktoni vete taktikat kompensuese, duke renditur, ato qe mendoni se  jane me  efektive  dhe  do  te  permirsojne  gjendjen  e  cdo  faktori.  Taktikat  duhet  te zgjidhen  me  kujdes  dhe  duhet  te  jene  te  realizueshme  ne  kohe,  para  dhe  burime njerezore.  

Efektiviteti     Listo taktikat kompensuese (shiko  shpjegimet  per  cdo faktor) 

1  2  3 

Grupi i klienteve shume te mire 

Madhesia e tregut         

Lehtesia e gjetjes         

Karakteristikat e klienteve 

Modeli  i shpenzimit 

       

Vlera e shitjes         

Perseritja e shitjes         

Vlera  e klientet  per biznesin  Suporti i shtijes         

Shitje te lehta 

Rendesia  e produktit 

       

Avantazhi konkurrues 

       

Vlera  per klientin 

Raporti cmim/vlere 

       

Pikat hyrese         

Suporti i kerkuar         

Kosto e  fitimit te nje klienti 

Aktivitetet promo         

29

Jetegjatesia e biznesit 

Marzhi fitimit         

Shitje  up‐sell  +  x‐sell 

       

Fitimi  per shitje 

Kostot e produktit         

Investimi fillestar         

Per  te  ruajtur tregun 

       

Investimet  e kerkuara 

Per  te  qene  me  i miri 

       

 Forma  e meposhtme  e  seleksionimit  ju  jep  nje  pasqyre  te  qarte,  sesi  qendron  cdo element  i modelit te biznesit qe  ju keni zgjedhur. Tek kolona “I permiresuar” vendosni ato  faktore,  te  cilet  jane  permiresuar  nepermjet  taktikave  kompansuese,  ndersa  tek kolon “Shqetesuese” ato faktore, qe nuk mendoni se mund te permiresohen.  

   Sh.mire  Mesatar 

I permiresuar 

Shqetesues 

Grupi i klienteve shume te mire 

Madhesia e tregut         

Lehtesia e gjetjes         

Karakteristikat e klienteve 

Modeli  i shpenzimit 

       

Vlera e shitjes         

Perseritja e shitjes         

Vlera  e klientet  per biznesin  Suporti i shtijes         

Shitje te lehta 

Rendesia  e produktit 

       

Avantazhi konkurrues 

       

Vlera  per klientin 

Raporti cmim/vlere 

       

Pikat hyrese         

Suporti i kerkuar         

Kosto e  fitimit te nje klienti 

Aktivitetet promo         

Jetegjatesia e biznesit 

Marzhi fitimit         

Shitje  up‐sell  +  x‐sell 

       

Fitimi  per shitje 

Kostot e produktit         

Investimi fillestar         Investimet  e kerkuara  Per  te  ruajtur         

30

tregun 

Per  te  qene  me  i miri 

       

 Me  qellim,  qe  nje model  te  quhet  i  suksesshem  te  pakten  3  kategori  duhet  te  jene SHUME MIRE dhe te pakten 3 te tjerat duhet te jene MESATARE. Me poshte behet nje permbledhje perfundimtare:  

Faktoret qe duhet te jene patjeter SHUME MIRE 

Klientet  –  lehtesia  e gjetjes 

____Po 

Vlera  e  klientit  – raporti cmimi/vlere 

____Po 

Fitimi  per  shitje  ‐ Marzhi 

____Po 

Te gjithe duhet te jene PO, ne te kundert  modeli  i  biznesit  nuk eshte i vlefshem. 

Faktoret qe nuk duhet te jene SHQETESUES 

Klientet  –  Modeli  i shpenzimit 

____Jo 

Vlera  e  klientit  per biznesin  –  suporti  i shitjeve 

____Jo 

Investimet  e kerkuara  –  ruajtja  e pjeses se tregut 

____Jo 

Te  gjithe  duhet  te  jene  JO,  ne  te kundert  modeli  i  biznesit  nuk eshte i vlefshem. 

SHUME MIRE 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  SHQETESUES 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Faktoret SHUME MIRE duhet te jene ne raport 3 me 1 me faktoret SHQETESUES me qellim qe modeli te quhet i pranueshem. 

   

31

Ne  rastet kur modeli  (ideja)  juaj e biznesit, calon ne pikat kryesore  ju duhet  te beni ndryshime te nevojshme ne 4 menyra:  

1. ndryshoni tregun tuaj te synuar 2. ndryshoni vleren/rendesine qe keni ju per klientet 3. ndryshoni strategjine e shitjeve 4. ndryshoni menyren sesi prodhohet produkti 

  

32

PLANI I BIZNESIT  Pas  trajtimit  te  faktoreve qe ndikojne ne  krijimin e nje modeli  te  suksesshem biznesi kemi  hedhur  themelet  per  ndertimin  e  nje  ndertese  shumekateshe.  Tani  eshte  e nevojshme te kemi nje projekt te detajuar, sesi do ta ndertojme ndertesen, kush do te punoje  dhe  sa  para  na  duhen,  pra  tani  jemi  ne  fazen,  kur  duhet  te  flasim me  terma konkrete.  Ky  eshte  Plani  i  Biznesit  dhe  ai  duhet  ndertuar  patjeter  per  te  krijuar  nje biznes  te  suksesshem  dhe me  risk  sa me  te  ulet  nga  falimentimi.  Plani  i  biznesit  ju nevojitet per keto arsye:  

1. Per te gjetur financim per biznesin tuaj. Asnje projekt biznesi sado i mire te jete, nuk mund te gjeneroje financim nga bankat, investitoret apo partnere biznesi ne qofte  se  nuk  ka  nje  plan  te  detajuar,  qe  garanton  minimalisht  kthimin  e financimit te tyre. 

2. Si nje mjet planifikimi dhe zhvillimi i cili ju ndihmoni te shikoni rrugen nga duhet te ecni ne momente te caktuara konfuzioni 

3. Si nje mjet planifikimi per investimet, financat, teknologjine 4. si nje standart per te vleresuar arritjet tuaja dhe per ta vendosur biznesin tuaj ne 

formalitet 5. Per  te  krijuar  nje  buxhet  nepermjet  te  cilit  te  kontrolloni  shpenzimet  dhe  te 

ardhurat, si dhe fitimin e biznesit tuaj.  Formati  i  nje  plani  Biznesi  eshte  i  pershtatur  sipas  llojit  te  biznesit. Ne  pergjithesi  ai eshte me perkufizime te shkurtra, koncize dhe i shkruajtur qarte per te nxjerre kuptimin praktik te veprimeve apo aktiviteteve. Plani biznesit perbehet nga keto hapa:   1. PERMBLEDHJA KRYESORE E PLANIT TE BIZNESIT  Zakonisht kjo eshte permbldhja e te gjithe Planit te Biznesit dhe nuk i kalon 1000 fjalet. Ai ne pergjithesi shkruhet  i  fundit, pasi eshte pergatitur  i gjithe Plani  i Biznesit dhe ne varesi  se  kujt  do  t’ja  tregoni  Planin  tuaj,  aty  jepen  pikat me  kyce  te  Planit  sipas  nje rrjedhe llogjike:   Problemi – Rruga e Zgjidhjes – Burimet e perdorura – Rezultatet ‐ Mesimet e nxjerra  Permbledhja kryesore eshte e rendesishme per dy arsye: 

a. eshte pjesa qe shet idene tende te biznesit tek investitoret ose financuesit, pasi ngo kjo varet nese ata do ta lexojne vazhdimin apo jo. 

b. eshte vitrina e gjithe planit te biznesit dhe duhet te jete e rregulluar si e tille   

33

Permbatja e saj eshte pergjigje e ketyre pyetjeve:  

1. Kush eshte esenca e sipermarrjes? Me  fjale  te  thjeshta dhe duke shpejguar sa me mire se cfare do te beje biznesi yt ne treg dhe cfare nevoje do plotesoje. 

2. Arsyeja pse po e ndermerr kete biznes? kush eshte ai shans apo mundesi qe te jepet per te cilin do investosh djeresen tende ne biznes, psh njohurite qe ke, apo nje  nevoje  e  paplotesuar  e  nje  grupi  te madh  individesh,  nje  shans  qe  te  jep marredhenia e mire me nje kompani, apo talenti yt per te kenaqur njerezit me dicka qe t’i prodhon. 

3. Cfare kerkon  te arrish me biznesin  tend? Objektivat qe  i vendos vetes, psh  te besh para, te arrish nje status ne shoqeri, te behesh i njohur ne treg, te arrish te nxjerresh ne pah talentin tend. 

 Shkruaj me poshte detajet per secilen pike: 

  Grupi i klienteve te synuar qe do t’i sherbesh 

  Nevoja e konsumatorit apo deshiraqe do plotesosh 

  Madhesia e tregut 

  Qellimet e tua ne biznes 

  Avantazhi qe keni ne treg 

  Koha per realizimin e objektivave 

  Drejtimi i biznesit, organizimi i njerezve, operacionet 

  Parashikimet dhe fitimi nga shitjet 

  Financimi i biznesit tuaj dhe vlera e tij 

  2. GRUPI I KLIENTEVE TE SYNUAR  Gurpi  i  klienteve  te  synuar  jane  pikerisht  individet  ose  subjektet  te  cileve  synon  t’u sherbesh me produktet dhe  sherbimet  e  tua, Psh njerezit qe  kerkon  t’u  sherbeje nje bibloteke  jane studentet, pedagoget, studiuesit, gjuhetaret, shkencetaret, etj. Pikerisht keta jane grupe te synuar per t’u sherbyer nga bibloteka. Njerezit grupohen ne grupe, qe kane te njejtat karakteristika dhe manifestojne te njejtin stil  jetese, per arsye se eshte me ekonomike  t’i komunikosh atyre ne grup produktet/sherbimet e  tua,  sesa nje nga nje.  

34

Nje nga keshillat me te vlefshme te investitoreve qe mund te financojne biznesin tuaj eshte FOKUSI. Shpesh ne duam qe t’u sherbejme shume grupeve te synuar, por mos harroni, qe  te ndertosh nje biznes qe ploteson nevojat e nje grupi  te synuar kerkon para, kohe dhe shume profesionalizem. 

Grupi i synuar i klienteve duhet te jete i madh dhe te shpenzoje pa kufi, kjo do te ishte  ideale.  Megjithate  produkti/sherbimi  juaj  duhet  te  behet  patjeter  i rendesishem per ta. 

Eshte  shume  profesionale  dhe  esenciale  te  njihni  nga  se  gjeneron  nevoja  apo deshira  e  grupit  tuaj  te  synuar,  te  njihni  arsyet,  pse  ata  kerkojne  nje produkt/sherbim per kete nevoje. 

Eshte me  kollaj per  financuesit e biznesit  tuaj  te  investojne ne nje biznes dhe treg te provuar, sesa ne nje treg te ri te paprovuar, pasi ai mbart shume risqe. 

 Kete pjese te planit te biznesit ndaheni ne 3 pika kryesore:   Klientet  Mundesite dhe shanset  Tregu  

Plotesoni pikat e meposhtme per kete seksion:  

Klientet – karkterisitikat e tyre  Klientet ‐  numri i tyre  Klientet – faktet  Klientet – Si mund te gjenden dhe identifikohen?  Mundesite dhe shanset – Cila eshte nevoja/deshira e klienteve qe do plotesoni?  Mundesite dhe shanset – pse eshte prioritare per klientin kjo nevoje?  Mundesite dhe shanset – Menyrat e plotesimit te kesaj nevoje?  Mundesite  dhe  shanset  –  Pse menyra  juaj  eshte me  efikase  krahasuar me  te tjerat?  Tregu – percaktimi dhe madhesia e tregut?  Tregu – Cilet jane konkurrentet tuaj dhe sa te fuqishem jane?  Tregu – Si do shkoje produkti/sherbimi nga ju tek klienti? 

 

35

  3. PRODUKTI DHE AVANTAZHI JUAJ  Produkti juaj eshte ajo qe ju shisni, nje sherbim mirembajtje, nje produkt fizik qe njerezit mund  ta  perdorin.  Produktet  jane  te  shumellojshme  aq  sa  te  shumellojshme  jane nevojat e njerezve. Gjithmone lindin nevoja te reja tek njerezit, prandaj gjithmone lindin produkte te reja nga bizneset.  Mundohuni te zgjidhni per te prodhuar/shitur produktin/sherbimin i cili:   eshte i kerkuar ne treg  eshte  i  lehte  per  t’u  ruajtur,  magazinuar,  informuar  klientin,  tregetuar  dhe 

tansportuar.  cmimi  i  shitjes  apo  kosto  e  prodhimit  eshte  ne  nivele  te  uleta,  nderkohe  qe 

cmimi i shitjes ne treg eshte te pakten 50% me i larte.  Teknologjia eshte pjese e rendesishme e produktit kur biznesi eshte prodhues. Ne kete rast teknologjia eshte ajo, qe percakton kostot e prodhimit dhe cilesine e tij.  Ne kete pjese te planit te biznesit eshte e rendesishme te pershkruani produktin tuaj, si i ploteson ai nevojat/deshirat e klienteve, cmimi i tij, karakteristikat e tij me te mira dhe si qendron kundrejt produkteve te konkurrences. Pra ju duhet te tregoni se:   Pse produkti juaj eshte i lehte per t’u kutpuar dhe perdorur nga klientet?  Pse  produkti  juaj  ka  shume  perfitime  per  klientin  qe  do  ta  bejne me  te  lehte 

shitjen?  Pse produkti juaj eshte i pranuar nga klientet?  Pse produkti juaj eshte i ndryshem nga ato te konkurrenteve?  Pse produkti juaj ka perfitime me te mira sesa ato te konkurrences?  Pse produkti juaj do t’i rezistoje kohes? 

 Plotesoni pikat e meposhtme duke patur parasysh pyetjet mesiperme:  

Pershkruani produktet tuaja ose sherbimet  Pikat me te forta te produktit tuaj dhe perfitimet me te mira.  Arsyeja e forte pse klientet do blejne produktin tuaj  Kerkesat me te vecanta te klienteve  Pse koncepti i produktit tuaj eshte me i mire se ai i konkurrences, cfare e ben ate me te mire? 

36

 Si do  ti  rezistoje produkti  kohes? A do  te  kete  gjithmone nje nevoje per  kete produkt? Eshte renie apo ne rritje kjo nevoje ne tregun tone? 

 4. PLANI I MARKETINGUT  Plani  i marketingut eshte nje nga seksionet me te rendesishme te Planit te Biznesit. Ai perfshin te menduarin e menyres sesi do te zhvillojme kater aktivitet baze:  

1. Cfare produkti do shesim 2. Me cfare cmimi do ta shesim 3. Cfare promocioni do bejme 4. Vendi ku do ngrihet biznesi dhe si do ta coni produktin tek klienti. 

 Keto kater variabla te marketingut percaktojne Planin e Marketingut. Plani i marketingut ne vetvete eshte nje grup aktivitetesh te biznesit tuaj te ndara ne keto 4 kategori te cilat do te mundesojne rritjen e shitjeve dhe maksimizimin e fitimit per biznesin tuaj.  Ne kete seksion eshte e rendesishme te tregojme se:  

1. biznesi juaj ka te qarte tashme sesi si do t’i beje shitjet ne treg 2. se plani  i marketingu fokusohet tek nevojat e njerezve dhe tek produkti  juaj qe 

do t’i plotesoje keto nevoja 3. Se ju keni te pakten 3 manyra me te cilat do realizoni shitjet 4. Se produkti juaj do kete nje pozicion te mire ne treg 5. Se ju keni nje plan agresiv, i cili do te sjelle shume shitje per biznesin tuaj 6. Se  taktikat qe do perdorin do  sjellin  rezultate  shume  te mira ne  shitje per nje 

periudhe te shkurter kohe.  Plotesoni meposhte pikat, duke perdorur pikat e mesiperme  

Cili  produkt    do  te  hidhet  ne  treg,  kujt  do  ti  drejtohet,  cfare  nevoje  do  te plotesoje, cfare karakteristikash duhet te kete produkti/sherbimi lidhur me: emrin,  cilesine,  paketimin,  informacion  per  klientin,  lehtesia  e  perdorimit, sherbimi i klientit.  Si do te pozicionohet ne treg produkti dhe ku ben dallim nga konkurrenca. Me cfare cmimi? Me cfare cilesie?  Cfare metodash do perdorni per te promovuar biznesin tuaj? 

 

Lloji i aktivitetit  Kosto  efektiviteti 

Intensiteti  dhe koha 

Listo Aktivitet  

Konkurrenca 

37

Reklame masmedia TV,  radio,  gazete,  reviste, billbord, etj 

E larte  I larte  Periodike 

   

Reklame ne piken e shitjes Poster,  fletpalosje,  stende, stikera, elemente arredimi 

e ulet  mesatar  Ne  cdo faze 

   

Fushate  marketing  ne  nivel kompanie  Masmedia, online, PR 

mesatare 

I larte  Ne fazen  e lancimit 

   

Fushte  marketing  ne  nivel produkti Masmedia, POS, PR 

E larte  I larte  Ne fazen  e rritjes 

   

Marredhenie me publikun Gazeta, revista, guida biznesi 

I ulet  I larte  Periodikisht 

   

Promocion shitjesh Ne  rruget me  trafik, qendrat tregetare, plazh, etj 

mestare 

moderuar  Ne fazen  e rritjes 

   

Shitje direkte Piken  e  shitjes,  stenda  shitje ambulante 

E larte  I larte  Ne  cdo faze 

   

Internet – online Website,  social  media‐facebook, blog, banner, etj. 

E ulet  I larte  Ne  cdo faze 

   

 Renditni  aktivitetet  promocionale  qe  do  zhvilloni  sipas  efektivitetit  te  tyre kundrejt kostos. Pastaj bazuar mbi parashikimet per shitjet vjetore vendosni 10% te  tyre  si buxhet per marketingun. Kombinoni  aktivitetet e mesiperme brenda ketij buxheti per te marre efektivitetin me te larte. Listoni aktivitetet konkrete qe jane te mundura brenda buxhetit. 

 Cfare aktivitetesh do zhvilloni per te realizuar shitjet? 

  5. PLANI OPERACIONAL – ORGANIZIMI  Ky  plan  perfshin  gjithe  aktivitetet,  qe  behen  per  te  blere,  prodhuar,  ndertuar  dhe siguruar  produktin/sherbimin  qe  do  t’i  jepni  klienteve  tuaj.  Ketu  futen  aftesite  tuaja, talenti,  njerezit  qe  do  punojne  per  ju,  teknologjia  qe  do  perdorni,  furnitoret  qe  do lidheni per te marre mallin qe do tregtoni ose lenden e pare per te prodhuar.  Planet operacionale jane nga me te shumellojshmet dhe ndryshojne shume nga natyra e biznesit. Megjithate menaxhimi  operacional  nuk  ka  ndryshuar  dhe  ai  ka  te  beje me 

38

zotesine  tuaj per  te  kombinuar burimet me  shanset, per  te nxjerre produkte qe  jane shume te vlefshem per klientet tuajte synuar.  Ku seksion  i Planit te Biznesit duhet te tregoje se  ju keni analizuar menyrat me te mira per te kombinuar burimet qe keni ne menyre te tille qe te nxirrni nje produkt/sherbim sa me te mire per klientet tuaj dhe qe eshte i kerkuar ne treg.   Gjithashtu duhet te tregoni se:  biznesi juaj ka risk me te vogel nese perdorni metodat qe ju keshilloni  ju  keni  aftesine,  talentin  dhe  nuhatjen  e  sipermarresit,  per  te  siguruar  nje 

rrugetim te suksesshem te biznesit tuaj  Se  ju  keni  plane  per  rritjen  dhe  zhvillimin  e  burimeve  tuaj  njerezore, 

teknologjike, financiare.  Se  ju dini si  te veproni, qe  te  ruani kostot  fikse  te prodhimit/sherbimit pa ulur 

cilesine e produkteve/sherbimeve dhe sherbimin ndaj klientit.   Plotesoni pikat e meposhtme:  

Cila eshte vendodhja e biznesit tuaj? Jepni adresen dhe pershkrimin e biznesit.  Pershkruani  sesi do  te prodhohen/apo blihen produktet/sherbimet qe  ju do  te tregetoni  Nqs materialet/lenda e pare do blihet, shpjegoni burimin e tyre, furnitorin, dhe kushtet e cmimit dhe pageses qe keni negociuar.  Pershkruani  shkurtimisht  rregullimet  e  tjera  qe  duhet  te  beni, me  qellim  qe produkti  te  levize  lirisht nga prodhimi deri  tek klienti, psh  transporti,  logjistika, ruajtja, etj.  Tregoni rrejdhen  llogjike te hapave qe ben produkti dhe si do te ruani kostot te uleta per cdo hap.  Cfare  teknologjie makinerie duhet  te blini per  te prodhuar/tregetuar produktin dhe sa eshte kostoja e tyre  (e parashikuar)  Sa pika shitje do hapni dhe ku do vendosen keto pika shitje? A eshte grupi juaj i synuar ne ato zona?  Sa  punonjes  do  punojne  ne  biznesin  tuaj  idealisht  dhe  cfare  procesesh  do mbulojne?  Kush do ta drejtoje biznesin? 

39

 Kush mund t’ju ndihmoje me konsulence per te qene te suksesshem ne zhvillimin e biznesit tuaj? 

  6. PLANI FINANCIAR  Plani financiar eshte dhe pjesa me mateshme e suksesit te biznesit tuaj. Kjo do te thote se  ju duhet te shkruani nje plan  financiar qe te  jete  i qarte,  i dokumentuar  (i provuar) dhe kompakt sipas ketyre rregullave:   Parashikimet  financiare  duhet  te  lidhen  me  te  gjitha  pikat  e  meparshme  te 

theksuara ne Planin e Biznesit.  Parashikimet  duhet  te  perputhen me  disa  indikatore  ekonomike  te  rajonit  ku 

biznesi  do  zhvilloje  aktivitetin  e  tij,  si  paga minimale,  fuqia  blerese,  cmimet  e tregut, tatimet, fitimi mesatar, madhesia e tregut, etj. 

Perdor grafike per permbledhur dhe krahasuar informacionin financiar.  Plani Financiar, qe ju do shkruani duhet te tregoje se:  

1. Ju i kuptoni ne pergjithesi termat financiare  2. Ju  do  te  gjeneroni  nga  biznesi  juaj  nje  fitim  te mjaftueshem  dhe  se marxhi  i 

fitimit do te jete i larte 3. Biznesi juaj do kete rritje te vazhdueshme fitimi me rritjen e shitjeve 4. Ju do ti menaxhoni  financat tuaja me kujdes, dhe do  jeni te gatshem te merrni 

persiper riskun e biznesit 5. Ju do te gjeni burime te tjera financimi dhe do te  investoni ne rritjen e biznesit 

tuaj.  

1) Nevojat fillestare per financim  Nevojat  fillestare  per  kapital  jane  ato  te  cilat  do mundesojne  fillimin  e  operimit  te biznesit  tuaj.  Ketu  duhen  shpjeguar  ne  detaje  secili  nga  zerat  se  si  do  shpenzohen parate. Me poshte ilustrohet me nje shembull  

  Kerkesat financiare fillestare  Shuma 

     

   Shpenzimet fillestare    

  Paga dhe sigurime   

  Shitje dhe Marketing + te tjera   

 Shpenzime  administrative:  drita,  uje,  tel,  karburant, etj.   

  sigurime   

40

  Te tjera   

  Shpenzime total I   

     

   Astetet fillestare   

  Pajisje / makineri   

  Dyqani / ndertesa   

  Punime arredimi, sisteme   

  mobilje   

  Trajnime kryesore   

   Totali i aseteve fillestare   

     

   Kapitali qe do futni ne kompani   

  Financimi i pjeses tjeter   

   Me grante   

   Me pjesmarrje nga partneret tuaj ne biznes   

   Totali i Investimit fillestar te pronareve   

     

   Borxhi fillestar i biznesit   

  Overdrafte bankare   

  Kredi bankare   

   Borxhi total   

   Totali i kapitalit te investuar dhe borxhit   

 2) Parashikimi i shitjeve dhe fitimit Parashikimi i shitjeve duhet te behet sa me real, me qellim qe te mos kemi surpriza gjate zbatimit  pasi  pasojat me  pas  jane  shume  te medha.  Per  nivele  te  ndryshme  shitjet shifrat e bilancit levizin ne favor ose disfavor te biznesit tuaj. Mos harroni qe ju duhet te ndertoni  nje  biznes  me  risk  sa  me  te  ulet  (fitim  sa  me  te  sigurte)  dhe  fitim  te mjaftueshem qe te perfitoni financim nga institucionet financiare.  Zakonisht keto skenare paraqiten nepermjet tabeles te ardhura/shpenzime, bilancit dhe tabeles se likuiditeteve.  Per nje biznes te vogel, e rendesishme eshte qe parashikimet te jene te sakta per te pare nese  biznesi  eshte  rentabel  apo me mire  to mos  riskosh  dhe  te  krijosh  dicka  tjeter. Parashikimi per shitjet behet mbi nje abze  llogjike, sesi do  levize tregu ne te ardhmen. Per  linja te ndryshme produktesh behen parashikime te ndryshme por ne fund dilet ne nje total shitjesh psh:  Te ardhurat 

Rroba     40000 lek 

41

Kepuce   35000 lek kozmetike  30000 lek  

Totali i te ardhurave    105.000 Lek  Kostoja e mallrave eshte gjithashtu nje parashikim i rendesishem sepse diferenca me te ardhurat perben fitimin ose humbjen e kompanise. Kostoja lidhet me planin operacional dhe ate marketing te biznesit dhe qellimi eshte qe kostoja te  jete sa me e ulet pa ulur cilesine e produkteve apo  sherbimit  te klientit. Per  te pare krahasuar kostot  shikohen ato te nje biznesi te ngjashem ne treg, zakonisht te liderit te tregut.  Nje  tjeter parashikim qe duhet bere  jane  shpenzimet e marketingut  te  cilat  zakonisht percaktohen  si  nje  perqindje  e  te  arhdurave  totale  nga  shitja  ose  nje  perqindje  nga fitimi. Kur biznesi eshte i ri, kjo perqindje eshte e larte, sa te fitoje emer te mire ne treg me pas, mbahet nje nivel konstant perqindjeje per keto shpenzime.  Shpenzime  te  tjera  jane  ato  operacionale  dhe  administative  te  cilat  sherbejne  per  ta vene ne  funksionim biznesin. Shpenzime  te  tilla si pagat, sigurimet,  interesat bankare, shpenzime per energji, uje, telefon, qera, etj  jane shume te rendesishme per zhvillimin normal te aktivitetit te biznesit tuaj. Ne kete rast keto shpenzime mund t’i gjeni shume kollaj duke pare cmimet e tregut ose tarifat e produkteve utilitare.  Shpenzimet  e  taksave  dhe  tatimeve  jane  nje  ze  i  rendesishem  pasi  ato  perbejne  nje marredhenie me shtetin qe rregullohet me ligj dhe shoqrohen me gjoba deri ne mbyllje te aktivitetit. Tatimi mbi fitim eshte 10% dhe ai parapaguhet ne 4 keste gjate vitit (kur behet  fjale  per  nje  biznes  te  vogel  ne  Tirane  dhe Durres).  Pervec  tyre  paguhen  dhe taksat e nderteses,  taksa e reklames dhe  taksa e gjelberimit. Te gjitha keto  jane  taksa vendore.  Gjithashtu  sigurimet  shoqerore  dhe  shendetsore  per  bizneset  jane  te detyrueshme per te gjithe te punesuarit dhe vetepunesuarit.  Me  poshte  paraqitet  nje  parashikim  i  thjeshte  Te Ardhura  ‐  Shpenzime  per  3  vitet  e ardhshme:  

  Viti 1  Viti 2  Viti 3 

Te ardhurat nga shitja       

  Produkti 1       

  Produkti 2       

  Sherbime       

Totali te ardhurave nga shitja       

Totali  kosto  e  mallrave  te shitur* 

     

Fitimi bruto       

Shpenzimet operative       

42

  Pagat       

  Sigurimet + bonuset       

  Shpenzime marketing       

  Shpenzime per shitje       

   Udhetime       

  Teknologji       

  Shpenzime administrative       

Shpenzime totale operative       

EBITDA       

   Amortizimi i aseteve       

Fitimi para taksave       

   Taksat       

   Interesat bankare       

Fitimi neto       

Fitmi i akumualuar ne vite       

 Parashikim 3‐vjecar bilanci:  

  Viti 1  Viti 2  Viti 3 

Asetet 

Asetet korrente       

  Para ne arke       

 Llog.  te arketueshme 

     

Asetet  korrente totale 

     

  Ndertesa / pajisje       

Totali i aseteve       

 

  Viti 1  Viti 2  Viti 3 

Detyrimet dhe Kapitali i pronareve 

Detyrimet        

Llog. te pagueshme       

Overdraft/kredi       

Detyrimet totale       

  Ndertesa / pajisje       

Kapitali i pronareve       

Kapitali i investuar       

Fitimi i riinvestuar       

Grantet       

Totali i kapitalit       

Totali  i  detyrimeve       

43

dhe Kapitalit 

  

44

Shtojca A  I gjithe informacioni eshte subjekt i ndryshimeve nga Institucionet perkatese!  

Plani i veprimit per te nisur nje biznes te ri  Pasi te keni arritur te shkruani Planit tuaj te Biznesit me sukses dhe te jeni te bindur se ideja  juaj  funksion,  duhen  ndjekuar  hapat  e  meposhtem  per  te  ngritur  konkretisht biznesin tuaj.   

Puna parapergatitore  Puna parapergatitore ka te beje me pergatitjen e te gjithe mjeteve qe nevojiten per te vene ne funksion te plote biznesin tuaj. Kjo faze eshte shume e rendesishme dhe duhet  te menaxhoni mire kohen  tuaj per  te plotesuar  te gjithe kerkesat. Per kete arsye  eshte  e  nevojshme  te  beni  nje  liste  te  te  gjitha  puneve  dhe mjeteve  qe  ju nevojiten bashke me afatet kohore dhe buxhetin perkates. Ky quhet Plan Veprimi dhe sherben per t’u orientuar me punet tuaja te fillimit te biznesit.  a. Caktimi  i  vendodhjes  se  biznesit  eshte  nje  nga  punet me  te  rendesishme  qe 

mund te beni. Qe biznesi juaj te jete i sukseshem, vendi i tij duhet te jete prane klienteve  qe  juve  do  t’i  sherbeni,  kjo  ul  dhe  kostot.  Gjithashtu  vendi/dyqani duhet  te  jete  ne  nje  zone  ku  ka  trafik  njerezish,  nese  biznesi  do  t’ju  sherbeje kalimtareve ose prane zonave  industriale nese do t’ju sherbeje bizneseve. Nese faktori  i pare nuk eshte  shume  i  rendesishem per biznesin  tuaj, atehere  vendi duhet  te  kete  hapesiren  e  nevojshme  dhe  kostoja  e  qerase  te  jete  sa  me minimale per te ulur kostot fillestare. Vendin mund ta gjeni dhe nga njoftimet e ndryshme per ambjente me qera. Shikojini ambjente me kujdes, sepse mudn te kerkojne shume para per t’i sjelle ne gjendje te pershtatshme pune. Kur te keni zgjedhur  2‐3  vende  te  pershtatshme,  shikoni  bizneset  rrotull  ku  ka  me  pak konkurrente  te  ngjashem  dhe  si  po  ecin  ata  me  biznesin  e  tyre.  Keta  jane tregojne se sa i mire eshte vendi i zhvillimit te biznesit.  

 b. Identifikimi dhe preventivi  i  lendeve te para, makinerive dhe veglave te punes 

eshte  serisht  nje  pune  parapergatitore  shume  e  rendesishme  sepse  lidhet me kostot  e  produkteve/sherbimeve  dhe  ato  duhet  te  jene  te  nje  teknologjie  qe prodhon produkte/sherbime me cilesi te pranueshme per klientet duke mbajtur kostot  te uleta. Mundohuni  te shikoni se cfare  teknologjie perdorin kompanite ne industrine tuaj dhe cfare kostoje/cmimi kane ata ne treg duke marre parasysh dhe kostot e  lendeve te para dhe ku  furnizohen ata. Zgjidhni disa modele nese eshte  e mundur  dhe  konsultohuni me  nje  ekonomist  finance  per  nxjerrjen  e kostove  te  produkteve/sherbimeve. Merrni  pereventivat  per  cdo  variant  dhe beni krahasimet e nevojshme lidhur me koston fillestare te blerjes, instalimit dhe 

45

 c. Rekrutimi  dhe  pergatitja  e  stafit  nese  do  merrni  staf  i  cili  do  kryeje  pune 

specifike,  si  teknologe,  agjent  shitje,  etj,  ata  duhet  te  kene  aftesite  per  te permbushur kerkesat e punes dhe gjithashtu duhet te trajnohen nga ju lidhur me proceset e punes per arritjen e objektivave, qe keni vendosur ne planin tuaj te biznesit. 

 d. Vendosja e emrit dhe Identitetit te kompanise eshte e rendesishme pasi ai do te 

identifikoje biznesin  tuaj per nje periudhe  te  gjate  kohore. Nuk eshte mire qe emri  te  nderrohet  shpesh,  vetem  ne  disa  raste,  kur  imazhi  i  biznesit  tuaj  nuk eshte i mire. Ne te gjitha rastet e tjera, emri lidhet me imazhin e biznesit dhe ai nuk  duhet  te  nderrohet.  Per  kete  arsye  duhet  zgjedhur  nje  emer  i  vecante, lehtesisht  i  memorizueshem  dhe  akronimet  perkatese  te  tij.  Eshte  e keshillueshme, qe ne emer  te  tregohet dhe  tipi  i biznesit duke bere  zgjatimet perkatese. 

 Regjistrimi i biznesit tek Autoritetet Vendore dhe Tatim‐Taksat  Pasi te keni kaluar fazen parapergatitore dhe biznesi juaj eshte gati per te filluar t’u sherbeje  klienteve  te  tij,  ju mund  te  regjistroni  ate  ne  Autoritetet  Shteterore.  Ky eshte nje detyrim ligjor.  a. Regjistrimi i nje biznesi ne Qendren Kombetare te Regjistrimit Të gjitha subjektet që bëjnë pjesë në kategoritë e mëposhtme, duhet të regjistrohen në Qendrën Kombëtare të Regjistrimit (QKR):   a. Personat fizikë që ushtrojnë aktivitet ekonomik, tregtar.  b. Shoqëritë e thjeshta, sipas dispozitave të Kodit Civil.  c. Shoqëritë tregtare.  d. Degët dhe Zyrat e Përfaqësimit të Shoqërive të huaja.  e. Shoqëritë dhe Unionet e Kursim‐ Kreditit.  f. Shoqëritë e Bashkëpunimit Reciprok.   Ligji shqiptar lejon një sërë formash ligjore të bizneseve. Duke qenë se këto forma ndryshojnë në përgjegjësitë e tyre ligjore njëra nga tjetra, edhe dokumentet e kërkuara për regjistrimin e tyre fillestar, janë të ndryshme. Çdo aplikant, duhet të sigurohet për formën e biznesit që kërkon të regjistrojë përpara se të aplikojë për regjistrim fillestar.   Për lehtësinë e lexuesit, më poshtë janë përmendur format më të shpeshta ligjore të bizneseve në Shqipëri. Informacion më i detajuar për këto forma ligjore, mund të gjendet në ligjin nr. 7638, datë 19.11.1992 "Për shoqëritë tregtare". Këtë dhe ligje të 

46

tjera të ngjashme, mund t'i gjeni në këtë faqe zyrtare të Qendrës Komëtare të Regjistrimit (QKR) nën Direktorinë Ligje të Zbatueshme.   Siç përmendet dhe më sipër, individët që kryejnë aktivitet tregtar duhet të regjistrohen në QKR. Këta persona njihen nga ligji shqiptar me emërtimin "Persona fizikë". Personat fizikë kanë të drejtën të ushtrojnë aktivitet ekonomik tregtar. Koha e regjistrimit fillestar në Qendrën Kombëtare të Regjistrimit, sipas ligjit të QKR‐së,  subjektet  duhet  të  aplikojnë  për  regjistrim  fillestar,  brenda  një  afati  15‐ditor (përveç rasteve kur parashikohet ndryshe nga ligje të posaçme). Afati llogaritet:  

e. për personat  fizikë, për  shoqëritë e  thjeshta dhe për degët apo  zyrat e përfaqësimit të shoqërive të huaja, nga dita e nisjes së aktivitetit;  

f. për personat juridikë, nga dita e themelimit.  Për personat fizikë aplikimi për regjistrim kryhet:  1. nga vetë personi që regjistrohet; ose  2. nga çdo person i autorizuar prej tij.  Për shoqëritë e thjeshta aplikimi për regjistrim kryhet:  1. nga të gjithë anëtarët; ose  2. nga çdo person i autorizuar prej tyre.  Për shoqëritë tregtare aplikimi për regjistrim kryhet:  1. nga të gjithë ortakët e një shoqërie kolektive;  2. nga të gjithë ortakët "e pakufizuar" të një shoqërie komandite;  3. nga të gjithë administratorët e një shoqërie me përgjegjësi të kufizuar (të nominuar në një dokument themeltar, të noterizuar të kompanisë);  4. nga të gjithë anëtarët e drejtorisë së mbikëqyrjes të një shoqërie anonime (të nominuar në një dokument themeltar, të noterizuar të kompanisë); apo  5. çdo person i autorizuar nga personat e sipërpërmendur nëpërmjet një dokumenti autorizimi të noterizuar.  Si fillim Biznesi juaj duhet te regjistrohet si Person Fizik, kjo eshte forma me e pershtatshme dhe me kosto me te ulet, per nje biznes te vogel fillestar per vetepunesim. Me vone me rritjen e biznesit, ai mund te kaloje ne forma te tjera.  

SI TË REGJISTROSH NJË BIZNES NË QENDRËN KOMBËTARE TË REGJISTRIMIT (QKR)?   Aplikimi për regjistrimin fillestar mund të bëhet në sportelet e QKR‐së në Tiranë ose në sportelet e shërbimit, të vendosura në bashkite perkatese. Lista e bashkive dhe e vendndodhjeve të tyre është e publikuar në këtë faqe zyrtare të internetit të QKR‐së.  

Një aplikim mund të bëhet në një sportel shërbimi të QKR‐së, pavarësisht nga selia apo vendi i ushtrimit të veprimtarisë së subjektit që kërkon regjistrimin. 

47

 A. Rezervoni një emër?  

Nëse doni të rezervoni një emër për biznesin tuaj, QKR ju jep këtë mundësi. Çdo individ ka të drejtë të rezervojë pranë QKR‐së një apo më shumë emra, me qëllim regjistrimi, për llogari të tij apo të të tretëve, përkundrejt një tarife të specifikuar. 

Rezervimi i emrit është i vlefshëm për një afat prej 30 ditësh kalendarike, duke nisur nga data e rezervimit. Afati i rezervimit të emrit nuk mund të zgjatet. Nëse pas përfundimit të periudhës 30‐ditore, emri i rezervuar nuk është përdorur në aplikim për regjistrim të një biznesi, atëherë rezervimi  i emrit  fshihet. Rezervimi rishtazi nga  i njëjti person  i  të njëjtit emër të rezervuar më parë, pas afatit 30‐ ditor është i mundur, por konsiderohet si rezervim i ri dhe kryhet si i tillë. 

Një emër i rezervuar mund të transferohet lirisht tek palë të treta, brenda 30 ditëve, për një  tarifë  të  caktuar,  nëpërmjet  dorëzimit  të  formularit  përkatës  në  sportelet  e shërbimit  të QKR‐së. Rezervimi  i një emri mund  të bëhet në  sportelet e  shërbimit  të QKR‐së ose mund të bëhet on‐line, nëpërmjet faqes së internetit të QKR‐së. Kur aplikimi për  rezervim  bëhet  në  sportel,  tarifa  për  të  paguhet  në  sportel. Ndërsa  kur  aplikimi bëhet on‐line,  aplikanti  ka  kohë  5 ditë  ta paguajë  tarifën në  sportelet  e  shërbimit  të QKR‐së. Nëse  tarifa nuk paguhet brenda këtyre 5 ditëve, rezervimi  i emrit  fshihet. Pas dorëzimit të aplikimit, QKR lëshon një çertifikatë për rezervimin e emrit brenda një dite. Rezervimi  i  emrit  për  30  ditë,  i  jep mundësi  krijuesve  të  një  kompanie  të  përgatisin dokumentet  themeltare me  këtë  emër  dhe  pengon  të  tretët,  të  rezervojnë  emra  të njëjtë  ose  të  ngjashëm,  apo  të  regjistrojnë  subjekte me  të  njëjtin  emër  apo  emra  të ngjashëm. Procedura njëditore dhe miratimi i emrit të rezervuar nga QKR, bëhet për të siguruar  përputhshmëri me  ligjin,  i  cili  ndalon  rezervimin  e  emrave  të  njëjtë  ose  të ngjashëm,  të  rezervuar  tashmë  ose  të  njëjtë,  ose  të  ngjashëm  me  biznese  të regjistruara;  ose  të  njëjtë/ngjashëm  me  emra  në  trajtën  e  shquar  apo  akronimet përkatëse  të:  shteteve, qyteteve,  krahinave  gjeografike, organizatave ndërkombëtare, fetare  apo  institucioneve  të  pushtetit  qendror  a  vendor,  ose  me  emra  që  janë  në kundërshtim me rendin dhe moralin publik apo me dispozitat e ligjit. 

B. Çfarë duhet për regjistrimin fillestar?  

I. Formulari i aplikimit 

Për  të  filluar  një  regjistrim,  një  aplikanti  i  duhet  të  plotësojë  formularin  e  aplikimit. Përpara  se  të plotësohet  formulari  i  aplikimit,  aplikanti duhet  të dijë  informacionin e mëposhtëm:  

1.  Formulari  i  aplikimit  është  specifik  për  lloje  të  ndryshme  entitetesh  që  aplikojnë (persona  fizikë që bëjnë biznes apo kompani). Prandaj, aplikanti duhet të sigurohet që ai/ajo e di, nëse aplikimi do të jetë për një person fizik, i cili do regjistrohet për të kryer 

48

biznes apo për një kompani si dhe  llojin e kompanisë. Informacion mbi kërkesat  ligjore të  shoqërive me  përgjegjësi  të  kufizuara,  shoqërive  anonime  dhe  shoqërive  të  tjera, gjendet  në  ligjin  "Mbi  shoqëritë  tregtare"  nr.  7638,  datë  19.11.1992.    2. Formularët e aplikimit mund të merren në dy mënyra: a) pranë çdo sporteli të QKR‐së;  ose  b)  mund  të  shkarkohen  nga  kjo  faqe  zyrtare  e  internetit  të  QKR‐së: www.qkr.gov.al 

3. Të gjithë formularët e aplikimit janë të pajisur me instruksione për plotësimin e tyre. Këto  instruksione mund të gjenden në çdo sportel të QKR‐së ose mund të shkarkohen nga kjo faqe zyrtare e internetit të QKR‐së.  

4. Aplikuesi mund të plotësojë formularin e aplikimit ose a) duke e shkarkuar, plotësuar atë  elektronikisht  dhe  duke  e  stampuar  (printuar);  ose  b) në  çdo  sportel  shërbimi  të QKR‐së me ndihmën e nëpunësit të sportelit; ose c) nëpërmjet internetit duke përdorur funksionin e QKR‐së "Aplikoni On‐Line". 

5. Çdo nëpunës  sporteli është  i gatshëm  të ndihmojë aplikantin  të plotësojë  të gjitha rubrikat e detyrueshme të formularit të aplikimit.  

II. Dorëzimi i aplikimit për regjistrim në QKR  1regjistrim) paraqet formularin e aplikimit personalisht, në çdo sportel shërbimi të Qsë, së bashku me dokumente të tjera shoqëruese, të duhura.  

. Pasi formulari i aplikimit plotësohet, aplikanti (ose përfaqësuesi i autorizuar për KR‐

2. Aplikanti ose personi  i autorizuar,  identifikohet  tek  sporteli  i QKR‐së nëpërmjet një 

3.Nëpunësi  i  sportelit  verifikon që aplikimi dhe dokumentet  shoqëruese  janë  të plota 

4.  Kur  pranon  një  formular  aplikimi  të  plotësuar,  nëpunësi  i  sportelit  vepron  si më 

a. Merr pagesën për aplikim nga aplikanti (përfaqësuesi). rin e aplikimit në çdo faqe, në 

entifikimit të aplikantit ose përfaqësuesit, duke ia 

dokumenti origjinal  identifikimi, si dhe  (për përfaqësuesin e autorizuar) nëpërmjet një autorizimi të noterizuar, për përfaqësimin e aplikantit për qëllim regjistrimi. 

dhe  të pranueshme nga QKR. Nëse  aplikimi është  i paplotë ose  i pasaktë, nëpunësi  i sportelit do të ndihmojë në plotësimin e formularit së bashku me aplikantin dhe do të stampojë (printojë) formularin e plotësuar. 

poshtë: 

b. Kërkon që aplikanti ose përfaqësuesi të firmosë formulapraninë e nëpunësit. Nëpunësi i sportelit, pasi plotëson rubrikën e formularit të rezervuar për përdorim zyrtar, gjithashtu e nënshkruan formularin në çdo faqe. c. Mban formularin e nënshkruar. d. Bën një kopje të dokumentit të idkthyer dokumentin origjinal të identifikimit menjëherë aplikantit ose përfaqësuesit. 

49

e. Merr dhe mban të gjitha dokumentet shoqëruese, të cilave më vonë u merret imaelektronik (skanohen) nga nëpunësit e sportelit. Më pas, këto dokumente i kthehen aplikantit (përfaqësuesit). 

zhi 

Pasi  janë kryer  të gjithë hapat e  sipërpërmendur në pikën  II 4, nëpunësi  i  sportelit  të 

III. Lista e dokumenteve shoqëruese

QKR‐së  i  jep  aplikantit një  konfirmim  për  aplikimin  e  bërë,  i  cili  lëshohet  nga  sistemi elektronik  i QKR‐së dhe ka një numër unik dosje. Ky konfirmim nënshkruhet nga të dy, aplikanti dhe nëpunësi  i  sportelit. Aplikanti mund  të përdorë këtë numrër unik dosje, për  të  ndjekur  statusin  e  procesit  të  regjistrimit  në  çdo  kohë  nëpërmjet  kësaj  faqeje zyrtare të internetit të QKR‐së. 

 

Përveç  formularit  të  aplikimit  të  plotësuar,  aplikuesi  duhet  të  paraqesë  dhe s

1. Dokument origjinal  identifikimi  (çertifikatë me  fotografi, pasaportë,  letërnjoftim)  të 

2. Dokumente  të  tjera  shoqëruese.  Lista  e  dokumenteve  të  kërkuara  për  regjistrimin 

IV. Pagesa

dokumentacionin shoqërues përkatës  i më poshtë: 

cilin nëpunësi i sportelit do ta verifikojë, kopjojë dhe skanojë, dhe në përfundim do t'ia kthejë  aplikantit  (përfaqësuesit).  Aplikanti  nuk  duhet  tw  largohet  nga  sporteli  i shwrbimit pa marrw me vehte dokumentin e tij tw identifikimit. 

fillestar është specifike për forma të ndryshme ligjore biznesesh. Pasi është identifikuar lloji  i  biznesit  që  do  të  regjistrohet,  aplikanti  mund  të  gjejë  listën  e  dokumenteve shoqëruese, të bashkëngjitur në formën specifike të aplikimit për regjistrim, e cila mund të merret ose në sportelet e QKR‐së ose në faqen zyrtare të internetit të QKR‐së 

 

Personi që aplikon e kryen pagesën tek sporteli i shërbimit ku ai aplikon. Tarifat mund t’i 

Pagesa  kryhet  në  sportelin  e  QKR‐së,  në momentin  që  kjo  kërkohet  nga  nëpunësi  i 

C. Çfarë ndodh mbasi aplikanti largohet nga sporteli? 

Në fund të ditës pasardhëse nga dita e aplikimit në QKR, aplikimi për regjistrim ose do të 

gjeni me poshte. 

sportelit  dhe  pasi  është  caktuar  një  numër  unik  nga  sistemi  elektronik  për  dosjen. Pagesa bëhet përpara  firmosjes përfundimtare  të  formularit  të aplikimit nga nëpunësi dhe aplikuesi.  

jetë  pranuar,  ose  do  të  jetë  refuzuar  ose  pezulluar,  nëse QKR  gjen  se  informacioni  i dhënë është i paplotë ose jo në përputhje me kërkesat ligjore. 

50

Pas  lëshimit  të  konfirmimit  për  aplikim,  aplikimi  dhe  dokumentet  shoqëruese shqyrtohen  për  vendimmarrje  nga nëpunësi  i  autorizuar  i QKR‐së   (regjistruesi). Nëse pas  verifikimeve,  nëpunësi  i  autorizuar  (regjistruesi)  konstaton  se  aplikimi  është  në përputhje me kërkesat e  ligjit, brenda afatit maksimal prej 1  (një) dite nga paraqitja e aplikimit ai miraton: 

1) kryerjen e regjistrimit;  2) lëshimin e Numrit Unik të Identifikimit (NUIS), gjithashtu i njohur si NIPT; 3) vërtetimin e kryerjes së regjistrimit dhe lëshimin e çertifikatave të regjistrimit (në rast kur biznesi regjistrohet). Këto çertifikata (një për çdo vend ku biznesi kryen aktivitet) mund të merren nga aplikanti (ose person i autorizuar) në çdo sportel shërbimi të QKR‐së; 4) kryerjen e publikimit elektronik të regjistrimit në Buletinin e Njoftimeve Zyrtare të Regjistrimit të QKR‐së, e cila mund të shihet në faqen zyrtare të internetit të QKR‐së (kliko këtu për të parë direktorinë) ditën pas miratimit të regjistrimit. 

Plotësimi i regjistrimit dhe lëshimi i çertifikatës së regjistrimit, janë evidenca e aplikantit për regjistrimin e biznesit, për regjistrimin fiskal të biznesit (tatim taksa), për regjistrimin në  sigurimet  shoqërore, për  regjistrimin në  sigurimet  shëndetësore  si dhe  regjistrimin me autoritetet e Inspektoriatit të Punës. 

Në rastin kur brenda afatit prej 1 (një) dite nga paraqitja e aplikimit për kryerjen e një regjistrimi, QKR  nuk  ka  njoftuar  pezullimin  e  regjistrimit  ose  refuzimin  e  tij,  atëherë aplikimi  për  regjistrim presupozohet  i  pranuar. Në  këtë  rast,  sistemi  i  informatizuar  i QKR‐së jep automatikisht autorizimin për regjistrim.  

Regjistrimi në Zyrën e Tatim ‐Taksave dhe njoftimi i bashkive dhe autoriteteve të tjera:  1. Pas miratiimit  të  regjistrimit  të  ri, QKR njofton në mënyrë elektronike njëkohësisht Drejtorinë e Përgjithshme të Tatim ‐Taksave dhe autoritetin përkatës fiskal bashkiak, për regjistrimin  e  një  subjekti  të  ri  bashkë  me  NIPT‐in  e  tij  për  efekte  fiskale  si  dhe transmeton të dhënat e regjistrimit  të aplikantëve te këto autoritete. 

2.  Për  çdo  subjekt  të  ri,  të  regjistruar  në  Regjistrin  Tregtar, QKR   njofton  gjithashtu, bashkitë e komunave ku këto subjekte kanë selinë apo vendet e ushtrimit të aktivitetit. Njoftohen  gjithashtu,  për  regjistrimin  e  ri  autoritetet  e  Inspektoriatit  të  Punës,  të Sigurimeve Shoqërore dhe të Sigurimeve Shëndetësore.  

3. QKR bën njoftimet e mësipërme në mënyrë elektronike, brenda ditës së punës në të cilën kryhet regjistrimi.  

4. NIPT‐i është Numri Unik i Identifikimit për efekt të të gjitha këtyre regjistrimeve. 

51

Tarifat për shërbimet funksionale të QKR 

  Shërbimi  Tarifa ne (LEKË)  

1  Verifikimi i mundësise së regjistrimit të emrit  100 

2  Rezervimi i emrit  100 

3  Transferimi i emrit të rezervuar   100 

4  Rregjistrimi fillestar me formular‐statut regjistrimi  100 

5  Rregjistrimi fillestar me statut të përgatitur nga palët  100 

6  Regjistrimet të tjera të detyrueshme   100 

7  Regjistrimet  me  kërkesë  të  cdo  të  treti  të  vendimeve  të 

autoritetit publik (përvec atyre të bëra nga vetë subjekti). 

100 

8  Regjistrime Vullnetare   100 

9  Cregjistrimi   100 

10  Lëshim të Ekstrakteve për një të dhënë të regjistrit tregtar.   100 

11  Lëshim të Ekstrakteve të historikut të veprimeve të kryera nga 

një subjekt 

100 

12  Lëshim ekstrakti për gjendjen e Subjektit  100 

13  Lëshim i kopjes së statutit   100 

14  Lëshimin e kopjes së bilancit   100 

15  Lëshimin e kopjes së listës se aksionerëve  100 

16  Lëshim  të  kopjeveve  të  dokumentave  të  tjera  shoqërues 

(vetëm të një dokumenti) 

100 

17  Lëshim i dublikatës së certifikatës  100 

18  Lëshimi  i  të dhënave për adresën e banimit  të  individëve  të 

njoftuar në QKR sipas ligjit. 

100 

19  Aplikimi për licensë nëpërmjet QKR  100 

20  Çdo veprim tjetër  i parashikuar nga  ligji dhe  i pa përmendur 

më sipër. 

100 

  

52

b. Regjistrimi ne Organet Tatimore vendore 

Per regjistrimin e biznesit tuaj per taksat dhe tarifat vendore, prane bashkive perkatese, brenda nje afati 10 ditor nga pajisja me NIPT, ju duhet te paraqitni si biznes i vogel: 

a. Fotokopje te NIPT b. Fotokopje te Ekstraktit te QKR‐se c. Dokumenta pronesie/qeraje te ambjentit ku zhvilloni aktivitetin (per cdo NIPT); d. Dokument Identifikimi, karte identiteti ose pashaporte e. Nqs eshte person juridik Akt themelimi dhe Statut 

c. Regjistrimi ne Insitutin e Sigurimeve  

Ku duhet të rregjistrohemi nëse fillojmë një biznes të ri?  a) Përpara fillimit të veprimtarisë ekonomike dhe për efekt të pagesës së kontributeve të  sigurimeve  shoqërore  dhe  shëndetësore,  fillimisht,  ju  duhet  të  regjistroheni  në Qendrën Kombëtare të Regjistrimit (QKR). Më pas, ju duhet të paraqisni pranë Agjencisë së Sigurimeve Shoqërore kopjen e certifikatës së identifikimit të personit të tatueshëm. Agjencia e Sigurimeve Shoqërore, mbështetur në këtë dokument,  realizon  regjistrimin tuaj në organet e sigurimeve shoqërore.  

b) I vetëpunësuari, dy ditë pas regjistrimit në QKR, duhet të dorëzojë në organin tatimor listën e punonjësve të papaguar të familjes, me të cilët punon e bashkëjeton, formularin E‐SIG  027/a  “Pasqyra  e  të  punësuarve  për  herë  të  parë,  atyre  rishtazi,  si  dhe  e  të larguarve nga puna”.   Si bëhet llogaritja e kontributeve? (marre nga websiti www.issh.gov.al) a)  Të  vetëpunësuarit  dhe  personat  e  papaguar  të  familjes  që  ushtrojnë  veprimtari ekonomike, sigurohen në mënyrë të detyrueshme për barrëlindje, pensione dhe sigurim shëndetësor;  

b) Kontributet e sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore për vete dhe për punonjësit e papaguar të familjes, mbi 16 vjec, që punojnë e jetojnë ligjërisht, llogariten mbi bazën e pagës mujore minimale, e cila duke filluar nga data 01.07.2010 e në vazhdim është 16 820 lekë në muaj;  

c) Për  kontributet e  sigurimeve  shoqërore  ju paguani 23%  të pagës minimale mujore prej 16 820 lekësh, e barabartë kjo me 3 868 lekë në muaj;  

d) Për kontributet e sigurimeve shëndetësore ju paguani 7% të pagës minimale mujore prej 16 820 lekësh, pra 1 177 lekë në muaj.   Cilat janë afatet e pagesës së kontributeve?  a) Kontributet e sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore paguhen çdo tremujor, brenda datës 20 të muajit të parë, pas përfundimit të çdo tremujori kalendarik. Pra jo më vonë se datat: 20 Prill, 20 Korrik, 20 Tetor, 20 Janar.  

b) Kujdes, nëse kontributet nuk paguhen në kohë, zbatohen penalitete.  

53

 Ku dhe si mund të paguhen kontributet ?  a)  Ju  mund  t’i  paguani  kontributet  e  detyrueshme  të  sigurimeve  shoqërore  dhe shëndetësore në filialet e bankave të nivelit të dytë ose të postës shqiptare sha;  

b)  Pas  pagesës  së  kontributeve  të  sigurimeve  shoqërore  dhe  shëndetësore  ju  dhe pjestarët  e  familjes me  të  cilët  ju  punoni  do  të  pajiseni  nga  Agjensia  e  Sigurimeve Shoqërore me librezën e kontributeve të sigurimeve shoqërore e shëndetësore.   Çfarë përfitohet si i vetëpunësuar nga pagesat e kontributeve të sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore:  Nga  pjesëmarrja  në  skemën  e  sigurimeve  shoqërore  dhe  shëndetësore  përfitohen  të gjitha llojet e pensioneve:  a) Pension bazë pleqërie;  

b) Pension i pjesshëm pleqërie;  

c) Pension pleqërie i reduktuar;  

d) Pension familjar;  

e) Pension invaliditeti;  

f) Pension i pjesshëm invaliditeti;  

g) Shërbim shëndetësor dhe rimbursim ilaçesh.  Kush quhet punëdhënës? a)  “Punëdhënës”  quhen  të  gjithë  personat  fizikë  e  juridikë,  që  punësojnë  persona  të tjerë me ose pa kontratë.   Cilat janë detyrimet si punëdhënës?  a) Në mbështetje  të Kodit  të Punës punëdhënësi është  i detyruar  të nënshkruajë një kontratë pune me punëmarrësit, me kohë të plotë ose të pjesëshme;  b) Punëdhënësi duhet të mbajë regjistra për periudhën e marrëdhënieve të punës dhe shumat e paguara për çdo punëmarrës, me kohë të plotë ose të pjesëshme;  c) Të bëjë sigurimin e çdo punëmarrësi, me kohë të plotë ose të pjesëshme, duke filluar nga  data  e  fillimit  të  punës,  sipas  përcaktimit  në  kontratën  e  punës  ose  në  aktin  e emërimit;  d)  Të  bëjë  llogaritjen,  deklarimin  dhe  pagesën  e  kontributeve  të  detyrueshme  të sigurimeve  shoqërore  dhe  shëndetësore,  brenda  afateve  të  përcaktuara  për  çdo punëmarrës.   Mbi ç’pagë duhet të  llogariten kontributet e sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore për çdo punëmarrës?  Paga bruto e punonjësve bëhet në mbështetje  të VKM nr. 285, datë 04.05.2007 “Mbi pagat referuese..”. Pagat referuese janë përcaktuar në këtë VKM sipas:  a) Rrethit ku zhvillohet veprimtaria ekonomike;  

b) Llojeve të veprimtarive ekonomike;  

c) Pozicionit të punës;  

54

d) Llogaritja e kontributeve për çdo punëmarrës  individual mbështetet në pagën bruto mbi kufirin e pagës minimale mujore, deri në kufirin e pagës maksimale mujore. Paga bruto evidentohet në  listëpagesën  tip, e cila është dokumenti bazë për evidentimin e kontributeve individuale.  

e) Paga bazë minimale mujore për punonjësit për efekt të llogaritjes së kontributeve të detyrueshme të sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore në shkallë vendi është 19 000 lekë, ndërsa paga maksimale është 84 100 lekë.   Ku dhe si mund të rregjistrohesh për të filluar një veprimtari ekonomike? Përpara fillimit të veprimtarisë ekonomike dhe për efekt të pagesës së kontributeve të sigurimeve  shoqërore  dhe  shëndetësore,  së  pari  bëhet  rregjistrimi  në  Qëndrën Kombëtare  te  Regjistrimit.  Dy  ditë  pune  pas  rregjistrimit  në  QKR,  dorëzohet  pranë organit tatimor lista e të punësuarve, me pagën përkatëse, sipas formularit E‐SIG 027/a “Pasqyra e të punësuarve për herë të parë, atyre rishtazi, si dhe të larguarve nga puna”.   Cila është procedura dhe afatet për pagesën e kontributeve të sigurimeve shoqërore dhe shëndetësore? a) Pagesa  e  kontributeve  të detyrueshme  të  sigurimeve  shoqërore dhe  shëndetësore kryhet  nga  punëdhënësi  sipas  afateve  të  përcaktuara me  ligj.  Dokumentat  bazë  për pagesën e tyre janë bashkangjitur në Aneksin e këtij Manuali;  

b) Punëdhënësi ka detyrim ligjor për llogaritjen, deklarimin dhe pagesën e kontributeve në kohën dhe masën e duhur. Listëpagesa është një deklaratë e  subjektit, në  të cilën evidentohen kontributet individuale, dhe si e tillë, në mbështetje të Ligjit nr. 9920, datë 19.05.2008 “Për procedurat tatimore në Republikën e Shqipërisë” tatimpaguesi që nuk lëshon deklaratën tatimore në afat dënohet me gjobë me 10 000 lekë, për çdo deklaratë tatimore të padorëzuar;  

c) Punëdhënësi,  i cili nuk ka deklaruar në organin  tatimor çdo  të punësuar  rishtazi,  të paktën  48  orë  përpara  fillimit  të  punës,  përveç  detyrimit  për  pagimin  e  shumës  së kontributeve të papaguara, detyrohet të paguajë edhe një gjobë 10 000 – 20 000  lekë për çdo rast;  d) Punëdhënësi duhet të dorëzojë rregullisht sipas afatit të caktuar listëpagesat, të cilat janë i vetmi dokument, që vërteton pagesën e kontributeve për çdo punonjës;  

e) Listëpagesa është dokumenti bazë për dhënien dhe llogaritjen e përfitimeve për çdo punonjës, si dhe vërtetimeve të kërkuara prej tyre.   I gjithe informacioni eshte subjekt i ndryshimeve nga autoritetet perkatese.  

d. Regjistrimi i Licensave (informacion i marre nga QKL)  Ne  rastet  kur  biznesi  kerkon  nje  license  per  ushtrim  aktiviteti,  si  psh  prodhimi  i ushqimeve,  sherbimet  mjekesore,  etj,  atehere  duhet  aplikuar  ne  zyrat  e  Qendres Kombetare te Licensimit.   

55

Kërkesat  dhe  paraqitja  e  dokumentit  të  pagesës  së  tarifës/taksës  në QKL mund  të kryhen nëpërmjet: 

a) paraqitjes drejtpërdrejtë në çdo sportel shërbimi të QKL‐së, në të gjithë territorin e Republikës së Shqipërisë, pavarësisht vendit të ushtrimit të veprimtarisë, vendbanimit apo selisë së kërkuesit. Aktualisht, përveç Tiranës, sportele të QKL‐së janë hapur dhe në Korcë, Shkodër, Vlorë, Gjirokastër, Durrës, Elbasan, Berat, Fier dhe Peshkopi. 

b) dërgimit me postë me lajmërim‐marrje në selinë qendrore të QKL‐së, në adresën: Rr. “Papa Gjon Pali II” Nr. 3, Kati III  Tiranë 

c) përdorimit të mjeteve elektronike, në përputhje me legjislacionin për nënshkrimin elektronik.  

Rregulla të përbashkëta për kërkesën për licencë/leje: 

1. Kërkesat për licencë/leje paraqiten në QKL sipas procedurave të përcaktuara qartë. 

2. Kërkesa përbëhet nga formulari tip i plotësuar dhe dokumentet shoqëruese përkatëse. 

3. Formulari tip përmban, të paktën, këto të dhëna:       a) emërtimin e kategorisë /nënkategorisë;       b) llojin e veprimit ose e të mirës publike të përdorur;        c) të dhënat për identifikimin e kërkuesit dhe të personit që paraqet kërkesën;        ç) vendin apo vendet e ushtrimit të veprimtarisë;       d) të dhëna të tjera specifike, sipas kategorisë /nënkategorisë;        dh) deklaratën e kërkuesit, që vërteton se i njeh kriteret e licencimit/lejes dhe i përmbush ato (për kriteret, përmbushja e të cilave kërkon vetëdeklarim);       e) deklaratën për vërtetësinë e dokumenteve shoqëruese dhe/ose që i njeh dhe/ose i pranon detyrimet e licencimit/lejes dhe do t'i përmbushë ato;       ë) adresën për komunikim;       f) listën e dokumenteve shoqëruese që duhen paraqitur. 

4. QKL‐ja nuk mund të kërkojë paraqitjen e dokumenteve apo dhënien e informacioneve të  tjera,  të  paparashikuara  në  formular.  Për  çdo  licencë  a  leje  që  trajtohet  nga  ose nëpërmjet QKL‐së, listën e dokumenteve mund ta gjeni duke klikuar mbi titullin e saj në faqen e internetit www.qkl.gov.al : Licencat/Lejet që merren te QKL‐ja.  

56

5.  Formulari  i  plotësuar  dhe  një  listë  dokumentesh  shoqëruese  për  çdo  kërkesë  të paraqitur, publikohen nga QKL‐ja në  regjistër, brenda ditës  së nesërme  të punës nga data e paraqitjes së kërkesës. 

Paraqitja në sportelet e QKL‐së.  

1. Kërkesa për licencë apo leje paraqitet në sportelin e QKL‐së nga vetë kërkuesi apo nga një person i autorizuar prej tij. 

2. Nëpunësi  i  sportelit  asiston  të  interesuarin në plotësimin  e  formularit  të  kërkesës, verifikon identitetin dhe kërkon nënshkrimin e formularit të plotësuar. 

3. Dokumentet shoqëruese paraqiten në origjinal, në kopje të noterizuara me origjinalin ose  kopje  të  shoqëruara  me  dokumentin  origjinal,  që  njësohen  me  origjinalin  nga nëpunësi i sportelit. 

4. Kur kërkesa paraqitet nga personi i autorizuar, sipas pikës 1 të këtij neni, bashkë me dokumentet  shoqëruese  paraqitet  edhe  dokumenti  që  vërteton  faktin  e  të  qenit  i autorizuar. 

5. Nëpunësi  i  sportelit  lëshon një konfirmim, me  shkrim, për  çdo kërkesë. Konfirmimi lëshohet  sipas  formatit  të miratuar dhe duhet  të  tregojë  llojin e  kërkesës, datën dhe listën e dokumenteve shoqëruese të dorëzuara. 

6. Nëpunësi  i sportelit është  i detyruar  të marrë në dorëzim çdo kërkesë  të paraqitur, sipas këtij ligji, edhe nëse kërkesa është e paplotë. 

7. Dokumenti i pagesës së tarifës administrative  paraqitet në sportel, nëpunësi i të cilit lëshon një konfirmim me shkrim. 

8. QKL‐ja nuk mund të kërkojë paraqitjen e dokumenteve apo dhënien e informacioneve të tjera, të paparashikuara në formular. 

9. Formulari i plotësuar dhe dokumentet shoqëruese, për çdo kërkesë të paraqitur, publikohen nga QKL‐ja në regjistër, brenda ditës së nesërme të punës nga data e paraqitjes së kërkesës.  Aplikimi përmes postës 

LISTA E DOKUMENTEVE QË DUHEN DORËZUAR PRANË QKL‐së:       1. Dokumentet Provuese                   •  Për një listë më të detajuar të dokumentave provuese që duhen dorëzuar 

57

pranë QKL‐së, ju lutemi konsultoni informacionin për çdo kategori ose nënkategori të liçencave të paraqitur në faqen tonë të internetit www.qkl.gov.al  Shënim: Të gjitha dokumentet provuese duhen të paraqiten në kopje të njësuar me origjinalin (kopje e noterizuar)       2. Dokumentet Shoqëruese                  •  Formular I plotësuar I kërkesës I nënshkruar nga personat pergjegjës për përfaqësimin e personit juridik, apo vetë personi fizik                     (Formulari I plotësuar I aplikimit që gjëndet në portalin tonë)                  •  Dokumenti i identifikimit, i njohur nga ligji, i personit që paraqet kërkesën në emër të subjektit (Pashaporte ose Kartë Identiteti)                  •  Akti i regjistrimit të subjektit sipas legjislacionit në fuqi                   •  Autorizimi që vërteton se personi i cili paraqet kërkesën në emër të subjektit, kur ky nuk është titullari i subjektit, është i                      autorizuar prej këtij subjekti për të kërkuar licencën dhe për të bërë deklarimet e kërkuara në emër të subjektit                  •  Të gjitha dokumentet shoqëruese duhen të paraqiten në kopje të njësuar me origjinalin (kopje e noterizuar)                  •  Dokument I pagesës së tarifës/taksës se aplikimit në QKL prej 100 lekë   Shënim: Të gjitha dokumentet shoqëruese duhen të paraqiten në kopje të njësuar me origjinalin (kopje e noterizuar) 

PAGESAT DHE TARIFAT Pranë sporteleve të QKL‐së, bizneset mund të aplikojnë për një licencë apo leje të re… duke paguar një tarifë administrative prej 100 lekësh.  

Pagesa e tarifës administrative mund të kryhet edhe në zyrat lokale postare në rast dorëzimi të një aplikimi me postë, ku të jepet njoftimi i dërgimit.  Për rastin e grupit të tretë të liçencave dhe lejeve, ligji sektorial mund të kërkojë pagesën e një tarife pranë ministrive kompetente të linjës apo ministrive të përfshira në procesin e licencimit. Vërtetimi i pagesës duhet t’i dërgohet QKL‐së në momentin e dhënies së liçencës apo lejes.  Implementimi i Planit te Biznesit sipas ciklit/stadit te biznesit  Plani juaj i Biznesit duhet ndare ne disa etapa per arsye te fokusit te punes tuaj.  Ne fillim duhet t’i kushtoni me teper vemendje:  

58

a. Permiresimit  te  prodhimit/sherbimeve  duke  u  specializuar  ne  prodhim  apo sigurim sherbimi per klientet. Degjoni me kujdes verejtjet e klienteve te tuaj dhe mundohuni  te  permiresoheni  atje.  Jo  gjithmone  produkti  me  cilesor  eshte  i kerkuar, duhet patjeter te ruani balancen Kosto/Cilesi sipas kerkesave te klientit. 

 b. Zhvillimin e  identitetit  te biznesit  tuaj,  Logo,  sllogani dhe profili  i biznesit  tuaj. 

Promovimin  e  biznesit  tuaj  me  shume  intensitet  ne  komunitetin  perreth, kontaktoni  dhe  komunikoni  idete  tuaja  me  aktoret  e  rendesishem  ne komunitetin perreth. Pajisni piken  tuaj  te shitjes me materiale promocionale si postera,  fletpalosje  dhe  adezive  te  furnitoreve  tuaj  me  te  mire  (psh  Sony, Michelin,  Sachs,  Divella,  etj)  por  edhe  te  produkteve  tuaja  me  emrin  tuaj persiper.  Ne  rastet  kur  produktet/sherbimet  prodhohen  nga  ju,  duhet  te pergatisni patjeter kartvizita me logon tuaj, fletpalosje, postera ne piken e shitjes dhe mundesisht nje faqe  interneti. Nderkohe mos harroni te regjistroheni ne te gjitha  guidat  e  biznesit  ku  klientet  tuaj mund  t’ju  gjejne me  kollaj.  Ky  eshte prmocioni me koston me te ulet. POR, klientet e kenaqur jane reklamuesit me te mire te produkteve tuaja. 

 c. Mundohuni  te  formoni partneritet me  furnitoret  tuaj, duke  ju  shpjeguar atyre 

idete  tuaj per  zhvillimin e metejshem  te biznesit  tuaj. Ata  fare mire mund  t’ju ndihmojne  ne  perpjekjet  tuaja  ose  te  behen  partnere  biznesi  duke  financuar projektin tuaj. 

  

Shtojca B  I gjithe informacioni eshte subjekt i ndryshimeve nga institucionet perkatese!  

Menyrat e financimit te biznesit tuaj  Menyrat e financimit te kapitalit jane shume te ndryshme. Nese sot do fillonit nje biznes eshte me e  lehte  se para pak  vitesh pasi  jane  shtuar  instrumentat per qe ndihmojne fillimin e nje biznesi me risk me te ulet. Megjithate ju duhet te paraqitni nje plan biznesi ose projekt shume profesional, sic eshte pershkruar ne kete guide, per te perfituar keto financime. Mos harroni qe puna fillon pasi merrni financimin, prandaj sherben kjo guide, qe zbatimi i planit te biznesit te jete sa me i lehte per ju dhe suksesi sa me i garantuar.  Pasi  te  perfundoni  Planin  tuaj  te  Biznesit,  duhet  ta  paraqitni  ate  ne  institucionet financiare  apo  tek  partnere  private,  qe  ju mendoni  se mund  t’ju  ndihmojne  per  ta financuar. Sigurisht do ta keni me te lehte ti bindni kur ata te shohin se ju jeni i qarte per ate qe doni te ndertoni dhe jeni i bindur se do te jete nje sipermarrje e suksesshme dhe fitimprurese per te dyja palet. 

59

 Grantet  

Financimi me i mire, qe mund te merrni eshte nje Grant, per te cilin nuk jeni te detyruar ta  ktheni,  por  duhet  te  permbushni  kerkesat  e  tij  me  rigorozitet  per  ta  perfituar. Zakonisht  Grantet  jepen  per  zhvillimin  shoqeror  te  komuniteteve  dhe  reduktimin  e problemeve  sociale. Per  kete mund  te  shikoni  thirrjet e  interesit nga  institucionet qe japin  grante,  zakonisht  njoftimet  behen  ne  gazeta,  por  edhe  ne  Internet.  Lexoni me kujdes  kerkesat  dhe  perpiquni  te  plotesoni  kushtet.  Nuk  do  te  thote  se  do  fitoni menjehere, por aplikimi edhe  jo‐fitues,  ju afteson per  te konkurruar ne  treg me  idete tuaja dhe ju pergatit per aplikimin e rradhes duke aplikuar mesimet e nxjerra.   Organizata YUNUS  Qendra YUNUS ne bashkepunim me Qeverine Shqiptare, do fillojne se shpejti nje projekt per  nxitjen  e  biznesit  social  ne  Shqiperi.  Ju  me  Planin  tuaj  te  Biznesit  dhe  me mbeshtetjen tone do te mund te perfitoni nga ky projekt nese arrini ta realizoni ate me sukses  Albanian Besa Capital – Fondacioni ABC  1. PROCEDURAT E GRANTDHENIES  

Procedurat e Grantdhënies përfshijne: 

a) Lajmërimin mbi programin per publikun, institucionet, shoqatat, grupet, individët që mund te jene te interesuar per aplikim; b) Mbledhjen dhe ndjekjen e propozimeve te paraqitura; c) Vlerësimin e tyre nga Komisioni përkatës dhe i pavarur i Seleksionimit; d) Lajmërimin e aplikantëve mbi vendimin e ketij Komisioni; e) Aprovimin e tij dhe nënshkrimin e kontratës se Grantit midis Fondacionit ABC dhe aplikantit fitues; f) Monitorimin e Grantit. 

Kriteret e perfitimit të Grantit 

Grantet jepen nëpërmjet një procesi konkurrimi, duke filluar me një thirrje të hapur për paraqitje te propozime apo projekteve. Kushtet e konkurrimit dhe të vlerësimit do të jenë të  qarta.  Nje  subjekt mund  te  perfitoje  nga  programi  nje  here  ne  vit,  nese  projekti realizohet  brenda  periudhes  njevjecare.  Kriteret  bazë  të  vlerësimit  te  propozimit  te paraqitur janë: 

Përputhja  e aktiviteteve  te aplikimit me  objektivat  e  shpallura  te programit  te Fondacionit ABC;  

60

Kapaciteti  zbatues  i organizatës/shoqates/subjektit,  eksperiencat  e meparshme me donatore;  

Hartimi  i një buxheti  real dhe korrekt ne  lidhje me aktivitetet e propozuara ne aplikim; 

Respektimi  i shpenzimeve administrative te paraqitura nga aplikanti, prej  jo me shume se 15% te buxhetit të propozuar dhe aprovuar për çdo grant; 

Gatishmeria  per  te  bashkefinancuar  dhe  niveli  i  ketij  bashkefinancimi  nga aplikanti ne projektin e propozuar; 

Të  tjera  kritere  mund  të  pershtaten  gjatë  procesit  në  varësi  të  rasteve  te paraqitura  

Perzgjedhja dhe Zhvillimi i Procesit   

Përzgjedhja  paraprake  e  aplikimeve  behet  nga  Komisioni  Seleksionues.  Komisionet Seleksionuese  do  te  perbehen  nga  eksperte  te  fushave  te  ndryshme  sipas  rasteve  te paraqitura per shqyrtim. 

PAGESAT E GRANTEVE  

Kriteret baze qe përcaktojne se si Grantet paguhen jane: 

Shuma e grantit të miratuar;    Koha e realizimit të grantit;   Mundësitë financiare të grantmarrësit;   Marrja e raporteve të ndërmjetme ne afatet e planifikuara;   Parashikimi për blerjen e mallrave apo shërbimeve nga të tretë  

MODIFIKIMET e Grantit te perfituar 

Modifikimet përfshijnë ndryshime në termat dhe kushtet e një granti të përcaktuara në kontratën e tij. 

RAPORTET e grantmarresve 

Grantmarrësi  duhet  të  raportoje  per  grantin  e marre  sipas  kushteve  të  kontratës.  Të gjithë raportet e shkruara, qofshin ato të ndërmjetme, apo përfundimtare, duhet të jene të  shkruara  në  letrën  zyrtare  (me  kokë/logo)  të  grantmarrësit  dhe  t’i  adresohen grantdhënësit. 

Raporti narrativ (kliko per modelin e raportit narrativ) 

Raporti narrativ i pergatitur nga grantmarrësi duhet: 

Të konfirmoje marrjen e fondeve, kohen dhe sasinë e grantit. 

61

Të  konfirmoje  që  grantmarrësi  i  ka  përdorur  fondet  për  qëllimin  fillestar  në përputhje me kontratën e grantit. 

Të përshkruajë zhvillimin dhe zbatimin e projektit si dhe impaktin që ai jep.  Të përshkruajë progresin e bere në drejtim të objektivave jo fitimprurëse.  Të  përfshijë  dokumentacion  mbështetës  (si  foto,  regjistrime  të  ndryshme  te 

aktiviteteve, etj).  Të nënshkruhet nga një person në pozicion drejtues të subjektit grantmarrës. 

 

Raporti financiar (kliko per modelin e raportit financiar) 

Raporti financiar i pregatitur nga grantmarrësi duhet: 

Të  përshkruajë  shpenzimet  në  përputhje me  buxhetin  origjinal  duke  reflektuar shpenzimet e kërkuara dhe ato të kryera 

Të përshkruajë çdo pajisje të blere.  Të evidentoje çdo fond të pashpenzuar (të cilat duhet të kthehen ose per të cilat 

kërkohet shtyrje e afatit të përdorimit).  Të nënshkruhet nga një person në pozicion drejtues. 

MONITORIMI i procesit  

Grantdhenesi,  Fondacioni  ABC  do  të  monitorojnë  grantet  e  dhëna  gjate  procesit  te realizimit  te projektit në mënyrë që  të vlerësojë aftësinë e grantmarrësit për  të arritur qëllimin  e  grantit,  efektivitetin  e  përgjithshëm  të  projektit  dhe  të  sigurohet  për përdorimin e duhur të fondeve të Fondacionit. 

Nëpërmjet  vizitave  në  vendin  e  zhvillimit  të  projektit,  komunikimit  te  vazhdueshem nepermjet  takimeve,  telefonit,  e‐mail‐eve,  raporteve  të  grantmarrësve,  monitorohet aftësia e grantmarrësit për të arritur objektivin e propozimit te projektit. 

MBYLLJA e Granteve 

Granti  mund  të  mbyllet  pasi  grantmarrësi  të  ketë  dorëzuar  raportet  financiare  dhe narrative përfundimtare, të cilat plotesojne kriteret përkatëse të raportimit dhe zbatimit te projektit. Mund te paraqiten disa raste te mbylljes se Granteve; 

1. Mbyllja kur Grantmarrësi e ka arritur objektivin (kliko per te vleresuar kete rast) 2. Mbyllja kur Grantmarrësi nuk e ka arritur objektivin ose nuk  i ka  shpenzuar  të 

gjithë fondet (kliko per te vleresuar kete rast) 3. Mbyllja kur Grantmarrësi nuk ka zbatuar kushtet e kontratës së grantit – futja në 

black list (kliko per te vleresuar kete rast) 

62

1. Mbyllja kur Grantmarrësi e ka arritur objektivin 

Nëse  grantmarrësi  e  ka  arritur  objektivin  dhe  raportet  e  tij  janë  të  kënaqshme,  ABC dokumenton marrjen  e  tyre  dhe  përgatit  “raportin  e  vlerësimit”  te  tij.  Granti  do  të mbyllet pasi ABC ka marre  raportin  financiar dhe ate narrativ dhe eshte vleresuar se  i gjithë granti është zbatuar në rregull. 

2. Mbyllja kur Grantmarrësi nuk e ka arritur objektivin ose nuk  i ka shpenzuar të gjitha fondet 

Nëse grantmarrësi nuk ka qenë në gjendje të arrijë objektivin apo të shpenzojë të gjithë fondin e dhene, ABC dokumenton marrjen e  raportit dhe kontakton grantmarrësin për sqarime  të  mëtejshme.  Nëse  është  e  përshtatshme,  ABC  duhet  të  punoje  me grantmarrësin për të përcaktuar terma të rinj granti apo kërkesa të reja raportimi, ose të organizoje kthimin e fondeve të pashpenzuara.   

3. Mbyllja  kur Grantmarrësi  nuk  ka  zbatuar  kushtet  e  kontratës  së  grantit  –  futja  në “black list” 

Granti do të ndërpritet dhe subjekti do të përfshihet në “listën e zezë” nëse grantmarrësi ka shkelur këto kushte të kontratës: 

Ka përdorur grantin pjesërisht ose plotësisht për propagande elektorale dhe/ose politike; 

Ka  përdorur  grantin  pjesërisht  ose  plotësisht  për  veprimtari  të  paligjshme  të parashikuara nga legjislacioni shqiptar; 

Ka përdorur grantin për qëllime të paparashikuara në kontratë;  Nuk ka raportuar për një pjese ose për të tërë grantin e marre.  

 

Institutcionet Microfinanciare   Institucionet e Microfinances jane nje mjet financimi i shpejte per Planin tuaj te Biznesit, por  si  cdo  institucion  tjeter  financiar  risku  luan nje  rol  te  rendesishem per  ta dhe nje biznes  i  ri,  konsiderohet me  risk  te  larte. Megjithate merrni  kontakt  dhe  propozojini idene tuaj, shpesh ne biznes kerkohet aftesi ne negocim.   NOA sh.a.  Pranë qendrës ” Karl Topia” tek rrethrrotullimi i Zogut të Zi, Tiranë, Shqipëri Tel: + 355 0 (42) 403 764; Fax: + 355 0(42) 403 765 e‐mail: info@noa.com.al  Perfituesit Te vetepunesuarit dhe bizneset e vogla dhe te mesme.  

63

Produktet e NOA 

.Kredi për shumë qëllime: 

Afati:              6 muaj – 36 muaj 

Shuma:          50 mijë – 2 milion lekë 

Monedha:      Lek dhe Eur 

Garancia:       Nuk është kusht i domosdoshëm 

Financim:      Deri 100% e vlerës së investimit 

 Kredi investimi: 

Afati:            6 muaj – 48 muaj 

Shuma:        100 mijë – 10 milion lekë 

Monedha:    Lek dhe Eur 

Garancia:     Deri  në  2  milion  fleksibël  (pengje  ose  garantor  personal) ………………Mbi 2 milion lek kerkohet pasuri e patundshme 

 Fondi BESA Perfituesit 

Te rinjte Bizneset e vogla dhe te mesme 

 KREDI PER RININE 

INTERESI: Perqindja e aplikuar 1% muaj. 

SHUMA: Shuma maksimale deri ne 1,000,000 leke.  

AFATI: Afati maksimal 4 vjet (48 muaj).  

KOLATERALI QE PERDORET: Hipoteke; Dorezani; Peng; Vlera e kolateralit duhet te  jete 150% e shumes se kredise.  KREDI BIZNESI NE LEK 

64

65

INTERESI: Perqindja e aplikuar sipas kushteve te tregut.  SHUMA: Shuma maksimale e kredise 3,000,000 leke.   AFATI: Afati maksimal shtate vjet ( 84 muaj).   TE TJERA: fondiBESA aplikon "fee" e cila varion nga 1‐ 4% sipas kohezgjatjes se 

kredise. 

 VisionFund Albania  Eshte  nje  institucion  nderkombetar  i  mikrofinances,  qe  financon  sipermarresit  ne nevoje, qe duan te fillojne dhe zhvillojne nje biznes dhe te permiresojne jeten e tyre dhe te familjes. Beni nje takim ne zyrat e tyre dhe perzantoni planin tuaj te biznesit, per te kerkuar mbeshtetjen e tyre financiare.  Me teper informacion do te gjeni tek website www.visionfund.al ose duke vizituar zyrat e tyre ne adresen:  VisionFund ‐ Worldvision 

RRUGA “IBRAHIM RUGOVA” PALLATI 26, KATI III TEL.:/FAX: +355 4 22 48 668 info@visionfund.al