41
SILABUS Sekolah : SMP Negeri 2 Patuk Mata Pelajaran : Bahasa, Sastra, dan Budaya Jawa Kelas : VII Semester : 2 (dua) Standar Kompetensi : 5. Memahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 7. Memahami wacana tulis non sastra dalam kerangka budaya Jawa 8. Mengungkapkan gagasan wacana tulis non sastra dalam kerangka budaya Jawa NO KOMPETENSI DASAR MATERI PEMBELAJARA N INDIKATOR PENCAPAIAN KOMPETENSI KEGIATAN PEMBELAJARAN PENILAIAN ALOKASI WAKTU SUMBER BELAJAR KARAKTER TEKNIK BENTUK INSTRUMEN SOAL 5.1 . Menanggapi wacana tatakrama berjalan Wacana Tatakrama Berjalan 1. Menyimak tata krama orang berjalan melalui tayangan video 2. Menyebutkan tata krama orang berjalan dengan tepat 3. Mempraktekkan tata krama orang berjalan dengan baik dan benar 4. Menerapkan tata krama orang berjalan dalam kehidupan sehari- Guru memutarkan VCD pembelajaran “Tatakramane mlaku” masing- masing kelompok siswa menyimak dan mencatat hal- hal penting Guru menunjuk kelompok siswa untuk menyebutkan tatakrama orang berjalan Tes Non Tes Uraian Performen t 1. Tulisna tatakramane wong mlaku adhedhasar saka semakanmu ana ing video mau! 2. Praktekna ana ngarep kelas karo kelompokmu a. Mlaku nglancangi Bapak/Ibu Guru 2 X 40’ Buku Teks Diktat/ LKS CD Pembelaj aran Santun, Peduli sosial dan lingkungan, Disipkin, Patuh pada aturan sosial, Sadar akan hak dan kuwajiban diri dan orang lain. 1

SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

  • Upload
    lykhanh

  • View
    527

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

SILABUS

Sekolah : SMP Negeri 2 PatukMata Pelajaran : Bahasa, Sastra, dan Budaya JawaKelas : VIISemester : 2 (dua)Standar Kompetensi : 5. Memahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa

7. Memahami wacana tulis non sastra dalam kerangka budaya Jawa 8. Mengungkapkan gagasan wacana tulis non sastra dalam kerangka budaya Jawa

NO KOMPETENSIDASAR

MATERIPEMBELAJAR

AN

INDIKATORPENCAPAIAN KOMPETENSI

KEGIATANPEMBELAJARAN

PENILAIAN ALOKASIWAKTU

SUMBERBELAJAR KARAKTERTEKNIK BENTUK INSTRUMEN SOAL

5.1. Menanggapi wacana tatakrama berjalan

Wacana Tatakrama Berjalan

1. Menyimak tata krama orang berjalan melalui tayangan video

2. Menyebutkan tata krama orang berjalan dengan tepat

3. Mempraktekkan tata krama orang berjalan dengan baik dan benar

4. Menerapkan tata krama orang berjalan dalam kehidupan sehari-hari

Guru memutarkan VCD pembelajaran “Tatakramane mlaku” masing-masing kelompok siswa menyimak dan mencatat hal-hal penting

Guru menunjuk kelompok siswa untuk menyebutkan tatakrama orang berjalan berdasarkan hasil simakan dari tayangan video

Guru menunjuk kelompok siswa untuk mempraktekkan tatakrama orang berjalan di depan kelas

Guru memotivasi

TesNon Tes

UraianPerforment

1. Tulisna tatakramane wong mlaku adhedhasar saka semakanmu ana ing video mau!

2. Praktekna ana ngarep kelas karo kelompokmu

a. Mlaku nglancangi Bapak/Ibu Guru

b. Mlaku ing sangarepe wong tuwa sing lagi padha lelenggahan

c. Mlaku bebarengan karo adhimu utawa karo bocah wadon

d. Mlaku bebarengan karo wong sing diajeni utawa luwih tuwa

2 X 40’ Buku Teks Diktat/LKS CD

Pembelajaran

Santun, Peduli sosial dan lingkungan, Disipkin, Patuh pada aturan sosial, Sadar akan hak dan kuwajiban diri dan orang lain.

1

Page 2: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

siswa untuk dapat menerapkan tatakrama berjalan dalam kehidupan sehari-hari

6.1. Menceritakan dan menanggapi wacana tatakrama berjalan

Pacelathon Tatakrama Berjalan

1. Memahami percakapan yang ditampilkan oleh model atau beberapa siswa yang telah ditunjuk oleh guru di depan siswa

1. Menceritakankan isi percakapan tersebut secara lisan dalam santun bahasa Jawa krama

2. Mengidentifikasikan unggah-ungguh basa yang dipakai dalam percakapan tersebut dengan tepat

3. Menjawab pertanyaan yang diajukan guru berkaitan dengan isi percakapan tersebut dengan tepat

Beberapa siswa memperagakan pacelathon di depan kelas sebagai model, siswa lain mendengarkan dan menyimak isi percakapan

Siswa menceritakan isi wacana secara lisan dalam bahasa Jawa krama

Siswa mengidentifikasi isi percakapan tentang unggah-ungguh yang dipakai dalam percakapan

Siswa menjawab latihan soal

Tes Uraian 1. Semaken pacelathon kang katindakake kancamu !

2. Critakna nganggo basa krama apa kang dadi wose/isine ana ing pacelathon!

3. Tataran basa Jawa apa wae sing dipigunakake ana ing pacelathon kasebut?

4. Kepriye sikepmu menawa kowe mlaku sangarepe wong tuwa kang lagi padha lenggahan

2 X 40 Pustaka Ajining Sastra VII

LKS/ Diktat

Santun, Peduli sosial dan lingkungan, Disipkin, Patuh pada aturan sosial, Sadar akan hak dan kuwajiban diri dan orang lain.

7.1 Mengungkapkan dan menanggapi isi wacana tatakrama berjalan

Wacana Tatakrama berjalan

1. Membaca dengan lafal dan intonasi yang tepat

2. Mengungkapkan kembali secara lisan pokok-pokok isi wacana dalam

Beberapa siswa ditunjuk guru untuk membaca wacana dengan intonasi dan lafal yang tepat

Siswa mengungkapkan kembali pokok-pokok isi wacana

TesNon Tes

UraianPerforment

1. Wacanen kanthi sora, sarta pocapan lan lagu kang trep!

2. Andharna pokok-pokok isi wacan kasebut kanthi lisan sarta migunakake basa Jawa krama!

3. Apa tegese tembung-

2 X 40’ Urip Tentrem Raharja

Bausastra Jawa

Santun, Peduli sosial dan lingkungan, Disipkin, Patuh pada aturan sosial, Sadar akan hak dan kuwajiban diri dan orang

2

Page 3: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

bahasa Jawa krama

3. Mengartikan kata-kata penting dalam bacaan

4. Menjawab pertanyaan bacaan

secara lisan dalam bahasa Jawa krama

Siswa bersama guru bertanya jawab tentang kata-kata sukar dalam bacaan

Siswa menjawab pertanyaan bacaan dalam bahasa Jawa krama

tembung iki?a. Gorehb. Keplengkangc. Kesarugd. Pepelinge. mbilaeni

4. Wangsulana pitakonan ing ngisor iki kanthi basa krama!a. Apa sebabe

Bambang goreh atine?

b. Genea Bambang nganti kepleset kulit gedhang?

c. Apa kang bisa pepeling tumrap lelakone Bambang sakanca?

lain.

8.1 Mengungkapkan dan menanggapi wacana tatakrama berjalan

Wacana tatakrama berjalan

1. Mendemonstrasikan wacana percakapan dengan lafal dan intonasi yang tepat

2. Mengungkapkan kembali secara tertulis pokok-pokok isi wacana dalam bahasa Jawa krama

3. Menjawab pertanyaan bacaan

4. Merubah kalimat

Beberapa siswa ditunjuk guru untuk membaca wacana dengan intonasi dan lafal yang tepat

Siswa mengungkapkan kembali pokok-pokok isi wacana secara tertulis dalam bahasa Jawa krama

Siswa menjawab pertanyaan bacaan dalam bahasa Jawa krama

Siswa merubah kalimat berbahasa

Tes UraianProduct ringkasan

1. Tindakna wacan pacelathon ana ngarep kelas kanthi trep

2. Tulisna pokok-pokoking wacan kasebut kanthi basa krama!

3. Mlaku karo memangan, njulukake kathok, mbenakake klambi, jungkatan, kukur-kukur awak, iku kurang prayoga, geneya?

4. Gantinen basa krama!

2 X 40’ Marsudi Basa 1

Unggah-ungguh Basa

Santun, Peduli sosial dan lingkungan, Disipkin, Patuh pada aturan sosial, Sadar akan hak dan kuwajiban diri dan orang lain.

3

Page 4: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

berbahasa Jawa ngoko lugu/ ngoko alus ke dalam bahasa Jawa krama

Jawa ngoko lugu/ngoko alus ke dalam bahasa Jawa krama

a Wong mlaku kuwi prayogane sing lumrah wae, aja glelengan, jogedan, ngesaki tangan, lan-liya-liyane, mundhak digeguyu

b Tekan ing sekolahan aku mbukakake lawang. Bapak Kepala Sekolah tindak mlebu dhisik, aku ndherekake ana ing buri

5.2 Menanggapi wacana hari besar nasional

Wacana Hari Besar Nasional

1. Membaca wacana dengan lafal dan intonasi yang tepat

2. Mengartikan kata-kata penting dalam bacaan dengan tepat

3. Menjawab pertanyaan bacaan dengan tepat dalam santun bahasa Jawa krama

Siswa membaca wacana peringatan hari besar nasional dengan pelafan dan intonasi yang tepat

Siswa mendiskusikan arti kata-kata penting dalam bacaan

Siswa menjawab pertanyaan isi bacaan dalam santun bahasa Jawa krama dengan tepat

TesNon Tes

UraianPerforment

1. Wacan kanthi irah-irahan”Sejarahe Sumpah Pemuda” kasebut wacanen kanthi wicara lan wirama kang trep!

2. Apa tegese tembung-tembung iki?a. Uwalb. Regemc. Juligd. Modere. Gumathok

3. Wangsulana pitakonan ing ngisor iki kanthi basa krama!a. Apa tujuan

sakawit bangsa

2 X40’ Piwulang Basa Jawa VII

Bausastra Jawa

LKS Diktat

Santun, Cermat, nasionalis

4

Page 5: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

Walanda teka ana ing Indonesia?

b. Apa sebabe bangsa Walanda kepengin nguwasani Indonesia?

c. Wenehana tuladha cara-cara julig lan kasar bangsa Walanda kanggo nguwasani Indonesia!

6.2 Menceritakan dan menanggapi wacana peringatan hari besar nasional

Wacana Hari Besar Nasional

1. Membaca dengan lafal dan intonasi yang tepat

2. Menceritakan kembali isi wacana dengan tepat dalam santun bahasa Jawa krama lugu

3. Mengartikan kata penting dan menyusunnya ke dalam kalimat dengan tepat

4. Menjawab pertanyaan bacaan dengan tepat

Siswa membaca wacana peringatan hari besar nasional dengan pelafan dan intonasi yang tepat

Siswa menceritakan kembali isi wacana di depan kelas dalam santun bahasa Jawa krama lugu

Siswa mendiskusikan arti kata-kata penting dalam bacaan dan menyusunnya ke dalam kalimat yang lain

Siswa menjawab pertanyaan isi bacaan dalam santun bahasa Jawa krama dengan tepat

Siswa menanggapi

TesNon Tes

UraianPerforment

1. Wacan kanthi irah-irahan”Semangat Kartini Wiwit Semi ing Mayong” kasebut wacanen kanthi wicara lan wirama kang trep!

2. Tegesana tembung-tembung iki nuli gawenen ukara kang luwes!a. Wewengkonb. Ngastac. Klangenand. Wiwahane. Moncer

3. Wangsulana pitakonan ing ngisor iki kanthi basa krama!a. Kapan lan ana

ing ngendi miyose R.A.

2 X40’ Bahasa Jawa 1

Bausastra Jawa

LKS Diktat

Santun, Cermat, nasionalis

5

Page 6: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

isi bacaan dalam santun bahasa Jawa krama dengan tepat

Kartini?b. R.A. Kartini iku

putrane sapa?c. Genea Mr.J.H.

Abendanon bungah penggalihe sawise kerep maos layange R.A. Kartini?

4. Apa kowe sarujuk karo panemune tokoh Palupi ana ing pethikan cerkak Antarane Kartini lan Palupi, jlentrehna pawadanmu!

7.2 Mengungkapkan dan menanggapi isi wacana peringatan hari besar nasional

Wacana Hari Besar Nasional

1. Dapat menemukan gagasan utama atau pokok pikiran dalam wacana

2. Dapat mengungkapkan kembali isi bacaan secara tertulis

3. Dapat mengartikan kata-kata penting dalam wacana

4. Dapat menjawab pertanyaan isi bacaan dengan tepat

Secara kelompok siswa mendengarkan wacana yang dibacakan oleh guru atau kelompok lain

Masing-masing kelompok siswa mencari pokok pikiran dalam bacaan tersebut

Siswa Mengungkapkan kembali isi bacaan secara tertulis

Siswa Menemukan kata-kata penting dan mengartikannya

Siswa Menjawab pertanyaan terkait isi bacaan

Tes Uraian 1. Wacana kanthi irah-irahan “Nilai Kepahlawanan Diwarisake Kanggo Nyiptakake Pembangunan” mau golekana gagasan bakune ing saben paragraph!

2. Critakna maneh isine wacana “Nilai Kepahlawanan Diwarisake Kanggo Nyiptakake Pembangunan” kanthi lisan utawa katulis!

3. Tegesana tembung-tembung iki banjur gawenen ukara liya

2 X 40’ Bahasa Jawa VII

Bausastra Jawa

LKS Diktat

Santun, Cermat, nasionalis

6

Page 7: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

a. Prastawa b. Sekengc. Gegayuhan

4. Wangsulana pitakonan ing ngisor iki!a. Dina Pahlawan

10 Nopember mujudake salah siji prastawa kang kepriye?

b. Wigatine mengeti dina Pahlawan iku apa?

5. Wangsulana kanthi milih ing njeron kurung!a. Jroning perang

Baratayuda, Kurawa (menang, asor, ngalah, unggul) yudane

b. Sekipu mati (ngadhepi, ndhepani, ngathang-athang, dhawah) bantala dening Gathutkaca

8.2 Mengungkapkan dan menanggapi wacana hari besar nasional

Wacana beraksara Jawa hari Besar nasional

1. Membaca wacana beraksara Jawa dengan lancar

2. Mengalihaksarakan wacana beraksara

Secara kelompok siswa berlatih dengan keras dan cermat membaca wacana beraksara

TesNon Tes

UraianProductPerforment/Membaca Wacana

1. Wacan tulisan Jawa iki wacanen kanthi lancar?kulw/grukunW/gtelu,klurhanKfip[tn\s[j]o[n[mlu

2 X 40’ Pustaka Aruming Basa 1B

Bausastra Jawa

Santun, Cermat, nasionalis

7

Page 8: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

Jawa menjadi wacana aksara Latin sesuai dengan aturan penulisan yang baik dan benar

3. Menyusun pertanyaan isi wacana beraksara Jawa dengan tepat

4. Mengartikan kata-kata penting dalam bacaan dan menerapkannya dalam kalimat dengan tepat

Jawa Masing-masing

kelompok siswa melalui wakilnya membaca dengan lancar wacana beraksara Jawa

Masing-masing kelompok siswa mentransliterasi wacana beraksara Jawa ke aksara Latin sesuai dengan kaidah EYD bahasa Jawa

Masing-masing kelompok siswa menyusun pertanyaan bacaan dengan tepat

Masing-masing kelompok siswa mendiskusikan arti kata-kata penting dan menyusunnya ke dalam kalimat yang lain

beraksara Jawa

z][mkH[k[psTaem[sRpubLik\I[nDo[nsiy.

2. Wacan Jawa iki gantinen aksara Latin kang bener trep karo EYD basa Jawa!?s[j]oni=[psTseniksebut\figel/r[kwy=[boch,musikHnkHnkLnKe[qop]k\,anaug[lomBbusnmtrmMn\[lomBmcpt\,

3. Gawea ukara pitakonan tumrap wangsulan ing ngisor iki!a. Ingkang

ngawontenaken pesta emas inggih punika kulawarga Rukun Warga Tiga Kalurahan Kadipaten.

b. Para warga ngawontenaken kegiatan lomba badminton, pingpong, busana mataraman, lan tembang macapat.

4. Tembung-tembung iki golekana tegese nuli gawenen ukara kang trep!a. Pesta emasb. Penjorc. Busana

LKSDiktat

8

Page 9: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

5.3 Menanggapi wacana tentang tradisi peringatan hari besar agama dalam konteks budaya Jawa

Wacana peringatan hari besar agama

1. Dapat membaca wacana dengan intonasi yang tepat

2. Dapat mencari dasanama kata-kata penting dalam bacaan dan menerapkan dalam kalimat yang lain

3. Dapat menceritakan kembali isi wacana “Garebeg Sekaten” ditinjau dari sejarah, peralatan, makna, dan tata upacara dengan basa Jawa ngoko lugu atau krama lugu

4. Dapat menjawab berbagai pertanyaan tentang Garebeg Sekaten yang dilaksanakan oleh Kraton Ngayogyakarta Hadiningrat

Secara bergiliran siswa membaca wacana Garebeg Sekaten dengan intonasi yang tepat

Siswa mencari dasanama kata-kata penting dan membuat kalimat yang lain dengasn tepat

Siswa menceritakan kembali isi wacana “Garebeg Sekaten” ditinjau dari sejarah, peralatan, makna, dan tata upacara dengan penuh percaya diri

Siswa menjawab pertanyaan tentang Garebeg Sekaten dengan tepat

TesNon Tes

UraianPerforment

1. Wacanen kanthi intonasi kang trep wacan “Garebeg Sekaten” mau!

2. Golekana tembunge liya tembung-tembung iki banjur gawenen ukara!a. Pasowananb. Adicarac. Kawulad. Kawilujengane. Sentana

3. Critakna maneh kanthi lisan isine wacan Grebeg Sekaten ing ngarep kelas nganggo basa ngoko utawa krama!

4. Wangsulana pitakonan ing ngisor ikia. Duwe ancas apa

para wali ngripta gendhing-gendhing kanggo upacara Sekaten mau?

b. Apa wujude gunungan sekaten iku?

c. Apa Sekaten isih perlu ditindakake ing jaman saiki? Apa pawadane?

2 X 40’ Piwulang Basa Jawa VII

Mengenal Kraton Ngayogyakarta Hadiningrat

Bausastra Jawa

LKS Diktat

Santun,Religius’Menghargai keberagamanPercaya diri

6.3 Memahami dan Wacana hari besar 1. Dapat menemukan Secara kelompok Tes Tertulis 1. Wacana kanthi irah- 2 X 40’ Ajar Basa Santun,

9

Page 10: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

menanggapi wacana hari besar agama

agama gagasan utama atau pokok pikiran dalam wacana

2. Dapat mengungkapkan kembali isi bacaan secara lisan atau tertulis

3. Dapat mengartikan kata-kata penting dalam wacana

4. Dapat menjawab pertanyaan isi bacaan

siswa mendengarkan wacana yang dibacakan oleh guru atau kelompok lain

Masing-masing kelompok siswa mencari pokok pikiran dalam bacaan tersebut

Siswa Mengungkapkan kembali isi bacaan secara tertulis

Siswa Menemukan kata-kata penting dan mengartikannya

Siswa Menjawab pertanyaan terkait isi bacaan

Uraian irahan “Pengetan Waisak” mau golekana gagasan bakune ing saben paragraph!

2. Critakna maneh isine wacana “Pengetan Waisak” kanthi lisan utawa katulis!

3. Tegesana tembung-tembung iki banjur gawenen ukara liyane!a. Miyosb. Bodhic. Timur

4. Wangsulana pitakonan Ing ngisor iki a. Pengetan

Waisak iku mengeti apa?

b. Nalika isih timur, Sang Budha gautama iku sapa asmane?

c. Sebutna jenenge agama lan dina pengetane!

5 Bausastra

Jawa LKS Diktat

Religius’Menghargai keberagamanPercaya diri

8.3 Menulis wacana beraksara Latin

Mengarang 1. Menentukan topic karangan

2. Membuat kerangka karangan

3. Mengembangkan kerangka karangan menjadi karangan

Guru mengajak siswa menyanyikan lagu dolanan “Suwe Ora Jamu”

Guu memberikan petunjuk mengarang tentang jamu

Non Tes Product Hasil Karangan

Gawea karangan ngenani jamu tradisional sing kok sumurupi, supaya karanganmu bisa runtut lan becik gatekna pituduh ing ngisor iki!1. Goleka tema kang

2 X 40’ Lingkungan

Pengalaman hidup

Majalah Internet

SantunIngin tahuCinta ilmuPeduli lingkunganHidup sehat

10

Page 11: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

utuh dalam santun bahasa Jawa karma lugu atau ngoko alus dengan memperhatikan diksi, ejaan dan keefektifan kalimat

tradisional kepada murid-murid

Siswa dapat menentukan topic karangan

Siswa membuat kerangka karangan

Siswa mengembangkan kerangka karangan menjadi karangan utuh dalam bahasa Jawa krama dengan memperhatikan diksi, ejaan dan keefektifan kalimat

narik kawigatenmu2. Gawea

cengkorongane karangan

3. Mekarna cengkorongan karangan mau dadi karangan wutuh kanthi basa krama

4. Gatekna pamilihing tembung, tandha-tandha panulisan ing karanganmu

5. Irah-irahan lan isi jumbuh

6. Dawane karangan akeh-akehe sarai buku.

8.4 Menulis wacana sederhana beraksara Jawa

Angka Jawa 1. Menulis kalimat dan atau wacana beraksara Jawa yang menggunakan angka Jawa

2. Mengalihaksarakan kalimat dan atau wacana beraksara Jawa yang menggunakan angka Jawa ke dalam aksara Latin

Guru menerangkan tentang angka Jawa

Siswa menulis kalimat atau wacana beraksara yang menggunakan angka Jawa

Siswa mengalihaksarakan kalimat atau wacana beraksara Jawa ke dalam aksara Latin

Tes Uraian 1. Tulisen aksara Jawa!a. 1 Januari warsa

enggal.b. Yuswanipun 50

taun.c. Surya kaping 31

Desember 2011.2. Gantinen aksara

Latin!:1:?bklHiki fw[n;120;[snTi[mte/.:2:?setaunHn;12;wuln\,:3:?kurwcch[a;100;.

2 X 40’ Cara Belajar Membaca dan Menulis Jawa

Pedoman Penulisan Aksara Jawa

Pustaka Aruming Basa VII

Cermat, mandiri, Kerja keras, ingin tahu

Mengetahui Patuk, 20 Januari 2012 Kepala Sekolah Guru Mata Pelajaran

11

Page 12: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

Drs. Gunawan Drs. Sujarno NIP. 19621209 198703 1 011 NIP. 19660120 199403 1 007

12

Page 13: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

13

Page 14: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

14

Page 15: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

15

Page 16: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

SILABUS

Nama Sekolah : SMP Negeri 2 PatukMata Pelajaran : Bahasa JawaKelas/ Semester : VII/ GenapStandar Kompetensi :

7. Memahami dan menanggapi wacana tentang tradisi peringatan hari besar dalam konteks budaya Jawa8. Mengungkapkan pendapat dan tanggapan dalam berbagai bentuk wacana dialog tentang tradisi peringatan hari besar dalam konteks budaya Jawa menggunakan bahasa

Jawa krama9. Menanggapi berbagai wacana tentang tradisi peringatan hari besar dalam konteks budaya Jawa baik yang beraksara Latin maupun beraksara Jawa10. Menulis wacana berbahasa Jawa dengan unggah-ungguh bahasa Jawa

KOMPETENSI DASAR MATERI

POKOKKEGIATAN

PEMBELAJARAN

INDIKATORPENCAPAIAN KOMPETENSI

PENILAIAN ALOKASI WAKTU

SUMBER BELAJAR

PENDIDIKAN

KARAKTERTEKNIK BENTUK INSTRUMEN SOAL

7.1 Memahami dan menanggapi wacana hari besar agama

Wacana bertema hari besar agama

Secara kelompok siswa mendengarkan wacana yang dibacakan oleh guru atau kelompok lain

Masing-masing kelompok mencari pokok pikiran dalam bacaan tersebut

Mengungkapkan kembali isi bacaan secara tertulis

Menemukan kata-kata

Dapat menemukan gagasan utama atau pokok pikiran dalam wacana

Dapat mengungkapkan kembali isi bacaan secara

Tes Tertulis:

Uraian 1. Wacana kanthi irah-irahan “Pengetan Waisak” mau golekana gagasan bakune ing saben paragraph!

2. Critakna maneh isine wacana “Pengetan

2 X 40’ Kalawarti Basa Jawi

Buku Teks Bahasa Jawa

Bausastra Jawa

Toleransi

16

Page 17: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

penting dan mengartikannya

Menjawab pertanyaan terkait isi bacaan

tertulis Dapat

mengartikan kata-kata penting dalam wacana

Dapat menjawab pertanyaan isi bacaan

Waisak” kanthi lisan utawa katulis!

3. Tegesana tembung-tembung iki banjur gawenen ukara liyane!

a. Miyosb. Bodhic. Timurd. Kadhate. Nilar

4. Wangsulana pitakonan

Ing ngisor iki d. Pengetan Waisak

iku mengeti apa?e. Nalika isih timur,

Sang Budha gautama iku sapa asmane?

f. Kena apa nalika timure oleh sebutan pangeran?

g. Pangeran Sidharta lolos saka kadhaton nilar garwa lan putrane apa sing dikersakake?

h. Sebutna jenenge agama lan dina pengetane!

7.2 Memahami dan menanggapi wacana hari besar nasional

Wacana bertema hari besar nasional

Siswa mendengarkan wacana yang dibacakan oleh guru atau kelompok lain

Dapat menemukan gagasan utama atau pokok

Tes Tertulis:

Uraian 1. Wacana kanthi irah-irahan “Nilai Kepahlawanan Diwarisake

2 X 40’ Kalawarti Basa Jawi

Bausastra Jawa

Kebangsaan

17

Page 18: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

Masing-masing kelompok mencari pokok pikiran dalam bacaan tersebut

Mengungkapkan kembali isi bacaan secara tertulis

Mengartikan kata-kata sukar

Menjawab pertanyaan isi bacaan

pikiran dalam wacana

Dapat mengungkapkan kembali isi bacaan secara tertulis

Dapat mengartikan kata-kata penting dalam wacana

Dapat menjawab pertanyaan isi bacaan

Kanggo Nyiptakake Pembangunan” mau golekana gagasan bakune ing saben paragraph!

a Critakna maneh isine wacana “Nilai Kepahlawanan Diwarisake Kanggo Nyiptakake Pembangunan” kanthi lisan utawa katulis!

2. Tegesana tembung-tembung iki banjur gawenen ukara liya

d. Prastawa e. Sekengf. Gegayuhan g. Arek-arekh. Kaloka

3. Wangsulana pitakonan ing ngisor iki!

c. Dina Pahlawan 10 Nopember mujudake salah siji prastawa kang kepriye?

d. Wigatine mengeti dina Pahlawan iku apa?

e. Tekad lan kekendelan iku

Buku teks

18

Page 19: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

dibutuhake kanthi semboyan kepriye?

4. Wangsulana kanthi milih ing njeron kurung!

c. Jroning perang Baratayuda, Kurawa (menang, asor, ngalah, unggul) yudane

d. Sekipu mati (ngadhepi, ndhepani, ngathang-athang, dhawah) bantala dening Gathutkaca

e. Aku mau bengi (nonton, ningali, mriksani, weruh) wayang lakone Lire Gathutkaca

7.3 Memahami dan menanggapi geguritan yang terkait dengan hari besar agama dan hari besar nasional

Geguritan bertemakan hari besar agama dan hari besar nasional

Siswa menyimak geguritan terkait hari besar agama dan hari besar nasional dari media rekam atau tuturan langsung yang disampaikan oleh guru

Siswa mendiskusikan makna kata-kata penting dalam geguritan

Siswa mendiskusikan isi geguritan

Siswa menjawab pertanyaan terkait isi geguritan

Dapat mengartikan kata-kata penting dalam geguritan

Dapat mengemukakan isi geguritan dengan menggunakan bahasa Jawa krama

Dapat menjawab pertanyaan

Tes Tertulis :

Uraian 1. Apa tegese tembung-tembung iki?

a. Datan kendhat

b. Titahc. Ratrid. Fitrie. Lisan

2. Tulisna isine geguritan mau nganggo basa krama!

3. Wangsulana pitakonan iki!

2 X 40’ Kalawarti Basa Jawi

Pustaka Ajining Sastra, Sri Hartuti

Bausastra Jawa

Casette tembang

Sekar Macapat, B. Arintoko

Kebangsaan

19

Page 20: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

terkait isi geguritan

a. Apa karepe sungkem marang marang bapa ibu lan jawat asta marang sapepadhane iku?

b. Kepriye tetembunganmu nalika kowe sungkem karo bapak ibumu ing dina Idul Fitri?

8.1 Melagukan tembang yangterkait dengan hari besar agama

Tembang hari besar agama

Guru sebagai model membimbing siswa menyanyikan tembang yang terkait dengan hari besar agama sesuai titi laras nya

Siswa secara bersama-sama/ sendiri-sendiri menyanyikan tembang sesuai dengan titi larasnya

Siswa mengidentifikasi kata-kata penting dalam tembang dan mengartikannya

Siswa memparafrasekan salah satu bait tembang dalam bahasa Jawa krama

Siswa mengidentifikasi unsur-unsur struktur tembang

Dapat secara bersama-sama/ sendiri-sendiri menyanyikan tembang sesuai dengan titi larasnya

Dapat mengartikan kata-kata penting dalam tembang

Dapat memparafrasekan salah satu bait tembang dalam bahasa Jawa krama

Dapat mengidentifikasi unsur-unsur struktur metrum tembang

Tes : Tertulis, Non Tes:

UraianPerforment

1. Tembangna kanthi titi laras kang bener tembang Pangkur mau!

2. Apa tegese tembung-tembung iki?

a. Praptab. Lebarc. Leburd. Lubere. Labur

3. Gancarna tembang Pangkur

pada mau kanthi basa krama! 4. Temtokna guru

gatra, guru Wilangan, lan guru lagune

Tembang Pangkur

2 X 40’ Kalawarti Basa Jawi

Bausastra Jawa

Toleransi

20

Page 21: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

8.2 Melagukan tembang yangterkait dengan hari besar nasional

Tembang hari besar nasional

Guru sebagai model membimbing siswa menyanyikan tembang yang terkait dengan hari besar nasional sesuai titi laras nya

Siswa secara bersama-sama/ sendiri-sendiri menyanyikan tembang sesuai dengan titi larasnya

Siswa mengidentifikasi kata-kata penting dalam tembang dan mengartikannya

Siswa menjawab pertanyaan isi tembang

Siswa menuliskan isi tembang

Siswa mengidentifikasi unsur-unsur struktur tembang

Dapat secara bersama-sama/ sendiri-sendiri menyanyikan tembang sesuai dengan titi larasnya

Dapat mengartikan kata-kata penting dalam tembang

Dapat menjawab pertanyaan isi tembang

Dapat menuliskan isi tembang dengan bahasa krama

Dapat mengidentifikasi unsur-unsur struktur tembang

Tes : UraianNon Tes:

TertulisPerforment

1. Tembangna kanthi titi laras kang bener tembang Kinanthi mau!

2. Apa tegese tembung-tembung iki?

a. Pemutb. Yektic. Kinaryad. Tuladhe. Pando

3. Wangsulana pitakonan iki!

a Kapan R.A Kartini miyos (tanggal lan taun) Lan ing ngendi dununge?

b Apa kang dadi idham-idhaman luhur R.A Kartini?

c Katujokake marang sapa pepenginane iku?

d Nalika isih mudha penggalihe cuwa, apa sebabe R.A Kartini cuwa?

4. Critakakna isine tembang Kinanthi mau

2 X 40’ Kalawarti Basa Jawi

Bausastra Jawa

Kebangsaan

21

Page 22: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

nganggo basa krama!

5. Temtokna struktur metrum tembang Kinanthi!

9.1 Menanggapi berbagai wacana tentang tradisi peringatan hari besar agama dalam konteks budaya Jawa

Wacana Garebeg Sekaten

Secara bergiliran siswa membaca wacana Garebeg Sekaten dengan intonasi yang tepat

Siswa mencari dasanama kata-kata penting dan membuat kalimat yang lain

Siswa menceritakan kembali isi wacana “Garebeg Sekaten” ditinjau dari sejarah, peralatan, makna, dean tata upacara

Siswa menjawab pertanyaan tentang Garebeg Sekaten

Dapat membaca wacana dengan intonasi yang tepat

Dapat mencari dasanama kata-kata penting dalam bacaan dan menerapkan dalam kalimat yang lain

Dapat menceritakan kembali isi wacana “Garebeg Sekaten” ditinjau dari sejarah, peralatan, makna, dan tata upacara dengan basa Jawa ngoko lugu atau krama lugu

Menjawab berbagai pertanyaan tentang Garebeg

Non tes :Tes Tertulis:

PerformentUraian

3. Wacanen kanthi intonasi kang trep wacan “Garebeg Sekaten” mau!

4. Golekana tembunge liya tembung-tembung iki banjur gawenen ukara!

f. Pasowanang. Adicarah. Kawulai. Kawilujenganj. Sentana5. Critakna maneh

kanthi lisan isine wacan Grebeg Sekaten ing ngarep kelas nganggo basa ngoko utawa krama!

6. Wangsulana pitakonan ing ngisor iki

d. Duwe ancas apa para wali ngripta gendhing-gendhing kanggo upacara Sekaten mau?

e. Apa wujude gunungan sekaten iku?

2 X 40’ Widya Basa 2, Dojosantosa

Bausastra Jawa

Buku Teks Bahasa Jawa

Toleransi

22

Page 23: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

Sekaten yang dilaksanakan oleh Kraton Ngayogyakarta Hadiningrat

f. Apa Sekaten isih perlu ditindakake ing jaman saiki? Apa pawadane?

9.2 Menanggapi berbagai wacana beraksara Jawa tentang tradisi peringatan hari besar nasional dalam konteks budaya Jawa

Wacana beraksara JawaPesta Emas

Siswa secara berkelompok berlatih membaca wacana beraksara Jawa dengan lancer

Siswa Mengalihaksarakan wacana beraksara Jawa menjadi wacana aksara Latin sesuai dengan aturan penulisan

yang baik dan benar Siswa menyusun

pertanyaan isi wacana beraksara Jawa

Siswa mendiskusikan arti kata-kata penting dan menyusun kalimat

Dapat membaca wacana beraksara Jawadengan lancar

Dapat mengalihaksarakan wacana beraksara Jawa menjadi wacana aksara Latin sesuai dengan aturan penulisan yang baik dan benar

Dapat menyusun pertanyaan isi wacana beraksara Jawa

Dapat mengartikan kata-kata penting

Tes Tertulis: Uraian

PerformenProject

1. Wacan “Pesta Emas” mau wacananen bola-bali nganti lancer!

2. Wacan “Pesta Emas” mau gantinen mawa aksara Latin kang bener manut tatanan EYD!

3. Gawea ukara pitakon tumrap wangsulan ing ngisor iki

a. Ingkang ngawontenaken pesta emas inggih punika kulawarga Rukun Warga Tiga Kalurahan Kadipaten.

b. Para warga ngawontenaken kegiatan lomba badminton, pingpong, busana mataraman, lan tembang macapat

4. Tegesana tembung-tembung iki, banjur gawenen ukara!

a. Pesta emas

4 X 40’ Buku teks Bahasa Jawa

LKS

23

Page 24: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

dalam wacana dan menerapkannya dalam kalimat

b. Busana c. Digelarake

24

Page 25: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

10.1 Menulis percakapandengan ngoko alus/krama

Menulis percakapantentang seni tradisi/ adat setempat

Siswa menentukan topik percakapan yang akan ditulisnya

Secara berpasangan siswa mengembangkan topic percakapan menjadi teks percakapan dalam ragam bahasa ngoko alus/krama dengan memperhatikan ketepatan unggah-ungguh basa, tanda baca, dan ejaan

Dapat menentukan topik percakapan yang akan ditulisnya

Dapat mengembangkan topic percakapan menjadi teks percakapan dalam ragam bahasa ngoko alus/krama dengan memperhatikan ketepatan unggah-ungguh basa dan ejaan

Non Tes: Product Gawea teks pacelathon kanthi tema tradisi pengetan hari besar nasional/agama. Garapen karo kelompok. Murih garapanmu bisa becik tindakna urutan kerja :

Nemtokake topic pacelathon

Ngembangake topic dadi teks pacelathon basa ngoko alus / krama

Aja lali migatekake pamilihing tembung, unggah-ungguh basal an ejaan kang trep

2 X 40’ Pengalaman pribadi

Pepak Basa Jawa

Buku Teks

10.2 Menulis wacana tembang yang terkait dengan hari besar agama dan hari besar nasional

Mencipta tembang (Pocung atau Gambauh)

Siswa mendengarkan penjelasan guru tentang cara-cara mencipta tembang yang baik

Siswa menentukan tema tembang yang akan dibuat

Siswa mengembangkan ide dalam bentuk tembang macapat

Menentukan tema tembang macapat

Mengembangkan ide dalam bentuk tembang macapat dengan memperhat

Non Tes: Product tembang

1. Ngaranga tembang Pcung utawa Gambuh t siji utawa rong pada wae !kanthi ancer-ancer:

a Nggatekake cacahing guru gatra, guru wilangan, lan guru lagune tembang

2 X 40’ Kawruh Kasusastran Jawa, RS. Subalidinata

Ngengrengan Kasustran Jawa, Padmosoekotjo

25

Page 26: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

dengan memperhatikan metrum, pilihan kata, tanda baca, dan ejaan

ikan metrum, pilihan kata, tanda baca, dan ejaan

b Pamilihing tembung, tandha panulisan lan ejaan

Pengalaman pribadi

Majalah basa Jawa

2 X 40 ‘

26

Page 27: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

10.3 Menulis wacana beraksara Jawa yang menggunakanangka Jawa

Menulis JawaDengan angkaJawa

Siswa menulis kalimat atau wacana beraksara yang menggunakan angka Jawa

Siswa mengalihaksarakan kalimat atau wacana beraksara Jawa ke dalam aksara Latin

Dapat menulis kalimat, wacana, beraksara Jawa yang menggunakan angka Jawa

Dapat mengalihaksarakan kalimat, wacana beraksara Jawa yang menggunakan angka Jawa ke dalam aksara Latin

Tes Product tulisan Jawa

1. Tulisen aksara Jawa!

a Tamu sing rawuh ana 42.

b Bobotku 62 kilogram.

c Aku duwe sapi 6 lanang kabeh.

2. Gantinen aksara Latin!.

?sesai iku ana ;30;fin.?negrkitm/fiktaun\:1945.

2 X40’ Pustaka Ajining Sastra VII, C. Sri Hartuti

Cara Belajar Membaca dan Menulis Huruf Jawa 2, R.T. Suryadipura, dkk

Mengetahui Patuk, 20 Januari 2011Kepala Sekolah Guru Mata Pelajaran

Drs. Suparto Drs. Sujarno

27

Page 28: SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka

NIP. 19600903 198610 1 002 NIP. 19660120 199403 1 007

28