MOTORLU ARAÇLAR TEKNOLOJİSİ ALANIMOTORLU ARAÇLAR TEKNOLOJİSİ ALANI

http://www.motorsitem.tr.gghttp://www.aracteknolojisi.tr.gg

SİLECEK MEKANİZMASISİLECEK MEKANİZMASIve

YAĞMUR SENSÖRÜ

CAMLARIN TEMİZLENMESİCAMLARIN TEMİZLENMESİ Amaç :Cam temizleme sistemlerinin

amacı,motorlu taşıtlarda her zaman her tarafın açık olarak görünebilmesi için yasal gereklilikleri karşılamaktır .

CamTemizleme Sistemi : Örnek olarak bir binek otomobil alındığında aşağıdakiler en önemli ön cam temizleme sistemleridir.Bu sistemler yasal olarak ( Avrupa,ABD ve Avustralya ) belirlenmiş görüş alanları baz alınarak yapılmıştır.Süpürülen alanlar,sileceklere ek kontroller eklenerek daha da arttırılabilir ( dörtgenel tip,genel dört çubuk mekanizması ).

Ön cam temizleme sistemleri aşağıdaki gereklilikleri karşılamak zorundadır.

Su ve karın temizlenmesi Kirin temizlenmesi ( mineral,organik veya

biyolojik ) Yüksek ve düşük sıcaklıklarda çalışma

( 180 C0 ve -30 C0 ) Asitler,alkaliler,tuzlar (240 saat ) ve

ozonun ( 72 saat ) korozyonuna karşı direnç

1,5*106 temizleme çevrimi ömrüne sahip Yavaşlama testi,kar yükü testi

Mekanik Temizleme Tertibatları :Mekanik Temizleme Tertibatları :

Seri veya paralel olarak bağlanmış dört çubuk mekanizmaları,enlemesine Seri veya paralel olarak bağlanmış dört çubuk mekanizmaları,enlemesine mafsallanmış çubuk mekanizmaları veya ek kontrollü dört çubuk bağlantıları hatta mafsallanmış çubuk mekanizmaları veya ek kontrollü dört çubuk bağlantıları hatta geniş süpürme açıları veya zor mekanik transmisyon düzenlemeleri ile kullanılır.geniş süpürme açıları veya zor mekanik transmisyon düzenlemeleri ile kullanılır.Mekanizmanın optimizasyonu önemlidir.Açısal ivmelenmenin veya kuvvet iletim Mekanizmanın optimizasyonu önemlidir.Açısal ivmelenmenin veya kuvvet iletim açıları sileceğin zıt noktalarında maksimum değerlerin karşılanması ile yumuşak açıları sileceğin zıt noktalarında maksimum değerlerin karşılanması ile yumuşak

çalışma elde edilebilir.çalışma elde edilebilir.Mekanizmanın ikinci optimizasyon adımı,normal sapma eğrisi ile ilgilidir.Silecek Mekanizmanın ikinci optimizasyon adımı,normal sapma eğrisi ile ilgilidir.Silecek yataklarının belirli bir açıda pozisyonlanması ve silecek kollarına ek burulmanın yataklarının belirli bir açıda pozisyonlanması ve silecek kollarına ek burulmanın

uygulanması ile bunların pozisyonu zıt noktalarındaki süpürülen alanın açı ortayına uygulanması ile bunların pozisyonu zıt noktalarındaki süpürülen alanın açı ortayına doğru enlemesine artacak şekilde değiştirilirler.doğru enlemesine artacak şekilde değiştirilirler.

Silecek Bıçakları :Silecek Bıçakları :

Silecek bıçakları 260 ila 1000 mm arasındaki uzunlukta kullanılırlar.Bunların montaj boyutları ( örn. kayma veya tırnak montajı ) standartlaştırılmıştır.En az aşınma çalışması,bunların montaj yerlerinde ve mafsallarındaki oynamaların yok edilmesi ile yakalanabilir.Merkez desteklerin üstlerinde,yüksek hızlarda silecek bıçaklarının kalkmasını önlemek için delikli yapılmıştır. Eğer hava akımına karşı çalışma söz konusu ise aerodinamik deflektörler silecek kollarına monte edilir.Bunlar bıçakları tekrar cama bastırırlar.

Lastik ElemanlarLastik Elemanlar ::Bir silecek sisteminin en önemli bileşeni lastik

elemandır.Bu destek sisteminin tırnakları ile yüklenirler ve yay gergileri ile desteklenirler.Bunun çift mikro kenarı ön cama bastırılır ve ardından 0.01 ila 0.015 mm genişliğe sahip olur.Dudak,yenilen kuru sürtünme katsayısı bağıl neme bağlı olarak 0.8 ila 0.25 arasında ve sürtünme katsayısı sürtünme hızına bağlı olarak ıslak sürtünme katsayısı 0.6 ila 0.1 iken cam yüzeyini yaklaşık olarak 450 açıyla süpürmek zorundadır.

Ön cam temizleme sistemleriÖn cam temizleme sistemleri

İkiz sistem

Zıt sistem

Aerodinamik karakteristikli ikiz sistem

Kontrolsüz tek

kolla süpürmesistemi

KonKonttrollrollü ü tek kolla stek kolla süüppüürmerme sistemisistemi

Silme mekanizmasinın çalisma prensibiSilme mekanizmasinın çalisma prensibi1 Seri bagh fiftler, 2 Paralel bagh fiffler 1 Seri bagh fiftler, 2 Paralel bagh fiffler vT teğetsel kuvvet - transmisyon açisivT teğetsel kuvvet - transmisyon açisi

Gerekli olan performansa uygun olarak bir araya getirilmiş lastik profili Gerekli olan performansa uygun olarak bir araya getirilmiş lastik profili ve lastik kullanılmaktadır. Cama karşı hareket eden elemanların ve lastik kullanılmaktadır. Cama karşı hareket eden elemanların açıları,geniş bir zaman aralığında tüm süpürme alanında etkili açıları,geniş bir zaman aralığında tüm süpürme alanında etkili olabilmelidir ısı veya zararlı ortamdan etkilenmemelidir.olabilmelidir ısı veya zararlı ortamdan etkilenmemelidir.

ARKA CAM TEMİZLEME SİSTEMLERİARKA CAM TEMİZLEME SİSTEMLERİ

Bu sistemler,ön cam temizleme sistemleri benzerdirler.Ancak dayanımları 0.5*106 süpürme çevrimi ile sınırlandırılmışlardır.Sağdan direksiyonlu taşıtlarda,süpürme alanı park etme kolaylığı için sağ tarafa ( seyir doğrultusuna göre ) doğrudur.1800 li sistem cam boyutlarına uyum için kullanılmaktadır.

Silecek Motorları :Silecek Motorları : Silecek Motorları : Sabit mıknatıslı DC motorlar silecek motorları olarak kullanılırlar.Ön cam temizleme sistemlerindeki normal kullanım için bunlar,bir salyangoz dişli birimi ile birleştirilirler.Ama arka cam ve far temizleme sistemlerinde bunlar sıklıkla dönel hareketi salınım hareketine çeviren ( dört çubuk bağlantısı,dişli kremayer mekanizması veya krank-volan mekanizması ) ek bir dişli birimi ile birleştirilirler. Silecek motorlarının ön cam ve cam temizleme sistemleri için çıkış gücü,yaygın elektrik tahriklerinden farklı oranlardadır.Yasal düzenlemeler ve uygulama gereklilikleri genellikle ilk silme çalışması için frekans hızının nB1 = 45 dak.-1 ve ikinci silme frekansı için nB2 = 65 dak.-1 olmasını belirtmektedir.Lastik elemanın cam üzerindeki maksimum sürtünmesi her bir silecek kolu üzerinde bir başlangıç torku üretir.Bu tork en az nA = 5 dak.-1 hızında işin üstesinden gelmelidir.Başlangıç torku MAn [ Nm ] bir silecek kolunun çalışması için aşağıdaki gibi hesaplanır : MAn = FwfN*µmaks*fs*fT*LA*(wHmaks/Wmot)*(1/ηdişli)*(RAw/RAK)

FwfN : Silecek kolunun cama doğru olan hareketinin nominal yükü FwfN : Silecek kolunun cama doğru olan hareketinin nominal yükü [ N ] µmax: Lastik elemanın maksimum kuru sürtünme katsayısı ( q, [ N ] µmax: Lastik elemanın maksimum kuru sürtünme katsayısı ( q, = %93 bagil nemde 2,5 ) = %93 bagil nemde 2,5 ) fs : Silecek kolunda mafsal sürtünmesinin hesabı için kullanlan fs : Silecek kolunda mafsal sürtünmesinin hesabı için kullanlan çarpan ( genellikle 1,15 )çarpan ( genellikle 1,15 ) fT : Silecek kolunun yük toleransı için tolerans faktörü ( genellikle fT : Silecek kolunun yük toleransı için tolerans faktörü ( genellikle 1,12 )1,12 )LA: Silecek kolunun uzunluğu [ m ]LA: Silecek kolunun uzunluğu [ m ]wHmaks : Silecek kolunun maksimum açısal hızıwHmaks : Silecek kolunun maksimum açısal hızıWmot : Silecek motor krankının ortalama açısal hızıWmot : Silecek motor krankının ortalama açısal hızıηηdişli : Dişli verimi,genellikle 0,8 olarak kabul edilir.Özel mekanizma dişli : Dişli verimi,genellikle 0,8 olarak kabul edilir.Özel mekanizma bileşenleribileşenlerikullanıldığında ayrı olarak ölçülmesi zorunludur ( mesela enine kullanıldığında ayrı olarak ölçülmesi zorunludur ( mesela enine mafsallanmış bağlantı,ek kontrollü dört çubuk bağlantısı,çoklu O-mafsallanmış bağlantı,ek kontrollü dört çubuk bağlantısı,çoklu O-ring segmanları ).ring segmanları ).RAw : Nominal çalışmada ısıtılan rotorun elektrik direnci RAw : Nominal çalışmada ısıtılan rotorun elektrik direnci RAK : Soğuk rotorun elektrik direnciRAK : Soğuk rotorun elektrik direnciMotor dizaynında eklenen bir diğer faktör kısa devre korumasıdır.Bu Motor dizaynında eklenen bir diğer faktör kısa devre korumasıdır.Bu parametre,motor kısa devre olmadan tam test voltajına dayanmak parametre,motor kısa devre olmadan tam test voltajına dayanmak için motorun yavaşlaması boyunca olan zaman periyodu ile gösterilir için motorun yavaşlaması boyunca olan zaman periyodu ile gösterilir (genellikle tk = 15 dak. alınır. ). (genellikle tk = 15 dak. alınır. ).

Salyangoz dişliye sahip silecek Salyangoz dişliye sahip silecek motorumotoru1 1 --Sabit mSabit mııknaknatıtıs DC motor , 2s DC motor , 2--Salyangoz diSalyangoz dişşlili, , 33-ş-şaft sonuaft sonu

Sürtünme yükü ve yavaşlama oranı ıslak cam üzerinde başlangıç Sürtünme yükü ve yavaşlama oranı ıslak cam üzerinde başlangıç torkunun %0 ila %20’si arasında bir çalışma torku oluşturur.torkunun %0 ila %20’si arasında bir çalışma torku oluşturur.Çok geniş ön camlardaki silecek sistemleri ( örn. otobüslerde ) söz Çok geniş ön camlardaki silecek sistemleri ( örn. otobüslerde ) söz konusu olduğunda silecek kolunun yerçekimi etkisiyle bir tork konusu olduğunda silecek kolunun yerçekimi etkisiyle bir tork oluşturacağı da hesaba katılmalıdır.oluşturacağı da hesaba katılmalıdır.Sarkaç mekanizmalı tahrik motorları söz konusu olduğunda ( arka Sarkaç mekanizmalı tahrik motorları söz konusu olduğunda ( arka cama ve far temizleme sistemleri ), salınım yapan mildeki tork cama ve far temizleme sistemleri ), salınım yapan mildeki tork sıklıkla ölçülür. sıklıkla ölçülür. ( tork karakteristiği süpürme açısının fonksiyonu şeklindedir ).( tork karakteristiği süpürme açısının fonksiyonu şeklindedir ).

Bu ölçüm yapıldığı zaman,minimum yavaşlama torku MKmin Bu ölçüm yapıldığı zaman,minimum yavaşlama torku MKmin soğuk motorda ölçüldüğünde , aşağıdaki gibi hesaplanan MH soğuk motorda ölçüldüğünde , aşağıdaki gibi hesaplanan MH silecek kolu tahrik torkunun en az %35 üzerinde olmak silecek kolu tahrik torkunun en az %35 üzerinde olmak zorundadır.zorundadır.

MH = FwfN * µmaks * fs * fT * LAMH = FwfN * µmaks * fs * fT * LA

Silecek motorunun araç üzerindeki yeriSilecek motorunun araç üzerindeki yeri

Silecek mekanizması devre şemasıSilecek mekanizması devre şeması

YAĞMUR SENSÖRÜYAĞMUR SENSÖRÜ

YAĞMUR SENSÖRÜ : YAĞMUR SENSÖRÜ : Araçlarda kullanılan bütün yağmur sensörleri aynı

prensiple çalışmaktadırlar. Bu sensörler camın içinden ışık ışınları göndermektedirler ve yağmur damlalarının bu ışında neden olduğu düzensizlikleri yakalarlar. Tipik bir yağmur sensörü camın içine bir lensle birlikte yerleştirilmiş ve periyodik olarak ışık ışınları gönderen bir ışık kaynağına sahiptir. Bu ışınlar yağmur sensörünün tasarımına bağlı olarak camın içinde 45 derecelik açılarla yansıyarak hareket eder. Bir çok sistemde bu ışınlar infrareddir. Bu ışınlar camın dış yüzeyi tarafından içe doğru yansıtılarak sensöre doğru gönderilir. Bir dedektör ışınları yakalayarak ölçer.Camın dış yüzeyinde yağmur damlaları mevcutsa bazı ışınlar kaçar. Böylece ışınların yoğunluğu azalır. Dedektör bu azalmayı tespit eder ve devre yoğunluktaki azalmayı hesaplayarak yağmur yağdığını anlar. Kontrol sistemi bunun üzerine silecekleri çalıştırır.

Yağmur Sensörü:Yağmur Sensörü:

Bu sensörler silecekleri, yağmur yağdığı zaman otomatik Bu sensörler silecekleri, yağmur yağdığı zaman otomatik olarak devreye sokmak için ECU’ya sinyal yollayarak olarak devreye sokmak için ECU’ya sinyal yollayarak sileceklerin çalışmasını sağlarlar. Sistemin çalışması yansıyan sileceklerin çalışmasını sağlarlar. Sistemin çalışması yansıyan ışık prensibine dayanır. Cihaz ön cama yerleştirilir ve camın ışık prensibine dayanır. Cihaz ön cama yerleştirilir ve camın arka kısmındaki LED’den yansıyan ışık ölçülür. Eğer cam arka kısmındaki LED’den yansıyan ışık ölçülür. Eğer cam ıslaksa yansıyan ışık miktarında değişme olur ve bunun için ıslaksa yansıyan ışık miktarında değişme olur ve bunun için ufak yağmur damlaları bile yeterlidir. Ölçülen ışık miktarına ufak yağmur damlaları bile yeterlidir. Ölçülen ışık miktarına göre sileceklerin çalışma hızı da kontrol edilir. Aşağıdaki göre sileceklerin çalışma hızı da kontrol edilir. Aşağıdaki şekilde yansıyan ışık prensibinin basit şeması verilmiştirşekilde yansıyan ışık prensibinin basit şeması verilmiştir