JEZIK,GOVOR,KOMUNIKACIJALjudi su drustvena bica koja zive u vecim ili manjim zajednicama.

Da bi mogli zajedno zivjeti,urediti svoje medjusobne odnose unutar zajednice,da bi mogli planirati,organizovati I izvoditi neke zajednicke poslove potrebno je da se medjusobno mogu sporazumjevati,tj.da jedni drugima mogu prenijeti,saopstiti svoje namjere,svoja razmisljanja,zelje I razna druga osjecanja.

Djelatnost sporazumjevanja ili opstenja medju ljudima danas se obicno naziva KOMUNIKACIJA.

KOMUNIKACIJA je jedna on najvaznijih covjekovih djelatnosti,aktivnosti,a njena vaznost proizilazi iz toga sto je ona osnovni preduslov za sve druge covjekove aktivnosti.Od kada je vijeka I svijeta ljudi su medjusobno mogli komunicirati na razlicite nacine I razlicitim sredstvima pomocu kojih se vrsi komunikacija.

Tako je bilo I ranije,tako je I danas.Postoji bezbroj sredstava pomocu kojih ljudi mogu medjusobno komunicirati(pomocu pokreta djelova tijela).

Pokreti dijelova tijela predstavljaju ono sto se zove jezik gestova.To je vrlo mocni sredstvo komunikacije.Njegova mocnost vidi se iz toga sto I danas sluzi jednoj zajednici ljudi kao osnovno sredstvo komuniciranja.EUFEMIZMI-rijeci ublazenog znacenja.

A mocan je I zbog toga sto predstavlja izrazajno sredstvo jedne vrste umjetnosti-MIMIKA,PANTONIMA.Ljudi se mogu sporazumjevati putem slika ili crteza zatim raznih zvucnih ili svjetlosnih signala.Postoje I brojna druga sredstva komuniciranja.Medju tim brojnim sredstvima postoji I jedno koje je najvaznije.To je sredstvo kojim se najpreciznije I najpodpunije mogu prenijeti sve vrste poruka I koje u postpunosti ne moze zamjeniti nijedno drugo sredstvo komunikacije.

To najvazije sredstvo komunikacije predstavljaju prirodni jezici.Kazemo prirodni,jer su se ti jezici razvili evolucijom a I da bismo ih razlikovali od tzv,vjestackih jezika.U pokusaju da prevazicu jezicku raznolikost koja postoji u svijetu.

Upotrebljavamo prirodne jezike,jer je vec od samih pocetaka postanka ljudskog rada na ovoj planeti zemlji bilo,a I danas ima vise razlicitih jezika.

S obzirom na to da je komunikacija jedna od najvaznijih covjekovih djelatnosti a prirodni ljudski jezici najvaznije sredstvo komunikacije.Vec od najstarijih vremena uvidjajuci znacaj jezika ljudi su se u svojjim pokusajima da upoznaju sebe I svijet oko sebe izmedju ostalom vrlo rano poceli zanimati za jezicke problem.Intereseovalo ih je npr kako su nastali ljudski jezici,porijeklo jezika,mehanizmi kako oni funkcionalni I kako se najlakse moze nauciti dr.jezik.

Te prve spoznaje ljudi o jeziku gledano iz danasnjeg ugla prije vise stotina godina bila su nenanucna.

Bile su previse religiozno obojene a nisu zahvatale cijelinu jezicke problematike.

Tokom razvoja ljudske civilizacije kako su se sirila I dr ljudska saznanja sirile sus se I umnozavanje ljudske spoznaje o jeziku.Vremenom se formirala I posebna nauka koja iskljucivo proucava jezicku problematiku.

Ta nauka zove se LINGVISTIKA.

A u osnovi ovog naziva stoji lat.rijec lingua-jezik.Lingvistika je danas izuzetno razvijena nauka sa zavidinim statusom medju drugim naukama koja ima niz naucnih disciplina I pod disciplina.

Tako npr postoji opsta lingvisitka,koja se bavi opstim problemima jezika I niz posebnih lingvisitika koje proucavaju pojedine jezike ili pojedine skupine jezika.Srpski proucava srbistika..

Postoje I druge discipline,npr porijeklom jezika bavi se glatogonija.Odnos jezika I drustva bavi se socijologoija,odnos covjeka I njegove psihe proucava narodne govore pojedinih jezika proucava dijalektologija.Oblike rijeci proucava morfologija.Gradjenje novih rijeci-tvorba rijeci ili derivatologija,skup svih rijeci,same rijeci leksikologija.

Postoji disciplina koja se zove stilisitka-nacin izrazavanja.Recenica kao osnovnu jedinicu komunikacije proucava stilistika.

Savremene lingvistika strogo razlikuje ono sto oznacava terminom jezik od onoga styo oznacava terminom govor.

Prema rijecima sinonima,terminom jezik lingvistika oznacaava jezik kao osnovno sredstvo komunikacije koje sacinjava sisstem apstraktnih znakova I pravila po kojima se ti znakovi medjusobno kombinuju.

Jezik je potencijal,apstraktnog je karaktera,vlasnistvo je kolektiva,zajednice.Terminom govor lingvistika oznacaava korektnu upotrebu jezika od str.pojedinaca.

Za razliku od jez koji je apstraktan govor je kontretan,vidljiv I mjerljiv.

Govor je za razliku od jez koji je vlasnik kolektiva on je individualana,pojedniacna kategorija,tj.vlasnistvo pojedinaca jer samo pojedinci mogu da govore.

MJESTO SRPSKOG JEZIKA MEDJU DRUGIM JEZICIMADanas u svijetu ima oko 6000 tzv zivih jezika,tj onih jezika koji I danas nekoj zajednici ljudi sluze kao osnovno sredstvo medjusobne komunikacije.Br tzv.poznatih mrtvih jezika veci je od ukupnog broja zivih jezika.Srspki jezike je samo jedan od jos uvijek zivih jezika.

S obzirom na to da postoji izuzetno velik br zivih I mrtvih jezika jedan od zadataka lingvisitke jeste I taj da odredi mjesto svakog jezika medju drugim jezicima.

Da bi to ostvarila,lingvisitka grupise jezike u uredjene skupine I podskupine.

Svako grup jez u skup I podskup predstavlja klasifikacije jezika,a svaka klasif vrsi se na osnovu pdredjenih kriterijuma.

-lingvisitka primjenjuje vise nacina klasif.jezika

-najcesce u lingvistici se primjenjuju ove 3 klasifikacije:

1.arealna

2.tipoloska ili morfoloska

3.tenetska ili tenoloska..

Po arealnoj klasifi.jezici se klasifikuju prema teoriskom prostoru na kome zive matica naroda koja govori odredjenim jezikom.Nedostatak ove klasif.je sto ne postoji ustaljena areali nego je to prepusteno lingvistima.

Tipoloska klasifi.jezika dijeli jezike prema osobinama njihove morfoloske strukutre I dijeli ih u ove 4 skupine:

1.fleksilne arlektivne

2.aglutinativni

3.polisitenticki.U skupinu flektivnih jezika ubrajaju se oni jezici cije prijeci znaju za promjenu oblika.

Gramatika znacenja u ovim jezicima iskazuju se posebnim nastavcima pri cemu se ti nastavci tijesno vezuju sa osnovom rijeci I to tako tijesno da ponekad nije lako razlikovati zbog glasovnih promjena.Osim toga u tim jezicima jednim nastavkom iskazuje se vise gramatickih nacina. ZEN/A.

Srpski jezik kao I vecina evrospkih jezika spade u svu flektivnu grupu jezika.U skupinu aglutinativnu ubrajaju se jezici cije rijeci znaju za promjenu.

Gramatika znacenja rijeci I u ovim jezcima iskazuju se nastavcima koji se takodje vezuju na osnovu rijeci koja se mijenja..

Medjutim nastavci koji izrazavaju gramaticka znacenja jednim nastavkom iskazuju samo jednom gramaticko znacenje.U grupu ovih jezika spadaju: turski jezik,madjarski itd..

U grupu tzv.korijenskih ili izolujucih ubrajaju se oni jezici cije rijeci ne znaju za promjenu oblika I ne znaju za dekl.i konj.

U tim jezicima preovladavaju jednoslozene rijeci koje obicno zavrsavaju samsotalnim vokalom.U takvim jezicima gramatika znacenja rijeci izrazavaju se ili posebnim redosljedom rijeci ili posebnim intonacijom,akcentom ili posebnim gramatickim rijecima.

U ovu grupu jezika npr spadaju jezici jugo istocne Azije,kao sto su vijetnamski,kambadzijski,burmanski,kineski.U cetvrtu grupu ulaze polistitenticki jezici.To su jezici za koje se obicno kaze da imaju nerazvijenu morfolosku strukturu.

U tim jezicima rijeci se nadovezuju jedna an drugu pa se stvaraju tkzv rijeci,rijecenice..Mora se priznati pak das u jezici iz ove grupe slabo prouceni.U tu grupu jezika spadaju npr.jeziici americki jezici eksima.

Najcesce se u lingvistiici primjenjuje tzv genetska ili tenaoloska klasifikacija jezika.Ova klasifikacija kao kriterijum uzima porijeklo pojedinih jezika.

U jednu grupu ubrajamo sve jezike za koje vjeruje das u se razvili iz nekadasnjeg zajednickog pra jezika.

Na osnovu tog kritjerijuma porijekla,sve poznate jezike svijeta zive u mrtve dijelimo u 50 grupa koje imaju..Indo-evropska ,kavkazki,osetijski,genanski,estonski

Srpski jezik po ovoj genetskoj klasifikaciji ubraja se u grupu indoevrospkih jezika,a indoevrospkom grupom jezika nazivaju se danas u nauci brojni jezici mnogih naroda koji danas zive na sirokom prostoru od Indije do..Evrope..Smatra se naime das u se svi ovi jezici razvili iz jednog zajednickog pra jezika koga nazivamo praindoevrospki..

Do 3 mil.p,n,e na podrucju danasnjih juzno ruskih stepa zivjela je grupa plemena,koja je govorila u osnovi istim jezikom..Vjerovatno je I tada medju govorima mnogih plemena bilo odredjenih dijalekstih razlika kao sto ih I danas ima unutar svakog jezika.

Iz razlicitih razloga,najcesce ekonomskih pojedina plesmena iz te grupe do 3 mil.p.n.e raselila se iz te pradomovine u razlicitim pravcima.Neka su se odselila u Indiju neka na Iransku visoravan I Malu Aziju a neka sirom Evrope.

A usljed kasnije odvojenog zivota posto se jezik stalno razvija prvobitne dijalektske razlike su se povecale,pa su se tako iz nekad zajednickog praindoevrospkog jezika razvile citave grupe jezika.Indijska grupa jezika(Sanskrit,prakrit,hindu jezik)

Iranska grupa jezika(stari perzijski,srednje iranski)

Keltska grupa jezika(veliki,isrksi,skotski)

Romanska grupa jezika(francuski,italijanski)

Slovenska grupa jezika(ruski,ukrajinski,ceski,sprski)

Indoevropski pra jezik nema pisanih spomenika,I zato mu danas ne znamo kako su,sta prvobitna plemena koja je zivjela na podrucju juzn,ruskih stepa nazvala sebe u svoj jezik.

Danasnji naziv indoevr.pra jezik je naucni naziv ostao tako sto potomci tih ind.evropljana zive na sirokom prostoru od Indije do Evrope.

Po ovoj klasif.sprski spade u indoevrospke jezike I slovensku grupu indoevr.jezika,a razvoj srpskog jezika nakon raspada indoevropske zajednice stekao je otprilike ovako.

Nakon raspada indoevrospke zajednice plemena slovena kako se vjeruje ziveli su jedno vrijeme zajedno sa plemenima balti.Vjeruje se da se tokom tog zaj.zivota slovena I balta formirao posebni baltickoslovenski pra jezik.

Ovo se vjeruje zbog toga sto su slovenski balticki jeziici medjusobno najslicniji u odnosu na sve druge indoevr.jezike..Nakon raspada baltickoslovenske zajednice plemena slovena zivjela su jedno vrijeme u svojoj pradomovini koja je bila negdje sjevernije od Karpadskog Gorja..

Na danasnjjim podrucjima istocne Poljske,zapadne Rusije I Ukrajine.U toj pradomovini razvio se I njihov poseban zajednicki jezik koga danas nazivamo praslovenski..Praslov.jezik je prvi zaj govorni jezik starih slovena I to je hipoteticki jezik jer nemamo pisanih tragova..Iz te pradomovine opet iz raznih razloga pojedina slovenska plemena raseljavala su se u tri pravca,pojedina od njih seliila su se na istok u dubinu Ruske nizije,drugo su se selila na zapad prema srednjoj evropi a treca su prelila karpate,spustila se u Panonsku niziju a onda presli Savu,Dunav pa na Balkan.

Usljed kasnije odvojenog zivota ovih grupa plemena u prvobitni zaj,pralov.jezik raslojio se na tri nova prajezika a to su: istocnoslovenski prajezi,zapadnoslovenski prajezik,juznoslovenski prajezik.

Kasnije ce se iz istocnoslovenskog prajezika razviti danasnji j.i.slovena a to su ruski,bjeloruski I ukrajinski.

Iz zapadnoslovenskog prajez.razvili su se danasnji j.z.slovena a to su: poljski,ceski,slovacki,luzinostpslki,kalabski..

Iz juznoslovenskog prajez.razvili su se : staroslovenski-prvi knjiz.j.Slovena,srpski,bugarski,hrvatski,slovenski.

POJAM DIJALEKTA I SOCIOLEKTADijaletkima nazivamo narodne govore u pojedinim predjelima koje zauzima pojedini jezik.Naime u govornoj praski jedan te isti jezik pomalo se drugacije upotrebljava u pojedinim regijama koje zauzima taj jezik.

To je tzv raslojavnaje jez na teritorijalnom planu.Ti razliciti govori jednog te istog jezika zovu se DIJALEKTI.

Svaki jezik pa I srpski ima odredjen br manje ili vise razlicitih dijalekata.Socioletki nastaju raslojavanjem jezika na drustvenom planu.SOCIOLEKTIMA nazivamo govore pojedinih drustvenih slojeva..U nekim jezicima te pojave su izuzetno izrazene npr britanskom engleskom..

U srpskom jeziku nema izrazenih socijolekta..U ove socijolekte ubrajaju se govorne osobine pojedinih slojeva mladih (alo jezi,satrovacki,zargon,skolski)

POJAM KNJIZEVNOG JEZIKA I KNJIZEVNI JEZICI KOD SRBAKnjizevni ili standardni jezik obicno se definise kao sluzbeni jezik jednog ili vise naroda,koji je obavezan u tzv.sluzbenoj ,pa najvecim dijelom u tzv.javnoj upotrebi jezika..

Njime se npr izvodi nastava u skolama..Treba ga razlikovati od tzv jezika knjizevnih djela..

Pod narodnim govorom nekog jezika k.jezik se razlikuje po tome:

1.sto je jedinstven po citavom jednom jezickom prostoru

2.sto je odredjen,normiran odredjenim pravilima koji se moraju pridrzavati svi oni koju se sluze tim jezikom

U koliko se korisnici ne pridrzavaju norme odredjenog k.jezika onda slijede sankcije..

Pitanjima norme pisanja tih odredbi pojedinih k.jezika pa I sprkog jezika bavi se lingvisticka disciplina koja se zove NORMATIVISTIKA..

Norma svkaog k.jezika utvrdjuje se odredjenim normativnim prirucnicima..Tako npr pravila pisanja utvrdjuju sepravopisomPravila izgovora utvrdjuju se prirucnikom arteoepijom ili pravogovor..Pravopisi K.jezika mogu biti :

1.aronestki-pise kako se izgovara

2.etimoloski-pise po starijem stanju jezika..u kojima se tudjice pisu izvorno

Pravopis s.j u najvecem br slucajeva je aronetski..Gramaticka struktura k.jezika utvrdjuje se normativnom gramatikom nekog jezika..

Knjizevna leksika utvrdjuje se rijecnicima knjizevnog jezikanorma k.j utvrdjuje sve nivoe jezicke strukutre ali nije svuda podjednako storga..nastrozija je u oblasti pravopisa,izgvoora I morfologije..Knjizevni jezik svakog naroda formiraju se tako da se dodje do neke osnovice koja se kasnije nadoknadjuje

Kao osnovica za izgradnju pojedinih k.j mogu se uzeti raznorazni govori..nrp:

1.moze se kao osnovica za izgradnju k.jezika uzeti najrasprostanjeniji dijalekat..

2.k.jezik mogu se formirati I tako da se osnovaju k.jezika uzme govor ekonomski I kulturnog najprestiznijeg

3.K.jezik moze se formirati tako da se ozivi neki mrtvi jezik..

4.K,jezik nekog naroda moze se formirati tako da se za k.j uzme neki strain jezik..

Najcesce se uzimao jezik bivseg kolonizatora..Tako se npr eng jezik prosirio iz Britanije do Auatraliji

I prije Vuka srvi su imali pismenost vec od 10 v I u toj pismenosti u pojednim razdobljima sluzili su se razlicitim k.j..Najkraci pregled tih k.j kojima su se srbi prije Vuka sluzili izgleda ovako:

1.prvi k.j kojim su se srbi sluzliki kao I svi drugi sloveni bio je staroslovenski jezikto nije bio narodni jezik srbaNjegovu osnovu cinili su narodni govori slovena iz okoline Soluna prema cijem su glasovnom sastavu pokazali slovenski prosvetitelji Konstantin (Cirilo) I Metodije satsavili prvo slovensko pismo,GLAGOLJICU..

Zbog potrebe sirenja hriscanstva medju slovenima u tadasnjom Velikoj Moravskoj ,bilo je to u drugoj polovini 9.v 862/863Ubrzo je taj staroslovenski jezim dobio I drugo pismo pored glagoljice a to je CIRILICA.Tim staroslovenskim jezikom sluzili su se svi Sloveni

Srbi su se u pocetku sluzili sa obadva pisma I glag,I ciril.,s tim sto je ubrzo kod Srba preovdladavala Cirilica a glagoljica je zadrzana kao pismo u domenu kriptografije

Kakos u nastale brojne redakcije staroslovesnkog jezika npr Ruska redakcija,bugarska,ceska I sprska redakcija staroslovenskog jezikaSrpska redakcija staroslovenskog jezika poznata je I pod imenom staroslovenski jezik,I ona je pocevsi s kraja 11.v postal k.j kod Srba a postal je I k.j zbog toga jer je prihvatila srpska pravoslavna crkvaSacuvani artinalni spomenici napisani srpskoslovenskim jezikom diktiraju s kraja 12.v Miroslavljevo J,Povljea Kulina Banatim jezikom ne samo da se sluzila s.pravoslavna crkva vec su napisana I brojna djela bogate sprske srednjovjekovne knjiz

Razlog za uvodjenje Ruskloslovesnkog k.j bio je dvojik.

1.potreba za stvaranje sprskih skola uz pomoc ruskih ucitelja I udzbenika..

2.naucna zabluda koja je vladala u to vrijeme,zabluda,da je upravo ruskoslovenski taj najstariji jezik SlovenaUbrzo se pokazalo da se Ruskoslovenski nmze vrsiti pravu fuknckiju kojduma..Neki srpski spasitelji dolaze na ideju da posrbe taj ruskoslovenski jezik(da unesu en,srp jezik)..

To posrbljivanje vratilo se bez ikakvog sistema od prilike po principima koliko znas pisi puskoslovenski,sto ne znas dodaj ruski,a ako to ne znas,dodaj srpskiTako je nastala mjesavina od 3.jezika,ruskoslovenskog,ruskog I srpskogOna je poznata pod imenom slavenosrpski jezik I taj je jezik od druge polovine 18.V vrsio funkc.k jezika kod SrbaPrvi je poceo pisati Zaharije 1768..

Upravo protiv tog jezika borio se skoro 40 god V.S.K sve dok nije uveden danasnji savremeni srpski jezikIstina I prije Vuka,tokom 28.v bilo je pokusaja nekih srpskih pisaca da se narodni srps jezik uvede u knjizevnostNeki od njih su Dositej Obradovic,sva svoja djela pisali n.jezikom..Medjutim nisu bili uporni u svojim zalaganjima a I j,njihovih djela iz raznoraznih razloga nije bio posve narodni..

POJAM GLASASvaki jezik pa I sprksi n.j predstavlja system koji ima svoju strukturu,djelova j.strukture predtsvlaju odredjene j.jedinice,razliciotog nivoa te strukure,ko sto sun pr morpheme,rijeci,sintagme,recenice,teskt

Najmanje jedinice su foneme..One nemaaju svog znacenja,ali sluze za razlikovanje znacenja vecih zakonskih jedinicaFoneme su apstraktne jedinice jezika a one se u govoru ostvaruju u obliku glasova d,p,a,e..

Glasovi su dakle jedinice govora I njih proucava jezicka disciplina koja se zove FONETIKAFONETIKA obicno definise glasove kao zvukove koje ustaljenim pokretima svojih govorinih organa proizvode ljudi I koji se javljaju kao konkretne govorne realizacije jezickih jedinica..

Proces izgovora jednog glasa u Fonetici naziva se ARTIKULACIJA glasa,a onaj dio fonetike koji proucava artikulaciju glasova naziva se artikulaciona fonetika..

Glasovi su zvukovi,a to znaci da kao I svi zvukovi imaju akusticke osobine..Onaj dio fonetike koji proucava akusticke osobine glasova naziva se akusticka fonetikaGlasovi imaju I nekakvu funkciju u govoru

Te fukncije glasova proucava I funkcionalna fonetikaArtikulaciona fonetika polazi od toga da glasovi nastaju tako sto vazdusna struja na svom putu od pluca do usana stavi u pokret covjekove govorne organe..To je ona ista vazdusna struja koja je uslov bioloskog opstanka covjeka a koju prosto zovemo disanjeCovjek moze disati I kucatiVecina glasova nastaje priliko izdisanjamali broj glasova nastaje putem udisanjaGovornih organa koji ucestvuju u proizvodnji glasova ima vise,a svi zajedno cine ono sto nazivamo covjekov govorni aparatFonetksi prirucni,tri grupe..1.prvu grupu cine govorni organi koji usprovode fonet,sturju

2.koji proizvode pojedine el.glasova

3.rezonatori tj,govorni organi koji proucavaju te stovrene glasove

4.neki foneticari tome dodaju I mozak kako najvisi zivcani ili nervni siste