Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
ELEKTRİK ve PLANLAMA
21. YÜZYILDA PLANLAMAYI DÜŞÜNMEK
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi
Cengiz GÖLTAŞ
14 Mayıs 2011
TÜRKİYE’DE ELEKTRİK ENERJİSİ KURULU GÜCÜ (Nisan 2011)
TERMİK - LİNYİT %16,1 TERMİK -
DOĞALGAZ %32,3
TERMİK - İTHAL KÖMÜR
%6,5
TERMİK - DİĞER %9,4
JEOTERMAL %0,2
HİDROLİK - BARAJLI %26,7
HİDROLİK - AKARSU
%6,1 RÜZGAR
%2,7
94
1 377
3 073
3 281
4 749
8 140
13 440
16 269
JEOTERMAL
RÜZGAR
HİDROLİK - AKARSU
TERMİK - İTHAL KÖMÜR
TERMİK - DİĞER
TERMİK - LİNYİT
HİDROLİK - BARAJLI
TERMİK - DOĞALGAZ
TOPLAM KURULU GÜÇ: 50 423 MW
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
19
80
19
81
19
82
19
83
19
84
19
85
19
86
19
87
19
88
19
89
19
90
19
91
19
92
19
93
19
94
19
95
19
96
19
97
19
98
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
Ku
rulu
Gü
ç (M
W)
Yıl
TÜRKİYE KURULU GÜCÜNÜN GELİŞİMİ (1980-2010)
0,0
5000,0
10000,0
15000,0
20000,0
25000,0
30000,0
35000,0
40000,0
45000,0
50000,0
19
80
19
81
19
82
19
83
19
84
19
85
19
86
19
87
19
88
19
89
19
90
19
91
19
92
19
93
19
94
19
95
19
96
19
97
19
98
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
Ku
rulu
Gü
ç (M
W)
Yıl
TÜRKİYE KURULU GÜCÜNÜN KAYNAKLARA GÖRE GELİŞİMİ (1980-2009)
Rüzgar
Jeotermal
Hidrolik
Çok Yakıtlı
Diğer Termik
Doğal Gaz
Nafta
LPG
Motorin
Fuel-Oil
İthal Kömür
Taşkömürü
Linyit
TÜRKİYE’DE ELEKTRİK ÜRETİMİ (2009)
TERMİK - LİNYİT %20,1
TERMİK - DOĞALGAZ
%49,3
TERMİK - İTHAL KÖMÜR
%6,6
TERMİK - DİĞER %4,6
JEOTERMAL %0,2
HİDROLİK - BARAJLI %15,7
HİDROLİK - AKARSU
%2,7
RÜZGAR %0,8
436
1 495
5 355
8 926
12 813
30 603
39 089
96 095
JEOTERMAL
RÜZGAR
HİDROLİK - AKARSU
TERMİK - DİĞER
TERMİK - İTHAL KÖMÜR
HİDROLİK - BARAJLI
TERMİK - LİNYİT
TERMİK - DOĞALGAZ
TOPLAM ÜRETİM: 194 813 GWh
0
20.000
40.000
60.000
80.000
100.000
120.000
140.000
160.000
180.000
200.000
19
80
19
81
19
82
19
83
19
84
19
85
19
86
19
87
19
88
19
89
19
90
19
91
19
92
19
93
19
94
19
95
19
96
19
97
19
98
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
Üre
tim
i (G
Wh
)
Yıl
TÜRKİYE ELEKTRİK ÜRETİMİNİN GELİŞİMİ (1980-2009)
0
20.000
40.000
60.000
80.000
100.000
120.000
140.000
160.000
180.000
200.000
19
80
19
81
19
82
19
83
19
84
19
85
19
86
19
87
19
88
19
89
19
90
19
91
19
92
19
93
19
94
19
95
19
96
19
97
19
98
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
Üre
tim
(G
Wh
)
Yıl
TÜRKİYE ELEKTRİK ÜRETİMİNİN KAYNAKLARA GÖRE GELİŞİMİ (1980-2009)
Jeotermal+Rüzgar
Hidrolik
Termik-Diğer
Doğal Gaz
Fuel-Oil
Linyit
Taşkömürü+İthal Kömür+Asfaltit
TÜRKİYE’DE ELEKTRİK TÜKETİMİNİN SEKTÖRLERE DAĞILIMI (2009)
MESKEN %25,0
TİCARET %15,9
RESMİ DAİRE %4,5
SANAYİ %44,9 TARIMSAL SULAMA
%2,3
AYDINLATMA %2,5
DİĞER %4,9
7 761
3 662
3 845
6 990
25 019
39 148
70 470
DİĞER
TARIMSAL SULAMA
AYDINLATMA
RESMİ DAİRE
TİCARET
MESKEN
SANAYİ
TOPLAM NET TÜKETİM: 156 894 GWh
Enerji Politikaları
Enerji Politikası
Ulaştırma Politikası
Dış Politika
Tarım Politikası
Sanayi Politikası
Eğitim Politikası
Çevre Politikası
Ekonomi Politikası
Güvenlik Politikası
Türkiye 2010 Elektrik Üretiminin Kuruluşlara Göre Dağılımı
Kuruluş GWh %
EÜAŞ 95.366,62 45,39
Yap İşlet 45.219,61 21,52
Serbest Üretici 39.844,24 18,96
Yap İşlet Devret 13.557,84 6,45
Otoprodüktör 11.807,82 5,62
İşletme Devri Hakkı 4.323,63 2,06
Toplam 210.119,76 100,00
Fiyat Artışları
Konut Kullanıcısının Faturasına Yansıyan 1 kilovat saat Elektrik Fiyatındaki Artışlar (Fon, vergi, hizmet bedelleri dahil)
Tarife dönemleri Kuruş Yüzde
Aralık 2007 15,81
Ocak 2008 18,90 19,5
Temmuz 2008 22,87 21,0
Ekim 2008 24,69 7,9
Ocak 2009 24,93 1,0
Nisan 2009 24,53 -1,6
Ekim 2009 26,93 9,8
Ocak 2010 27,24 1,1
2 Yıllık Kümülatif Zam Oranı (%) 72,3
1987 - 2010 Doğal Gaz İthalatı
Yıl Miktar Yıl Miktar
1987 433 1999 12.358
1988 1.136 2000 14.822
1989 2.986 2001 16.368
1990 3.246 2002 17.624
1991 4.031 2003 21.188
1992 4.430 2004 22.174
1993 4.952 2005 27.028
1994 5.375 2006 30.741
1995 6.858 2007 36.450
1996 8.040 2008 37.793
1997 9.874 2009 35.856
1998 10.233 2010 33.247
Türkiye’de Kurulması Planlanan Nükleer Santral (Akkuyu) Hakkında Görüşler
Reaktörde Rusya 100% hisseye sahiptir. Arzu ettiğinde hissesinin 49%’nu istediğine devir edebilir. Santral inşa ve işletme safhasında T.C vatandaşlarına istihdam sağlanması sağlam koşullara bağlanmamıştır. Projede başarısızlık olursa, Rus tarafı projeyi istediğine devir edebileceği gibi, bundan dolayı herhangi bir yükümlülük almamaktadır. Rus şirketine elektrik üretim imtiyazına ilaveten, elektrik alım ve satım imtiyazı verilmektedir. Türkiye, kurulacak nükleer santral üzerinde yeterli söz hakkına sahip değildir.
Türkiye’de Kurulması Planlanan Nükleer Santral (Akkuyu) Hakkında Görüşler
Rusya‘nın Türkiye’de sahip olacağı nükleer santralin birim yatırım maliyeti (kilovat başına), açıklamalara göre 4 bin 166 dolardır.
Rusya’da inşa aşamasında olan Nizhegorod’un birim yatırım maliyeti 1958 dolar, 2008 ve 2009 yılında iki reaktör olarak inşasına başlanan Novovoronezh 2’nin birim yatırım maliyeti 2 bin 83 dolardır.
2008 yılında bir ünitesinin inşasına başlanmış olan ve ikinci ünitesinin inşasına da bu yıl başlanılan Leningrad 2’nin birim yatırım maliyeti ise 2 bin 417 dolardır
Türkiye’de Kurulması Planlanan Nükleer Santral (Akkuyu) Hakkında Görüşler
Rusya ile imzalanan nükleer santral anlaşması, Sayın Taner Yıldız’ın tanımıyla “paket anlaşmalar”ın içinde yer almaktadır.
Rusya ile Türkiye dış ticaret hacmi: 38 milyar $ (2008, ekonomik kriz öncesi)
Türkiye’nin ihracatı: 6,5 milyar $
Rusya’nın Türkiye’ye i,hracatı: 31,5 milyar $
Rusya’ya, doğal gazdaki bağımlılığımız % 63, petroldeki bağımlılığımız % 40
Buna bir de nükleer (yapım, işletme, yakıt tedariki, atık yönetimi) eklenmiş oldu
• “Türkiye’nin enerji kaynakları yetersizdir. Bu nedenle mutlaka nükleer enerjiye gidilmelidir”
iddiası
Değerlendirmeyi Bekleyen Yenilenebilir Enerji Potansiyeli
• Hidroelektrik: 90-100 Milyar kWs
• Rüzgar: 120 Milyar kWs
• Jeotermal: 5-16 Milyar kWs
• Güneş: 380 Milyar kWs
• Yerli Linyit: 108-116 Milyar kWs
• Biyogaz: 35 Milyar kWs
• Toplam 767 Milyar kWs
• Türkiye’nin yerli enerji kaynaklarının yetersiz olduğu iddiası temelsizdir.
• Kaynaklarımız, 2030’lu yılları, % 7 gibi bir ekonomik büyüme oranını karşılayabilecek yeterliliktedir.
• Bu nedenle de “Enerji kaynaklarımız yetersiz olduğu için nükleerden vazgeçilemez” tezinin de dayanağı yoktur.
JEOTERMAL
- Ülkemiz jeotermal kaynaklar açısından Avrupa da 1. Dünyada ise 7. sırada olmasına rağmen enerji üretimindeki payı halen % 4’ler seviyesindedir.
- Türkiye’nin jeotermal brüt teorik ısı potansiyelinin 31.500 MW, teknik ısı potansiyelinin 7.500 MW ve kullanılabilir ısı potansiyelinin de 2.843 MW olduğu belirtilmektedir
Kanıtlanmış jeotermal elektrik teknik potansiyeli 500 MW Kadardır.
RÜZGAR
EİEİ Tarafından yayınlanan Türkiye Rüzgar Atlasına göre 48.000 MW’lık Rüzgar potansiyeli mevcuttur.
Bugünkü teknik koşullarda yılda 2500 saat kullanma süresi ile kurulabilecek teknik kapasite (yararlanabilir potansiyel içerisinde)
20 bin MW’ın üzerindedir.
GÜNEŞ
Ülkemizde yıllık güneşlenme süresi 2640 saat.
Ancak bu potansiyelin 1/200’ü kullanılabiliyor.
Ülkemiz üzerine düşen güneş enerjisi miktarı 80
milyon ton petrole eşdeğerdir.
Türkiye’de güneş enerjisinden en fazla düzlemsel
kollektörlerle sıcak su elde etmekte yararlanılıyor.
BİOKÜTLE *Hammaddeleri bitkisel ve hayvansal kökenli (Enerji Ormanları, ağaç
atıkları, yağlı tohum bitkileri,patates, buğday vb.karbonhidrat bitkiler, elyaf, kentsel ve endüstriyel atıklar) olarak tanımlanır.
*Biokütle her yerde yetiştirilebilen, sosyo-ekonomik gelişme sağlayan,
çevre dostu, elektrik üretebilen, taşıtlar için yakıt elde edebilen stratejik bir enerji kaynağıdır.
*Biokütleden ısı ve elektrik üretiminde Avusturya, Finlandiya, Almanya ve
İngiltere başı çekmekte, Almanya’da yılda 2,2 milyon ton ucuz ve çevre sorunu yaratmayan biyo-motorin üretilmekte, ABD’de 8 bin MW’lık kapasite kullanımda, Fransa’da birincil enerji tüketiminin % 2’si odun yakılması ile sağlanıyor
KÖMÜR
Linyit rezervi 10 milyar ton
Taş Kömürü 1,12 milyar ton
Türkiye linyit rezervinin % 68’inin alt ısıl değeri 2000 kcal/kg olup kalorifik değeri oldukça düşüktür.
Bugün ülkemiz kömürlerinin enerji üretimindeki payı %20’lerin altına düşmüştür.
• Mevcut Linyit kaynaklarına göre elde edilecek elektrik enerjisi üretim potansiyelinin yılda 120 Milyar kwh düzeyinde olmasına karşın, halen bu potansiyelin % 35’ ine denk gelen yıllık 42 Milyar kwh’lik bölümü kullanılmaktadır
• Taşkömüründe ise 11 Milyar kwh’lik yıllık üretim potansiyeline karşın 3.1 Milyar kwh’lik üretimle potansiyelin % 32’si değerlendirilmektedir
ENERJİNİN ETKİN KULLANIMI-
VERİMLİLİK
• Enerji Tasarrufu; enerjinin akıllıca kullanışı ile kayıpların en aza indirilmesi, aynı enerji ile daha çok iş yapılması veya aynı iş için daha az enerji kullanılması anlamını taşımaktadır.
• Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından yapılan çalışmalar sonucu sanayi, bina ve ulaşım sektörlerinde yıllık enerji tasarrufu potansiyelinin yaklaşık 3 milyar dolar olduğu tespit edilmiştir.
• Bu çalışmalar ışığında ülkemizde % 30’lara varan enerji tasarrufu potansiyelinin % 10-15’lik bir bölümü hiçbir harcama gerektirmeyen, yalnızca bilinçlendirme, yönlendirme çalışmaları ile kazanılabilecek bir oran/büyüklük olarak önümüzde durmaktadır.