Służba zdrowia w Polsce

System opieki zdrowotnej w PolsceZespół osób i instytucji mający za zadanie zapewnić opiekę zdrowotną ludności. Polski system opieki zdrowotnej oparty jest na modelu ubezpieczeniowym. Prawo do ochrony zdrowia gwarantuje Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Zgodnie z art.68 Konstytucji każdy ma prawo do ochrony zdrowia

StrukturaUczestników systemu (interesariuszy, ang. stakeholders) można podzielić na następujące kategorie:q świadczeniobiorców (pacjentów)q instytucję ubezpieczenia zdrowotnego pełniącą funkcję płatnika (Narodowy Fundusz

Zdrowia)q świadczeniodawców:

§ podmioty lecznicze, które mogą prowadzić działalność jako przedsiębiorcy, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej (SPZOZ), jednostki budżetowe, instytuty badawcze, fundacje i stowarzyszenia oraz kościoły. Do podmiotów wykonujących działalność leczniczą zalicza się również praktyki lekarskie, lekarsko-dentystyczne, pielęgniarskie oraz położnych

§ apteki§ innych świadczeniodawców

q organy kontroli i nadzoru: § Państwową Inspekcję Sanitarną(tzw. sanepid)§ Państwową Inspekcję Farmaceutyczną§ Rzecznika Praw Pacjenta§ wojewodów i działające przy nich wojewódzkie centra zdrowia publicznego oraz

konsultantów wojewódzkich w poszczególnych specjalnościach medycznychq , Ministerstwo Zdrowia, które wytycza kierunki polityki zdrowotnej kraju oraz posiada

uprawnienia kontrolne, a także działających przy nim konsultantów krajowych w poszczególnych specjalnościach medycznych

Źródła finansowaniaUbezpieczenie zdrowotne w NFZGłównym źródłem finansowania systemu jest ubezpieczenie zdrowotne w NFZ. Obywatele obciążeni są obowiązkową składką ubezpieczeniową stanowiącą 9% dochodów osobistych (7,75% odliczane jest od podatku dochodowego, zaś 1,25% pokrywa ubezpieczony), która odprowadzana jest do instytucji ubezpieczenia zdrowotnego (NFZ).

Budżet państwaNiektóre świadczenia wysokospecjalistyczne finansowane są bezpośrednio z budżetu Ministerstwa Zdrowia, a nie ze środków NFZ.Od 1 stycznia 2007 r. z budżetu państwa finansowane jest również w całości przedszpitalne ratownictwo medyczne (pogotowie ratunkowe).

Ubezpieczenia indywidualne w komercyjnych instytucjachOdpłatność za koszty leczenia pokrywa ubezpieczyciel. Kwoty refundacji ustalone są poprzez wartość dobrowolnego ubezpieczenia i mogą pokrywać 100% lub mniej rzeczywistych kosztów leczenia.

Kontraktowanie świadczeń zdrowotnych

Narodowy Fundusz Zdrowia cyklicznie organizuje konkurs ofert na udzielanie świadczeń zdrowotnych. Świadczeniodawcy, którzy zaoferowali w konkursie najkorzystniejsze warunki, zawierają z NFZ umowę o udzielanie świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych.

Udzielanie świadczeń zdrowotnychPodstawowym ogniwem systemu jest lekarz podstawowej opieki zdrowotnej , którym najczęściej jest lekarz specjalista medycyny rodzinnej. Odpowiedzialny jest on za leczenie oraz prowadzenie profilaktyki zdrowotnej zapisanych do niego pacjentów. W przypadku, gdy choroba pacjenta wymaga leczenia specjalistycznego, lekarz POZ wydaje skierowanie do poradni specjalistycznej lub szpitala.

Skierowania nie wymaga wizyta w poradniach:ginekologiczno-położniczej,okulistycznej,onkologicznej,psychiatrycznej,skórno-wenerologicznej,stomatologicznej.

Udzielanie świadczeń zdrowotnych

Skierowanie nie jest również wymagane od osób:chorych na gruźlicę,zakażonych wirusem HIV,inwalidów wojennych i osób represjonowanych,uzależnionych od alkoholu , środków odurzających i substancji psychotropowych – w zakresie lecznictwa odwykowego.

Podstawą do uzyskania świadczeń zdrowotnych jest okazanie dokumentu ubezpieczenia zdrowotnego, którym mogą być m.in.:Od 1 stycznia 2013 r. wprowadzono Elektroniczną Weryfikację Uprawnień Świadczeniobiorców – eWUŚ.Dzięki temu pacjenci są zwolnieni z dotychczasowego obowiązku okazywania dokumentu potwierdzającego ubezpieczenie (np. książeczki ubezpieczeniowej lub druku RMUA). Wystarczy, że w szpitalu, przychodni czy gabinecie podadzą swój PESEL i przedstawią dokument potwierdzający tożsamość: dowód osobisty, paszport, prawo jazdy, a w przypadku dzieci objętych obowiązkiem szkolnym, do ukończenia 18. roku życia - aktualną legitymację szkolną.

Rola samorządów zawodów medycznych

Wpływ na system opieki zdrowotnej mają też powołane odpowiednimi ustawami samorządy zawodowe:

ü lekarzy i lekarzy dentystów (Naczelna Izba Lekarska),ü pielęgniarek i położnych (Naczelna Izba Pielęgniarek i

Położnych),ü farmaceutów (Naczelna Izba Aptekarska),ü diagnostów laboratoryjnych (Krajowa Izba Diagnostów

Laboratoryjnych).

Resortowe systemy ochrony zdrowia

Cztery instytucje posiadają swoje branżowe (tzw. mundurowe) placówki opieki zdrowotnej. Są to:

v Ministerstwo Obrony Narodowej,v Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i

Administracji,v Ministerstwo Sprawiedliwości,v Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

System opieki zdrowotnej w Polsce od 2003 r.

Wysokość składek na powszechne ubezpieczenia zdrowotne w wybranych krajach ( Walters Kluwer Business, Warszawa 2010 r.)

Kraj Składka na ubezpieczenie zdrowotne Opłacający składkę

Czechy 13,5 % Pracownik (4,5 %)Pracodawca (9 %)

Litwa 3 % płacy brutto (1997r.)30 % PIT

Pracownik (30 % PIT)Pracodawca 3 %Rolnicy (3,5 % płacy minimalnej)

Polska 7,5 % (1990r.) PIT9 % (2008 r.) 7,75 % PIT

Pracownik -podatnik

Rosja 3,4 % Pracodawca

Słowacja 14 % Pracodawca (10 %)Pracownik (4 %)

Węgry 22 %14 % (2002 r.)

Pracodawca (11 %)Pracownik (3 %)

Wydatki na ochronę zdrowia ogółem w krajach OE CD w latach 2009 i 2010

KRAJ w % PKB Udział wydatków publicznych w wydatkach ogółem na ochronę zdrowia

2009 2010 2009 2010

Belgia 10,7 10,5 76,1 75,6

Dania 11,5 11,1 85,0 85,1

Francja 11,7 11,6 76,9 77,0

Islandia 9,6 9,3 82,0 80,4

Niemcy 11,7 11,6 76,9 76,8

Norwegia 9,8 9,4 84,6 85,5

Polska 7,2 7,0 71,6 71,7

Portugalia 10,8 10,7 66,5 65,8

Republika Czeska

8,0 7,5 84,0 83,8

Liczba lekarzy w PolsceROK Liczba lekarzy ogółem

Liczba pacjentów na

1 lekarza

1990 81 641 466

1997 91 121 420

1998 90 086 -

1999 87 524 437

2000 85 031 -

Liczba lekarzy w Polsce- w ciągu 20 lat

Liczba pielęgniarek i położnych na dzień 31.12.2011 r.

Wyszczególnienie Pielęgniarki Położne

Polska2010 25 031 5 057

2011 24 529 4 936

Wydatki na profilaktykęW Polsce wydatki na profilaktykę to ok. 2 % wydatków zdrowotnych, w Czechach – ponad 2,5%, a w np. w Szwecji i Niemczech – ponad 3,5% łącznych wydatków na zdrowie.

Na głowę mieszkańca (per capita) w zakresie profilaktyki wydajemy w przeliczeniu ok. 30 dol., czyli pięciokrotnie mniej niż Niemcy.

Struktura wydatków na profilaktykę – blisko 35 proc. to wydatki niepubliczne, z których większość stanowią płacone przez przedsiębiorstwa koszty wstępnych i okresowych badań pracowniczych. Natomiast ze środków publicznych opłacanych jest tylko ok. 65 proc. wydatków klasyfikowanych jako profilaktyka zdrowotna, czyli ok. 20 dol. per capita rocznie

Problemy występujące na linii świadczeniodawcy - NFZ

o zbyt niski, zdaniem oferentów, poziomu finansowania

świadczeń,o przekraczania przez świadczeniodawców limitów

przewidzianych w umowach z uwagi na zwiększone

zapotrzebowanie na świadczenia zdrowotne,o NFZ nie płaci za nad wykonania procedur ratujących

życie.

ANALIZA SWOT SYSTEMU OCHRONY ZDROWIA

MOCNE STRONY:v istnienie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego;

v dobrze wykwalifikowana kadra medyczna;

v istnienie ośrodków stosujących nowoczesne technologie medyczne;

v zwiększająca się liczba podmiotów posiadających akredytację oraz certyfikat jakości;

v realizowanie projektów w obszarze ochrony zdrowia, finansowanych ze środków Wspólnotowych;

v dobra baza naukowo-techniczna

SŁABE STRONY

v niedostosowanie sposobu funkcjonowania ochrony zdrowia oraz struktury kadrowej i materialnej systemu do zmieniających się warunków społeczno-demograficznych, epidemiologicznych i ekonomicznych;

v nieadekwatna do potrzeb zdrowotnych alokacja zasobów ochrony zdrowia;

v brak pełnych, wiarygodnych informacji, niezbędnych w procesach decyzyjnych;

v brak skutecznych mechanizmów zarządzania i nadzoru właścicielskiego;

v wysokie koszty funkcjonowania systemu ochrony zdrowia, generowane m. in. przez brak nadzoru nad ordynacją leków;

v systematyczne zadłużanie się części zakładów opieki zdrowotnej;

v dekapitalizacja znacznej części bazy materialnej;

v niskie płace personelu medycznego;

v istnienie zjawiska korupcji i „szarej strefy”;

v słabość mechanizmów politycznych

Słabe strony – problemy pacjentów

v Ograniczony dostęp do specjalistów,

v Długie terminy oczekiwań na zabiegi (2-3 lata),

v Wysokie koszty własne pacjenta,

v Konieczność korzystania z prywatnych usług medycznych, w sytuacjach pogarszającego się stanu zdrowia pacjenta,

v Nierefundowane procedury w chorobach rzadkich,

v Brak opieki nad osobami starszymi i długoterminowo chorymi,

v Niski poziom usług długoterminowych.

SZANSE

v istnienie otwierającego się rynku usług medycznych;

v nie w pełni wykorzystany potencjał zasobów kadrowych;

v przygotowanie do wykonywania usług medycznych o wysokim standardzie, finansowanych także ze środków niepublicznych;

v możliwość optymalizacji kosztów funkcjonowania systemu ochrony zdrowia;

v zwiększenie poziomu funkcjonowania systemu ochrony zdrowia;

v dostosowanie systemu ochrony zdrowia do zmieniającego się popytu na świadczenia zdrowotne.

ZAGROŻENIA

v pogorszenie stanu bezpieczeństwa zdrowotnego obywateli;

v nadumieralność mężczyzn w średniej grupie wiekowej, skutkująca krótszym trwaniem życia populacji w porównaniu z krajami UE;

v niski poziom finansowania ochrony zdrowia;

v niedostosowanie lecznictwa stacjonarnego do zjawisk związanych ze starzeniem się społeczeństwa;

v niska świadomość zdrowotna społeczeństwa;

v atrakcyjniejsza oferta finansowa dla kadry medycznej za granicą.

Poziom zadowolenia Europejczyków i Amerykanów ze służby zdrowia

Wyniki badania Health Barometer 2012 przeprowadzonego przez Europ Assistance oraz Cercle Sante -2012 r.

Kraj Ilość punków w skali od 1-10

Austria 6,5

Polska 2,6

Włochy 3,7

Czechy 4,0

Szwecja 4,7

Francja powyżej 5,0

Hiszpania powyżej 5,0

Wielka Brytania powyżej 5,0

Niemcy powyżej 5,0

Stany Zjednoczone 5,0

Opracowała : Maria SorokoKoordynator ds. społecznych i medycznych

SWP „Flandria”

Projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej w ramach programu „Uczenie się przez całe życie”

Publikacja powstała w wyniku projektu zrealizowanego przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej w ramach programu „Uczenie się przez całe

życie”. Publikacja odzwierciedla jedynie stanowisko autora. Komisja Europejska ani Narodowa Agencja nie ponoszą odpowiedzialności za umieszczoną w niej

zawartość merytoryczną ani za sposób wykorzystania zawartych w niej informacji.