KOAH hastalarında omega-3 yağ asidinden zengin diyetin, solunum

fonksiyonu, egzersiz kapasitesi ve yaşam kalite düzeylerine etkisi

S.Metin*, N.Uçar**, S.Akpınar**, G.Kızıltan*, M.Saka*, T.Şipit**

*Başkent Üniversitesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü**Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi E.A.H.

ÇIKAR ÇATIŞMASI BEYANI VE TEŞEKKÜR Çalışmacıların bir ticari kuruluşta çalışma,mal

ortaklığıDanışmanlık,danışma kurulu üyeliği,uzman

tanıklıkYazarlık,editörlük,moderatörlük,konuşma

ücretleriBağışlar (Araştırma-eğitim-cihaz)Kongre,toplantı sponsorluğu yoktur.Bu çalışmanın balık yağı tabletleri GNC firması

tarafından bağışlanmıştır, teşekkür ederiz.

GİRİŞ VE AMAÇKOAH’lı olguların tedavi protokolünde

hastaların beslenme durumlarının değerlendirilmesi, uygun beslenme programının düzenlenmesi diğer tedaviler kadar önemlidir.

Temel besin öğelerinin (karbonhidrat, protein, yağ) enerjiye dönüşümünde oksijen(O2) kullanılır ve CO2 üretilir.

Karbonhidratlar en fazla CO2, yağlar ise en az CO2 oluşumuna neden olurlar.

GİRİŞ VE AMAÇ

KOAH’da günlük enerjininkarbonhidrattan gelen oranı % 40-55proteinden gelen oranı % 15-20 yağdan gelen oranı % 30-45 olarak

önerilmektedir.Son yıllarda yapılan çalışmalarda toplam

diyet yağı kadar yağ örüntüsünün de önemine dikkat çekilmiştir.

GİRİŞ VE AMAÇÇoklu doymamış yağ asitlerinden (ÇDYA) omega-3

ve omega-6 insan vücudunda sentezlenmedikleri için dışardan zorunlu olarak alınmalıdırlar.

Omega-3 yağ asitlerinin antiinflamatuvar, antitrombotik, antiaritmik, antimitojenik, hipolipemik ve vazodilatatör etkileri mevcuttur.

Omega-3 yağ asitlerinin anti-inflamatuar etkisinden dolayı KOAH patogeneziyle ilişkili olarak sitokin üretimini azaltabildiği ve endotel disfonksiyonunu düzeltebildiği bildirilmektedir.

GİRİŞ VE AMAÇ

Bu araştırma, stabil dönemdeki KOAH hastalarının beslenme durumunun çeşitli antropometrik ve biyokimyasal parametreler aracılığıyla belirlenmesi ve bu parametreler ile omega-3 yağ asidinden zengin diyetin, solunum fonksiyonu, egzersiz kapasitesi ve yaşam kalite düzeyleri üzerine etkisini belirlemek amacıyla yapıldı.

GEREÇ VE YÖNTEMYaşları 45-65 arasında KOAH tanısı almış,

evre 4 olmayan, ek hastalığı bulunmayan stabil dönemdeki 30 erkek hasta çalışmaya alındı.

9 hasta çalışma dışı bırakıldı.21 hasta değerlendirilmeye alındı.Hastalardan yazılı onam ve Başkent

Üniversitesinden etik kurul onayı alındı.

GEREÇ VE YÖNTEMAnket formu araştırmacı tarafından hastalarla yüz yüze

görüşme tekniği ile dolduruldu.Besin tüketim sıklık formu ile ikisi hafta içi biri hafta sonu

olmak üzere toplam üç günlük 24 saatlik besin tüketim kayıtları alındı.

Günlük diyetle alınan enerji ve besin öğeleri, Türkiye için geliştirilen “Bilgisayar Destekli Beslenme Programı, Beslenme Bilgi Sistemi (BEBİS)” kullanılarak analiz edildi.

Elde edilen sonuçlardan enerji ve besin öğeleri tüketimi ‘Diyetle Referans Alım Düzeyi [Dietary Referance Intake (DRI)]’ önerilerine göre değerlendirildi.

 

GEREÇ VE YÖNTEMBoy uzunlukları, vücut ağırlıkları, üst orta kol,

bel ve kalça çevresi ölçümleri alındı ve forma kaydedildi.

Vücut bileşimlerinin saptanması için Tanita Body Composition Analyzer UM-073 marka bioelektriksel empedans analiz cihazı kullanıldı.

Beden Kütle İndeksleri (BKİ) hesaplanarak sonuçlar Amerikan Toraks Derneği (ATS) ve Avrupa Solunum Derneği (ERS) sınıflamasına göre değerlendirildi.

GEREÇ VE YÖNTEMHastaların 24 saatlik fiziksel aktivite durumunu

saptamaya yönelik fiziksel aktivite kayıt formu doldurularak, günlük enerji harcamaları saptandı.

Dinlenme metabolik hızı (DMH), toplam enerji harcaması (TEH) ve fiziksel aktivite faktörleri hesaplandı.

Beslenme durumu subjektif global değerlendirme (SGD) formu kullanılarak değerlendirildi. Puanlar, Detsky’nin sınıflandırmasına göre gruplandırıldı.

Yaşam kalite düzeyleri SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeği ile değerlendirildi.

GEREÇ VE YÖNTEMHastaların dispne durumlarının değerlendirilmesi için

BORG skalası, egzersiz kapasitelerini değerlendirmek için 6 DYT kullanıldı .

Spirometrik testler yapılarak GOLD kriterlerine göre evrelendirildi.

Biyokimyasal testler ve AKG değerlerine bakıldı. Hastalardan 6 hafta (42 gün) boyunca her gün 180 mg eikosapentaenoik asit (EPA) ve 120 mg

dokosahekzaenoik asit (DHA) içeren balık yağı tabletlerinden (GNC Fish Body Oils 1000mg) bir tane almaları istendi.

Araştırma sonucunda elde edilen veriler, Windows ortamında SPSS 11.5 istatistiksel paket programı ile değerlendirildi.

BULGULARYaş ortalaması (X±SS) 58.8±4.75 yıl KOAH yaşı.yıl (X±SS) 4.7±4.46KOAH Evre 1 % 9.5 (n=2)KOAH Evre 2 % 61.9 (n=13)KOAH Evre 3 % 28.6 (n=6)Medikal tedavi % 100 (n=21)Diyet tedavisi % 9.5 (n=2)Sigara (p/yıl) (X±SS) 36.0±9.82Exsmoker %76.2 (n=16)Smoker %23.8 (n=5)

BULGULARGelir durumu  n %Gelir giderden az 11 52.4Gelir gidere eşit 10 47.6Gelir giderden fazla 0 0.0Sosyal güvenceSSK 14 66.7Bağkur 3 14.3Emekli sandığı 3 14.3Yeşilkart 1 4.8Diğer 0 0.0

Omega-3’ten Zengin Diyet Tedavisi Öncesi ve Sonrasında Hastaların Antropometrik Ölçümleri

 

Başlangıç (n=21) 6 Hafta Sonra (n=21) p

X SS Median X SS Median Vücut ağırlığı, kg 78.2 12.27 79.0 78.5 12.12 80.9 0.223

BKİ, kg/m2 27.4 4.00 26.1 27.5 3.96 26.2 0.199 Bel çevresi, cm 100.5 11.94 100.0 100.8 11.71 101.0

0.825 Kalça, cm 104.5 6.47 105.0 104.8 5.59 105.0 0.500 Bel/kalça 0.95 0.06 0.97 0.95 0.06 0.96 0.896 ÜOKÇ, cm 29.3 3.35 29.0 29.5 2.73 29.50 0.166 Vücut yağ oranı, % 24.7 6.71 25.2 26.7 6.08 27.30 0.140 Yağsız doku 55.6 8.00 55.8 54.3 6.14 54.10 0.144 kütlesi, kg Vücut su oranı, % 53.7 5.10 52.7 51.8 3.68 51.10 0.173 FFMI*, kg/m2 19.5 2.08 19.1 19.0 1.72 18.75 0.159

*FFMI: Yağsız Doku Kütlesi İndeksi= Yağsız Vücut Kütlesi / (Boy Uzunluğu)2

Omega-3’ten Zengin Diyet Tedavisi Öncesi ve Sonrasında Hastaların Günlük Diyetle Tükettikleri Enerji ve Makro Besin Öğeleri Tüketim Ortalamaları

 

Başlangıç (n=21) 6 hafta sonra (n=21) Enerji Besin Öğeleri X SS Median X SS Median p Enerji, kkal/kg 26.7 7.62 25.8 24.8 5.44 23.5 0.067Karbonhidrat, g 263.1 58.18 245.0 230.8 70.26 206.6 0.025*

Karbonhidrat, % 52.8 4.63 54.0 48.6 7.29 49.0 0.016*

Protein, g 70.1 14.50 68.8 67.1 12.70 64.9 0.279Protein, % 14.3 2.51 14.0 14.6 3.02 14.0 0.968 Bitkisel, g 37.7 9.80 35.3 31.5 9.97 30.3 0.025*

Hayvansal, g 32.3 10.41 30.4 33.7 13.78 31.5 0.765Posa, g 24.6 6.09 23.8 23.3 6.00 21.6 0.167 * p<0.05  

Omega-3’ten Zengin Diyet Tedavisi Öncesi ve Sonrasında Hastaların Günlük Diyetle Yağ Tüketim Ortalamaları 

Başlangıç (n=21) 6 hafta sonra (n=21) p

  X SS Median X SS Median Toplam Yağ, g 76.4 25.14 72.8 79.0 20.66 77.2 0.627Toplam Yağ, TE% 32.9 5.30 33.0 36.7 6.79 36.0 0.036*

DYA, TE% 12.8 2.86 13.2 12.8 3.36 12.9 0.526TDYA, TE% 11.4 2.06 10.9 12.9 3.45 12.0 0.823 Toplam n-9, g 23.8 8.70 22.6 25.1 8.27 22.3 0.627ÇDYA, TE% 6.7 1.96 6.9 8.6 2.99 8.3 0.011*

Toplam n-6, g 13.6 7.11 13.4 16.0 6.62 15.3 0.135 Toplam n-6, TE% 5.7 1.89 6.1 7.5 2.97 7.4 0.017*

Toplam n-3, g 2.2 0.84 2.0  2.5 0.80 2.3 0.052 Toplam n-3, TE% 0.9 0.24 0.9 1.2 0.21 1.2 0.003*

α-linolenik asit, g 1.5 0.67 1.3  1.3 0.41 1.2  0.808 EPA, g 0.1 0.09 0.1  0.2 0.07 0.2 0.000*

DHA, g 0.5 0.27 0.4 0.6 0.28 0.6 0.095n-6/n-3 6.1 2.17 5.7 6.5 2.72 6.2 0.768Kolesterol, mg 199.1 99.55 76.5 238.3 87.28 272.2 0.086*

p<0.05*

Omega-3’ten Zengin Diyet Tedavisi Öncesi ve Sonrasında Hastaların CRP, SFT , 6 DYT, AKG ve Dispne Skoru Sonuçları

  Başlangıç (n=21) 6 Hafta Sonra (n=21) p

X SS Median X SS Median CRP, mg/L 0.6 0.75 0.3 0.5 0.62 0.3 0.154 FEV1, % 60.8 13.89 61.0 60.5 13.66 60.0 0.875 FVC, % 77.2 13.42 80.0 76.8 13.32 80.0 0.575 FEV1/FVC, % 64.1 11.61 66.0  67.8 9.37 68.0 0.212 6DYTM,m 395.9 53.65 375.0 420.8 48.07 425.0 0.000* PaO2,mmHg 65.6 19.19 71.2 67.3 18.34 70.0 0.289

PaCO2,mmHg 37.3 6.77 37.9 37.2 7.34 37.1 0.273 BORG 4.9 1.67 5.0 3.4 1.24 3.0   0.001 * SKORU

p<0.05*

Omega-3’ten Zengin Diyet Tedavisi Öncesi ve Sonrasında Hastaların Omega-3 Tüketim Düzeylerine Göre Yaşam Kalitesi Düzeylerinin Ortalamaları

SF-6  Komponentleri  Başlangıç (n=21) 6 Hafta Sonra (n=21) p X SS Median X SS Median Fiziksel fonksiyon 73.5 18.71 80.0 82.8 13.46 90.0 0.001*

Fiziksel güçlük 82.1 31.76 100.0 91.6 19.89 100.0 0.034*

Emosyonel güçlük 50.2 5.59 52.0 51.8 6.50 52.0 0.131 Vitalite 49.7 5.11 50.0 52.1 5.84 50.0 0.046*

Mental sağlık 85.7 32.61 100.0 95.2 21.82 100.0 0.109 Sosyal sağlık 92.8 11.57 100.0 91.6 13.88 100.0 0.414 Ağrı 76.4 18.41 67.5 82.1 14.36 80.0

0.011*

Genel sağlık 66.1 12.73 65 65.7 12.57 60.0 0.942 FKS‡ 74.5 14.8 76.8 80.5 9.30 80.6 0.003*

MKS‡ 69.6 10.56 74.5 72.6 6.79 75.2 0.037*

‡FKS: Fiziksel Komponent Skoru, MKS: Mental Komponent Skoru

*p<0.05

SONUÇKOAH tanısı alan hastalara yeterli enerji,

düşük karbonhidrat ve omega-3 içeriği yüksek diyetlerin planlanmasının hastalığın klinik yönetimini kolaylaştıracağı, hastaların dispne algısını azaltacağı, egzersiz kapasitesini ve yaşam kalite düzeylerini artırmaya yönelik olumlu etkisinin olacağı düşünülmektedir.