12
Smolsmol Gaedbuk blong Jenda mo Daeversiti long ol Disasta Kwaliti, Impak mo Akaontabiliti

Smolsmol Gaedbuk blong Jenda mo Daeversiti long ol Disasta...praevet komplen blong olgeta long saed long ol sevis wea oli bin risivim, o ol staf wea i bin givim sevis ia. Mo sem taem

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Smolsmol Gaedbuk blong Jenda mo Daeversiti long ol Disasta...praevet komplen blong olgeta long saed long ol sevis wea oli bin risivim, o ol staf wea i bin givim sevis ia. Mo sem taem

Smolsmol Gaedbuk blong Jenda mo Daeversiti long ol Disasta Kwaliti, Impak mo Akaontabiliti

Page 2: Smolsmol Gaedbuk blong Jenda mo Daeversiti long ol Disasta...praevet komplen blong olgeta long saed long ol sevis wea oli bin risivim, o ol staf wea i bin givim sevis ia. Mo sem taem

2 Intanasonal Federesen blong Red Kros mo Red Kresen Sosaeti

• Oldisastaoliafektemevrikaenmanmowoman,boemogel.

• Yumievriwanigatdifrenekspiarienslonglaef.Yumiwanwanigatdifrensave,langwis,yia,rankinsaedlongkomiuniti, langwis,mohaoblongridmoraet.Oldifrensamtingiaisaveakfektemolnidoolrisosweigat,moturodblongmekemenidisisen.Aftalongwandisasta,igatsampipolweolisavelukaotemolgetagudmoabitimsamnarafalapipol.

• Sam taem (espeseli long stat blongwandisasta) yumi talem sesam“pipol”oliafekted.Be“pipol” iminimolman,olwoman,olboimoolgel–moevriwanoligatdifrenekspiarienslongSaeklonPam.

• Eksampol:Ekspiarienslongtaemblongdisastabifoibinsoemseolwomanoli no gat tumas janis blong haremeliwarningmesej bifo longwan disasta,mo tu, oli gatmoa janis blongkasemdedbitimolmanfromdisasta ia.Fromwanem?Maetol woman oli no kasem eli warningmesej from ol miting olitekpleslongsemtaemolwomanolistaplukaotemolpikinini.Saposbaeyumimekemwanjendamodaeversitianalisis,yumisavemekem sua se ol mesej long ol disasta oli kasem gudevriwanmoolistapakaontabol.

• Blong implementem wan gudfala, akaontabol rispons long oldisasta–yumievriwanimasgatsavelongolstampatingtinglonghuoliafekted,mofromwanemoliafekted.

• ASKEM:wanemnaooldifrennidblongolwoman,olman,olboi,olgel,ololfala,olpipolweolidisebol,olwomanweigatbel,moolwomanweibinsavaevemseksualvaelens?

• Saposyubinaskemolkwestin ia,yubinmekemwan jendamodaeversitianalisisfinis.

• Blongmekemwanjendamodaeversitianalisishemiisinomo.Motu,oliimpotentumas,fromolihelpemyumiblongaedentifaemmoadresemolnidmo inikwaliti,soyumisavehelpemolpopulesenblongstretemollaefblongolbakegen.

Ol stampa tingting long jenda mo daeversiti analisis

Page 3: Smolsmol Gaedbuk blong Jenda mo Daeversiti long ol Disasta...praevet komplen blong olgeta long saed long ol sevis wea oli bin risivim, o ol staf wea i bin givim sevis ia. Mo sem taem

3Smolsmol Gaedbuk blong Jenda mo Daeversiti long ol DisastaKwaliti, Impak mo Akaontabiliti

A = ASESMEN TIM

• MEKEMSUASEIGATJENDABALANSlongolasesmentim

• TOKTOKDAEREKwetemolwoman,olman,olboimoolgel(longseparetsaposyunidim)longsaedlongnidmoolpraeoritiblongol.Traembigwanblongkasemoldisebolpipol,ololfala,olwomanweigatbeloweistapgivimtiti.

• PLANEMGUDol taemblong toktok longol stret taemmoplesweaolmanmoolwomanolisavekam.

• RAETEMDAONeniansaweamanmowomanigivimdifrenansalongsemkwesten

• KAREMMO RIKODEM evri data long ej mo jenda (no yusumolwodolsem“pipol”mo“haoshold” fromolino riliyusfolblonganalaesemvalnorabiliti)

A = ASKEM

• HUibinafekted?(jenda,ej,ples)

• WANEMNAOolspeselnidmopraeoritiblongolman,olwoman,olboemoolgel?(raetemsam)

• HAONAOolpipololistapolraetoolinostapgudwetemsituesenia?HUinostapolraetlongsituesenia?(raetemej,jenda,plesweolistap)

• HU i staponemo igat raetblongakseso ikontrolemol risos?(raetemjenda,ej,ranklongfamle/komiuniti)

• HU i tek pat blongmekemol disisen? (raetem tu ol nemblongolgetaweolinotekpatlongoldisisen)

• HAONAOyusavepromotempatisipesenlongfasinblongmekemoldisisen,espeseliblongolgetaweolinogatvoislongoldisisen?

Jenda mo daeversiti asesmen we hemi kwik – ‘tripol A’’ aproj

Page 4: Smolsmol Gaedbuk blong Jenda mo Daeversiti long ol Disasta...praevet komplen blong olgeta long saed long ol sevis wea oli bin risivim, o ol staf wea i bin givim sevis ia. Mo sem taem

4 Intanasonal Federesen blong Red Kros mo Red Kresen Sosaeti

• WANEMNAOol lokolasosiesenooganaesesenweolistapfinisblonghelpemolpipol(olsemoldisebol,olgetaweoliwokagensemvaelenslongfamle,olsapotgrupblongolman)?(Kontaktemolgeta)

A = ANALAESEM OL FINDING BLONG YU KWIKTAEM

• TINGBAOT ol asesmen (fasin blong mekem hemi mestem eniimpotensamting?Hemifolemstretfasinblongkonsaltesen?)

• LUKLUKgudlongolpraeoritifolemolinfomesen

• DISAENEMasistensblongyufromolpraeoriti

• SEREMolinfomesenblongasesmenwetemkomiuniti

• SEREMoldatalongolspeselnid,valnorabiliti,mogudfalasamtinglongolman,olwoman,olboimoolgel

Page 5: Smolsmol Gaedbuk blong Jenda mo Daeversiti long ol Disasta...praevet komplen blong olgeta long saed long ol sevis wea oli bin risivim, o ol staf wea i bin givim sevis ia. Mo sem taem

5Smolsmol Gaedbuk blong Jenda mo Daeversiti long ol DisastaKwaliti, Impak mo Akaontabiliti

• MEKEM SUA SE i gat wan ikwal balans blong ol man mo olwomanvolontiaweoligivhan longolemejensishelta (saposno,karemsammoavolontiablongmekemwanjendabalans)

• ASKEMolwoman,olman,olboimoolgel(motuolpipolwetemdisabilitimo ol olfala) long givhan longdisaenem shelta. Askemolgetalongolnidblongolblongseftimopraevasi.

• YUSUMasesmenaprojlongbukiablongdisaenem,implementemmomonitoremolprokramblongshelta

• APOENTEM olmanmoolwoman longol evakuesen sentamoshelta disaen komiti. Komiti ia bae i givhan blongmonitorem olkonsenblongsefti,praevasimoproteksen,motuoltingtingblongkomiuniti.

• APOENTEMoltimblongdisaenemsheltaweigatbalansblongjenda.Toktokwetemolman,olwomanmoolpikinini longsaedlongwanemolinidimlongsheltablongolgeta.

• ASKEMhunaoollandonablongplesblongmekemsuaseyuyunoaskemeniwomanblonggobakblonglivlongsheltalongplesblongwanmanwehemibinspoelemhembifo

• TOKTOK wetem ol organaesesen (o ol pipol wea oli gat save)blong faenemaot se i gat eni fasin blong stopem raet blong olwoman–eksampol,saposigatwankastomweaheminoalaoemolwomanblongkaremwanpisgraon

• MEKEMSUASE i gat ol laet, ol lokmo ol praevasiwalmo olnarafalasamtingblonggivimfisikolsekuriti.

• TOKTOKwetemolWASHmoolProteksentimblongmekemsuase ol womanmo ol gel oli bin risivim ol samting blong sikmunolsemweigatnid longhem(askemwansampolgrupfastaem).Molongdisaenblongshelta/toilet,PROVIDEMwanpraevetplesblongsakemdotiblongsikmun.

Shelta

Page 6: Smolsmol Gaedbuk blong Jenda mo Daeversiti long ol Disasta...praevet komplen blong olgeta long saed long ol sevis wea oli bin risivim, o ol staf wea i bin givim sevis ia. Mo sem taem

6 Intanasonal Federesen blong Red Kros mo Red Kresen Sosaeti

• TINGTINGHEVI long valnorabiliti long distribusen – olsem haoblongkasemolwoman,ololfala,olpipolweamaetolihadtumaslongolgetablongkasem.Motu,aedentifaemhubaeinidimmoatrening long hao blong yusum ol tul mo matiriol blong shelta(eksampol, provaedem spesel givhan long ol haoshold wea olwomanistaphedemaphem,oldiseboloolpipolweaolinogatgudfalasavelonghaoblongbildimhaus).

• SETEMAP wan rod blong alaoem OL PIPOL blong rikodem olpraevetkomplenblongolgetalongsaedlongolsevisweaolibinrisivim,oolstafweaibingivimsevisia.Mosemtaemtu,mekemsuaseigatwanrodblongaskemlongmoaospeselasistens.

Page 7: Smolsmol Gaedbuk blong Jenda mo Daeversiti long ol Disasta...praevet komplen blong olgeta long saed long ol sevis wea oli bin risivim, o ol staf wea i bin givim sevis ia. Mo sem taem

7Smolsmol Gaedbuk blong Jenda mo Daeversiti long ol DisastaKwaliti, Impak mo Akaontabiliti

• MEKEMSUASE timblongWASHhemigatbalansblongjenda.Inkludimwanomoawomanlongenitimwehemistapkontaktemolkomiunitioltaem.

SANITESEN LONG TAEM BLONG DISASTA

• TOKTOKwetemol reprisentativblongolgrup ia:olman (plantetaemoli risponsabol blong fiksemapol samting), olwoman (nidblongolwomanweigatbelmoolgetaweigatsikmunolidifren),ol pikininimool bigmanwe i stap lukaotemolgeta, ol disebol,ol olfala.Maet yu nid blong toktokwetem evri difren grup longseparet taem,mo faenemwan taemmoplesweaolmanmoolwomanolisavekamtugetalomiting.

• TINGBAOT hao blong opereretem sistem blong sanitesen longfiujamohaoblongripearemlongfiuja,espeseliplesblongwasemhan.

• DISAENEM ol sanitesen blong disasta blongmekem sua se olwoman,olman,olboimoolgelinogatsemofraetblongyusum.Toktokwetem komiuniti long saed long: ples blong putum, haoblong separetem ol fasiliti blong ol man wetem fasiliti blong olwoman, ol saen blong soemaot ples blong toilet blong ol manmool toiletblongolwoman,walblongdoablong toilet, hamastoilet blong ol womanmo hamas toilet blong ol man (SPHEREhemi talemaot se imasgat 3 toilet longolwomanblongevri 1toiletblongolman), fasinblongyusum toiletwehemi stapfinis(olsemsitdaonlonglek/sitdaonlongtoilet/klinimtoilet),haoblongaksesem, lokblongdoa (olpikinini,oldisebololi saveyusum?),laetblongsefti,hanrelinsaedlongtoilet,spesblongpusumwiljeablongdisebol,hanwasistretlongol,haoblongsakemaotdoti.

• MONITOREM situesen — lukluk mo toktok wetem komiuniti.YusumAsesmenmoMonitoringseksenblongbukia.

• IMPLEMENTEMwankonfidenselfasinblongharemolkonsenwehemialaoemOLpipolblongtalemaotolkomplenlongolsevisoolstaf,moaskemaotmoaospeselgivhan.

Wota, Sanitesen mo Hijin (WASH)

Page 8: Smolsmol Gaedbuk blong Jenda mo Daeversiti long ol Disasta...praevet komplen blong olgeta long saed long ol sevis wea oli bin risivim, o ol staf wea i bin givim sevis ia. Mo sem taem

8 Intanasonal Federesen blong Red Kros mo Red Kresen Sosaeti

WOTA SAPLAE LONG DISASTA

• TOKTOK wetem ol woman (plante taem, oli risponsabol blonglukaotemolwotasaplae)moolman(plantetaem,olirisponsabolblong fiksemap o ripea ol wota saplae). Maet hemi gud saposyu toktok long tufala grup separet nomo. Lukluk Asesmen moMonitoringseksenblongbukia.

• DISAENEMprokramlongkonsaltesenwetemolwoman,olman,olboimoolgel,motingbaot:hamasdistensblongkasemwotasaplae(hemiisiblongololfala,disebolblongkasem?),sekuritilongwotasaplae(yunomasputumlongwanpleswekomiunitiitalemseinosef),akses(olrodlongwotasaplaeolistretlongolpipolweolinidblongyusum?),laet(mosefti),saesblongolkontenablongwota(evriwanlongkomiunitiisaveleftemap?).

• ADAPTEMakseslongwotafromnidblongololfalamooldisebolhedblonghaoshold.

• MONITOREM situesen — lukluk mo toktok wetem komiuniti.YusumAsesmenmoMonitoringseksenblongbukia.

• IMPLEMENTEMwankonfidenselfasinblongharemolkonsenwehemialaoemOLpipolblongtalemaotolkomplenlongolsevisoolstaf,moaskemmoaospeselgivhan.

PROMOSEN BLONG HIJIN LONG OL DISASTA

• MEKEMolmesejblongpromotemhijinolisensativ long jenda–eksampol,tingbaothijinblongolwomanweigatsikmun.

• MEKEMolaktivitiblongpromotemhijiniavelabollongolwoman,olman,olboimoolgel,momekemoltoktokwetemolmanmoolwomanoliseparetnomo.

• BALANSBLONGJENDAlonghijintimhemiimpotentumas.

Page 9: Smolsmol Gaedbuk blong Jenda mo Daeversiti long ol Disasta...praevet komplen blong olgeta long saed long ol sevis wea oli bin risivim, o ol staf wea i bin givim sevis ia. Mo sem taem

9Smolsmol Gaedbuk blong Jenda mo Daeversiti long ol DisastaKwaliti, Impak mo Akaontabiliti

• KAREMolniufalastafovolontialongwanfasinwehemistopemseksualeksploitesenmoabius(askempolisblongjekemkriminolrekodlongeniniufalastaf)

• MEKEMSUASEolstafmovolontiaoliawea,oliandastandemmoolisaenem‘KodblongKondak’(olrulblongwok).SeksualvaelensmovaelenshemiagensemolloablongVanuatu.

• WOK TUGETA wetem ol proteksen tim blong faenem wan rodblong sendem ol savaeva/viktim blong jenda vaelens i go longklinik,kaonselingoolligolsevis.

• TRENEMolstafmoolvolontiablongluksaveoldifrensaenblongseksualeksploitesenoabius,momekemsuaseolisavestretrodblongriferemolviktimblongjendavaelenslongolhelt,saekolojikolososelsevis(LUKLUKlongriferolinfomesenlongenblongbukia).

• IMPLEMENTEMwankonfidenselfasinblongharemolkonsenwehemialaoemOLpipolblongtalemaotolkomplenlongolsevisoolstaf,morikwestemmoa/speselgivhan.

• MEKEMSUASEolsavaevablong jendavaelensoligatsefmokonfidenselakseslongshelta.

• MEKEM SUA SE ol savaeva i gat akses long helt sevis longseksual vaelensmo saekolojikolmo sosel sapot long komiuniti.No fogetem se, yu yu no gat save olsemwanprofesonel sapotkaonsela. I moa gud sapos yu riferem ol savaeva blong jendavaelenslongollokolsapotnetwoknomo.

• PROVIDEMolmembablongkomiunitiweteminfomesen longolsaekolojikolmososelsevisblongolsavaevablongjendavaelens–espeseliol infomesenblongeniseviswe isapotemolpikinini,oldisebolpipol,oololfala.Maetyunidblongprovidemolkaeninfomesen ia longolmanmoolwoman longseparet taem, longwankonfidenselfasin.

Jenda Vaelens

Page 10: Smolsmol Gaedbuk blong Jenda mo Daeversiti long ol Disasta...praevet komplen blong olgeta long saed long ol sevis wea oli bin risivim, o ol staf wea i bin givim sevis ia. Mo sem taem

10 Intanasonal Federesen blong Red Kros mo Red Kresen Sosaeti

OL ROL MO RISPONSABILITI:

PresidenmoolMembablongBod(nasonalmobranslevol)

• Olirisponsabollongnasonalmobranslevolblongmekemolpolisilongjenda,proteksenblongolpikinini,inkludimdaeversiti,moKodblongKondak(olrulblongwok)agensemseksualekploitsesenmoabius.

Sekretari Jenerol

• Hemirisponsabolblongmekemsuaseolprojek,olprokrammool sevis oli folem ol polisi ia. Olsem lida blong Red Kros, hemiimpotentumasseolmembamovolontiaolisavemoandastanemol isiu ia,mo oli akt olsem rolmodel long ol komiuniti folem oltingtingia.

Oltimlida

• HemirisponsabilitiblongolTimLidablonglidim,implementemmomonitoremoljendamodaeversiti-sensativaktivitiweolibinplanblongmekem

• Karemol stafmool volontiablong tufala jenda,moaskemwanblongolgetablongtijimolvolontialongol7FandamentolPrinsipol,KodblongKondakmoJenda/Daeversitianalisis

OlStafmoolvolontia

• MekemsuaseyubinsaenemKodblongKondak(saposyunobinrisivim,yusaveaskemwankopilonghem)

• Askemblonginfomesenblongjendamodaeversitianalisis

• Saveseyusaveriferemolpipollongnarafalasevis—luklukdaonlongriferolinfomesenblonglokol(oraetem)

Page 11: Smolsmol Gaedbuk blong Jenda mo Daeversiti long ol Disasta...praevet komplen blong olgeta long saed long ol sevis wea oli bin risivim, o ol staf wea i bin givim sevis ia. Mo sem taem

11Smolsmol Gaedbuk blong Jenda mo Daeversiti long ol DisastaKwaliti, Impak mo Akaontabiliti

Infomesen blong riferol

Port Vila

O narafala eria

Page 12: Smolsmol Gaedbuk blong Jenda mo Daeversiti long ol Disasta...praevet komplen blong olgeta long saed long ol sevis wea oli bin risivim, o ol staf wea i bin givim sevis ia. Mo sem taem

12 Intanasonal Federesen blong Red Kros mo Red Kresen Sosaeti

Longmoainfomesen,kontakem:

IntanasonalFederesen blongolRedKrosmoRedKresenSosaeti

BlongisblongAsiaPasifikZone The Ampwalk, Suite 10.02 (North Block) 218 Jalan Ampang 50450, Kuala Lumpur, Malaysia Fon: +60 3 9207 5700 Faks: +60 3 2161 0670

P.O. Box 372CH-1211 Geneva 19SwitzerlandFon: +41 22 730 4222Faks: +41 22 733 0395Emel: [email protected] saet: http://www.ifrc.org