SODA KATI ATIĞININ ÇİMENTODA KULLANILABİLİRLİĞİ

Nadiye Gür

Soda Sanayi A.Ş.

Geliştirme Uzmanı

11 Nisan 2013

Adana Sanayi Odası

Seyhan/Adana

SODA ÜRETİMİ (SOLVAY PROSESİ)

KİREÇTAŞI

ANTRASİT

TUZLU SU

AMONYAK HAFİF SODA AĞIR SODA

RAFİNE SODYUM BİKARBONAT

BUHAR

ATIKLAR SIVI ATIKLAR

KATI ATIKLAR

HAMMADDELER ÜRÜNLER

GİRİŞ- SOLVAY PROSESİ

AMAÇ

Esas olarak CaCO3 ve Ca(OH)2’den oluşan katı atığın tamamının çimento ve beton üretiminde değerlendirilme potansiyelinin incelenmesi

Atığın geri kullanılması, sıfır atık

Kaynakların verimli kullanılması

Dünyadaki diğer soda üreticilerine örnek olunması

DENEYSEL ÇALIŞMA (2009-2011)

Kıvam değişikliğinin izlenmesine imkan verecek bir

harç üretimi (MİKRO BETON)

İş gücü, zaman ve malzeme tasarrufu

4x4x16 cm ölçülerindeki

kalıplarda numuneler hazırlanmakta

Standart kum, çimento, su, atık, katkı malzemesi

kullanılmakta

Kıvam ölçümü: Özel imal ettirilmiş kesik koni biçimindeki

yayılma hunisi ile

Üst çap: 5 cm

Alt çap: 10 cm

Yü

kseklik:

15 c

m

Harcın yayılma hunisine

doldurulması Huninin kaldırılarak harcın

yayılma çapının ölçümü

DENEYSEL ÇALIŞMA (2009-2011)

Priz ölçümü: TS 2987 Standardına uygun olarak

1, 7, 28 günlük basınç dayanımı ölçümü: TS 2987 Standardına uygun olarak

DENEYSEL ÇALIŞMA (2009-2011)

Laboratuvar çalışmaları sonucunda, bazı kimyasal katkılarla birlikte, atığın %5 minör bileşen olarak (kuru bazda) çimentoya karıştırılmasının;

• basınç dayanımı, • kıvam, • priz süresi, • çimentonun klorür limiti (%0,1) açısından sorun yaratmayacağı görülmüştür.

5 milyon ton klinker kapasitesine sahip olan Mersin-Adana bölgesi: atığın tamamını tüketebilecek kapasitede

SONUÇ

Doğrulama çalışmaları (2010-2011):

%90 klinker

%5 alçı taşı

%5 kalker

%90 klinker

%5 alçı taşı

%5 katı atık ≈

TÇMB: Benzer basınç dayanımları

OYAK Adana Çimento: Atık kullanımı ile daha yüksek

basınç dayanımı

SONUÇ

Adana Çimento’da soda atıkları ile

pilot ölçekli deneme

Düşük maliyetli atık kurutma denemeleri

Fizibilite Raporu

TTGV, ODTÜ, OYAK Adana Çimento, BTC ve Soda

Sanayi A.Ş.’den oluşan proje grubu (2012-2013):

İskenderun Körfezi'nde Endüstriyel Simbiyoz Projesi

Adana Çimento- İşletme Denemesi (2012)

Denemelerde: %90 klinker %2,5 cüruf %5 alçı %2,5 kalker veya Soda katı atığı

Değirmene beslenen karışım: ≈125 ton/h Değirmen sıcaklığı: ≈ 120 ˚C Değirmende kalma süresi: 20-25 dakika Deneme süresi: ≈ 8 saat

SONUÇ: Kimyasal- fiziksel özellikler Basınç dayanımı açısından uygun bulunmuştur.

Düşük maliyetli kurutma alternatifi ?

Buharlaşmanın güneş enerjisi ile sağlanması

Ortamdaki doygun havanın fanlarla değiştirilmesi

İLERİ ARAŞTIRMALAR

Esas hedef katı atıkların tamamının kullanılabileceği bir endüstriyel uygulama alanı yaratılmasıdır. Yürütülen laboratuvar çalışmaları ve işletme denemeleri sonucunda katı atığın %5 minör bileşen olarak çimento üretiminde kullanılabileceği tespit edilmiştir. İleri aşamalar: Atıkların solar yöntemle kurutulması konusunda çalışmalar yürütülecektir. Hedefimiz sıfır atıklı hale gelerek sürdürülebilir üretimi sağlamaktır Atıkların doğrudan ıslak baca gazı arıtma tesislerinde kullanımı incelenecektir.

ÖZET

ATIKLARIN ISLAK BACA GAZI ARITMA SİSTEMLERİNDE KULLANIMININ İNCELENMESİ

atık yakma

çimento

cam

kuvvet sant.

metal işleme

petrol raf.

Alternatifler: CaCO3, CaO, NH3, NaOH, deniz suyu, Soda Katı Atığı ???

TEŞEKKÜR EDERİZ... Sn. Hidayet Özdemir Prof. Dr. Erbil Öztekin

Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği (TÇMB) OYAK Adana Çimento

OYAK Beton Çimsa Chryso

Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Şirketi

ODTÜ Çevre Mühendisliği Bölümü Soda Fabrikası Üretim Müd.

Soda San. A.Ş. Mühendislik Hizmetleri Müd.- Oktay Onaç Kromsan Fabrikası Üretim Müd.- İhsan Teberik

Soda San. A.Ş. Proses Kont. ve Analitik Hizmetler Müd. Soda San. A.Ş. Teknik Müd.