Sosyal Medyada Twitter Konuşma Diline İlişkin Bir

Araştırma: Ortak Hashtag Kullanımı ile Kullanıcı Profili

Arasındaki İlişki

C.S. Sütcü

1, Ç. Aytekin

2

1Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, csutcu@marmara.edu.tr

2Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, cigdem.aytekin@marmara.edu.tr

Özet: Günümüzde yeni nesil iletişim ortamları olarak da anılan sosyal medya, her geçen

gün daha fazla kullanıcı ile buluşmakta ve bu sayede paylaşmaya değer bulunan mesajlarla

etkileşimli ortamlar yaratılmaktadır. Bu ortamların görece olarak daha özgürce konuşmaya

imkân sağladığı ve böylelikle giderek kendisine özgü bir dil oluşturduğu söylenebilir.

İletişim sıklığını arttıran ve enformasyon bombardımanı olarak tarif edilen durumlara yol

açan internet ve sosyal medyanın günlük konuşma dili üzerindeki etkileri üzerine pek çok

çalışma yapılmıştır. Bu çalışmada, çok kısa bir süre içinde dünyada ve Türkiye’de geniş bir

kullanıcı kitlesine ulaşan ve özellikle gençler arasında hızlı bir şekilde mesajlaşmaya,

duygu ve düşünceleri paylaşmaya imkân sağlayan Twitter ortamı ele alınmış ve bu ortamda

“hashtag” adıyla kullanılan anahtar kelime ile etiketleme yönteminin güncel bir konu

üzerindeki etkileri incelenmiştir. Ortak bir konu hakkında kolayca konuşabilmeyi

hedefleyen hashtag kullanımı, tüm kullanıcıları o konu hakkında konuşmaya davet ederken

aynı zamanda gönderilen mesajı da etiketlemektedir. Böylece, kişiler belli bir konu

çerçevesinde düşüncelerini paylaşabilmektedir. Bu noktadan hareketle; yöntem olarak belli

sayıda, aynı hashtag’le mesaj gönderen bir örneklem kullanıcı grubu oluşturulmuş ve açık

Twitter kullanıcı profilleri ile gönderdikleri mesajlar istatistiksel analizlerle

karşılaştırılarak, aynı hashtag’leri kullanan kişilerin profil bilgileri arasında bir benzerlik

olup olmadığı araştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Sosyal Medya, Twitter, Etkileşim, Hashtag.

1. Giriş

Sosyal iletişimin giderek artan oranda yazılı olarak bilgisayarlar ve cep telefonları

üzerinden yapılmakta olduğu ve yazının da bu ihtiyacı karşılamak üzere daha az biçimsel

bir şekle büründüğünü belirten çeşitli yazarlar bulunmaktadır (Eisenstein ve diğerleri,

2002:1). Sosyal medya uygulamalarının kullanıcı sayısının dünyada ve Türkiye’de hızla

artıyor olması da bu yöndeki düşünceleri kuvvetlendirmektedir. Örneğin, Sütcü ve

Aytekin’in “Elektronik Ticaret’ten Sosyal Ticaret’e Dönüşüm Sürecinde Ölçümleme”

isimli kitaplarında belirttikleri gibi Facebook, aktif kullanıcı sayısı 14 Eylül 2012 itibariyle

bir milyarı geçmiş olan, sanal ortamda insanların en çok bir araya geldikleri bir sosyal

mecra oldu (Sütcü ve Aytekin, 2013:41).

Çalışmaya konu edilen Twitter ortamı ise, kullanıcılarına 140 karakterlik kısa mesajlar

gönderme imkânı sağlayan, 2009 yılında ortaya çıkmış hem web tabanlı hem de mobil

1863

cihazlarda kullanılabilen bir uygulamadır. Webrazzi’nin, Monitera tarafından yapılan

“Twitter Türkiye 2013” araştırmasında yer alan istatistiklere göre Türkiye’de Twitter

kullanıcılarının durumu şöyle özetlenebilir (Koca, 2013):

“Türkiye’de 9.6 milyon Twitter kullanıcısı bulunuyor, geçtiğimiz yıl aynı sayı 7.2

milyon olarak hesaplanmıştı. Buna göre bir yıl içerisinde Twitter’ın Türkiye’deki

üye artışı %33.3 oranında gerçekleşmiş. Bu kullanıcıların %53’ü kadın, %47’si ise

erkek olarak belirlenmiş. Bu kullanıcılardan 6.2 milyonu aylık olarak Twitter’ı

aktif kullanıyorken, 4.3 milyon kullanıcı ise haftalık olarak Twitter’ı aktif şekilde

kullanıyor. Şirketin paylaştığı istatistiklere göre, Türkiye’de günde 8 milyon adet

tweet atılırken geçtiğimiz yıla göre bu sayı %470 artış göstermiş. Yani Türk

kullanıcılar geçen yıla oranla 4,7 kat daha fazla tweet atıyor […] Tweet’lerde

yapılan paylaşımlarda ise %61 oranla resim ilk sırada gelirken sırasıyla video,

lokasyon ve haber içerikleri geliyor. Resim paylaşımlarında birinci sırada günlük

279 bin resimle Twitter’ın kendi servisi ilk sırada gelirken, Instagram 25 bin resim

ile ikincisi sırada yer alıyor. Monitera’nın verilerine göre ortalama bir Twitter

kullanıcısının 320 takipçisi bulunuyor.”

Sosyal medya ile ilgili bu sayılar, özellikle Facebook ve Twitter ortamlarının hem dünyada

hem de Türkiye’de önemli sayıda kişiyi bir araya getiren ortamlar olduğu gerçeğini gözler

önüne sermektedir.

2. Sosyal Medyanın Etkileşim Özelliği

Etkileşimi tarif ederken yapılan en önemli hatalardan birisi, bir iletişim sürecinde karşı

taraftan alınan geribildirimin etkileşim olarak kabul edilmesi olmaktadır. Hâlbuki

etkileşimin olması için geribildirimin olması gerekli fakat yeterli değildir. Geribildirimi

alan tarafın karşı tarafa yeni bir mesaj gönderirken, aldığı geribildirimin içeriğine bağlı

olarak o mesajı göndermesi ve karşı tarafın da aynı şekilde gelen mesaja bağlı olarak bir

mesaj göndermesi durumunda etkileşim gerçekleşmiş olur. Yani bağlam (içerik) etkileşimin

oluşmasını sağlar.

Orkan ve Sütcü’nün bahsettiği gibi iletişim ortamlarının devam eden dönüşüm süreci içinde

bulunduğumuz bu dönemde iki önemli noktada gelişmeler olduğunu görmekteyiz.

Bunlardan birincisi, yeni medya teknolojilerinin geliştirilmesine harcanan yoğun çaba ve

ikincisi de medyanın giderek daha artan oranda yöndeşmesidir (Orkan ve Sütcü, 2005:125).

İnsan-makine etkileşimi özelinde, iletişimde etkileşimin artmasında önemli faktörlerden

birinin yöndeşme olduğu bariz bir durumdur. Burada kastedilen, sadece donanımsal ve

yazılımsal bir yöndeşme değildir. Konunun ekonomik, kültürel ve bireysel boyutları olduğu

gibi dilbilimi açısından da etkileri bulunmaktadır.

Sosyal medyanın coğrafik olarak küresel bir kapsayıcılığı olmasına rağmen, Eisenstein ve

diğerlerinin aktardıklarına göre sosyal medyada yeni kelime yaratma konusu coğrafik

olarak dar alanda ve oldukça yerel düzeyde olmaktadır. Çalışmaları göstermiştir ki,

örneğin, “brother” (kardeş, birader, ağabey) kelimesi yerine kullanılan “bruh” kelimesinin

Twitter üzerinde kullanımı 1-8 hafta içinde Amerika’da önce bir kaç güneydoğu kentinde

başlamış, daha sonra 35-43 hafta içinde tüm güneydoğuya yayılmış ve son olarak da 78-86

hafta içinde batı kıyısında da kullanılmaya başlamıştır (Eisenstein ve diğerleri, 2002:1-2).

1864

Bu tipik örnekten de görülebileceği gibi, sosyal medya sadece insanların gündeminin ne

olduğunu belirlemeye yönelik olarak değil, aynı zamanda dil kullanımlarının da nasıl

geliştiğini anlamak için uygun ortamlar olabilir.

3. Twitter Özelinde Sosyal Medyada Fikir Paylaşımları: Hashtag

Kullanımı

Hashtag (#) rakam işareti anlamına gelir. Örneğin, #,### ifadesi, 4 haneli bir sayıyı ifade

eder ve Excel programında hücrelere girilecek sayıları biçimlendirmek için kullanılır. Bir

başka kullanımı olan muhasebedeki uygulamasında ise, bir değeri ifade eden sayının önüne

ve sonuna yazılarak o sayı sınırlandırılmış, başka rakam eklenmesi önlenmiş olur. Örneğin,

#1.500# gibi. Twitter ortamında ise, ortak bir konu hakkında kolayca konuşabilmeyi

hedefleyen hashtag kullanımı, tüm kullanıcıları o konu hakkında konuşmaya davet ederken

aynı zamanda gönderilen mesajı da etiketlemektedir. Böylece, kişiler bir konu çerçevesinde

düşüncelerini paylaşabilmektedir.

Örneğin, tweet yazarken #AnahtarSözcük yazıldığında Twitter # işareti konulduğu için bu

anahtar sözcüğe bir bağlantı (link) yapar, bu bağlantıya tıklandığında dünya üzerindeki bu

anahtar sözcüğü içeren bütün tweet’ler zaman sırasına göre sıralanır. Böylece takip

kolaylaşmış olur. Hashtag hakkında bir küçük püf noktası da, girmek istediğimiz hashtag

eğer birden fazla sözcükten oluşuyorsa mutlaka bu sözcüklerin bitişik yazılması

gerekliliğidir. Aksi halde Twitter sadece ilk sözcüğü hashtag olarak algılar (Sabah

Teknoloji, 2011). Ayrıca hashtagler büyük/küçük harfe duyarlı değildir. Sadece kolay

okuma için büyük harf kullanılır (murekkep.org, 2012a). Örneğin, #BizBirAileyiz,

#mobil13 ve #Fenerbahçesençokyaşa gibi.

Hashtag kullanılarak yapılabilecekler de şöyle sıralanabilir (mürekkep.org, 2012b):

1. Grupları Takip Etmek: Gerek kendi şirketiniz hakkında yazılanları takip etmek

için, gerekse diğer organizasyonları takip etmek için kullanılabilir.

2. Promosyonlar Düzenlemek: Eğer ciddi bir takipçi sayısına ulaşmış bir kişi veya

kurumsanız düzenleyeceğiniz promosyon ve kampanyalar için bir hashtag

belirleyerek duyurularda bulunabilir ve reklamlarda bu hashtag’ler ile pazarlama

yapabilirsiniz. Ayrıca “1000. tweet bizden hediye kazanacak” gibi kampanyalar da

sizin hashtag üzerinden konuşulmanızı sağlar. Belli “Trend Topic” bile

olabilirsiniz. Örneğin bir kitabevisiniz ve bir yazara imza günü düzenlediniz;

“#LivaneliPazarGunuBurada” hashtag’i ile takipçileri harekete geçirebilirsiniz.

3. Bir Olaya/Kavrama Katılım veya Tepki Göstermek: Çeşitli grupların hareketleri,

eylemleri, tanıtımları, protestoları gibi sosyal olaylara destek vermek veya

tepkinizi sunmak için ilgili olayların hashtag’lerini kullanabilirsiniz. Mesajınızda

ilgili hashtag’i kullanarak bunu yapmanız mümkün. Örneğin,

“#seragazinahayirkampanyasını destekliyorum” gibi.

4. Kavramları Etikeleyerek Onlara Destek Olmak: Bazen mesajlarınızda

kavramlardan bahsedersiniz ama o kavramın anlamını açıklamak için yeriniz

yoktur. O zaman hemen başına bir “#” işareti koyarak okuyucuyu onunla ilgili

yazılmış tweet’lere yönlendirebilirsiniz. Örneğin,

1865

“#TabletPCkullanımıgündengüneartıyor” derken tablet pc kavramını bilmeyen

birisi bu linki tıklayarak gerekli bilgiye ulaşabilir.

http://www.hashtags.org/ adresinden hashtag kullanımının çeşitli boyutları ile ilgili detaylı

bilgi alınabilir. Bizim bu araştırmada kastettiğimiz hashtag’ler, üçüncü maddede belirtilen

“bir olaya/kavrama katılım” çerçevesine ait olup güncel bir konu içermektedir.

4. Araştırma

Araştırmada, 2020 olimpiyatlarına İstanbul şehrinin adaylığı dolayısıyla, onun sosyal

medyada Twitter özelinde hashtag’ler aracılığıyla kimler tarafından ve nasıl konuşulduğunu

ortaya koyabilmek amacıyla bir model geliştirilmiştir. Böylelikle “hashtag” adıyla anılan

etiketleme yönteminin güncel bir konu üzerindeki etkileri incelenebilecektir. Bu noktadan

hareketle, aynı anahtar kelimelerle mesaj gönderen bir örneklem kullanıcı grubu

oluşturulmuş ve kullanıcı profilleri vasıtasıyla tercihen belirttikleri kişisel bilgileri

arasındaki benzerlikler/farklılıklar istatistiksel analizlerle değerlendirilmiştir.

a. Verinin Hazırlanması ve Yöntem

“İstanbul Olimpiyat” anahtar kelimesinin geçtiği tweet’ler (mesajlar) 08.04.2013-

15.04.2013 tarih aralığında aranmış ve 403 farklı Twitter hesabından gönderilmiş toplam

440 tweet’in kaydedildiği bir veri tabanı oluşturulmuştur. Araştırma konusu olarak bu

anahtar kelimenin seçilme amacı, olimpiyatlara ev sahipliği yapacak şehrin açıklanmasına

130 gün kala Türkiye için böylesine güncel bir konunun sosyal medyada hangi özellikler

dâhilinde konuşulduğunu ortaya koyabilmektir. Bu çerçevede İstanbul 2020 Adaylık

Komitesi CEO’su Ali Kiremitçioğlu’nun 16 Nisan tarihli basın bültenindeki şu paylaşımını

aktarmak yerinde olacaktır (Kiremitçioğlu, 2013:1):

“En iyi Olimpiyat hikâyeleri, unutulmaz arka planlara sahip kentlerden çıkar. İstanbul

insanlar, fikirler ve tabii ki kıtalar arasında köprü kuran bir şehirdir. İstanbul siyaset,

coğrafya, felsefe ve kültür için her zaman güçlü bir tiyatro, milenyum için bir buluşma

noktası olmuştur. İstanbul, Doğu ile Batının, eskinin ve yeninin, gençliğin ve

mükemmelliğin, potansiyelin ve fırsatların kucaklaştığı bir şehirdir. İstanbul 2020 ile

paylaşacağımız bu hikâyeler, milyonlarca insanı pek çok açıdan etkileyecektir.”

Başlangıçta elde edilen 503 tweet gürültüden arındırılmış ve bu yolla bir kısmı Türkçeden

farklı bir dilde olduğu için, bir kısmı 2020 olimpiyatları ile ilgili olmayan yer bildirimi

(olimpiyat-site, olimpiyat-stadyum, olimpiyat-park vb.) mesajları olduğu için, bir kısmı da

erişilemeyen hesaplar olduğu için veri tabanından çıkarılmıştır. Daha sonra bu benzersiz

403 twitter kullanıcısının profil sayfalarına gidilerek kendilerinin beyanına dayanan bilgiler

doğrultusunda veritabanına işlenmiştir. Ayrıca kullanıcıların cinsiyet bilgileri de kişisel

hesaplar için “kadın/erkek” ve kurumsal hesaplar için “kurumsal” kelimeleri ile

veritabanına kaydedilmiştir. Burada belirtmek gerekir ki, bir kısım kullanıcılar profil

ortamında ait oldukları kurumu beyan etmekle birlikte, “bu hesaptaki tweet’ler benim şahsi

görüşlerimi yansıtmaktadır” mesajını da ekleyerek twitter ortamında yer almaktadır. Ayrıca

bu ortamda kimi kullanıcılar profil bilgilerine sadece hobilerini yazarken, kimileri de

mesleklerinden söz eden ifadeler kullanabilmiştir. Bu durumun, kullanıcıların Twitter

1866

ortamında hangi kimlikleri ile yer almak istediklerine bağlı olarak değişeceği söylenebilir.

Bazı kullanıcılar görece özgür olarak kabul edilen bu ortamda mesleki kimliklerini bir yana

bırakırken, kimileri de beraberinde ortama taşıyabilmektedir.

b. Tanımsal Analiz Bulguları

Tweet tabanlı bulgular: 310’u benzersiz olmak üzere veri tabanında bulunan toplam 440

tweet’in %39’u retweet’dir. Retweet bir başkasından gelen tweet’in kişinin kendi

sayfasında yayınlaması esasına dayanır. Twitter ortamında retweet’lerin bazen ilgili haberi

aktarmak, bazen tweet sahibini onore etmek, bazen onun görüşüne katıldığını bildirmek,

bazen de karşıt görüşü de aktarmak amaçlarıyla gerçekleştirilerek takipçilerle paylaşıldığı

söylenebilir.

Ayrıca, İstanbul’un olimpiyat şehri adaylığıyla ilgili olarak atılan tweet’lerin bir kısmı

“dünya olimpiyat görsün” gibi destekleyici ifadeler içerirken, bir kısmının da çeşitli

sebeplerle desteklenmeyen yönde ifadeler içerdiği söylenebilir.

Kaynak tabanlı bulgular: Atılan tweet’lerin kaynağının tespitine ilişkin araştırmada 29

benzersiz kaynak elde edilmiştir. Toplam 440 tweet’in hangi kaynaklardan ve kaç adet

olarak gönderildiğine ilişkin bulgular Şekil 1’de verilmiştir. Görüldüğü gibi Twitter’ın web

ortamından atılan tweet sayısı 145 adet ile en ön sırada gelmektedir ve toplam içinde üçte

birlik bir paya sahiptir. Iphone mobil cihazlardan atılan toplam tweet sayısı ise 84 olup yine

toplam içinde yaklaşık beşte birlik oranla önemli bir paya sahiptir. Demek ki, kullanıcılar

en az mobil olmadıkları durumda böylesine güncel bir konuya ilişkin en çok tweet

atabilmişlerdir. Çok büyük bir kullanıcı kitlesine sahip olan Facebook ortamından atılan

tweet sayısının sadece “5” olması ise dikkat çekici olup, bu durumun Facebook ortamının

doğası ile ilişkili olduğu söylenebilir.

54

20 6 1 5 11

1 2 1 1 2 3 9

84

1 9

1 1 1 1 1 1

34

7 1 1 2

34

145

0

20

40

60

80

100

120

140

160

An

dro

id

Bla

ckB

erry

dlv

r.it

Ech

ofo

n

Face

bo

ok

fou

rsq

uar

e

gezi

o

Go

ogl

e

Hab

erD

ex

hab

erm

on

ito

r.co

m

Ho

otS

uit

e

iOS

iPad

iPh

on

e

Lin

ked

In

Mo

bile

Web

(M

2)

Net

wo

rked

Blo

gs

Sab

ah iP

ad

Soci

al b

y N

oki

a

son

dak

ika

TBM

M S

osy

al M

edya

…

Turk

ce b

ahis

Twee

t B

utt

on

Twee

tDec

k

Twee

tian

fo

r Sy

mb

ian

twee

turk

Twit

ter

for

Mac

twit

terf

eed

web

1867

Şekil 1. İstanbul Şehrinin Olimpiyat Adaylığı ile İlgili Olarak Atılan Tweet’lerin Kaynak

Bilgisi.

Tweet atan kullanıcıların konum olarak şehir bilgisine ilişkin bulgular: 403 kullanıcı

tarafından atılan tweet’lerin %48’inin konum olarak şehir bilgisine ulaşılabilmiştir. Elde

edilen benzersiz 30 şehrin tweet sayısına göre dağılımları Şekil 2’de verilmiştir. İstanbul’un

olimpiyat şehri adaylığına İstanbul’dan atılan tweet’lerin oranı haklı bir payla %64’lük en

büyük dilime sahiptir. Ankara %9 ile 2. ve İzmir ise %5’lik dilimle 3. sırada yer almaktadır.

Türkiye’nin 85 şehrinden 55’i böylesine bir konuda sessiz çoğunluğu oluştururken,

Amerika Birleşik Devletleri’nin New Jersey eyaletinden iphone ile atılan destek tweet’i

önemlidir.

135 19

10 4 3 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

0 20 40 60 80 100 120 140 160

İstanbul

Ankara

İzmir

Antalya

Samsun

Trabzon

Adana

Amasya

Bilecik

Bursa

İzmit

Karabük

Konya

Mersin

Osmaniye

Rize

Sakarya

Yalova

Aydın

Bitlis

Bolu

Denizli

Düzce

Erzincan

Gaziantep

Kastamonu

Kocaeli

Muğla

New Jersey

Van

Zonguldak

1868

Şekil 2. Tweet Atan Kullanıcıların Konum Olarak Şehirlere Göre Dağılımları.

Tweet atan kullanıcıların konum olarak ülke bilgisine ilişkin bulgular: 403 kullanıcı

tarafından atılan tweet’lerin %54’ünün konum olarak ülke bilgisine ulaşılabilmiştir. Elde

edilen benzersiz 7 ülkenin tweet sayısına göre dağılımları Şekil 3’de verilmiştir. Görüldüğü

gibi, yurt dışında yaşayan Türkler Türkçe dilindeki 9 adet tweet’le İstanbul’un olimpiyat

şehri adaylığı hakkında mesaj göndermişlerdir.

Şekil 3. Tweet Atan Kullanıcıların Konum Olarak Ülkelere Göre Dağılımları.

Url tabanlı bulgular: Toplam 440 adet tweet’in %36’sı bir link içermektedir. Başka bir

deyişle, tweet’lerin %36’sı bir web sitesindeki “Twitter’da paylaş” butonu vasıtasıyla

atılmıştır. Tam bir ayrım yapılmamakla birlikte bu linklerin çoğunluğunu haber siteleri

oluşturmaktadır. Demek ki, Twitter hesabı olan bazı internet haber okuyucuları İstanbul

şehrinin olimpiyat adaylığı ile ilgili okudukları haberi takipçileriyle paylaşmaya değer

görerek kendi sayfalarında yayınlamışlardır ve bu tür tweet’ler toplam içinde %36’lık bir

paya sahiptir.

Medya tabanlı bulgular: Toplam 440 adet tweet’in %5’inde İstanbul’un olimpiyat şehri

adaylığıyla ilgili mesajı kuvvetlendirme amaçlı 17 farklı resim eklentisi de bulunmaktadır.

Cinsiyet tabanlı bulgular: Toplam 440 adet tweet’in %53’ü erkek, %25’i kadın ve %22’si

kurumsal kullanıcılar tarafından gönderilmiştir. İlgili dağılım Şekil 4’te görselleştirilmiştir.

Oysa çalışmanın giriş kısmında Monitera tarafından yapılan araştırmada Twitter kullanım

oranlarının kadınlarda %53 ve erkeklerde %47 oranında olduğu belirtilmişti. Bu verilerden

hareketle, İstanbul’un olimpiyat şehri adaylığı konusuna kadınların erkeklere göre

neredeyse yarı yarıya daha az ilgi gösterdikleri söylenebilir.

1

1

1

1

2

2

230

0 50 100 150 200 250

Avusturya

İngiltere

İrlanda

Makedonya

Almanya

Amerika Birleşik Devletleri

Türkiye

1869

Şekil 4. Tweet Atan Kullanıcıların Cinsiyetlerine Göre Dağılımları.

Kullanıcı profili ile ilgili bulgular: Beyanı kullanıcı tercihine bağlı olduğu için toplam 403

kullanıcının %41’ine ilişkin twitter profil bilgisi elde edilebilmiştir. Benzersiz 73 adet

kullanıcı profil bilgisi ve onlara ilişkin tweet sayıları Tablo 1’de verilmiştir. 1 haftalık

zaman dilimi içerisinde İstanbul’un olimpiyat adaylığı ile ilgili olarak en fazla tweet atan

kullanıcı, sadece bu ortamda kurumsal bir kimlikle yer alan “güncel haber” isimli hesaptır.

Tablo 1. Kullanıcı Profilleri ve Attıkları Tweet Sayısı

Profil Bilgisi Tweet

Sayısı Profil Bilgisi

Tweet

Sayısı

güncel haber hesabı 21 dernek başkanı 1

haber sitesi 17 devlet bakanı 1

gençlik hizmetleri spor ilçe

müdürlüğü 9 editör

1

gazeteci 7 film yapımevi 1

mühendis 7 forum sitesi 1

öğrenci 7 gazete genel koordinatörü 1

öğretmen 7 genç akademisyenler grubu 1

yazar 7

gençlik hizmetleri genel

müdürü 1

gençlik merkezi 5

gençlik kolları yönetim kurulu

üyesi 1

dergi 4 gençlik ve spor bakanı 1

gayrimenkul fuarı 4 gençlik ve spor bakanlığı 1

bisiklet şirketi 3 gözlemevi 1

eleştirmen 3 haber koordinatörü 1

gazete 3 haber müdürü 1

ibb halkla ilişkiler 3 il spor yönetim kurulu üyesi 1

internet televizyonu 3 internet gazetesi 1

53%

25%

22% erkek

kadın

kurumsal

1870

muhabir 3

istanbul 2020 olimpiyat web

sitesi 1

ajans 2 mali müşavir 1

ajans çalışanı 2 mektup yarışması 1

biyolog 2 olimpiyat hesabı 1

gençlik merkezi lideri 2 olimpiyat komitesi 1

grafiker 2 parti gençlik kolları 1

haber bülteni 2

pazarlama ve kurumsal iletişim

müdürü 1

istanbul2020 medya direktörü 2 pazarlama yönetmeni 1

mimar 2 planlama sorumlusu 1

spiker 2 reklamcı 1

yönetim kurulu başkanı 2 satış temsilcisi 1

ajans başkanı 1 sosyal medya platformu 1

akademisyen 1 sosyal medya uzmanı 1

aktör 1

spor federasyonu yönetim

kurulu üyesi 1

atletizm federasyonu 1 şarkıcı 1

avukat 1 tbmm 1

belediye hizmetleri sitesi 1 tercüman 1

belediye meclis başkanı 1 türk hava yolları 1

bölge müdürü 1 üniversite medya merkezi 1

denizcilik kulübü 1 üniversite spor oyunları 1

yetkili servis 1

Tweet’lerde kullanılan hashtag tabanlı bulgular: Toplam 440 tweet’in %17’sinde hashtag

kullanılmıştır. Benzersiz 28 adetten oluşan bu hashtag’ler kullanım sıklıkları ile birlikte

Tablo 2’de verilmiştir.

Tablo 2. İstanbul’un Olimpiyat Adaylığı ile İlgili Olarak Kullanılan Hashtag’ler ve

Sıklıkları

Hashtag Kullanım Sıklığı

BirlikteKöprülerKuralım istanbul2020 BridgeTogether 13

arkiparc 12

1871

bridgetogether 12

2020Olimp 4

arkiparc istanbul2020 3

ibb 3

İstanbul2020 3

AA93Yaşında 2

Istanbul2020 olimpiyat 2

sondakika haber 2

2020Olimpiyat 1

32nciGün 1

avrasyaekonomizirvesi 1

bridgetogether istanbul2020 1

civciktaytgiysin 1

CNNTURK SonDakika 1

DogusGrubu 1

doğuş 1

Galatasaray 1

Haber 1

haber7 1

Istanbul2020 1

ibb istanbul2020 bridgetogether olympicgames 1

İstanbul 1

istanbul2020 bridgetogether 1

Olimpiyat 1

SonDakika 1

yapıprojehaberleri proje sunulan ve yapı 1

Tablo 2’den görüldüğü gibi bir tweet’te en az 1, en çok 4 hashtag bir arada

kullanılabilmiştir. Fazla sayıdaki bu hashtag kullanımı, “kullanıcının attığı tweet’in mutlaka

İstanbul’un olimpiyat adaylığı ile ilgili olduğunu anlatma isteği” biçiminde açıklanabilir.

Yani burada fazla sayıda hashtag, mesaj içeriğinin konu ile ilgili olduğunu kuvvetlendirme

1872

amacıyla kullanılmıştır. Ayrıca “bridgetogether” ve “olympicgames” gibi İngilizce

kelimelerden oluşan hashtag’ler de Türkçe tweet’ler arasında yer alabilmiştir.

Diğer yandan bazı hashtag’lerin “İstanbul’un olimpiyat adaylığı” konusu ile direk olarak

ilgili gözükmediği söylenebilir. Kullanıcının böyle ilgisiz gibi gözüken hashtag’leri

kullanmış olması iki biçimde açıklanabilir: Bunlardan birincisi, kullanıcı hashtag kullanımı

konusunda yeterli bilgiye sahip olmayabilir. İkincisi ise, belki de kullanıcı takipçilerine

İstanbul’un adaylığı konusunda konuştuğunu iletmek istemektedir ancak beraberinde bu

konu ile ilgili başka bir konudan da bahsetmek istemektedir ve hashtag’le ilgili olan bu 2.

konu onun için daha önemlidir.

Hashtag-Profil-Cinsiyet ilişkisine yönelik bulgular: Toplam 74 adet tweet’te hashtag

kullanımı gerçekleşmiştir. Bunların %50’si erkeklere, %31’i kurumsal kullanıcılara ve

%19’u ise kadınlara aittir. Buradan, araştırmaya konu olan örneklem grubu için erkeklerin

kadınlara göre yaklaşık 2,5 kat daha fazla sayıda tweet atarken hashtag kullandığı

söylenebilir. İlgili grafik Şekil 5’te verilmiştir.

Şekil 5. Hashtag Kullanarak Tweet Atan Kullanıcıların Cinsiyetlerine Göre Dağılımları.

Hashtag kullanarak tweet atan kullanıcıların %39’unun profil bilgisine ulaşılabilmiştir.

Profil bilgisi, kullanıcıların tercihine bağlı olarak girilen ve onları Twitter ortamında

tanımlayan bilgilerdir. Bu doğrultuda %39 oranının farklı açıklamaları olabilir. “Gizli

kimlik” kavramı bu açıklamalardan birisine örnek olarak verilebilir. Hashtag kullanarak

tweet atan kullanıcılardan profil bilgisi belli olanların profillerine göre dağılımları ise Şekil

6’da verilmiştir. Görüldüğü gibi bu konudaki ilk 3 kullanıcı sırasıyla “haber sitesi”, “güncel

haber hesabı” ve “internet televizyonu” olup kurumsal Twitter kullanıcılarıdır. Demek ki,

haber odaklı bu hesaplardan en çok hashtag’li tweet atılmıştır. Bu durum bir yandan bilinçli

sayılabilecek bir hashtag kullanımına işaret ederken, diğer yandan da İstanbul’un olimpiyat

şehri adaylığının Twitter ortamında daha çok haber verme amaçlı hashtag’lerle

konuşulduğu söylenebilir.

50%

19%

31% erkek

kadın

kurumsal

1873

Şekil 6. Hashtag Kullanarak Tweet Atan Kullanıcıların Profillerine Göre Dağılımları.

5. Sonuç

Araştırmaya konu edilen Twitter ortamı kullanıcılarına 140 karakterlik kısa mesajlar

gönderme imkânı sağlayan bir uygulamadır. Kullanıcılar bu ortamda takipçileriyle kendi

istedikleri konularda paylaşımlarda bulunurlar. Bu konular bazen vermek istedikleri bir

haber, bazen günlük yaşantılarına ilişkin bir problem, bazen paylaşmak istedikleri bir

resim/video ve bazen de bulundukları konumu bildirme amaçlı bir yer bildirim mesajı

olabilir. Bunlara ilaveten bazı durumlarda da bu mesajlar güncel bir konu ile ilgili olarak

kendileriyle paralel veya karşıt yönde düşünen kullanıcılara kendi sesini de duyurmak

isteme amacı taşıyabilir. Hashtag’ler bu anlamda Twitter ortamında kullanıcılara aynı

konuda konuşma imkânı sunarak topluluk oluşturma fırsatını verir.

Bu çalışmada güncel bir konu üzerinde aynı hashtag’lerle konuşan küçük bir kullanıcı

topluluğu attıkları tweet’ler bazında incelenmiştir. Tweet’lerin semantik yapısı

incelendiğinde bir kısım kullanıcıların güncel konuya olumlu yönde yaklaştıkları

görülürken bir kısım kullanıcılar destek vermemişlerdir. Ayrıca kullanıcıların hangi

görevlerde bulunduklarına, cinsiyetlerine ve mesajı konum olarak nereden ve hangi

kaynaktan gönderdiklerine ilişkin incelemeler de yapılabilmiş ve sonuçların olası sebepleri

tartışılmıştır. Bu çerçevede Twitter özelinde kullanıcıların her birini kişisel yayıncı haline

getiren sosyal medyanın güncel konularda onların nabzını tutmaya yardım eden ortamlar

olarak değerlendirilebileceği söylenebilir.

Son olarak hashtag’ler benzer bir konuda konuşma eğilimi özellikleriyle, metinlerden

anlam çıkarma esasına dayanan metin madenciliği, hatta daha özelinde fikir madenciliği

1 1 1

2

1

2 2 2

4

1

5

2

3

1 1 1

0

1

2

3

4

5

6

1874

uygulamaları için uygun bir zemin hazırlayıp doğru içeriği bulma konusunda analizcilere

yardım ederek onların işini kolaylaştırabilir. Gelecek çalışmalarda yapılabilecek böylesine

bir analizle hashtag kullanımının bu yönde de etkinliği araştırılabilir ve önerilerde

bulunulabilir.

1875

Kaynakça:

Eisenstein, J., O'Connor, B., Smith, N. A., & Xing, E. P. (2012). Mapping the geographical

diffusion of new words. arXiv preprint arXiv:1210.5268.

Kiremitçioğlu, A. (16.04.2013). Dünya Medyasına ‘En İyi Olimpiyat Hikayelerini’ Vaat

Ediyor. İstanbul 2020 Aday Şehri Basın Bültenleri.

http://www.istanbul2020.com.tr/index.php?lang=tr. 27.04.2013.

Koca, A.A. (12 Şubat 2013). Türkiye’deki Twitter kullanıcılarının sayısı 9.6 milyona ulaştı

[infografik]. Webrazzi.com. http://www.webrazzi.com/2013/02/12/twitter-turkiye-

istatistikleri-2013/. 23.03.2013.

Murekkep.org. (2012a). Hashtag Nedir? Twitter #HashTag Kullanımının Önemi.

http://www.murekkep.org/hashtag-nedir-twitter-hashtag-kullaniminin-onemi. 28

Mart 2012. 27.03.2013.

Murekkep.org. (2012b). Twitter Hashtag Kullanımı Hakkında İpuçları.

http://www.murekkep.org/twitter-hashtag-kullanimi-hakkinda-ipuclari/. 28 Mart

2012. 27.03.2013.

Sabah Teknoloji. (2011). Hashtag nedir? Giriş Tarihi: 17.11.2011. Güncelleme Tarihi:

17.11.2011. http://www.sabah.com.tr/Teknoloji/Haber/2011/11/17/hashtag-nedir.

23.03.2013.

Sütcü, C.S. ve Aytekin Ç. (2013). Elektronik Ticaret’ten Sosyal Ticaret’e Dönüşüm

Sürecinde Ölçümleme, İstanbul: Derin.

Sütcü, C.S. ve Orkan A.L. (2005). Nonlinearity and Interactivity in Communication and

New Media Approach. 3rd International Symposium of Interactive Media Design.

Yeditepe University. 5-7 January. İstanbul.

1876