SPOŁECZNE I EKONOMICZNE DYLEMATY ORAZ …piz.san.edu.pl/docs/e-XIV-1.pdf · wych i jest podzielony na trzy obszary tematyczne: ... Zaprezentowane zostały występujące w literaturze

PRZEDSIBIORCZO I ZARZDZANIE

ISSN17332486

TOM XIV, ZESZYT 1

http://piz.san.edu.pl

SPOECZNE I EKONOMICZNE DYLEMATY ORAZ WYZWANIA WE WSPCZESNYM ZARZDZANIU

Redakcja Pawe Trippner

d 2013

Cakowity koszt wydania Zeszytu 1 sfinansowany ze rodkw Spoecznej Akademii Nauk

Zeszytrecenzowany

Redaktor:PaweTrippner

Komputerowy skad tekstu, redakcja i korekta techniczna: Jadwiga Poczyczyska

Projektokadki:MarcinSzadkowski

Copyright:SpoecznaAkademiaNaukISSN17332486WydawnictwoSpoecznejAkademiiNauk(poprzednioSWSPiZ):email:[email protected],426325026w.339

www.spoleczna.edu.pl/wydawnictwo Wersja papierowa wydania jest wersj podstawow

Druk i oprawa: Mazowieckie Centrum Poligrafii, ul. Dua 1, 05-270 Marki [email protected], tel. 0 509 137 077

Spis treci Wstp .................................................................................................................. 5

Rozdzia I: Aktualne wyzwania stawiane przedsibiorstwu i przedsibiorcy ...................................................................... 11

MichaChmieleckiActivelisteningskillsincrisisnegotiations ................ 13JoannauczakSupervisionandcontrolasconstituentsofmanaginganorganizationillustratedwithanexampleofPolice ...................................... 23

OksanaSerokaStolkaKorzycizzastosowaniaekologicznejspoecznejodpowiedzialnocibiznesu............................................................................ 39

ukaszSukowskiTheidentityoforganisationresearchers ....................... 55Rozdzia II: Teoretyczne aspekty zarzdzania kapitaem

intelektualnym i spoecznym............................. 67

AndrijChukhrayOntologiadefinicjimodelubiznesowegoprzedsibiorstwa ........................................................................................... 69

NataliaChukhrayWpywinnowacjinakryzysnadmiernejkonsumpcji ...... 85ElbietaMarkiewiczWpywkapitauintelektualnegonakreowaniezarzdzaniawiedz..................................................................................... 101

ukaszSukowskiThemultiplemeaningsofmanagement ..................... 117AgnieszkalusarczykSpecyfikazarzdzaniaorganizacjamipozarzdowymiwsektorzekultury............................................................ 131

KrystynaCelarek,ElektronicznaPlatformaUsugAdministracjiPublicznejzagadnieniaadministracyjnoprawneInternetu .................... 145

Rozdzia III: Rola i znaczenie finansw w procesie podejmowania decyzji inwestycyjnych przez podmioty gospodarcze.159

TomaszGrabiaKontrowersjewokspoecznoekonomicznychskutkwinflacjiaspektyteoretyczne...................................................................... 161

EdytaLulewiczIstotarynkufinansowego.................................................. 185MariuszSokoekSposobyograniczaniaszarejstrefy ................................ 205PaweTrippnerAssessmentofinvestmentpolicyindependenceofthesecondpillaroldagepensioninstitutions .................................................. 227

SylwiaWojciechowskaFilipekJakoinformacjibankowej................... 239AnetaEjsmont FinansoweaspektykooperacjimidzynarodowejpionowejjakopodstawowegoczynnikarozwojuinternacjonalizacjisektoraMSPwPolsce(naprzykadziefirmyTableoS.A.zIawy)................................. 261

Wstp Rok2012bywanymokresemwdziaalnociSpoecznejAkademiiNauk.UczelniauzyskaastatusAkademii,dzikiotrzymaniuuprawniedonadawaniadoktoratwwkolejnej,drugiej judziedzinie (naukihumanistyczne,dyscyplinajzykoznawstwo). Drugim wanym wydarzeniem w tym roku, byo opublikowanierozporzdzeniaMinistraNauki iSzkolnictwaWyszegozdnia13 lipca2012 r.w sprawiekryteriw i trybuprzyznawaniakategoriinaukowejjednostkomnaukowym(Dz.U.2012r.poz.877).WydawaneprzezSpoecznAkademiNauk czasopismo Przedsibiorczo i Zarzdzanieotrzymao 7 punktww znowelizowanej licie czasopism, co oznaczazwikszeniepunktacjio1punkt. Zwielkprzyjemnoci isatysfakcjoddajemydo rkczytelnikw,kolejne opracowanie, bdce efektem pracy wydawnictwa SpoecznejAkademii Nauk w odzi. Jest to pierwszy zeszyt naukowy, wydanywramachTomuXIVzseriiPrzedsibiorczoiZarzdzanie. Zeszyt numer 1 zatytuowany Spoeczne i ekonomiczne dylematy orazwyzwaniawewspczesnymzarzdzaniuskadasiz16artykuwnaukowychijestpodzielonynatrzyobszarytematyczne: Aktualnewyzwaniastawianeprzedsibiorstwuiprzedsibiorcy, Teoretyczne aspekty zarzdzania kapitaem intelektualnym i spo

ecznym, Rola i znaczenie finanswwprocesiepodejmowaniadecyzji inwe

stycyjnychprzezpodmiotygospodarcze. Tre, zawartychw zeszyciepublikacji jest zrnicowana idotyczyteoretycznychorazpraktycznychobszarwuniwersalnejdziedziny,jak

6

snaukiozarzdzaniu.Niniejszy tomstanowiefektdokonanychprzezautorw zarwno bada i analiz, jak i studiw literatury przedmiotu.Wartopublikacjipodnosifakt,iczeartykuwjestnapisanawjzykuangielskim. W pierwszej czci zatytuowanej Aktualne wyzwania stawianeprzedsibiorstwu iprzedsibiorcy,zawartezostay4opracowania,dotyczceistoty,mechanizmworazcodziennychproblemw,zwizanychzprowadzeniemdziaalnocigospodarczej. Pierwszyartykuw tejczci jestautorstwaMichaaChmieleckiego,inosi tytuActive listeningskills incrisisnegotiations.Opracowaniedotyczyzachowaodpowiednichosbwsytuacjachkryzysowych.Wskazanezostaoznaczenieefektywnego iskutecznegosuchaniastronyprzeciwnej, jako jednego z najwaniejszych elementw w procesie negocjacjikryzysowych. Scharakteryzowany zosta efektywny negocjator suchacz,ataketechnikiwykorzystywanewtychprocesach. Nastpne opracowanie jest zatytuowane Supervision and control asconstituentsofmanaginganorganizationillustratedwithanexampleofPolice.Jego autork jest Joanna uczak.W artykule zaprezentowane zostayzasady orazmechanizmy nadzoru i kontroliw organizacjach. Podkrelonyzostaspecyficznycharakterorganizacji,jakjestPolicja.Charakterystycepoddanozadania iobowizku,zarwnoprzeoonych, jak i ichpodwadnych. Trzeci artykuw tej czci jest zatytuowanyKorzyci z zastosowaniaekologicznejspoecznejodpowiedzialnocibiznesu,ajegoautorkjestOksanaSerokaStolka.W opracowaniu zaprezentowane zostao znaczenie rozwiza ekologicznych w nowoczesnych przedsibiorstwach, polegajcych na stosowaniu tzw. Ekologicznej Spoecznej OdpowiedzialnociBiznesu.Przedstawione zostaywyniki bada, zgodnie, z ktrymi najwaniejsze korzyci rozwiza ekologicznych to poprawa wizerunkufirmorazwzrostpoziomukulturyorganizacyjnejwprzedsibiorstwach. Ostatniartykuwpierwszej czci tomu jestautorstwa ukaszSukowskiego i jest zatytuowany The identity of organisation researchers.Wopracowaniuzaprezentowanezostaymechanizmyzarzdzaniawiedz, zarwnow aspekcie teoretycznym, jak i praktycznym.Wskazana

7

zostaa rola rodowiska akademickiego, jako dystrybutora wiedzywujciu teoretycznym.Podkrelonezostaorwnieolbrzymieznaczenie stosowania wiedzy w praktyce, przez praktykw, prowadzcychbadania,zarwnoteoretycznejakiempiryczne. DrugaczzeszytuzatytuowanaTeoretyczneaspektyzarzdzaniakapitaem intelektualnym i spoecznym, skada si z szeciu opracowa,dotyczcych teoretycznych koncepcji iproblemw, zwizanych zzarzdzaniemkapitaemspoecznymiintelektualnym. Pierwszyartyku jestzatytuowanyOntologiadefinicjimodelibiznesowejprzedsibiorstwa. Jegoautorem jestAndrijChukhrai.W artykulezaprezentowane zostao znaczenie relacji przedsibiorstwa z otoczeniem,w ramach,ktregoono funkcjonuje.Scharakteryzowanezostaywystpujce w midzynarodowej literaturze przedmiotu definicje modelubiznesowego, jegokonstrukcjaorazznaczeniew funkcjonowaniupodmiotwgospodarczych. Nastpne opracowanie nosi tytuWpyw innowacji na kryzysu nadmiernej konsumpcji, a jego autork jestNataliya Chukhray.Wartykulewskazanonacorazwikszeznaczenie innowacji iprocesw innowacyjnych,w funkcjonowaniu gospodarki oraz spoeczestwa. Podkrelonyzostafaktznacznegoskrceniacykluyciaproduktw,naskutekprocesw innowacyjnych orazproblemy adaptacyjne spoeczestwdo innowacji,cojestczynnikiem,spowalniajcymteprocesy. Autoremkolejnegoartykuu jestElbietaMarkiewicz, i jestonzatytuowanyWpyw kapitau intelektualnego na kreowanie zarzdzaniawiedz.Zaprezentowanow nim znaczeniew funkcjonowaniu przedsibiorstwkapitau intelektualnego, ktry obok inwestycji rzeczowych i finansowych,stanowipodstawichfunkcjonowania.Podkrelonowopracowaniurolodpowiedniegozarzdzaniakapitaem intelektualnymwewaciwymfunkcjonowaniuirozwojupodmiotwgospodarczych. NastpnymartykuemwtejczcijestopracowanienoszcetytuThemultiple meanings of management. Jego autorem jest ukasz Sukowski.Zaprezentowane zostaywystpujcew literaturze przedmiotu teorie,dotyczcewielorakiego znaczeniapojcia zarzdzaniew funkcjonowa

8

niu organizacji. Analizie poddane zostay definicje zarzdzania orazkoncepcjewzakresiekulturowegorelatywizmunaukozarzdzaniu. WartykuleautorstwaAgnieszkilusarczyk,zatytuowanymSpecyfikazarzdzaniaorganizacjamipozarzdowymiwsektorzekulturyzaprezentowana zostaa istota, specyfika oraz znaczenie organizacji, funkcjonujcychwtzw.TrzecimSektorze.Analiziepoddanostrukturtegosektora,sytuacj finansow instytucji pozarzdowych, dziaajcych w jego ramachorazstrategiezarzdzanianimi,zeszczeglnymuwzgldnienieminstytucjikultury.

Ostatnimopracowaniemw tej czci jestartykuKrystynyCelarek,ElektronicznaPlatformaUsug AdministracjiPublicznejzagadnieniaadministracyjnoprawne Internetu, ktry analizuje podstawy prawne funkcjonowaniaePUAP,jejznaczeniewfunkcjonowaniuadministracjipublicznej oraz ocenia przyjte rozwizania prawnew zakresie zaspakajaniapotrzebspoeczestwainformacyjnego. TrzeciaczzeszytunositytuRolaiznaczeniefinanswwprocesiepodejmowaniadecyzji inwestycyjnychprzezpodmiotygospodarcze iskadasizpiciuopracowa.Znalazysiwniejartykuy,dotyczce finansowych aspektw funkcjonowania podmiotw gospodarczych. Pierwszeopracowanie jestzatytuowaneKontrowersjewokspoeczno ekonomicznych skutkw inflacji aspekty teoretyczne. Jego autorem jestTomaszGrabia.Podkrelonazostaa istotnozjawiska inflacjiw funkcjonowaniu, zarwno caej gospodarki, jak i gospodarstw domowych.Zaprezentowane zostay zrnicowane (pozytywne oraz negatywne)skutkiwystpowaniainflacjidlarnychgrupspoecznychorazdlaposzczeglnychsektorwgospodarkikraju. Kolejnyartykuw tej czcinosi tytu Istota rynku finansowego i jestautorstwaEdytyLulewicz.Zaprezentowanezostaywnimmechanizmyorazzasadyfunkcjonowaniarynkufinansowego,jakojednegoznajwaniejszych elementw systemu finansowego. Charakterystyce zostaypoddaneprocesyzachodzcenarynkachfinansowych,atakewzajemnerelacjepomidzyelementamiwchodzcymiwskadtychrynkw.

9

Nastpne opracowanie, autorstwaMariusza Sokoka jest zatytuowane Sposoby ograniczania szarej strefy.Autor przedstawi genez orazprzyczynypowstawaniaifunkcjonowaniaszarejstrefy.Zwrconazostaauwaganaproblemuchylaniasiczcispoeczestwaodpaceniapodatkw oraz na spoeczne i ekonomiczne konsekwencje takiego stanurzeczy. Czwarty artyku niniejszego tomu, autorstwa Pawa Trippnera jestzatytuowany Assessment of investment policy independence of the secondpillaroldagepensioninstitutions.Zaprezentowanezostaoznaczenieirolaobowizkowego, kapitaowego filara emerytalnegow systemie emerytalnymwPolsce.AnaliziepoddanopoziomniezalenocipolitykiinwestycyjnejwsektorzeOtwartychFunduszyEmerytalnych,atakewpywzmian ustawowych regulacji na potencja finansowy instytucji II filaraorazjegoznaczeniewprzyszychwiadczeniachemerytalnych. NastpneopracowaniewtejczcitoartykuautorstwaSylwiiWojciechowskiejFilipekpod tytuem Jako informacjibankowej.Oceniepoddanezostaoznaczenie szybkoci idostpnoci informacjidlaklientwsektorabankowegowprocesiepodejmowaniaprzeznichdecyzji lokacyjnopoyczkowych. Podkrelona zostaa istotno jakoci informacji,przekazywanej przez banki swoim klientom, jako instytucji zaufaniapublicznego. Artyku autorstwaAnetyEjsmond,Finansowe aspekty kooperacjimidzynarodowejpionowej jakopodstawowegoczynnikarozwoju internacjonalizacjisektoraMSPwPolsce(naprzykadziefirmyTableoS.A.zIawy)pokazujenapodstawie studiumprzypadku, iwarunkiemprzetrwania kryzysugospodarczego jeststawianienarozwjmaych irednichfirmpoprzezichwzmoonkooperacjmidzynarodowpionowzpodmiotamigospodarczymitejsamejwielkocilubduymikoncernamiiholdingami. Warto podkreli, iwszystkie artykuy przeszy przez kompletnyproces recenzyjny.Pouwzgldnieniuuwag sformuowanychprzez recenzentaotrzymayzgodnaopublikowaniewwydawnictwiePrzedsibiorczo iZarzdzanie.Oznacza to, ezamieszczonewnimopracowaniacharakteryzujsiodpowiednimpoziomem,dojrzaociprze

10

prowadzonych analiz i stanowi cennymateria o charakterze naukowym i dydaktycznym. Serdecznie zapraszam do lektury niniejszegozeszytu. W imieniu autorw skadamwyrazy podzikowania recenzentom,ktrychwartociowe uwagiw procesie przygotowania opracowa dodrukupozwoliynadaprezentowanemuzeszytowiostatecznwersj.

PaweTrippner

Aktualne wyzwania stawiane przedsibiorstwu i przedsibiorcy

PRZEDSIBIORCZOiZARZDZANIEWydawnictwo SAN ISSN 1733-2486

Tom XIV Zeszyt 1 2013 ss. 1322Micha Chmielecki SpoecznaAkademiaNauk,d

Active listening skills in crisis negotiations

Abstract: The article discusses the issue of the role of active lis-tening in crisis negotiations. Author defines the phenomenon of crisis intervention and provides techniques used in active listen-ing during crisis negotiations. In addition, discusses the specific characteristics of an effective crisis negotiators.

Keywords: crisis negotiation, active listening, effective negotiator.

1. Introduction Incidentsthatinvolvehostagetakers,barricadedgunmen,orpersonsthreateningsuiciderepresentverytryingandstressfulmomentsforlawenforcement personnel.Hostage takings and barricaded subjects criseshaveoccurredaround theworldata seeminglyescalating rate.Outofthe800hijackingsofcommercialaircraftaroundtheworld,fewerthan10cases have been resolved by armed intervention of police ormilitaryunits[Strentz1994].InPolandin2008policenegotiatorstookpartinresolving282crisissituations. Thetacticalteamsareassistedbynegotiatorsincompletingtheirmission in two forms. Either by delaying additional acts by the hostageholder(buyingthetimeneededforthetacticalteamtoprepare)orgatheringofintelligenceonandabouttheadversary.

Micha Chmielecki 14

2. Crisis intervention Crisisinterventionisatypeofshorttermpsychologicalinterventiondesigned tohelp individualsexperiencing temporaryextremeemotionsto recognize correct, and copewith them [Gilliland, James 1997]. Theoriginsofcrisis interventiontheorytookplace inthe late1940sthroughworkwithindividualswhoexperiencedreactionrelatedtogriefanddepressionand exhibited severe emotional symptoms.Crisis interventiontheoryexpandedinthe1960sandincludedindividualsexperiencingalltypesoftraumaticlifeevents[Gilliland,James1997]. Nowadays,thevastmajorityofcrisessituationsareresolvedwithoutashotbeingfiredbythepolice[HOBAS2004;Strentz,1983;UniversityofVermontandSpecialOperationsandResearchUnit,1991]. Crisisnegotiatorsmustestablishcontactwithsubjects, identifytheirdemands,andworktoresolvetenseandoftenvolatilestandoffswithoutlossof life.Theircommunicationandespecially listeningskillsarevitaltothesuccessoftheprocess.3. Negotiation

Beforenegotiationcanbedefineditisnecessarytointroducetheconceptofconflict.Thereisnosingledefinitionofconflict,mostdefinitionsinvolveseveralelements:- thereareatleasttwoindependentparties,- thepartiesperceivesomeincompatibilitybetweenthemselves,- partiesinteractwitheachotherinsomeway[PutnamandPoole,1987]. Takingintoaccountthoseelementconflictcanbedefinedasprocessinwhichonepartyperceivesthatitsinterestsarebeingopposedornegatively affected by another party [Wall&Callister, 1995,p.517], or asthe interactiveprocessmanifested in incompatibility,disagreement,ordissonancewithinorbetweensocialentities[Rahim,1992,p.16].Thereareseveralcausesofconflict.Conflictmightoccurwhen:

Active listening skills in crisis negotiations 15

Apartyisrequiredtoengageinanactivitythatisincongruentwithhis,herortheirneedsorinterests.

Apartyholdsbehavioralpreferences,thesatisfactionofwhichisincompatiblewithanotherpersonsimplementationofhis,herortheirpreferences.

Apartywantssomemutuallydesirableresourcethatisinshortsupply,suchthatthewantsofallpartiesinvolvedmaynotbesatisfiedfully.

Apartypossessesattitudes,values,skills,andgoalsthataresalientindirectinghis,herortheirbehaviorbutareperceivedtobeexclusiveoftheattitudes,values,skills,andgoalsheldbytheother(s).

Twopartieshavepartially exclusivebehavioralpreferences regardingtheirjointactions.

Twoparties are interdependent in theperformance of functions oractivities[Rahim,2002,p.207].

The early approach to conflictmanagementwas based on the assumptionthatconflictisbadandwouldalwaysbecounterproductivetoorganizationalgoals.Atthattimeconflictmanagementwassynonymouswith conflict avoidance. This left the people experiencing the conflictwithessentiallyonlyoneoutcome:awinlosescenario.Managersviewedconflictassomething theymusteliminate from theirorganization.Thisavoidance approach to conflictmanagementwas prevalent during thelatterpartof thenineteenthcenturyandcontinueduntil themid1940s.Conflict avoidance is not a satisfactory strategy for dealingwithmostconflicts.Conflictavoidanceusually leaves thosepeoplewhoarebeingavoidedfeelingasiftheyarebeingneglected.Conflictavoidanceusuallyfailstoreconciletheperceiveddifferencesthatoriginallycausedtheconflict.As a result, theoriginalbasis for the conflict continuesunabated,held incheckonly temporarilyuntilanotherconfrontationarises tosetthe same unresolved tensions into motion again. Therefore, conflictavoidancestrategiesarenotespeciallyusefulinthelongrun. Thehuman relationsviewof conflictmanagementdominated fromthelate1940sthroughthemid1970s.Thisapproacharguedthatconflictwas a natural and inevitable occurrence in any organizational setting.Because conflictwas considered unavoidable, the human relations ap

Micha Chmielecki 16

proachrecommendedacceptanceofconflict.Sincethemid1970sanewpositiononorganizationalconflicthasemerged.Thistheoreticalperspectiveisthe interactionist approach. This viewpoint espouses not only acceptingconflict, but also encouraging it [http://www.referenceforbusiness.com03.02.2013]. Themosttraditionaldisputeresolutionprocessislitigationandtrialwitha judgeor jurydecidingwho is rightorwrongwhere someonewinsandsomeone loses.However, therearemanyotheroptionsavailable.Negotiation,mediationandarbitrationoftencalledADRoralternativedisputeresolutionarethemostwellknown. Over the last threedecades,scholarshave immenselyadvancedourunderstandingofpsychologicalprocessesinnegotiation,suchascognition,emotion,motivation,communication,power,andinfluenceaswellas effects of the negotiation context, such as teams, third parties, andtechnology.Negotiating canbeunderstoodas coordination inan environmentofdiverseinterestsandconflicts.Itcanbeportrayedasamanagement process of the interrelationship among interests, rights, andpower between or among parties. Negotiation refers to a process inwhich individualswork together to formulateagreementsabout the issues in dispute. This process assumes that the parties are willing tocommunicateand togenerateoffersand counteroffers.Agreementoccurs ifandonly if theoffersmadeareacceptedbybothof theparties.[SeeAhdich,2006,Uryetal,1988,Lewicki,1996,HuxhamandVangen2004].Regardlessofdefinition,negotiationinvolvesseveralkeycomponentsincludingtwoormorepartiestoanegotiation,theirinterests,theiralternatives,theprocessandthenegotiatedoutcomes. 4. Characteristics of crisis negotiators Psychological selection criteriaand the trainingofcrisisnegotiatorshas been researched and discussed [Allen, Fraser, Inwald 1991; Birge,Birge 1994; Fuselier 1988;Gelbart 1979;Getty, Elan 1988;Hibler 1984;Schlosberg1980].


ThestudyconductedbyAllenetal.[1991]identifiedseveralcharacteristicsofeffectivenegotiators.Amongotherstheyareasfollows: insightfulness, intelligence, rationality, clearthinking, logic, selfcontrol, selfconfidence, decisiveness, abilitytomakeconcessions, assertiveness, determination, persistence, trustfulness, toleranceofambiguity, emotionalintelligence. TheresearchdonebyGelbart[1979]identifiedfollowingcharacteristics: highlyadequatesocialskills, communicationsability, selfassurance, socialpresence, intelligence abilitytomanipulate.. Usually,effectivecrisisnegotiatorsarestrongcriminal investigatorswhohavehadcontactwithawidevarietyofpeopleindiverse,andoftenstressfulanddangerous,circumstances.Theypresentnonconfrontationaland nonjudgmental approach. Additionally they possess exceptionalinterviewandinterrogationskills.Goodcrisisnegotiatorsmusthavetheability to remain calm under emotionally demanding situations. Theywillremainsteadyandcalmwhiledeliberatelyapplying theprescribednegotiation strategy.Selfcontrol constitutesoneof themost criticalattributesofeffectivenegotiators.

Micha Chmielecki 18

5. Types of listening Competitiveorcombativelisteningoccurswhenthereceiverismoreinterestedinpromotinghisorherownpointofviewthaninunderstandingorexploringsomeoneelsesview.Peopleeitherlistenforopeningstotakethefloor,orforflawsorweakpointswecanattack. Inpassiveorattentivelisteningthelistenerisgenuinelyinterestedinhearingandunderstandingtheotherpersonspointofview.Thereceiverisattentiveandlistenspassively.Heorsheassumesthattheyheardandunderstood themessage correctly.However the listener stays passiveanddoesnotattempttoverifyit. Activeorreflective listening.Active listeningconsistesoftwomajorcomponents.The firstone is seekinggenuinly tounderstand theotherperson. The second reflecting that understanding back to the speaker.Active listening is theprimaryskillofeffectivecommunication.Activelistening requires expending energy.While itmay seem like apassiveactivity,tobeaneffectivelistenerrequiresinnerdisciplineandprocessing.Distractions,attitude,orpersonalbiasesinterferewiththeabilitytoclearlyhearwhatsomeone issaying.Active listeninghasseveralbenefits. Firstly, it forces people to listen attentively to others. Secondly, itavoidsmisunderstandings,aspeoplehavetoconfirmthattheydoreallyunderstandwhatanotherpersonhassaid.Thirdly,ittendstoopenpeopleup,togetthemtosaymore. Inrecentyears lawenforcementagencieshaveusedactive listeningto resolve volatile confrontations successfully. These positive resultshaveledthemtoincorporateandemphasizeactivelisteningskillsinitscrisisnegotiationtraining.6. Active listening skills Thenegotiationskillswhichareusedinnoncrisissituationscanalsobeappliedincrisisincidents.Byapplyingcrisisinterventionskills,negotiatorscanhelpsubjectsincrisistodefusetheiremotions,lowerthepo


tentialforviolenceinanincidentandbuytimeforbetterdecisionmakingandtacticalpreparations. Active listening skills are specific communication techniques designedtodemonstrateunderstanding,encouragethesubjecttotalkandverballyventemotions,aswellasbuildrapportbetweenthe individualandthenegotiator(Roberts2002). Whenrespondingtoacriticalincident,negotiatorsgenerallyconfrontoneoftwotypesofbehaviorinstrumentalorexpressive.Instrumentalbehavior canbe characterizedby substantivedemandsand clearly recognizableobjectivesthat,ifattained,willbenefitthesubject.Negotiatorscanbestaddressthisbehaviorthroughthestrategiesofeffectivebargainingandproblemsolving. Expressivebehaviorisdesignedtocommunicatethesubjectsfeelingsandemotionssuchasfrustration,hurt,despair,angeretc.Thebehaviorofasubjectinanexpressivemodeappeartobeillogicalandhighlyemotional.Expressivebehaviorisbestaddressedthroughastrategyofactivelistening. Although these twoverydifferentmodesofbehavior representoppositeendsofacontinuum,subjectsbehaviorusuallyfallssomewhereinbetween. Theroleofthenegotiatoristoguideexpressivesubjectsintoclearlystating thenatureof theirdilemmasandarticulating theirdemands.Only inthatcasecanthelawenforcementaddressthem.Thefollowingtechniquesconstitutethecoreelementsoftheactivelisteningapproach.Togethertheyconstitutea framework fornegotiators to respond to the immediateemotionalneedsofexpressivesubjects,clearingthewayforbehavioralchangesthatmustoccurbeforenegotiatorscanresolvecriticalincidents. Paraphrasing is a brief rephrasing of information provided by thespeaker.Itprovidestherestatementoftheessenceoftheinformationinnegotiatorsownwords.Thisshowsthatnegotiatorsarenotonlylisteningbutalsounderstandingwhatthesubjectisconveying. Emotion labeling is quite often the first active listening skill to beusedinacrisiscommunicationincident.Becauseofthefactthatexpressivesubjectsoperatefromanalmostpurelyemotionalframework,nego

Micha Chmielecki 20

tiatorsmustaddress theemotionaldimensionsofacrisisas thesubjectsees them.Emotion labeling reflectson theemotionoforwhats reallyimpliedbywhatsomeoneissaying. Emotion labelingallowsnegotiators toattacha label to the feelingsexpressed or implied by the subjectswords and actions.This form ofbehaviorshows that thenegotiator ispayingattention to theemotionalaspectsofwhatthesubjectisconveying. Mirroring isanexcellentway toclarify theneedsand finepoints inanegotiation.Mirroringalsohelpsyougainmoreintelligencebyrefiningthenegotiatorsunderstandingofwhatsbeingsaidtohim.Bymirroring,negotiatorrepeatsonlythelastwordsormainideaofthesubjectsmessage. It serves asboth an attending and listening technique, as it indicatesbothinterestandunderstanding. Thistechniquealsofreesnegotiatorsfromthepressureofconstantlydirectingtheconversation.Mirroringalsohelpsnegotiatorstoavoidaskinginterrogationstylequestionswhichblockrapportbuilding. Openendedquestionsarequestionsthatcantbeansweredyesorno.Byusingopenendedquestions,negotiatorsstimulatethesubjecttoprovidemore information.However, negotiators should avoid askingwhyquestions,whichcouldimplyinterrogationtechniques.Whentheperpetrator speaks, negotiators gain insight into the his or her intent.Effectivenegotiationsfocusonlearningwhatthesubjectthinksandfeels. Imessagesareakeypartofrespectful,assertivespeaking thatallow people to express negative feelingswithout attacking or blaming.Theyhelptofacilitateconstructivedialogueandproblemsolving.UseofImessagesaimsatpersonalizingthenegotiator.Thishelpstomovethenegotiator beyond the role of apolice officer trying tomanipulate thesubject intosurrendering.Inanunprovocativeway,negotiatorsexpresshowtheyfeelwhenthesubjectdoesorsayscertainthings. Theapplicationofactive listeningskillshelps tocreateanempathicrelationshipbetweenthenegotiatorandthesubject.Demonstratingempathy builds rapport and, in time, change the subjects behavior. Thisapproachstabilizesemotionsandrestoresthesubjectsabilitytothinkinamorerationalway.


Negotiators usually achieve peaceful resolutions only after theydemonstratetheirdesiretobenonthreateningandnonjudgmental.Theyhavetoletthesubjectknowthattheyunderstandhisorherfeelings.Byprojecting thatunderstanding,negotiatorshowsempathyand leads thesubjecttoperceivehimorher,notastheenemy,butasconcernedindividualwhotrulywantstohelp.7. Conclusion Crisis negotiation aims to decrease the subjects emotions and increase rationality. The specific verbal strategieswhich are used to accomplish previouslymentioned goal fall under the category of activelistening skills. By applying active listening skills, negotiators demonstrate that they arenot a threat to the subject and that theirgoal is tohelp.This iscritical for theestablishmentofsocialrelationships ingeneral and the development of rapport between negotiator and subject.Demonstrating empathy and understanding helps building rapport,whichenablesnegotiatorstoinfluencethesubjectsactionsbyprovidingnonviolentproblemsolvingalternatives. Crisis negotiatorsmust dealwith individualswho display a largevarietyofbehavioral traits.Neverthelessmostof critical incidents concern subjectswhomanifest predominantly expressive behavior. Thosesubjectsareinaveryspecificstateinwhichtheirnormalcopingmechanismsforhandlingstressareblocked.Theirthinkingcanbedescribedasconstrictedanddisorganized.Theyareunable todeal logicallywith theirproblems and exercise proper judgment. Skilled and patient negotiatorswithoutstandinglisteningskillscansignificantlyinfluencesuchabehavior.

Bibliography

Ahdrich,R.B.,TheStrategyofBoilerplate,MichiganLawReview,Volume108,Issue5,2006.

Allen, S.W., Fraser, S.L., Inwald,R.,Assessment ofPersonalityCharacteristicsRelated toSuccessfulHostageNegotiators and Their Resistance to Post Traumatic StressDisorder,CriticalIncidentsinPolicing,FBIAcademy,Quantico,1991.

Birge,A.C.,Birge,R.,CrisisNegotiators:PersonnelSelection.TheU.S.Negotiator,Winter,1994.

Micha Chmielecki 22

Fuselier,G.D.,HostageNegotiationConsultant:EmergingRole for theClinicalPsychologist,ProfessionalPsychology:ResearchandPractice.Vol.19,1988.

GelbartM.,Psychological,PersonalityandBiographicalVariablesRelatedtoSuccessasaNegotiator,DissertationAbstractsInternational,Vol.39,1979.

GettyV.S.,andElan,J.D.,IdentifyingCharacteristicsofHostageNegotiators,andUsingPersonalityDatatoDevelopaSelectionModel.InJ.ReeseandJ.Horn(Eds.),PolicePsychology:OperationalAssistance,Washington,DC:U.S.DepartmentofJustice,FederalBureauofInvestigation,1988.

GillilandB.,JamesR,CrisisInterventionStrategies,PacificGrove,CA:Brooks/Cole,1997.Hibler,N.S.,HostageSituations:AConsultationGuideforMentalHealthProfessionals.Wash

ington,DC:OfficeofSpecialInvestigations,1984.HOBAS., FBIHostage andBarricadeDatabase System.Quantico,VA:CrisisManagement

Unit,2004.HuxhamC.,VangenS.,DoingThingsCollaboratively:RealizingtheAdvantageorSuccumbing

toInertia?,OrganizationDynamics,No.2,2004.LewickiR.J.,HiamA.andOlanderK.W.,Selecting aStrategy,ThinkbeforeYouSpeak,

NewYork:JohnWiley,1996.Rahim,M.A.,Managingconflictinorganizations(2nded.).Westport,CT:Praeger,1992.RobertsA.R.,Crisis Intervention andTraumaTreatment:The IntegrativeACT Intervention

Model,BriefTreatmentandCrisisIntervention,121,2002.SandovalV.A.,AdamsS.H.,SubtleSkillsforBuildingRapport,FBILawEnforcementBulle

tin,15,2001.San Jose State University Administration of Justice Bureau, Personal interviewswith

membersofupdatehostagenegotiatorsclasses.SanJose,CA,1994.San Jose StateUniversityAdministration of Justice Bureau., Personal interviewswith

membersofupdatehostagenegotiatorsclasses.SanJose,CA,1995.Schlosberg,H.,ValuesandOrganizationinHostageandCrisisNegotiationTeams,Annalsof

theNewYorkAcademyofSciences,Vol.347,1980.StrentzT.,WhereHaveAlltheHijackersGone?,InProceedings,11thSessionoftheSouthern

CaliforniaAircraftCabinSafetySymposium,LongBeach,CA,1994.StrentzT.,StatisticalAnalysisofAmericanHostageSituations,unpublishedhandout.Quan

tico,VA:FBIAcademy,1983.UniversityofVermontandSpecialOperationsandResearchUnit.HostageNegotiations

Questionnaire,unpublishedresearchproject.Quantico,VA:FBIAcademy,1991.UryW.L.,Brett J.M.andGoldbergS.B.,ThreeApproaches toResolvingDisputes: Interests,

RightsandPower,GettingDisputesResolved,1988.Wall,J.A.,Jr.,&Callister,R.R.,Conflictanditsmanagement.JournalofManagement,21,1995.http://www.referenceforbusiness.com03.02.2013.


Tom XIV Zeszyt 1 2013 ss. 2338Joanna uczak*SpoecznaAkademiaNauk,dSupervision and control as constituents of managing an organization illustrated with an example of Police

Abstract: The article presents the issues connected with surveil-lance and control in organization. The above notions stand for management constituents, also in a paramilitary institution like Police. Roles of managers, superiors are diverse taking organiza-tional peculiarity into consideration. The role of police officers is to complete the inducted tasks properly. The role of superior is to supervise and evaluate the course of duty and effects of the per-formed tasks in order to accomplish goals which Police as an or-ganization is appointed to statutorily and as to increase a sense of security among the society.

1. Introduction Problems connectedwithmanaging an organization are constantlychanging.Themainreasonof thisstateofbeing isanetofconnectionsandcorrelationstakingplacewithintheenvironment.Throughtheabovementionedchanges,organizationistryingtoinfluencetheenvironment.Inconnectionwiththis,anydecisionprocesses,occurringwithinagivenorganization,havetoconstantlyadjusttothescopeandsubjectofactivityoropportunitiesandthreatsresultingfromtheenvironment.Fastandefficientoperationhasahugeinfluenceonactivityeffectiveness.Ahighqualityofadecisionprocess iscrucial forgood functioningofeachorganization, regardless of the scope and the subject of activity [SkowronekMielczarek,Leszczyski2007,p.15].Therefore,awellfunctioningsupervisionand internalcontrolsystemshouldbeorganizedandought

*MunicipalPoliceHeadquartersind.

Joanna uczak 24

to include all areas of an organizations activity. The system should becompetent so that control could influence an organizations activity onacurrentbasis.Itshouldalsopreventfromsituationswhichcouldbeharmfulbut if it isnotpossible, the systemought topointout such situationsimmediatelyaftertheoccurrencesothatorganizationcouldtakeappropriatestepstohamperorcompletelyeliminatethem[Kauny2002,p.14]. Supervisionandcontrolareextremelyvitalforthefunctioningofanorganizationaswellfromtheperspectiveofmanagement,thatisprovidingsupervision,asfromtheperspectiveofappropriateexecutionofthetaskswhich are commissionedbyparticularmembers of the organization.Evaluationof thesuitable functioningoforganizationandmakingdecisionsconcerningtheintroductionofpotentialalterationsreferringtoitsoperation,determinetheeffectivenessandefficiencyoforganizationsactivityasawhole.CarryingoutcontrolandsupervisingisalsoessentialforPolicewhichisaspecifickindofpublicorganization.

2. Internal control in enterprise

Internalcontrolresultingfromthefunctioningofagivenorganizationisaperiodicalactivityofcontrolling institutionsasacontrolling teamorpermanent activity of controlling units functioning in the structure ofa given organization [Komiski,Piotrowski (ed.) 2002,pp. 217219]. Itcomprises fivecorrelatedelementswhichresult from thewayofactivityconnectedwithmanagement.Theaboveconstituentsinclude:1) environmentofcontrol;2) identifyingandestimatingtherisk;3) controllingactivities;4) informationandcommunication;5) monitoring[Kuc2007,p.15]. Controllingperforms a lot of functionsdepending on thepurpose.Thefunctionsareillustratedinthetable1. Organizationissubjecttoevaluationoftheentitiesdirectlyandindirectly related to itsactivity.Takingorganizationaland legal forms intoconsideration,one identifiesvarious entities entitled to assesorganiza

Supervision and control as constituents 25

tions,amongwhichtherecanbementioned:owners,banks,contractors,anykindsofpublicinstitutionsorassociations,e.g.ecologicalones.

Table1.Functionsofcontrol

No. Functionsofcontrol Purposesofcontrol

1.Informative

circulationofinformationrelatedtopropercompletionoftasksandpossiblyarisenirregularities

2.Teaching

correctexecutionofataskthankstoindicatingaproperwayofitscompletion

3.Stimulating

improvementoftasksexecutionthroughanappropriatestimulatingfactor

4.Preventive

preventingfromirregularitiesandundesirableoccurrences

Source:Ownwork.

Internalinspectioniscarriedoutbyagoverningbodyofagivenorganization. It aims at checking completion stageof the tasksor conditions imposed by external entities. Inner controlmay also result fromahierarchicalstructureinacomplexorganization.Thissortofcontrolisusually related to employeesmotivation system, particularlymanagementexecutives(Lichtarski[ed.]1998,pp.198199).Organizationanditsactivityarecontrolledandevaluatedindifferentaspects.Intheliteratureofthesubjectonecanspecifyplentyofcontroldivisions.Theyarecharacterizedbyvariedcriteriawhichareclearlydepictedintable2. Controlling constitutes monitoring and evaluation of progress inachievinggoalswhichweredetermined foragivenorganization.Controllingcantakeplaceaftertheprocesscompletionorduringtheprocess,whichenablesintroducingsomecorrections[Sukowski2001,p.100]. Control,which is carried out in an organization, aims at checkingexecutionstageoftheacceptedplanandtheperformedtasksaccordingto thegiven instructionsor theestablishedrules.Itsaim isalso to indicateweaknesses andmistakes.Thanks to control it ispossible to compensateoravoidpotentialsituationsinthefuturewhichbadlyinfluencetheorganizationsactivity[Fayol1949,p.107].

Joanna uczak 26

Table2.Kindsofcontrolanddistinguishingcriteria

No.Criterionofcontroldivision

Kindsofcontrol Definitionofcontrol

formal

Itliesinverifyingdocumentswhichenabletoreconstructfactualcircumstancesintermsofreliabilityandaproperwayofpreparingthedocuments

contentrelated Itliesinestablishingthefactiftheperformedactivitiesareproperandpurposeful

documentaryItliesinestablishingfactualcircumstancesonlyonthebasisofdocumentsconnectedwiththeorganizationsactivity

1.

typeofcontrol

materialItliesinsettlingfactualcircumstancesandperformedtasksonthebasisofinspection,measuringorcounting

initial (Exante)itliesinpreventingfromarisingpotentialdeviationsfromwidelyacceptednorms

current

Itliesinperceivingsomedeviationsfromtheacceptedassumptionsduringtaskscompletion,whichenablesintroducingsomecorrectivechangesbeforethefinalexecutionoftasks

ultimate

(Expost)itliesinanalyzingcomparativeactionsandgatheringinformationaboutconsequencesofactionstakenbyorganization,aftertaskscompletion.Thisanalysiscanbeusedinthefuturewhilemakingorganizationalorplanningdecisions.

operational

Itliesinassessingthefinalresultsofaction,interferencewiththecourseoftheaboveactionsprocesseswithinarelativelyshorttime.Italsoconsistsinevaluatingthestateandstructureofmeansofexecutionofthedefinedtasks.

2.

periodofcontrol

strategic

Itliesinconstantverificationofstrategicplansintermsoftheirtopicalityinordertoprovideanorganizationwitheffectiveadjustmenttocontinuallychangingsurroundingsandtoensureprogressinstrategicgoalachievement


comprehensive Itliesinevaluatingthewholeoforganizationsactivityinagivenperiodoftime,whichenablesreliablecheckingtheresultsofthefunctioningofenterprise

3.scopeofcontroltasks

problematic

Itliesinfragmentaryexaminingtheselectedbranchesofagivenorganizationsactivity;itsometimesconcernsthedefinedcommunitysresearchbyarepresentativeresearchsample

systematic

Itliesinregularevaluationinfixedtermsandforthedeterminedtimeintervals;thesecanbetenday,monthly,quarterly,halfyearly,yearlyorlongtermcontrols

4.

degreeofrepeatability

extemporary

Itliesinconductingevaluationbyanauthorizedentityinasituationwhenthereisaneedtosupplementsyntheticevaluationsintermsofscopeordegreeofdetailedclassification;thesetypesofcontrolareconductedincaseofunforeseenchangeofgoals,resultsdeteriorationortheorganizationsoperationchange

Source:Ownwork.Basedon:Komiski,Piotrowski2002,pp.217220;Bittel1998,p.184;Weber1984,p.299;Gliski1990,p.157;Czermiski,Czerska,Nogalski,Rutka,Apanowicz2001,pp.379381;Kuc,2005,pp.8991;J.Lichtarski1998,p.200.

Inspectionasamanagerial functionandmanagementconstituent istheprocessofactionsoforganizationsmanagement.Itstoppriorityistosettleandcorrectanykindofactivitiesandprovidetheirefficiencyandeffectivenessinthefuture.Itimposesthenecessityofcomparingthefactualactionsandestablishingiftheyarecompatiblewiththepreplannedones.Incaseofdivergence,theremustbeintroducedadjustmentactions,whichlieinamendingstepsinordertoapproximatetheirresultstotheoutcomesofthepreplannedactions.Adjustmentactionsalsoconsist inanalyzing,possible changing theactions scheduleand reevaluating themethod,modeand control tools inorder to confirm their effectivenesswhileassessingtheplananditsgoals[Komiski,Piotrowski(ed.)]2002,p.199].

Joanna uczak 28

Theaimofcheckingtestsistoascertainthefactsandalsoitsusefulness in corrective, laborsaving and preventive actions. Therefore, theaimshoulddetermineinwhatrangeallkindsofcontrolactivitiesoughttobeorganizedandperformed [Kauny2002,p.14].Controlactivitiescanhavediversenature,regardingthelevelofindependenceofagivenofficialpost.Theseactivitiescanalsohaveavariedlevelofintensityandcanproceeddifferently inviewof the form.Evaluationof inferioremployees,whichshouldbebasedonclearlydefinedpatternsofemployeesbehavior,elaboratedonthebasisonsuperiorspersonalexperience,isinseparablyconnectedwithcontrolactivities.Thepossibilityofevaluating inferiors isundoubtedlyanattributeofmanagerialpower.Incaseofdeprivationof thisattribute,asupervisorcannot fullyperform functionshewasappointedto[Milian2002,p.125].Divisionofcontrolprocessfactorsispresentedasfollows: conditionsofcontrolthereisacontrollingentityandentitysubject

to thecontrol.Betweenthem thereare inferiorityandsuperiorityorcompleteindependencerelations;

comparativepatternswhichwillbeestablishedandwhichareindicatorsofcontrolledentitysbehavior;

evidencebaseddefiningfactualcircumstances,reasonsoftheiroccurrence, effectsofarisendeviations from theacceptednorms, employees responsibility for revealed deviations and their consequences;

directionsof takingadvantageof control resultsestablishing contentrelatedconclusionsconcerningthemethodofremovingthearisendeviationsbetween the factual circumstancesandpredeterminedones;definingpersonalconclusions;takingadvantageofapositiveaffectonotherdomainsororganizations(Kauny2002,p.15).

Controllingtasksexecutionliesinthefactthat: achievedresultsarecompatiblewiththepreplannedones, incurredexpendituresdonotexceedtheplannedvolumes, actionsproceedaccordingtotheacceptedschedule, anychangesofoperationconditionsandadditionalpossibilitiesare

revealed, propercorrectiveactionsaretakenattherighttime[Penc2000,p.122].


Whileevaluating theorganizationsactivity,measuring instrumentsplayanessentialpartbecausetheresultofcontroldependsonthegivengaugewhichwasused.Measuring instrumentshavediverse functions,so it is importanttochooseapropergaugedependingonthesubjectofevaluation.Therefore,measuringinstrumentsshouldfulfillthefollowingconditionsinordertoperformtheirfunctions:1. Possessingasimpleandclear formnaturalgaugesarecharacterized

by simplicity and clearness because they usually reflect quite limitedrangeofphenomena.Therefore,valuegaugesaremorecommonlyused.

2. Accuratedefiningthecapacityanddecisionpowerofgaugescapacitymeans the range of phenomena (events or facts)which are reflectedbyagivengauge.Decisionpowerofgaugemeans therangeofphenomenareflectedbyitwhichcanbeinfluencedbydecisionsoforganization.Decision power of indicator depends on the selectedmethodofmanagement it is lower incaseofcentralizedmanagementsystem,itishigherincaseofdecentralizedone[Lichtarski(ed.)1998,pp.200203].

Controlling theorganizationsactivity isbasedonevaluationof theareaswhoseeffectiveoperationsareindispensableforachievinggoalsofthewholeorganization.Therefore,itisessentialtopayattentiontotheseareasanduseexperienceinordertobeabletocreatefutureactionplanandconductcontrolactivitiesefficiently.

3. Supervision and control in Police

Political and social changeswhich tookplace in thenineties led toshapingafullydemocraticPolishnation.Policemustbeeffectiveandanopeninstitutiontowardssocietyinordertoperformtheirtasks.Thetraditional functioningofsuchaspecific formation isanobstacle to fulfillthe above mentioned conditions. Presently in Polish National Policemanagerial functions performed by supervision, control and sanctionsareprevailing incomparisonwithmotivationand leadership tools.Policeasahierarchicalorganizationwasdivided intomanagement levels.Dependingonthelevelofagivensupervisor,therearedifferentformsofcontrolandsupervisionwhichareputintopractice.

Joanna uczak 30

Patrolandriotpolicearemostconspicuousandmostcommonlyevaluatedbysocietypoliceformation.Policeofficersbeingondutyonthestreetencounter plenty of untypical situations, e.g.: conflicts, family tragedies,fortuitous situationsand theymustbeprofessional, impartialand respectdignity of peoplewho ended up in a humiliating or difficult situation.Therefore,controlandsupervisioninpatrolpolicearediscussed. Officialsupervision is thesupervisors intervention in thecourseofactivitiesperformedby inferiors.Theessenceofsupervision iskeepingvigilanceovertheproperexecutionoftasks,ongoingobservationoftheinferiors service and analyzing the guided teams operation effectiveness.Among themeans of official supervision,which each supervisorhasathiscommand,therecanbementioned: controllingandevaluationoftasksperformedbyinferiors, providing professional help and instructing how the given tasks

shouldbeperformed, indicatingthestrategywhileonduty, coordinatingandpursuing theappropriatedirectionofaction; con

tentrelatedcorrectingofficialdutiesofinferiorpoliceofficers, makingdecisionsandgivingorders[Dajewski,Brzozowski2003,p.62]. Theabovementionedmeansofdutysupervisionappliedbysuperiorsaredevelopedandpreciselyspecifiedindetailed,individualjobpositiondescriptions,adjustedtothelevel,kindandpersonneloftheguidedcell.Officialsupervisioncantakevariousformswhichweredividedtakingintoaccount:1. Guidancelevel:

supremesurveillance, directsurveillance;

2. Purposeandscope: preventivesupervision, verificationsupervision, repressivesupervision[Janicki1998,pp.1718].

Superintendenceperformsthefollowingfunctions:1. Verification lies inaffirming thegiven state,e.g.Policeofficer se

cures thesceneofeventsupervisorshouldanswer thequestion ifthisactivitywasperformedsuitablyandreliably;


2. Corrective performance of this function ensures compensation ofthe stated shortages, e.g.Whileplanningpatrolsofparticularly endangeredplaces.Accurateexecutionof this function lets takingadvantageofinferiorsmoreefficiently;

3. Stimulatingisbasicallyaresultantofthetwopreviouslymentionedfunctions.Itliesinsensitizingthesupervisedpoliceofficerstocorrectiveandverificationincentives,whichstimulatesthemtoworkmoreefficientlyandbetter;

4. Improvingitconstitutesinimprovingownworkofthesupervisorhimself and his influence on inferiors through: training, selfeducation, implementing new regulations etc. The above functionmainlyreferstoimprovingskills;

5. Didacticsupervisoroughttoaskhimselfaquestionifheteachesthesupervisedemployeesandwhatheteaches.Theanswertothisquestionmayleadtopayingattentiontotheelementssuchas: Achievedresultsintheservice, Evaluationofthesupervisedpoliceofficers, Evaluationofsuperiors;

6. Precautionary(preventive)itexpressesitselfinpreciseestablishingthesourcesofdisparagementsandremoving them inorder to formthebarrierscounteractingtheemergenceofalreadyknownmistakesandinsufficiencies(Karciski1999,p.11).

Thequalityof surveillanceperformedbydirect superiorsvastly influencesefficacyandthelevelofpolicecellsandriotsubunitsoperation.Superiorssurveillancedutiesandpowersmakethemresponsiblefortheefficient functioningof theguided team,accurate choiceofmeansandmethodsappliedbyinferiorsduringtasksexecutionandthefollowingofbroadly defined service discipline [Dajewski, Brzozowski 2003, p. 61].Theobjectiveofsuperintendenceoverpolicepatrolserviceperformanceis:1. todefinedifficultiesinofficialtaskscompletioninordertotakepre

cautionarysteps;2. to estimate if the tactics ofpolicepatrol service affects the level of

securityandorderintheservicearea;3. to check the completion stage of the inducted tasks and also the

achievedresults;

Joanna uczak 32

4. to inquire validity, conditions and the way of applying coercivemeansbypoliceofficers,e.g.firearms;

5. to check the state and accuracy of equipment, armament and uniforms standing in the service and also police officers physical appearance;

6. tocheckpoliceofficersinitiativeandactivitywhileonduty;7. to respond to disparagements revealed during inspection, through

giving binding orders to eliminate them immediately (ZarzdzenieNr768KomendantaGwnegoPolicjizdnia14sierpnia2007roku).

Activitiesperformedunder surveillanceoverpatrol serviceparticularlyliein:1. supervisors presencewhen police officers are on duty, observing

activitiesperformedbythemanddirectindicatingthemethodofperformingtasks;

2. observingactivitiesperformedbypoliceofficers froma certaindistance;

3. supervisorstourofthegivenareaofdutyaimedatcheckingtheorder,publicsecurityandpolicemenspresenceat theappointedspotandtimeaswell;

Remarks concerningpatrol servicemadeduring supervising activitiesshouldbe: usedwhileassessingsomepolicemensworkandtheirdirectsuperiors; regularlyanalyzedanddiscussedduringdebateswiththepartorthe

wholeheadcountofunit; usedwhileelaboratingonvocationalimprovementplan. Superiordefinesfrequencyandformsofsupervisionovertaskscompletedbyparticularpoliceofficersdependingontheirorderlinessintheservice, reliability, activity, ability toperform tasks andofficial orders,seniorityandprofessionalexperience, levelofmenace,areaofduty,nature of the assigned tasks and perceptions from previously conductedcontrols (ZarzdzenieNr 768KomendantaGwnegoPolicji zdnia 14sierpnia2007roku). Tasksofpoliceinterventioncellsinclude: arrivingatthesceneofeventassoonaspossible;


conducting operations aimed at determining and arresting peoplesuspectedof committingaprohibitedactandproviding securityatthesceneofevent;

takingactionsaimedatpreventingfromeventsinvadingsecurityandpublicorder; incaseofoccurrenceofsuchevents,taking immediateactionstorestoretheinitialstate;

takingcleaningactionsoranotheronesspecified inseparateregulations during fires, transport and construction disasters, floods andothernaturalcalamities;

undertakingdeterminedby separate regulationspursuitsofoffenderswhoescapedfromthesceneofevent;

grantingimmediatehelptopoliceofficersandotherpeopleifnecessary,alsowiththeparticipationofotherassignedentities.

Afterpatrolservicetermination,everytimepoliceofficersareobligedto:1) reporttotheirdirectsuperiorsonthecourseofpatrolserviceandthe

results(incaseofsuperiorsabsence,anotherpoliceofficerwhowasappointedbypoliceheadofficerisresponsibleforpatrolservice);

2) passonessentialdocuments includingreportson theperformedactivities,informationaboutanykindsofthreatsindicatedbydwellersandspotted irregularities inproviding infrastructuresecurity in theareaofduty;

3) prepare and pass on (according to rules in force) information obtained while implementing the basic methods of operating work[Zarzdzenie Nr 768 Komendanta Gwnego Policji z dnia 14sierpnia2007roku].

Oneofthemost importantelementsofofficialsupervision,which isalsoasupervisionactivitytool,iscontrol.Thisfunctionisdefinedasasetofcontrol factors lying inconfrontingrealitywith theassumedstateofbeing.Controllingconstitutesinthelaststageoftaskcompletionaimedatcomparingtheassumedgoalwiththeachievedresult.Controllingalsoaimsatdrawingconclusionsfromtheabovecomparisonandtakingadvantage of them in the future.Controlling process lies in establishingnorms,evaluatingresultsandrectifyingthearisendeviations.Decisionsconnectedwithcontrollingfunctionresultfromcomparingthecourseofactionwithitsresultswhichwerepreviouslyassumed.Superiorsroleis

Joanna uczak 34

tomakedecisionswhich contribute to removing irregularities [Misiuk,Rajchel(ed.)2001,pp.91,135]. Controllingstandsforasetofactivitiesassessingthecourseofdutyandaffectsofcompleted tasks.Managerial inspection lies incomparingtheachievedresultwiththepreplannedoneandincaseofdivergence,itliesinbringingthestateofbeingtoadesirablestate[Dziewa1998,p.25]. Theobjectiveofinspectionis: tocheckthecompletionstageofinductedtasksandresultsachieved

whileonduty; tocheckvalidityofusingthebasicpowers; to inquire validity, conditions and the way of applying coercive

meansbypoliceofficers,e.g.firearms; to reveal and eliminate irregularities and disparagements which

emergedwhileonduty,especiallythesourcesoforigin; to indicatethewayandmeans leadingtoremovalofthementioned

abnormalities;besides, reinforcementofservicediscipline; activationofpoliceofficerswhileonduty; improvement of inducted tasks performance [Czarnecki, Osierda,

Wgowski,1996,p.28]. Inspection as an inorganization operationprocesswhose aim is toregulate and correct any activities toprovide their effectiveness in thefuture,consistsofthefollowingstages:1) establishingsomenormsandmethodsofeffectivenessmeasurement;2) effectivenessmeasurement;3) ascertainingifeffectivenesscomplieswiththeacceptednorms;4) takingcorrectiveactionsincaseofdivergence. Inspectionperformsthefollowingfunctions: informative, through signaling thecompletion stageof tasks,action

resultsandarisenirregularities; preventive,tryingtoavoidabnormalities; corrective,throughbringingthestateofbeingtoadesirablestate;


creative,inducingtoachievebetterresults;instructive,throughindicatingthewayofliquidatingdeviationsandsuggestingpossiblesolutions;

stimulating, evoking the intended changes in supervised peoplespersonalities[Janicki1998,pp.1415].

Controlling system in a given organization requires an individualapproach.However,regardlessofdifferences,therearesomeofitsfixedcharacteristics,forinstance: purposefulness inspection aims at improving the effectiveness of

controlledoperations; rapidityandefficiencyinordertoremovedeviationsandtakecor

rectiveactionsimmediately; impartiality controlling entity should exclusively follow content

relatedconsiderations,notsubjectivefeelingsoremotions; flexibilitystandardssubjecttoevaluationshouldchangeifthereare

alsosomeinorganizationchanges; clearnessinspectionoughttobeclearforbothpartiesofcontrolling

process, besides, objective and subjective scope of control and itsmethodsshouldbeknownandclearlydefined;

laborsavingactivitieseachcontrolshouldpointout themistakes,deviations, and also indicate theways of removing them [Dziewa1998,p.27].

Duringofficialorworkinspectionitisnecessaryto:1) settle the reasonsofdelays inofficial tasks completion andmodify

thevolumeofworkforceappointedtoperformagiventaskinordertoneutralizetheeffectsofdelays;

2) evaluate the courseofofficial tasks completion in termsof feasibleperformanceofthefixedcompletiondeadline;it isalsonecessarytoascertain compliance of human resources andmaterial capabilitieswiththeneeds;

3) applythefactorsbelowasfundamentalcriteriaofoperationsassessment: legality, effectivenessofprotection, completionstageoftheobjective, economyandrapidity,

Joanna uczak 36

inventiveness and simplicityofparticular solutions acceptedbysuperiorofhischoice.

Whilerectifyingactionsitisnecessaryto:1) updateprogramsorplansofofficialoperationsregularly;2) makedecisions immediately incaseofbeing informedaboutdistur

banceinthecourseofofficialduties;3) considercomplaintsandmotionssubmittedinconnectionwithcom

pletingofficial tasks immediately (ZarzdzenieNr768KomendantaGwnegoPolicjizdnia14sierpnia2007roku).

Officialregulationsandpolicepracticesstatethattheprocessofcontrolling police officersmay take place extemporaneously ormay lastlonger.Therefore,onedistinguishescurrentcontrolofbeingondutyandperiodiccontrolof taskscompletionwhich stands for individual settlementsofresultsachievedinthegivenperiodoftime.Currentcontrolofserviceconsistsofthreestages:commencementofservice,taskexecutionandterminationofservice.Currentinspectioncantakedifferentforms: participatingor instructivecontrolsupervisorspresencewhileon

dutyanddiscerningobservationofthewayofofficialtasksexecution(purposefulness,validity and formsof interventions, responding toevents, policy, personal culture and tact, consciousness and accuracy).Supervisorisinvolvedintheconcreteofficialduty,givessomepiecesofadvice,helps;

observation control observing policemans actions from a certaindistance e.g. following him on foot or bypolice car. Supervisor canwearauniformorcivilclothing.Theobjectiveofthiskindofcontrolistotestconsciousness,orderlinessandactivityofondutypoliceofficer;

extemporarycontrolwaitingforanondutypoliceofficerinafixedplace and time e.g. in an endangered place, transient point, or inastoppingplaceofapolicecarpatrol.Themaingoalof the inspectionistocheckifapoliceofficerispresentinanappointedareaandtocheckthewayofexecutionoftaskswhichhewasassignedtoduringpolicebriefing;

control of area a police officerwas appointed to during briefing independenttouringthedefinedareanothavingcontactwithpatrol;itaimsatcheckingtheorderandpublicsecuritywithinondutyarea,


whichstandsforthefoundationoftaskseffectivenessevaluation[Dajewski,Brzozowski2003,pp.6670].

TheissueofofficialsupervisionandcontrolinpolicecanimplythatPoliceasahierarchicalorganizationisperfectlyorganized.Perhapsthatistrue.Alldetailedlegalregulationsconnectedwithuniformedservicesandbudgetinstitutionscausethatworkinparticularpoliceunitsisstrictlyadjusted to theorganizations structure.However, from theauthorspoint of view, Police as an organization, lacks appropriate human resourcesmanagement.Consequently, peoples capabilities are not fullyexploitedandtheeffectivenessoftheirresultsdonotmeetthesocietysexpectations.

4. Summary

Politicalchangesinthecountrycausedthattherewasaneedtoquitaconcept of a verymilitarized and centralized police organization. Itseemstobeinevitabletocreateaneffectivesocialsystemandpoliceunitsmanagementsystemtobemoreopentosociety.Comingconsiderationsaboutsupervision,controland its role incorrectcompletionof tasks toanend, it isveryessential topayattention topeople.Anaveragemankeepsintouchwithpoliceextraordinarilyandextemporaneouslyandhisknowledgeaboutpolice ismainlybasedonpublicopinionsor filmstories.Each intervention takenbyapoliceofficerassumesmakingoneorseveraldecisionswhichdeterminethefateofpeopleparticipatingintheintervention.Therefore,eachpoliceofficerhastoknowandunderstandwhathissuperiorsandsocietyexpecthimtodo.Superiorsshouldknowwhattorequireandexpect inordertocontrolandassesstheir inferiorssuitably,thatistosuperviseproperly.

Bibliography

BittelL.R.(1998),Krtkikurszarzdzania,PWNMcGrawHill,WarszawaLondyn.CzermiskiA.,CzerskaM.,NogalskiB.,RutkaR.,ApanowiczJ.,(2001),Zarzdzanieorga

nizacjami,TNOiK,Toru.

CzarneckiK.,OsierdaA.,WgowskiT.(1996),Analizazagroe.Planowanieinadzorowaniesubypatrolowej,CentrumSzkoleniaPolicji,Legionowo.

Joanna uczak 38

DajewskiG.,BrzozowskiA. (2003),Organizacja subyprewencyjnejw jednostkachPolicji,Wyd.WSPol,Szczytno.

DziewaA.(1998),FunkcjekierowniczenapodstawowychszczeblachkierowaniawPolicji,SzkoaPolicji,Supsk.

FayolH.(1949),GeneralandIndustrialManagement,PitmanPublishingCorporation,NewYork.

GliskiB.(1990),Podstawyzarzdzaniaorganizacjami,B.R.Kuc(red.),PWE,Warszawa.

JanickiJ.(1998),Organizacjasubyikierowanie.Podstawowepojcia,Wyd.WSPol,Supsk.

KaunyS.(2002),Leksykonkontroli,DOSKO,Warszawa.

KarciskiA.(1999),Subapatrolowacz.4.Nadzrikontrolasubypatrolowej,SzkoaPolicji,Supsk.

KomiskiA.K.,PiotrowskiW.[red.](2002),Zarzdzanie.Teoriaipraktyka,PWN,Warszawa.

KucB.R.,(2007),Kontrolaiaudytwsektorzepublicznym,Wyd.PTM,Warszawa.

KucB.R.,(2005),Kontrolawzarzdzaniuprzyszoci,Wyd.MenederskiePTM,Warszawa.

LichtarskiJ.,[red.](1998),Podstawynaukioprzedsibiorstwie,AEim,O.Langego,Wrocaw.

MilianL.(2002),Praca,osobowo,kierowanie,Wyd.PolitechnikiCzstochowskiej,Czstochowa.

MisiukA.,RajchelK.[red.](2001),Podstawyorganizacjiizarzdzania,Wyd.WSPol,Szczytno.

PencJ.(2000),Kreatywnekierowanie.Organizacjaikierownikjutra.Rozwizywanieproblemwkadrowych,Placet,Warszawa.

SkowronekMielczarekA.,LeszczyskiZ.(2007),Controlling,analizaimonitoringwzarzdzaniuprzedsibiorstwem,Difin,Warszawa.

Sukowski.(2001),Zarzdzaniezasobamiludzkimi,SWSPiZ,d.

WeberR.A.(1984),Zasadyzarzdzaniaorganizacjami,PWE,Warszawa.

ZarzdzenieNr768KomendantaGwnegoPolicjizdnia14sierpnia2007rokuwsprawie form imetodwykonywaniazadaprzezpolicjantwpenicych subpatroloworazkoordynacjidziaaocharakterzeprewencyjnym


Tom XIV Zeszyt 1 2013 ss. 3954

39

Oksana Seroka-Stolka1PolitechnikaCzstochowska

Korzyci z zastosowania ekologicznej spoecznej odpowiedzialnoci biznesu

Benefits of implementation of environmental corporate social responsibility

Summary: The article presents the results of the survey con-ducted among the 14 enterprises in Czstochowa region. The survey was relevant to the benefits gaining by enterprises which implement Environmental Corporate Social Responsibility. A sam-ple was consisted of manufacturing, service and trade firms. In the qualitative analysis the Spearman correlation coefficient and descriptive statistics of the variables were used as statistical meth-ods. The results showed that environmental performance and reputation of the firms are the most important external benefits as a result of the implementation the Environmental Corporate Re-sponsibility. Raising the level of organizational culture is the most important internal benefit of the implementation ECSR idea.

Key words: Corporate Social Responsibility, Environmental Cor-porate Social Responsibility, entrepreneurs.

1. Wstp

Wspczesneorganizacjestojprzedwielomawyzwaniamiwturbulentnym otoczeniu.Wiele przedsibiorstw rozumie, e tradycyjne prowadzenie firmy ju nie wystarczy, a dbao o otoczenie zewntrzneiwewntrzne przynosiwiele korzyci. Dlatego corazwicej przedsi

1 Doktor, adiunkt, Wydzia Zarzdzania Politechnika Czstochowska.

Oksana Seroka-Stolka 40

biorstwwdraazaoeniakoncepcjispoecznejodpowiedzialnocibiznesu(przedsibiorstwa)CSR.Zewzgldunarosncrolaspektuekologicznego,ktrymacharakterglobalny iwpywanazrnicowaniewyborw strategicznych przedsibiorstw, istotne znaczeniema uwzgldnianiecorazszerszejproblematykirodowiskaprzyrodniczegowbiznesie. 2Przedsibiorstwacorazpowaniej traktuj takeoczekiwaniaekologicznespoeczestwa istarajsi imsprosta.Wrealizacji tychcelwprzedsibiorstwawdraajkoncepcj ekologicznej spoecznej odpowiedzialnoci biznesu (ang. Environmental Corporate Social Responsibility ECSR)traktujcejpriorytetowoceleekologiczne. Celem artykuu jest ocena przez badane przedsibiorstwa korzyciwynikajcych z zastosowania idei Ekologicznej Spoecznej OdpowiedzialnociBiznesu.

2. Idea CSR

Idea Spoecznej Odpowiedzialnoci Biznesu powstaa ju w roku1899dajcpoczteknowemunurtowiwpraktycegospodarczej.Wliteraturzeprzedmiotu spotykamy siz rnymidefinicjamiSpoecznejOdpowiedzialnociBiznesu jak izrnymiodpowiednikaminazewnictwatejkoncepcji3. Komisja Europejska definiuje spoeczn odpowiedzialno biznesujako koncepcj, zgodnie z ktr przedsibiorstwa dobrowolnieuwzgldniaj aspekty spoeczne i ekologiczne w swoich dziaaniachhandlowychorazwkontaktachzeswoimiinteresariuszami(GreenPaper, 2001). Spoeczna odpowiedzialno to zobowizanie biznesu doprzyczyniania si do zrwnowaonego rozwoju z udziaem pracownikw, ich rodzin, lokalnych spoecznoci oraz caego spoeczestwa,

2Autorkazdecydowaasinauyciepojciarodowiskaprzyrodniczegozamiastpo

jciarodowiskanaturalnego.3W literaturze i praktyce biznesowej spotykamy najczciej terminy: ang. Social

CorporateResponsibility,CorporateSustainabilityManagement,BusinessResponsibility,Corporate Citizenship,Global Business Citizenship, Corporate Social Performance, Corporate SocialResponsiveness, Social Responsibility, Corporate Responsibility, Community Relations.W artykuleprzyjtopojcieSocialCorporateResponsibility.

Korzyci z zastosowania ekologicznej spoecznej 41

w celupoprawy jakoci ycia, coprzyniesiepozytywne skutkizarwnobiznesowi, jak i caemu spoecznemu rozwojowi (RaportBanku wiatowego2005).Spoecznaodpowiedzialnooznaczanietylkoprzestrzeganieobowizujcegoprawa,aletakeoznaczasprostanieoczekiwaniometycznymspoeczestwa(Carroll1979,s.17).Uwzgldniaonaaspektyekonomiczne,spoeczneiekologiczne(Mikkila,Toppinen2008,s.500506). Jednznajstarszych jestdefinicjaW.C.Frederickawedug,ktregoodpowiedzialno spoeczna oznacza, e biznesmen powinien przewidziedziaaniasystemugospodarczego,abyspenioczekiwaniaspoeczestwa [Frederick 1960, s. 60].Davis iBlomstrom traktuj spoecznodpowiedzialnobiznesu jakoobowizekwyboruprzezkierownictwokorporacji takich decyzji i dziaa, ktre przyczyniaj si zarwno dodbaoci o interes wasny (pomnaanie zysku przedsibiorstwa), jaki ochrony orazpomnaaniadobrobytu spoecznego [Davis,Blomstrom1975,s.13].WedugJ.C.CollinsaiJ.I.Porrasazasadyodpowiedzialnocispoecznejobokmisjiselementemskadowymprzewodniej ideologii[Collins,Porras2003,s.89]. Precyzyjnadefinicja spoecznej odpowiedzialnoci znalaza si normie ISO 26000, definiujc spoeczn odpowiedzialno jako odpowiedzialno organizacji zawpyw jej decyzji i dziaa na spoeczestwoirodowisko,poprzezprzejrzysteietycznezachowania(Mikkila,Toppinen 2008, s. 500506).W literaturze przedmiotu najczciej opisywanyjestmodelSpoecznejOdpowiedzialnociBiznesuA.B.Carrolla,opartynapiramidziepotrzebMasowa(Geva2008,s.141). Odpowiedzialno spoeczna ma swj wymiar zewntrzny i wewntrzny.Wewntrznaodpowiedzialnoobejmujeinwestycjewkapitaludzki, bezpieczestwo pracy, zdrowie pracownikw i przestrzeganiepraw czowieka.Wewntrznywymiarma take swoje odniesienie dorodowiskaprzyrodniczego,cowiesizgwniezrealizacjproceswprodukcyjnych i wykorzystaniem zasobw naturalnych. Zewntrznywymiartejodpowiedzialnoodnosisidoszerokopojtegogronainteresariuszy,wtymspoecznocilokalnej(Sudo2002,s.72).


3. Ekologiczna Spoeczna Odpowiedzialno Biznesu ECSR

Koncepcja ekologicznej spoecznej odpowiedzialnoci biznesu (ECSR)4 stanowi rozwinicie koncepcji CSR. Terminologia idei ECSR jestpojciem zoonym. W literaturze przedmiotu moemy spotka sizrozbienociamiwdefinicjachECSR,coczstoprowadzidornej jejinterpretacji(Mazurkiewicz2004;Lyon,Maxwell2008,s.240260).

KoncepcjaECSRdotyczynajczciejobszarwdziaalnociprzedsibiorstwazwizanychz: ekologicznymwizerunkiem(Jose,Lee2007,s.307321), wizjistrategiprzedsibiorstwa(Christmann2004s.747760), kosztamirodowiskowymi(Guenther,Hoppe,Poser2007,s.725). Wieluautorww ideiECSRpopierafaktpodniesieniaroliczynnikaekologicznegodowymiarustrategicznegoorazjegouwypukleniawbudowaniuwartocifirmy.Modelbiznesuopartyo ideECSRbierzepoduwag: wewntrznezaoeniaprowadzeniabiznesuzuwzgldnieniemkry

teriw ekologicznych: ekologizacja procesw biznesowych, ekologicznoproduktw;

zewntrznezaoeniaprowadzeniabiznesuzuwzgldnieniemkryteriw ekologicznych: kryteria ekologiczne jako kluczowy czynniksukcesu,ekologiczneuwarunkowaniasektorowe;

zaoenia dotyczce dziaalnociw kierunku zaspokojenia potrzebwewntrznychinteresariuszy;

zaoenia dotyczce dziaalnociw kierunku zaspokojenia potrzebzewntrznychinteresariuszy;

zaoeniadotyczce tworzeniawewntrznych centrw ekologicznejspoecznej odpowiedzialnoci biznesu jako centrw bdcych r

4WliteraturzespotykamywieleterminwodpowiadajcychEkologicznejSpoecznej

Odpowiedzialnoci Biznesu (ECSR) tj.: Corporate Environmental Citizenship, EcologicalResponsiveness,CorporateEnvironmentalPerformance,CorporateEnvironmentalResponsibility,Corporate Social and Environmental Responsibility.W artykule przyjto pojcie EnvironmentalCorporateSocialResponsibility.


dempomiaru imonitorowaniastrategiiopartejnakryteriachekologicznych(Chodyski,JaboskiA.,JaboskiM.2008,s.3032).

WkoncepcjiECSRuznanieczynnikwekologicznychjakononikwwartociprzedsibiorstwamoestanowi: podstawrozwojuprzedsibiorstwa, rdoprzewagikonkurencyjnej, wyrnikfirmynarynku, podstawbudowywartocifirmy, podstawdialoguspoecznego, paszczyznporozumieniapomidzyakcjonariuszamiainnymiinte

resariuszami.(Chodyski,Jaboski,Jaboski2008,s.3032). W literaturzeprzedmiotudonajczstszychpojawiajcych simotywww zastosowaniu ECSR przez przedsibiorstwa zaliczamy przedewszystkim wymagania prawne, uzyskanie przewagi konkurencyjnej,presjaze strony stakeholders,motywyetyczne,zdarzeniakrytyczne (np.katastrofyekologiczne)orazindywidualnezaangaowaniekierownictwawynikajcez ichwartociekologicznych(Lawrence,Morell1995;Winn,1995).Rysunek 1prezentuje teoretycznymodel ekologicznej spoecznejodpowiedzialnociprzedsibiorstwa(biznesu).

Rysunek1.Modelekologicznejodpowiedzialnociprzedsibiorstwa

rdo:[Bansal,Roth2000,s.717736].

Wartoci ekologiczne kierownictwa

Wymagania prawne

Presja ze strony stakeholders

Moliwoci ekonomiczne

Etyka

Odpowiedzialno ekologiczna przedsibiorstwa


4. Korzyci z zastosowania Ekologicznej Spoecznej Odpowiedzialnoci Biznesu (ECSR) Dziaalno przedsibiorstwaw zgodzie z zasadami odpowiedzialnoci ekologicznejmoeprzynie jej liczne i rnorodnekorzyci: zewntrzne (dotyczce otoczenia firmy) orazwewntrzne (odnoszce sido relacji wewntrz firmy i jej pracownikw). Dziaania ekologicznezgodnezzasadamiodpowiedzialnegobiznesuprzynoszprzedsibiorstwukorzyci,ktremogpojawisiwkrtkiejperspektywieczasowejiwzmacniajsiwmiarupywuczasu(rok2004). Wzrostkonkurencyjnociprzedsibiorstwa to jednaz istotniejszychwostatnimczasiekorzycipyncychzwprowadzaniazasadodpowiedzialnegoekologiczniebiznesu.Dziaaniamajcenacelupopraw jakoci ekologicznej oferowanychproduktw iusug, ograniczenie zuyciazasobw naturalnych orazwzrost ekoefektywnoci i ekoinowacyjnocisprawia,eprzedsibiorstwamogzdobywaprzewagkonkurencyjn(Wagner 2009, s. 291306).Dla polskich firm przejrzystapolitykaCSRiECSRmoebyjednymzesposobwbudowaniaswojejpozycjinarynkach wiatowych, gdzie oczekiwaniadotyczce speniania standardwodpowiedzialnegoekologiczniebiznesu sbardziejoczywiste (Rahman2012, s. 307319). Postpowanie z zasadami odpowiedzialnoci ekologicznejmoeprzyczyniasidopojawieniasinowychkanawsprzeday, umocnienia relacji z dotychczasowymi dostawcami i podwykonawcami i wzrostu ich zainteresowania zwaszcza tych, dla ktrychwymiarekologicznyjestuwzgldnianywstrategiifirmy. Dziaania ekologicznie odpowiedzialnie, przekadaj si te bezporednionawzrostsprzeday,gdyzwikszajone lojalnodotychczasowychklientwipomagajwzdobyciunowychawzrostoglnejwiadomoci ekologicznej konsumentw sprawia, e coraz wicej z nichwswoichwyborachkierujesizaufaniemdodanejfirmyijejekologicznymwizerunkiem.Firmaoferujcwysokjakoekologicznikorzystncenproduktu czyusugizwiksza lojalno zwaszczawrd wiadomychkonsumentwiinteresariuszy.Pozytywneskojarzeniakonsumentwodanej firmieorazposzanowanieprzeznirodowiskaprzyrodniczego przyczynia si zdecydowanie do poprawy reputacji firmy


iwzmocnieniekapitaumarki. Szeregkorzyciprzynosi tefirmierzetelnakomunikacjaz interesariuszami, poprzez obowizkowe informacje na temat skadu produktui ekoznakowanie umoliwiajce dokonywanie przez konsumentwwiadomychwyborw. Konsumenci czsto to doceniaj, obdarowujcwikszymzaufaniemdanmark,cobezporednioprzekadasinawynikisprzeday.WdroeniezasadECSRmoeprzyczynisidopoprawyrelacjizotoczeniempoprzezudziaprzedsibiorstwawyciuspoecznocilokalnej,podejmowaniedugofalowychiwymiernychinwestycjiekologicznych,couatwiapozyskanieprzychylnocijejmieszkacw,atakezdobyciezaufaniawadzsamorzdowych. Podejmowanie wyzwa ekologicznej odpowiedzialnoci podnosistandardy postpowania przedsibiorstwa wobec interesariuszy (pracownikw,kontrahentw,klientw),przyczyniajcsidoksztatowaniaiwzrostu poziomu kultury organizacyjnej,w tym ekologicznej firmy.Wysokakulturaekologicznafirmypomagazrozumieprzedewszystkimpracownikom zasady idei odpowiedzialnoci za rodowisko.Ksztatowaniepozytywnegoekologiczniewizerunkufirmywrdpracownikwto jeden z elementwpozafinansowego ichmotywowania.Pozytywnyekologiczniewizerunekfirmyzwiksza jejatrakcyjnonarynkupracy,copozwalaprzycignnowych izatrzymanajlepszychpracownikwowysokichkompetencjachekologicznych(Chodyski2007,s.144145). Firmy odpowiedzialne ekologicznie poprzez rozwizywanie istotnychproblemw ekologicznych,wsparcie i inicjacjkampanii czyprogramw ekologicznychprzyczyniaj sidonagonienia istotnychproblemw,costwarza lepszewarunkidokontaktwzmediami i tymsamym do lepszej komunikacji z otoczeniem.Dziaania przedsibiorstwzgodne ze standardami ekologicznej odpowiedzialnoci promuj proekologicznepostawy iwzorcezachowawobec rodowiskaprzyrodniczego w wiecie biznesu, sprawiajc, e odpowiedzialne ekologiczniepostpowaniestajesinormdlapartnerwhandlowych ikonkurencji.Publikowanie danych dotyczcych strategii odpowiedzialnoci firmywobecswoichinteresariuszywformieraportuspoecznego,przeprowadzaniewfirmieaudytuekologicznego,atakeprzedstawianiekonkretnychwynikwprzedsibiorstwawsferzeekologicznej,spoecznejieko


nomicznej,stanowiwanyczynnikmotywujcydoosiganiacoraz lepszych wynikw firmy i prowadzenia bardziej przemylanych programw spoecznych (rok2004).Ekologicznieodpowiedzialne firmyminimalizujprzedewszystkimnegatywnywpyw ichdziaalnocina rodowiskoprzyrodniczepoprzezinnowacyjnerozwizaniatechnologiczneiprocesowe,wprowadzanienarynekekologicznychproduktwiusug,analiz ryzyka rodowiskowego, czy tepoprzez edukacj ekologiczninteresariuszy. Korzycijakiemogwynikazzastosowaniaekologicznejspoecznejodpowiedzialnoci biznesu wymagaj duego zaangaowania kadryzarzdzajcej.Towyznawaneprzeznichwartociekologiczneietyczne,cechy psychosocjologiczne, zdolnoci menederskie, umiejtno dostrzegania ibudowaniawizji imisji firmyorazumiejtno samoocenyinicjuj proces budowy kultury organizacyjnej przedsibiorstwa (Sharma,AragonCorrea 2005, s. 318). Poziom zaangaowaniamenederwiprzedsibiorcwwproblemyekologicznezaleytakeodpoziomuichwiadomoci ekologicznej i reprezentowanych przez nich postaw(Gadenne,Kennedy,McKeiver2009,s.4563;Perron,Cote,Duffy2006,s.551562).4. Materiay i metody Podczas realizacji badania wykorzystano kwestionariusz ankiety5,ktry dotyczy opinii badanych podmiotw o korzyciach jakiemogosigafirmyodpowiedzialneekologicznie.Kwestionariuszankietywypeniali przedsibiorcy6 lub menederowie. Badanie przeprowadzonopodkoniec 2011 rokunaprbie 14przedsibiorstww regionie czstochowskim7 reprezentujcych mae (21,43%), rednie (28,57%) i due

5Wykorzystanokwestionariuszankietyzmodyfikowanynapotrzebybadanapodstawie:Menederowie500 iodpowiedzialnybiznes.Wiedzapostawypraktyka.ForumOdpowiedzialnegoBiznesu,Warszawa2003.

6Wmaychirednichfirmach.7 Prba nie jest reprezentatywna zatem ograniczenia pod wzgldem liczebnoci

i doboru prby uniemoliwiaj uoglnieniewynikw dlawszystkich przedsibiorstwwbadanymregionie.


(50%) przedsibiorstwa. Zastosowano dobrmetod kuli niegowej.Wbadaniuwziyudziaprzedsibiorstwazbranyusugowej(14,29%),handlowej(7,14%)iprzemysowej(78,57%).Ankietowanepodmiotystanowiy przedsibiorstwa o zasigu wiatowym (21,43%), europejskim(50%) ikrajowym (28,57%).Udziabadanychprzedsibiorstwwprbiepod wzgldem kondycji finansowej by nastpujcy: bardzo dobra(14,29% ),dobra (42,86%), rednia (35,71%)oraz za (7,14%).Uzyskanedane statystyczne zostay opracowaneprzypomocyprogramu STATISTICA9.1wkontekcie jakociowymzwykorzystaniem redniejocen,mediany,dominantyorazwspczynnikakorelacjirangSpearmana. WpierwszympytaniurespondentwzapytanoczywswojejdziaalnocikierujsiideEkologicznejSpoecznejOdpowiedzialnociBiznesu.Nastpniepoproszonoichoustosunkowaniesidodwchzestawwtwierdze zwizanych z korzyciami zewntrznymi i wewntrznymijakiemogodnosiprzedsibiorstwastosujcetide(zestawtwierdzeprzedstawionowtabelach1i2).cznieankietazawieraa13pyta.Ankietowaniodpowiadalinapytania,ktrychodpowiedziskonstruowanona5stopniowejskaliLikerta.5. Wyniki Wrdbadanychprzedsibiorstw35,7%wskazao,ezdecydowaniekieruje si zasadami ECSR, z czego 28,6% badanych stanowiy dueprzedsibiorstwaprzemysowe.Wgrupietejznalazysirwnieprzedsibiorstwaodobrejlubbardzodobrejkondycjifinansowejiprowadzcedziaalnoozasigu wiatowym.Pozostalirespondencinazadanepytaniewybraliodpowiedraczej tak (50%),raczejnie (7,14%) iniewiem (7,14%), cznie14,3%badanychnie jestzdecydowanacodorealizacjiideiwfirmie. Z analizy jakociowej oceny korzyci wewntrznych, jakie mogosiga przedsibiorstwa kierujce si ide ECSRwynika, e najwyejrespondenciocenilimoliwocipodniesieniapoziomukulturyorganizacyjnej w firmie (4,21). Podejmowanie wyzwa ekologicznej odpowiedzialnoci przedsibiorstw sprzyja podnoszeniu standardw postpo


waniawobec interesariuszywewntrznych, coprzekada sinawzrostkulturyekologicznej firmyapracownicy lepiejrozumiejzasadyekologicznej odpowiedzialnoci. Zgodno ankietowanych w ocenie tejzmiennejjestwysoka,cowynikaznajmniejszejrozpitocioceninajniszymodchyleniustandardowym.Nadrugimmiejscuankietowaniwskazalidoskonalenie jakoci zarzdzania poprzezwzrost jakoci oferowanychproduktwiusug(4,07).Badaneprzedsibiorstwawysokooceniy,rwnie moliwoci lepszego przestrzegania wymogw prawnychz zastosowania ekologicznej odpowiedzialnoci przedsibiorstw (4,07),dzikizastosowaniuprogramwekologicznych,ktrepomagajchronirodowiskoprzyrodniczeiprzyczyniajsidopoprawy jegostanuorazzmniejszeniapoziomuzanieczyszcze.StatystkiopisoweocenykorzyciwewntrznychCSRuekologicznegoprzedstawionowtabeli1.

Tabela1.OcenajakociowaosiganychkorzyciwewntrznychzzastosowaniaECSRprzezrespondentw

rednia Moda Mediana Odch.Std. Min Max

Podniesieniepoziomukulturyorganizacyjnej

4,21 4 4 0,699 3 5

Zwikszeniesprzeday 2,79 3 3 1,311 1 5

Zmniejszeniekosztw 2,86 1 3 1,657 1 5

Pozyskanieiutrzymanienajlepszychpracownikw

2,71 2 3 1,069 1 4

Lepszeprzestrzeganieprawa 4,07 4 4 0,997 1 5

Doskonaleniejakocizarzdzania(doskonaleniejakociproduktwiusug)

4,07 4 4 0,829 3 5

rdo:opracowaniewasne.

Zzestawieniarednichocendladrugiegozestawutwierdzebadanijednoznaczniewskazali, enajwaniejszkorzyciz stosowaniaECSRjestpoprawawizerunku i reputacji firmyna rynku (4,71).Respondencicenisobiewysokomoliwociosignicia lepszychkontaktwzespoecznociamilokalnymi(4,07),chowtejocenienieszgodni(najwyszeodchyleniestandardoweirozpitoocen).Interesujcawydajesiniska


ocenaprzez ankietowanych zmiennejdotyczcej zwikszenia lojalnociklientw poprzez zastosowanie wyszych standardw postpowaniawobecrodowiskaprzyrodniczego(3,23)wrealizacjizastosowaniakoncepcjiECSR.OcenajakociowakorzycizewntrznychstosowaniaECSRprzedstawionowtabeli2.

Tabela2.OcenajakociowaosiganychzewntrznychkorzycizzastosowaniaECSRprzezrespondentw

rednia Moda Mediana Odch.Std. Min Max

Poprawawizerunkuireputacjifirmy

4,71 5 5 0,611 3 5

Zwikszenielojalnociklientw

3,23 4 4 1,092 1 4

Wikszaszansanadugofalowepowodzeniefirmy

3,64 4 4 1,082 1 5

Zwikszonydostpdomediw

3,36 4 4 1,008 1 4

Lepszewarunkidoprowadzeniabiznesu

3,21 4 3 0,893 1 4

Lepszekontaktyzespoecznociamilokalnymi(interesariusze)

4,07 4 4 1,207 1 5

rdo:opracowaniewasne.

Dlaocenyzwizkukorelacjipomidzyzmiennymireprezentujcymikorzyci zewntrzne iwewntrzne sporzdzonomacierzkorelacji rangSpearmana,ktrejwyniki istotnych statystyczniewspczynnikwprezentujetabela3.Napodstawiemacierzykorelacjiuzyskanosilniedodatniewspczynnikidlanastpujcychzmiennych:zwikszenielojalnociklientw idoskonalenie jakocizarzdzania (R0,81przyp


Tabela3.KorzycizewntrzneiwewntrznewynikajcezzastosowaniaECSRmacierzkorelacjirangSpearmana

1

23

45

67

89

10

11

12

1. P

odniesieniepo

ziom

uku

lturyorgan

izacyjnej

1

2. Z

wikszeniesprzed

ay

0,06

1

3. Z

mniejszeniekosztw

0,03

0,21

1

4. P

ozyskanieiu

trzyman

ienajlepszychpracownik

w0,35

0,54*

0,37

1

5. L

epszeprzestrzegan

ieprawa

0,07

0,19

0,18

0,12

1

6. D

osko

naleniejakocizarzdz

ania(d

osko

nalenie

jakocip

rodu

ktwiusug)

0,22

0,26

0,15

0,2

0,26

1

7. P

oprawawizerun

kuirepu

tacjifirmy

0,11

0,2

0,51

0,07

0,52

0,49

1

8. Z

wikszenielojalnociklientw

0,17

0,37

0,03

0,35

0,36

0,81***

0,46

1

9. W

ikszasz

ansanadug

ofalow

epo

wod

zeniefirmy

0,15

0,16

0,19

0,24

0,28

00,04

0,46

1

10. Zwikszonydostpdom

ediw

0,02

0,55*

0,01

0,43

0,03

0,48

0,310,74**0,11

1

11. Lep

szewarun

kidoprow

adzeniabizn

esu

0,31

0,14

0,4

0,23

0,09

0,43

0,04

0,17

0,03

0,18

1

12. Lep

szeko

ntaktyzespoeczn

ociam

ilok

alny

mi

(interesariusze)

0,06

0,06

0,3

0,07

0,55*

0,43

0,520,65*

0,54*

0,280,05

1

Gwiazd

kozn

aczonoty

lkoistotnestatystyczniewyn

ikik

orelacjiprzyrn

ychpo

ziom

achistotnoci*p


Dlaankietowanychzwikszenie sprzedayma cisyzwizekzpozyskaniemiutrzymaniemnajlepszychpracownikwowysokichkompetencjach oraz przyczynia si do zwikszonego dostpu do mediw(zmienne pozyskanie i utrzymanie najlepszych pracownikw vs.zwikszeniesprzedayR0,54przyp


6. Podsumowanie i wnioski Z przeprowadzonego badania wynika, e 35% przedsibiorstwuwzgldniazasadyECSRwswojejdziaalnoci,a80% tejgrupyprzedsibiorstwstanowidueprzedsibiorstwaprzemysowe.1/6badanychwogleniewieczyzasadyECSRswdraanewfirmie,comoewiadczyoniezrozumieniuideiECSRjakoinstrumentusucemubudowaniu odpowiedzialnoci ekologicznej przedsibiorstw.Z przeprowadzonej analizy jakociowej wynika, e badane przedsibiorstwa najwyejoceniy korzyci zewntrzne z zastosowania ECSR, do ktrych nalepoprawareputacjiiwizerunkufirmyorazpodniesieniepoziomukulturyorganizacyjnejwprzedsibiorstwiebezwzgldunarodzaj izasigprowadzonejdziaalnoci.Ankietowaneprzedsibiorstwadoceniajfakt,eodpowiedzialno ekologiczna suy zdobywaniu lojalnoci klientwpoprzez proces doskonalenia jakoci zarzdzania,wktrym kluczowrolodgrywajnajlepsipracownicy.

Istnieniefirmymawielowymiarowycharakter,ana jejfunkcjonowanie skada si nie tylko polityka finansowa czy zarzdzanie zasobamiludzkimi, ale te dziaania ECSR,w tym aktywno na rzecz ochronyrodowiska i racjonalnego gospodarowania zasobami.Odpowiedzialneekologicznieprzedsibiorstwobudujeprzedewszystkimswjpozytywnywizerunekidobrerelacjezotoczeniem.Bibliografia Bansal,P.,RothK.,(2000),WhyCompaniesGoGreen:AModelofEcologicalResponsiveness.

AcademyofManagementJournal43(4),s.717736.

CarrollA.B.,(1979),Athreedimensionalconceptualmodelofcorporateperformance,Academyof Management. The Academy of Management Review (pre1986), 4, 000004;ABI/INFORMGlobal

ChodyskiA.,(2007),Wiedzaikompetencjeekologicznewstrategiachrozwojuprzedsibiorstw.WydawnictwoDiffin,Warszawa,s.144145.

ChodyskiA.,(2011),Odpowiedzialnoekologicznawproaktywnymrozwojuprzedsibiorstwa,KrakowskieTowarzystwoEdukacyjne,Krakw.


ChodyskiA.,JaboskiA.,JaboskiM.(2008),EnvironmentalCorporateSocialResponsibility(ECSR)koncepcjastrategicznabudowywartocifirmyopartanakryteriachekologicznych,PrzegldOrganizacjinr3,s.3032.

Christmann,P.(2004).Multinationalcompaniesandthenaturalenvironment:Determinantsofglobal environment policy standardization, AcademyofManagement Journal, 47(5),pp.747760.

Cyfert Sz.,Hoppe G., (2011), Spoeczna i ekologiczna odpowiedzialno konsumentw jakodeterminanta skutecznej implementacjiCSR iECSR.Ekonomika iOrganizacjaPrzedsibiorstwanr8.

DavisK.,BlomstromR.(1975),BusinessandSociety,EnvironmentalandResponsibility,3ed.,McGrawHill,NewYork.

Fryxell G.E., Lo C.W.H., (2003), The influence of environmental knowledge and values onmanagerialbehavioursonbehalfoftheenvironment:anempiricalexaminationofmanagersinChina,JournalofBusinessEthics,Vol.46,Issue1,s.445469.

GadenneD. L., Kennedy J.,McKeiver C., (2009), An Empirical Study of EnvironmentalAwarenessandPracticesinSMEs.JournalofBusinessEthicsnr84:pp.4563.

GevaA., (2008), ThreeModels ofCorporate SocialResponsibility: Interrelationships betweentheory,research,andpractice.BusinessandSocietyReview113:1,pp.141.

Guenther,E.,Hoppe,H.,Poser,C. (2007).Environmental corporate social responsibility offirmsintheminingandoilandgasindustries:CurrentstatusquoofreportingfollowingGRIguidelines.GreenerManagementInternational,53,pp.725.

ISO26000:2010GuidanceonSocialResponsibility,ISO,2010.

JoseA.,LeeS.M. (2007).Environmental reportingofglobalcorporations:A contentanalysisbasedonwebsitedisclosures.JournalofBusinessEthics,72(4),pp.307321.

Lawrence, A. T.,Morell, D. (1995). Leadingedge environmental management:Motivation,opportunity,resources,andprocesses.InD.Collins,M.Starik(Eds.),Researchincorporatesocialperformanceandpolicy:99126.Greenwich,CT:JAIPress.

LyonT.P.,Maxwell,J.W.(2008).Corporatesocialresponsibilityandtheenvironment:Atheoreticalperspective.ReviewofEnvironmentalEconomicsandPolicy,2(2),pp.240260.

MazurkiewiczP.,(2004).Corporateenvironmentalresponsibility:IsacommonCSRframeworkpossible?WorldBankworkingpaper,Retrievedfrom:http://siteresources.worldbank.org/EXTDEVCOMSUSDEVT/Resources/csrframework.pdf.

MikkilaM.,ToppinenA.,(2008),Corporateresponsibilitybylargepulpandpapercompanies,ForestpolicyEconomicsVol.10,no78,pp.500506.

PerronG.M.,CoteR.P.,DuffyJ.F.,(2006),Improvingenvironmentalawarenessinbusiness.JournalofCleanerProduction,pp.551562.

Porras J.,Collins J. (2003),Wizjonerskieorganizacje.Praktykizarzdzanianajlepszych firm.SantorskiJ.WydawnictwaBiznesowe,Wrocaw.


RahmanN.,PostC.,(2012),MeasurementIssuesinEnvironmentalCorporateSocialResponsibility (ECSR):TowardaTransparent,Reliable,andConstructValid Instrument. JournalofBusinessEthics105,pp.307319.

SharmaS.AragonCorrea J.A., (2005),CorporateEnvironmentalStrategyandComparativeAdvantage,EdwardElgarPublishing.

SudoS., (2002),Przedsibiorstwo.Podstawynauki oprzedsibiorstwie.Teorie ipraktyka zarzdzania,TNOiKDomorganizatora,Toru.

WagnerM., (2009), Innovation and competitive advantages from the integration of strategicaspectswithsocialandenvironmentalmanagementinEuropeanfirms.BusinessStrategyandtheEnvironmentVol.18,Issue5,pp.291306.

WinnM. (1995).Corporate leadership andpolicies for the natural environment. InD.Collins&M.Starik(Eds.),Researchincorporatesocialperformanceandpolicy,supplement1:127161.Greenwich,CT:JAIPress.

Raporty:

GreenPaperPromotingaEuropeanFramework forCorporateSocialResponsibility,COM366,Brussels2001.

Menederowie 500 i odpowiedzialny biznes.Wiedza postawy praktyka.ForumOdpowiedzialnegoBiznesu,Warszawa2003.

RaportBanku wiatowego,Whatdoes business think aboutCorporateSocialResponsibility.Part II.Comparison ofAttitudes and Practises inHungary, Poland and Slovakia,2005.


Tom XIV Zeszyt 1 2013 ss. 5566 ukasz Sukowski SpoecznaAkademiaNauk,d

The identity and demarcation of management in family of social sciences

Abstract: The objectives of the paper is presentation of chosen problems of identity of management. The author tried to answer the question about demarcation of management from other social sciences. In conclusion author that management like most of the social sciences has blurred boundaries and demarcation from other social sciences cannot be very precise. Blurred boundaries of management science give rise to certain institutional problems, but are also a source of creative solutions. Thus, the author is in favour of the approach of a weak distinction, which allows us to examine problems that are also a subject of other disciplines, and to use methods and research perspectives drawn from different sciences.

Key words: identity of management, management as a science, demarcation of management, boundaries of management

1. Introduction Scientificidentityisoneanswertothequestionofidentification:whatarethecharacteristicsofourdiscipline,andwhoareweresearchersoforganisationandmanagement?Using the terminologydrawn fromourtoolkit,wecanaskaquestionaboutthemissionofmanagementscience.Aswith anymetaphor, using a term like missionwith reference tomanagementemphasisescertain threads,andconcealsothers.Themissionof science is its cognitiveandpractical role.However, contrary tothe organisationalmission, themission of science isnot an intentionalconstructionofindividualsorsocialgroups.Scienceisacollectivework

ukasz Sukowski

56

by researchers and recipients thatdevelops spontaneously as

Documents

SPOŁECZNE I EKONOMICZNE DYLEMATY ORAZ …piz.san.edu.pl/docs/e-XIV-1.pdf · wych i jest podzielony na trzy obszary tematyczne: ... Zaprezentowane zostały występujące w literaturze