Srbi u Habsburškoj monarhiji

Vojna krajina

• Širenjem svojih poseda Habsburzi su stekli veliku vojnu i političku moć u Evropi

• Zato je bilo sasvim prirodno da oni postanu glavni oslonac odbrane srednje Evrope od Osmanskog carstva

• Radi efikasnije odbrane od Osmanlija, 1566.god. stvoren je Dvorski ratni savet, kao vrhovni vojni organ za ratne poslove svih zemalja austrijske grane Habsburga

• U sklopu reorganizacije odbrane, formirana je i posebna vojna oblast na granici prema Osmanskom carstvu, Vojna krajina

• Počeci krajiške organizacije su u 15.veku, kada je Ugarska nastojala da vojnički organizuje svoja pogranična područja prema Turskoj; u tom sistemu odbrane doseljeni Srbi imali su značajnu ulogu, medjutim sistem nije dao rezultat usled slabljenja Ugarske

• Habsburški vladari su dosta pažnje posvećivali odbrani granice prema Turskoj

• Tako je nadvojvoda Karlo 1579.god. osnovao grad Karlovac, koji je postao sedište Hrvatske vojne krajine, tzv.Karlovački generalat

• Centar Slavonske vojne krajine bio je grad Varaždin, tzv.Varaždinski generalat

• Vojna krajina je uspela da obuzda osmanske pljačkaške pohode i spreči razaranje habsburškog pograničnog pojasa

• Zato se Vojna krajina postepeno izdvajala u posebnu teritoriju, potčinjenu direktno bečkom dvoru

• Posle duge borbe, krajišnici su se izborili da se zakonski reguliše njihov položaj

• Tako su 1630.god. nastali Vlaški statuti, kojim su Srbi krajišnici dobili unutrašnju samoupravu

• Od početka 18.veka Vojna krajina se širi prema istoku, prateći liniju novog austro-turskog razgraničenja nakon Bečkog rata

• Tako su početkom 18.veka osnovane: Slavonska, Sremska, Posavsko-podunavska i Potisko-pomoriška krajina

Srbi u Ugarskoj • Broj Srba u Ugarskoj uvećao se nakon I velike

seobe Srba 1690.god. • Austrijski car Leopold I je Srbima 1690.god.

izdao Privilegiju, kojom je Srbima bila zagarantovana sloboda vere i pravo izbora arhiepiskopa, koji je imao pravo da postavlja episkope i upravlja crkvom

• Novom Privilegijom iz 1691.god. arhiepiskop je postao i svetovni poglavar Srba

• Trećom privilegijom iz 1695.god. Srbi su oslobodjeni plaćanja crkvenog desetka Katoličkoj crkvi

• Značajna institucija Srba u Ugarskoj bili su crkveno-narodni sabori, na kojima je u početku glavnu reč vodilo sveštenstvo, od sredine 18.veka trećina biranih poslanika bili su sveštenici, trećina gradjanstvo, a trećina krajišnici

• Na saborima su birani arhiepiskopi (mitropoliti)

• Područja južne Ugarske su i nakon seobe Srba bila slabo naseljena, zato su Habsburzi sprovodili kolonizaciju i tokom 18.veka naseljavali Nemce, Madjare, Rumune, Slovake, tako je na teritoriji današnje Vojvodine nastao specifičan etnički mozaik

• Srpska crkva u Sent Andreji

• Karlovačka mitropolija bila je crkvena institucija Srba u Habsburškoj monarhiji

• Osnovana je u manastiru Krušedolu 1708.god. i obuhvatala je sve pravoslavce u južnoj Ugarskoj, Slavoniji i Hrvatskoj

• Njeno sedište je do 1716.god. bilo u manastiru Krušedolu, kada su Turci spalili manastir, sedište je prebačeno u Sremske Karlovce

• Karlovačka mitropolija je bila čuvar srpske nacionalne posebnosti u Habsburškoj monarhiji

• Do 1766.god. priznavala je duhovnu prevlast Pećke patrijaršije

• Sremski Karlovci

• Na Temišvarskom saboru 1790.god. za mitropolita je izabran Stefan Stratimirović

• Srbi su na tom saboru prvi put zahtevali neku vrstu političke autonomije, tj.da dobiju Banat kao autonomnu oblast, ali je njihov zahtev bio odbijen

• Zahvaljujući ekonomskom usponu Habsburške monarhije, tokom 18.veka počinje uspon srpskog gradjanstva

• Trgovci i zanatlije čine osnovu novog gradjanstva

• Gradjani su od bečkog dvora kupovali status “slobodnih kraljevskih gradova”

• Taj status, tokom 18.veka, dobili su: Novi Sad, Sombor, Subotica i Temišvar