Srbija u Prvom svetskom Srbija u Prvom svetskom svetskom ratusvetskom ratu

SRBIJA I SUSEDI U PRVOM SRBIJA I SUSEDI U PRVOM SVETSKOM RATUSVETSKOM RATU

28.juli 1914 28.juli 1914 –– 11.novembar 1918.11.novembar 1918.ANTANTAANTANTA CENTRALNE SILECENTRALNE SILE

SrbijaSrbija AustroAustro--UgarskaUgarskaCrna GoraCrna Gora Bugarska (11.10.1915)Bugarska (11.10.1915)Italija (23.maja 1915)Italija (23.maja 1915) Turska (2.8.1914)Turska (2.8.1914)Rumunija (28.8.1916)Rumunija (28.8.1916)GrGrččkaka (jula 1917)(jula 1917)

Albanija neutralnaAlbanija neutralna

Ugovori koji se tiUgovori koji se tičču u teritorijteritorijaa na kojna koje jee je pretendpretendovalaovala SrbijaSrbijaLondonski ugovor Londonski ugovor -- 26. april 1915.26. april 1915.Sofijski ugovor Sofijski ugovor -- 6. septembar 1915.6. septembar 1915.

RATNE OPERACIJERATNE OPERACIJE

12. avgust 1914 12. avgust 1914 –– napad na Srbiju preko Drinenapad na Srbiju preko Drine1616--20. avgust 1914 20. avgust 1914 –– Cerska bitkaCerska bitka3. decembra 1914 3. decembra 1914 -- okupiran Beogradokupiran Beograd16. decembra 191416. decembra 1914-- kraj Kolubarske bitkekraj Kolubarske bitke5.oktobar 1915 5.oktobar 1915 –– napad Nemanapad Nemaččke, Austroke, Austro--Ugarske i Bugarske (11.10)Ugarske i Bugarske (11.10)NovembarNovembar--decembar 1915 decembar 1915 -- PovlaPovlaččenjeenje6.januar 1916. bitka na Mojkovcu crnogorske 6.januar 1916. bitka na Mojkovcu crnogorske vojske vojske

PovlaPovlaččenjeenje

PePećć--AndrijevicaAndrijevica--PodgoricaPodgorica--SkadarSkadarPrizrenPrizren-- LjumLjum KulaKula--SkSkadaradarPrizrenPrizren-- Ljum KulaLjum Kula--PiPišškopejakopeja-- ElbasanElbasan

U emigraciji oko 170.000 U emigraciji oko 170.000 -- 135.000 (Krf), 135.000 (Krf), 10.000 (Bizerta), 17.000 Francuska10.000 (Bizerta), 17.000 Francuska

19151915

19181918

OKUPIRANA SRBIJAOKUPIRANA SRBIJA

Podeljena na oblasti:Podeljena na oblasti:

Vojni Generalni Guvernman AustroVojni Generalni Guvernman Austro--Ugarske Ugarske Vojni Generalni Guvernman Bugarske Vojni Generalni Guvernman Bugarske (oblasti Morava i Makedonija (oblasti Morava i Makedonija –– linija linija Prizren Prizren -- PriPrišština). tina). Nemci drNemci držže e žželeznicueleznicu

19171917

Ustanci 1918

TopliTopliččki ustanakki ustanak

Uzrok Uzrok –– regrutacija od strane Bugararegrutacija od strane Bugara21.februar21.februar-- 25.mart 191725.mart 1917Kosta PeKosta Peććanac, prebaanac, prebaččen iz Soluna en iz Soluna septembra 1916septembra 1916Kosta VojinoviKosta Vojinovićć –– autohtoni vođa autohtoni vođa

1918. Ustanci 1918. Ustanci šširom Srbijeirom Srbije i delom Crne Gorei delom Crne Gore

OSLOBOĐENJEOSLOBOĐENJE SRBIJESRBIJE

SolunskiSolunski front front –– probijenprobijen 18.septemb18.septembrara1918.1918.Ukupno Ukupno 628.000628.000 vojnikavojnika150.000 Srba, 180.000 Francuza, 135.000 150.000 Srba, 180.000 Francuza, 135.000 Grka, 120.000 Britanaca, 42.000 Grka, 120.000 Britanaca, 42.000 Italijana...Italijana...1 novembra 1918. oslobodjen Beograd.1 novembra 1918. oslobodjen Beograd.

NIKOLA NIKOLA PAPAŠŠIIĆĆ

RATNI CILJEVI SRBIJERATNI CILJEVI SRBIJE4. septembar 1914 4. septembar 1914 –– nota zemljama Antantenota zemljama Antante7. decembar 1914 7. decembar 1914 –– usvajanje Niusvajanje Nišške deklaracije ke deklaracije u Narodnoj skupu Narodnoj skupšštini o oslobotini o oslobođđenjuenju brabraććeeAprilApril--maj 1915 maj 1915 –– osnivanje Jugoslovenskog osnivanje Jugoslovenskog odbora u Londonuodbora u Londonu na na ččelu sa Ante Trumbielu sa Ante Trumbiććemem15. juni 1917 15. juni 1917 –– Krfska deklaracija JO i srpske Krfska deklaracija JO i srpske vlade. Revlade. Reššeno da bude ustavna, parlamentarna eno da bude ustavna, parlamentarna monarhija tri naroda, jednakost pisama i vere monarhija tri naroda, jednakost pisama i vere 29. maja 1918 29. maja 1918 -- ujedinjenje u okviru AU ujedinjenje u okviru AU -- Majska Majska deklaracijadeklaracija9. novembra 1918 9. novembra 1918 –– ŽŽenevska deklaracijaenevska deklaracija

STVARANJE KRALJEVINE SRBA, STVARANJE KRALJEVINE SRBA, HRVATA I SLOVENACAHRVATA I SLOVENACA

NarodnoNarodno vijevijećće u Zagrebu (osnovano 8. oktobra e u Zagrebu (osnovano 8. oktobra 1918) 1918) 29.oktobra 1918 29.oktobra 1918 -- formirana u Zagrebu formirana u Zagrebu DrDržžava ava Slovenaca, Hrvata i SrbaSlovenaca, Hrvata i Srba

(Hrvatska, Slovenija, Bosna, Istra, Dalmacija)(Hrvatska, Slovenija, Bosna, Istra, Dalmacija)UUjedinjenje na entnografskom prostoru; spremnost da se jedinjenje na entnografskom prostoru; spremnost da se

ujedini sa Srbijom i Crnom Gorom ujedini sa Srbijom i Crnom Gorom

24. novembra 1918 24. novembra 1918 –– Srem se prikljuSrem se priključčuje Srbijiuje Srbiji25. novembra 1918 25. novembra 1918 -- Vojvodina se pripaja Vojvodina se pripaja direktno Srbiji (osim Srema), direktno Srbiji (osim Srema), 26.novembar 1918 26.novembar 1918 –– SkupSkupšština u Podgorici tina u Podgorici oodludluččuje da se uje da se ujedinujedinii sa Srbijom sa Srbijom 1. decembar 1918 1. decembar 1918 –– Ujedinjenje u BeograduUjedinjenje u Beogradu

ZAVRZAVRŠŠETAK RATAETAK RATA

KONFERENCIJA MIRA U PARIZUKONFERENCIJA MIRA U PARIZUMIROVNI UGOVORIMIROVNI UGOVORI

KAPITULACIJE 1918KAPITULACIJE 1918

3. 3. mart 1918mart 1918. M. Mir u Brestir u Brest--Litovsku Litovsku između Rusije i Nemaizmeđu Rusije i Nemaččkeke

2929..99. 1918 . 1918 -- BugarskaBugarska30.10.30.10. 19181918 TurskaTurska3.11. 3.11. 1918 1918 -- AustroAustro--UgarskaUgarska11.11. 1918 11.11. 1918 -- NemaNemaččkaka

PRIMIRJEPRIMIRJE19181918

Kompijen (Pikardija)Kompijen (Pikardija)11.11.novembar novembar 19181918Isto mesto 1940Isto mesto 1940

REZULTATI RATAREZULTATI RATAPropastPropast 4 4 carstvacarstva ((HabsburHabsburšško, Rusko, ko, Rusko, NemaNemaččko i Osmansko ko i Osmansko -- 1923)1923)NastanakNastanak novihnovih nacionalnihnacionalnih drdržžavaava, , uglavnomuglavnom na na nacionalnomnacionalnom principuprincipu(Jugoslavija, (Jugoslavija, PoljskaPoljska, , ČČehoslovaehoslovaččkaka, , MađarskaMađarska, , AustrijaAustrija, , FinskaFinska, , LetonijaLetonija, , EstonijaEstonija). ). Broj drBroj držžava se sa 28 poveava se sa 28 poveććao na 33 ao na 33 PojavaPojava prveprve socijalistisocijalističčkeke drdržžaveave -- SSSRSSSRSAD postaje svetska silaSAD postaje svetska silaPrva međunarodna organizacije na Prva međunarodna organizacije na svetskom nivousvetskom nivou

DekretDekret o o mirumiru ––8.novembra 19178.novembra 1917..

Pisao Lenjin, a Pisao Lenjin, a usvojiousvojio Drugi Sveruski kongresDrugi Sveruski kongresDalje vođenje rata radi toga da bi se reDalje vođenje rata radi toga da bi se reššilo kako ilo kako ćće jake i bogate nacije podeliti slabe narodnosti e jake i bogate nacije podeliti slabe narodnosti koje su oni anektirali...koje su oni anektirali...Mir bez aneksijaMir bez aneksijaPravo naroda na samoopredeljenjePravo naroda na samoopredeljenjeNema istorijskih pravaNema istorijskih pravaNe priznaju se tajni ugovori, nema tajne Ne priznaju se tajni ugovori, nema tajne diplomatijediplomatije

14 TA14 TAČČAKA AKA V. Vilsona V. Vilsona 8. 8. januarjanuar 19181918

Diplomatija u javnom interesu; Diplomatija u javnom interesu; javna javna PProtivrotiv pripajanja teritorija dobijenih pripajanja teritorija dobijenih osvajanjosvajanjemem i povratak na pređai povratak na pređaššnje stanjenje stanjeSSvakivaki narodnarod da da žživiivi sopstvenimsopstvenim žživotomivotomAutonomni razvoj naroda AustroAutonomni razvoj naroda Austro--UgarskeUgarskeTeritorijalni integritet balkanskih drTeritorijalni integritet balkanskih držžavaavaStvaranje PoljskeStvaranje PoljskeStvaranje asocijacije naroda za Stvaranje asocijacije naroda za ččuvanje uvanje miramiraSSloboda moraloboda mora, trgovine, smanjenje , trgovine, smanjenje naorunaoružžanjaanja……

VUDROVUDROVILSONVILSON

NOVANOVAEVROPAEVROPA

19181918

KONFERENCIJA MIRAKONFERENCIJA MIRA U PARIZU U PARIZU 19191919--19201920

32 dr32 držžava, 58 ekspertskih komisijaava, 58 ekspertskih komisijaTeTežžnja da se uspostavi pravedni mirnja da se uspostavi pravedni mirGranice na nauGranice na nauččnim osnovama da bi se nim osnovama da bi se sprespreččili sukobi u buduili sukobi u buduććnostinostiNaNaččelno elno -- sve zemlje su izjednasve zemlje su izjednaččene u ene u pravima. pravima. Praksa Praksa -- velika velika ČČetvorica etvorica Nema pobeđenih drNema pobeđenih držžava, ne odluava, ne odluččuju uju male drmale držžave.ave.

VERSAJVERSAJ28.JUNI 28.JUNI

19181918Potpisnice miraPotpisnice mira

SILE ANTANTESILE ANTANTENEMANEMAČČKAKA

VERSAJSKI UGOVOR 28.6.1919. VERSAJSKI UGOVOR 28.6.1919. NemaNemaččkojkoj oduzetooduzeto 100.000km2100.000km2VraVraććenen AlzasAlzas i Loren i Loren FrancuskojFrancuskojVraVraććeni Olpen i Malmedi Belgiji eni Olpen i Malmedi Belgiji Demilitarizovana Rajnska oblast Demilitarizovana Rajnska oblast Sar pod upravom DruSar pod upravom Drušštva naroda (na 15 god), tva naroda (na 15 god), Poznanj i deo Pruske dati PoljskojPoznanj i deo Pruske dati PoljskojKoridor kroz NemaKoridor kroz Nemaččku do slobodnog grada ku do slobodnog grada Gdanjska Gdanjska Oduzete sve kolonije Oduzete sve kolonije Vojne snage ograniVojne snage ograniččene na 100.000 + 13.000 ene na 100.000 + 13.000 mornara. mornara. ReparacijeReparacije 5. 5. milionamiliona zlatnihzlatnih marakamaraka. . OduzetiOduzeti brodovibrodovi iznadiznad 1.600 1.600 tonatona, i dr., i dr.

SENSENŽŽERMENSKI UGOVORERMENSKI UGOVORSaintSaint--GermainGermain--enen--LayeLaye

Saveznici i Republika Austrija 10.9.1919.Saveznici i Republika Austrija 10.9.1919.Prestala da postoji HabsburPrestala da postoji Habsburšška monarhijaka monarhijaZabrana ujedinjenja sa NemaZabrana ujedinjenja sa NemaččkomkomZemlje nasledniceZemlje nasledniceItaliji Italiji -- Istra, JuIstra, Južžni Tirol, Trst, ni Tirol, Trst, Oduzeti Oduzeti ŠŠlezija, Sudetska oblastlezija, Sudetska oblastKoruKorušški plebiscit ki plebiscit 1920 1920 –– rereššen u korist en u korist AustrijeAustrije

ZEMLJE NASLEDNICE AUSTRO-UGARSKE

AUSTRO-UGARSKA1918

UGOVOR U NEJIU SA BUGARSKOMUGOVOR U NEJIU SA BUGARSKOMNeuillyNeuilly--sursur--SeineSeine

27.11.1919. 27.11.1919. Oduzeti: Oduzeti:

Kraljevini SHS Kraljevini SHS -- Strumica, Caribrod Strumica, Caribrod (Dimitrovgrad), Bosilegrad, (Dimitrovgrad), Bosilegrad, Rumuniji Rumuniji –– DobrudDobrudžžaaGrGrččkoj koj –– Zapadna Trakija Zapadna Trakija

TRIJANONSKI UGOVORTRIJANONSKI UGOVOR4.juni 19204.juni 1920

Saveznici i MađarskaSaveznici i MađarskaOduzeto 2/3 teritorije i 2/3 manje stanovnikaOduzeto 2/3 teritorije i 2/3 manje stanovnika

–– Rumuniji Rumuniji –– TransilvanijaTransilvanija–– Kraljevini SHS Kraljevini SHS –– BaBaččka, Bka, Banat, Baranat, Baranja, anja,

Prekomurje, MPrekomurje, Međumurjeeđumurje, Slavonija, Hrvatska, , Slavonija, Hrvatska, RijekaRijeka

–– ČČehoslovaehoslovaččkoj koj –– RutenijaRutenija–– Austriji Austriji -- BurgerlandBurgerland

Plebiscit za Plebiscit za ŠŠopronj opronj

MAMAĐARSKA ĐARSKA 19201920

IZGUBLJENO 72% TERITORIJE

UGOVOR U SEVRUUGOVOR U SEVRUSSèèvresvres

Saveznici i Osmanska imperija 10.8.1920.Saveznici i Osmanska imperija 10.8.1920.OzvaniOzvaniččena podela izvrena podela izvrššena tokom rata (Bliski istok)ena tokom rata (Bliski istok)Francuskoj mandat nad Sirijom i LibanomFrancuskoj mandat nad Sirijom i LibanomBritaniji Britaniji -- mandat u Palestini i Mesopotamijimandat u Palestini i MesopotamijiRepublika JermenijaRepublika JermenijaGrGrččkoj koj -- protektorat u Smirni do plebiscita, Trakijaprotektorat u Smirni do plebiscita, TrakijaItaliji Italiji –– Dodekanezi, interesna sfera u JuDodekanezi, interesna sfera u Južžnoj Anadolijinoj AnadolijiSlobodne lukeSlobodne luke

Mir u Lozani 1923 (poniMir u Lozani 1923 (ponišštio ugovor u Sevru)tio ugovor u Sevru)

Ugovor u Rapalu Ugovor u Rapalu 12.11.1920. Italije i 12.11.1920. Italije i Jugoslavije Jugoslavije Italiji prItaliji priipada Istra, Zadar, Cres, Rijeka pada Istra, Zadar, Cres, Rijeka nezavisnanezavisna