YIL: 5 / SAYI: 25 EKİM-ARALIK 2008

İstanbul Kadı Sicilleri Projesi’nin İlk Aşaması Tamamlandı

III. Selim Vefatının 200. Yılında Anıldı

İlâhiyat Fakülteleri Tezleri Envanteri Tamamlandı

Din Felsefesi Atölye Çalışması Yapıldı

İSAM’ın başlattığı İstanbul Kadı Sicilleri Projesi’nin ilk ürünü olan İstanbul Kadı Sicilleri Üsküdar Mahkemesi 1 Numaralı Sicil (H. 919 - 927 / M. 1513 - 1521) adlı çalışma yayımlandı.

Proje yöneticiliğini İSAM Başkanı Prof. Dr. M. Âkif Aydın’ın, edi-törlüğünü Dr. Coşkun Yılmaz’ın yaptığı eser, yedi ilim adamının da-nışmanlığında Dr. Bilgin Aydın ve

Ekrem Tak tarafından hazırlandı.

Bilindiği gibi mahkeme defterleri Osmanlı Devleti’nin hukuk sistemine ait önemli kaynaklardandır. Sayıları on binleri aşan bu defterlerin sadece Türkiye’deki şehirlere ait olanların sayısı 20.000 civarında olup Türkiye sınırları dışında kalan defterlerin sayısının da buna yakın olduğu tahmin edilmektedir. (devamı s.2’de)

22-23 Aralık 2008 tarihlerinde İSAM tarafından düzen-lenen, “Nizâm-ı Kadîm’den Nizâm-ı Cedîd’e: Ölümünün 200. Yılında III. Selim ve Dönemi” konulu uluslararası sempozyum yerli ve yabancı on sekiz ilim adamının katı-lımıyla altı oturumda gerçekleştirildi. Dr. Seyfi Kenan baş-kanlığındaki bir kurul tarafından düzenlenen programda III. Selim dönemi ekonomik, toplumsal, askerî, siyasî, ilmî ve edebî açılardan geniş bir şekilde ele alındı. Sempoz-yumda İSAM araştırmacılarından Dr. Seyfi Kenan ve Dr. Enes Kabakcı da birer bildiri sundular. (devamı s.2’de)

1953-2007 yılları arasında İlâhi-yat fakültelerinde yapılan tezlerle (yaklaşık 8000 adet) ilgili bilgi-leri içeren katalog iki cilt halinde araştırmacıların istifadesine su-nuldu: İlâhiyat Fakülteleri Tezler Kataloğu I (1953-2000) (İsmail E. Erünsal–Fatih Çardaklı–Mus-tafa Birol Ülker, İstanbul: İSAM Yayınları, 2008, 472 sayfa); İlâhi-yat Fakülteleri Tezler Kataloğu II

(2001-2007) (İsmail E. Erünsal – Fatih Çardaklı – Mustafa Birol Ülker, İstanbul: İSAM Yayınları, 2008, 480 sayfa). (devamı s.2’de)

“Din Felsefesi Nedir?” konulu atölye çalışması, İSAM–Din Felsefesi Derneği–İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. iş birliği ile 24-25 Ekim 2008 tarihlerinde İSAM’da gerçekleştirildi.

Aralarında Prof. Dr. Zeki Özcan, Prof. Dr. Hanifi Özcan ve Prof. Dr. Hüsamettin Erdem ile İSAM’dan Dr. Aydın Topaloğlu, Doç. Dr. Tahsin Görgün ve Doç. Dr. Adnan Aslan’ın da bulunduğu otuza yakın akademisyen konuyla ilgili bilgi alışverişinde bulundu. (devamı s.2’de)

Haberler İSAM Mensuplarının İlmî Çalışmaları İlmî Toplantılar Kütüphane 1-3 4-5 6-7 8İSAM

2EKİMARALIK2008

İSAM’DAN HABERLER

İlmî Toplantı: İslâm ve

Hıristiyanlık’ta Din ve Bilim19 Aralık 2008’de İSAM’ın ev sahipliğinde gerçekleşti-rilen ilmî toplantıda “İslâm ve Hıristiyanlık’ta Din ve Bi-lim” konusu ele alındı.

Selânik Aristotle Üniversitesi Teorik Fizik Bölümü öğre-tim üyesi Prof. Dr. Argyris Nicolaidis’in “Modern Science and The Eastern Christian Tradition” (Modern Bilim ve Doğu Hıristiyan Geleneği) başlıklı sunumunun ardından Fatih Üniversitesi Kamu Yönetimi Bölümü’nden Prof. Dr. Recep Şentürk, “Tabiatın Anlamı ve Açık Bilim: İslâm Geleneği Örneği” konulu bir konuşma yaptı.

Toplantı soru ve cevaplardan sonra Fatih Üniversitesi Rek-tör Yardımcısı ve Felsefe Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Alparslan Açıkgenç’in değerlendirmesiyle sona erdi.

İstanbul Kadı Sicilleri Projesi(1. sayfadan devam)

Son yıllarda üniversitelerimizin Tarih, İlâhiyat ve Hukuk fakültelerinde Osmanlı mahkeme defterleri üzerinde ciddi çalışmaların yapılmış olması sevindirici bir gelişmedir.

Bilindiği gibi İSAM bu alandaki çalışmaları kolaylaştırmak ve teşvik etmek amacıyla İstanbul Müftülüğü Arşivi’nde bulunan yaklaşık 10.000 defter ile İstanbul dışındaki şe-hirlere ait ve şu anda Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde bu-lunan yaklaşık 9000 defterin mikrofi lmini kütüphane bün-yesine alarak araştırmacıların hizmetine sunmuştu. Ayrıca Türkiye dışındaki Osmanlı coğrafyasından (Manastır, Sa-raybosna, Mostar, Livno, Priyedor, Tımışvar, Visoko, Kı-rım) temin edilen mahkeme defterlerinin dijital kopyaları da İSAM Arşivi’nde bulunmaktadır.

İSAM, araştırmacıların istifadesine sunmak amacıyla hu-kuk tarihi açısından olduğu kadar siyasî, sosyal ve iktisadî tarih bakımından da büyük önem taşıyan bu kaynakları ya-yın faaliyetlerine dahil etti. Bu çerçevede yayımlanan ilk eser, Üsküdar Mahkemesi 1 Numaralı Sicil, aynı zamanda İstanbul Kadı Sicilleri Projesi’nin de ilk ürünüdür. Üskü-dar mahkeme defterlerinin yayımlanmasıyla Üsküdar’ın XVI ve XVII. asır sosyal, iktisadî ve hukukî hayatına ışık tutulacak, bölge ile ilgili daha sağlıklı değerlendirmeler yapılabilecektir.

İlâhiyat Fakülteleri Tezler Kataloğu (1. sayfadan devam)

Yüksek Öğretim Kanunu’nun kabulü ve Yüksek İslâm ensti-tülerinin İlâhiyat fakültelerine dönüştürülmesinin ardından, Türkiye’de İslâmî ilimler alanında yapılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin sayısında önemli bir artış olmuştur.

Merkezimiz İlâhiyat Fakülteleri Tezler Kataloğu yayınıy-la, İslâm araştırmaları alanında Türkiye’de yapılmış tez-lerin bibliyografi k takibini kolaylaştırmayı ve mükerrer tezlerin önüne geçmeyi hedefl emektedir.

Ayrıca yapılmakta olan yüksek lisans ve doktora tezleri-nin adlarına ulaşma imkânı sağlanmadıkça bibliyografi k kontrolün tam anlamıyla gerçekleştirilmesi de mümkün değildir. Bu konuda gerekli bilgi akışını sağlamak ama-cıyla http://kutuphane.isam.org.tr/tezdvmara.htm internet adresinden, “devam eden İlâhiyat tezleri”nin duyurulduğu bir veri tabanı kullanıma açılmıştır.

İSAM’ın bir başka projesi de dinî ilimler alanında yapıl-mış doktora tezlerini yayımlamaktır. Bu konuda çalışmalar sürmekte olup tezler kitap olarak okuyucuların istifadesine çok yakında sunulacaktır.

III. Selim Vefatının 200. Yılında Anıldı(1. sayfadan devam)

III. Selim’in reformcu yönünün ve döneminin tarihî ge-lişmelerinin ağırlıklı olarak masaya yatırıldığı toplantıda, değerlendirme konuşmaları Prof. Dr. Kemal Beydilli ve Dr. Mehmet Genç tarafından yapıldı.

Mehmet Genç, başarılı geçen bu sempozyumda, III. Selim döneminin genel algıda olduğu gibi Osmanlı Devleti’nin çöküş tarihinin başlangıcı olarak ele alınmasının çok eksik olduğu vurgusunun ortaya çıktığını söyledi.

Kemal Beydilli de, III. Selim döneminin yine bilinenin ak-sine Osmanlı için bir “özgüven tazelemesi” olduğunu söy-leyerek askerî, siyasî ve ilmî açılardan yapılan ilerlemeleri örnek gösterdi.

Toplantıdan sonra İstanbul Teknik Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Türk Mûsikisi Bölümü Âvâze Grubu, III. Selim’in eserlerinden oluşan bir konser verdi.

Din Felsefesi Atölye Çalışması(1. sayfadan devam)

Adnan Aslan “Anglo-Sakson Din Felsefesinin Yetersiz-liği” başlıklı sunumunda XVIII ve XIX. yüzyılda İslâm düşüncesinin toplumun yapısını muhafaza edemez duru-ma düşmesiyle geleneksel formlar içinde kendini yenile-yemeyen İslâm toplumunun Batı’nın tesirine açık bir hale geldiğini, Türkiye’deki Anglo-Sakson din felsefesinin de modernleşmenin bir ürünü olarak yerleştiğini söyledi.

Aslan, Kur’ân-ı Kerîm’i yok sayarak bir din felsefesi ya-pılamayacağını ve din felsefesine karşılık olarak “dinî fel-sefe” anlayışını savunarak bu anlamda dinî felsefenin dinî bir bakış açısıyla dinî prensipleri esas alarak rasyonel ve felsefî bir tarzda teorik ve pratik meselelere çözüm üreten bir alternatif olacağını belirtti.

3EKİM

ARALIK2008

İSAM’DAN HABERLER

Doç. Dr. Sait Rençber ise “Din Felsefesi Nedir?” başlıklı bildirisinde din felsefesinin mahiyeti, konuları ve prob-lemlerine değindikten sonra, din felsefesinin bir ölçüde Batı düşüncesindeki “din” ve “felsefe” tasavvurlarının ta-rihsel gelişimine bağlı olduğunu ifade ederek, “Bize özgü bir din felsefesinin imkânı”nın altını çizdi. Prof. Dr. Turan Koç yönetimindeki değerlendirme oturumuyla atölye ça-lışması sona erdi.

2008-2009 İSAM Güz Seminerleri

Sona ErdiDr. Casim Avcı, Dr. Mehmet Boynukalın, Dr. Nuri Tınaz, Doç. Dr. Adnan Aslan, Doç. Dr. Şükrü Özen ve Dr. Meh-met Ali Sarı’nın derslerinden oluşan Güz Seminerleri 20 Ekim-26 Aralık 2008 tarihleri arasında gerçekleştirildi.

Bahar seminerlerine müracaatlar Şubat 2009 olarak be-lirlenirken derslere devam etme zorunluluğu getirildi. Bu seminerleri takip etmek isteyenler www.isam.org.tr adre-sinden duyurulara ulaşabilirler.

Ziyaretler-Haberler (Ekim-Aralık)İslâm Araştırmaları Dergisi’nin 17. Sayısı Yayımlandı

1997 yılında yayımına başlanan ve 2001’den itibaren yılda iki sayı olarak çıkarılan İslâm Araştırmaları Dergisi’nde başta İslâmî ilimler olmak üzere siyaset, tarih, ekonomi, felsefe, sosyoloji, antropoloji, dinler tarihi, edebiyat ve kültür alanlarında kaleme alınmış, İslâm düşünce ve kül-türüne orijinal katkı sağlayacak makalelerin ve kitap ta-nıtımlarının yanı sıra sempozyum, seminer ve konferans değerlendirmelerine yer verilmektedir.

Index Islamicus ve Türkologischer Anzeiger tarafından taranmakta olan derginin son sayısında felsefe, edebiyat, sanat tarihi, kelâm gibi ilim dallarına ait makaleler bulun-maktadır. Dergi ile ilgili bilgilere www.isam.org.tr adre-sinden ulaşılabilir.

İSAM Başkanı Uppsala Üniversitesi’nde

İSAM Başkanı Prof. Dr. M. Âkif Aydın 11-14 Kasım 2008 tarihleri arasında İsveç Uppsala Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde yüksek lisans öğrencilerine yönelik aile hu-kukuyla ilgili bir programa katıldı. “Türkiye’de Aile Hu-kukunun Gelişimi” başlıklı bir bildiri sunan Aydın aynı zamanda İsveçliler’e İSAM’ı tanıtma imkânı buldu.

Arjantin Heyeti

Özel bir davetle Arjantin’den Türkiye’ye gelen ve arala-rında iş adamı, gazeteci, milletvekili ve Arjantin Din İşleri Başkan Yardımcısı Juan Ladaburu’nun da bulunduğu he-yet, ekim ayında merkezimizi ziyaret etti. İSAM Başkanı

Prof. Dr. M. Âkif Aydın ve bazı İSAM mensuplarıyla bir araya gelen heyetle 2006 yılında Türkiye’ye gelen Papa XVI. Benedict’in Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Ali Bar-dakoğlu ile görüşmesinin nasıl yorumlandığı, bu görüşme-nin İslâm ve Katolik dünyasının yakınlaşmasına katkı sağ-layıp sağlamadığı, İslâm’a karşı ön yargıların giderilmesi için neler yapılabileceği konuları görüşüldü.

Viyana Kardinali

Diyanet İşleri Başkanlığı’nın davetlisi olarak 12-15 Ekim 2008 tarihleri arasında, beraberindeki heyetle Türkiye’ye gelen Avusturya Katolik Kilisesi Viyana Kardinali Prof. Dr. Christoph Schönborn, Ankara ve İstanbul’da çeşitli resmî ve dinî kurumları ziyaret etti.

Başkan Prof. Dr. M. Âkif Aydın ve İSAM araştırmacılarıy-la bir araya gelen heyet ile Hıristiyanlık’taki “misyoner-lik” anlayışıyla İslâmiyet’teki “dava” anlayışı arasındaki farklılıklar ve tarihî süreçteki benzer/farklı uygulamalar, dinler arası diyalog arayışları gibi çeşitli konular üzerinde görüş alışverişinde bulunuldu.

İSAM yayınlarına ve kütüphanemize özel ilgi gösteren he-yet daha sonra kurumumuzdan ayrıldı.

Dârü’t-takrîb Heyeti

İran İslâm Cumhuriyeti İstanbul başkonsolosu ve kültür ateşesinin daveti üzerine dinî kurumları tanımak ve tem-silcileriyle görüşmek amacıyla İstanbul’a gelen Dârü’t-takrîb Heyeti İSAM’ı ziyaret etti. Dârü’t-takrîb başkan yardımcısı Kudretullah Alizâde ve Şiî âlim Seyyid Hamîd Elemelhudâ’ya, İran Türkmenleri’nin müftüsü ve Akkale şehrinin cuma imamı Abdürrezzâk Rehber eşlik etti.

Başkanlığını Âyetullah Teshîrî’nin üstlendiği Dârü’t-tak-rîb, Şîa ve Ehl-i sünnet arasında uyum sağlamak amacıyla kurulmuş olup çeşitli konferanslar düzenlemekte ve ya-yınlar yapmaktadır.

Görüşmeler sırasında kurumlar arası iş birliği ve İran’daki Ehl-i sünnet mensuplarıyla ilgili konular ele alındı.

Irak Heyeti

Irak Sünnî Vakıfl ar Bakanlığı’ndan üç kişilik bir heyet İSAM’ı ziyaret etti. Merkezimizin faaliyetleri hakkında bilgi alan grup, kendi faaliyetleri ve Irak’taki vakıfl arın gü-nümüzde yaşadığı sorunlar hakkında bilgi verdi. Periyodik yayınlarını merkezimize göndereceklerini bildiren heyet, kütüphanemizi gezdikten sonra merkezimizden ayrıldı.

Malezyalı Misafir Akademisyenler

Malezyalı akademisyen Prof. Dr. Kamerüzzamân b. Yûsuf, Doç. Dr. Badlihisham Mohd Nasir ve Doç. Dr. Zulkiple Abd. Ghani, kasım ayında İSAM’ı ziyaret etti ve merkezi-miz ile muhtemel iş birliği alanları üzerinde görüşmelerde bulunuldu.

4EKİMARALIK2008

İSAM MENSUPLARININ İLMÎ ÇALIŞMALARI

• Zuhâl Ağılkaya

(Tez) İntihar Girişiminde Bulunanlarda Dini Tutum ve Davranışlar, İstanbul 2008, yüksek lisans tezi, Marmara Universitesi Sosyal Bilimler Ensititüsü Din Psikolojisi Bi-lim Dalı, Danışman: Doç. Dr. A. Ulvi Mehmedoğlu.

• Adnan Aslan

(Müzakere) “Batı Düşüncesi ve İbn Rüşdcülük, Doğu-Ba-tı İlişkisinin Entelektüel Boyutu”, Uluslararası İbn Rüşd Sempozyumu, 9-11 Ekim 2008, Cumhuriyet Üniversitesi.

(Bildiri) “Anglo-Sakson Din Felsefesi’nin Yetersizliği”, Din Felsefesi Çalıştayı, 24-25 Ekim 2008, Din Felsefesi Derneği-İSAM.

(Makale) “Modernite Dine Alternatif mi?”, RIHLE Üç Ay-lık İlim, Fikir ve Medeniyet Dergisi, I/3 (2008), s. 21-25.

(Kitap tanıtımı) Akıl ve İnanç: Din Felsefesine Giriş (Mi-chael Peterson–William Hasker–Bruce Reichenbach–Da-vid Basinger, trc. Rahim Acar, İstanbul 2006), İslâm Araş-tırmaları Dergisi, 17 (2007), s. 146-149.

• Casim Avcı

(Panelist) “Gizli Hazinenin Keşfi : Muhammedü’l-Emin” Paneli, TÜYAP Kitap Fuarı, 6 Kasım 2008, İstanbul.

(Seminer) “Hz. Peygamber’in Risâlet Öncesi Hayatı”, İSAM, Güz Seminerleri, 20 Ekim-26 Aralık 2008.

• Semih Ceyhan

(Makale) “Ibn Haldun’s Perception of Sufi s and Sufi sm: The Discipline of Tasawwuf in Umran”, Asian Journal of Social Science, XXXVI/3-4 (2008), s. 483-515.

(Seminer) “Evrensellik ve Tarihsellik Arasında Tasavvuf”, Felsefe ve Tarih Okumaları, Milel ve Nihal Eğitim, Kültür ve Düşünce Platformu Derneği, Güz Seminerleri, 31 Ekim 2008.

(Bildiri) “Şeyhü’s-selâtîn fî ahdi’l-Osmâniyyîn: Müessisü’t-tarîkati’l-Celvetiyye: Azîz Mahmûd el-Hü-dâyî el-Üsküdârî”, et-Tasavvuf ve’s-Sekâfe ve’l-Musîkâ

V. Uluslararası Tasavvuf, Kültür, Mûsiki Kolokyumu, 14-17 Aralık 2008, Cezayir Kültür Bakanlığı-CNRPAH, Cezayir.

• Fatih Çardaklı

(Kitap) (İsmail E. Erünsal – Mustafa Birol Ülker) İlâhi-yat Fakülteleri Tezler Kataloğu II (2001-2007), İstanbul: İSAM Yayınları, 2008, 480 sayfa.

• Nuray Güler

(Tez) XVI. Yüzyılda Üsküdar’da Gülfem Hatun Mahallesi (1540-1600), İstanbul 2008, yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Tarihi Anabilim Dalı, Danışman: Prof. Dr. M. Çetin Varlık.

(Bildiri) “XVI. Yüzyılda Üsküdar’da Bir Mühtedi Dinden Dönerse...”, VI. Üsküdar Sempozyumu (6-9 Kasım 2008) Üsküdar Belediyesi.

• Enes Kabakcı

(Bildiri) “Napolyon’un Mısır’ı İşgali ve Sonuçları”, Nizâm-ı Kadîm’den Nizâm-ı Cedîd’e: Ölümünün 200. Yı-lında III. Selim ve Dönemi Uluslararası Sempozyum, 22-23 Aralık 2008, İSAM.

(Sempozyum düzenleme) Nizâm-ı Kadîm’den Nizâm-ı Cedîd’e: Ölümünün 200. Yılında III. Selim ve Dönemi Uluslararası Sempozyum, 22-23 Aralık 2008, İSAM.

• Seyfi Kenan

(Bildiri) “II. Meşrutiyet’le Gelen Yeni Eğitim Arayışları: Tevfi k Fikret’in Yeni Mekteb’i ve Eğitim Felsefesi”, 100. Yılında II. Meşrutiyet: Gelenek ve Değişim Ekseninde Türk Modernleşmesi Uluslararası Sempozyumu, 22-24 Ekim 2008, Marmara Üniversitesi.

(Bildiri) “Holding the Truth in Balance: Kâtip Çelebi’s Mizânu’l-haq and his Philosophy of Education in 17th Century Ottoman Empire”, Educational Systems in Eas-tern Mediterranean: From Mamluk to Ottoman Rule, 13-

İSAMMensuplarının İlmî Çalışmaları

5EKİM

ARALIK2008

İSAM MENSUPLARININ İLMÎ ÇALIŞMALARI

15 Kasım 2008, Tripoli, Lebanese University & Orient Institute Beirut.

(Kitap tanıtımı) “The Modernization of Public Education in the Ottoman Empire 1839-1908: Islamization, Autocra-cy and Discipline by Selçuk Akşin Somel”, İslâm Araştır-maları Dergisi, 17 (2007), s. 160-167.

(Kitap tanıtımı) “The Pedagogical State: Education and Politics of National Culture in Post-1980 Turkey by Sam Kaplan”, Insight Turkey, X/4 (2008), s. 166-170.

(Bildiri) “III. Selim Döneminde Eğitimde Arayışlar”, Nizâm-ı Kadîm’den Nizâm-ı Cedîd’e: Ölümünün 200. Yı-lında III. Selim ve Dönemi Uluslararası Sempozyum, 22-23 Aralık 2008, İSAM.

(Sempozyum düzenleme) Nizâm-ı Kadîm’den Nizâm-ı Cedîd’e: Ölümünün 200. Yılında III. Selim ve Dönemi Uluslararası Sempozyum, 22-23 Aralık 2008, İSAM.

• Vildan Serdaroğlu

(Makale) “Multi-Dimensional Functions of Ottoman Poet-ry”, İslâm Araştırmaları Dergisi, 17 (2007), s. 79-101.

(Makale) “Edeb der Edebiyat (Edebiyat Edep Der, Edep Edebiyatın İçindedir)”, DEM Dergi (Değerler Eğitimi Merkezi Dergisi), 4 (2008), s. 24-29.

(Seminer) “Divan Şiirine Giriş”, Bilim ve Sanat Vakfı, Güz Seminerleri, 8-29 Kasım 2008.

(Sempozyum düzenleme) Nizâm-ı Kadîm’den Nizâm-ı Cedîd’e: Ölümünün 200. Yılında III. Selim ve Dönemi Uluslararası Sempozyum, 22-23 Aralık 2008, İSAM.

• Cengiz Şeker

(Kitap tanıtımı) “Society and Politics in an Ottoman Town: Ayntab in the 17th Century by Hülya Canbakal”, İslâm Araştırmaları Dergisi, 17 (2007), s. 182-186.

• Sedat Şensoy

(Makale) “Hatîb el-Kazvînî’de Fesâhat ve Belâgat Kav-ramları”, İslâm Araştırmaları Dergisi, 17 (2007), s. 25-47.

(Makale) “İslâm Kültürü Sözlük Yazımında İki Klasik: Cevherî’nin es-Sıhâh’ı ve Fîrûzâbâdî’nin el-Kāmûsü’l-Muhît’i”, İslâm ve Klasik (haz. Sami Erdem–M. Cüneyt Kaya), İstanbul 2008, s. 405-416.

• Cemal Toksoy

(Kitap) (Fatma Toksoy ile) Selâhaddin Eyyûbî’nin Lider-lik Sırları, İstanbul: Okumuş Adam Yayınları, 2008, 352 sayfa.

• Aydın Topaloğlu

(Kitap tanıtımı) “Doğu-Batı Felsefî Etkileşiminde İbn Rüşd ve St. Thomas Aquinas Felsefelerinin Karşılaştırıl-ması, Gülnihal Küken”, İslâm Araştırmaları Dergisi, 17 (2007), s. 190-194.

(Müzakere) “Türkiye ve İngiltere’de Siyasal ve Sosyal Bakımdan İslâm Olgusunun Küresel Barışa Katkısını Ar-tırma Yolları”, 13 Kasım 2008, Bahçeşehir Üniversitesi.

(Müzakere) “Dünyada ve Türkiye’de Aşırılıkçılık - Değer-lendirme ve Çözüm Önerileri - Countering Extremism”, 19 Haziran 2008, Bahçeşehir Üniversitesi.

• Mustafa Birol Ülker(Kitap) (İsmail E. Erünsal – Fatih Çardaklı) İlâhiyat Fa-

külteleri Tezler Kataloğu II (2001-2007), İstanbul: İSAM

Yayınları, 2008, 480 sayfa.

• M. Kâmil Yaşaroğlu

(Oturum başkanı), “Gizli Hazinenin Keşfi : Muhammedü’l-Emin” Paneli, TÜYAP Kitap Fuarı, 6 Kasım 2008, İstan-bul.

İSAMMensuplarının İlmî Çalışmaları

6EKİMARALIK2008

YENİ YAYINLAR

Yeni Yayınlarımız

İstanbul Kadı Sicilleri Üsküdar Mahkemesi 1 Nu-maralı Sicil (H. 919-927/M. 1513-1521)

Haz. Bilgin Aydın – Ekrem Tak, İstanbul: İSAM Yayın-ları, 2008, 436+124 sayfa, ISBN 978-975-389-554-5

Proje yönetmenliğini İSAM Başkanı M. Âkif Aydın’ın üst-lendiği İstanbul Kadı Sicilleri Projesi’nin bilim kurulu Bil-gin Aydın, İdris Bostan, Feri-dun Emecen, İsmail E. Erün-sal, Mehmet İpşirli ve Mus-tafa Oğuz’dan oluşmaktadır. Coşkun Yılmaz’ın editörlü-ğünü yaptığı eser, Üsküdar’ın

XVI ve XVII. asır sosyal, iktisadî ve hukukî hayatına ışık tutarak, bu bölgenin tarihi hakkında sağlıklı değerlendir-meler yapılmasına imkân vermektedir.

Haremeyn Fotoğrafları

Fotoğraf Sanatçıları: Orhan-Fatma Durgut, İstanbul: İSAM Yayınları, 2008, 61 sayfa, ISBN 978-975-389-552-1

Hz. Peygamber’in doğup büyüdüğü, vahyin ilk indirildi-ği Mekke ve Medine şehirleri İslâm tarihi boyunca “Ha-remeyn” olarak adlandırılmıştır. Fatma ve Orhan Durgut çiftinin hava fotoğrafçılığı metoduyla karelere taşıdıkla-

rı farklı Haremeyn görüntüleri, İstanbul Türk ve İslâm Eserleri Müzesi’nde İSAM’ın desteğiyle “Haremeyn Fo-toğrafl arı” 14 Eylül-5 Ekim 2008 tarihleri arasında ser-gilenmişti.

Bu fotoğrafl ardan otuz dokuzu Doç. Dr. Ahmet Özel’in açıklayıcı metinleriyle Haremeyn Fotoğrafl arı adıyla İSAM tarafından kitaplaştırıldı. Zengin bir katalog niteli-ğindeki eserde Hira ve Sevr dağı gibi coğrafî yerler yanın-da Kubâ Mescidi, Âişe Mescidi, Aynizübeyde gibi mimari yapıların da fotoğrafl arı bulunmaktadır.

Fârâbî

Yaşar Aydınlı, İstanbul: İSAM Yayınları, 2008, 190 sayfa, ISBN 978-975-389-563-7

Çağdaşları arasında antik dün-yanın felsefî mirasını İslâm kül-tür ortamına taşımış bir düşünür olarak öne çıkan Fârâbî, Yeni Efl âtuncu felsefe geleneğinin Aristocu tarafı ağır basan önem-li bir temsilcisidir. Fârâbî’nin

Doğu’da ve Batı’da Aristo’dan sonra “ikinci muallim” (magister secundus) olarak tanınması onun felsefe tarihin-deki yerini göstermesi bakımından önemlidir.

Temel Kültür Dizisi’nden çıkan bu çalışma Fârâbî’nin ha-yatı, eserleri ve felsefî sisteminin temel kavramlarını açık ve anlaşılır bir dille okuyucuya sunmaktadır.

İSAM Yayınları, İSAM ve Cağaloğlu TDV Yayın Satış bü-rolarından, ayrıca istek@isam.org.tr ve mushaf@isam.org.tr adreslerinden temin edilebilir. Tel: İSAM (0216) 472 12 02-03, Cağaloğlu (0212) 511 44 32

İLMÎ TOPLANTILAR

Aylık KonferanslarDr. Marat Murtazin, “Rusya Federasyonu’nda Din-Devlet İlişkileri”, Ekim 2008

Moskova İslâm Üniversitesi Rektörü Marat Murtazin, di-nin toplumlar ve medeniyetler için önemini vurgulayarak

7EKİM

ARALIK2008

İLMÎ TOPLANTILAR

başladığı konferansında, dinî kurumların bazan toplumla-rın kültürel ve bilimsel gelişimine büyük katkı sağladığını, bazan da bu gelişmeye engel olduğunu anlattı. Buna bağlı olarak insanların dine bakışlarının farklılık gösterdiğine dikkat çeken Murtazin, “Bazıları dini olumlu görerek ilmî incelemelere konu yaparken, ateistler de Allah’ın varlığı da dahil, dinin insanlar tarafından uydurulduğunu savun-muşlardır. İnananlar ise Allah’ı evrenin merkezinde göre-rek hayatı bu çerçevede anlamaya çalışmışlardır” dedi.

Murtazin, konferansının devamında müslüman halkın, Çarlık Rusyası döneminden önce ve sonra, nasıl bir “dinî” eğitim aldığını anlattı. Sovyetler Birliği’nin yıkılmasından sonra dinî kurumların yeniden canlanmaya başladığını belirtti. Sovyetler Birliği döneminde var olan Din İşleri Konseyi dinî kurumların faaliyetlerini kontrol altında tu-tuyor ve din görevlilerinin atanması bu konseyin onayıyla gerçekleşiyordu. Sovyetler Birliği’nin çökmesiyle bu kon-sey ortadan kalktı ve bütün dinî kurumlar bağımsızlıkları-na kavuştular. Ancak bu gelişme dinî aşırılıklar gibi bazı problemlerin ortaya çıkmasına da sebep oldu.

Devlet Başkanı Putin’in 2000 yılında göreve gelmesiyle Rusya’da yeni bir dönem başladı, dine ve özellikle müslü-manların dinî durumlarına bakış değişti. Putin, Rusya’nın geleceği ve gelişmesi açısından Rus kilisesi ve müslü-man toplumun ileri gelenleriyle görüşmelerde bulundu. Rusya’da şu an iki büyük problem söz konusudur. Birin-cisi, Rus kilisesinin Rusya vatandaşlarının büyük çoğun-luğunu temsil ediyor olmasıdır. Rus hükümeti, diğer dinî topluluklara karşı Rus kilisesini korumak ile dinî kurumla-rın işlerine karışmamak arasında ikilemdedir.

Diğer önemli konulardan biri de din eğitimidir. Rus kilisesi, Hıristiyanlık derslerinin ilk ve orta öğrenimde okutulması konusunda ısrarlıdır. Rusya’daki müslümanlar ise bu poli-tikaya karşıdır. Rusya çok uluslu ve çok dinli bir ülkedir ve anayasaya göre bütün dinler devlet karşısında eşit ko-numdadır. Ancak eğitim kurumlarında Hıristiyanlık ders-leri verilmesi durumunda bu kurumlarda okuyan gençlerin hayat görüşleri bundan etkilenecektir. Rusya’daki yeni okullarda başta Özbekler, Tatarlar, Ruslar olmak üzere de-ğişik milletlerden öğrenciler karma olarak okumaktadırlar. Kilisenin talebi gerçekleşirse çocuklar kendi dinlerinden farklı bir dinin eğitimini almış olacaklardır.

Rusya’daki durum din eğitimi açısından Türkiye’den ol-dukça farklıdır. Çünkü Türkiye, ağırlıklı olarak müslü-manların ve Türkler’in yaşadığı bir yerdir. Rusya’da ise

millî bir üst kimlik oluşmuş değildir. Farklı etnik unsurlar kendi millî kimliklerini muhafaza etmektedirler.

Rus Devleti’nin ve resmî eğitimin laiklik prensibine bağlı kalması en sağlıklı yoldur. Dinî eğitim resmî kurumların dışında yapılmalıdır. Rus hükümetinin Hıristiyanlık eği-timini resmî kurumlara sokması halinde Rusya Federas-yonu tıpkı Sovyetler Birliği gibi bir çöküşle karşı karşıya kalabilir diyerek sözlerini tamamladı.

Prof. Dr. İskender Pala, “Osmanlı’nın Şiir Anlayı-şı: Sultanlar ve Şairler”, Kasım 2008

İstanbul Kültür Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. İs-kender Pala konuşmasına “söz”ü derecelendirerek baş-ladı. Buna göre sözün üst derecesi kelâmıkibar, atasözü ve vecizelerdir. Kelâmıkibarın bir üst derecesi ise şiirdir. Şiir kafi yeli ve vezinli olduğu için akılda kalıcılık özelli-ğine sahiptir. Osmanlı’da bu sebeple pek çok mesele şiir formunda yazılmıştır. Şiirin üst derecesinde hadîs-i şerif, onun da üstünde kelâmıkadîm bulunmaktadır. Bu da ilâhî sözdür. Pala, sözün alt derecelerini ise lâf, küfür, hezl şek-linde sıraladı. Hezlin, hicvin bir alt katmanı ve daha ağırı olup aşağılama anlamına geldiğini de sözlerine ekledi.

Konferansın devamında, Osmanlı padişahlarının, bir yan-dan devleti idare edip bir yandan savaşlara katılırlarken, bir yandan da şiir yazmalarının çeşitli sebepleri üzerinde durarak sözün siyasî gücünü vurgulayan Pala, “Sultanların sözü, sözlerin sultanlarıdır” (Kelâmü’l-mülûk mülûkü’l-kelâm) darbımeselini de bu zemin üzerine oturttu. Ardın-dan Osmanlı sultanlarının en güzel şiirlerini ve bu şiirlerin yazıldığı tarihî bağlamları kronolojik sırayla açıklayarak konferansını tamamladı.

Dâhilî SeminerlerProf. Dr. Kamerüzzamân b. Yûsuf, “The Relations Betwe-en Ottoman Empire And The Malay World: History Co-mes Alive” (Tarih Canlanıyor: Malay Dünyası ile Osmanlı Devleti Arasındaki İlişkiler), Kasım 2008

Malezya Millî Üniversitesi’nden Prof. Dr. Kamerüzza-mân, XV ve XVI. yüzyıllarda Osmanlı Devleti ile Ma-lezya arasındaki ilişkileri ele aldı. Malezya’nın, doğudaki düşmanlarına karşı koymak için ticaret ve din gibi konu-larda Osmanlı’yı bir öncü olarak gördüğünü ve o günlerde doğan bu ilişkinin birçok alanda bugün de devam ettiğini söyledi.

8EKİMARALIK2008

KÜTÜPHANE

Tarîk Defterleri İSAM Kütüphanesi’ndeTarîk defterleri, ilmiye sınıfına mensup idarî görevliler

ile mevleviyet kadıları ve müderrislerin tayin ve terfi

usulünü düzenlemek gayesiyle şeyhülislâmlık tarafın-

dan tutulan tarih kayıtlarıdır.

İstanbul Belediyesi Atatürk Kitaplığı Muallim Cevdet

Bölümü’nden iki adet, Süleymaniye Kütüphanesi Esad

Efendi Bölümü’nden beş adet, İstanbul Üniversitesi

Nadir Eserler Bölümü’nden dokuz adet, Topkapı Sarayı

Müzesi Kütüphanesi’nden bir adet, Millet Kütüphanesi

Ali Emîrî Efendi Bölümü’nden yirmi altı adet, İstanbul

Müftülüğü Şer‘iyye Sicilleri Arşivi’nden on sekiz adet

olmak üzere toplam altmış bir adet tarîk defterinin CD

kopyaları İSAM Kütüphanesi Arşivi’ne kazandırılarak

araştırmacıların istifadesine sunulmuştur.

İSAM Kütüphanesi Müdür

Yardımcısı ile RöportajGazeteci Emeti Saruhan’ın İSAM Kütüphane ve Dokü-

mantasyon Müdür Yardımcısı Recep Yılmaz ile yaptığı

mülâkat Yeni Şafak gazetesinde yayımlandı (23 Kasım

2008). İSAM Kütüphanesi’ne bağışlanan koleksiyonlar

ve bunları bağışlayanlara geniş yer verilen konuşmada

özellikle Yavuz Argıt’ın hayatı ve kitap tutkusundan söz

edildi.

Yıllarca büyük emek sarfederek topladığı koleksiyo-

nunu İSAM Kütüphanesi’ne bağışlayan Yavuz Argıt,

halen emekli maaşıyla kitap almaya ve bu eserleri de

kütüphanemize bağışlamaya devam etmektedir.

Koleksiyoncular, kitap meraklısı özel kütüphane sahip-

leri, koleksiyonlarının dağılmaması ve araştırmacıların

istifadesine sunulması için kitaplarını uygun kütüpha-

nelerde değerlendirilmesini arzu etmektedirler.

Günümüzde ileri seviyede kütüphanecilik hizmetlerinin

verildiği, okuyucuların bağış koleksiyonlardan kolayca

istifade edilebilen kütüphaneler ön plana çıkmaktadır.

Saruhan’ın haberi, 2007 yılında Hürriyet gazetesinin

yaptığı araştırmada Türkiye’nin en iyi 10 kütüphanesi

arasında ikinci olan İSAM Kütüphanesi’ni tanıtmayı

amaçlıyordu.

İSAM Kütüphanesi’ne BağışlarGeçtiğimiz dönemde İSAM Kütüphanesi’ne toplam 755

cilt kitap, 446 sayı dergi bağışı yapılmıştır. Bağışçıları-

mıza teşekkür ediyoruz.

Adnan Eskikurt 67 cilt kitap, 39 sayı dergi

Coşkun Yıldırımtürk 170 cilt kitap, 42 sayı dergi

Gönenli Mehmet Efendi Vakfı 350 sayı dergi

Kastamonu Belediyesi 23 cilt kitap

Makedonya Arnavut Yayıncılar Birliği 160 cilt kitap,

15 sayı dergi

Mehmet İpşirli 36 cilt kitap

Mustafa Akyüz 177 cilt kitap

Serhat Arslaner 80 cilt kitap

Sözler Neşriyat 31 cilt kitap

Türk Tarih Kurumu 11 cilt kitap

İSAM Kütüphanesi’nden BağışlarİSAM Kütüphanesi’nden Dünya Ehl-i Beyt Vakfı’na

502 cilt kitap bağışı yapılmıştır.