1E e n i n i t i a t i e f v a n d e S c h e p e n v o o r I n t e r n a t i o n a l e S o l i d a r i t e i t in samenwerking met de Schepen voor Onderwijs en de Brusselse middelbare scholen

S t e d e n b a n d B r u s s e l - K i n s h a s a

Wat is een stedenband ………………………………………… 2

Stedenband Concreet ………………………………………… 3

Geografisch …………………………………………………… 4

Hoe Europa en Centraal Afrika mekaar ontmoetten …………… 6

Het been van Ishango ………………………………………… 8

Kinshasa ……………………………………………………… 9

Congo Quiz …………………………………………………… 12

Lexique Kinois ………………………………………………… 13

Aids …………………………………………………………… 16

Antwoorden Quiz …………………………………………… 17

Bronnen en copyright ………………………………………… 20

BRUKIN

2

Een stedenband wordt verondersteld een werk van lange adem te zijn.Het heeft weinig zin om in de zusterstad een project op poten te zetten, dat een jaar later aan zijn lot wordt overgelaten. De twee steden organiseren projecten op elkaars grondgebied, er komen uitwisselingen en ondertussen wordt de bewoners duidelijk gemaakt wat de stedenband allemaal inhoudt. Naarmate de twee steden elkaar beter leren kennen, zal ook het akkoord vlotter verlopen.

Het is belangrijk dat de steden hun inwoners bewust maken van de stedenband.Uiteindelijk is het immers de bedoeling dat de inwoners het meeste voordeel doen met de samenwerking. Daarom moeten de steden proberen hun burgers te sensibiliseren en in te lichten. De partnerstad ligt soms aan de andere kant van de aardbol, en je kan je afvragen wat de eigen stad daar te zoeken heeft. Door voldoende informatie te verspreiden kunnen mensen gaan nadenken over andere mensen in een plaats die let-terlijk ver van hun bed is. Door een stedenband kan de wereld, die op het nieuws vaak zo groot en onoverzichtelijk lijkt, een stuk kleiner worden.

E e n s t e d e n b a n d m o e t w e d e r z i j d s z i j n .Soms wordt ze enkel gezien of voorgesteld als een eenrichtingsstraat van financiële hulp tussen een “beschaafd” Westers gebied en een “onderontwikkelde” plaats in Af-rika, Zuid-Amerika of het Oosten. Dit is niet de bedoeling. Hoewel economische steun vaak een belangrijk punt is op de agenda, willen beide partners de samenwerking in twee richtingen laten verlopen. De kennis en ervaring die ze in hun eigen stad hebben opgebouwd, wordt aan de andere kant van de wereld in het licht van een heel andere situatie bekeken en ingepast. Zo kan een probleem in de ene stad worden opgelost door gewoon bij de verre buur te gaan kijken hoe hij het doet.

H e t o p ze t t e n va n u i t w i s s e l i n g s p ro j e c t e n i s h i e r vo o r e rg b e l a n g r i j k .Zo reizen de collega’s van beide stadsbesturen naar elkaar toe, ze leren elkaar kennen en krijgen hun partnerstad op een persoonlijke manier te zien. Deze persoonlijke contacten zorgen ervoor dat een echte dialoog kan ontstaan, die ondertussen op een officieel kader kan rekenen. De ambtenaren gaan vervolgens hun ervaringen naar de burgers toe brengen en hen zo sensibiliseren. Via het stadsbestuur wordt een langdurige band geschapen tussen de inwoners van beide steden. Dit kan op verschillende manieren, met een tentoonstelling, een nieuwsbrief, een wedstrijd…

D e g r o e i n a a r e e n o n a f h a n k e l i j k e n d e m o c r a t i s c h b e s t u u r .Een stedenband is vaak een belangrijke aanvulling op de werkzaamheden van Niet-Gouvernementele Organisaties (NGO’s) zoals 11.11.11, Amnesty International of Artsen Zonder Grenzen. Terwijl deze zich bezig houden met de hoogstnoodzakelijke, rechtstreekse steun aan de bevolking zelf, kan een stedenband een dialoog openen met het plaatselijk bestuur, en know-how uitwisselen. Dit bevordert de groei naar onafhankelijkheid en een democratisch bestuur. Bij een land dat nog niet erg lang een democratie is —bijv. na jaren van dictatuur— is er uiteraard veel werk aan de winkel. Er is een grondwet nodig, er moet een nationaal, maar ook plaatselijk, sterk bestuur worden gevestigd… Zo kan een land als België, dat al ervaring heeft met het wel en wee van een democratisch bestuur, hulp bieden bij de opbouw hiervan in een ander land.

Een stedenband is een internationaal vriendschapsakkoord of samenwerkingsakkoord tussen twee gemeente- of stadsbesturen. Dit akkoord kan officieel zijn. In dat geval bestaat er een soort contract tussen de twee gemeenten of steden, dat door beide partijen wordt on-dertekend. De partners maken duidelijke afspraken over hun samen-werking. Wat willen beide steden precies bereiken met het akkoord, hoe kunnen ze aan de man in de straat uitleggen wat ze willen doen?

W A T I S E E NS T E D E N B A N D

e e n w e r k m e t t o e k o m s t v i s i e

s e n s i b i l i s e r e n

w e d e r z i j d s

uitwisselingsprojecten in een persoonlijk kader

o n d e r s t e u n i n g plaatsel i jk bestuur

3

Toen staatssecretaris Boutmans een programma ontwikkelde om de Belgische gemeenten aan te moedigen een samenwerking op te zetten met gemeenten uit het Zuiden, keek de hoofdstad Brussel als vanzelf naar Kinshasa. Beide hoofdsteden delen niet alleen historische en symbolische relaties, maar ook de typische grootstad- problematieken wat de samenwerking enkel ten goede kon komen.

De eerste concrete samenwerking spitste zich toe rond de Burger-lijke Stand.

De diensten Burgerlijke stand & Bevolking zijn de hoekstenen van elke administratie. Het leek voor beide steden dan ook opportuun om te beginnen bij het begin, nl. de geboorteregistratie.

Iedereen heeft ooit wel eens een uittreksel van zijn geboorteakte nodig bv. om te trouwen, voor het bekomen van een visum. Anderzijds is een gemeente onbestuurbaar als ze geen zicht heeft op haar aantal inwoners.

Naar een schatting van Unicef worden slechts 10% van de pasgeborenen in Kinshasa ingeschreven op de gemeente. De gebrekkige werking van de dienst burgerlijke stand en de onwetendheid van de bevolking zijn hiervan de voornaamste oorzaken. In het kader van de samenwerking tussen Brussel en Kinshasa werd er een vorming voor ambtenaren georganiseerd en ook logistieke steun geboden. De meeste ambtenaren beschikten niet eens over een schrijfmachine of over kasten om hun documenten in op te bergen, zelfs geboorteregisters bleken schaars te zijn.

Een grootschalige sensibilisatiecampagne moet de “mamans” aanmoe-digen om hun kinderen te laten inschrijven op de gemeente. Met een eigen liedje, tv-spot, spandoeken en affiches wordt de “mamans” het belang van geboorteregistratie bijgebracht.

Momenteel is de Stad Brussel actief in 10 gemeenten van Kinshasa en het project zal verder uitgebreid worden zodat alle 24 gemeen-ten beschikken over een goed werkende burgerlijke stand. Eind 2003 wou Kinshasa samenwerken rond openbare reinheid.

De reinheidssituatie is er immers schrijnend. Sinds tientallen jaren hebben zich grote hoeveelheden huisvuil opgestapeld in Kinshasa omdat de dagelijkse huisvuilophaling niet werkt. De gevolgen voor de publieke gezondheid zijn nefast, ziektes zoals tyfus en malaria die baat hebben bij onhygiënische omstandigheden vormen opnieuw een epidemische bedreiging.

Door de samenwerking tussen beide steden werd een nieuwe dienst openbare reinheid opgericht. Nieuwe ambtenaren kregen een vorming over afvalbeheer en de nodige logistieke steun. De Stad Brussel schonk tevens vijf voertuigen en moedigde de Kinese collega’s aan om oude

maritieme containers om te vormen tot vuilniscontainers. Door de inrichting van kleine containerparken wil men illegaal storten vermin-deren en het afvalprobleem onder controle te krijgen.

Regelmatig werden er bezoeken georganiseerd naar beide steden. De collega’s ambtenaren maken zo kennis met elkaar en wisselen ervaringen en werkmethoden uit .

Eind 2004 werd de wens van beide steden om verder samen te werken in een officieel samenwerkingsakkoord geconcretiseerd.

Natuurlijk is het voor de Stad Brussel ook belangrijk om haar inwoners te betrekken bij deze vriendschapsband. Met educatieve en informatieve activiteiten wil ze de Brusselaars kennis doen maken met de “Kinois” en hun gewoonten.

Zo werd er op het Stadhuis een Congolese modeshow georganiseerd. Er werden verschillende modellen geshowd zoals een tropische collectie, een gala-collectie en zelfs bruidskledij.

Eind mei 2002 ging er een delegatie van de Stad Brussel op

verkenningsmissie naar Kinshasa. In een eerste intentiever-

klaring werden er verschillende domeinen van samenwerking

gekozen: burgerlijke stand, openbare reinheid, stedenbouw.

B R U S S E L - K I N S H A S AC O N C R E E T

4

C o n g o h e e f t e e n k u s t l i j n v a n 4 0 k m a a n

d e A t l a n t i s c h e O c e a a n , e n w o r d t b e g r e n s d

Een van de buurlanden van de Democra-tische Republiek Congo, is de Republiek Congo. De hoofdstad van deze laatste is Brazzaville. Daarom spreekt men wel eens over Congo-Brazzaville en Congo-

Kinshasa.

In deze brochure bedoelen we met Congo steeds de DRC, voormalig Zaïre.

Oppervlakte van … in km2

België 30.518Zwitserland 41.288Nederland 41.526Denemarken 43.075Ierland 70.282Oostenrijk 83.851Portugal 92.075Groot-Brittannië 244.100Italië 301.278Duitsland 356.970Spanje 505.992Frankrijk 547.030

SOM 2.357.985

De Democratische Republiek Congo (DRC) is het derde grootste land in Afrika. Enkel Soedan en Algerije hebben een groter territorium.

in he t no orden do or de Ce n t r a a l Af r i k a a n s e Re p u b l i e k en S o e d a n

in het westen door de Angolese enclave Kabinda en door de Republiek Congo

i n h e t o o s t e n d o o r O e g a n d a , R w a n d a , B u r u n d i e n Ta n z a n i a

i n h e t z u i d o o s t e n d o o r Z a m b i a e n i n h e t z u i d w e s t e n d o o r A n g o l a

OPPERVLAKTE Congo = 2.344.885 km2,

gedeeld door de oppervlakte van België (zie

tabel) is 76,8. Dus België ‘kan’ ongeveer 77

maal in Congo.

In onderstaande tabel zie je dat, als je de op-

pervlaktes van België, Zwitserland, Nederland,

Denemarken, Ierland, Oostenrijk, Portugal,

UK, Italië, Duitsland, Spanje en Frankrijk

samentelt, je ongeveer de oppervlakte van

Congo bekomt.

Een andere combinatie: CONGO = UK +

Frankrijk + Polen + Turkije + Marokko

5

Congo bezit van ’s werelds grootste reserves van koper,

kobalt, industriële diamant, zink, cadmium, uranium,

goud en zilver. Daarbij komen nog offshore petroleumre-

serves. De capaciteit aan mogelijke hydro-elektriciteit is

fenomenaal, en zou volgens sommige berekeningen 2/3

van Afrika van stroom kunnen voorzien. Congo bezit waar-

schijnlijk ook de grootse reserves van COLTAN. Het is een mi-

neraal dat essentieel is in elke gsm, maar ook in laptops etc.

De rivier de Congo is na de Nijl de grootste in Afrika en heeft

het grootste netwerk van bevaarbare waterwegen in Afrika.

• De rivier de Congo was in Europa bekend aan het einde

van de 15° eeuw. De Europeanen gaven ze de naam Zaïre,

wat een verbastering is van nzari of nzali, nzaddi etc, en

dat simpelweg rivier betekent in vele Afrikaanse dialecten.

• Het is pas vroeg in de 18° eeuw dat de naam Rio

Congo verschijnt, geïnspireerd op het koninkrijk Congo

dat gesitueerd was aan het lager gedeelte van de rivier.

• De Congo was de inspiratiebron voor de novelle “Heart of Darkness” van de Pool Joseph Conrad in 1902, dat op zijn beurt het uitgangs-punt vormde voor F.F. Coppolas Apocalypse Now.

Het stuk tussen Matadi, de haven van Congo, en Malebo, de plaats waar Brazzaville en Kinshasa liggen, heeft een onoverkoombare hindernis. Een reeks van 32 watervallen maakt elke bevaring onmogelijk. Alle goederen moesten dus met mankracht van de haven, Matadi, naar Kinshasa gedragen worden tot er in {1890-1908} een spoorweg werd gelegd.

6

In de 15° eeuw kwam Centraal Afrika regelmatig in contact met de buitenwereld, via de Atlanti-sche kust met de Christenen en via de Middellandse zee met de Islam. In 1470 werd het eiland Sao Tomé een Portugese kolonie. Op de plantages is er nood aan werkkracht en slaven worden ingevoerd vanuit het vasteland. Het gebruiken van slaven wordt echter ook een handel op zich. De sterksten moesten naar de mijnen van de Goudkust, an-deren werden verscheept om op plantages in Portugal te werken en een derde groep bleef op het eiland werken.De tweede poging om een kolonie te bouwen kwam er toen het mid-deleeuwse koninkrijk van Congo verdeeld geraakte en de Portu-gezen er hun eigen mannetje als koning konden plaatsten, Afonso I. Zij hoopten op nog meer vindplaatsen van goud en zilver, maar dat viel tegen. De enige winstgevende activiteit bleek de slavenhandel te zijn.

De grote slavencampagne begint in 1570 wanneer de Spanjaarden en de Portugezen, onder één kroon verenigd, het enorm grote Brazilië willen uitbaten. Er wordt op mensen gejaagd, of ze worden gekocht. De Portugezen krijgen concurrentie van de Nederlan-ders, die uit zijn op ivoor. Maar ook slaven zijn welkom om de Hollandse veroveringen in Ame-rika te exploiteren.Dan is het beurt aan de Fransen die de Nederlanders vervangen. Het land Haïti bijvoorbeeld bestaat volledig uit ingevoerde slaven. Frankrijk stopt de slaven-handel na de Franse revolutie.

Het Afrikaanse volk van de Lunda begon ook wat te zien in die slavenhandel, en begin 19° eeuw heeft het Lunda keizerrijk zelfs een monopolie-positie op het leveren van slaven.Een andere factor die Centraal Afrika opent is de ivoorhandel. Handelaars uit Egypte en Noord-Afrika dringen via de Nijl het binnenland binnen. Ook zij zoeken naar slaven, niet alleen als werkkrachten ter plaatste maar ook om hen te verkopen aan de harems van Constantinopel of als waterdragers in Caïro. De Arabische slavenhandel verkoopt in de Arabische golf en de Perzi-sche golf.

Hoe Europa en Centraal Afrika mekaar ontmoetten.

7

In zijn laatste reis wil hij de bron van de Nijl vinden. Als er een aantal jaren niets meer van hem vernomen wordt, stuurt men er een journalist op af, Henry Morton Stanley. Die man heette eigenlijk John Rowlands en was in Wales als onwettig kind geboren. Een gelukkige jeugd zat er niet in. Hij vertrekt op zijn vijftiende naar Liverpool, en op zijn achttiende vaart hij naar Amerika. Daar wordt hij opgevangen door Henry Hope Stanley, wiens naam hij dus over-neemt. De Engelsen zien het niet graag —Stanley is een avonturier die niet ‘gestudeerd’ heeft— maar Stanley vindt wel Livingstone. Hij kan die er echter niet van overtuigen om terug te keren naar Londen. Wanneer Li-vingstone sterft, wil Stanley de missie van Livingstone verder zetten, maar op de steun van de Britten moet dit Amerikaans journalistje niet reke-

is een man met een missie. De Schot-se missionaris maakt verscheidene expedities in Centraal Afrika om het Christendom te verspreiden en de slavenhandel aan te klagen.

Eén van de beruchtste en meest brutale slaven-handelaars in de 19e eeuw, is een Arabische prins en handelaar, Muhammed Bin Hamid, bijgenaamd Tippu Tib. Op een bepaald moment controleert hij het gebied dat we nu kennen als Congo. Hij kent de streek door en door en zal zelfs Livingstone en Stanley helpen in hun zoektochten.Wanneer het gebied wordt toegekend aan Le-opold II, benoemt deze Tippu Tib als gouver-neur in een oostelijke provincie vooral met de bedoeling dat Tippu Tib de Arabische slaven-handelaars zal weghouden. Die staat zo in een onmogelijke positie en in 1890 geeft hij er de brui aan en vertrekt naar Zanzibar.In het begin zal Congo Vrijstaat vooral ivoor leveren, maar spoedig zal blijken dat de rijkdom op dat moment de rubber is. De ontwikkeling van de motorindustrie doet de vraag naar rubber stijgen. Het werk zelf is echter zeer zwaar en de slaven leven onder een waar terreurbewind. De internationale verontwaardiging tegen die terreur en de omvangrijke schulden die Leopold II ge-maakt heeft tegenover de Belgische staat maken dat hij Congo afstaat aan België in 1908.

nen. En zo komt hij bij Leopold II terecht. In het Berlijnse congres van West-Afrika (1885) krijgt de koning officieel Congo Vrijstaat in zijn per-soonlijk bezit.

Livingstone

Stanley

Tippu Tib

8

Het Been van Ishango oudste wiskundige

vondst! http://www.natuurwetenschappen.be

In 1950 doet Jean de Heinzelin de Braucourt, verbonden aan het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen, opgravingen in het oosten van Belgisch Congo. Zijn ploeg vindt werktuigen met bewerkt kwarts, benen har-poenen, schelpen, maalstenen, vijzelstampers, beenderen en het beroemde been van Ishango.

Het beentje is genoemd naar de plaats waar het gevonden is. Ishango bevindt zich in Congo, op 15 kilometer van de Evenaar, aan de oever van het Edwardmeer. Dit groot Afrikaans meer, één van de bronnen van de Nijl, is 77 km lang en 42 km breed. Het gebied ligt vlakbij het Nationaal park van Virunga en de grens Congo-Uganda. In de omgeving stapelt de eeuwige sneeuw van Ruwenzori zich op tot 5.109 m

Het been van Ishango heeft inkervingen die op een bepaalde wijze gerangschikt zijn. Zijn eigenlijke functie blijft raadselachtig. Veel onderzoekers opperen dat het een wiskundig voorwerp is, zoiets als het oudst gekende rekenmachientje.

Volgens de koolstof-l4-datering zijn de gevonden voorwerpen tussen 18 000 en 20 000 jaar oud. De verschillende, in éénzelfde laag gevonden voorwerpen wijzen erop dat in Ishango een hoogstaande beschaving ontstond. Er leefde een vissersvolk dat 7000 jaar geleden door vul-kaanuitbarstingen werd uitgeroeid. Mogelijk verspreidden de wiskundige begrippen zich, net als de harpoenen, vanuit de streek van de grote Afrikaanse meren naar het westen en het noorden, naar Soedan en Egypte, de richting van wat wij totnogtoe als de bakermat van de wiskunde beschouwen.

Het Ishango-beentje is een wetenschappelijke schat!

Dit 20.000 jaar oude monument illustreert de geboorte van de wiskundige logica, het uni-versele intellectuele model dat tot de huidige wetenschap heeft geleid.Het Ishango-beentje belichaamt niet alleen de opgang van de weten-schap vanaf haar oorsprong en de technologische ontwikkeling zelf, maar ook de noodzakelijke en vruchtbare toenadering tussen de culturen.

Vandaag ijveren wetenschappers ervoor om het beentje (een kopie) in de ruimte te laten meevliegen met de shuttle naar analogie met Stanley Kubricks 2001 A space Odessey.

J e a n d e H e i n ze l i n d e B r a u c o u r t

( 6 - 0 8 - 1 9 2 0 — 4 - 1 1 - 1 9 9 8 )

Jean de Heinzelin was een geoloog. Bo-venal was Jean de Heinzelin een man van het terrein en een opmerkelijk observator.

Afrika was zijn voornaamste werkterrein, maar ook in Europa, de Verenigde staten en het midden oosten. nam hij deel aan verschillende expedities en zendingen.

Sinds 1946 was Jean de Heinzelin de Brau-court verbonden aan het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen . Aan de Universiteiten van Gent en van Brussel bracht hij zijn kennis met begeestering over aan de studenten.

Het Beentje van Ishango bezorgde hem Inter-nationale faam.

Het been van Ishango is tentoongesteld in het Koninklijk Belgisch Instituut voor Na-tuurwetenschappen, Vautierstraat 29, Brussel

De oudste wiskundige vondst van de mens-heid...”, is dat niet een beetje overdreven ?

Oordeel zelf, ziehier 2 voorbeelden

De vermenigvuldiging Aan de voorkant van het beentje vindt men 3 inkervingen, dan 6. En vervolgens 4 inkervingen, dan 8 eron-der. Dat is dus telkens vermenigvuldigd met 2 !

De som Wanneer men de som maakt van alle inker-vingen per ‘kolom’, vindt men het volgende: 60, 48 en nog eens 60. Allemaal veelvouden van 12. Toeval...? En vergeet niet... het beentje is ouder dan de muurschilderingen van Lascaux...

Het Been van Ishango

o u d s t e w i s k u n d i g e

vondst!

9

10

De stad Kinshasa wordt geleid door een Gouverneur geassisteerd door drie vice-gouverneurs. Kinshasa wordt onderverdeeld in 24 gemeenten en 307 wijken. Het Europese centrum van de Stad, “La Gombe” is het eigen-lijke administratieve centrum van Kinshasa waar de meeste politieke en commerciële activiteiten plaatsvinden. Eén van de oudste gemeentes heet eveneens Kinshasa, net je zoals in Brussel een onderscheid hebt tussen Brussel Stad —één van de 19 gemeenten— en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

De 4 nationale talen in Congo zijn Swahili, Tsjiluba, Kikongo en Lingala, met het Frans als officiële taal. Het Lingala wint sterk aan invloed omdat het de taal van de militairen is, en alhoewel Kinshasa in de streek van het Kikongo ligt, is het Lingala er de belangrijkste taal. De meeste inwoners van Kinshasa zijn in-wijkelingen die op zoek zijn naar een betere toekomst, en spreken dus Lingala.

In 1970 was er een volkstelling en telde Kin 4,5 miljoen inwoners. De stad kende sindsdien een explosieve groei en telt naargelang de schattingen tussen 6,5 en 10 miljoen inwoners. Waar vroeger de uitbreiding van de stad langs de rivier gebeurde, is er nu een uitbreiding landinwaarts tot 20 à 30 km. Er zijn zelfs mensen die op kerkhoven wonen wegens plaatsgebrek. Chique wijken bestaan er naast krottenwijken. Er zijn twee universiteiten. Kinshasa is een van de belang-rijkste steden van Afrika, en het centrum van de Congolese rumba-muziek.

In 1965 greep Mobutu Sese Seko met zijn tweede staatsgreep de macht in Congo. Hij begon een politiek van “Afrikanisering” met als doel de namen van personen en plaatsen te vervangen door Afrikaanse namen. In 1966 werd de naam Léopoldville gewijzigd in Kinshasa, naar een dorpje dat ooit op die plek stond. De stad groeide snel onder Mobutu en trok mensen aan vanuit het hele land, die hun geluk wilde zoeken in de stad of die etnische strijd waren ontvlucht. Dit bracht onvermijdelijk veran-deringen teweeg in de etnische en linguistische samenstelling van de stad.

Kinshasa heeft zwaar te lijden gehad van Mobutu’s excessen en de bur-geroorlog die leidde tot zijn val. Desondanks is Kinshasa nog steeds een groot cultureel en intellectueel centrum met een florerende gemeenschap van musici en artiesten. De stad is ook het grote industriële centrum van het land en verwerkt veel van de natuur-lijke producten die uit het binnenland komen. De stad moest zich in 2003 verweren tegen opstandige soldaten, die protesteerden tegen de onmacht van de regering om hen te betalen.

De stad werd in 1881 door Henry Morton Stanley als handelspost gesticht en werd door hem Léopoldville genoemd als eerbe-toon aan Koning Leopold II , die het enorme gebied bestuurde wat nu de Democratische Republiek Congo is. De post floreerde als laatste bevaarbare haven aan de Congo vóór de Livingstone watervallen . Aanvankelijk moesten alle goederen die Léopoldville bereikten vandaar door kruiers naar de haven van Matadi aan de Atlantische kust worden gebracht. De voltooiing van een spoorlijn in 1898 zorgde voor een levensvatbare manier van vervoer langs de rakken stroomafwaarts en stimuleerde de ontwikkeling van Kin-shasa. In 1920 werd Kinshasa tot hoofdstad van Belgisch Congo verheven, en verving daarmee het stadje Boma, dat aan zee lag.

Kinshasa is gelegen aan de zuidoever van de rivier de Congo, direct tegenover Brazzaville, hoofdstad van de Republiek Congo . Veel inwoners van Kinshasa heb-ben familieleden aan de overkant van de rivier, in Brazzaville, en die familieleden zijn dan ook meteen buitenlanders om-dat ze tot De Republiek Congo behoren.

11QUIZ ANTWOORDEN

M A T O N G E

Een bepaalde wijk in Kinshasa heet Ma-tonge. Het was een wijk waar men ’s avonds naar toe trok om de vrucht van de Matonge te drinken. Daardoor kwamen er ook bars etc. en Matonge werd een buurt die Congolezen aantrok vanuit verschil-lende kanten van de stad. Wanneer je als Congolees naar Brussel trok, kwam je ook steeds in een bepaalde wijk terecht. Daar werd je opgevangen en verder geholpen. Matonge-Brussel is nog steeds een must voor elke Congolees die in Europa komt.

12

1. Wat is de officiële taal in Congo?a. Fransb. Engelsc. Lingala

2. Wat is de meest gesproken taal in Kinshasa?a. Swahilib. Kimonoc. Lingala

3. In welk jaar werd Congo onafhankelijk?a. 1783b. 1879c. 1947d. 1960

4. Hoe heette Kinshasa voor de onafhankelijk-heid?

a. Léopoldvilleb. Stanleyvillec. Brazzaville

5. Wie was de eerste president van Congo?a. Lumumbab. Kasa-Vubuc. Mobutu

6. Hoe heette Congo in de periode 1971-1997?a. Congob. Zaïrec. Congo Vrijstaat

7. Hoe noemt men de typische klederdracht van de Congolese vrouw?

a. Pagneb. Saric. Sarongd. Pareo

8. “À bas le costume” is...a. een boeboe of bouboub. merkkledijc. een statement: weg met het europees kos-tuum

9. Een pousse-pousseur is...a. een stootkarb. een kippenkwekerijc. een taxi-bus

10. Welk instrument is helemaal niet Congolees?a. de likembéb. de djembéc. de balofoon

11. De hedendaagse Congolese muziek is gebaseerd op...

a. de Braziliaanse sambab. de Argentijnse tangoc. de Cubaanse rumba

12. Bwana Kitoko is...a. Koning Boudewijnb. Koning Albert IIc. Voormalig minister van Buitenlandse zaken, Louis Michel

13. Wie is de huidige president van Congo?a. Laurent Désiré Kabilab. Joseph Kabilac. Tshisekedi

14. Welke staatsvorm kent Congo momenteel?a. een federale republiekb. een presidentiële dictatuurc. een democratische republiek

Hier vind je een aantal vragen m.b.t. Congo. De antwoorden vind je achteraan de brochure. Waar nodig is er steeds een woordje uitleg, ook waarom het foute fout is.

© Elizbeth Catlett: Congo Square

13

A w a ! R a d i o - t r o t t o i r v o u s p a r l e . . .Het leven in Kin is mystique! Niet alleen yankees of americains dromen van Miguel of van een leven als chômeur américain, en niet alleen de bwana’s in hun abacost en de mudeles met hun lambert zijn in Kin griffé. En tout cas mon cher, IEDEREEN, elke petite, mwana, mwasi, tantine of rideau is hier kitoko. De mwasis hebben trouwens een mayele, hun wax is een wande-lende radio-trottoir. De hele gemeenschap weet of hun mister een bureau heeft, of een londonienne of een rebelle en hoeveel.

En dan spreken we nog niet van de Parisiens met hun anti-nuit en bien signée. Zij zijn vaak lid van de SAPE, deze ambian-ceurs willen dan ook niets liever dan dat iedereen zegt “azali!”

Maar keba!, Kin kent ook zijn cadavres. We hebben het hier niet over de batteurs de meeting, maar sommige bills cassent le bic, zij krijgen poto-poto en gaan pédaler in plaats van vestonner!

Maar of je nu gazert naar je volgende ngada in een Thomson, een voiture kadhafi, een tétanos, of zelfs met een débroussail-ler, in Kin leeft iedereen volgens article 15 en niets is moyen te!

Malamu beste banoko’s, tijd voor sucré en chop en tikala malamu!

LEXIQUE KINOISOp de volgende pagina’s staat er een lijst met woorden. Die lijst geeft een beeld van de meest courante uitdrukkingen in het ‘Kinois’, een mix van het Lingala en vervormd Frans. De lijst is verre van volledig maar geeft de levendigheid van deze taal weer. En als jullie de reis winnen, vergeet dan niet dat humor het paspoort is dat deuren opent in Kinshasa!

Je kan hiermee alvast oefenen!

http

//w

ww.

cong

onlin

e.com

/Tou

rism

e/lex

ique

k.htm

© Alain Boduka. Les Parisiens Refoulés © Maître Syms. Les Ambianceurs

14

Abacost nationaal Congolees pak. Het is een verkorting van “à bas le cos-tume”

Ambianceur wie graag en liefst ‘s nachts feest. Kinshasa is de stad van het uit-gangsleven en de ‘ambiance’

celui qui fait l ’ambiance, qui vit la nuit; Kinshasa est la capitale de l ’ambiance, des quartiers entiers sont en pleine animation de 23 heures à 6 heures du matin. Presque tous les soirs “on vit dans une ambiance”.

Américain een zonderling, een non-confor-mist

Anti-nuit zonnebril die ‘s nachts wordt ge-dragen door de sapeurs; zie SAPE

Article 15 De grondwet bestaat uit 14 artikels, artikel 15 weerspiegelt de ware mentaliteit: trek je plan!

Awa hier

Azali, ezali hij is er, er zijn er. Met de suffix ‘te’ wordt de ontkenning ervan aange-geven (azali te, ezali te).

Balados delinquent, misdadig. Voor men een balados is, is men een bill of een moineau, een klein boefje

Battre le meeting een bedrieger, een bluffer

Bien signé het feit dat men merkkledij draagt

Biloko persoonlijke voorwerpen

Bilulu insecten

Bureau maîtresse. Meestal genummerd (eerste, tweede bureau…)

Bwana belangrijk persoon

Cadavre (spreek uit «cadavéré») hopeloos, uitgeput…

Casser le bic stoppen met je studies

Chiklé kauwgum

Chômeur américain iemand die rijkelijk kan leven zonder teveel te moeten werken

Chop een maaltijd, eten

Coopération een regeling, een transactie

Cousin chimpansee, gorilla, aap

Damage een maaltijd

Damer eten; term uit het damspel.

Dare dare snel

Débrousailleur grasmaaier

En tout cas een uitdrukking die verschillende nuances weergeeft op het vlak van bewondering, plezier, verbazing, erkenning…

En tout cas mon cher een passe-partout uitdrukking

Etre éprouvé in de rouw zijn

Fungula/kanga open/toe

Fungulateur ontkurker

Gazer vertrekken, gaan

Gigot brood op basis van maniokbloem

Griffé goed gekleed

Iveco onvermoeibaar meisje dat zich prostitueert

Kadhafi benzineverkoper op de zwarte markt.

Voiture Kadhafi véhicule déclassé qui sert uniquement à faire le plein d’es-sence. Par extension tous les “vieux clous” qui roulent encore.

Kala-Kala zonder einde

Kamata pak aan

Keba opgepast

Keba mbwa mabe opgepast! Gevaarlijke hond!

Keba na yo Wees voorzichtig!

Kenda wat zeg je nu!

Kitoko mooi, aantrekkelijk

Bwana kitoko Koning Baudewijn

Kuna daar

Lambert krediet met interest

Lelo vandaag

Likambo te het geeft niet, geen probleem

Londonienne prostituee. Heeft niets te maken met de stad Londen; In het Lin-gala betekent londe ‘ronde’. “Ze doet haar ronde.”

Lobi zowel morgen als gisteren

Lutteur iemand die van klusjes leeft

Madesu abana drinkgeld

Mafuta een dik lichaam, een dik iemand

Le PETIT LEXIQUE KINOIS Ab-Ma

15

Le PETIT LEXIQUE KINOIS Ma-Zi

Makala houtskool

Makasi sterk, behendig, ervaren, door-kneed

Malamu goed

Malembe rustig aan

Matabish drinkgeld

Matata problemen, gedonder

Matiti slechte kruiden

Mayele truc, list

Mayi water

Mbote goeiedag

Merci mingi dank u wel

Miguel Europa. Iedereen droomt van Eu-ropa.

Migueliste iemand die in Europa is geweest

Mingi veel

Monganga dokter

Mpasi ziekte, lijden, pijn

Moyen te in geen geval, onmogelijk

Moyen te vraiment helemaal onmogelijk

Mundele een blanke, meervoud mindele

Mwana kind

Mwasi vrouw

Mystique gek, bizar, buitenissig

Ndoki tovenaar, ook slecht, kwaadaardig

Nganda ontmoetingsplaats zoals een bar, restaurant…

Ngando (crocro) controleur van de fula-fula (Kon-golees collectief openbaar vervoer)

Oncles (banoko) De Belgen, zij zijn onze neven en wij hun oom

Palais huis

Pamba ordinair, goedkoop, ook van slechte kwaliteit

Parisien een minderjarige die graag in mooie kleren rondhangt

Pédaler langzaam aftakelen

Pesa geef!

Petite meisje

Poto-poto modder, ook last, problemen

Poussin gigolo

Prince geasfalteerde weg (de eerste geas-falteerde weg heette Avenue Prince de Liège)

Radio-trottoir de “tam-tam”, praatjes en roddels

Rebelle prostituee

Retour kleingeld, wisselgeld

Rideaux de vrouwen die voor het huishou-den moet zorgen

SAPE Sociëteit van Ambiancemakers en Elegante Personen

Soda soldaat

Soeur titel die respect uitdrukt

Sucré frisdrank

Tailler le caillou zich uit de slag trekken, de touw-tjes aan elkaar knopen

Tambola malembe diegenen die niet snel kunnen gaan, waaronder de gehandicapten

Tantine jong meisje

Tétanos oude rammelkar-taxi

Thomson schoolbus, ook alles wat goedkoop is

Ticket, transport geld dat men besteedt aan zijn vervoer

Tiges sigaretten, worden zowel per stuk als per pakje verkocht

Tika laat maar

Tikala malamu tot ziens

Tika makelele laat vallen, stop ermee

Vestonner men heeft een job gevonden, men kan nieuwe kleren kopen

Vidanges belgicisme; lege flessen met statie-geld

Wa dieu wat zeg je nu!

Wapi waar? en dan!

Wax batik, stof voor de pagne. Sommige motieven drukken iets uit zoals ‘mijn man gaat vreemd’, ‘ik ben aan het scheiden’,...

Yankee een avonturier

Zibulateur ontkurker

16

AIDS1986

1996 2001

1991

Waar AIDS in volle opmars is in Oost-Europa, Zuid-Afrika en India, heeft Congo —dat voortbestemd

leek om één van dè rampgebieden te worden in de wereld— zich kunnen herstellen. Dit is te danken aan

de inlandse dokters en hun ngo-collega’s —die onvermoeibaar blijven ijveren voor een zo goed mogelijke

medische zorg— maar ook aan andere initiatieven, zoals animaties met theater etc. die de bevolking bewust

maken van het probleem en het taboe doorbreken. In Congo wordt over aids gepraat! Er worden spotjes

getoond op teevee. Er bestaan paans (zie p. 17, n°7) die ‘neen zeggen’ tegen aids. Al die factoren dragen

bij tot die opmerkelijke evolutie die we kunnen zien in de grafieken hierboven. Ondanks al de oorlogen

en ellende slaagt Congo erin om een gezondheidspeil te bekomen dat haast onbegrijpelijk goed is gezien

de omstandigheden.

h t t p : / / n e w s . b b c . c o . u k / 1 / h i / t a l k i n g _ p o i n t / s p e c i a l / a i d s / d e f a u l t . s t m #

17QUIZ ANTWOORDEN

2001

1991Antwoorden QUIZ

1. A - Frans is de officiële taal in Congo.Het volkslied, Debout Congolaise, is in het Frans.

(te beluisteren http://david.national-anthems.net/cd.htm)

2. C - Lingala is de meest gesproken taal in Kinshasa.

Hoewel de stad is gesitueerd in het gebied van de Bakongo is de lingua franca niet het Kikongo maar het Lingala. Het Lingala is een Bantoetaal en wordt vandaag de dag gesproken in en rond Kinshasa en in alle urbane centra van centraal, westelijk en noordwestelijk Congo.

De wortels van het Lingala liggen in het Lobangi, in de jaren 1870-1900 een belangrijke vissers- en handelstaal in het riviergebied boven Kinshasa. Na de stichting van de Congo Vrijstaat in 1879 kwamen er veel buitenlandse soldaten, bestuurders, kolonisten, en handelaars het ge-bied binnen. Zij maakten gebruik van niet uit de regio komende tolken die het Lobangi kenden. Na verloop van tijd gingen de Blanken ook zelf deze dynamische verkeerstaal gebruiken. Het werd de officiële taal van het leger en in alle nieuw gestichte koloniale posten langs de Congo-rivier werd de taal door het koloniale bestuur gebruikt.

In het postkoloniale tijdperk werd de positie van het Lingala verstevigd en breidde de taal zich ook geografisch uit. Daar zijn vier belangrijke redenen voor:

1° Lingala was de taal die gebruikt werd in het leger door het hele land.

2° Lingala werd door de Mouvement Populaire de la Révolution, de enige partij, intensief gebruikt om het volk te mobiliseren.

3° in de hoofdstad Kinshasa -het administratieve cen-trum- werd Lingala gesproken.

4° Lingala is de taal waarin bijna 100% van de populaire muziek geschreven wordt en heeft als zodanig veel invloed in de maatschappij. Ook dat heeft weer te maken met de hoofdstad: Kinshasa heeft de infrastructuur voor de muziekindustrie.

Het Swahili is een Afrikaanse taal die vooral in Oost-Afrika gesproken wordt door ongeveer 50 miljoen men-sen. Slechts voor 5 miljoen van de genoemde 50 miljoen sprekers is het hun moedertaal. In Tanzania, en Kenia is het Swahili naast het Engels een officiële voertaal. In Oeganda, Congo-Kinshasa, Burundi en Rwanda ken-nen veel mensen Swahili. De taal is een mengtaal die is ontstaan in 1500-1600 als handelstaal. Door diverse invloeden van handelaren zijn er bijzonder veel woorden uit andere talen in het Swahili opgenomen. Zo kent het Swahili ook Engelse, Portugese, Arabische en Perzische woorden. Voor het schrijven van Swahili werden oor-spronkelijk Arabische tekens gebruikt. Later hebben Britse missionarissen een transcriptie gemaakt naar het Latijns alfabet.

3. D - Congo werd in 1960 onafhankelijk1783: De periode van 1763 -1783 is van cruciaal belang

voor de geschiedenis van de Verenigde Staten. In deze tijd valt het geboorte uur van deze natie. Rond 1763 zijn er aan de noordkust van het gebied 13 koloniën. Onder deze kolonisten groeit een sterk Amerikaans zelfbewustzijn. Vanuit Europa echter ziet men de koloniën als een soort wingewest, dat mede moet bijdragen aan de betaling van de oorlogsschulden. Juist rond belastingheffing vanuit het moederland Engeland ontstaat het conflict dat uiteinde-lijk leidt tot de onafhankelijkheid van de Verenigende Staten. In 1776 stellen Benjamin Franklin, John Adams en Thomas Jefferson de onafhankelijkheidsverklaring op en op 4 juli 1776 wordt deze verklaring door het Congres aanvaard. De Verenigde Staten van Amerika zijn geboren. Er sluiten zich 13 staten (koloniën) aaneen in verzet tegen de Engelse heerschappij.

The Declaration of Independence is een cruciaal do-cument in de geschiedenis van de Verenigde Staten. De verklaring stelt dat elke mens recht heeft op ‘’life, liberty and the pursuit of happiness’’.

Na de Onafhankelijkheidsverklaring ontstaat een reeks gewapende conflicten met het Engelse moederland. De inzet voor de strijd met Engeland is de vraag: mag het moederland uit eigen beweging aan de koloniën belastingen opleggen? De kolonisten zeggen nee, het moederland zegt ja. Daarmee is het conflict geboren. Na Frankrijk gaan ook Spanje en Nederland de kolonisten tegen Engeland steunen. Op 18 oktober 1781 moeten de Engelsen zich overgeven aan de Amerikaans-Franse troepen. Engeland is de oorlog inmiddels moe geworden. Er komen vredesbesprekingen. In 1783 wordt de defi-nitieve vrede in Parijs ondertekend. Een nieuwe natie is ontstaan. De 13 koloniën zijn vanaf dan de Verenigde Staten van Amerika. De eerste Amerikaanse president is George Washington (1789 - 1797).

1879: Stichting van de Congo VrijstaatCongo Vrijstaat was privé-eigendom - een ‘privé-kolo-

nie’ - van koning Leopold II. Hij besloot hiertoe omdat de meeste Europese landen in de koloniale periode al een overzees grondgebied hadden, maar de Belgische regering weigerde om er zelf één op te richten. De kolonie werd geëxploiteerd door koning Leopold II en ondersteund door bedrijven en financiële groepen. Wegens financi-ele problemen en onder internationale druk werd deze door de Belgische staat in 1908 geannexeerd -zodat de Belgische staat het bestuur ervan had, en vervolgens Belgisch Kongo werd genoemd.

1947: Een voornamelijk geweldloze opstand onder Mohandas Karamchand Gandhi en Jawaharlal Nehru leidde tot de onafhankelijkheid van Brits India in 1947.

18 QUIZ ANTWOORDEN

7. A - De Pagne of paan http://www.mayadetiege.be/index.php?id=170

Dit is een fragment uit het reisdagboek van Maya DetiègeCongo dagboek: Op woensdag 10 maart 2004 is het internationale Vrouwendag, en hier in Congo ook de ‘maand van de vrouw’. Gezien al de problemen die ze hier op het vlak van vrouwenrechten hebben, denk ik dat ze die maand goed zullen kunnen gebruiken.Eergisteren hebben we al kort gepraat met de minister voor ‘de vrouw en het gezin’. Vandaag zien we haar terug op de grote vrouwenmanifestatie. Ze stelde voor dat we in een ‘paan’, de normale klederdracht van de

Congolese vrouw, zouden komen. Daarom werden we gisterochtend bij een naaister verwacht, die onze maten op-nam. De geelbruine stof van de paan werd speciaal voor deze gelegenheid gefabriceerd en is bedrukt met enkele slogans: ‘Combattons tous le SIDA’, ‘Halte aux violences fai-tes à la femme!’.

Alle vrouwen -duizenden, zo blijkt later - zullen de-zelfde stof dragen. Een vrij indrukwekkend beeld.

De Sari is de typische Indische manier om de doek te draperen

Een Sarong is een Indonesische wikkeldoek, zij kno-pen de doek rond de heupen. Ook de mannen dragen Sarongs, maar knopen deze op een andere manier.

De Pareo is de Tahitiaanse manier om een wikkeldoek te knopen

Al deze doeken hebben naar gelang hun origine an-dere motieven en knooptechnieken. Men noemt ze ook Batiks of Wax omdat dit veelal de techniek is waarmee ze gekleurd worden. Batik is een eeuwenoude uitsparings-techniek op textiel. De oorsprong van deze techniek is niet bekend maar algemeen wordt aangenomen dat deze in China is ontstaan. We weten wel dat deze techniek via Indonesië in Afrika is beland door de Nederlanders. Met vloeibare was worden de decoratieve motieven worden op het doek getekend. Bij onderdompeling in een verfbad hecht de kleur zich op die plekken waar de was niet werd aangebracht. Dit proces herhaalt zich per kleur.

Het Indiase subcontinent werd verdeeld in de seculiere staat India en de kleinere moslimstaat Pakistan. India en Pakistan hebben sindsdien nog verscheidene grensconflic-ten gehad. India greep ook in bij de burgeroorlog tussen West- en Oost-Pakistan in 1971 waarna het laatste gebied zichzelf afscheidde als het land Bangladesh. Tot in 2003 zijn de spanningen tussen beide landen zeer hoog en zijn ze verwikkeld in een wapenwedloop.

1960: Op 30 juni 1960 werd Belgisch Kongo na een periode van ernstige onrust een onafhankelijke staat.

4. A - LeopoldvilleDe stad werd in 1881 door Henry Morton Stanley

als handelspost gesticht en werd door hem Léopoldville genoemd als eerbetoon aan Koning Leopold II

Stanleyville heet nu KISANGANI.Republiek Congo, of Congo Brazzaville, met als hoofd-

stad Brazzaville grenst o.a. aan Gabon, Kameroen, de Centraal-Afrikaanse Republiek en de Democratische Republiek Congo. Het is een voormalige Franse kolonie.

5. B - Joseph Kasa-Vubu was de eerste president van Congo

Na de parlementsverkiezingen van 1960 werd Patrice Lumumba eerste minister en Joseph Kasa-Vubu president. De rebellie duurde echter voort.

In 1965 pleegde Joseph Mobutu —later Mobutu Sese Seko— als bevelhebber van het nationale leger een staatsgreep en riep zichzelf als president uit. In 1970 werd het land Republiek Zaïre gedoopt. Na zijn dood in 1997 en een nieuwe staatsgreep door Laurent-Desiré Kabila, gesteund door Rwanda en Oeganda, werd het land echter weer Democratische Republiek Congo genoemd.

6. B - ZaïreOp 31 oktober 1970 werd Mobutu tot president ge-

kozen —hij was de enige kandidaat— en werd het land tot Republiek Zaïre omgedoopt. Na zijn dood in 1997 en de staatsgreep door Laurent-Desiré Kabila, gesteund door Rwanda en Oeganda, werd het land echter weer Democratische Republiek Congo genoemd.

Congo Vrijstaat: zie vraag 3

Voor een zeer duidelijk chronologisch overzicht: http://www.study-buddy.nl/nederlands/contentkongo.html

19QUIZ ANTWOORDEN

8. C -“À bas le costume” betekent “weg met het europees kostuum”

Toen Congo op 21 oktober 1971 officieel omgedoopt tot Zaïre lanceerde President Mobutu een brede cam-pagne om het land “Afrikaanser” te maken en de sporen van het koloniale bewind zoveel mogelijk uit te wissen. Dat beleid stond bekend onder de naam “terugkeer naar de oorspronkelijkheid” (retour à l’authenticité ). Mannen werden niet langer geacht een westers pak te dragen, maar een “abacost”, afkorting van “ à bas le costume “ of”weg met het pak”. Mobutu heeft zijn Afrikaanse inspiratie gehaald bij Mao. De Abacost was een soort van vest/shirt in lichte stof, zonder col, met korte mouwen en meestal gedragen zonder hemd of das.

Een boubou is een kleurrijk groot hemd of kleed

9. A - Een pousse-pousseur is een stoot-kar.10. A - De likèmbé is dé Congolese variant van de duimpiano

De Likembe is de Congolese variant van de duimpiano en is een tokkelinstrument. Het bestaat uit een klankkast met een deksel, waarin een klankgat is uitgezaagd. Op het deksel zijn een aantal tongen van bamboe of metalen zoda-nig gemonteerd dat ze bij het klankgat vrij kun-nen trillen. De toonhoogte van een tong wordt bepaald door zijn lengte. Door de manier waar op de tongen op de klankkast zijn bevestigd is het instrument eenvoudig te stemmen. Om de piano te bespelen houdt men hem met twee handen vast, de vingers onder de klankkast, en tokkelt met beide duimen op de klanktongen. Het instru-ment werd ook veel gebruikt door meester-vertellers die van dorp tot dorp trokken en hun verhalen ondersteun-den met de Likembe. Andere Afrikaanse (taal)varianten zijn Sansa en Mbira.

De djembé is een slaginstrument en werd vrij recentelijk ontwikkeld om Senegalese dansgroepen te begeleiden, die buiten Afrika kwamen optreden. De djembé hangt gewoonlijk aan een nekkoord en wordt aangeslagen met de handen. De djembé laat heel gemakkelijk zijn toon los. De djembé klinkt luid en doordringend maar weinig genuanceerd. Het is een instrument dat vrij gemakkelijk te bespelen valt en een groot volume heeft. Zo konden de muzikanten tijdens de tournees zich vrij over het podium bewegen zonder microfoon. Zijn grote toegan-kelijkheid maakte het instrument zeer populair in Europa, dat als continent waarschijnlijk het grootst aantal djem-

bé’s telt per capita.De balafoon is een West- en Centraal-Afrikaanse xylo-

foon. Het geluid van de houten staven wordt verstrekt door middel van kalebassen die onder de toetsen hangen. Doordat in de kalebassen membraantjes zijn aangebracht hoor je een trillende, zoemende specifieke klank.

De balafoon kent veel variaties in heel Afrika, bv. de marimba van Mozambique.

11. C - De hedendaagse Congolese muziek is gebaseerd op de Cubaanse rumba

Wie Congolese muziek zegt, denkt in de allereerste plaats aan soukous. Deze muziekstijl ontstaat na de Tweede Wereldoorlog uit de Afro-Cubaanse rumba, die populair was bij de kolonialen. Ze wordt vermengd en

aangepast aan de traditionele Congolese muziek. Soukous (‘schudden’) wordt vooral gekenmerkt door wervelende gitaarpartijen, repetitieve ritmes en hartverwarmende harmonieën, waardoor het onweerstaanbare dansmuziek vormt. De Cubaanse Rumba zélf is dan weer ontstaan door vermenging van de muziek van Spanjaarden en de ingevoerde Afrikaanse slaven.

12. A - Bwana Kitoko is Koning Boudewijn

Bwana Kitoko was de eretitel aan Boudewijn verleend door de blanke kolonialen, de mooie blanke meneer, zogezegd als echo van wat de Congolezen dachten over Boudewijn.

‘Bwana Kitoko’ is een samenstelling van een Swahili-woord ‘bwana’ (meneer, heer) en het Lingala-adjectief ‘kitoko’ (mooi, lekker, aangenaam), en werd gefabri-ceerd door Belgische kolonialen die geen van deze talen snapten.http://cas1.elis.rug.ac.be/avrug/exshit.htm

13. C - Joseph Kabila is de huidige president van Congo

Toen Mobutu nog aan de macht was leek het erop dat de UDPS (Union pour Démocratie et Progresse Social) van Etienne Tshisekedi wa Mulumba dé grote gangmaker van de oppositie was. Maar de houding van Tshisekedi was voor de populatie niet steeds even een-duidig. Wanneer het regime uiteindelijk zijn doodsstrijd leverde kwam daar “uit het niets” het guerillaleger van Kabila aanzetten.

Eind September 1996 richtte Laurent-Désiré Kabila (1939-2000) de AFDL op, —Alliance des Forces Démocratiques pour la Libération du Congo-Zaïre of Bond van democratische krachten voor de bevrijding van Kongo-Zaïre— met als doel het regime van Mobutu

20 QUIZ ANTWOORDEN

omver te werpen. In de zomer van 1997 trokken Kabila’s troepen, met de steun van de Rwandezen en de Oegandezen, Kinshasa binnen en daarmee kwam het regime Mobutu ten einde. Kabila werd president. Zaïre werd weer omgedoopt tot Congo. Kabila’s presidentschap bracht geen democratie en voorspoed in Congo en in 1998 verbraken Oeganda en Rwanda hun contacten met Congo en trokken hun militaire steun in. De onte-vredenheid over Kabila’s regime nam toe en er ontstond een burgeroorlog.

Op 16 januari 2001 kwam Kabila tijdens een mislukte staatsgreep om het leven.

Joseph Kabila Kabange werd president van de Demo-cratische Republiek Congo na de moord op zijn vader Laurent Kabila in januari 2001. Hij heeft, zonder veel succes, geprobeerd een einde te maken aan de burgeroor-log in zijn land. Na tekening van een vredesverdrag werd een interim-regering opgezet in 2003, waarin leiders van de twee rebellengroeperingen als vice-president werden benoemd. Er werd een voorstel gedaan om verkiezingen uit te schrijven in 2004 of 2005.

14. C - Officieel is Congo een democratische republiek

Een federale republiek is de staatsvorm van een land dat zowel een republiek als een federatie is. Hoewel de twee soms samen gaan, is niet iedere republiek een federatie en niet iedere federatie een republiek. Voorbeelden van republieken en eenheidsstaten zijn: China, Frankrijk, Israël en Italië. Voorbeelden van federale monarchiën zijn: Australië, België, Canada en de Verenigde Arabische Emiraten.

Tot 1990 was Congo een eenpartijstaat met de Mouvement Populaire Révolutionnaire (MPR, de partij van Mobutu) als enige toegestane partij. Daarna werd er een meerpartijenstelsel ingevoerd, doch tot de val van Mobutu in 1997 bleef de MPR de dominerende partij.

In een oorlog die door geen van de partijen gewonnen kan worden, komen de strijdende partijen in december 2002 overeen de macht te delen. Er zal een overgangsre-gering worden gevormd, bestaande uit President Kabila en vier vice-presidenten. Deze vice-presidenten vertegen-woordigen de twee grootste rebellengroeperingen, poli-tieke medestanders en de (zogenaamde) ongewapende politieke oppositie.

In juli 2003 zweren de vier nieuwe vice-presidenten trouw aan ‘de eenheid en ondeelbaarheid van de natie’. Een van de taken van de nieuwe regering is het orga-niseren van verkiezingen, die uiterlijk in 2005 zouden moeten plaatsvinden...

BRONNEN & COPYRIGHT

ENCYCLOPÆDIA BRITANNICA, DVD 2003

ROOSSENS, Eugeen, Micronationalisme, 19861, Acco - Leuven.

MARY N. ROBERTS & ALLEN F. ROBERTS (editors), Memory. Luba Art and the Making of History, 1996, ©The Museum of African Art, New York, Prester-Ver-lag- Munchen.

BLADES, James, Percussion Instruments and their His-tory, with an Introduction by Benjamin Britten, Faber and Faber Limited, London, 19701, 19752

MUSICAL INSTRUMENTS OF THE WORLD, Bantam Edi-tion 1978, © Diagram Group 1976, New York.

WEB

http://news.bbc.co.uk

http://www.natuurwetenschappen.be

ILLUSTRATIES

© ALAIN BODUKA, Les Parisiens Refoules

© MAÎTRE SYMS, Les Ambianceurs

bovenstaande illustraties met dank aan Posada Art Books, http://www.posada.be, Brussel.

© ELIZBETH CATLETT, Congo Square