_____________________________________________________________________________________ Strategjia e Industrise Minerare Faqe - 1-

REPUBLIKA E SHQIPERISE

MINISTRIA E EKONOMISE, TREGTISE DHE ENERGJETIKES

DREJTORIA E PERGJITHSHME RREGULLATORE

ITNPM SH.GJ.SH Instituti i Teknologjis Nxjerrse&Prpunuese

t Mineraleve

ITNPM

Shrbimi Gjeologjik Shqiptar

Strategjia

e

Zhvillimit

t

Industrise Minerare

Tiran, Maj 2006

_____________________________________________________________________________________ Strategjia e Industrise Minerare Faqe - 2-

Grupi i puns

Sokol MATI Prof.Dr. Ing.Pasurues

Jani BAKALLBASHI Prof.Dr. Ing.Miniere

Veip GJONI Dr. Ing gjeolog

Martin CUKALLA Prof.Asoc.Dr. Ing Miniere

Bislim BOSHNJAKU Prof.Asoc.Dr. Ing gjeolog

Gole VASHA Ing.Miniere

Edmond GOSKOLLI Prof.Asoc.Dr. Ing.Miniere

Lame STOJA Ing Miniere

Irena FEJZOLLARI Ekonomiste

Albert BROJKA Ing Miniere

Bashkepunetore : Fran PJETRI Ing.Gjeolog

Irakli PREMTI Prof.Dr. Ing.Gjeolog

Vasillaq MIO Ing. Miniere

Pajtim BELLO Ing. Miniere

Adhurim AUSHI Ing. Miniere

Arben PESHKEPIA Ing Miniere

Mentar SULA Ing Metalurg

Timo LLAZO Ing Miniere

Genc MYFTIU Ing.Mekanik

Spiro QENDRO Ekonomist

Vangjel DEMIRI Ing Miniere

Indrit SELBA Ing Miniere

Ismail MEMA Ing Miniere

Genc DEMI Prof.Asoc.Dr Ing Pasurues

Kujtim GJOKA Ing.Miniere

Pandi BOMBAJ Ing.Miniere

Fatos MANASTIRLIU Ing.Miniere

Zef LLESHI Ing.Metalurg

Zaiev DOBRO Ing.Miniere

Halil BULICA Ing.Markshajder

Zef KOLA Ing.Gjeolog

Artan TREBESHINA Ing.Metalurg

Hamdi BESHKU Ing.Gjeolog

Lirim HOXHA Prof.Dr. -Ing.Gjeolog Bislim BOSHNJAKU Dr. -Ing.Gjeolog Tonin DEDA Dr. -Ing.Gjeolog Gjovalin LEKA Ing.Gjeolog Polikron VASO Prof.Dr.Ing gjeolog Nikolla SEFERI Ing.Miniere Vasil JORGJI Prof.Asoc.Dr. Ing.Miniere

Thoma KORINI Prof.Dr. Ing.Miniere

Iljaz NAKO Prof.Dr. Ing.Miniere

Pirro ZOGA Prof.Aoc.Dr. Ing.Pasurues

Engjell HOXHA Ing.Miniere

Faik CINA Ing.Miniere

Cvetan MAZNIKU Ing.Miniere

_____________________________________________________________________________________ Strategjia e Industrise Minerare Faqe - 3-

Prmbajtja

Hyrje

I. Gjndja aktuale n industrin minerare dhe reformimi i saj

I.1. Privatizimi

I.2. Legjislacioni n aktivitetin minerar

I.3. Liensimi

I.4. Konesionet

I.5. Konservimi i minierave

I.6. Mbyllja e minierave jo efektive

I.7. Rezultatet e reformimit t industris minerare n ekonomi t tregut t lir

I.7.a. Punsimi

I.7.b. Struktura e prodhimit minerar

I.7.c. Investimet

I.7.d. Institucionet minerare

I.8. Sfidat minerare

I.9. Prfundime

II. Objektivat

III Ristrukturimi i kapitalit privat minerar

IV.Rivlersimi i pasurive minerare dhe planifikimi i territorit

IV.1. Promovimi i pasurive minerale

V. Pasurit minerale t njohura n vndit ton

V.a. Kromi

V.b. Bakri

V.c. Nikeli

V.d. Qymyret

V.e. Bitumi dhe lndt e tjera bituminoze

V.f. Mineralet industrial

VI. Mbikqyrja e shfrytzimit minerar

VII. Monitorimi i fenomeneve post minerare

VIII. ertifikimi i prodhimeve t industris minerare

IX. Prfundime dhe Rekomandime

X. Projekt vendimi pr KM dhe relacioni prkats

_____________________________________________________________________________________ Strategjia e Industrise Minerare Faqe - 4-

Hyrje N 40 vjearin e fundit t shekullit t kaluar, minierat dhe m tej industria q lidhej me to,

morn nj zhvillim, mbshtetur n politikat e nj ekonomie t centralizuar shtetrore. Kromi, bakri, qymyrguri, hekur-nikeli, argjilat, glqerort, e disa minerale t tjer, u futn n rrugn e nj planifikimi centralist, n mbshtetje t nevojave pr eksport e punsim. Rnia e sistemit ekonomiko-social dhe politik monist pas vitit90, solli domosdoshmrisht dhe rnien e piramids s minierave me gjith pasojat e veta.

Tranzicioni, pra kalimi i industris minerare, nga element baz i ekonomis s centralizuar

shtetrore n nj sektor tregu funksional pr vndin, pr fushn minerare u realizua me miratimin e Ligjit minerar t Shqipris n vitin 1994, ku shteti mbajti t drejtn e pronsis mbi pasurit minerare, kurse t drjtn e shfrytzimit t tyre e transferoi nprmjet Lejes Minerare. Kjo situat e re ligjore, prcakton detyrimet e organeve shtetrore pr miradministrimin dhe zhvillimin e pasurive natyrore t vndit dhe t drejtn e detyrimet e zotruesve t lejeve minerare pr shfrytzimin racional t vndburimeve.

Qllimi i dokumentit t strategjis s zhvillimit minerar sht t realizoj dokumentin

themelor q prcakton politikat dhe programet e veprimit t menaxhimit t burimeve minerare ekzistuese si dhe zhvillimin e tyre n prespektiv n prputhje me zhvillimet e reja t ekonomis shqiptare, prioritetet e zhvillimit t ksaj industrie n periudhn e afrt dhe at 15 vjeare, me objektivat afatgjata, objektivat afatmesme dhe immediate, vlersimin e potencialit minerar sipas grup-mineraleve.

Rndsia e ktij dokumenti sht n vendim-marrjen, planifikimin territorial, zhvillimin e

qndrushm t ekonomis dhe infrastrukturs, lufts kundr varfris sidomos n zonat rurale, punsimin n vijimsi, prmirsimin e bilancit valutor t vndit etj. Ktu gjejn vnd edhe t gjitha shtjet e tjera ligjore, strukturore e ambjentale q i prkasin sektorit minerar t vndit ton.

Strategjia minerare ka adoptuar nga Strategjia Kombtare e Zhvillimit t Vndit disa objektiva

q prputhen n nj shkall t lart edhe me objektivat kryesore t zhvillimit t vndit, ky sht nj dokument dinamik, q ndryshohet dhe prmirsohet n mnyr t vazhdueshme. Ndryshimet, prmirsimet dhe shtesat e tij bazohen n:

eksperiencat e fituara gjat zbatimit nj-vjear t programit t masave prioritare dhe t

analizs objektive; rritjen e kapaciteteve monitoruese dhe vlersuese; kryerjen e studimeve t thelluara, zgjerimin e prmirsimin e bazs s t dhnave; reflektimet dhe adoptimet strategjike n kuadrin e ndryshimeve t strategjis s zhvillimit

t vndit; reflektimet dhe adoptimet e objektivave dhe/ose masave q rrjedhin nga proeset e

integrimit; si dhe, n nj proes t gjr dhe t hapur konsultimi me aktort e interesit duke iu

prgjigjur dinamiks s evoluimit t vizionit, interesave dhe qndrimeve t tyre.

Strategjia e zhvillimit t industris minerare sht par:

_____________________________________________________________________________________ Strategjia e Industrise Minerare Faqe - 5-

si pozicionim i shtetit si pronar i patjetrsushm i pasurive minerare, pr ti zhvilluar ato duke rritur pandrprer gamn e mineraleve n qarkullim nga njra an dhe duke krkuar e kontrolluar shfrytzimin e plot e racional t tyre, sepse jan pasuri t paprtritshme;

si prmirsim e prafrim t legjislacionit, q t prfshij e udhheq dinamikn e zhvillimit t ekonomis minerare;

si nj promovim trsor i gjndjes s prgjithshme t s tashmes dhe prspektivs t ksaj dege t ekonomis s vndit, me potencialet minerare;

si prballje t institucioneve administrative e teknike t saj me sfidat minerare; si detyr q t mos ndrpritet vlrsimi dhe rivlrsimi i pasurive natyrore t vndit

n funksion t zhvillimeve t tregut; si prcaktim i drejtimit t masave t programuara t shtetit pr zhvillime t

qndrushme afatgjata n drejtim t punsimit n vnd; si qndrim t shtetit n monitorimin e risqeve minerare t post shfrytzimit n

minierat e mbyllura dhe prgjithsisht reabilitimi pas shfrytzimit; si promotor pr futjen e aplikimimeve teknollogjike dhe industriale pr nj

shfrytzim kompleks t mineraleve; si kriter n planifikimin territorial, q do t zbatojn institucionet vendimarrse

ekzekutive t pushtetit vndor e qndror; si lehtesim n proedurat e lejemarrjes, mbikqyrja e rezervave t vendburimeve t

mineraleve t dobishme q t mos shkatrrohen nga shfrytzimi pa kriter pr sigurimin e fitimeve maksimale n dm t pasurive t prbashkta;

si mbrojtje e konsumatorit nprmjet ertifikimit t produkteve dhe punimeve minerare.

Ky dokument shrben dhe jep prgjigje n drejtim t:

njohjes s situats aktuale dhe zhvillimit prespektiv n aktivitetin minerar; pasqyrimit t rrugve pr prballimin racional t problemeve q shtron prespektiva e afrt

disavjeare; sensibilizimit t organizmave qeveritare, ndrmarrjeve prodhuese, individve, opinionit n

prgjithsi pr problemet minerare; prmirsimit t strukturs institucionale t shrbimit minerar dhe realizimit t projekteve t

ardhme n prputhje me kt strategji; konsolidimit t reformave t realizuara n kt fush; nxitjes e mbshtetjes s investimeve private vendase dhe t huaja si edhe pjesrisht ato

publike t domosdoshme pr zhvillimin e harmonizuar e t sigurt t objekteve minerare n funksionim;

dhnjes s drejtimeve t industris nxjrrse dhe prpunuese t mineraleve nprmjet politikave t zhvillimit t ekonomis n shkall vndi dhe rajoni.

Realizimi i objektivave afatgjata t zhvillimit, objektivave afatmesm, proeseve dhe

synimeve evropiano-integruese t Shqipris, krkojn konsolidimin e aktivitetit minerar n nj aktivitet fitimprurs, mbshtets i prioriteteve kryesore t zhvillimit, burim punsimi dhe sigurimin e ritmeve t nj rritjeje t qndrueshme, prfshirse si garanci kryesore pr prmirsimin e klims s biznesit ne kt sektor.

Hartimi i strateg