të të arriturave të nxënësve MATURA SHTETËRORE DHE LETËRSImatura.gov.mk/data_files/state_graduate/mk/2023_Albanski... · 2011. 3. 28. · 4 02020208 8 1 Lexoje tekstin në

GJUHË SHQIPE DHE LETËRSI

Koha për zgjidhje: 240 minuta

Gusht, 2008

© BRO 2008

NGJITE KËTU

SHIFRA E KANDIDATIT

Shkruajkëtu:

Shifra e vlerësuesit TË PARË

NGJITE KËTU

Shifra e vlerësuesit TË DYTË

Byro

ja e

Zh

villim

it t

ë A

rsim

itS

EK

TO

RI

I V

LE

RË

SIM

IT T

Ë T

Ë A

RR

ITU

RA

VE

TË

NX

ËN

ËS

VE

GJUHË SHQIPE DHE LETËRSI

MA

TU

RA

SH

TE

TË

RO

RE

Sektori i vlerësimit të të arriturave të nxënësve

UDHËZIM PËR KANDIDATIN

Lexoje me kujdes udhëzimin! Mos lini asgjë pa lexuar!Ngjite njërën shifër në vendin e caktuar të testit („Shifra e kandidatit“), kurse shifrën tjetër në vendin ecaktuar në listën e përgjigjeve. Mos i shfleto faqet dhe mos fillo t'i zgjidhësh detyrat pa u dhënë leje mbikëqyrësi.Testi përmban detyra.Detyrave duhet t'u përgjigjesh në këtë mënyrë:- duke rrethuar shkronjën para përgjigjes së saktë;

- duke plotësuar fjalinë me përgjigjet e ofruara;

- duke shkruar tekst në vendin që është paraparë për atë;

- duke shkëputur pjesë (fjalë, grup fjalësh, fjali ose pasuse nga tekstet e dhëna) etj.

Gjatë dhënies së përgjigjeve duhet të keni kujdes në mënyrën e të shprehurit dhe në zbatimin e nor-mave drejtshkrimore. Shkruaj lexueshëm. Përgjigjet që nuk lexohen, shkarravitjet ose të rrethuarit emë shumë varianteve vlerësohen me zero (0) pikë.Si në test, ashtu edhe në listën e përgjigjeve, shkruaj me stilolaps. Përgjigjet dhe detyrat e shkru-ara me laps, vlerësohen me zero pikë. Pranë çdo pyetjeje dhe detyre janë dhënë pikat për përgjig-jen e saktë.Së pari zgjidhen detyrat në test. Pasi t’u përgjigjesh pyetjeve në test, përgjigjet e detyrave barti në listëne përgjigjeve, sipas udhëzimit për plotësim të dhënë në të.Të dëshirojmë sukses!

MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE

020202083 8

FAQE E ZBRAZËT

020202084 8

1 Lexoje tekstin në vijim dhe përgjigju pyetjeve!

„Hektor i urryer, mos më fol për kushte, pse besë nuk lidh luani me njeriun, as ujku e qengji nuk bëjnë paqë mes tyre, po i sajojnë kobe gjithnjë njëri-tjetrit. Kështu ne dy kur miq nuk do të bëhemi, As njëri -tjetrit besë nuk do tì japim, Pa rënë vdekur njëri prej të dyve me gjak të vet të ngop mizorin Ares. Mirë, pra, mendohu e mblidh burrërinë tënde, pse sot ti duhet ta tregosh vetvetentrim kordhëtar e luftëtar t`paepurS`ke më nga ikën, dhe shpejt Athinajanën mezdrak ty do të mposhtë të vdekur e fill do lash gjithë vrastitë e shokëve, që ti furishëm me mëzdrak mì shove“. Kështu ai foli, duke vringëlluar ushtë hijegjatën, kundër tij e flaku:dhe Hektori i ndritur, që sytë nuk ia ndante, e lakoi trupin dhe mëzdraku tunxhi i kaloi sipër dhe në tokë u ngul. Tinëz Hektorit, vrik Athinë Pallada prej toke e ngriti e ia dorëzoi Akilit. „T`shkoi huq, Akil, -ia pret kreshniku i Trojës. -pra, riskun tim ende ty Zeus Kronionizbuluar s`ta paska siç më the përpara. Këto s`janë tjetër veç dredhi e profka që tì përdorë veç me qëllim t`më trembësh, të lë në harresë trimërinë e forcën. Mua duke ikur, s`më sheh dot dhe heshtëns`ma ngul pas shpine. Rrasma, pra, po munde, drejt n`krahëror dhe do ta pres si burrat. Tani dredhoji heshtës sime tunxhi, e thënçin zotat krejt në trup ta marrësh, se më e lehtë lufta për trojanë do bëhej, Në vrafsha ty, që je më i madhi kob. Kështu ai foli e, duke vringëlluar ushtë hijegjatën, gabimisht sè hodhi, në mes ia ngjiti shtytit të Pelidit;por patërshanën larg e prapsoi shqyti. U shtang Hektori prej mërisë e tmerrit, e u drodh kur heshta huq i shkau nga dora, pse tjetër shtizë prej frashëri nuk kishte, Duke vikatur, shqytflakrues Deifobiti lëshoi zë dhe tjetër heshtë i lypi. Porse Deifobi sìshte pranë, Hektori kuptoi dredhinë, kështu në zemër foli:“Medet! ja zotat tani më thërresinNdër thonjë të vdekjes, pse me mend kujtoja që Deifob trimi krahë e ndihmë më bëhetkurse ky u ndodhka n`qytet Brenda murevee mua mashtruar mire më paska Athina.

ILIADA - Homeri

1 pikë

020202085 8

1 pikë

1 2

1 pikë

1 2

1 pikë

1 pikë

(1.1) Në fragmentin e marrë nga „Iliada”, bëhet fjalë për:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. ndarjen mes Hektorit dhe Andromakës

B. vrasjen e Patroklit

C. luftën ndërmjet Akilit dhe Hektorit

(1.2) Kush i ndihmoi Akilit ta mundë Hektorin?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(1.3) Vepra „Iliada” sipas karakteristikave zhanrore i takon:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. romanit

B. epopesë/epit

C. këngës lirike

(1.4) Vepra e lartëpërmendur, nga e cila është nxjerrë ky fragment, i takon:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. Letërsisë së vjetër greke

B. Letërsisë së vjetër romake

C. Letërsisë asirobabilonike

(1.5) Kush u shkakton „kob“ më të madh trojanëve?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

020202086 8

2

1 pikë

1 pikë

1 pikë

Lexoje tekstin në vijim dhe përgjigju pyetjeve!

O lamtumirë! Atdheu im S’qaj për gëzimet që humbas, po zhduket dalëngadalë, rrezikun që më vjen;gjëmon stuhia me tërbim. Po vetëm qaj se nuk lë pasÇaçri gërhet mbi vale, asnjë që lot’n e vlen. pas diellit që po flakëron,Në botë mbeta fill i mjerë, po nisemi të lire, në detin pa kufi;dhe ty, si atij që perëndon, përse të qaj pra për të tjerëAtdhe, natën e mire! Për mua s’qau njeri. Do t’angullijë ndoshta sotIm qen gjersa të gjejëKur nesër rishtaz ai diell ushqim nga ndonjë tjetër zot;do lindë, me shkëlqim, n’u kthefsha do më shqejë. do përshëndesim det e qiell Pra merrmë, o lundër, dhe vrapo po jo atdhenë tim. Në detin plot buçim; Në vatrën time nuk ka zjar, dhe shpjermë në çdo vend që do, nëpër avllit’ e forta veç jo në vendin tim!të kullës sime rritet bar, Të falem det i kaltr’i zi!im qen po leh te porta. Dhe kur të shkel i lirë.................... në dhe, të falem, shkreti, Atdhe, natën e mirë!

Shtegëtimet e „Çajld Haroldit“ (Kënga e lamtumirës), Xhorxh Gordon Bajroni

(2.1) Vepra „Çajld Harold” është:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. këngë epike

B. këngë lirike

C. poemë

(2.2) Xhorxh Gordon Bajroni e përfaqëson periudhën letrare:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. humanizmin dhe renesansën

B. romantizmin

C. realizmin

(2.3) Tema e këtij fragmenti është:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. largimi nga atdheu

B. jeta sociale në vendin e tij të lindjes

C. bukuritë natyrore të vendlindjes

020202087 8

1 pikë

1 2

1 pikë

1 2

1 pikë

1 2

(2.4) Nga fragmenti i nxjerrë, thekso një ndjenjë që e ndjen personazhi kryesor(Çajld Haroldi) e që vjen nga përjetimet e tij të ngjarjes së përshkruar!

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(2.5) Fjala „im“ në morfologji është:

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(2.6) Folja „do lind“ është në kohën e:

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

020202088 8

3

1 pikë

1 pikë

1 pikë

1 pikë

1 2

1 pikë

1 2

Lexoje tekstin në vijim dhe përgjigju pyetjeve!

E, ja, gati përpjetën pa filluem, më doli një panterë e lehtë, shpejtë, që me lëkurë të larme ish mbuluem;

synin mbi mue e mbante ngulun drejtëe udhën time aq keq e kishte pre, sa qesh sa herë tue ikë e kthye unë krejt.

Ish koha kur agonte dita e re e ngrihej Dielli me ata yj në qiell, që me te ishin, kur Zotynë mbi dhe

sëpari i lëvizi n`ajr të kthiell;guxim e shpresë në shpirt më kish përtritunpër bish-larushën, që s`po i gjeja fill,

(3.1) Këto vargje janë pjesë e veprës:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. Komedia Hyjnore (Ferri)

B. Kancioneri

C. Dekameroni

(3.2) Në cilën vetë flitet në fragmentin e lartpërmendur?

_____________________________________________________________________

(3.3) Vepra nga e cila është nxjerrë ky fragment përbëhet prej:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. 3 pjesëve

B. 5 pjesëve

C. 7 pjesëve

(3.4) Cilat ndjenja mbisundojnë në strofën e fundit të fragmentit të shënuarmë lartë?

_____________________________________________________________________

(3.5) Simbolika e cilëve numra është përdorur në veprën nga e cila ështënxjerrë fragmenti?(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. tre dhe nëntë

B. pesë dhe gjashtë

C. një dhe tetë

020202089 8

4

1 pikë

1 2

1 pikë

1 2

1 pikë

1 pikë

1 pikë

Lexoje poezinë dhe përgjigju pyetjeve.

ATDHEU

O Atdhe! më je i dashur sa më s'ka Më je nënë, më je motër, më je vëlla. Nga çka rrotull më i shtrenjti ti më je, Je më i miri nga çdo gjë që ka ky dhe. Ty për ditë të pat parë ime nënëDheu në fund atë e pati ngrënëNumëruar t'i pat syri ytTe ti lindi, te ti vdiq ajo pastajTi ke parë gjysh -stërgjyshërit e mi, Edhe eshtrat tretur ua ke parë tiNga ti, shpirt - o, ata kurrë s'qenë ndarë. Pranë teje patën qeshur, patën qarë... Begatoje, o imzot, ti këtë vend!Epu njerëzve të tij ti mbroth e shend!Hi u bëfshin gjithmon' armiqtë e tij!I begatë i lulëzuar qoftë ai, Një të ardhme pastë plot lumturi.

Naim Frashëri

(4.1) Poezia e mësipërme trajton motivin _______________________________.

(4.2) Në këtë poezi, poeti flet për:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. atdheun

B. dashurinë

C. ndjenjën ndaj natyrës

(4.3) Në cilën mënyrë janë foljet e fjalive të shënuara më poshtë? „Begatoje, o imzot, ti këtë vend; Epu njerëzve të tij ti mbroth e shend!”(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. urdhërore

B. lidhore

C. dëshirore

(4.4) Çfarë rime ka përdorur poeti në këtë poezi?

_____________________________________________________________________

(4.5) Në vargun e katërt të poezisë „Atdheu”, mbiemri më i miri, është në shkallën:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. pohore

B. krahasore

C. sipërore

0202020810 8

5 Lexoje tekstin dhe përgjigju pyetjeve në vazhdim.

NËN FLAMUJT E MELANKOLISË

Në vendin tonëkudo valojnëflamujt e një melankolietë trishtueshme... ... dhe askush s'mund të thotëse këtu rronnjë popull që ndërtondiçka të re. Aty këtu nën hijete flamujvemunde të shifetnjë mund, një përpjekjee madhe përmbi vdekjepër të pjellë diçka të madhepër të qitë në dritë një xhind!Por, (o ironi)nga ajo përpjekje lindvetëm një mi. Dhe kështu kjo komedina plasë dellin e gazit, nsa prej marazitpëlcasim. Në praku e çdo baneseku ka ndoj shenj jetesevalon nga nji flamurmelankolie të trishtueshme.

Millosh Gjergj Nikolla

0202020811 8

1 pikë

1 2

1 pikë

1 2

1 pikë

1 2

1 pikë

1 pikë

(5.1) Cila është tema e kësaj poezie?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(5.2) Çka përshkruan poeti në fillim të poezisë?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(5.3) Në qendër të poezisë vihet re:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. dashuria për njerëzit

B. ironia dhe pesimizmi

C. optimizmi për jetë

(5.4) Kjo poezi është e shkruar me:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. vargun e lidhur

B. vargun e rimuar

C. vargun e lirë

(5.5) Në cilin dialekt është shkruar kjo poezi?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

0202020812 8

6 Lexoje poezinë dhe përgjigju pyetjeve.

GJUMË TË LEHTË...

Fli, fli, e bukura vashë, urtë e qetëSi një engjëll fli në paqe pa kujdes, Si flenë trëndafilët gjumn’e lehtë, Si fle vjollca kryet gjer në bres, Si edh’yjt’e zjarrtë për mëngjes!

Fli vajz’e dashur, drita e jetës sime, Patsh gjumn’e lehtë, prehje e gjithë ç’do, Me ëndrra përkdhelu, me dëfrime, Te i rimti qiell, tek zanat u larto, Si shpesë prrallash fluturo!

Gjith’ëndrra malli, ëndrra dashurie, Lëndina luleshtruar ëndërro, Kurorë trëndafilësh plot magjie, Në botë të padukur udhëto, Nër vise zemra ku të do!

...Por, ëndërrat kur je gjumit duk’i parë, Pëlqimet e një jete që dëshiron. Mentohu, vajz’e bukur, se më parëPër ty një zemër ka shpesh që ëndërron, Me lot që qan e të kujton!

Fli, pra, shijoji çastet lumërie, Po mos harrosh, jo, se ëndrrat që po i shehMe kohë u çduket drita, bëhen hije, Si qiellishit të kulluar dalin re;Dhe prehje gjumi ti më s’ke!

„Endrra e lot”- Asdreni

0202020813 8

1 pikë

1 2

1 pikë

1 pikë

1 pikë

1 pikë

(6.1) Është poezi lirike:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. peizazhiste

B. e dashurisë

C. shoqërore

(6.2) Poeti e fillon vargun me:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. enumeracion

B. antitezë

C. përsëritje

(6.3) Çfarë është fjala „një engjëll“?(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. epitet

B. hiperbolë

C. apostrofë

(6.4) Me çka krahasohet vasha në strofën e parë të kësaj poezie?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(6.5) Fjalia „Patsh gjumn’e lehtë“, e strofës së dytë është: (rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. lidhore

B. habitore

C. dëshirore

0202020814 8

7 Lexoje tekstin në vijim dhe përgjigju pyetjeve.

NUSJA JONË ARBËRORE

Nusja jonë arbëroreE bardhë si qumshtoreMesi i saj porsi koloreGush’ e saj si top dëboreLum kush ta marrë gjitoneLum kush ta marrë në shtëpiDo të shkojë jetë e zoi.

(7.1) Në këto vargje shprehet:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. mallëngjim

B. pesimizëm

C. gëzim

(7.2) Kjo poezi popullore është:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. lirike familjare

B. lirike shoqërore

C. lirike patriotike

(7.3) Shpjego kuptimin e urimeve:

Lum kush ta marrë gjitone Lum kush ta marrë në shtëpi

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(7.4) Sheno figurat e krahasimit në këtë poezi

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(7.5) Nga fjalët e nënvizuara, dy prej tyre ndaji në rrokje:

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

1 pikë

1 2

1 pikë

1 2

1 pikë

1 2

1 pikë

1 pikë

0202020815 8

9 Shkruaje shumësin e fjalës fshat - në trajtën e pashquar

________________________________________________

1 pikë

1 2

8 Drejt është shkruar fjala:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. shprish

B. çprish

C. zhprish

1 pikë

11 Në fjalinë: „Unë e dija“, folja është në:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. kohën e tashme

B. kohën e pakryer

C. kohën e kryer të tejshkuar

1 pikë

10 Gjeje sinonimin e fjalës kalamaj

________________________________________________

1 pikë

1 2

12 Fjala pranvera është:

A. njërrokëshe

B. dyrrokëshe

C. trirrokëshe

1 pikë

0202020816 8

13 Nga fjalët e poshtëshënuara, gabim është shkruar fjala:

A. arkëtar

B. lajmëtar

C. i paanshëm

Ç. i pritshëm

D. tregëtar

1 pikë

14 Shkruaje antonimin e foljes hap

________________________________________________

1 pikë

1 2

15 Emrin argjend, shndërroje në mbiemër:

i ______________________________________________

1 pikë

1 2

16 Shkruaje rrënjën e fjalës shthur

________________________________________________

1 pikë

1 2

17 Shkruaje në trajtën e pashquar, në numrin njëjës, në rasën rrjedhore, emrinveturë

________________________________________________

1 pikë

1 2

0202020817 8

18 Shkruaje një tekst me temë: „Profesioni që i jep kuptim jetës sime“.

Teksti duhet të ketë 300-350 fjalë. Shprehe mendimin tend në tekst, duke respektuar rregullat e gjuhës standarde. Të kesh kujdes në përfshirerjen e pjesëve të kompozicionit (pjesën hyrëse, kryesore,dhe pjesën përfundimtare) dhe të respektosh numrin e fjalëve të parapara. Në përgjigjen tënde të temës së dhënë, shprehi qartë mendimet të cilat kanë tëbëjnë me argumentet, faktet dhe dëshmitë.

13 pikë

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

�

0202020818 8

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

�

0202020819 8

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

Përmbajtja

1 2

Kompozicioni i tekstit

1 2

Gjuhë

1 2

0202020820 8

19 Shkruaji letër shokut tënd në Hamburg me të cilën do ta njoftosh për qëndri-min tuaj në qytetin e tij.

Teksti duhet të ketë 50-60 fjalë.

Në përmbajtjen e letrës shkruaj edhe të dhënat për:- qëllimin e vizitës suaj- kohën e arritjes- kohëzgjatjen e qëndrimit

Kur ta shkruash letrën, të kesh kujdes në formën se si duhet shkruar letër. Të keshkujdes që letra të përmbajë pjesët e kompozicionit. Teksti i letrës duhet t`i përmbajëinformacionet e nevojshme që duhet t`i dijë shoku yt. Përdori rregullat e gjuhës stan-darde. Respekto numrin e lejuar të fjalëve.

8 pikë

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

Kompozicioni i tekstit

1 2

Gjuhë

1 2

0202020821 8

4 pikë20 Shkruaje një lajmërim për përurimin e gazetës së re shkollore.

Teksti i lajmërimit duhet të ketë 40-50 fjalë.

Lajmërimi duhet të përmbajë këto informacione:- titullin e gazetës shkollore- emrin e përuruesve- kohën dhe vendin e manifestimit

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

Gjuhë

1 2

0202020822 8

21 Lexoje tekstin e mëposhtëm dhe përgjigju pyetjeve në vazhdim.

NGROHJA GLOBALE DHE MBROJTJA E KLIMËS

Ngrohja globale tani më është temë e përditshmërisë e shkencëtarëve të cilët merren membrojtjen e planetit Tokë. Pasojat nga ngrohja globale dita ditës rriten në jetën tonë. Në plan-etin Tokë, nën ndikimin e ngrohjes globale janë ndryshuar kushtet klimatike. Hulumtimet e bëranë vitin 2007, tregojnë se temperatura është rritur në përqindje për 0,60C shkallë, që paraqetshkrirje intensive në rajonin polar. Në tërë botën, tani më është e njohur se duhet të ndërmerretdiçka për parandalimin e ngrohjes globale. Shumë shkencëtarë mendojnë se faktor kryesor përparaqitjen e kësaj dukurie është dëshira për përfitimet e njerëzve të pasur. Kohëve të fundit vë-rehet interesimi e koncerneve (Monopol kapitalist i formuar nga bashkimi i disa ndërmarrjeve)të mëdha të cilët dëshirojnë të marrin pjesë në mbrojtjen e planetit Tokë. Ata në një deklaratëpublike, e nxisin iniciativën për reduktimin e gazrave.

Në përmasa botërore, politika duhet të jetë me efekt dhe ndikim më të madh për të marrëmasa më të suksesshme në mbrojtjen e natyrës. Para disa vitesh, 10 shefa koncernesh u bash-kuan në një iniciativë që synon reduktimin e gazrave të efektit serrë në botën e prodhimtarisë.Ndër ta ishte edhe Jim Rogers, drejtor ekzekutiv i kompanisë „Dyke Energ“ i cili deklaroi: „Mevlerën e prodhimtarisë nënkuptohen çmimet e larta për konsumatorët. Ne duhet të investojmënë zhvillimin dhe përhapjen e teknologjive të reja të cilat do të bazohen në implementimin emjeteve mbrojtëse. Mjete financiare për filtra mbrojtës, dhe stacione për pastrim do të ketë singa qeveria poashtu edhe nga industria“.

Kompanitë e njohura botërore siç janë: BP, Ehon dhe Shell, investojnë miliarda në energje-tikën alternative, duke kërkuar mënyrë që sa më shumë dhe përgjithmonë ta mbajnë në tokëdioksidin e karbonit.

Ndryshimet që ndodhin në atmosferë i ndiejmë më shumë, ndërsa atmosfera tokësore vep-ron si ndonjë çati mbrojtëse mbi sipërfaqen e planetit tonë, duke penguar ndryshime të temper-aturës. Atmosfera e tokës ka efekt të njëjtë si serrë, prandaj vjen edhe termi efekti i serrës.

Në Nju Jork u miratua rezoluta për mbrojtjen e natyrës. Jim Rogersi deklaron: „Në tryezëne rrumbullakët u diskutua për ndryshimet klimatike, të cilat mund të zgjidhen vetëm në bash-këpunim të ndërsjellë të shkencëtarëve të mbarë botës. Në SHBA, pjesa më e madhe e kom-panive nga kongresi aktual presin të miratojnë një ligj për mbrojtjen e mjedisit. Është krejt nor-male që në kushte të atilla duhet të jesh i përgatitur për ndryshimet që duhet të jenë pjesë e epunës suaj. Kjo është mjaft e rëndësishme për planet tona në të ardhmen. Në qoftë se ndërto-jmë një termocentral, ai do të ekzistojë 50 vjet, por nëse është fjala për central i cili do të prod-hojë energji me qymyr, atëherë do të duhet të mendojmë për shfrytëzimin e teknologjisë adeku-ate mbrojtëse me mbrojnë qëllim ta ajrin e pastër të mjedisit jetësor, - deklaroi Jim Rogers.

(www. duke-energy. com)

0202020823 8

1 pikë

1 2

1 pikë

1 2

1 pikë

1 2

1 pikë

1 pikë

1 pikë

1 pikë

(21.1) „Ngrohja globale“ paraqitet në (e përfshin):(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. një pjesë të botës

B. vetëm SHBA

C. tërë botën

(21.2) Nën ndikimin e ngrohjes globale ndryshojnë:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. kushtet klimatike

B. kushtet sociale

C. kushtet kulturore

(21.3) Me zgjidhjen e pasojave të ngrohjes globale merret:

_____________________________________________________________________

(21.4) Cila është iniciativa e dhjetë shefave të koncerneve?(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. reduktimi i përdorimit të energjisë elektrike

B. reduktimi i punës së njerëzve

C. reduktimi i gazrave të dëmshëm

(21.5) Kush do të investojë në zhvillimin e teknologjive të reja?(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. OKB –Organizata e Kombëve të Bashkuara

B. qeveria dhe industria

C. qytetarët

(21.6) Ndryshimet klimatike globale mund të zgjidhjen me miratimin eRezolutes:

_____________________________________________________________________

(21.7) Shkruaji shkallët e mbiemrit „e madhe”:

_____________________________________________________________________

0202020824 8


XHOKONDA (MONA LIZA) NA ZBULON NJË TJETËR SEKRET

Këshilli Kombëtar i Kërkimeve në Kanadë ka publikuarrezultatin e një kërkimi që ishte urdhëruar nga muzeu i Luv-rit në Paris. Të dhënat nga hulumtimi pasqyrohen permesfjalëve: „Kjo tablo është pikturuar për të përjetësuar lindjene djalit të dytë të Mona Lizës. Një grua që është duke lindur,e cila kthehet drejt jush, ju fikson drejt e në sy duke buzëqe-shur lehtas. Ky është misteri që kemi zbuluar“, thotë BrunoMontini, kërkues në Qendrën e kërkimeve dhe restaurimevetë muzeve në Francë.

Për të zbuluar sekretin më të famshëm të buzëqeshjevenë botë, piktura ka kaluar në një skaner të sofistikuar, dukepërdorur teknologjinë tre-dimensionale. Skaneri është për-dorur nga 11 studiues, të cilët kanë nisur studimin në tetor tëvitit 2004: „Ajo që vumë re ishte fakti se zbuluam diçka qënuk ishte parë deri tani, falë teknikës me rreze ultra të kuqe,që disa pigmente i bën më transparente dhe të lë të shohëshshtresat e pikturës“, shpjegon më tej specialisti.

Për kërkuesit, zbulimi i parë ishte se Mona Liza ishte e mbështjellë me një copë të hollëmëndafshi të tejdukshëm, me të cilën mbështillej beli. Kjo copë mbahej në kohën kur gratëishin shtatzëna ose gjatë lindjes.

Këta studiues kanë zbuluar se flokët e Mona Lizës kanë qenë të kapura mbrapa me një fjon-go. Zbulimi i dytë hedh dritë mbi një mister mbi 500-vjeçar. Deri tani kemi kujtuar se ajo ikishte flokët e lëshuara. Një gjë e tillë i ka magjepsur historianët, pasi kjo mënyrë e mbajtjes sëflokëve gjatë Rilindjes ishte tipike për femrat me sjellje jo të mirë. Kjo nuk ka qenë normalepër këtë grua, që rrjedh nga një familje e njohur, bashkëshorte e një tregtari mëndafshi.

Hulumtimet e fundit na kanë bindur se buzëqeshja enigmatike e saj do të admirohet edhe mëtutje.

Të gjitha misteret e buzëqeshjes së Mona Lizës ende nuk janë zbuluar. Ekspertët do të vazh-dojnë kërkimet mbi teknikën e famshme e të përsosur, duke e përdorur atë rreze ultra të kuqe.

(Revista „Prestige“)

0202020825 8

1 pikë

1 2

1 pikë

1 2

1 pikë

1 2

1 pikë

1 pikë

(22.1) Ç’thotë Bruno Montini?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(22.2) Çka zbuluan njëmbëdhjetë studiues, falë teknikës me rreze ultra tëkuqe?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(22.3) Ç’ka i e fshihet në misterin 500 vjeçar?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(22.4) Mona Liza i magjeps historianët me mënyrën e mbajtjes së flokëve. Kështu i mbanin flokët:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. Femrat me „sjellje jo të mirë“

B. Femrat me „sjellje të mirë“

C. Femrat me „sjellje dinakë“

(22.5) Në fjalinë: „Ajo i kishte flokët e lëshuara“, fjala „ajo“ në morfologji është: (rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. përemër

B. emër

C. mbiemër

0202020826 8


Altruizmi kundrejt egoizmit

SOLIDARITET

Nuk mund të flasë për dashurinë e të tjerëve ai që nuk ka dashuruar të paktën një njeri.

Ibzen

Të gjitha bashkësitë shoqërore angazhohen për përthellimin e ndjenjave, ndihmës dhe soli-daritetit reciprok. Disiplina rigoroze shoqërore do ta orientojë njeriun në ndjenjat e simpatisëdhe kënaqësisë. Ata do të zhvillohen në mënyrë spontane përderisa nuk e arrijnë stadiumin erespektimit të të tjerëve. Ndjenja e detyrueshme që të sillemi në mënyrë altruiste do të na nxitëqë ta bëjmë atë realitet. Po ashtu edhe te njerëzit e shpejtë, të cilët nuk mbajnë llogari për fjalëtdhe veprimet e tyre, mund të zgjohet ndjenja.

Princesha e tregimit „Shëtitje“, e mësuar t’i plotësohen të gjitha dëshirat, pa marrë parasysh,do ta dënojë shërbëtoren Jelizabeta për vjedhje. Sjellja e këtillë e saj do të rezultojë në vetëvras-je. Jelisaveta e dënuar në mënyrë të padrejtë, nuk mundi ta durojë nënçmimin, kështu që zgjod-hi vdekjen. Të nesërmen kur princesha do ta gjejë unazën e humbur në fustanin e saj, atëherëdo ta kuptojë gabimin katastrofal. E persekutuar nga ndjenja e fajit dhe e pendimit, te ajo filloj-në të paraqiten ndjenjat altruiste. Ajo e di se, të dënohet e pafajshme është mëkat shumë i madh.Atëherë zgjedh ta dënojë vetveten me aktin e vetëvrasjes që do të kuptohet si akt i solidaritetitme të vdekurën, gjë që do të thotë shumë për moralin e natyrës së saj.

Idenë për solidaritetin njerëzor, disa individë e bartin thellë në vetvete. Ajo buron nga ato sikarakteristikë natyrore. I atillë është personazhi i tezes biondinë, nga kënga e emëruar me tënjëjtin emër te Koneski që për secilin ishte mbrojtje. Solidariteti i saj është shprehur përmesvargjeve: Vraponte si e çmendur nga parandjenja e keqe... / të ndjejë keqardhje, me vëllezërit,/ të ketë fuqi, të krijojë shpresë, / dhe t’i marrë, nëse ka ardhur, / me vëllezërit zullumxhinj. Kurdëgjoi për vëllezërit e pafat, ajo menjëherë e harroi padrejtësinë që ia bënë po të njëjtit vëllezër.Këtë mund ta bëjë vetëm njeriu me bindje të thella altruistike.

Njerëzit doemos duhet të luftojnë kundër së keqes, edhe atëherë kur ajo sundon në botë dheqëndron fortë për pozicionet e përvetësuara. Njerëzit doemos duhet të jenë tolerantë edhe sikurtë veprojnë në dëm të vetvetes, sepse ajo, në fund të fundit është në të mirën e të gjithëve.

Vetëm me vullnet të mirë dhe solidaritet, njerëzit mund t`i mundin fatkeqësitë, humbjen dheurrejtjen të cilat me shekuj janë krijuar ndërmjet botëkuptimeve dhe religjioneve të ndryshme.Vetëm vullneti i mirë dhe solidariteti mund ta përgatisin terrenin.

(Përmbldhje punimeth shkencore, Instituti për Letërsi Maqedonase,

viti 1999)

0202020827 8

1 pikë

1 2

1 pikë

1 2

1 pikë

1 2

1 pikë

1 2

1 pikë(23.1) Në këtë tekst bëhet fjalë për temën e:

(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. mirëqenies

B. solidaritetit

C. dashurisë

Ç. ngushëllimit

(23.2) Për çka angazhohen të gjitha bashkësitë shoqërore?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(23.3) Kush nuk mund të flasë për dashurinë e të tjerëve (sipas motos nëtekst)?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(23.4) Cilat ndjenja e përcjellin princeshën në tregimin „Shëtitje“, pasi e kup-ton gabimin?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(23.5) Si kuptohet akti i vetëvrasjes së princeshës në tregimin „Shëtitje“?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

0202020828 8


PROTOKOLL MUZIKOR I FSHEHUR NË QEMERET E KISHËS

Kisha e Skocisë Roslin Çepell, e për-mendur në bestselerin „Kodi i Da Vinçit“të Den Braunit, zbuloi edhe një mister tëfshehur në një kod sekret pothuajse 600vjet, lajmëron Rojters. Tomas Miçell, mu-zicient 75-vjeçar dhe „dekoruesi i dikur-shëm i kodeve“ në Aviacionin Mbretëror,dhe djali i tij Stjuarti, i cili është kompoz-itor dhe pianist, u fascinuan nga simbolete ndërtuara në qemerët e kishës dhe patënsukses ta deshifrojnë këtë protokoll tëkoduar muzikor. Ata e përshkruajnë protokollin si „muzikë e ngrirë“.

Në atë kohë muzika ka qenë e ngrirë me ndihmën e simbolizmit. Para simbolizmit se kurdo të fillojë të „shkrihet“ dhe do të fitojë kuptimin e perceptimit muzikor dhe shkencor -thotë Miçell, në veb faqen e tij www.tjmitchell.com/stuart/rosslyn.html, në të cilën hollë-sisht përshkruhet projekti 27-vjeçar për dekodimin e kodit të kishës.

Kisha Roslin, e ndërtuar në shekullin XV, që gjendet pesëmbëdhjetë kilometra në jug tëEdinburgut në Skoci, përmendet në pjesën e fundit te „Kodi i Da Vinçit“. Stjuart Miçelli tho-të se ai dhe babai i tij kanë qenë të intriguar nga 13 engjëj - muzicientë të gravuar dhe të de-koruar në qemerët e kishës dhe nga 213 figura kubike të gravuara, që kanë paraqitur skemëgjeometrike.

Ato janë përpunuar në mënyrë aq të hollësishme, dhe aq mirë, saqë menduam se përc-jellin ndonjë porosi - thotë ai.

Vitet e hulumtimit i shpien Minçellovët deri në sistemin muzikor antik të quajtur„Simatiks“ ose Skema Shlladnie, që formohen nga valët e zëshme me frekuencë specifike.Ata i krahasuhan të gjitha protokollet në katrorët e ndërtuara me frekuencë Shlladnie dhepërfundimisht e zgjidhën enigmën e melodisë. Vepra është quajtur Motet Roslinov, kurseMiçelovët i shtuan edhe fjalë nga kënga kishtare bashkëkohore për ta kompletuar.

Ai nuk është ndonjë kompozim që do të dëshironit ta dëgjoni në makinë, por përfundi-misht është „pjesëz“ e mirë e muzikës dhe ka tingull të shkëlqyeshëm mesjetar - thotë ai.

(Dnevnik, 3 maj 2007)

0202020829 8

1 pikë

1 2

1 pikë

1 2

1 pikë

1 2

1 pikë

1 2

1 pikë

1 pikë

(24.1) Ku mund të lexohet përshkrimi i hollësishëm i Projektit të Tomas Miçelitdhe djalit të tij, Stjuart për dekodimin e kodit të kishës?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(24.2) Si përshkruhet hollësisht qemeri i kishës?(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. si bardhësia e borës

B. si figurat kubike të gravuara

C. si muzikë e ngrirë

(24.3) Çka i ka ndihmuar Tomasit dhe Stjuart Miçelit që ta dekodojnë melodinë?(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)

A. muzicientët engjëj

B. frekuenca Shlladnie

C. tavanet e qemerit

(24.4) Ku gjendet saktësisht kisha Roslin, në të cilin është zbuluar shkrimi ikoduar muzikor?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(24.5) Çka i shtuan Miçelovët veprës Motet (muzikë e vjetër kishtare) tëRoslinovit?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(24.6) Çfarë tingulli e karakterizon këtë melodi, sipas kohës në të cilën u krijua?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

0202020830 8


ÇKA JANË HIEROGLIFET?

1„Hieroglif“ do të thotë shkronjë e shenjtë e

gdhendur. Në realitet, ky nuk është emri i vërtetëpër letrën e egjiptianëve të vjetër. Kështu grekët evjetër i kanë quajtur ato shenja kur i kanë parë përherë të parë, sepse kanë menduar se i kanë shkruaj-tur kleriket për qëllime të caktuara.

2 Hieroglifet egjiptianë paraqesin njërin nga sis-

temet më të vjetra të shkrimit. Disa mbishkrime ekanë origjinën 3000 vjet para erës së re.

3Në fillim kanë përdorur formën e thjeshtë të

letrës ilustruese, siç bënin të gjithë popujt primitivnë atë kohë. Hieroglifet zakonisht kanë qenë viza-time, prej të cilave secili ka paraqitur ndonjë gjësend nga jeta. Rrethi ka paraqitur Diellin, drapri- Hënën, Vija valëvalë- ujin, figurë njeriu - njeriun etj.

4Por, këto „piktograme“ nuk mund ta paraqesin atë që nuk shihet - mendimet, dritën, ditën.

Për këtë, me kalimin e kohës hieroglifët janë bërë simbole të kuptimeve, dhe jo piktura tëgjësendeve. Rrethi ndoshta ka pasur edhe domethënien e „ditës“, e jo vetëm të Diellit, përderisandonjë sinjal tjetër ka caktuar „rrotullimin“. Shenjat që paraqesin kuptime quhen „ideograme“.

5Pastaj, si hap vijues në zhvillimin e hieroglifeve, vizatimet e gjësendeve nuk i kanë paraqi-

tur vetëm ato gjësende, por edhe zëra ose tinguj. Kështu, për shembull bleta, që paraqitej nëvizatim e që e kishte prejardhjen nga gjuha egjiptase, nuk paraqiste vetëm insekt. Vizatimi indonjë gjësendi tjetër, nuk e paraqiste vetëm atë gjësend por edhe ndonjë tingull tjetër. Me për-bërjen e këtyre dy vizatimeve që caktojnë dy tinguj, është fituar fjalë e re që ka pasur tjetër kup-tim. Hieroglifet e tilla që përdoren si shenja tingëlluese, quhen „fonograme“.

6Në këtë mënyrë egjiptasit kanë mundur ta shkruajnë cilën do fjalë, pa marrë parasysh se a

ka pasur kuptimin e ndonjë gjësendi, pikturën e të cilit kanë mundur ose nuk kanë mundur tavizatojnë. Nga fonogramet janë bërë vargje të tëra me shenja, prej të cilave secila ka paraqiturvetëm një tingull. Në gjuhën e shkruar egjiptasit kanë përdorur shkurtesat e fjalëve. Gjithashtu,kanë vazhduar t’i përdorin shenjat e vjetra-ideogramet, fonogramet dhe piktogramet - që i kanëkombinuar. Me kalimin e kohës mënyra e të shkruajturit është bërë aq e komplikuar sa qënjerëzit e zakonshëm nuk kanë mundur ta kuptojnë.

0202020831 8

1 pikë

1 2

1 pikë

1 2

1 pikë

1 2

1 pikë

1 2

1 pikë

1 2

1 pikë

1 2

(25.1) Çka kuptojmë me fjalën hieroglif?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(25.2) Në cilën periudhë paraqiten hieroglifet e vjetra?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(25.3) Shkruaje fjalinë në të cilën shpjegohet se si kanë qenë hieroglifet e para

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(25.4) Si quhen shenjat, me ndihmen e të cilave paraqiten kuptimet?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(25.5) Hieroglifet që përdorën si shenja tingujsh, quhen:

_____________________________________________________________________

(25.6) Numëroi të gjitha shenjat e vjetra që i shfrytëzonin egjiptasit e vjetër:

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

0202020832 8

FAQE E ZBRAZËT

Documents

të të arriturave të nxënësve MATURA SHTETËRORE DHE LETËRSImatura.gov.mk/data_files/state_graduate/mk/2023_Albanski... · 2011. 3. 28. · 4 02020208 8 1 Lexoje tekstin në