T.C.ERCİYES ÜNİVERSİTESİ

HALKLA İLİŞKİLER VE TANITIM ANABİLİM DALIHALKLA İLİŞKİLER VE TANITIM BİLİM DALI

HALKLA İLİŞKİLER UZMANLARI VE MEDYA İLE İLİŞKİKERİ

Hazırlayanİbrahim RAĞBET

4036531124

DanışmanYrd. Doç. Dr. Ali KORKMAZ

(Tezsiz Yüksek Lisans Tezi)

Haziran 2013KAYSERİ

1

T.C.ERCİYES ÜNİVERSİTESİ

HALKLA İLİŞKİLER VE TANITIM ANABİLİM DALIHALKLA İLİŞKİLER VE TANITIM BİLİM DALI

HALKLA İLİŞKİLER UZMANLARI VE MEDYA İLE İLİŞKİLERİ

Hazırlayanİbrahim RAĞBET

4036531124

DanışmanYrd. Doç. Dr. Ali KORKMAZ

(Tezsiz Yüksek Lisans Tezi)

Haziran 2013KAYSERİ

2

BİLİMSEL ETİĞE UYGUNLUK

Bu çalışmadaki tüm bilgilerin, akademik ve etik kurallara uygun bir şekilde elde

edildiğini beyan ederim. Aynı zamanda bu kural ve davranışların gerektirdiği gibi, bu

çalışmanın özünde olmayan tüm materyal ve sonuçları tam olarak aktardığımı ve

referans gösterdiğimi belirtirim.

Adı-Soyadı: İbrahim RAĞBET

İmza :

i

YÖNERGEYE UYGUNLUK

Halkla İlişkiler Uzmanları ve Medya İle İlişkisi: Halkla İlişkiler Uzmanları ve Medya

Çalışanları Üzerine Bir Araştırma adlı Tezsiz Yüksek Lisans tezi, Erciyes Üniversitesi

Lisans Üstü Tez Önerisi ve Tez Yazma Yönergesi’ne uygun olarak hazırlanmıştır.

Tezi Hazırlayan Danışman

İbrahim RAĞBET Yrd. Doç. Dr. Ali KORKMAZ

Halkla İlişkiler ve Tanıtım ABD Başkanı

Doç. Dr. Mustafa AKDAĞ

ii

KABUL VE ONAY

…………………………………… danışmanlığında ……………………..tarafından

hazırlanan “……………………………………………………………….................” adlı

bu çalışma jürimiz tarafından Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

………………………………………. Anabilim Dalında tezsiz yüksek lisans tezi

olarak kabul edilmiştir.

……/06/2013

JÜRİ:

Danışman : ……………………… ………………….

Üye : …………………........ ………………….

Üye : …………………........ ………………….

ONAY:

Bu tezin kabulü Enstitü Yönetim Kurulu ……………… tarih ve

…………………………… sayılı kararı ile onaylanmıştır.

………/……../……..

……………………….

Enstitü Müdürü

iii

ÖNSÖZ

Halkla ilişkiler ve medya birbirine çok yakın olan iki çalışma alanıdır. İkisi de bir birine

bağlı fakat ayrı çalışan birer meslek dallarıdır. Halkla ilişkiler sorumlusu kuruluşun

tanıtımını sağlamak, imajını geliştirmek, bilinirlik, hedef kitlenin zihninde yer

edinebilmek için medyaya ihtiyaç duymaktadır. Medya da ise, halkla ilişkiler

çalışmalarından yararlanarak hem zamandan tasarruf ederek hem de üzerine

yoğunlaşmak istediği başka konularda halkla ilişkiler departmanından destek

almaktadırlar. Bu bilgi ve iletişim akışını hızlı ve kolay bir biçimde yapabilmek için

halkla ilişkiler uzmanının kendisine sunduğu basın bültenlerini veya basın

konferanslarını kullanarak, haber yazma eylemini gerçekleştirir. Halkla ilişkiler ve

gazeteciler arasında zaman zaman iş birliği olduğu gibi, zaman zaman da birbirlerine

karşı serzenişte bulunmaktadırlar. Ama ikisinin de temel görevi bu serzenişleri işlerine

görevlerine yansıtmayarak hedef kitleye doğru, yansız ve güvenilir enformasyonu

iletmesidir. Hazırlamış olduğum bu tezde bir halkla ilişkiler uzmanının medya ile

ilişkileri nasıl olması noktasın da bazı temel bilgileri ayrıntılı bir şekilde ele almaktadır.

Çalışmamızda, öncelikle danışmanım Yrd. Doç. Dr. Ali Korkmaz’a, anketi gazetecilere

uygulamam konusunda çok yoğun bir dönemde olmasına rağmen bana yardım eden

Akşam Gazetesi Ak Parti ve Başbakanlık muhabiri sayın Hakkı Kurban’a, yine çok

yoğun bir gündemleri olmasına rağmen halkla ilişkiler temsilcilerine ulaşmamı sağlayan

Başbakanlık Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünde Yayın Müdürü ve aynı

zaman da Ankara Halkla İlişkiler Derneği Başkanı olan sayın Zeliha Doğan Yeşil’e,

halka ilişkiler sorumluları ile ilişkileri konusunda görüşlerini esirgemeyen Milliyet

Gazetesi Ankara Temsilcisi sayın Fikret Bila’ya ve zamanlarını ayırarak anketi

cevaplayan gazeteci ve halkla ilişkiler sorumlularına ve son olarak da her konuda bana

yardımcı olan anneme sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum.

İbrahim RAĞBET

Kayseri Haziran 2013

iv

HALKLA İLİŞKİLER UZMANLARI VE MEDYA İLE İLİŞKİLERİ

İbrahim RAĞBER

Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü

Tezsiz Yüksek Lisans Tezi, Haziran 2013

Danışman: Yrd. Doç. Dr. Ali KORKMAZ

KISA ÖZET

Halka ilişkiler ve medya ilişkisi inkar edilemez bir biçimde bir birine sıkı sıkıya başlı iki

meslek türüdür. Bu bağlamdan yola çıkarak halkla ilişkiler mesleğinin gazetecilik ile

olan ilişkisini ortaya koymaya çalıştık.

Birinci bölümde, halkla ilişkiler kavramını öncelikle sizlere tanıtmak istedik. Halkla

ilişkilerin tescillenmiş bir tanımını yapmak mümkün olmadığından çeşitli tanımlarını,

dünyada nasıl otaya çıktığını ve Türkiye’deki gelişim sürecinden bahsedilmiştir. Daha

sonra halkla ilişkilerin medyada yeri ve öneminden ve medyanın yapısına ve işlevine

değinilmiştir. Halkla ilişkiler gazetecilik ile olan ilişkisinde söz edilmiştir. Yazılı

basında kalıcı olmanın yolları, yazılı basınla olan ilişkilerde nelerin yapılması veya

yapılmaması gerektiği gibi konulara değinilmiştir.

İkinci bölümde ise, halkla ilişkiler çalışmaları olan basını bilgilendirici çalışmalara yer

verilmiştir. Bunu anlatırken detaya inerek basın bültenlerinin, bildirilerinin, basın

makalesinin, basın konferanslarının, basın gezilerinin yazılı diğer basınların (kitap,

derdi vb.) nasıl olması gerektiğini, mükemmel bir basına yönelik bilgilendirici

malzemelerin ne şekilde hazırlanması gerektiği gibi konuları en ince ayrıtlılarına inerek

aktarılmıştır.

Ayrıca, görsel ve işitsel medya ile ilgili bilgilendirici halkla ilişkiler çalışmalarının nasıl

olması gerektiğine yazılı basını bilgilendirici çalışmalarda olduğu ayrıntılı bir şekilde

değinilmiştir.

Bunun yanında ikinci bölümün son kısmında ise, özel durumlar için basına yönelik

halkla ilişkiler çalışmalarına değinilmiştir. Sergi hazırlarken neye dikkat edilmeli ki

hedef kitlenin aklında yer edinsin, fuarlar nasıl hazırlanmalı ve en önemlisi kriz

dönemlerin bir kuruluşun imajına zarar gelmeden en ufak minimum hasarla nasıl

v

atlatılmalı ve bunu yaparken basınla ilişkiler hangi boyutlarda nasıl olmalı gibi konulara

detaylı boyutlarıyla yer verilmiştir.

Üçüncü ve son bölümde ise, Ankara’da halkla ilişkiler uzmanları ve yazılı medyada

çalışan gazeteciler üzerine yapmış olduğum bir anket çalışması verilmiştir. Bu anket

çalışmasında, gazeteciler ve halkla ilişkiler uzmanlarının birbirlerinin tam zıt yönlü

sonuçlarına rastlanmaktadır. Gazetecilerin yarısı halkla ilişkiler çalışmaları gazetecilik

mesleğini pasifleştirdiğini ifade etmektedirler. Halkla ilişkiler temsilcileri ise bu duruma

karşı çıkarak pasifleştirmekten ziyade, gazetecilere haber ve başka diğer konularında

gazetecilere kolaylıklar sağladıklarını dile getirmektedirler. Araştırmanın devamında ise

daha enteresan sonuçlar meydana çıkmaktadır

Anahtar Kelimeler: halkla ilişkiler, medya, gazetecilik, basın

vi

ABSTRACT

vii

İÇİNDEKİLER

BİLİMSEL ETİĞE UYGUNLUK..................................................................................i

YÖNERGEYE UYGUNLUK.........................................................................................ii

KABUL VE ONAY........................................................................................................iii

ÖNSÖZ............................................................................................................................iv

KISA ÖZET.....................................................................................................................v

ABSTRACT...................................................................................................................vii

İÇİNDEKİLER............................................................................................................viii

TABLOLAR LİSTESİ..................................................................................................xii

GİRİŞ................................................................................................................................1

BİRİNCİ BÖLÜM

HALKLA İLİŞKİLER KAVRAMI, TARİHÇESİ VE MEDYA İLE İŞİLŞKİSİ

1.1. Halkla İlişkiler Kavramı ve Tanımı............................................................................2

1.2. Halkla İlişkilerin Tarihsel Gelişimi............................................................................5

1.3.Türkiye’de Halkla İlişkilerin Tarihsel Gelişimi..........................................................7

1.4.Halkla İlişkilerin Medya İle İlişkisi.............................................................................8

1.4.1.Medyanın Yapısal Özellikleri ve İşleyişi.................................................................8

1.4.2.Halkla İlişkilerde Medyanın Yeri ve Önemi............................................................9

1.4.3.Halkla İlişkiler Uygulayıcısı ve Medya Çalışanı İlişkisi........................................10

1.4.4.Medya İlişkilerini Sağlamlaştırma Yöntemleri......................................................13

1.4.5.Medya İle İlişkilerdeki Hatalar ve Önlemleri.........................................................13

2. BÖLÜM

BASINA YÖNELİK BİLGİLENDİRİCİ MALZEMELERİN HAZIRLANMASI

2. 1 Basın Bildirisi...........................................................................................................15

2. 2 Basın Bülteni............................................................................................................17

2.2.1 Basın Bülteni Çeşitleri............................................................................................18

2.2.1.1 Klasik Basın Bülteni............................................................................................18

2.2.1.2 Arka Plan Bilgilerinin Verildiği Basın Bültenleri...............................................18

2.2.1.3 Özetin Eklendiği Teknik Bülten..........................................................................18

2.2.1.4 Bir Rapora veya konuşma Metnine Eklenen Özetleyici Bülten..........................19

2.2.1.5 Resimle Hakkında Bilgi Veren Bültenler............................................................19

viii

2.2.1.6 Kısa Duyurular....................................................................................................19

2.3 Basın Makaleleri........................................................................................................19

2.3.1 Basın Makalelerinin Amacı....................................................................................20

2.3.2 Basın Makalesinin Sekil ve İçerik Özellikleri........................................................21

2.3.3 Makale Çeşitleri......................................................................................................22

2.3.3.1. Bir Sorun Hakkında Ek Bilgi Veren Makaleler.................................................22

2.3.3.2. Örnek Olay Tarihçesini Anlatan Makaleler.......................................................23

2.3.3.3. Araştırma Makaleleri..........................................................................................23

2.3.3.4. Uygulama Makaleleri.........................................................................................24

2.3.3.5. Ele Aldığı Kişi veya Konuların Geçmişiyle İlgili Bilgi Veren Makaleler.........24

2.3.3.6. Kişilik Profilini Anlatan Makaleler....................................................................24

2.3.3.7 Tarihsel Makaleler...............................................................................................24

2.3.3.8. Toparlayıcı Makaleler........................................................................................24

2.4. Ürün Raporu.............................................................................................................25

2.5. Basın Konferansı......................................................................................................25

2.5.1. Basın Konferansının Planlanması..........................................................................27

2.5.2. Basın Konferansın Yeri.........................................................................................29

2.5.3. Basın Konferansının Zamanı.................................................................................32

2.5.4. Basın Konferansı Davetiyesi.................................................................................33

2.5.5. Basın Konferansında Konuşma Süresi..................................................................36

2.6 Basın gezisi................................................................................................................39

2.8. Basın Röportajı-Mülakatı.........................................................................................44

2.9. Fotoğraf....................................................................................................................47

2.10. Sektörel Yayınlar....................................................................................................50

2.10.1. Gazeteler..............................................................................................................50

2.10.2. Dergiler................................................................................................................51

2.10.3 Yıllık.....................................................................................................................52

2.10.4. Katalog................................................................................................................52

2.10.5. Kitaplar................................................................................................................52

2.11. İnternet ve Web Sitesinin Halkla İlişkiler Aracı Olarak Kullanılması...................53

2.11.1. İnternet.................................................................................................................53

2.11.1.1. İnternet Üzerinden Basına Sağlanabilecek Hizmetler......................................57

2.11.1.1.1. Basın Bültenlerinin Verilmesi.......................................................................58

ix

2.11.1.1.2. Faaliyet ve Yıllık Raporların Verilmesi........................................................59

2.11.1.1.3. Fotoğraflar.....................................................................................................59

2.11.1.1.4. İstatistikî Veriler............................................................................................59

2.11.1.1.5. Yöneticilerin Özgeçmişleri............................................................................59

2.11.1.1.6. Önemli Konuşma Metinleri...........................................................................60

2.11.1.1.7. Kurum Yayınlarının Sanal Ortamda Yer Alması..........................................60

2.11.1.1.8. Basın Konferansının Sanal Ortamda Gerçekleştirilmesi...............................60

2.11.2. Web Sitesi............................................................................................................60

2.12. Radyo ve Televizyonun Halkla İlişkiler Aracı Olarak Kullanılması.....................62

2.12.1. Radyo İçin Hazırlanan Basın Bültenleri..............................................................65

2.12.2. Televizyon İçin Hazırlanan Haber Bültenleri......................................................66

2.12.3. Basın Konferansı.................................................................................................67

2.12.4. Basın Gezileri......................................................................................................68

2.12.5. Basın Dosyası......................................................................................................68

2.13. Sergiler...................................................................................................................68

2.14. Fuarlar.....................................................................................................................69

2.15. Yarışmalar..............................................................................................................70

2.16. Festivaller...............................................................................................................71

2.17 Kriz Durumunda Basın İle İlişkiler.........................................................................71

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

HALKLA İLİŞKİLER UZMANLARI VE MEDYA ÇALIŞANLARI ÜZERİNE

BİR ARAŞTIRMA

3.1. Araştırmanın Amacı ve Sorun..................................................................................77

3.2. Araştırmanın Kapsam ve Yöntem............................................................................77

3.3. Araştırmanın Sonuç ve Analizi................................................................................77

3.4. Gazeteciler Araştırması............................................................................................77

3.4.1. Cinsiyet ve Yaş......................................................................................................78

3.4.2. Gazetecilerin Yaptıkları Alanlar............................................................................79

3.4.4. Gazetecilerin Halkla İlişkiler Faaliyetiyle/ Mesleğiyle Olan Bağlantıları............80

3.5. Hakla İlişkiler Sorumlularına Yönelik Araştırma....................................................90

3.5.1 Cinsiyet ve Yaş aralığı............................................................................................90

x

SONUÇ.........................................................................................................................102

KAYNAKÇA................................................................................................................104

EK 1..............................................................................................................................109

EK 2..............................................................................................................................114

ÖZ GEÇMİŞ................................................................................................................119

xi

TABLOLAR LİSTESİ

Tablo 1 : Grunig ve Hunt’a göre Halkla İlişkiler uzmanlarının ve

gazetecilerin birbirlerini değerlendirmesi(Aktaran, belgeler.com).........Tablo 2: Basın konferansı davetiyeleri ve bu davetiyelere hangi durumda gidildiği...................

Tablo 3: Basın gezileri davetleri ve bunlara hangi durumlarda gidildiği.....................................

Tablo 4: Almanya’da basılı, klasik ve online medyalarda çalışan

gazetecilere yönelik araştırma........................................................................................

Tablo 5: Almanya’da basılı, klasik ve online medyalarda çalışan

gazetecilere yönelik araştırma.......................................................................................

Tablo 6: Almanya’da basılı, klasik ve online medyalarda çalışan

gazetecilere yönelik araştırma.......................................................................................

Tablo 7: Gazetecilerin cinsiyetleri .......................................................................

Tablo 8: Gazetecilerin yaşları..........................................................................................

Tablo 9: Gazetecilerin görev yaptıkları alanlar................................................................

Tablo 10: Gazetecilerin deneyimleri..................................................................................

Tablo 11: Karşılaşılan halkla ilişkiler çalışmaları..............................................................

Tablo 12: Günlük ortalama nasıl bülteni/bildirisi sayısı....................................................

Tablo 13: Basın konferanslarına yönelik davet oranları....................................................

Tablo 14: Basın konferansı davetlerine hangi durumda gidildiği.....................................

Tablo 15: Basın seyahatlerine yönelik davet oranları........................................................

Tablo 16: Basın seyahatlerine davetlerine hangi durumda gidildiği..................................

Tablo 17: Basın bildirilerinin/bültenlerinin değerlendirilmesi..........................................

Tablo 18: Halkla ilişkiler faaliyetlerinin gündem üzerindeki etkisi..................................

Tablo 19: Gazetecilerin çalıştıkları alanlara göre halkla ilişkilerin gündemlerini ............

etkileme durumu ....................................................................................

Tablo 20: Gazetecilerin armağanlara yaklaşımı.................................................................

Tablo 21: Gazeteciler açısından büyük reklam verenlerin halkla ilişkiler çalışmaları......

Tablo 22: Gazetecilerin yoğun olduğu dönemlerde halkla ilişkilerden

Yararlanmaları.........................................................................................

Tablo 23: Gazeteciliğin pasifleşmesi.................................................................................

Tablo 24: Halkla ilişkiler çalışmalarının gazetecilik mesleğine etkisi..............................

Tablo 25: Halkla ilişkiler çalışmalarında kişisel tanışıklık ...........................................

Tablo 26: Gazetecilerin patronları hakkında olumlu haber yapma durumları...................

Tablo 27: Halkla ilişkiler mesleğini uygulayacakların kökeni..........................................

xii

Tablo 28: Cinsiyet..............................................................................................................

Tablo 29: Halkla ilişkiler sorumlularının yaşları...............................................................

Tablo 30: Halkla ilişkiler strateji ve teknikleri..................................................................

Tablo 31: Halkla ilişkiler yöntemleri................................................................................

Tablo 32: Basın Bülteninin/Bildirisinin Hazırlandığı Durumlar.......................................

Tablo 33: Basın bülteninin/bildirisinin gönderildiği aralıklar...........................................

Tablo 34: Basın bültenlerinin/bildirilerinin kimlere gönderilmesi gerektiği ..................

Tablo 35: Gönderilen basın bültenlerinin/bildirilerin yayınlama durumu........................

Tablo 36: Basın bildirilerini/bültenlerin yayınlanmasını garantileyecek yöntem..............

Tablo 37: Gazetecilerle kişisel ilişkiler..............................................................................

Tablo 38: Gündemin etkilenmesi.......................................................................................

Tablo 39: Medya mensuplarına armağanlar verilmesi.......................................................

Tablo 40: Verilen armağanların türü..................................................................................

Tablo 41: Gazetecilerle Kişisel Tanışıklık.........................................................................

Tablo 42: Halkla ilişkiler çalışmalarının gazetecilik mesleğine etkisi..............................

Tablo 43: Gazeteciliğin pasifleşmesi.................................................................................

Tablo 44: Gazetecilerin iş yoğunluğunun halkla ilişkiler malzemelerin

üzerindeki etkisi.................................................................................................

Tablo 45: Büyük reklam verenlerin halkla ilişkiler çalışması..........................................

Tablo 46: Gazete sahiplerinin başka iş dalları hakkındaki haberler..................................

Tablo 46: Halkla ilişkiler mesleğini uygulayacakların kökeni..........................................

xiii

GİRİŞ

Halkla ilişkiler kuruşla bireyler arasında güvenilir bir ortam olmasını sağlamaktadır.

Basın başlayan bu süreç tüm iletişim alanlarına yayılarak devam etmektedir.

Günümüzde artık büyük şirketler halkla ilişkiler departmanı veya basın ile ilişkiler

bölümlerini bünyelerinde barındırmaya başlamışlardır. Bunu sebebi de imajını daha da

yükseltmek, itibarını korumak ya da kazanmak gibi amaçlarla halkla ilişkiler

mesleğinden yararlanmaktadırlar. Halkla ilişkiler uzmanları da bu girişimleri yapmak

için öncelikle medyaya başvurmaktadır. Çünkü yazılı, görsel ve işitsel medya ile

kuruluşun bütün hedef gruplarına daha kolay ve daha az maliyetle ulaşma imakını

vardır. Bu yüzden halkla ilişkiler uzmanları medyada çalışan görevlilerle ilişkileri sıcak

tutmak mecburiyetindedir. Basına karşı sürekli bir hoşgörü içerisinde olması kuruluş

çıkarları açısından oldukça önemlidir. Bunu başarması için gazetecilerin kuruluş için

istedikleri materyalleri hızlıca gazetecilere ulaştırmak ya da basın için Türkiye’de henüz

tam olarak aktif bir şekilde oluşturulmayan web sitesi oluşturularak yapılmalıdır. Bunun

haricinde basını bilgilendirmek için çeşitli bilgilendirici malzemeler hazırlanmalıdır. Bu

hazırlanacak malzemeler çok dikkatli bir şekilde hazırlanmalıdır ki aksi takdirde iyi

hazırlanmamış bir çalışma basın içerisinde kendisine yer bulamayacaktır.

Halkla ilişkiler ve medya arasında ilişkiler oldukça tuhaf bir şekilde ilerlemektedir. İki

sektöründe birbirleriyle dayanışma içerisinde yaşadıkları zamanlarda olur aynı zamanda

birbirlerini eleştirdikleri, zıt kutuplara düştükleri zamanlarda. Ancak bir halkla ilişkiler

uzmanı medya ile zıt düştükleri zaman hiçbir şekilde gazetecilere ve medyaya

küsmemelidir. Bu durumu Metin Kazancı şöyle dile getirmiştir: “ Basına küsen bir

halkla ilişkiler uzmanı, aynı zamanda kendi mesleğine de küsmüş demektir.” Şeklinde

ifade ederek medyanın bir halkla ilişkiler uzmanı için ne denli önemli olduğunu açık bir

şekilde belirtmiştir.

1

BİRİNCİ BÖLÜM

HALKLA İLİŞKİLER KAVRAMI, TARİHÇESİ VE MEDYA İLE İŞİLŞKİSİ

1.1. Halkla İlişkiler Kavramı ve Tanımı

20. Yüzyıl başlarında önem kazanmaya başlayan halkla ilişkiler kavramı ile ilgili olarak

birçok tanımlar yapılmıştır. Toplumda yönetenler ile yönetilenlerin olmasıyla birlikte

halkla ilişkiler uygulamalarına rastladığı bilinmektedir. Bu anlamda halkla ilişkiler

çalışmalarını çok daha öncelere götürmek mümkündür. Halkla ilişkiler kavramı bu

tarihsel süreç içerisinde geçirdiği değişimler ve diğer alanlarla olan ilişkisi ve bu

alanlarda uygulanabilir olmasından dolayı tek bir tanım üzerinde uzlaşma

sağlanamamaktadır (Kazancı, 1982: s.36)

Sosyal bilimlerle uğraşan kişilerin karşılaştıkları temel zorlukların başında, soyut

olanlarla uğraşmaları ve daha önemlisi, uğraş konularının insan olmasından dolayı,

homojen yaklaşımların geliştirilmemesi gelir. Özellikle yönetim ve halkla ilişkiler gibi

alanların uzun yıllar boyunca sanat mı, bilim mi oldukları tartışılmıştır. Halkla

ilişkilerin, sanat boyutunun bilim boyutundan daha ağır bastığı belli çerçevelerce kabul

edilmektedir. Aslında beşeri ilişkilere dayalı alan tüm bilimsel araştırmalara benzer

tartışmalara şahit olmak mümkündür.

Halkla ilişkilerin bilimsel yanı, bir bilimin konusunu oluşturması ve öğretebilmesi

oluştururken, öğrenilen bilgilerin gerçek hayata aktarılması sırasında, uygulayıcıların

kişilik özellikleri işin içine karışmakta, aynı eğitimi almasına karşın bir halkla

ilişkilerci, diğerlerinden daha başarılı olabilmektedir. Bu da halkla ilişkilerin sanat

yanını oluşturmaktadır (Budak ve Budak, 2000: s.5)

Halkla ilişkiler, pek çok akademik disiplini kapsar. Halkla ilişkilerin rolü kendi ilgili

öğelerini tahlil etmek, eleştirel bir gözle incelemek ve bunları tutarlı bir şekilde

profesyonel uygulamalara dönüştürmektedir. Halkla ilişkiler, akademik çalışmalarda

2

zaten mevcut olan öğeleri harekete geçirmeye ve bunları uzmanların kullanımına uygun

metodolojiler haline getirmeye ihtiyaç duyar (Karadeniz, 2010:s.2).

Halkla ilişkilerin en önemli amacı, kurumun genel stratejisi ve politikaları içinde

kalarak, örgütün ekonomik ve sosyal çıkarlarını en üstü düzeye çıkartmak için, hedef

kitlenin örgüt hakkındaki duygu ve düşüncelerini etkilemek ve güvenilen, prestij sahibi

bir kuruluş olması için çaba sarf etmektedir. Tartışmasız olan bir şey varsa, o da bu

çalışmaların doğru bilgiye ve dürüstlüğe dayanan bir biçimde yapılacak olmasıdır.

Amaç, hedef kitlenin de tepkilerini dikkate olarak örgütün çalışma ve politikalarını

toplum yararına paralel hale getirmek karşılıklı anlayış ortamı hazırlamaktır (Onal,

2000: s.8)

Halkla ilişkiler disiplinler arası bir faaliyettir iyi bir halkla ilişkiler uzmanı tüm bilim

alanları hakkında fikir sahibi olmalıdır. Belki de bu nedenden dolayı halkla ilişkiler

uzmanlarının, değişik alanlardan çıkmaları söz konusu olmaktadır (Budak ve Budak,

2000: s.5)

Bilim ve teknolojinin akıl almaz yükselişine paralel olarak; toplum kültürünün, yaşam

tarzının değişmesi, insanoğlunun ihtiyaçlarının çelişmesi ve bununla ilişkili olarak

üretim tarzının şekillenmesi ile ortaya çıkan hâkim ekonomik düzen birçok kavram ve

anlayışı da beraber getirmiştir. Bu değişimin etkisinde kalan toplumsal yaşamda halkla

ilişkiler kavramından artık sıkça duyulan kullanılan kavramlardan biri olmuştur.

Günümüzün ekonomik düzeninde, komu veya özel sektör olarak faaliyet gösteren ve

örgüt olarak nitelendirdiğimiz tüm işletme/kurumlar ayakta kalabilmek ve varlıklarını

sürdürebilmek için mal veya hizmet üretmek, ürettikleri bu mal veya hizmeti satmak

zorundadırlar. Bir başka ifade ile işletmeler, tüketicilerin ihtiyaçlarına yönelik üretim

yapmak, üretilen mal veya hizmete ihtiyaç duyan ancak çeşitli seçeneklere sahip

tüketicileri de ikna etmek durumundadırlar (Kalyon, 2007: s.3). Bu durumdan dolayı

şirketler halkla ilişkiler departmanına ihtiyaç duymuşlarıdır ve hızlı bir biçimde

yaygınlaşmasına günümüz en hızlı gelişen bilim dalı olmasına sebep olmuştur.

Halkla ilişkilerin kesin bir tanımını yapmak güçtür. Sosyal Bilimler alanına giren böyle

bir konunun kesin olarak sınıflandırılması olanağı bulunmadığı için, tabi atiyle verilen

tanımlar değişik olacaktır. Amerika Halkla İlişkiler Birliğinden (Public Relations

Society of America) bir uzman halkla ilişkilerin iki yüz kadar değişik tanımını

saptamıştır (Tortop, 1973: s.5) Bu tanımlardan bazıları:

3

Halkla ilişkiler derneklerine göre halkla ilişkiler “kuruluş yöneticilerinin

programlarını uygulayabilmek, hem kuruluşa hem de halkla hizmet verebilmek

noktasında çeşitli eğilimler, istekleri yorumlamak ve oluşabilecek sorunları

tahmin etmeye yönelik sosyal bilim ve sanattır” (Aktaran, Yavuz, 2008: s.1)

M. Croizier’e göre halkla ilişkiler; “ Dış alemin sempati ve iyi niyeti sağlamak

amacı ile yönetici ve müteşebbislerin başvurdukları usullerin tümüdür.”

(Aktaran, Abadan, 1973: s.5)

İngiltere Halkla İlişkiler Enstütüsü halkla ilişkileri, “ Bir kuruluş ile onun hedef

kitlesi arasında iyi niyet ve karşılıklı anlayışa dayalı ilişkiler sürdürmeye yönelik

daha önceden planlanmış çabaların tümüdür.” (Aktaran, Yavuz, 2008: s.1)

Uluslar arası Halkla İlişkiler Birliği, (IPRA- İnternational Public Relations

Association) “ Halkla ilişkiler bir işletmenin ya da özel veya kamusal bir

kuruluşun bağlantı kurduğu veya kurabileceği kimselerin anlayış, sempati ve

desteğini elde etmek ve bunu devam ettirmek için yaptığı sürekli ve örgütlenmiş

bir yönetim görevidir.” (Aktaran, Onal, 2000: s.16)

F. Jefkins’e göre halkla ilişkiler; “ Halkla ilişkiler, örgütle hedef kitle arasında

iyi niyet ve ortak bir ortam yaratmak ve geliştirmek için gösterilen planlı ve

örgütlü bir çalışmadır.”(Aktaran, Onal, 2000: s.16)

Prof. Dr. Güngör Onal’a göre; “özel veya kamusal kurum ve kuruluşların veya

kamuoyu önüne çıkmış bireylerin, ilişkide olduğu veya olabileceği çevrelerin

sevgi, anlayış, güven ve desteğini elde etmek ve bunu sürdürmek için sürekli

olarak yerine getirilmesi gereken bir yönetim işlevidir.” (Onal, 2000: s.16)

Webster sözlüğünde halkla ilişkiler; “ kamu ile bir kurum, firma ya da kişi

arasında iyi niyeti ve karşılıklı anlaşmayı geliştiren bilim ve sanattır.” (Antaran,

Hekimgil, 1968: s.16)

Betül Mardin’e göre halkla ilişkiler; “Doğru bilgi veren ve ikna etme yönteminin

planlı olarak uygulamaya geçilmesidir.”

Filiz Balta Peltekoğlu’na göre halkla ilişkiler; “Hedeflerini gerçekleştirmede

yardımcı olan, önem sırası bazen tüketici bazen dağıtıcı bazen de çalışanlar gibi

örgütün yapısına göre değişiklik gösteren, hedef kitlelerle gerçekleştirilen

stratejik bir yönetim biçimidir.”

4

Cutlip Center’a göre halkla ilişkiler; “Kurumun başarı veya başarısızlığının bağlı

olduğu, hedef kitleleri arasında karşılıklı yarar ilişkisi kuran ve devam ettiren bir

yönetim fonksiyonudur.

Halkla İlişkiler, bir işletme ile hedef kitle arasındaki karşılıklı iletişimi, anlayışı

oluşturmaya ve sürdürmeye yardımcı olan ayrıcalıklı bir yönetim fonksiyonudur.

(Aktaran, M. Akdağ)

Aleaddin Asna’ya göre; “Halkla ilişkiler, özel ya da tüzel kişilerin belirlenmiş

kitlelerle dürüst ve sağlam bağlar kurup geliştirerek onları olumlu inanç ve

eylemlere yönelten, tepkileri değerlendirerek tutumuna yön veren, böylece

karşılıklı yarar sağlayan ilişkiler sürdürme yolundaki planlı çabaları kapsayan

bir yöneticilik sanatıdır.”

1.2. Halkla İlişkilerin Tarihsel Gelişimi

Halkla ilişkilerin doğuşunu açık bir tarihle ifade edemeyiz. Bu kavram eski devirlerde

propaganda ile iç içedir. Propaganda tarihi incelendiğinde yöneticiler icatlarını halka

benimsetmek için bulunuyorlardı. Eski çağlarda halkı etkilemek için büyük hatiplerden

de faydalanılıyordu (Dinç, Aktaş, Temir, Eraymanlı ve Gülten, 2002: s.2).

Ortaçağ kilisesinden Eski Roma’ya, Eski Yunan’dan Irak’a kadar krallar, din adamları

vb. değişik iktidar gruplarının halka ulaşmak için çabaladıkları görülür. Roma’da ilk

çağlarda yapılan propagandanın amaçları, halkın Romalı olmakla gurur duymasına

yönelik ideolojik içerikli propagandalar, Roma’nın zaferleri ile beslenen, orduya karşı

sevgi geliştirme ve site yönetimlerini ele geçirmeye yönelik seçim propagandalarıdır.

Eski Yunan sitelerinin hemen her birine tiranlar M.Ö. VIII., VI. Yüzyıllarda

propagandayı sistematik olarak gerçekleştirmişlerdir. Bu devirde tiranlar, sanat

eserlerini de birer halkla ilişkiler aracı olarak kullanmışlardır ve bu konuda adeta

birbirleri ile yarışmışlardır.

Büyük İskender (M.Ö. 356-323) Perslerle yaptığı savaşta Pers İmparatoru Dora’yı

yenmiş, fakat İran halkının karşısına hem kendisi hem de askerler Makedonyalı kıyafeti

ile değil, Pers kıyafetleri ile çıkmıştır. Bu, halkın şaşırmasına ve belki de yenilginin

acısını daha az hissederek, Büyük İskender ve askerlerine karşı sempati bile

duymalarına neden olan bir davranış olarak değerlendirilebilir. Irak’ta M.Ö. 1800

yıllarına ait tarım bültenleri şeklinde tabletler bulunmuştur. Bu bültenlerde sulamanın

5

nasıl yapılacağı, hasadın nasıl kaldırılacağı konularında çiftçilere bilgiler vermektedir.

Bilindiği üzere günümüzde de aynı faaliyetler hükümetlerin tarım politikalarının bir

gereği olarak devlet tarafından yürütülmektedir (Budak ve Budak, 2000: s.40)

Halkla ilişkilerin tarihsel gelişimini ortaya koyarken değişik açılardan yaklaşımlarda

bulmak mümkündür (Okay ve Okay, 2011: s.18):

Başlangıcı belli olmayan bir tarihsel gelişim: Buna göre halkla ilişkiler,

insanların, başka insanların güvenini kazanmaya yönelik çabaları var

olduğundan beri vardır. Yalnızca bunu adlandırmak için bir kavram

geliştirilmemiştir.

Yaklaşık olarak endüstri devrimi ile başlayan bir tarihsel geçmiş: Toplumsal

yapıların oluşması, beraberinde organize olmuş bir iletişime duyulan ihtiyacı da

getirmiştir.

Ivy Lee ve Edward Bernays’ın değişik halkla ilişkiler tekniklerini kullanmasıyla

birlikte başlayan dönem.

Halkla ilişkiler tarihsel yönü ağır basan bir fonksiyon olarak yüzyıllardır

uygulanmaktadır. Fakat bir bilimin konusu olması ve yeni bir ilgi alanı gibi gündeme

gelmesi, yakın bir tarihe rastlar. İktidar mücadeleleri, yöneticileri yönetilenlerin

karşısında haklı çıkarmayı ve yapılan icraatları halkın onaylamasını gerekli kılmaktadır.

Bu nedenle demokratikleşme sürecinin adeta bir faaliyet olanını oluşturan halkla

ilişkiler, en ilkel toplumlarda dahi mevcuttur. Fakat ilk kez 1882 yılında Yale

Üniversitesi tarafından düzenlenen “Halkla İlişkiler ve Hukukçuların Yükümlülükleri”

adlı konferansta kavram olarak geçmiştir. Daha sonra 1897 de Amerikan demiryolları

ile ilgili olarak çıkarılan “Demiryolları Yıllığı” nda kullanılmıştır. 1807’de Thomas

Jefferson Birleşik Devletlerin ilişkileri ile ilgili olarak on kongreye gönderdiği bir

mesajda kullanmıştır (Orrick, 1967: s.2)

19. Yüzyıla kadar ilkel iletişim araçlarından yararlanarak çoğu zaman deneme yanılma

yöntemiyle bilimsel bir temele dayanmaksızın yürütülen halkla ilişkiler çabaları, 12

Yüzyılın ikinci yarısından itibaren hızla örgütlenmeye başlamıştır. 1986’da ABD’de

seçim kampanyasında Bryan ile Mc Kinley arasındaki sevaş, halkla ilişkilerin ilk kez

politik alanda örgütlü bir biçimde kullanılmasının bir örneğidir. Sanayi ve ticaret

alanında halkla ilişkilerin önem kazanması yine o yıllara rastlar. İlk kez 1890’da Ryan

6

ile Whitney mali danışmanlık firması, George Harvey adlı bir gazeteciyi maaşlı memur

olarak halkla ilişkilerden sorumlu tutmuştur (Asna, 1978: s.22)

Modern anlamda halkla ilişkiler, kurucuları olarak bilinen yukarıda da belirttiğimiz gibi

üçüncü bölüm olan Ivy Lee ve Edward Bernays döneminde başlamıştır. Bu dönemde

halkla ilişkilerin temel kuralları ortaya konulmuş ve sistematik olarak işlenmesini

sağlamışlardır.

Lee ve Bernays ile beraber halkla ilişkilerin gelişmeye başlamasında, dönemin

toplumsal koşulları oldukça etkili olmuştur. Yazılı basının yaygınlaşmış olması ve

“muckraker” denilen gazetecilik türünün başlaması burada önem taşır. Tekelci

kuruluşların çalışanlarına yeterince değer vermemesi, basının bu kuruluşların kirli

işlerini ortaya koymasına neden olmuş, kuruluşlarda kamunun güvenini yitirdiklerinden

dolayı, kendilerini kamuya anlatma ve güvenlerini yeniden kazanmak amacıyla önce

bilgilendirme, daha sonrada halkla ilişkiler faaliyetlerinde bulunmaya başlamışlardır

(Okay ve Okay, 2011: s.19)

Avrupa’da halkla ilişkiler yöntemlerine İngiltere’de 1912’deki seçim kampanyalarında

rastlanır. İkinci Dünya Savaşında devletin yürüttüğü kampanyalarda halkla ilişkiler

mesleğinin yerleşmesine katkıda bulunmuştur (Yavuz, 2008: s.5). Halkla ilişkilerin

Avrupa’ya girişi yukarıda belirttiğimiz gibi II. Dünya Savaşından sonra yani 1946’dan

sonra olmuştur. Bu giriş yinede ABD’nin yardımlarıyla olmuştur. II. Dünya Savaşı

sonrası sosyo-ekonomik olarak olumsuz etkilenen Avrupa’ya Marshall Planıyla birlikte

girmiştir. Avrupa ülkelerinin ilk halkla ilişkiler şirketleri, çok uluslu Amerikan

şirketlerinin şubeleridir. Halkla ilişkileri Amerika’dan alan Avrupa devletleri, kendi

ekonomik ve sosyal gerçeklerine uyarlayarak büyük bir gelişme kaydetmişlerdir

(Çamdereli, 2000: s.13)

1.3.Türkiye’de Halkla İlişkilerin Tarihsel Gelişimi

Halkla ilişkilerin önemi Türkiye’de de gün geçtikçe yükselme trendini arttırarak devam

etmektedir. Ülkemizde de aynı Avrupa ülkelerinde olduğu gibi II. Dünya Savaşından

sonra halkla ilişkiler kavramı kullanılmaya başlamıştır. Ülkemizde halkla ilişkiler

faaliyetleri özellikler 1950’li yıllarda Dış İşleri Bakanlığı’ndaki Enformasyon Genel

Müdürlüğünde görülmüştür (Yavuz, 2008: s.5)

7

1962 yılında gerçekleştirilen Merkezi Hükümet Teşkilatı Araştırma Projesi (MEHTAP),

“Devlet kuruluşlarının her kademesindeki çalışmalarda ve kararların alınmasında halkla

yakın ilişki sağlanmak zorundadır” denilmektedir. Proje ayrıca, halkla ilişkilerle ilgili şu

satırlar yer almaktadır: “ Türk idaresinde de çeşitli kademelerde, her kurumun

bünyesine uygun olarak, halkla temas ve dinleme usulleri kurmak gerekmektedir.”

(Tortop, 1993: s.21)

1961 Anayasasından sonra ortaya çıkan yeni özgürlük anlayışı, yöneten ile yönetilenler

arasındaki bilgi alışverişini sınırlı ama son derece olumlu boyuta taşımış; halkı

aydınlatmanın yönetim için bir zorunluluk olduğu gerçeği, yönetilenin yönetime katılma

bilinci, yönetimde demokratik taleplerde bulunma gibi yöneten-yönetilen ilişkileri

oldukça önemli mesafeler kat etmiştir ( Kazancı, 1996: s.22)

Özel sektörlerde halkla ilişkiler işleri 1970’li yıllara kadar reklam bölümleriyle

karşılanmaktaydı. Ancak bu yıllarda kamu sektörü yerinde sayarken, özel sektörlerin

halkla ilişkiler çalışmalarına başladığı göze çarpmaktadır. Başta bankalar olmak üzere

büyük işletmeler, bünyelerinde oluşturdukları halkla ilişkiler birimleri aracılığıyla

duyarlı kitleleriyle iki yönlü bir iletişim ağını kurmaya çalıştılar (Kadıbeşegil, 1986:

s.23)

1970’li yıllarda 30 kişinin yaşam seçimi olarak görülen halkla ilişkiler mesleği 90’lı

yıllarda on kat daha fazla bir sayıya ulaşmıştır. İlk halkla ilişkiler firması 1974 yılında

halkla ilişkilerin Türkiye’deki babası yani kurucu olan Alaeddin Asna kurmuştur.

Bugün is irili ufaklı halkla ilişkiler firmalarının sayısı 50’ye yaklaşmış durumdadır

(H.İ.Derneği, 1997: s.5).

1.4.Halkla İlişkilerin Medya İle İlişkisi

1.4.1.Medyanın Yapısal Özellikleri ve İşleyişi

İletişim çağında bilgilenme ihtiyacı, haberi ticari bir unsura dönüştürmüş böylece

gazetecilik mesleği doğmuştur. Medya kitle iletişim araçlarından yani gazete, dergi,

televizyon, radyo ve internetten oluşur. Medyanın en önemli temel işlevi haber

vermektir. Medya kamuoyu oluşturabilme yetisine sahip olduğu için güçlüdür. Medya,

yapısı gereği çalışanların hızla değişebildiği bir sektördür. Sektörü yakalayabilmek için

bu hızı sürekli takip etmek. Bilgi ve ilişkileri daima güncel tutmak gerekmektedir.

8

Medya kuruluşlarının işleyişlerine bir gazeteci kadar hakim olunması gerekir

(belgeler.com).

1.4.2.Halkla İlişkilerde Medyanın Yeri ve Önemi

Medyanın her zaman hedef kitleyi bilgilendirmesi ve ikna etme tekniklerine sahip

olması, medyayı önemli kılan başlıca özelliklerdir. Medya organları, yaygın haber

iletme kanalları olarak tartışılmaz önemlerini korumaktadırlar. Bu noktada medya ile

ilişkinin de önemi ortaya çıkmaktadır. Halkla ilişkilerin araştırma aşamasının ardından

oluşturulan planlama aşamasında ortaya çıkan strateji doğrultusunda uygulamaya

geçildiği üçüncü aşama medya ilişkileri de devreye girer. Özellikle daha geniş bir

kitleye ulaşabilmek, iletişim teknik ve araçları daha etkin bir biçimde kullanılmalıdır

(belgeler.com).

Medyanın gücü, kitle iletişim aracı olmanın yanında, ona toplumsal arenada etkin bit

eğitim ve sosyalizasyon aracı olma niteliğini de yükler. Bu bakımdan medya günümüz

toplumların kültürel üretim süreçlerinin ayrılmaz bir parçasıdır (Arslan, 2001: s.135).

Günümüzde bilgi edinme, düşünme ve düşünceyi ifade edebilme özgürlüğü, insan

haklarının en başta gelenleridir (Arslan, 2003: ilef.ankara.edu.tr). Medya tüm bu

süreçleri gerçekleştiren bir araçtır. Medyanın bu işlevi küresel iş dünyasında, medyadan

olumlu anlamda yararlanmak kişi ya da kurum açısından en temel görüş olarak

benimsenmiştir ( Gültekin, 2006: s.172)

Basın yayın organları, kuruluş ile hedef kitle arasında bir köprü görevi üstlenmekte ve

halkla ilişkiler biriminin fonksiyonlarını icra etmesinde önemli görevler

üstlenmektedirler. Kamuoyu oluşturmasında basın yayın organlarının rolü herkes

tarafından kabul edilmektedir. Öylesine etkili olan basın; örneğin, ABD’de Nixon

olayında görüldüğü gibi bir başkanın görevden alınmasına ve yine halkla ilişkilerin

kurucusu olarak kabul edilen Ivy Lee’nin yürüttüğü özel kampanya sonucunda,

gazeteler tarafından her gün horlanan bir iş adamını en iyi ve en üstün bir kişi

konumuna getirebilmektedir (Tengilimoğlu ve Öztürk, 2004: s.127)

Yazılı ve görsel basın organlarında olumlu bir şekilde yer almayı başaran kurum ve

kuruluşlar, mevcut potansiyel hedef kitleye herhangi bir beden ödemeden uluşma

imkanı yakalamaktadır. Bundan dolayı, bu tür örgütlerde halkla ilişkiler uzmanı veya

sorumlusu olarak görev yapan kişiler, yerel ve ulusal basınla iyi ilişkiler kurabilmeli ve

bunu sürekli kılabilmelidirler (Sabuncuoğlu, 1998: s.127)

9

Kurum hakkında kamuoyu nezdinde olumlu imajın oluşmasında basın yayın

organlarının çok büyük etkisi vardır. Bu gerçekten hareketle, basın yayın kuruluşlarıyla

ilişkilerimizi daima sıcak tutmalıyız. En azından hiç küsmemeliyiz. Basın yayın

kuruluşlarıyla oluşacak olumsuz bir ilişki, kuruluşunuz açısından olumsuz sonuçlar

doğurabilecektir. Bir anda olumsuz bir kamuoyunun oluşmasına neden olabilecektir. Bu

nedenle halkla ilişkilerden sorumlu görevlilerin, basın yayın organlarına yönelik

çabaları detaylı bir şekilde planlamalı ve düzenlemelidir. Basın yayın organlarıyla

ilişkilerde, haber bültenleri, basın gezileri, basın toplantıları, basın kokteylleri, haber

programları, belgesel programlar vb. teknikler kullanılabilir (Yatkın, 2004: s.35)

Bir halkla ilişkiler uzmanı, basınla ilişkilerin kendi uğraş alanında çok önemli ve duyarlı

bir konu olduğunu hatırda çıkartmamalıdır. Halkla ilişkiler uzmanı, haber değeri yüksek

olan her şeyi ilginç yazı ve resimlerle süsleyerek, yayına hazır bir biçimde gazetelere

ulaştırmayı çok fazla düşünmemelidir. Ancak ölçülü ve çok iyi düzenlenme ile

gerçekten haber değeri çok yüksek olan fırsatlarda bu yolun seçilmesi uygun olur

(Ertekin,1983: s.48). Böylesi durumlarda bir takım bazı çatışmalara yol açar. Bu

nedenle halkla ilişkiler uzmanının basınla ilişkilerde uyulması gereken kuralları şöyle

sıralayabiliriz (Günkut, 1974: sayı: 66 s.30)

Basına her türlü çalışma kolaylığı ve olanağı yaratmak.

İlişki kurulacak kişiyi doğru seçmek.

Yayın olanağı olmayan isteklerde bulunmamak.

Basına ilgi çekici haber vermek, bu gereksinimi iyi değerlendirmek.

Bir halkla ilişkiler programı için basına öneride bulunulacak ise; bunun hem

kurum, hem basın, hem de kamuoyu için yararlı olmasını sağlamak.

Basına gönderilecek halkla ilişkiler programında taklitten ve sıkıcı olmaktan

kaçınmak.

1.4.3.Halkla İlişkiler Uygulayıcısı ve Medya Çalışanı İlişkisi

Gazetecilerin ve halkla ilişkiler çalışanlarının bir dereceye kadar çalışmalarının birbirine

bağlı olduğu söylenir. Her iki meslek arasında bir hayli etkileşim olmasına rağmen,

halkla ilişkiler yapanlarla gazetecilik yapanlar arasındaki ilişkinin özelliği farklı

ülkelerde farklı şekilde tanımlanmışlardır.

10

Son yıllarda yaşanılan çeşitli ekonomik zorlukla nedeniyle, medya çalışanların

sayısındaki azalma medyanın halkla ilişkiler kaynaklarından gelen bilgilere

bağlılıklarını arttırmıştır. Ayrıca üniversitelerin halkla ilişkiler bölümlerinden mezun

olan uygulayıcı sayısının artması de hem teknik, hem de etnik bakımından medya ile

daha iyi bir iş birliğinin yapılmasına neden olmuştur (Okay ve Okay, 2009: s.24)

Medya çalışanları görevini yerine getirebilmek için, ilgilendikleri konuların

uzmanlarıyla iletişim kurma ihtiyacı duymaktadır. Medya mensupları gün içerisinde bir

çok halkla ilişkiler uygulayıcı tarafından bilgi bombardımanına tutulmaktadır. Bu

yüzden önemli olan haber kaynağı olarak farklılaşmaktır (belgeler.com).

Gazeteciler ile halkla ilişkiler uzmanları arasındaki ilişki, bugüne kadar birçok farklı

araştırmaya konu olmuş, her iki mesleğin uygulayıcılarının birbirleri hakkındaki

görüşleri incelenmiştir. Bu çalışmalar temel olarak, gazeteciler ile halkla ilişkiler

uzmanları arasında nefretle başlayan ilişkinin giderek karşılıklı fayda ilişkisine

verildiğini göstermektedir. DeLorme ve Fedler'in halkla ilişkiler uzmanları ve

gazetecilerin birbirleri hakkındaki görüşlerini derlediği çalışmaya göre; gazeteciler

halkla ilişkiler uzmanlarını etik dışı hareket etmekle, manipülatif, aldatıcı ve tek taraflı

olmakla suçlamaktadır (http://bianet.org).

Tablo 1 : Grunig ve Hunt’a göre Halkla İlişkiler uzmanlarının ve gazetecilerin

birbirlerini değerlendirmesi(Aktaran, belgeler.com)

Halkla İlişkiler uzmanları Gazetecile

r

Halkla ilişkiler basın enformasyonu yayar %89 %59

Halkla ilişkiler zamanında, doğru ve mükemmel haber sağlamaya yardımcı olur

%91 %48

Halkla ilişkiler sahte olaylar ve düzmece ifadelerle iletişim kanallarını doldurur

%42 %78

Halkla ilişkiler çalışanları gazetecilerin görmesi gereken insanlara engel olur

%38 %82

Halkla ilişkiler materyalleri genellikle haber olarak şekil değiştirmiş tanımıdır

%29 %84

Halkla ilişkiler çalışanları toplantı başlıkları, okuyucunun ilgisini çekmek, sayfayı en iyi şekilde değerlendirmek gibi gazetecilik konularını anlamazlar

%39 %89

11

Tablodan da anlaşılacağı gibi halkla ilişkiler uygulayıcının ve gazetecilerin birbirleri ile

anlaşamadıkları görülmektedir. Gazeteciler, halkla ilişkiler uzmanlarının basın

enformasyonu yaymadığını, zamanında, doğru ve güvenilir haberler yapmadığını

belirtmiş ve halkla ilişkiler uzmanları ise bunun tam tersini idea etmişlerdir. Öte yandan

gazeteciler, halkla ilişkiler uzmanlarının iletişim kanallarını sahte ve düzmece olaylarla

doldurduğunu, gazetecilerin görmesi gereken önemli haberlere halkla ilişkiler

uzmanlarının engel olduğunu, materyallerin genellikle haber olarak şekil değiştirdiğini

ve halkla ilişkilercilerin gazete sayfalarında ve nasıl değerlendirileceklerinden

anlamadığını ifade ederek aslında gazetecilerle halkla ilişkiler uzmanlarının aralarında

bir duvarın olduğunu göstermeye çalışmışlardır.

Günümüzde halkla ilişkiler uzmanları ile gazeteciler arasındaki ilişkiye baktığımızda

geçmişteki kadar ağır suçlamaların olmadığını ve ilişkinin karşılıklı fayda ilkesine

dayanan simbiyotik bir ilişki modeline doğru verildiğini görüyoruz (http://bianet.org).

Milliyet Gazetesi köşe yazarı Fikret Bila Türkiye’deki halkla ilişkiler uzmanlarının

gazetecilerle olan ilişkisini şöyle açıklamaktadır: “Halkla ilişkiler uzmanları genellikle

büyük özel sektör kuruluşlarında yer alan bir kurum. Büyük holdingler, bankalar gibi.

Devlet kurumlarında pek görülmüyorlar. Halkla ilişkiler uzmanları basınla ilişkiden

ziyade sektörlerindeki organizasyonlar ve müşteri bazlı çalışmalara katkı veriyorlar.

Medya ile ilişkileri basın danışmanı olarak görev yapan başka görevliler yürütüyor.

Genellikle iletişim mezunu olan basın danışmanları, kurum yöneticilerinin basınla

ilişkilerini geliştirmeye çalışıyorlar. Gazetecilerin taleplerini, kurum yöneticileriyle

görüşmelerini organize ediyorlar. Özellikle bakanların basın danışmanları medya

ilişkilerinde daha etkili ve yararlı oluyorlar. Gazetecilere bilgi aktarımı yaptıkları gibi

görüşmeyi gazeteciyle birlikte kayda alarak haberin doğru yayınlanması güvence altına

alıyorlar. Bununla birlikte halkla ilişkiler uzmanları ve basın danışmanlarının çok fazla

inisiyatif kullanma yetkileri olmadığını, bağlı oldukları kişilere sormadan yanıt

vermekten kaçındıklarını da söyleyebilirim.” Bila, büyük şirketlerin medya ile ilişkisini

halkla ilişkiler departmanı değil de, ayrı bir birim olarak oluşturulan basın danışmanları

yürüttüğünü, halkla ilişkilerin ise medya ile pek fazla ilişkisinin olmadığını daha çok

organizasyonlar ve müşteri bazında çalışmalar yaptığını sölemektedir (Milliyet, Bila,

2013)

12

1.4.4.Medya İlişkilerini Sağlamlaştırma Yöntemleri

Halkla ilişkiler açısından olumlu medya ilişkileri önemli bir yere sahiptir. Bir kuruluşun

hedef kitleye hitap edebilmesi için özellikle kendini tanıması ve güçlü zayıf yönlerini

bilmesi gerekir.

İyi basın ilişkileri sağlamak için bazı yöntemler şunlardır (Çöklü, 2004: s.107)

Halkla ilişkiler uzmanı medya mensubu ile arasında iki yönlü bir iletişim kanalı

yaratmalı ve her zaman için ortak çalışmalıdır. İletişim sektöründe bencillik

olamaz.

Basın yayın organları için hazırlanan iletişim materyallerinin belirli

özelliklerinin yanı sıra söz konusu iletişim kanalının da özelliklerine uyumlu ya

da ayarlanabilir, adapte edilebilir olması gerekmektedir.

Medya mensupları ile karşılıklı güven ortamı yaratmalı hatta açıklık ilkesine

dayanan dostane ilişkiler geliştirilmelidir.

Meslek ilkelerinin yanı sıra temsil edilen kurumun taşınmalı ve savunulmalıdır.

1.4.5.Medya İle İlişkilerdeki Hatalar ve Önlemleri

Medya ilişkilerinde en sık yapılan hata gereksiz ya da yeterli olmayan bilgileri

gazetecilere iletmektir. Bilgilendirici malzemeyi gönderdikten sonra sadece ulaşıp

ulaşmadığını sormak için telefon görüşmesi yapılması sık düşülen hatalardan biridir.

Önemli olan “acaba ulaştı mı?” sorusunu sormak değil gazetecilerin halkla ilişkiler

görevlisine rahatça oluşabileceği ortamı oluşturmaktır. Medya ile ilişkilerde hata yapma

olasılığını minimuma indirgemek için temel hataları maddeler halinde inceleyelim

(Belgeler.com, s.14):

Etkili iletişimden ziyade yakın çevrelerin fark etmesi üzerine duran müşteri veya

işveren beklentilerine göre hareket etmeyi sınırlama

Mesajın gerçek hedef kitlesini şaşırma. Hedef kitle müşteriler mi? Dağıtıcılar

mı? Yatırımcılar mı? Yoksa toplumun tamamı mı?

Mevsimsel olanakları göz ardı etme ya da fark etmeme

Yeni yasal bir uygulama gibi ortaya çıkan bazı özel olanakları değerlendirme

Hikayenin onları ilgilendirdiği durumlarda genel medya organlarını unutma

13

Farklı kitle iletişim araçlarına göre farklılaşan haber teslim saatlerine dikkat

etmeme

Yerel ve bölgesel medyayı kullanmama ki bunların büyük bir kısmı genel

medyaya oranla daha fazla tercih edilmektedir

Ticari, teknik, mesleki dergiler yada hobi dergileri ile etnik ve diğer sosyal

gruplara ulaşan dergi türü yayınlarını göz ardı etmek

14

2. BÖLÜM

MEDYAYA YÖNELİK BİLGİLENDİRİCİ MALZEMELERİN

HAZIRLANMASI

2. 1 Basın Bildirisi

Basın bildirileri kurumların kendilerinde veya ürettikleri ürünlerde, hizmette bir

yenilik, gelişme olduğu zaman veya kurumla ilgili ilginç bir gelişme yaşandığında

basına ilettikleri ve basında yer almasını istedikleri haberlerdir. (Oktay,1996: s.119)

Örgütle haber değeri olan bilgiler, basın bildirileri aracılığıyla basına aktarılmakta ve

yayınlanmaları sağlanmaktadır. Basın bildirilerinin tasarlanıp hazırlanmasından, basılıp

dağıtılmasına kadar her aşamada büyük özen gösterilmeli, belli kurallara dikkat

edilmelidir. Aksi halde hiç okunmadan basında çalışanlar tarafında çöp sepetine oldukça

yüksektir. Bir basın bildirisinin ilgi çekici nitelikte olabilmesi için şu noktalar göz

önünde bulundurulmalıdır: (Geylan, 1994: s.119)

Basın bildirisi yazan kişi, konuya gazeteci gözüyle bakarak bildiriye

yansıtabilmelidir.

Bildiride yer alan haberler, haber yazım kurallarına göre kaleme alınmalı ve

nerede, nasıl, niçin, ne zaman ve kim sorularına cevap vermelidir.

Bildirinin içeriği, reklam veya propaganda havası taşımamalıdır.

Yazım kurallarına dikkat edilmelidir.

Konu güncel veya ilgi çekici olmalıdır.

Bildiri gerektiği durumlarda fotoğraf, resim, grafik gibi materyallerle

desteklenmelidir. (Geylan, 1994: s.119)

Basın gönderisinin ilk sayfası (kapağı) kural olarak kuruluşun grafik çizgileriyle

uyum içerisin oluşturulmalıdır ve önceden hazırlanılmalıdır. Üst kenarda

kuruluşun adı (uzunsa kısaltılmış hali, logosu) yer alır ve “basın için”, “medya

15

enformasyonu” gibi ibare konulur. Altta kuruluşun tam adı, adresi ve daha

ayrıntılı bilgilerin alınabileceği veya soruların iletilebileceği kişi adı yer alır.

Mümkün olduğunca yabancı kelimeler ve zor anlaşılır kavramların

kullanımından kaçınılmalıdır, istisnası, medyanın belli bir konulu hedef kitleye

hitap etmesidir.

Kısa yazmak önemlidir. Acil durumlar dışında basın gönderilerini en fazla iki

sayfa olmalıdır.

Kullanılan tarz bilinçli ve objektif, hatta göndericiye yani yazara biraz mesafeli

olunmalıdır.

Bildirilerde “ben”, “biz” gibi ifadeler yer almamalıdır.

Gazetecinin yapacağı iş elinden alınmamalıdır. Basın bülteni iyi bir gazetecinin

haberini oluşturacağı bir malzemedir. Bunun için değiştirme ve tamamlama

imkânına sahip olmalıdır.

Basın gönderilerinin şekil açısından çok da mükemmel olması gerekmez.

Bilgisayarda yazılmış ve fotokopi ile çoğaltılmış olmaları yeterlidir.

Her zaman iki satır aralıklı ve tek düze yazılmalıdır.

Satırların uzunluğunu bir gazetenin sütun genişliğine göre belirlemek iyi bir

yöntem değildir, çünkü farklı gazetelerin farklı sütun genişlikleri söz konusudur

ve ve gazetecide bu tür öncen saptanmışlıktan hoşlanmaz.

Çok sayıda basın bülteni iletildiği düşünülecek olursa, görünüş olarak kitleden

ayrılması için bir şeyler yapılabilir ya da yapılamayacağı düşünülmelidir.

Ambargo ibareleri tehlikelidir ve fazla kullanılmamalıdır.

Her zaman için tam tarih verilmelidir. “Yarın”, “dün” gibi ifadeler

kullanılmamalıdır.

Belirsiz değil, somut veriler iletilmelidir. (Okay ve Okay, 2009: s.67-70)

Basın bildirilerinin basında yer alama şansını şu konularda yazılmış olanlar arttırabilir:

(belgeler.com, s.15)

Bir işletmenin kurulması

Yeni bir iş yerinin açılması

16

Yeni bir şubenin açılması

Kuruluş yönetiminde meydana gelen değişiklikler

Yeni modellerin tanıtılması

Ürün çeşitlerinin arttırılması

Kuruluş yıldönümleri

Kuruluşun ödüllendirilmesi

Kuruluş çalışanlarının ödüllendirilmesi

Araştırma sonuçlarının kamuya bildirilmesi

Yeni üretim yöntemlerinin kullanılmaya başlanması

Yarışmada elde edilen iyi sonuçlar, ödül/madalya kazanılması

Tanınmış şahsiyetlerin ziyaretleri

Diğer kuruluşlarla işbirliği

Ve diğerleri

2. 2 Basın Bülteni

Basın bültenleri kuruluşun basında yer almasını istedikleri konularla ilgili olarak basına

periyodik olarak gönderdikleri bültenlerdir. Bu bültenler, genellikle pazara sunulan yeni

bir ürün, model, kuruluşun aldığı ödüller, yeni bir şubenin açılması veya diğer

kuruluşlarla yapılan ortak çalışmaları içermektedir.(Biber, 2003: s. 10)

Basın bülteninin içerik ve şekil bakımından özelliklerine dikkat edilmesi gereken bazı

özellikler vardır. Bunlar:(Budak ve Budak, 2000: s.159)

Basın bültenlerinin sunumu çok önemli olduğu için özel “basın bülteni” ibaresi

koyu renkli yazılarak sürekli olarak bültenlerin üzerinde yer almalıdır. Böylece

gelen yazıların ne olduğunu gazeteciler kolaylıkla anlayabilirler.

Bültende kullanılacak başlıklar, anlaşılır ve dikkat çekici olmalıdır. Başlığın üç

satırı geçmemesi genel kural olmakla beraber iki satırı geçmeyen başlık

kullanmak tercih sebebidir.

Pasif ve sıkıcı anlatım tarzından kaçınılmalıdır.

17

Metin içinde dikkat çekmek için tamamen büyük harf kullanımından

kaçınılmalıdır.

Kısaltılmış kelimelerde araya nokta konmamalıdır.

Rakamlar ona kadar yazıyla, ondan büyükse rakamların kendisiyle ifade

edilmelidir.

Basın bülteninin yazıldığı kağıt çok pahalı, yüksek nitelikli bir kağıt

olmamalıdır.

Bir basın bülteni kısa olmalı ve paragraflar da altı satırdan uzun olmamalıdır.

Basın bülteni oluşturulurken Ters Piramit yöntemi kullanılmalıdır. Asıl verilmek

istenen bilgiler ve verilmek istenen mesajlar ilk bölümde verilmelidir.

Gazeteciler genelde istemedikleri yerleri alttan kestiklerinden dolayı verilmek

istenen en önemli mesaj kesilmemiş olur.

2.2.1 Basın Bülteni Çeşitleri

Basın bültenleri değişik amaçlar taşır, bu amaçlara göre veya eşlik ettikleri malzemelere

göre kendi aralarında ayrılırlar. Basın bültenlerinin esas olarak aşağıdaki türleri vardır.

2.2.1.1 Klasik Basın Bülteni

Bu tür bültenlerin en ideali, kısa olanıdır bülten ne kadar kısa olursa, yayınlanma

şansıda o oranda artacaktır.

2.2.1.2 Arka Plan Bilgilerinin Verildiği Basın Bültenleri

Amacı doğrudan yayınlanarak haber haline gelmek olmayan bu bültenlerin hedefi

gazeteciyi belli bir konu hakkında bilgilendirmek ve ileride bu konuyu ele almak

istediğinde bir fikrinin olmasını sağlamaktır. (Okay ve Okay, 2009: s.79)

2.2.1.3 Özetin Eklendiği Teknik Bülten

Teknik bültenler genellikle klasik basın bültenlerinden daha uzun olmaktadır. Bu tür

bültenlere konuyu özetleyen bir bültenin eklenmesi halinde gazeteciye önemli ölçüde

kolaylık sağlanmış olunur. (Okay ve Okay, 2009: s.79)

2.2.1.4 Bir Rapora veya konuşma Metnine Eklenen Özetleyici Bülten

Genelde, örgüt raporları, kataloglar, yıllık bilançolar ve konuşma metinleri, editörün

zamanını ayıramayacağı kadar uzun ve kapsamlıdır.

18

Bu tür metinler, hem olayın, basının gündemine getirmesine, hem de editörün temel

noktaları anlamasına yardımcı olur (belgeler.com, s.9)

2.2.1.5 Resimle Hakkında Bilgi Veren Bültenler

Bazen kuruluşla ifade etmek istedikleri şeyleri bir fotoğraf aracılığıyla sunarlar ancak

kimi zaman bu gönderilen fotoğraflar da ek bir bilgiye ihtiyaç duyarlar. Bu bültenlerin

amacı resim hakkında ayrıca verilmesi gereken bilgileri vermektir. (Okay ve Okay,

2009: s.79)

2.2.1.6 Kısa Duyurular

Bunlar, örgütteki yeni atamalar (Genel Müdür, Bölüm Yöneticileri, Yönetim Kurulu

Üyeleri, Halkla İlişkiler Müdür vs.) veya adres ve telefon değişiklikleri gibi basit

bilgileri içeren duyurular olup, ticaret ve iş dünyası üzerinde uzmanlaşmış gazete ve

dergilerde kısa bir haberler olarak yayınlandığı gibi, gazetecilerin kendileri için de bir

bilgilendirme aracıdır (Oktay, 2004: s1)

2.3 Basın Makaleleri

Makale, belli bir konuda açıklayıcı, bilgilendirici, inandırıcı nitelikler taşıyan; ele alınan

konunun düzeyli bir biçimde ayrıntıları ile incelendiği; Kanıtlar ya da belgeler ile

desteklenen, bilimsel üslupla kaleme alınan düşünce yazılarıdır.

Makaleler işlendiği konuya göre siyasal, toplumsal, kültürel, sanatsal, bilimsel,

ekonomik konularda yazılabileceği gibi, askeri, diplomatik, sağlık, doğa, spor,

mühendislik, eğitim gibi uzmanlık alanlarında da yazılabilir.

Bununla birlikte halkla ilişkiler etkinliği, çerçevesinde de makaleler yazılmaktadır.

Makaleler halkla ilişkiler birim ya da şirketlerin yöneticileri yada onların saptadığı bir

uzman tarafından yazılabileceği gibi, temsil eden şirket, kurum ya da kuruluşun bir

uzmanı tarafından da halkla ilişkiler etkinliği çerçevesinde yazılabilir.

Halkla ilişkiler çerçevesinde yazılan makalede, temsil edilen şirket, kurum ya da

kuruluşun bir hizmetinin, ürünün ya da çalışmasının tanıtımını yapmak, bu yönde

komuoynun dikkatini çekmek, gündem oluşturmak ve o ürün, hizmet ya da çalışmalara

sosyal saygınlığı arttırmak amaçlanmaktadır.( books.google, s.81)

Pek çok kuruluşta makale hazırlamak, basın bülteni yazmaktan daha önemli olarak

görülmemektedir. Oysa basın makaleleri de basın bültenlerinin gördüğü işlevleri yerine

19

getirmeye çalışmaktadır. (Okay ve Okay, 2009: s.80) Aralarında belirli farklılıklar

vardır. Bu farklılıklar: (Biber, 2003: s.13)

Makaleler, bültenler ve bildirilerden daha kapsamlıdırlar,

Bildiri ve bültenler basının geniş bir bölümüne yönelik hazırlanırken, makaleler,

önceden belirlenmiş bir yayın organı için kaleme alınır,

Makalenin yazarı bellidir ve yazarın adıyla birlikte yayınlanır,

Makaleler, bülten ve bildirilerin aksine kişisel yorum, mizah, anekdot içerebilir.

(Biber, 2003: s.13)

Makalelerde, bültende olduğu gibi ilk paragrafta haber ya da konunun tümü yer

almaz,

Basın bülteninin yayım süresi kısadır. Makalede ise daha esnek olunabilir,

Makaleler basın bülteni gibi yeniden yazılmazlar, redakte edilmezler,(

my.beykoz.edu.tr)

Esas olarak iki tür makale vardır. İlki “haber” biçiminde hazırlanan kısa bültenler

şeklindedir. Bunlar kitle iletişim araçlarınca yayınlanıp yayınlanmayacağı belli olmadan

gönderilen kısa makalelerdir. Bu türdeki makaleler iletişim araçlarının belirli bir

kısmına (yiyecek, moda, eğlence, seyahat gibi) gönderilirler. Diğeri ise, daha uzun ve

detaylı olarak yazılan ve belirli bir süreli yayın editörünün makalenin konusuna ilgi

göstermesinden sonra hazırlanan makalelerdir.(Okay ve Okay, 2009: s.80)

2.3.1 Basın Makalelerinin Amacı

Her makalenin belli bir amacı vardır. Makaleler belirli hedef gruplarını belirli bilgiler

vermelidirler. Wilcox ve Nolte, bir makalenin amacının okuyucuyu eğitmek ve

eğlendirmek olduğunu söylemektedir. (Aktaran; Okay ve Okay) Makalenin amacı,

okuyucuların, dinleyicilerin ve izleyicilerin belirli bir konu hakkında tutum

oluşturmalarını sağlamaktır. Örneğin araba lastikleri hakkında yazılan bir makale, lastik

ömrünün nasıl uzatılacağını ve yakıt tüketiminin nasıl azaltılacağı konularında

okuyucuyu bilinçlendirici, eğitici bilgiler verilmelidir. (Okay ve Okay, 2009: s.81)

Önceden belirlenmiş bir yayın organı için hazırlanan basın makaleleri, kuruluşla ilgili

belli konularda okuyucuya olumlu bir bakış açısı kazandırmak amacıyla

yayınlanmaktadır. (Özer, 2009: s.66) Bu şekilde yazın bir makale okuyucunun

20

tutumlarını ve tercihlerini etkileyerek kendi şirketinin veya ürününün tanınırlığını

arttırır ve amacına ulaşmış olur.

2.3.2 Basın Makalesinin Sekil ve İçerik Özellikleri

Makalenin giriş kısmı haberin özetini verir. Makale yazarının amacı, bir bütünlük

içerisinde yazısının okunmasını sağlamaktır. İlgiyi çeken, önemli bilgiler veren ve

belirli bir fikirle okuyucuları bir arada bırakan bir makale yapısı kullanılabilir. Alt

başlıklar bültende çok sık kullanılmazken, makale yazının değişik bölümlerinde dikkat

çekmek için kullanılmaktadır. Konuyu açıklamakta yardım olacak resimler, fotoğraflar,

grafikler ve şekiller kullanılabilir. Bir makalede bulunması gereken dört özellikler

vardır. Bu özellikler: (Okay ve Okay, 2009: s.84)

Makalede isimlerinin açıklanmasına izin veren kişilerden yapılan atıflar,

Bir ürünün gerçekten ne yaptığının örneklerini somutlaştıran açıklamalar,

Konuyu açıklayan kısımlar,

İlginç bir biçimde konuyu açıklamak.

Jefkins makalelerin şu unsurları kapsayacak şekilde yazılması gerektiğini ifade

etmektedir:

Giriş paragrafı,

Sorunun veya önceki durumun ortaya konulması,

Çözüm veya gelişim için yapılan araştırma,

Çözüm veya gelişim,

Elde edilen başarılar,

Bitiş paragrafı,

Bilgi kaynaklarıyla tasarıyı kontrol etmek.

Giriş makalenin tümünün okunmasını sağlayabilecek kadar ilginç olması gerekir.

Okurda, bireysel ilgi uyandırmalı, merak duygusu yaratmalı ve “beni ilgilendiren ne

var”? sorusunu sormasını sağlamalıdır.(Peltekoğlu, 2004: s.229)

İlginç bir girişi izleyen gelişme bölümünde, ayrıntılara da girilerek durumun açığa

kavuşturulması gereği, makale yazarken araştırma yapılması zorunlu hale getirmektedir.

21

Bu bölümde, kişi ve yer adlarından söz edilmesi, kişilere atıfta bulunarak doğrudan

alıntı yapması gibi somut örneklerden yararlanılması makalenin inandırıcılığını arttırır.

(Peltekoğlu, 2004: s.229)

Sonuçta ise yazarın vermek istediği mesajın ana fikrinin okura aktarılmaktadır. Bölüm

bu açıdan makalenin çok önemli bir parçası, kısa, açık ve net olmalıdır.

2.3.3 Makale Çeşitleri

Makalelerin belli bir sınırlaması yoktur. Hedef grupların ilgisini çekeceği düşünülen bir

konuda makale yazılabilir. (Okay ve Okay, 2009: s.87) Bazı durumlarda makalenin

yazılacağı konu açık olmakla birlikte, çoğu zaman halkla ilişkiler uzmanı ana fikri

kendisi geliştirmek durumundadır. (Peltekoğlu, 2004: s.231) En sık görülen makaleler,

örnek olay tarihçesini anlatanlar, araştırma makaleleri, uygulama makaleleri ve

backgrounders (ele aldığı kişi veya konuların geçmişi ile ilgili bilgiler veren)

makalelerdir. Tüm bu makale türleri, tüm ele alınacak olasılıkları temsil etmezken bazı

genel makale grupları veya türleri fikirleri geliştirmede yardımcı olabilir. (Okay ve

Okay, 2009: s.87)

2.3.3.1. Bir Sorun Hakkında Ek Bilgi Veren Makaleler

Bu türde yer alan makaleler, gündemde yer alan ve oldukça geniş bir kamuoyunu

ilgilendiren bir konu hakkında, bir kurum, kuruluş, büyük bir organizasyon ya da

işletmenin görüşünü, tavrını, tutumunu, yaşadıklarını ve önerilerini içeren basın

makalesi niteliğini taşımaktadır. ( books.google, s.77) İki türü bulunmaktadır. Birincisi,

önceden yayınlanmış makaleye yeni bir açı getirir, diğeri ise geniş ölçüde bilinen

kamuoyunu ilgilendiren ve dolayısıyla kuruluşu etkileyen bir durumu ele alan

makalelerdir. Her ikisi de makalede kuruluşun konuyla ilişkisini belirlemek ve ele aldığı

konu hakkında ne yaptığını anlamak ve anlatmayı amaçlamaktadır. (Okay ve Okay,

2009: s.87) Günümüzde, işletmelerin sosyal sorumluluk anlayışı kamuoyunun dikkatini

büyük ölçüde çekmektedir. (Peltekoğlu, 2004: s.231)

2.3.3.2. Örnek Olay Tarihçesini Anlatan Makaleler

Genellikle bu tür makaleler ürün tanıtımında kullanılmaktadır. Ürünü kullananların bir

sorunu çözdükleri veya bir hizmetin nasıl bazı kuruluşların tasarrufta bulunmasına veya

hizmetlerini geliştirebilmelerine imkan sağladıklarını anlatan makalelerdir. Bu tip

makalelerden daha çok bir şirketin ürün veya hizmetlerini kullanan ve bundan memnun

22

olan müşterilerin görüşlerini anlatmak içinde faydalanılmaktadır. Genel olarak örnek

olayı yazan kimse, ürün veya hizmetlerin sunulduğu kuruluşta çalışır. Özellikle sektör

dergileri çoğu zaman örnek olaylara yer vermektedir. (Okay ve Okay, 2009: s.87)

Basın makalesi bir sorun ve nasıl çözüldüğünü tarihsel materyalden yararlanarak

aktaran bir içeriğe de sahip olabilir. Bunlardan birinci örneğe, sorun odaklı makale

olarak, bu sorunun çözümünde işletme ya da ürünün rolünün tarihsel süreç içinde ele

alınarak aktarıldığı makaleleri vermek mümkündür. Örneğin, kazı yoluyla kömür

çıkarılan arazinin, bir kömür işletmesi tarafından nasıl tarıma elverişli hale getirildiğini

konu alan bir makale bu türe örnek olabilir. Diğer örnek ise, süt üreten bir işletmenin

hayvancılık sektöründen başlayarak sütün üretim aşamalarını anlatan, ürünün nasıl ve

ne koşullardan geçerek üretildiğini yani gelişim sürecini de aktaran bir makale içeriği

türüdür.(Peltekoğlu,2004:s.232)

2.3.3.3. Araştırma Makaleleri

Bir kurum, kuruluş ya da işletmenin yaptığı ve toplumu ilgilendiren bir araştırmanın

komuoyuna duyurmasına yönelik bir makale hazırlanabilir. Unutulmamalıdır ki bugün

artık kurum, kuruluş ya da işletmelerin sosyal konulara ya da sorunlara ilişkin yaptıkları

çalışmalar, öneriler ve düşünceler, herkes tarafından ilgi görmektedir.

(http://notoku.com)

Araştırma bulgularıyla birlikte kuruluşun ürün veya hizmetlerinin özellikleri ve

nitelikleri de belirtilmektedir. Böylelikle de kuruluşun tanıtımı yapılmış olmaktadır.

(Okay ve Okay, 2009: s.88) Örneğin kozmetik ürünlerin neden olduğu alerji konusunda

yapılan bir araştırma, hipoalerjik makyaj ürünü üreten bir kuruluş açısından, kendi

ürününü veya adını vurgulamak için fırsat yaratacaktır. (Peltekoğlu, 2004: s. 232)

2.3.3.4. Uygulama Makaleleri

Yeni bir ürün ya da mevcut olan bir üründen yeni bir biçimde faydalanma yöntemlerini

anlatan makalelerdir. Bilgi vermek amacıyla yazılan makaleler bu türün en sık görülen

örnekleridir. (Okay ve Okay, 2009: s.88)

2.3.3.5. Ele Aldığı Kişi veya Konuların Geçmişiyle İlgili Bilgi Veren Makaleler

Bu tür makalelerin birkaç çeşidi bulunmaktadır. İlki, bir sorunu ve bunu nasıl

çözümlendiğini anlatan makalelerdir. Çoğu zaman bu tür makalelerde hayli tarihi

materyaller ve kişilerin ilgisini çekecek unsurlar bulunur. Bir başka türü ise, bir ürünü

23

hangi aşamalardan geçerek nasıl yapıldığını anlatan makalelerdir. (Okay ve Okay, 2009:

s.88)

2.3.3.6. Kişilik Profilini Anlatan Makaleler

İnsanları en çok ilgilendiren konuların başında diğer insanların gelmesi ve küçük veya

büyük her işletmede hakkında ilginç öyküler yaratılabilecek insanların olması, bu tür

makalelerde konu sıkıntısını büyük ölçüde engellemektedir. İşletmelerin kurucusunun

işe nasıl başladığı, başarıya nasıl ulaştığı, başarısının sırları, işletmenin nasıl büyüdüğü,

hobileri bu tür makalelerin ana konularını oluşturmaktadır. (Peltekoğlu, 2004: s. 232)

Ayrıca anekdotlar, başkalarından yapılan alıntılar ve kişi ile ilgili diğer özellikler de

yazıya konulabilmektedir. (Okay ve Okay, 2009: s.88)

2.3.3.7 Tarihsel Makaleler

Yıl dönümleri, önemli değişiklikler gibi atlatılan her kilometre taşı, işletme açısından

tarihsel sürecini aktarabileceği makale yazma fırsatı yaratır. (Peltekoğlu, 2004: s. 232)

Ne zaman önemli bir dönüm noktası yaşanırsa, kuruluşun tarihçesi, faaliyetleri ve hatta

çalışanları konusunda bir şeyler yazmak için fırsat yakalanabilir. Bir kuruluşun tarihini

anlatan makaleler, kuruluşun sürekli olarak gündemde kalmasına olanak sağlar. Eğer bir

kuruluş uzun yıllar boyunca varlığını sürdürmüşse hedef grupları kuruşun değerinin

olduğunu anlayabilir. (Okay ve Okay, 2009: s.89)

2.3.3.8. Toparlayıcı Makaleler

Pek çok yayın, tek bir şirket hakkında yapılacak tanıtımı pek tercih etmezken, bir sektör

içindeki birkaç şirketin deneyimlerini özetleyen makalelere yer verilmektedir. Bu

araştırma makaleleri ya halkla ilişkiler uzmanı önerileriyle ya da yayın organlarınca

başlatılabilir. Özellikle küçük ve zayıf olan şirketler daha güçlü ve daha büyük

rakipleriyle sektörün durumunu ele alan bir yazıda bulunmaktan fayda sağlayabilirler.

Haber ajansları özellikle bu tipteki makalelerin aboneleri arasında bulunmaktadır. (Okay

ve Okay, 2009: s.89)

2.4. Ürün Raporu

Bir kuruluşun özlü bir biçimde profilini veren kısa dokümanlardır. Genellikle basın

bültenlerindeki ve belirli olayların geçmiş aşamalarını anlatan makalelerdeki bilgileri

destekler. Editörler ürün raporlarını makaleler için çabucak kaynak materyali sağlayan

faydalı dokümanlar olarak değerlendirmektedirler. (Özer, 2009: s.67)

24

İşletmelerin ortakları ve müşterisi oldukları finansal kuruluşlar başta olmak üzere tüm

ilgililere yönelik olarak hazırlanır. Halkla ilişkiler yetkilisi tarafından düzenli olarak

hazırlamak zorunda olduğu en önemli belgelerden biridir. (Karalar, 1998: s.265)

Halkla ilişkiler uzmanlarının, anket sonuçlarının değerlendirilmesi, fuar, sergi,

sempozyum, veya bir kutlama programının uygulanmasına ilişkin bir değerlendirme

yapması ve bir rapor hazırlaması istenebilir. Bu nedenle, halkla ilişkiler uzmanları bir

raporun nasıl hazırlanacağı konusunda temel bilgileri almış olması gerekir. (Kalyon,

2007: s. 108)

2.5. Basın Konferansı

Basın konferansları, basını bilgilendirmeye yönelik ve amacı bu bilgilendirmeyle

birlikte medyada yer almak olan, oldukça kapsamlı bir çalışmayı gerektiren etkili bir

halkla ilişkiler yöntemidir. (Okay ve Okay, 2009. s.90)

Basın konferansı, özellikle medyaya ayrılan ve gazetecilere bu sırada önemli haberlerin

verildiği bir gösteridir. Basın konferansı çeşitli biçimlere bürünebilir. Örneğin

konferans, kuruluş başkanı tarafından verilebilir, üretilen bir mal basına gösterilebilir,

bir şantiye, yeni bir işletme yeri, bir haber merkezi gösterilebilir. (Tortop, 1973: s.64)

Basın konferansları kamuoyuna haber ulaştırmada halkla ilişkiler için hazırlanan

iletişim politikalarının temel anahtarıdır. Bu konferanslarda basın bültenleriyle

yansıtılamayacak ya da anlatılamayacak denli önemli konular dile getirilir; bir başka

deyişle, basın görevlilerinin zamanını almaya değecek haberler verilir. (Çamdereli,

2000: s.103)

Basın konferansları bir bakıma olağanüstü durumlardır. Önemli bir konuda kamuoyunu

bilgilendirmek, büyük bir açılış bilimsel bir toplantı, temel atma gibi kamunun

dikkatinin çekilmesi istenen konular söz konusu olduğunda basın konferansları

düzenlenir. Ayrıca kamuoyunda ve basında yanlış yorumlanan bir haberin varlığı da

basın konferansı yapılmasını gerekli kılabilir. (Budak ve Budak, 2000: s.159)

Basın konferansı düzenlenirken ilk amaç, basın katılımını ve ilgisini sağlamaktır. Bu

nedenle basın konferanslarını, halkla ilişkiler organizasyon ilkeleri ile yönetmek

gerekir. Basın konferansı organizasyonunda yoğun katılımı sağlamak önemlidir.

Konunun öneminin yanı sıra, basının konferansa ilgisini sağlayacak bir yapılanma

sağlanmalıdır. Örneğin, Şehir Plancıları Odası Başkanı’nın “ Türkiye’nin Avrupa

25

Birliğine Giriş Sürecinde Şehirleşme ve İmar Planlarına Yönelik Proje Çalışması”

gerçekleştirmesi durumunda oda başkanı bir basın konferansı düzenlemeye karar verir.

(Gültekin, 2006: s.190)

Basın konferansına karar verilmeden önce sorulması gereken bazı sorular vardır.

Bunlar: (Okay ve Okay, 2009: s.92)

Basın Konferansının Hazırlanması için Kontrol Listesi

Neden bir basın konferansı gerçekleştirilmelidir?

Ne zaman yapılacak ve akışı ne şekilde olacaktır?

Nerede yapılacaktır?

Kimler davet edilecektir ve işletmeden kimler katılacaktır?

Hangi konu ortaya konulacak ve sorulacaktır?

Toplantıyı düzenleyen olarak ne şekilde davranılacaktır?

Hangi/ ne tür evrakların hazır edilmesi gerekecektir?

Tüm bu sorular cevaplandırıldığı zaman, kuruluşun bir basın konferansı düzenlemeleri

önerilmektedir. Brauer’e göre “ basın konferansı, başka bir şekilde bir bütün olarak

iletilemeyen bir haber olduğunda gerçekleştirilmelidir.” Gelişi güzel basın konferansı

düzenlemekten kaçınılmalıdır.

Bir basın konferansı düzenlemek için dikkat halkla ilişkiler uzmanlarının dikkat etmesi

gereken ve titizlikle ayarlaması ve uygulamaları gereken bazı durumlar vardır. Bunlar:

basın konferansının planlanması, basın konferansının yeri, basın konferansının zamanı,

basın konferansı davetiyesi ve basın konferansında konuşma süresi gibi durumları

sonrada bir aksilik çıkamaması için özenle hazırlamalıdır.

2.5.1. Basın Konferansının Planlanması

Bir basın konferansı planlarken yardımcı olarak bir ağ planı hazırlanabilir. Bu ağ

planına göre de hangi tarihte neyin yapılacağı belirlenir. (Okay ve Okay, 2009: s.95)

Bogber’in bir basın konferansının planlama aşaması için hazırlamış olduğu böyle bir ağ

planı örneği aşağıdaki gibidir:

Basın konferansının gerekliliğinin görüşülmesi, amaç, yer, zaman, katılımcılar

hakkında ilk düşünceler

26

Başka tarihlere uyumu

Yönetim ile uyumu

Hedefin ifade edilmesi, zaman, yer kapsam, akış, düzenlemenin türü,

katılımcılar

Yazılı konsept (ağ planı), sorumlulukların ve görevlerin dağılımı, yardımcı

aracın seçimi

Davetin üzerinde çalışma, sorumlularla oylama, basım görevinin verilmesi,par

yeri rezervasyonunun yapılması

Basın ve misafir listelerinin oluşturulması

Davetiyelerin gönderilmesi (cevap kartları, otopark bileti, ulaşım haritası)

Cevap kartlarının değerlendirilmesi ve gelecek olanların listelerinin hazırlanması

Enformasyon ve sergi malzemelerinin hazırlanması

Basın dosyalarının oluşturulması, sergi malzemeleri ve fotoğraflar, basın

armağanının alınması, periyodiklerden ön bilgiler

Organizasyon bakımından ön hazırlık

Mekânın düzenlenmesinin saptanması: masa düzeni, çiçekler, vs

Ağırlamanın /konaklamanın saptanması

Teknik teçhizatın saptanması: mikrofon, hoparlör, video, projektör, akıllı tahta,

bilgisayarla gösteri imkanı

Gazeteci ofislerinin planlanması: bilgisayar, yazıcı, telefon, internet koblosuz

bağlantı

Resmi makamlarla görüşme: park yeri rezervasyonu, trafik kuralları akışı vs.

Basın fotoğrafçılığı konusunda bilgisi olan birinin ayarlanması

Konusal ön hazırlık

Soru kataloğu oluşturmak ve kurum içerisinde çalışanlara iletmek. (bu soru

katalogları konferansa katılacak olan konuşmacının gelebilecek muhtemel

sorulara hazırlanmasında yardımcı olur).

27

Raporların ve bununla bağlantılı olarak konuşma taslaklarının saptanması

Kurum içinden katılacakların ve gazetecilerin kişisel özelliklerinin saptanması

Gelemeyeceğini belirten veya davet edilmemiş olan gazeteciler için basın

dosyasının hazırlanması

Mekanın düzenlenmesi ve vestiyer hakkında sözleşme

Konaklama hakkında sözleşme

Eksik teknik malzemenin edinilmesi ve bunların kullanılabilmelerini güvence

altına alınabilmesi

Servis ve aşçılar hakkında sözleşme

Resmi makamlarda görüşmelerin teyit edilmesi

Dökümantasyon yapılmasının güvence altına alınması, basın takibi yapacak bir

ajansın görevlendirilmesi

Kurum içi çalışanlarla nihai görüşmelerin yapılması gelemeyen, davet

edilmeyen gazetecilere basın dosyalarının gönderilmesi

Kurum içinde alınan yanıtların soru kataloglarına alınması

Yönetimle yapılan görüşmelerle raporların ve konuşma taslaklarının nihai olarak

saptanması

Yönetimle brifing soru kataloğu hakkında görüşme konuşma kurallarının

saptanması dahili ön bilgi

Sorumlularla muhtemel son belirlemeler, saptamalar

Basın konferansı akışı (uygulaması)

Basın konferansı sırasında yapılan ifadeler hakkında, orada bulunamayan

gazetecilere sözlü veya yazılı olarak bilgi iletilmesi

Medyada yayınları ve fotoğrafları gözlemlemek ve saptamak

Tepkiler hakkındaki haberleri görevliler ve çalışanlara iletmek, bilgilendirmek

(örneğin kurum içi iletişim araçları aracılığıyla)

Gazete küpürleri, fotoğraf, görüntülerden arşiv oluşturmak

28

Nihai bütçeyi saptamak

Sonuç raporu hazırlamak

Bu maddelerde de anlaşıldığı üzere bir basın konferansı planlamak çok yorucu ve

ayrıntılı bir süreç olmaktadır. Eğer bir halkla ilişkiler uzmanı sorunsuz bir basın

konferansı düzenlemek istiyorlarsa bu maddeleri harfiyen yerine getirmeleri

zorundadırlar

2.5.2. Basın Konferansın Yeri

Basın konferansları haklı bir enden olmadıkça kuruluşun çalışma merkezinin bulunduğu

şehir dışında yapılmamalıdır. Diğer yönden konferansa davet edilen gazetecilerin

çoğunluğunun çalıştığı yer de konferans yerinin seçilmesinde göz önünde

bulundurulmalıdır. Eğer şehir dışında veya çalışma merkezleri dışında basın konferansı

yapılma zorunluluğu varsa gidilecek yere yapılacak yolculuk iyi düzenlenmeli ve çekici

hale getirilmelidir. Dışarıda düzenlenen konferansın nedeni açıklanmalıdır. (Tortop,

1973: s.68)

Konferansın nerede gerçekleşeceği üzerine tartışılırken, dikkat edilmesi gereken bir

diğer nokta da, konferans salonunun seçimi konusudur. Basın konferansları için salon

seçimi konusunda dikkat edilmesi gereken bir takım hususlar vardır. (Okay ve Okay,

2009: s.100) Bunlar:

Konfor: Çok fazla lüks olan, diğer yandan çokta basit olan çevreler, bu tür yerlere alışık

olmayan katılımcıların güvenini azaltır. Bir vestiyerin olup olmadığına dikkat edilmeli,

gazetecilere rahatlıkla çalışabilecekleri ve çeşitli teknik araçların olduğu ofis

imkânlarının da sunulabileceği bir yer tercih edilmelidir.

Konferans salonunun büyüklüğü ve görünümü: Fazla büyük bir salon rahatsız görünür

ve dinlemeyi ve konuşmayı zorlaştırır, hale bir de bu salonun büyük bir kısmı boş

kalırsa, oluşturacak izlenim hiçte iyi olmayacaktır. Konferans salonun kapısı mümkün

mertebe arkada bir köşede olmalı. Bu şekilde geç kalanlar ve erken çıkanlar fazla

rahatsız edici olmazlar; Pencereler konuşmacıya göre yanlamasına olmalı, aksi takdirde

katılımcı veya konuşmacı için pencereden rahatsız edici bir yansıma söz konusu olabilir.

Salonun iklimi: Havalandırma, ısıtma, ses düzeni ve ışıklandırma önceden kontrol

edilmelidir. Gerekli olduğu takdirde daha yüksek verimli alınmalı ve konferans

29

başlamadan evvel mevcut olanlarla değiştirilmelidir. Dışarının gürültüsünün içeriye

girip girmediğine dikkat edilmelidir.

Teknik donanım: Karartma, perde, prejektör, overhead prejectör, mikrofon ve

yükseltici, tahta, tahta kalemi, afiş ve pankartların asılması için gerekli malzeme, uygun

yükseklikte kürsü ve bu kürsüdeki mikrofon yüksekliği, konuşma metninin konulacağı

uygun bir yer ufak ayrıntılar konuşmanın, konferansın başarısını yükseltecektir.

Konferans salonunun seçimi ve teknik donanımla ilgili olarak aşağıdaki gibi kontrol

listesinin hazırlanması halkla ilişkiler uzmanlarının işini kolaylaştıracaktır. Bu kontrol

listesi: (Okay ve Okay, 2009: s.100)

Salon yeterince büyük mü?

Salon herkesin görüntüyü görebileceği bir perdeye asabileceği kadar yüksek mi?

Böyle bir perde mevcut mu?

Salonun çevresi sessiz mi?

Kaloriferler yeterli mi gerektiğinde kapatılabilinir mi?

Klima var mı?

Salonun aydınlatması ve akustiği iyi mi?

Yeterince sandalye var mı?

Sandalyelerin üzerinde örneğin iki saat oturulabilecek kadar rahat mı?

Salon toplantıdan ne kadar süre önce kuruluşa ait olacaktır?

Gerekli teçhizatın yerleştirilebilmesi için ne zaman başlanılabilir?

Çalışan bir jeneratör var mı?

Bunu kim kullanacak?

Salon uygun bir biçimde karartılabiliniyor mu?

Uygun bir konuşmacı kürsüsü var mı?

Ne tür dekorasyona ihtiyaç var? Çiçekler, afişler, isimlikler, bayraklar, masa

kartları, masa numaraları.

Aynı saatte salonun yakınında ne tür toplantılar meydana gelmektedir?

30

En yakın doktora nerden ulaşılabilir?

Elektrik sigortası nerededir? Elektrik prizlerin konumu ve sayısı belirlenmelidir.

Elektriğe en fazla ne kadar yüklenebilir?

Ne tür projecsiyon aletleri mevcut?

Bunları kim kullanmalı?

Yedek sandalye var mmı?

Vestiyer nerede?

Balfanz bu kontrol listesinin yanı sıra konferans salonunun hazırlanması için, yani daha

ayrıntılı bir kontrol listesi daha önermektedir. (Aktaran, Okay ve Okay)

Konferans salonun hazırlanması için bu kontrol listesi:

Salon iyi havalanmış mı?

Binada, toplantı salonuna işaret eden yön gösterici tabelalar konuldu mu?

Binada yol göstericiler gerekli mi?

Yedek sandalyeler kolayda mı?

Güçlendirici ve mikrofon ayarlarını kontrol edebilecek birileri var mı?

Projektörler çalışıyor mu?

Yedek film kopyaları hazır mı?

Dia aleti çalışıyor mu?

Yedek lambalar var mı?

Yedek projektörler var mı?

Park yerleri ayrıldı mı ve işaretlendi mi?

Dekorasyon yapıldı mı?

Prizler aletlerin fişlerine uygun mu?

Uzatma kabloları var mı?

Gösteri perdesinin, duvar tahtasının, üçlü veya daha fazlalı prizlerin, tahta

kalemlerin, projektör için şeffaf folyoların, katılımcıları için not alma

31

malzemesinin ayrıca makas, selabant, çivi, çekiç, bıçak, yapıştırıcı, raptiye,

reklam malzemesi, gibi malzemelerin de olup olmadığı kontrol edilmelidir.

Oturma düzeninin yazılması

İsim plaketlerinin yazılması ve dağılması

Selamlama ve kapı kontrolü organize edildi mi?

Basın konferansını kaydedecek olan video veya teyp mevcut mu çalışıyor mu?

Bunu kim kullanacak?

Rahatsızlık verecek tüm durumlar giderildi mi?

Ürün tanıtımı yapılacaksa, tüm katılımcıların rahatlıkla görebilmeleri için

provalar yapıldı mı?

Bu kontrol listesinde maddelere uyulmaktaki amaç basın konferansının aksaksız ve

düzenli biçimde yürümesini sağlamak ve ayrıca katılımcılar tarafında şirkete veya

tanıtılacak ürüne son derece olumlu düşünmelerini sağlamaktır.

2.5.3. Basın Konferansının Zamanı

Konferansın zamanlaması da konferansın başarısını önemli ölçüde etkileyecek olan bir

unsurdur. Çok erken bir saat veya çok geç bir saat basın mensupları için uygun

olmayabilir. Yine aynı şekilde hafta sonu yapılacak bir basın konferansının, konu çok

çok özel değilse rağbet görmesi pek mümkün değildir. (Okay ve Okay, 2009: s.103)

Yukarıdaki nedenler dışında, fazla sık yapılan basın konferansları basını bıktırır ve

gelecekte düzenlenecek konferansları ciddiye alınmaması riskini gündeme getirir. Basın

konferansları hafta ortalarında birde haberin bir sonraki güne yetiştirebilinmesi kolaylığı

açısından sabahları yapılması daha uygun olur. (Budak ve Budak, 2000: s.160)

Halkla ilişkiler uzmanlarının ayrıca gazetecilerin uzmanlık alanlarına göre, ne zaman

için daha fazla yoğun olduklarını bilmeleri gerekir. Örneğin ekonomi muhabirlerine

yönelik bir basın konferansı gerçekleştirileceği zaman, konferans gününün ve saatinin

Maliye Bakanlığı’nın veya Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanlığı’nın haftalık basın

açıklaması ile aynı anda olmaması gerekir. (Okay ve Okay, 2009: s.103)

Bu tip bilinen basın açıklamalarının yanı sıra, hazırlayacağımız basın konferansının

başka konferanslar ile çakışma tehlikesi her zaman vardır. Bu riski azaltmak içi:

32

Tanıdık bir gazeteciye planlanan gün için herhangi bir davetin olup olmadığının

sorulması.

En azından aynı branştaki en önemli meslektaşlarla tarihinin görüşülmesi.

Basın konferansı için tercih edilen yerlere (örneğin otellere) o gün için herhangi

bir rezervasyonun yapılıp yapılmadığının öğrenilmesi.

Genelde tüm davetlerin gönderildiği basın ajanslarına bunun sorulması.

Bu tür toplantı tarihlerini profesyonel olarak bildiren yerlere sorulmalı ve tarihi

oraya bildirilmesi gerekir.

Tüm bu kaynaklar araştırılıp boş bir toplantı günü saptadıktan sonra, işletmenin en

önemli rakibi de aynı günde böyle bir toplantı yapmada ısrarcı olursa, yapılacak tek şey,

hazırlanan konunun gazetecilerin ilgisini çekecek kadar güçlü olduğunu ümit etmek, ya

da acil durumlarda yapılması gerektiği gibi, konferansı ertelemek olacaktır.

2.5.4. Basın Konferansı Davetiyesi

Basın konferansının başarısı için davetiye önemlidir. Yazılı veya sözlü olarak

gerçekleştirilecek davetler belli bir süre öncesinden basın mensuplarına iletilmelidir.

Yazılı davetiyeler “basılı davetiye” veya mektup şeklinde hazırlanabilir.

Basılı davetiyeler hazırlanırken tasarımında herhangi bir sınır söz konusu değildir.

Konunun önemini vurgulayacak biçimde hazırlanan davetiyeler daha etkili

olabilmektedir. Mektup şeklinde hazırlanan davetiyeler, gazeteciyle sahip olunan

samimiyet derecesine göre yazılarak gönderilir. (Okay ve Okay, 2009: s.105)

Basın konferansının başarısı, konferansa çağıracaklara yapılacak çağrının başarısına

bağlıdır. İstenilen sayıda gazetecinin konferansa katılmasının sağlanması ve basın

konferansın iyi ceryan etmesi konferansın başarılı olması gerekir.

Kimlerin davet edileceği, davetlilerin seçimi, davetlerin nasıl yapılacağı konferansın

başarısını etkileyen en önemli unsurlardandır. Davetler yapılırken basın konferansının

amaç, saati açıkça belirtilmektedir. Konferansa katılıp, katılmayacaklarını bildirmeleri

için pullu cevap kartları gönderilmelidir. (Tortop, 1973: s.64)

Davetiyelerde kelimelerin tam olarak neler olduğu önemli değildir, ancak aşağıdaki

noktalara dikkat edilmesi davetiyeyi daha etkili kılacaktır: (Okay ve Okay, 2009: s.106)

33

Davet edilecek kişinin adı genellikle elle yazılmalıdır.

Davetiye, davet verenin genel olarak imajına uygun olmalıdır. Şekil ve metin

bakımından konuya işaret edebilir.

Tarzı bakımından aşırı ilginç olmaya çalışan davetiyeler, gazeteciler tarafından

fazla kabul görmeyebilir.

“Basın konferansı” veya “basın görüşmesi” ibareleri gazeteciye toplantının

karakterine dair bilgiler verir.

Her davetiye mutlaka basın konferansının konusuna dair bilgiler vermelidir. Bu,

mümkün olduğunca güncel ve ilginç olmalıdır. Basın konferansının başarısı,

özelliklede gazetecilerin gelişi buna bağlıdır.

Yemeğe dair verilecek bilgiler kısa olabilir ama mutlaka da gerekli değildir.

Ancak maalesef “çok ilginç yemelerin” olacağı bir büfe işaret edildiği veya

“ilginç bir basın hediyesi” olduğuna dair verilerin de iletildiği davetiyelerde

olabilmektedir. Gazeteciler verilecek olan bilgi içeriğiyle konferansa

çekilebilmelidir, hazırlanan güzel bir yemek ve hediye ibareleri halkla ilişkiler

ahlakına çokta uygun şeyler değildirler.

Program akışı verilebilir.

“ Lütfen Cevap Verin” (LVC) kısaltması aslında gereksizdir, çünkü çok az

sayıda gazeteci cevap vermektedir.

Basın konferansı davetleri için çok önemli olmayan bir diğer şeyde cevap

kartıdır. Bu tür kartların geri dönüşü gerçek katılımcılar hakkında tam bir bilgi

vermeyecektir.

Buna karşın önemli olan, çevrede park yeri imkânları kısıtlı ise, bir park yeri

biletinin gönderilmesidir, yakında bir garajda belli bir miktarda park yeri

kiralaması da bir basın konferansı için yararlı bir yatırımdır. Ayrıca toplantının

düzenleneceği yer çok bilinen bir yer değilse, bir haritanın veya krokinin de

iletilmesinde yarar vardır.

Bununla beraber ülkemizde 187 gazeteci üzerinden yapılan bir araştırmada basın

konferansına ait davetiyeleri ne sıklıkla aldığına bir tablo üzerinden verilmektedir.

Tablo 2: Basın konferansı davetiyeleri ve bu davetiyelere hangi durumda gidildiği

34

Basın konferanslarına yönelik davetleri

ortalama olarak ne sıklıkla alıyorsunuz?

%

Bu davetiyeler hangi durumlarda

gitmeyi tercih ediyorsunuz?

%

Hiç almıyorum 17,6 Genellikle gitmeyi

tercih etmiyorum

15

Günde birkaç tene 18,7 Çok fazla ilgimi

çeken konferanslara

35

Haftada birkaç tane 31,6 Çalıştığım alanla

ilgili konulardaki

tüm konferanslara

42

Haftada bir 11,8 Tanıdığım halkla

ilişkiler

temsilcisinin

düzenlediği

6

Ayda bir 17,6 Yanıtsız 2

Yanıtsız 2,7

Buna göre gazetecilerin %79,7’si n-basın konferanslarına yönelik çeşitli zaman

aralıklarında davetler alırken, gazetecilerin %17,6’sı şimdiye kadar hiç basın konferansı

davetiyesi almadıklarını belirtmişlerdir. Bu davetlere hangi durumlarda gitmeyi tercih

ediyorsunuz sorusuna aldığımız yanıt ise, gazetecilerin %19’unun konferansa genellikle

gitmeyi tercih etmedikleri, buna karşın %52’sinin çalıştıkları alanla ilgili tüm

konferanslara katıldıkları ortaya çıkmıştır. Buna göre ülkemizdeki halkla ilişkiler

uzmanı düzenledikleri basın konferansın konusuyla ilgili basın mensuplarını çağırmaları

halinde etkili bir katılım sağlayabilecekleri ifade edilebilir. Basın konferanslarına hiç

davet almadıklarını ifade eden ve genellikle gitmeyi tercih etmediklerini ifade eden

gazetecilere yönelik daha ayrıntılı bir çalışmaların yapılması gerektiği ortaya

çıkmaktadır. (Okay ve Okay, 2009: s.107-108)

2.5.5. Basın Konferansında Konuşma Süresi

Basın konferansında konuşma süresi oldukça önemli konulardan bir tanesidir. En uygun

süre on beş dakika, en fazla otuz dakika olmalıdır. Hazırlanan konuşma kısa ise

toplantıdan sonra gazetecilere birer nüsha verilebilir, uzun ise konuşma metni konferans

35

başlamadan gazetecilere dağıtılmalı ki önemli noktaların altını çizebilsinler. Ancak kısa

konuşmalar daha çok tavsiye edilir. (http://prezi.com)

Basın konferansı bittikten sonra konferansın başarılı veya eksik yönlerini konferansı

düzenleyen diğer kişilerle oturulup görüşülmeli ve bir rapor tutulmalıdır. Bu şekilde bir

sonraki bir sonraki konferans için hazırlıklı olunabilir. Ayrıca konferanstan sonraki

günlerde basın takibi de yapılarak konferansın yapmış olduğu etki ölçümlenmelidir.

(Okay ve Okay, 2009: s.108)

Wolfgang Pieper ana hatlarıyla basın konferansı kontrol listesini şu şekilde hazırlanması

gerektiğini belirtmektedir: (Aktaran, Okay ve Okay)

1. Neden (basın konferansı yapılmalıdır)

Daha büyük bir binanın yapılması (örneğin yönetim gökdeleni)

Pazara yeni bir ürün getirilmesi

Önemli bir şahsiyetin ilginç konuşması

Kuruluşun, işletmecinin, yöneticinin yıl dönümü

Yeni bir hukuki yapının seçilmesi

Teknik yeniliklerin kullanılmaya başlanması

Toplumsal toplantı

2. Katılımcılar (bildirinin türü ve neden vs. ile bağlantılıdır)

Yerel basın, bölgesel basın: örneğin yeni bina, yıl dönümü

Konusal basın: Teknik yenilikleri, ürün

Ulusal basın: Hukuki yapının değişmesi yeni ürün

Tekil şahsiyetler (köşe yazarları, sosyologlar, konunun uzmanları)

3. Tarih

Pozitif tarihler: Salıdan perşembeye kadar 10.00-12.00 ve 15.00-17.00

Negatif tarihler

Hafta sonunda

Pazartesi sabahı

36

Cuma öğleden sonra

Sabah çok erken bir saatte

Akşam çok geç bir saatte

Tatil aylarında

Başka toplantılar ve düzenlemelerle aynı saatlerde de olmasına dikkat

edilmelidir (örneğin. Dünya Futbol Şampiyonası)

Temel olarak basına belirlenen günlerde basın için önemli bir konunun olup

olmadığın sorulması

4. Yer

Trafikle ulaşımı rahat olan bir yer. Tren, otobüs, otoban, tramvay, metro ile rahat

ulaşım

Konferans salonunun yakınında otopark yeri ayarlanmış olmalı

Seyahat saatlerinin ve seyahat bağlantılarının (tren, uçak, otoyol) imkanlarının

bildirilmesi

Uzak yerlerden gelen basın mensuplarının tren istasyonu, havaalanı, otobüs

terminali gibi yerlerden karşılanması.

Çalışanlara özel talimatlar verilmesi, örneğin kapıcı, telefon santrali vs.

Konferans salonuna yönlendirme levhalarının hazırlanması

Oda ve salonların hoş dekore edilmesi

5. Süre

Kısa bir basın konferansının en fazla 30 dakikaya kadar sürmesi gerekir

Basın mensupları uzun bir yolculuktan geliyorsa, birlikte yemek yenilmesi

Varış zamanı ile konferansa başlama zamanı arasında uygun bir sürenin

bırakılması

Enformasyon malzemesi hakkında uzun süreli tekrarlar vermek yerine, kısa

başlıklar aktarmak

Öncelik “soru sorma süresi”ne verilmeli

37

Büyün basın konferanslarında konuşma süresi iki saati geçmemeli

6. Organizasyon soruları

Gazeteciler birer konuk olarak görülmeli ve ona göre davranılmalı

Her gazeteciye, onun fark etmeyeceği şekilde konusunda uzman bir çalışan eşlik

etmeli

Atıştırmalık yiyecek ve içecekler (kısa bir basın konferansında) konferanstan

önce ikram edilmeli

Oturma ve ayakta durma düzeni basın mensuplarına belli edilmeden konferans

salonunda düzenlenmiş olmalı

Gazetecilere ihtiyaç duydukları teknik iletişim imkanları sunulmalı

7. İçerik

Konuşmacı

İşletme yöneticisi veya işletme yöneticisinin bir diğer üyesi

Konusunun uzmanı ve yetkili çalışanlar gerektiğinde konuşmacı olarak devreye

girebilmeliler (örneğin sorularda)

Ticari vekiller ve konusuna değinilecek olan diğer çalışanlar da konferans

salonunda bulunmalı ki kendilerini ilgilendiren sorularda cevap verebilsinler

Gazetecilere yalnızca tek yönlü bilgi verilmemesi

Gizli reklam faaliyetinde bulunulmaması, yalnızca somut bilgilerin iletilmesi

8. Gazetecilere Davranış

Gazetecilere ne doğrudan ne de dolaylı olarak emir verilmemesi, örneğin “bu

haberi mutlaka yazmanız gerekiyor” gibi.

Daha etkili yöntemler, ilginç bilgilerin verilmesi, mükemmel sunumların

yapılması, gerekli evrakların iletilmesi.

Provoke eden veya daha az nitelikle sorularda da yalnızca konuya yönelik olarak

cevap verilmeli.

Bilgilerin içeriği ve şekillerin ne kadar iyi olursa olsun, kurumun düzenleyeceği

konferanslara zamanla daha iyi gazeteciler kayılacaktır.

38

Armağanlar

Mümkün olduğunca armağanlar verilmemeli

Yalnızca orijinal ve pratik armağanlar verilmeli

Armağanları yalnızca kuruluş ile bağlantılı olarak iletmeli

Armağanları en iyi “ yanlarında götürebilecekleri bir şey” olarak tanımlamalı

2.6 Basın gezisi

İnsanlar duyduklarından çok gördüklerinden etkilenmesi gerçeğine, yani “optik

hafızaya” dayanan basın gezileri çok önemli bir noktada durmaktadır. Ivy Lee’nin

uygulamalarından günümüze dek, basın gezileri önemini hiç kabetmemiştir.

(Peltekoğlu, 2004: s.207)

Basın gezileri bireysel olarak veya grup halinde kuruluşun önemli hedef gruplarına ve

medya mensuplarına, kuruluşun diğer birimlerine yönelik olarak çeşitli bilgilerin

verildiği gezilerdir. Basın gezisi, kuruluşun basın mensuplarıyla daha samimi ilişkiler

geliştirebilmeleri ve basında yer almalarından ziyade; basını bilgilendiren ilişkileri

geliştirmek; basına duyurulması gereken konuları ancak bir seyahat neticesinde onlara

duyurabilmek, basına yönelik bir konferansın gerçekleştirilmesi ve konferansa ilgililerin

ulaşabilmelerini sağlamak için düzenlenir. (Özer, 2009: s.68)

Örgütü tanıma, yönetimle iyi ilişkiler geliştirme amacıyla düzenlenen bir halkla ilişkiler

faaliyetidir. Bir fabrikanın gezdirilmesi, bir açılış törenine götürme ya da dışarıdaki bir

etkinliğe katılma biçiminde olabilir. (Karalar, 1998: s.264)

Gazeteciler çok işle yüklü kişilerdir. Zamanları değerlidir. Mesleklerini yürütmek için

zorunlu olan haberleri almak iççin zaman harcarlar. Zorunlu olan haberlerin yerinde

görülerek alınması daha uyundur. Basın gezisi turistik bir seyahat gezisi niteliği

taşımamalıdır. Seyahat yapmak için seyahat değil, ancak bu yola zorunlu olunca

başvurulmalıdır. Gereksiz bir seyahat düzenleme halinde gazeteciler iş bakımından

yüklü oldukları için ilgi göstermeyeceklerdir.

Basın seyahati ancak iki nedenle gerekli olabilir. Birincisi haberin bir yerle ilgili olması,

o yere bağlı olmasıdır. Örneğin bir fabrika ya da bir şantiyenin ziyareti, merasimli bir

gösterinin yapılması seyahati gerektirir. İkicisi olarak ise haberlerin bir mal ile üretilen

bir malzeme ile ilgili olması halinde basın seyahati gerekli olabilir. (Tortop, 1973: s.61)

39

Basın görevlilerine işletmenin çekici, modern bölümleri, kuruluşun müdürü,

yöneticileri, rehber ve teknisyenlerin görüşmeleri sonucunda seçilerek, halkla ilişkiler

görevlileri ile birlikte gezdirilir. Bu arada halkla ilişkiler görevlisi de ilgili haberi,

fotoğraf, bilgi ve dokümanları toplayarak bir çalışma yapabilir. Örgüt ile ilgili bütün

bilgilerin anında, doğru ve gerçek olarak verilmesi, gösterilecek yerlerin daha rahat

çizilmesi için kalabalık gruplar halinde değil, belli sayılarda oluşan küçük gruplarla

yapılan gaziler daha aksaksız ve etkili olmaktadır. (Gürüz, 2003: s.69)

Ulaşımdan konaklamaya kadar ayrıntılı bir düşünmeyi gerektiren ve organizasyonun

büyük önem taşıdığı basın gazilerinde giderler, kimi zaman geziyi düzenleyen kuruluş

tarafından, kimi zaman ise, davet edilen gazetecilerin üyesi olduğu kurumlar tarafından

karşılanır. (Peltekoğlu, 2004: s.208)

Basın gazilerinin organizasyonu çok ince ve ayrıntılı bir şekilde hazırlanmalıdır.

Organizasyonu hazırlarken halkla ilişkiler uzmanları şu noktaları göz önünde

bulundurmalıdırlar: (Tortop, 1973: s.61-62)

Basın seyahatinin günü, program ve süresi zamanında bildirilmelidir.

En az 15 gün önce hatta bazı hallerde birkaç gün önceden bildirilip programla

ilgili görüşler alınmalıdır.

Seyahat günlerinin sayısı azaltılmalı ve günlük programlar fazla yüklü

olmamalıdır

Seyahat sırasında gerekli dokümanlar verilmelidir. Fazla kitap ve broşürlerle

yüklü yapılmamalıdır

Her şeyi göstermek istemek yerine gazetecileri ilgilendiren gerçek bilgileri

vermek tercih edilmelidir

O seyahatin başlangıcından önce her şey düşünülmeli ve her haber için en iyi

sonuç biçimi öngörülmelidir

Küçük gruplar halinde geziler düzenlenmelidir. Örneğin 60 kişilik bir basın

ekibi varsa 15’er kişilik gruplar halinde dolaşılmalıdır

Gazetecilerin aldıkları bilgileri aktarma olanakları sağlanmalıdır

Ziyaret sırasında konuşmacılar gezinti sırasında kısa ve akılda kalıcı cümleler

kullanmaya özen göstermelidirler

40

Seyahat sırasında veya sonunda gazetecilere birer hediye vermek etkililik açısın

daha hoş bir hava yaratmaktadır.

Türkiye’de 187 gazetecinin basın gezilerine yönelik davetler alma ve bu gezilere katılım

oranı çok yüksek değildir. Bu gazetecilerin %33,6’sı şimdiye kadar bu tip davetleri hiç

almadıklarını, alınanların ise %27’sinin genellikle basın gezilerine gitmedikleri ortaya

çıkmıştır. Bu durumda halkla ilişkiler uzmanlarına düşen görev, bu tip seyahatlerin

basın mensupları için daha cazip, daha çok bilgi ve haber içerikli bir hale getirilmesini

sağlamaktır. (Okay ve Okay, 2009: s.118)

41

Tablo 3: Basın gezileri davetleri ve bunlara hangi durumlarda gidildiği

Halkla ilişkiler amaçlı basın gezilerine yönelik davetleri ortalama olarak ne sıklıkla alıyorsunuz?

%

Bu davetiyelere hangi durumlarda gitmeyi tercih ediyorsunuz?

%

Hiç almıyorum 33,6 Genellikle gitmeyi tercih etmiyorum

27

Günde birkaç tene 2,1 Tüm yurtdışı gezilerine

2

Haftada birkaç tane 5,9 Çalıştığım alanla ilgili konulardaki tüm gezilere

59

Haftada bir 3,7 Tanıdığım halkla ilişkiler temsilcisinin düzenlediği gezilere

10

Ayda bir 48,1 Yanıtsız 2

Yanıtsız 7,5

2.7. Basın Dosyası

Kuruluşların düzenlediği basın konferansı, basın gezisi ve basın toplantısı gibi

etkinliklere katılan basın mensuplarına gönderilen ve katıldıkları etkinliklerle ilgili

belge, yazı, resim gibi materyalleri içeren dosyalardır. (Biber, 2003: s.10)

Halkla ilişkilerin basınla ilişkilerinde basın bültenlerinden çok daha ayrıntılı bilgi

taşıyan basın dosyalarının iletinin aktarılmasında önemli bir yeri ve desteği vardır. Bir

basın dosyası olayları derinliğine ele aldığından uzunca bir konuşma değerindedir.

Gazeteciye konu hakkında az zaman da tümü kapsayıcı bir bilgilendirme olanağı sunar.

Basın dosyaları, basınla ilişkilerde kullanılan diğer iletişim araçları gibi yeni ve ilginç

olanı verdiği ölçüde kabul görür. Özellikle basın toplantıları, basın gezileri, hatta basın

yemekleri için tamamlayıcı unsurdur. Haberin ya da olayın belli yönlerini ortaya

çıkararak, etkinlik sırasında ele alınan konuları birleştirici/bütünleştirici bir rol oynar

(Çamdereli, 2000: s.102).

Bir dosyasının arkasındaki strateji, çoğu medyanın bir bülteni tam olarak

kullanmayacağı bilincine dayandırılmaktadır, fakat medyanın haberleri için yeniden

42

yazılacak materyalin buradan sağlanacağı da unutulmamalıdır. Bir basın editörlerinin

kullanacağı bilgileri seçmelerine yardımcı olacak şekilde hazırlanmalıdır.

Bir basın dosyasında buluna bilecek başlıca malzemeler şunlardır (Okay ve Okay, 2009:

s.119):

Basın bülteni

Toplantıya ya da seyahate katılan kişilerin listesi

Kuruluş hakkında önemli ve kısa bilgileri ter aldığı broşür veya rapor

Konu ile ilgili kuruluşun çıkarmış olduğu yayınlar

Konuşmacıların konuşma metinleri ve bu kişiler hakkında özgeçmiş

Kurum yayını

Fotoğraflar

Kuruluş hakkında bilgi veren CD, DVD veya USB bellekler

Bir basın toplantısında başlıca haber, çoğunlukla yeni bir ürün ya da ürünlerin

sunulması ve onların işlevleri olacaktır. Böylesi bir durumda egemen haber budur ve

özellikle teknik açıdan dillendirilecektir. Buradan kuruluşun kimliği kısaca tanıtılacak,

yeni çalışmaları, ulusal konumu, geçmişteki çalışmaların sonuçları, büyüme oranı vb.ne

gelinecektir. Bu noktada ürün/ler ve kuruluşun yapıp ettikleri konusunda toplantı

süresince irdelenemeyen ayrıntılı bilgilere ve nitelikli fotoğraflarla dolu basın dosyası

haberin basına yansımasında önemli bir görev üstlenecektir (Çamdereli, 2000: s.103)

Basın dosyaları gazetecileri yapılan faaliyetler hakkında bilgilendirmeyi amaçlar, ancak

bu bilgilendirme faaliyeti de aşırıya kaçmamalıdır. Çok kalın olan, şişirilmiş basın

dosyalarını gazeteci yanında taşımak istemeyecektir ve yapacağı ağırlık nedeniyle onu

belki de çok fazla yanında bulundurmayıp, bir yerde bırakacaktır. Bu bakımdan bu tür

dosyalara yalnızca çok gerekli olduğu düşünülen malzemeler yerleştirilmelidir (Okay ve

Okay, 2009: s.118-119).

Brunn’a göre Almanya’da küçük bir günlük gazetenin bir bölümüne yaklaşık olarak üç

kiloluk basın dosyaları gelmektedir. Bunların arasında yapılan seçimlerde elde kalan da

en fazla 100 gram olmaktadır. Bu durumda sekiz-on bölümü olan gazetenin bir günde

alacağı basın dosyası malzemesi yaklaşık olarak 30 kilo olacaktır. Buna kitap

43

gönderileri ve ürün tanıtımları dâhil değildir. Bunun, bir haftada yaklaşık olarak 200

kilo basın dosyasının çöpe gittiği, yıla vurularak hesaplandığında ise bunun on ton veya

iki file ağırlık geldiği hesaplanmıştır (Aktaran, Okay ve Okay)

Basın dosyaları ayrıca, gazetecilere salon girişlerinde ya da toplantı öncesinde

dağıtılmamalıdır. Çünkü katılımcıların çoğu sunuş sırasında dosyayı karıştırmaya

başlayacak ve konuşmayı üstünkörü dinleyecek, belki de konuşmanın tam ortasında

toplantıyı terk edecektir (Çamdereli, 2000: s.103).

2.8. Basın Röportajı-Mülakatı

Fransızcada “reportage” adı verilen magazin yazıları, haber olmayıp, çok tutulan bir

biçimde hazırlanmış ön bilgileri içine alan, çoğunlukla belli bir açıdan veya belli tip

okuyucular için kolay anlatılabilecek bir anlatımla yazılmış, yine çoğunlukla

resimlendiriliş, bazen de belli ölçüde yorumu olan makaleleştirmiş yazılardır. Röportaj,

bir çeşit “duyurma”dır, sık sık terimin en geniş anlamıyla eğitici niteliktedir, ayrıca

propagandaya da elverişlidir (B. Orrick, 1967: s.44).

Gazetecilerin kuruluş hakkında bilgi alma yöntemlerinden birisidir. Kuruluş yönetici

veya yetkili diğer kişilerle röportaj yapmalarıyla oluşur. Kuruluşun genel görünümü için

oldukça avantajlı olabilecek bu röportaj taleplerine kuruluş yöneticilerinin açık olması

gerekmektedir (Özer, 2009: s.69).

Basın röportajları, kuruluşla ilgili spekülasyonları gidermek ve önüne geçmek, kamuyu

belli konularda bilgilendirmek, kuruluşun amaç ve politikaları hakkında kamunun bilgi

sahibi olmasını sağlamak açısından önemlidir (Biber, 2003: s.14).

Ancak, basın mensuplarıyla görüşecek olan kuruluş veya diğer yetkili bir kişi röportaja

başlamadan önce bir ön hazırlık yapması gerekir. Bunun nedeni, basın mensuplarının

yönelteceği sorulara net ve açık bir şekilde yanıt verebilmektir.

Yetkili kişiler mülakat için yapması gereken ön hazırlık şunlardır (Okay ve Okay, 2009:

s.122).

Sizinle röportajı yapacak olanın kişiliği ve özellikleriyle meşgul olun. Güçlü ve

zayıf yönlerini, habilerini, en sevdiği soruların neler olduğu, siyasi ve konusal

eğilimlerini saptamaya çalışın. Başka gazeteciler ve halkla ilişkiler uzmanı bu

bilgileri toplamada yardımcı olabilir.

44

Röportajı yapacak olan gazetecinin son yazdığı makaleleri veya televizyonda ya

da radyoda yayınlanan programlarını inceleyin. Ön görüşmede bunlardan

bahsedin, göreceksiniz ki yalnızca yöneticiler ve diğer üst düzey kişiler değil.

Gazeteciler de bu tip övgülerden hoşlanacaktır.

Röportaja karar verirken veya günü saptarken, konu ve muhtemel sorular

hakkında bilgi edinmeye çalışın. Eğer sizin hakkınızda bir skandal oluşturacak

bilgiler aramıyorsa, her ciddiye alınacak gazeteci buna bir yanıt verecektir.

Şimdiye kadar hiç adını, sanını duymadığınız bir gazeteci sizinle röportaj

yapmak isterse, onun fonksiyonu hakkında rahatlıkla araştırmalar yapabilirsiniz,

bunu halkla ilişkiler danışmanınıza veya gazetede çalışan sorumlu bir kişiye

sorabilirsiniz.

Gazeteciye iletebileceğiniz bilgileri ve elinizde olan konuları “güncel, yeni,

nadir, sıra dışı ve ayrıcalıklı” olması bakımından analiz edin.

Size yönelik olarak gelebilecek soruları analiz edin, bunlar yalnız çalıştığınız

kuruluşla ilgili değil, faaliyet gösterdiğiniz sektörler veya eğilimlerle de ilgili

olabilir. Bu tip sorulara hazırlıklı olmaya çalışın.

Serbest çalışan gazeteciye röportajın yayınlanacağı medya hakkında sorular

sorun. Ayrıca ön görülen uzunluğa ve yayınlanma tarihine yönelik bilgiler de

önemlidir, hatta elektronik medya için vazgeçilmezdir.

Radyo ve televizyon röportajlarından önce ön görülen yayın süresi hakkında da

mutlaka bilgi alınması gerekir, çünkü sorulara uzun uzadıya cevap verildiği

halde bu röportaja sadece birkaç saniye ayrılacaksa, bu kadar uzun cevap

vermenin hiçbir anlamı olmayacaktır.

Bu nedenle elektronik medya temsilcileriyle gerçekleşen mülakatlarda: Somut

ve kısa ifade vermek ve ifadeleri minimum düzeye indirgemekte yarar vardır.

İletmek istenilen mesaj bu süre içerisinde verilmelidir. Ne kadar kısa ve somut

yanıtlar verilirse, gazetecinin de bunları kesme olanağı o derecede azalacaktır.

Elektronik medyada gerçekleştirilen bir röportaj ve mülakatta konuşma

sırasındaki duraklamalar ve sesin alçalıp yükselmesi önemli bir durumlardır. Bu

bakımdan mutlaka yer almasını istediğiniz bilgileri sesi yukarıda tutarak ve

duraklamaları fazla uzatmadan vermede yarar vardır.

45

Göz önünde bulundurulması gereken bir diğer nokta da gazetecilerin

ağızlarından çıkacak bir hata veya sıra dışı bir söz için özellikle bekledikleridir.

Ağzından çıkacak bir laf için gazeteci aynı soruyu birkaç kere sorabilir. Bu

nedenle ifadelerin net ve yerinde olmalarına dikkat edin, konuşurken düşünmeyi

de unutmayın.

Yazılı basın temsilcileriyle yapılan mülakatlarda bazı bilgilerin ambargolu ve

yazılmamak kaydıyla verildiği görülür. Bu oldukça sıradandır, ancak bu tip

bilgileri verebileceğiniz gazeteciyle aranızda belli bir güven ilişkisi olması

gerekir. Yoksa ilk kez görüştüğünüz ve size samimi her gazeteci sizin dostunuz

olur anlamı çıkarılmamalıdır.

Röportajlarda kişiler öğretilen davranış tarzlarıyla veya suratlarında adeta bir

maske ile gazetecilerin karşısına çıkmamalı, kişi neyse, o haliyle görünmelidir.

Kendi kişiliğinin dışında bir kişiliğe bürünmemelidir. Aynı şey kıyafet içinde

geçerlidir, giyilen giysiler kişinin karakterine, şahsiyetine ve görüşme nedenine

uygun olmalıdır.

Hoşlanılmayan veya mahcup duruma düşebilecek sorularla karşılaşıldığında

sinirli, inatçı veya bilgi vermeyecek bir biçimde davranılmamalı, çatışmaya

girişilmeden şu şekilde bir ifade de bulunulabilir: “Bu sizi bakış açınız, ancak

gerçekte böyle değil, durum …… şeklindedir”. Yani ilk önce yönlendirmek, bir

giriş yapmak, daha sonra bir düzeltmede bulunmak gerekir.

Gerçektende yanıtını bilmediğiniz bir soru ile karşılaştığınız zaman

söylenebilecek en mantıklı şey “şu anda bu sorunuzu aklımdan

cevaplandıramam, verileri hatırlamıyorum çünkü” diyebilirsiniz, bu sinirlenip

yanlış bilgiler vermekten daha iyidir. Yazılı basında konuyla ilgili evraklar

edinilir ve gerektiğinde de sonradan gönderilebilir, radyo ve televizyon

röportajındaysa doğru bir yanıt verilerek konu başka yöne çekilmeye

çalışılmalıdır.

Görüldüğü gibi basın mensuplarının işletme yöneticileriyle yapacakları basın

röportajları hazırlamak belki zaman alacaktır, ama bilinmelidir ki yapılacak olan

röportajlara bu hazırlıkların yapılması başarılı bir imajın oluşmasına zemin

hazırlayacaktır.

46

2.9. Fotoğraf

Walter Lippmann şöyle diyor: “bir fikrin ulaştırılmasında en kesin yol resimlerdir.

Bundan sonra da resimleri çağrıştıran sözcükler gelir.” (Aktaran, Orrick) Daha önce de

belirtildiği gibi, bir röportajın resimleri çoğunlukla yazılardan daha önemlidir. Bir konu

belli bir amaçla belli bir açıdan ele alınabilir ve bir dizi fotoğraf ya da tek tek

fotoğraflardan veya gruplardan seçilen fotoğraflar oldukça geniş ve açıklayıcı yazılarla

birleştirerek bir foto röportajı yapılabilir. Fotoğrafların dağıtım yöntemleri, çoğunlukla

küçük gazetelere gönderilen ve klişelerin doğrudan yapılabileceği bir ya da birkaç

fotoğraf ve alt yazının matrisi dışında, röportajların dağıtımına çok fazla benzer.

Haberler için, yapılan olay ya da toplantıya katılan başlıca kişilerin portreleriyle

ayrıntıların fotoğrafları (yeni açılan bir fabrikanın, köprü ya da açılacak bir serginin

birkaç iyi fotoğrafı) oldukça önceden gönderilmelidir. Büyük gazeteler ve ajanslar asıl

olayı çekmek için kendi fotoğrafçılarını göndermek isteyeceklerdir; ama olayı

düzenleyen örgüt tarafından asıl olayın da fotoğrafı çekilmelidir; bu fotoğrafları, hem o

örgütün arşivi için, hem de olayın fotoğrafını çekmemiş yerel ve başka yerdeki

gazetelere zamanında fotoğraf gönderebilmek için gereklidir. Bu gazeteler, bu

malzemeyi hemen kullanmasalar da ilerde kullanmak üzere dosyalara koyacaklardır

(B.Orrick, 1967: s.45)

Fotoğrafların halkla ilişkilerde kullanım alanlarını şöylece özetlemek mümkündür:

(Okay ve Okay, 2009: s.126)

Medya ilişkilerinde gazetelere ve teknik dergilere gönderilen basın bültenlerine

eklenir.

Kuruluş içi dergilerde, yıllık raporlarda ve diğer kuruluş yayınlarında kullanılır.

Reklam, poster ve sergilerde kullanılır

Eğitim ve araştırma için kullanılır

Arşiv amacıyla kullanılır

Fotoğrafın kullanımı konusunda yazılı basının ve görüntülü basının ihtiyaçlarına ve

kullanım imkanına göre fotoğraflar gönderilmelidir. Yani, standart olarak çekilmiş bir

fotoğraf hem yazılı, hem de görüntülü basına gönderilmemelidir. Çünkü her ikisinin de

fotoğrafı kullanabilmeleri için fotoğrafın bir takım teknik özellikleri taşıma

47

gerekmektedir. Basın fotoğrafı konusunda dikkat edilmesi gereken unsurları şu şekilde

sıralamamız mümkündür: (Okay ve Okay, 2009: s.127-128-129)

Klasik basın fotoğrafı siyah beyaz ve 18x13cm ölçülerindedir, ancak artık siyah

beyaz fotoğraf kullanan basın oldukça azaldığı için, renkli fotoğraf kullanımı daha

yaygındır. Ama yineden siyah beyaz yayın yapan gazetelere, siyah beyaz fotoğrafların

gönderilmesi daha uygun olacaktır. Fotoğrafın parlak kağıda basılması ve teknik

baskıda çoğaltmaların yapılabilmesi için medyanın ihtiyaçları göz önünde

bulundurularak baskıların yapılması gerekmektedir.

Televizyona verilecek fotoğraflar 25x20 cm ebatında, mat renkte ve tercihende

renkli olarak hazırlanmalıdır. 35mm. den büyük dialar da kullanılabilir.

Bir fotoğrafın etkisi ne kadar dinamik, güncel, ifadesi güçlü ve iyi çekilmişse, o

oranda artacaktır. Kişiler bir faaliyeti gerçekleştirirken görüntülenmelidir; eğer

bina yeni yapılmış ve mimari açıdan belli başlı bazı özellikler taşımıyorsa,

cansız fabrika salonları ve dış cephenin anlatacakları çok fazla bir şey olmaz.

Burada görevi veren ve fotoğrafçı, yaratıcılıklarını ortaya koymalıdırlar. Stüdyo

çekimlerinden ziyade konu mankenlerinden ziyade gerçek ortamda, gerçek

kişilerle fotoğrafların çekilmesi gerekir.

Belirli bir meseleye, ürüne, imaja ve kişiye yönelinmeli, dikkati dağıtacak diğer

unsurlara fotoğrafta yer verilmemelidir.

Yaratıcı bir biçimde fotoğraf açıları yakalanarak gözün esas konuyu görmesi

sağlanmalıdır ve fotoğrafa konu olan objeler çok yakından çekilmeyerek yan

açılardan çekilmelidir. Çünkü bu şekilde çekilen fotoğraflar daha doğal

görünmektedir.

Fotoğraf çekimlerinde kullanılan objektiflerin, fotoğrafın asıl amacına ulaşması

için hangi ögelerin ön plana çıkarılması isteniyorsa ona göre seçilmesi

gerekmektedir. Kullanılan objektiflerin çeşidine göre de fotoğraf konusunun net

alan derinliğinde ve gerçekliğinde bazı değişikliklerin olabileceği bilinmelidir.

Fotoğraf objesinin etrafında çok fazla boşluğun olması da ilginin dağılmaya

neden olabileceği için fotoğraf çerçevesinin iyi planlanması gerekmektedir.

Kişi veya fotoğrafın konusunun rengine göre arka fonun rengi belirlenmeye

çalışılmalıdır. Örneğin açık renkte bir elbise giymiş birinin fotoğrafı çekilirken

48

arka plan beyaz renkte olmamalıdır. Tam tersine, koyu renkte giyinmişse de arka

plan koyu renkte olmaması gerekmektedir.

Doğal bir kümedeki grubun fotoğrafı çekilmeli, asla zorlanmış bir grubun

fotoğrafının çekilmesine çalışılmamalıdır. Fotoğrafı çekilen kimsenin çekim

sırasında objektife bakmalarında ziyade daha doğal bir biçimde durmalarının

tespit edilmesi gerekir.

Fotoğrafın konusunu çeşitli insanlar oluşturuyorsa, güneş gözlüğü takmış

kimselerin gözlüklerinin çekim esnasında çıkarılmasına özen gösterilmelidir.

Çok sayıda kişiden oluşmuş bir grubun fotoğrafı basın organlarına

gönderilmemelidir.

Genel olarak bir fotoğrafta yer alan yüzler, en azından küçük parmağın tırnağı

genişliğinde bulunmalıdır.

Fotoğrafın baskısı alınmadan önce fotoğrafın baskısını yapan bilgisayarın

ekranından taslak görüntülerin değerlendirmesini yapmak, basımı yapılacak

fotoğrafların belirlenmesine yardımcı olur.

Metni olmayan bir fotoğrafın çok fazla bir değeri yoktur, fotoğraf metni küçük,

kısa bir basın bülteni gibi düzenlenmelidir. Başlık ve kısa bir metin ters piramit

kuralına göre düzenlenmeli, bu fotoğrafı çekene dair bir ibare izlenmelidir.

Fotoğrafın ne hakkında olduğu, kimin gönderdiği copyright hakkının kimde

olduğu gibi bilgiler fotoğrafı açıklayıcı ek bilgilerde yer almalıdır. Ayrıca

tarihinde belirtilmesi gerekmektedir. Çok iyi fotoğraflar basın arşivlerinde de yer

alacağı için daha sonraki kullanımlarında kolaylık sağlaması için tarihinin

belirtilmesinde yarar vardır.

Fotoğrafa ek olarak hazırlanacak metin iki nüsha halinde hazırlanmalı,

gazeteciye üzerinde gerekli düzenlemeleri yapma imkanı sağlanmalıdır.

Fotoğrafla ilgili olan açıklamalar genellikle dört ile altı satır arasında

değişmektedir. Açıklamalar yapılırken aktif cümle yapıları kullanılmalı;

“resimde gördüğünüz gibi” şeklindeki ifadelerden kaçınılmalıdır.

49

Fotoğrafın arkasında fotoğrafta yer alan unsurların açıklamaları yazılmamalıdır.

Çünkü yazılar fotoğrafa zarar verebilir. Ayrıca fotoğrafın zarar görmemesi için

muhafazalı bir biçimde zarfa konularak basın kuruluşlarına gönderilmelidir..

Fotoğrafın planlanan kullanım amacı için haklarının alınıp alınmadığı kontrol

edilmelidir. Fotoğraf kullanıldıktan sonra herhangi bir yasal sorunla

karşılaşmamak için mutlaka bu kontrolün yapılması gerekmektedir.

Bütün iletişim biçimlerinin en vasıtasız olanı olarak fotoğraf halkla ilişkiler

çalışmalarına bu kadar ayrıntılı ve yorucu olmasından da anlaşılacağı gibi her zaman

önemli bir boyut kazandırır.

2.10. Sektörel Yayınlar

Süreli yayınlar içerisinde yer alan ticari bir iş koluna yönelik içeriği olan yayınlar

sektörel yayınlar olarak tanımlanmaktadır. Sektörel basın ise, ekonomi içerisinde belirli

bir sanayiyi kapsayan, belirli bir meslek grubunu okur kitlesi olarak hedefleyen ve

bunun için çeşitli iletişim ortamlarını kullanarak sağlayan basın olarak

isimlendirilmektedir. Sektörel yayınlar içerikleri itibariyle kurumsal yayınlardan, çeşitli

habileri ele alan yayınlardan, kitle yayınlarından, kültür sana ve eğitimi konu alan

yaynlardan farklıdır (Okay ve Okay, 2009:s.134).

Sektörel yayınlar içeriklerine göre:

Gazeteler

Dergiler

Yıllık

Katalog

Kitaplar (süresiz yayın) olarak beş kategoriye ayrılmaktadır.

2.10.1. Gazeteler

Gazetelerin halkla ilişkiler aracı olmasının nedeni; haberi mektupla, telgrafla veya

telefonla gazeteye iletildiğinde, gazetenin tirajı oranında dağılımı ve duyulma

olanağının bulunmasıdır. Halkla ilişkiler uzmanının gazeteyi araş olarak kullanmasının

bir başka nedeni ise en ucuz araç olmasıdır. Gazeteler yer alması istenilen bir haber

bülteni veya tanıtıcı yazı, gazetecilerle kurulacak olan iyi ilişkiler sonunda kolaylıkla ve

50

zamanında basılabilir. Ancak gazeteye, kuruluşun halkla ilişkiler uzmanı tarafından

gönderilecek haberin, açık ve birçok kişinin ilgisini çekecek biçimde yazılmış olması

gerekmektedir. Ayrıca verilecek haberin zamanına da dikkat etmek gerekmektedir (Şen

ve Çerçi, 1976: s.32).

Örgütle ilgili haberler basına hızlı ve doğru bir biçimde aktarılmalıdır. Örgüt ile basın

arasında karşılıklı güvene dayalı ilişkiler geliştirilmelidir. Bu ilişkiler sürekli olmalıdır.

Halkla ilişkiler uzmanlarının basınla işbirliği içerisinde olması gerekir, basına karşı

kızmak gibi bir lüksü yoktur. Metin Kazancı’nın dediği gibi, “gazetecilere küsen halkla

ilişkiler uzmanı mesleğine küsmüş demektir” (Aktaran, Yavuz, 2008: s.43).

Gazetelerden bir halkla ilişkiler aracı olarak yararlanırken dikkat edilmesi bir başka

nokta, haber niteliği taşıyan mesajların zamanlamasıdır. Bir toplantının sonuçları

açıklanırken bir gün sonraki baskılara yetişebilecek bir saatte bu açıklamaların

yapılması zorunludur. Ülkemizde basın toplantıları genellikle saat on ikiden önce

yapılır. Bunun yanında gazetede yer alacak olan bir röportajda ise durum farklıdır.

Zamanlama ihmal edilebilir. Dizi yazılar hazırlandığında da durum aynıdır. Çünkü bu

tür yayınlarda zamana karşı yarış yoktur (Kazancı, 1996 s.286).

Gazetelerle ilgili olarak bilinmesi gerekenlerden biri de yer sorunudur. Her kişi ya da

kurum haberin ya da reklamının ilk sayfada olmasını ister. Ancak bunun için herkesin

kaynağı ya da gazetenin yeri yeterli olmayabilir. Dolayısı ile bu hususa dikkat edilmesi

gerekmektedir (Bilgin, 2010: s.49).

2.10.2. Dergiler

Gazetelerin halkla ilişkiler aracı olarak sahip olduğu nitelikler dergiler için de geçerlidir.

Dergilerin hedeflediği kitleler olduğu gibi okuyucuların da yeğledikleri dergi türleri

vardır. Tümüyle gençlik sorunlarına eğilen, kadın sorunlarını araştıran, yemek sanatına

ağırlık veren, aydınlara hitap eden, çeşitli meslek kategorilerine yönelik, siyasal ve

toplumsal olayları irdeleyen, doğa ve güzellikler ya da çevre sorunlarını konu edinmiş

dergiler yayınlanmaktadır (Kazancı, 1996 s.292).

Haftalık, on beş günlük, aylık gibi belirli aralarla çıkarılan mesleki dergilerin okuyucu

kitlesi, süresi belli olmayan dergilere nazaran daha özel niteliklere sahiptir. Eğitim,

sağlık, otomotiv, inşaat sektörü gibi değişik alanlarda çalışan işletmelerin bu alanlarla

ilgili dergileri bulunmaktadır. Kuşkusuz bu özelliği ile dergiler diğer basılı araçlardan

51

ayrılmaktadır. Fakat halkla ilişkiler uzmanına, özel kitlelere hitap etmekte önemli bir

kolaylık sağlar. Çünkü verilecek mesajlar daha kolay biçimlendirilecek ve kitleler daha

çabuk etkilenebilecektir(Budak ve Budak, 2000: s.162).

Halkla ilişkiler çalışmalarında bu tür kendi hedef kitlesine ulaşabilen dergiler,

mesajların duyurulmasında oldukça etkin olmaktadır. Çeşitli kitlelere ulaşabilmek ve

onların alanlarına yönelik yayınlanan makale, röportaj, örgütsel haberler gibi yazım

türlerinin kullanılabilmesi, gazetelerde olduğu gibi bazı koşullara bağlıdır. Bu tür

işlemlerin kolaylaştırılması, dergi yöneticileri ile iyi ilişkiler geliştirmeyi

gerektirir(Gürüz, 2003: s.99). Daha kaliteli kağıt kullanarak daha fazla renk ve özenli

baskı olanaklarıyla yayınladıkları için bu dergiler seçkim okur kitlesine sahiptirler. Bu

özelliklerine karşılık fiyatlarının pahalı olması nedeniyle tirajları sınırlıdır (Özer, 2009:

s.53).

2.10.3 Yıllık

Yıllık, örgütün bir yıl içinde gerçekleştirdiği çalışmaları kapsayan bir yayın türüdür.

Örgüt ile ilgili ansiklopedik bilgiler türünde yazılar da yıllıkta yer almaktadır. Yıllıklar,

örgütün çevresindekilere ve örgütte çalışanlara ücretsiz gönderilir. Ayrıca bazı

okuyuculara da papa ile satılabilir(Özer, 2009: s56).

Bu yıllıklar kuruluş hakkında bilgi edinmek isteyen kişileri aydınlatıcı her türlü bilgiyi

kapsarlar. Ayrıca bir yıl içinde gerçekleşen değişiklikler, alınan kararlar, yapılan

atamalar, organizasyon değişiklikleri yıllıklarda bulunmalıdır (Çamdereli, 2000: s.85).

2.10.4. Katalog

Sistemli bir şekilde hazırlanmış fihrist (katalog) özellikli, kimi listelerde bulunan

ürünler ile alakalı bilgiler içeren kitaplara katalog denir. Katalogda genelde ödeme

biçimi ya da fiyatlara dönük bilgiler yansıtılmakta olup, üretici ve satıcı firmaların

ürünleri hakkında bilgiler aktarılmaktadır(Karadeniz, 2010: s.102).

2.10.5. Kitaplar

Kitle iletişimin önemli bir aracı olan kitaplar, halkla ilişkiler çalışmalarında etkin bir

şekilde kullanılmaktadır. Örgütlerin bilgi toplama ve bilgi yayma amaçlı eylemlerinde

kullandıkları kitaplar, basılı halkla ilişkiler kapsamında önemli bir yer tutmaktadır.

52

Çeşitli örgütlerin, derneklerin, hayır kurumlarının kuruluş yıldönümlerinde, örgütün

tarihçesini ya da örgütün sunduğu mal ve hizmetlerin tanıtımı ile ilgili yazıları kapsayıcı

biçimde düzenlenebilir. (Gürüz, 2003: s.97) Bazen büyük şirketlerin kurucularının hayat

hikayelerini de işletme kitapları arasında irdelenmektedir. Vehbi Koç’un “Hayat

Hikayem”, Selçuk Yaşar’ın ülke sorunlarına ilişkin dizi kitapları, Sakıp Sabancı’nın

hayat hikayesi bu tür kitaplardandır. Halkın şirkete duyduğu sempatisi, yöneticilerine

duyduğu sempati ile aynı doğrultudadır. Nitekim ülkemizin akıllı iş adamları bu noktayı

fark ettiklerinden kuruluş kitaplarını halkla ilişki kurmada daha sık kullanmaya

başlamışlardır (Budak ve Budak, 2000: s.161).

Örgütlerin halkla ilişkiler çalışmalarında, birer tanıtım aracı olarak oldukça etkin ola

kitaplar, örgüt ve çalışmaları hakkında doğru ve güvenilir bilgiler verilmelidir.

İstenildiğinde, ilgili resim, grafik, fotoğraf gibi tekniklerle renklendirilip, okuyucuların

daha çok ve okumaları sağlanabilir. İlgi çekici bir duruma getirilmesi, ayrıca kitapların

satışında da etkin olmaktadır.

Halkla ilişkilerin kullanacağı kitaplar, örgüt tarafından hazırlanabileceği gibi örgütün

dışında başka bir yazar tarafından da yazılabilir. Örgüt tarafından bastırılan bu kitaplar,

müşterilere, yerel topluma, kütüphanelere dağıtılır ve düşük bir fiyata satılmaktadır

(Gürüz, 2003: s.97-98)

2.11. İnternet ve Web Sitesinin Halkla İlişkiler Aracı Olarak Kullanılması

2.11.1. İnternet

Bilgisayar teknolojisinin çok hızlı ilerlemesiyle birlikte dünyadaki insanların

birbirleriyle iletişime girme olanağı çok kolay hale gelmiştir. Dünyayı küçük bir köy

haline getiren kitle iletişim araçlarından birisi olmuştur. Bilgisayar teknolojisiyle

insanların birbirleriyle çok daha kolay ve hızlı bir şekilde iletişime girme olanağı

sağlayan sihirli güç internet olmuştur. İnternetin aracılığıyla dünyanın en ücra

köşesindeki birisiyle konuşabilir, fikirlerinizi paylaşa bilirsiniz. Ayrıca bu unsur,

özellikle bazı güçler tarafından küreselleşmenin dünyada yaygınlaşmasını sağlamak için

kullanılmaktadır. Böylesine önemli bir iletişim aracını halkla ilişkiler çalışmalarında da

kaçınılmaz bir gerçekliktir (Yavuz, 2008: s.48).

Bunun üzerine halkla ilişkiler uzmanları farklı hedef gruplarına farklı araçlarla

ulaşmanın bilicine varmışlardır. Son yıllarda teknolojideki hızlı gelişmeler sonucu hedef

53

gruplarına ulaşmak için kullanılan geleneksel olarak halkla ilişkiler araçlarının yanına

yenileri de eklenmiş durumdadır. Bunlardan biriside artık çağımızın

vazgeçilmezlerinden biri olan internettir

Bu yeni araç halkla ilişkiler açısından değerlendirildiğinde, halkla ilişkiler

uygulayıcılarının karşısına hem yeni fırsatlar çıkmakta, hem de çeşitli sorunlarla karşı

karşıya kalabilme tehlikesi oluşturmaktadır. Bu yeni fırsatlar kurum içi iletişimin

etkinleştirilmesinden, kurumun hedef gruplarıyla doğrudan bir iletişim içine girme

yelpazesine kadar uzanabilmektedir (Okay ve Okay, 2011: s.554)

İnternetin yaygınlaşması ve işletmeler tarafından kullanımının artmasıyla, internet de bir

tanıtma aracı haline gelmiştir. İşletmeler internet aracılığı ile tüketiciler, aracılar,

finansal kuruluşlar, sendikalar ve genel yönetimlerle iletişim kurabilmekte, sponsorluk

çağrıları yapabilmekte, sanatsal sergi ve fuarlara katılabilmekte ve e-posta ile tanıtımda

bulunabilmektedir. Kurumların hedef kitlelerine ve ilgili kesimlere tanıtımlarının

sağlanması amacı ile kurumsal web sitelerinin oluşturulması, hedef kitleler ile fikir

alışverişinin sağlanabilmesi için sohbet odaları ve forumların kurulması, e-posta ve

oluşturulan kullanıcı grupları ile hedef kitleden kurum, ürün ve hizmet hakkında geri

bildirimlerinin alınması, e-mülakatlar, anketler ve çeşitli çevrimiçi programlar ile veri

tabanlarının oluşturularak çift yönlü bir iletişim sürecinin kurulması bunlardan

bazılarıdır (Bıyık, 2007: 49-50).

İnternetin gelişmesiyle, hissedarların iletişim tutumu da değişmiştir ve gelecekte de

değişmeye devam edecektir. Hissedarlar, internet sayesinde çok büyük bir güç elde

etmişler, ilişkide bulundukları organizasyonlardaki pozisyonları bu yolla koruyup

güçlendirmişlerdir. Müşteriler ve hissedarlar, interneti kullanarak bir organizasyon ya

da çalışanları hakkındaki şikayetleri ya da övgüleri diğer hissedarlara iletebilirler. Son

yıllardaki halkla ilişkiler profesyonelleri internetle çok daha yakından ve kapsamlı

olarak ilgilenmeye başlamışlar, geleneksel uygulamaların yeni teknolojilere adapte

edilebileceğini araştırmışlardır. İnternetin, sadece organizasyonların pozisyonlarını

değil, bunlara bağlı değişik hissedarların iletişim süreçlerini ifade eden bir potansiyeli

de bulunmaktadır. Ayrıca, halkla ilişkiler, organizasyonların kurumsal imajlarının

yenilenmesine de yardım etmektedir (Karadeniz, 2010: s.104-105)

Kuruluşlar basına yönelik çalışmalarını yaparken bültenlerini ve kendileriyle ilgili diğer

bilgileri gazetecilere göndererek veya bir konferans ile açıklayabilecekleri gibi artık

54

internet gibi bir aracın olmasıyla birlikte bunları kendi web sitelerinde de

gerçekleştirebilmektedirler.

Ülkemizdeki en büyü 50 kuruluşa yönelik gerçekleştirilen bir araştırmada bu

kuruluşların %82’sinin bir internet sitesinin mevcut olduğu, ancak %21’inin web

sitelerinde basına yönelik bir hizmetlerinin söz konusu olduğu görülmüştür. Buna karşın

Almanya’nın en büyük 100 kuruluşuna yönelik olarak yapılan bir araştırmada

kuruluşların %66’sının özel basın sayfaları olduğu , %6’sının basın kulübüne

katılabilmek için özel kayıt istedikleri ve %18’inin de basına yönelik herhangi bir

servisleri olmadığı çünkü %10’unun ana sayfaları olmadığı tespit edilmiştir (Okay ve

Okay, 2009: s.135).

İnternet aracılığıyla gazetecinin oturduğu yerden istediği saatte, kuruluşla ilgili her türlü

bilgiyi edinme ve haberini, aldığı bu bilgilere dayanarak gerçekleştirme imkanı vardır.

İnternet sayesinde gazeteciler dünya çapındaki bilgi bankalarında araştırma yapabilme,

yeni konuları keşfetme, sanal basın konferanslarına katılabilme ve dünyanın çeşitli

ülkelerindeki meslektaşlarıyla görüşlerini paylaşma imkanına sahip olmuşlardır.

Gazetecilerin interneti kullanımıyla ilgili dünyada çok sayıda araştırma yapılmaktadır.

Örneğin Almanya’da 340 ekonomi gazetesiyle yapılan bir araştırmada, gazetecilerin

internet kullanımı daha çok web ortamında sörf yapmak ve e-mail kullanmak şeklinde

olduğu görülmüştür (Aktaran Okay ve Okay)

Almanya’da başka bir araştırmada ise basılı, klasik ve online medyalarda çalışan 645

gazeteciye yönelik bir araştırmada, gazetecilere internet ortamında araştırma yapmanın

onlara sağladığı avantajlar sorulmuştur.

55

Tablo 4:Almanya’da basılı, klasik ve online medyalarda çalışan gazetecilere yönelik araştırma

İnternette araştırma yapmanın hangi avantajları gazete için önemlidir?

Çok önemli Daha az önemli

Önemsiz

Değişik medyaların birbirleriyle bağlantılarının olması

%19 %43 %33

Başka medyanın kolayca takip edilmesi

%35 %45 %17

Benze web sitelerinin birbirleriyle bağlantılı olması

%42 %45 %10

Uluslar arası enformasyon sistemlerine ve sunucularına başvurabilme

%50 %33 %12

İstenilen saatte bilgiye ulaşabilme imkanı

%83 %12 %4

Kolay ön araştırma yapma imkanı %85 %13 %2

Görüldüğü üzere gazeteciler için internette araştırma yapmanın en önemli avantajı

kolaylıkla ön araştırma yapabilme imkanlarının olmasıdır.

Aynı araştırmada internetin gazeteciler için sorun olan zayıf yönlerinin neler olduğunu

araştırılmıştır.

Tablo 5:Almanya’da basılı, klasik ve online medyalarda çalışan gazetecilere yönelik araştırma

İnternetin gazeteciler için sorun olan zayıf yönlerinin nelerdir?

Büyük sorun Düşük sorun Sorun değil

Her web sitesinin farklı yapıda ve

fonksiyonda olması

%15 %62 %12

Nakletme hızı %37 %48 %12

Bulunan bilgilerin doğruluğu %42 %48 %8

Nitelikli bilgilerin bulunması %64 %29 %5

Tabloda görüldüğü gibi gazetecilerin internette araştırma yaparken yaşadıkları en büyük

sorun nitelikli bilgilerin bulunması olduğu görülmektedir. Çünkü internet ortamı çoklu

ortam olduğu için isteyen herkes kendine özel bilgilerini ya da kurumu ön olanda

tutmak daha güzel göstermek adına yalan yanlış bilgileri web sitelerinde paylaşabilme

56

imkanları vardır. Bu açıdan gazeteciler aldıkları her enformasyonun doğruluğunu

kanıtlamak zorundadırlar.

Araştırmalar ayrıca, gazetecilerin internet ortamında ne tür bilgileri aradıklarını da

ortaya koymuşlardır.

Tablo 6:Almanya’da basılı, klasik ve online medyalarda çalışan gazetecilere yönelik araştırma

Gazeteciler internette ne tür bilgiler aramaktadır?

Sık Nadiren Hiçbir zaman

Belirli tarihler %19 %48 %30

Grafik ve resim malzemesi %21 %45 %30

Servis hizmetleri %23 %53 %22

Kendi araştırması için konu önerileri %34 %45 %17

Basın bültenleri %46 %41 %10

İletişim adresleri %55 %38 %4

Haberler %66 %28 %4

Arka plan bilgileri %79 %17 %2

Bu verilere göre genel olarak gazeteciler daha çok araştırma için %79’u arka plan

bilgilerini araştırmakta olduğu görülmektedir. Bunu %55 ile gazeteciler kuruluşların

web sitelerinde “Haberler”i araştırmaktadır. Gazetecilerin %48’i nadiren belirli tarihleri

araştırırken gazetecilerin %30’u hiçbir zaman belirli tarihleri ve grafik ve resim

malzemelerini araştırmadıkları görülmektedir.

2.11.1.1. İnternet Üzerinden Basına Sağlanabilecek Hizmetler

Kuruluşlar sayfalarında oluşturacakları bir basın merkeziyle basına yönelik sürekli bir

bilgi akışı içerisinde olabilirler. Bu servislerini oluştururken de dikkat etmeleri gereken

başlıca nokta, basın mensupları kendilerine yönelik servisleri rahatlıkla görebilmeleri ve

çok fazla “tıklama” yapmadan bu merkezlere ulaşabilmelidirler. Basına yönelik bir

servis kurulduğunda bu hizmet giriş sayfasında net bir biçimde belirtilmiyorsa veya bu

sayfa gazetecilerin ulaşabilmesi için çok sayıda yere girip çıkması gerekiyorsa, böyle bir

sayfanın başarılı olması beklenemez.

57

Basına yönelik servislerden yararlanmak için gazetecinin buraya kayıtlı olması veya

olmaması sorusu da söz konusudur. Bu tür bir kaydın gerekliliğini savunanlar

gerekçelerini şu şekilde savunmaktadır (Okay ve Okay, 2009: s.142-143):

Medya temsilcilerine belli bir statüye sahip bir grup olarak davranılmaktadır. Bu

da güvene dayalı bir ilişkinin geliştirilmesinde önem taşımaktadır.

Siteye gelen herkes basına yönelik enformasyonları görebilirse, bu servisin bir

anlamı kalmaz.

Siteyi kullanan gazeteciler hakkında daha fazla bilgiye sahip olunabilir.

Bu tip kayda karşı olan çıkanların gerekçeleri ise şu şekildedir:

Her seferindeki kullanım için isim ve şifre girmek zaman alır ve gereksizdir.

İnternet, prensipte açık bir meydandır.

2.11.1.1.1. Basın Bültenlerinin Verilmesi

Haber bültenleri belli bir arşiv sistemi içerisinde verilmesi sayesinde, gazeteci daha

önceki bültenlerden istediğini görebilir ve bir araştırma içerisinde olduğunda da bunları

kendisine indirebilir. Bültenlerin arşivlendirilmesi kronolojik olarak yapılacağı gibi,

konusal olarak da gerçekleştirilebilir.

İnternet ortamında gönderilen basın bültenlerinde olması gereken özellikler şunlardır:

Basın bültenleri ters piramit kuralına göre yapılmalıdır.

5N-1K (Ne?, Ne zaman?, Nerede?, Nasıl?, Neden?, Kim?) kuralına uygun olarak

yazılmalıdır.

İnternet ortamında yollanan bültenler mümkün olduğunca kısa ve her şeyin ifade

edilmesi gerekir.

Mutlaka yer alması gereken diğer bir husus ise, bültenler hakkında soru

sorulabileceği ilgili sorumlunun adı, numarası veya mail adresi olması

gerekmektedir.

Verilen ulaşım bilgilerini sadece vermiş olmak için vermemek gerekir.

Gazetecilerin haberlerini kısa bir zamanda tamamlamaları gerektiğinden dolayı,

sorumlu kişiye gelen soruların en az iki veya iki buçuk saat içerisinde cevap

verilmesi gerekir.

58

2.11.1.1.2. Faaliyet ve Yıllık Raporların Verilmesi

Yıllık rapor, bir kuruluşun faaliyet alanları ile ilgili olarak, özellikle de finansal

durumlarıyla ilgili olarak, geçmiş yıl boyunca neler yaptığını, gelecek yıllarda neler

yapacaklarını özellikle finansal hedef gruplarına bildirmek amacıyla hazırlamış olduğu

yayınlardır. Bu yayınlar her yıl düzenli olarak yazılmaktadır (Okay ve Okay, 2009:

s.145).

Yazılan bu yayınları kuruluşlar internet sayfalarında gazetecilerin haber yapmak ya da

enformasyon almak için baktıklarında rahatlıkla ulaşabilecekleri ve görebilecekleri

yerlerde olmalıdır. Ayrıca yıllık raporlar belli bir sistem içerisinde yazılmalı ve kolay

anlaşılmalıdır.

2.11.1.1.3. Fotoğraflar

İşletme yöneticilerinin, kuruluşun faaliyet alanı, faaliyet yeri ve kuruluşla ilgili önemli

olabilecek diğer konuların fotoğrafları kuruluşun web sayfasında yer alabilir. Bu

fotoğraflar:

Gazetecilerin kullanımına uygun çözünürlükte olmalı,

Bitmap, vektörel şekillerde yüklenebilme imkanının olmalı,

İşlemlerin hızlı bir biçimde yapılabilmesi ve kaliteli fotoğrafların bu sitelere

yerleştirilmeli,

Fotoğraflar hem renkli, hem de siyah beyaz şeklinde sitelere yerleştirilip

gazetecilere seçim hakkı sunulmalıdır.

2.11.1.1.4. İstatistikî Veriler

Kuruluşun üretimi veya satışıyla, çalışanlarıyla ilgili eğitim durumları, çalıştıkları

pozisyonlar gibi istatistiki verilerin sitede sunulması, gazetecilerin bu konuda

yapabilecekleri haberlere yardımcı olur (Okay ve Okay, 2009: s.145)

2.11.1.1.5. Yöneticilerin Özgeçmişleri

Gazeteciler bazı durumlarda işletmelerin yöneticileriyle alakalı haber yapma durumları

olabilmektedir. Bu gibi durumlar için gazeteciler yöneticiler hakkında bilgiye ve

fotoğraflara ihtiyaç duymaktadır. Bu yüzden kuruluşlar yöneticiler ile ilgili bilgileri ve

fotoğrafları sitelerinde yayınlayarak gazetecilere haber yapmaları konusunda yardımcı

59

olmaktadırlar. Böylelikle gazeteciler kolay ve hızlı yollardan kısa sürede yöneticiler

hakkında bilgilere ulaşmış olacaklar.

2.11.1.1.6. Önemli Konuşma Metinleri

Önemli konuşma metinleri de kuruluş sahipleri ya da ülke içerisinde veya o sektör

içerisindeki önemli şahsiyetlerin konuşmalarını işletmelerin sitelerinde basına uygun bir

şekilde site içerisinde arşivlemesidir.

2.11.1.1.7. Kurum Yayınlarının Sanal Ortamda Yer Alması

İşletmelerin kurum içi hedef kitlelerine ya da kurum dışı hedef kitlelerine ulaşabilmek

için bazı yayınlar oluşturmaktadırlar. Oluşturulan bu yayınları kurumun sitelerine

koymak hem gazeteciler ve hem de hedef kitle için yaralı bir halkla ilişkiler çalışması

olacaktır. Çünkü gazeteciler bazı dönemlerde bu bilgilerden yararlanarak haber yapmak

girişiminde bulunmaktadır. Ayrıca, bu yayınlara ulaşamayan hedef gruplar ise internet

üzerinden bu kaynaklara ulaşarak gerekli enformasyonu almış olacaklar.

2.11.1.1.8. Basın Konferansının Sanal Ortamda Gerçekleştirilmesi

Özellikle çok uluslu kuruluşların rahatlıkla başvurabilecekleri bu konferanslarla,

gerçekte bir araya getirilmeyecek kadar çok sayıda basın mensuplarına seslenilebilir. Bu

tip konferanslar gerçekleşmeden önce basın mensuplarına zamanında duyuru yapılması

gerekmektedir.

2.11.2. Web Sitesi

Kuruluşlar web’i sadece reklam ve pazarlama faaliyetleri için değil, aynı zamanda

halkla ilişkilerini geliştirmek ve hedef gruplarından kuruluş, marka veya ürün hakkında

geri bildirim elde etmek amacıyla da kullanılmaktadır. Web sitelerinin başlıca kullanım

yerleri olarak şunları söylemek mümkündür (Okay ve Okay, 2011: s.555)

Medya kuruluşlarına bilgi sağlamak

Tüm hedef grupları ile günü gününe iletişim kurmak

Farklı hedef gruplar hakkında bilgi toplamak

Kurum imajını geliştirmek

Kurum kimliğini güçlendirmek

Çalışanlarla iletişimi sağlamak

60

Bir kuruluş için statü sembolü oluşturmak

Online satış yapmak

Uluslar arası pazarlara ulaşmak

İnternette gezen bir kişiye ulaşmak

Diğer halkla ilişkiler fonksiyonlarını yerine getirmek

Bu amaçların kuruluştan kuruluşa farklılık göstereceği doğaldır. The World Wide Web

çeşitli kuruluşlar ve işletmeler için önemli bir iletişim aracı haline gelmiştir.

Web sitesi oluşturmada da siteyi kuracak olanların temel olarak bazı soruları sormaları

gerekmektedir. Bunlar:

Sitenin amacı nedir?

Kimlere ulaşmak istemektedir?

Sitenin nasıl yapılması gerekmektedir?

Bu sorular site kurulmadan önce cevaplanması gereken önemli sorulardır. Çünkü

yapılacak olan her halkla ilişkiler faaliyeti bu sorular doğrultusunda ilerleyecektir (Okay

ve Okay, 2011: s.556)

Eskiden bir ürün veya kuruluş hakkında olumlu veya olumsuz görüşler taşıyan kişilerin

etrafındaki kişilere bu görüşleri iletirken, günümüzde artık internet aracılığıyla ve web

ile milyonlarca kişiye görüşlerini iletme imkanı ortaya çıkmıştır. Binlerce online forum

yerleri, chat odaları, tartışma grupları her gün, günün 24 saatinde sanal ortamda bir

araya toplanmakta kişiler, kuruluşlar, ürünler, şirketler vb konularda olumlu veya

olumsuz, doğru veya yanlış bilgileri birbirine göndermektedir. Bu durum kişi veya

kuruluşlar için hem avantaj, hem de bir dezavantaj sağlayabilir. Eğer kuruluş, web’de

yer alan bilgi söylenti trafiğini kontrol edemezse, kötü niyetli kişilerin ortaya

atabilecekleri iddiaların büyük gruplar arasında yayılmasını engelleyemeyecektir.

Örneğin İntel Pentium işletmecileriyle ilgili olarak ortaya çıkan kriz ilk olarak internette

yer alan forumlarda duyurulmaya başlanmıştır. Buradan da yazılı ve görsel basına

yayılmıştır. Bu nedenler kuruluşlar kendileri ile ilgili yazılı ve görüntülü basında yer

alan haberleri izlemek için nasıl kaynak arıyorlarsa, sanal ortamda da kendileri ile ilgili

olarak yer alan bilgileri izleyecek bir mekanizma ve kaynak oluşturmalıdırlar (Okay ve

Okay, 2011: s.559-560)

61

2.12. Radyo ve Televizyonun Halkla İlişkiler Aracı Olarak Kullanılması

Radyo halkla ilişkiler uygulamalarında çok sık kullanılan etkili bir araçtır. 20. yüzyılın

ilk on yılında radyonun bulunmasıyla, basında olduğu gibi, matbaa ve dağıtım şartlarına

bağlı bulunmayan, okuma yazma bilmeyen bir izleyici grubuna bile ulaşabilen bir

iletişim aracı ortaya çıktı. Ulusal önderler, özellikle bunalım dönemlerinde, halkla

dolaysız bir biçimde seslenmenin, söylevlerinin yazılı basın tarafından yansıtılmasını

beklemekten daha iyi olduğunu kısa zamanda anladılar. Başlangıçta radyo özellikle bir

eğlence aracı idi. Ancak 1930’lardan itibaren radyo ile yayınlanan haberler önem

kazandı ve böylece gazeteciliğin yeni bir dalı oldu (Bıyık, 2007: s.18-19)

Halkla ilişkiler uzmanı radyoyu kullanırken “ölü gün” olayından yararlanabilir. Ölü

günlerde haberlerin azlığı nedeniyle halkla ilişkileri yapılacak kuruluşa ilişkin

haberlerin ilk sırada yer alması sağlanabilir. Dolu günlerde yayınlanması mümkün

olmayan bir mesajın, radyolarda ölü günlerde yayınlanma olanağı bulunmaktadır.

Kamuya gönderilecek mesajların zamana karşı yarışı yok ise, bu ölü günleri beklemekte

yarar vardır. Hafta sonlarında doluluk yalnızca spor olayları içindir. Daha doğrusu

cumartesi ve Pazar günlerinde haberler içinde yer alabilmek çok daha kolaydır

(Kazancı, 1996: s.296)

Radyo gücünü sesten aldığı için, kullanılan sunucuların sesleri, iletilmek istenen

olayların sesleri ve kullanılan müzik burada etkili olmaktadır. Genellikle yayın yapan

radyoların sayısı televizyonlara oranla çok daha fazla olduğu ve çok sayıda program

aynı anda dinleyiciler tarafından alınabildiği için, radyo yayını yapan bu istasyonlar

belli hedef gruplarına, bunların yaş, sosyal statüleri veya boş zaman ilgilerine göre

uzmanlaşmak durumunda kalmaktadırlar. Bu durum ise halkla ilişkiler uzmanı

açısından büyük bir avantaj haline gelmektedir. Çünkü bu şekilde seslenmek istediği

hedef grubuna uygun mecranın seçimini daha rahatlıkla gerçekleştirebilmektedir (Okay

ve Okay, 2009: s.154)

Televizyonun söyleneni görüntü ile güçlendirmesi, görüntüyü ön plana getirip belirli

düşünce ve görüşü oluşturmaya yardımcı olması kuşkusuz onun daha etkin bir duruma

getirmektedir. Sesin gücüne görüntünün gücüde eklenmektedir (Kazancı, 1996: s.298).

Yaşamımızda televizyonun etkilerini, öteki iletişim araçlarından daha büyük ölçüde

duyarız. ABD’de 1400’den çok televizyon istasyonu bulunmaktadır. Yapılan

kestirimlere göre, 88 milyondan daha çok ailenin televizyonu vardır. Ortalama bir

62

Amerikan ailesi günde yedi saatten fazla süreyle televizyon izlemektedir (Karalar, 1998:

s.248).

Halkla ilişkiler için önemli bir araç olan televizyonda, kuruluşa ilişkin olumlu iletilerin

yayınlanması temel amaç olmakta ve halkla ilişkiler faaliyetleri ana haber

bültenlerinden magazinlere kadar, birbirinden çok farklı birçok programda kuruluş için

yer bulmaya çalışmaktadır. Akılda kalıcılığı sağlayan görsel bir araç olan televizyon

dikkatleri uzun süre üzerinde tutması, toplumda güvenilir bulunması gibi sebeplerle en

etkili kitle iletişim aracı konumundadır ve halkla ilişkiler aracı olarak bilgi verme,

eğitme, dünyayı tanıtma gibi amaçlarla çok sık kullanılmaktadır (Bulut, 2008: s.23).

Televizyonun halkla ilişkiler alanında kullanılması için yayın zamanı, süresi, hedef

kitle, sunuş ve programla ilgili özelliklerin göz önünde bulundurulması gerekir. Halkla

ilişkiler uzmanı TV zamanında kullanımında ve bu iletişim aracının kapsadığı alanın

radyodan daha sınırlı olduğunda kuşkusuz ki bilgi sahibidir. Ancak televizyondaki bir

programın yaratacağı büyük etkinin de bilincindedir. Çünkü televizyon karşılıklı

konuşmaya, içtenliğe ve soysan etkileşime ağırlık veren etkileme gücü çok yüksek bir

kitle iletişim aracıdır (Ertekin, 1983: s.88)

Özel radyo ve televizyonların ortaya çıkmasıyla beraber halkla ilişkiler uygulamalarında

önemli değişiklikler ortaya çıkmaya başlamıştır. Çünkü devlet radyo ve televizyonunun

çok ciddi ve sıkı biçimde riayet ettiği hukuki düzenlemeler ve etik kurallarını, özel

televizyonlar pek dinler gözükmemektedir (Kazancı, 1996: s.298-299)

Halkla ilişkiler görevlilerinin, halkla ilişkiler çalışmalarında radyo ve televizyonlardan

yararlanırken, doğal olarak uymaları gereken bazı kurallar vardır. Bu kuralları şöyle

sıralayabiliriz (Özüpek, 1996: s.44-45):

Hedef /alıcılar ulaştırılacak iletilere ilişkin tüm bilgi ve belgeler, radyo –

televizyon haberci ve programcılarına ulaştırmalıdır.

Radyo-televizyon yayıncılarına ulaştırılacak bilginin, doğru ve kolay anlaşılır

biçimde düzenlenmiş olmasına özen gösterilmelidir. Yayıncıların, kurum

reklamı ya da propagandası için kullanılmaları gibi girişimden kesinlikle

kaçınılmalıdır.

Radyo-televizyon habercileri ve programcılarının, kuruluşun en üst düzey

yöneticileriyle kolayca ilişki kurabilmeleri sağlanmalıdır.

63

Yoğun halkla ilişkiler programlarının uyguladığı kampanya dönemlerinde,

radyo-televizyon yayıncılarının bilgiye hızlı ulaşabilmeleri, ellerinde

malzemeleri antene kolayca aktarabilmeleri için gerekli önlemler alınmalıdır.

Yayıncıya kolaylık sağlamak halkla ilişkiler uzmanının temel görevidir.

Radyo-televizyon yayınlarında yer alacak kişilerin konularına egemen olmaları,

giyim ve görünümleriyle temsil ettikleri kuruluşun konumuna uygun bir imaj

oluşturmaları sağlanmalıdır.

Radyo ve televizyon yayıncıları, yoğun halkla ilişkiler çalışmaları dışında da,

değişik zamanlarda meydana gelen gelişmelerden bilgili kılmanın yolları

aranmalıdır. Özel temaslar, özel dosyalar, fotokopiler, özel yemek ve

söyleyişiler, bu amaçla yapılacak çalışmalardır(Gürgen, 1994: s.75).

Radyo-televizyon yayıncılarıyla ilişki, yalnız kendi uğraşlarıyla ilgili bilgi almak

için değil, onlardan bilgi almak içinde geçerlidir. Sürekli gelişmelerin içinde

olan ve izini süren radyo-televizyon yayıncıları aynı zamanda halkla ilişkiler

sorumluluklarının en iyi özel kaynağı durumunda olabilirler.

Radyo-televizyon haber bültenleri ve programları özenle izlenmelidir. Halkla

ilişkiler görevlisinin kendi kurumunu ya da alanını ilgilendirecek çeşitli bilgiler

bu yayınlarda aktarmaktadır geri beslemenin bir yolu da, halkın dilinden ve

gözünden yayın yaptıüı varsayılan radyo ve televizyonda söylenenlerden

yararlanmaktır.

Eğer hakla ilişkiler temsilcileri bu unsurları olduğu gibi eksiksiz bir şekilde yerine

getirdikleri takdirde günümüzün en etkili kitle iletişim aracı olan radyo ve

televizyondan en iti şekilde yararlanıp kurum veya ürün imajını en güzel şekilde

yücelteceklerdir.

Ancak halkla ilişkiler uzmanları yazılı basında olduğu gibi görsel basında da bir takım

bültenler vb. basını bilgilendirici malzemeler halkla ilişkileri uygulayabilmek için

yollamaları gerekmektedir.

2.12.1. Radyo İçin Hazırlanan Basın Bültenleri

Radyo, geniş bir dinleyici kitlesini etkileyerek, alışkanlık ve güven yaratır. Böylelikle

radyoya kişisel yakınlık hissedilir ve yüz yüze ilişkiye yakın bir durum yaratılır. Diğer

araçlara göre radyo, çok farklı demografik özellikleri olan geniş kitlelere erişmede daha

64

hızlı bir haber dağıtma özelliğine sahiptir. Halkla ilişkiler yazarları, radyodan, basın

bültenleri, açık oturumlar, sohbet programları, röportajlar, kamusal duyurular, kısa

duyurular gibi çeşitli şekillerde yararlanırlar.

Radyoların çoğu, halkla ilişkiler uzmanlarından gelen bültenleri düzenleyerek

yayınladığı için, birçok kuruluş basın bültenlerini aynen radyoya da göndermektedirler.

Ancak ilkeli, titiz çalışan, iyi bir kurum veya halkla ilişkiler ajansı radyoya göndereceği

bülteni radyonun özelliklerine göre farklı bir formatta hazırlar (http://notoku.com).

Halkla ilişkiler uzmanları radyolar için basın bülteni hazırlarken daha etkili olması

açısından bazı noktalara dikkat etmeleri gerekmektedir. Bu noktalar (Peltekoğlu, 2004:

s.217-218)

Basitleştirmek, kolay anlaşılır olmak, radyo haber bültenleri için anahtar

sözcüktür.

Cümleler kısa, kullanılan dil güncel olmalı, karmaşık kavramlar daha anlaşılır

hale getirilmeli, konu açıkça ifade edilmeli ve dolaylı anlatımdan kaçınılmalıdır.

Dinleyicilerin radyoda gün boyunca aynı haberi birden çok kez dinleme imkanı

olmasına rağmen, bültenler sadece bir kere dineleceği varsayılarak

hazırlanmalıdır.

Haber bültenlerinde temel amaç haber vermek olduğuna göre bültenler haber

unsurlarına göre yazılmalı, sınırlı süreye mümkün olan en fazla bilgiyi

sığdırmak için sözcüklerin seçiminde titiz davranılmalıdır.

Sonuçlanmamış bir olayda, bilgilendirmekten kaçıyor izlenimi uyandırmamak

için, mümkün olan en fazla ayrıntı verilmelidir. İlk cümle olayı özetlemeli,

sözcükler özenle seçilmeli ve doğruluğundan emin olunmalıdır.

Radyoların kulağa hitap etmesi nedeniyle, bültenlerin konuşma dilinde yazılması

daha uygundur. Haber bültenleri yazan halkla ilişkiler uzmanı, spikere

sözcüklerin telafuzu konusunda yardımcı olmalı ve parantez içerisinde doğru

söyleyiş biçimini yazmalıdır.

Haber bülteni yazarken dramatik olmalı ama melodramatik olmamalıdır.

Örneğin, 100 hektarlık bir kereste alanın yanması durumunda, “Bir milyon

metre karelik ağaçlık alan yangınla mahvoldu gitti” demek yerine, “40 odalı ev

65

eşyası inşa edilebilecek kerestelik orman alanı yandı” ifadesinin kullanılması

daha uygundur.

Radyo sese dayalı iletişim aracı olduğu için, radyoya yönelik haber bültenleri,

spikerin kolaylıkla okuyabileceği, dinleyicilerin ise rahatlıkla anlayabileceği

biçimde ve spikerin dakikada ortalama 150-160 sözcük okuyabileceği göz önüne

alınarak yazılmalıdır.

Ortalama bir cümle 10 sözcükten oluşmalıdır.

Basın bültenlerinde kullanılan kısaltmalardan konuşma lisanına uygun olarak

yazılması gereken bültenlerden kaçınılmalıdır. Örneğin, D.M.O. yerine Devler

Malzeme Ofisi şeklinde yazılmalıdır.

Numaralar rakamla yazıldıktan sonra parantez içerisinde yazıyla belirtilirse olası

yanlışlığın önüne geçilmiş olunur. Örneğin, 5.950.000. TL( beş milyon dokuz

yüz elli bin)

2.12.2. Televizyon İçin Hazırlanan Haber Bültenleri

Televizyona gönderilecek olan basın bültenleri de aynı yine yazılı basına gönderilecek

olan bültenler gibidir. Ancak bu bültenlerde mutlaka konuyla ilgili görsel malzemenin,

yani görüntünün eşlik etmesi gerekmektedir (Okay ve Okay, 2009: s.155)

Basılı kitle iletişim araçların ve radyoda olduğu gibi televizyonun daha halkla ilişkiler

alanında kullanımında, haber bültenleri önemli yer tutmaktadır. Radyo haber

bültenleriyle yazımları bakımından büyük farklılık göstermemektedir. Ancak televizyon

haber bültenleri de hazırken bazı önemli noktalara dikkat etmek gerekmektedir. Bunlar

(Peltekoğlu, 2004: 221), (http://notoku.com).

Televizyona görsel malzeme35 mm slayt, 16 mm film ya da video teyp olarak ve

renkli hazırlanmalıdır.

Görüntü ve ses uyumlu, görüntüler slayt kullanılsa bile hareketli ve canlı

olmalıdır.

Basılı bülteni TV’ye ulaştırmak en az masraflı yollardan biridir, film ya da

videokaset hazırlanması ve çoğaltılması ise maliyeti arttırdığı için, belirli bir

hedef kitlenin ilgi alanına giren veya gündemde olan konularda hazırlanacak

filmlerin veya programların yayınlanacağından önceden emin olunmalıdır.

66

Televizyon için hazırlanan bu mesajlar mutlaka profesyonel film ve televizyon

uzmanları, kurgucular ve yazarlar tarafından hazırlanmalıdır.

Gönderilen metnin, film kaydının her sahnesinin süresi açık olarak

belirtilmelidir.

2.12.3. Basın Konferansı

Yazılı basın mensuplarına yönelik olarak basın konferansı ile ilgili anlatılan bütün

hususlar görsel medya içinde geçerlidir. Fakat televizyonda basın mensupları için dikkat

edilecek nokta rahatlıkla çekim yapma imkanlarının sağlanması, televizyoncuların

kullanmak istedikleri prizler, ışıklandırma ve diğer konularda yardımcı olunmasıdır.

Basın konferansına katılmaya televizyonculara ise kurumun kendi çektiği görüntüleri

konferanstan kısa bir süre sonra televizyon kuruluşlarına ulaştırılmalıdır. Bunu yaparken

alanında eğitimli kişileri kullanmak gerekir. Aksi taktirde montajı ve çekimi güzel

olmayan bir konferans görüntüleri televizyon haberlerinde yer bulma şansı yoktur

(Okay ve Okay, 2009: s.160).

Aynı zamanda konferansın kuruluş tarafından çekilmesi maddi açıdan hem zaman, hem

de maddi açıdan bazı zorlukları beraberinde getirir. Bunun önüne geçebilmek için

televizyon basın mensuplarını konferansa katılmayı ikna etmektir.

Konferansın konuları kadar toplantıya katılanlar ve olayın kamuoyuna duyurulması da

önemlidir. Konu güncel olmalı, önemli olmalı ve olabildiğince geniş bir kitlenin ilgi

alanına girmelidir. Konferansların yer ve zaman seçimine de özen göstermek gerekir.

Halkla ilişkiler açısından önemli olan, konferansın kitle iletişim araçlarında yer alması,

yankı bulması ve ilgi çekmesidir (belgeler.com).

Radyo için konferans daha kolaydır. Eğer radyo gazetecileri gelip kayıt yapmamışlarsa,

konferanstan hemen sonra radyoya uygun bir bülten ile radyo gazetecileri konferanstan

gerekli bilgileri alabilir.

2.12.4. Basın Gezileri

Basın gezilerine televizyon ekiplerinin katılması kuruluşlar için büyük bir avantajdır.

Basın gezilerine çok gerekli olduğunda, kuruluşun anlatmak istediği şeyin ancak bir

gezi ile gerçekleşmesi durumunda çıkıldığı için, televizyon için görsel malzeme zaten

gezi sırasında hazırlanabilir. Bu nedenle kuruluşun halkla ilişkiler sorumluları,

televizyon kanallarına gezi ile ilgili davetiye gönderdikten sonra bunları takip ederek,

67

televizyon gazetecilerinin de bu geziye katılmayanlarını sağlamaya çalışmalılar. Elbette

ki bu gezinin basın mensupları gelmesini sağlayacak bir konuda olması gerekmektedir

(Okay ve Okay, 2009: 161).

2.12.5. Basın Dosyası

Basın dosyaları daha önce anlatıldığı biçimde radyo ve televizyon kanalları için

hazırlanırken, radyo içinde farklı bir biçimde, radyonun anlatımı anlatım tarzına göre

uygun bir dille hazırlanması gerekmektedir. Ayrıca radyoya gönderilecek olan basın

dosyalarına iletilmek istenilenlerin mesajı kasete kaydedilerek gönderilebilir. Burada ise

dikkat edilmesi gereken nokta, mesajı okuyacak olan kişinin ses tonunun böyle bir

yayın için uygun olmasıdır. kasede kaydedilen mesajın mutlaka yazılı olarak da

dosyanın içinde yer alarak üzerinde süresinin de belirtilmiş olması gerekmektedir.

Televizyon içinse bir basın dosyası gönderilmesi gerekiyorsa burada da görüntün yer

aldığı bir kasetin eşlik etmesi uygun olacaktır (Okay ve Okay, 2009: s.162)

Kuruluşun içerisinde bulunduğu bazı özel durumlar veya o sırada düzenlendiği bir

etkinlik basına yönelik çalışmaları gerekli kılmaktadır. Bunlar: sergiler, fuarlar,

yarışmalar, festivaller sırasında basını bilgilendirici faaliyetler ve kriz durumu içerisinde

basınla olan ilişkilerdir

2.13. Sergiler

Bir halkla ilişkiler aracı olarak sergiler, kurum ya da kuruluşu tanıtmak, bir ürün ya da

hizmeti tanıtmak için kullanılır.

Halkla ilişkiler etkinlikleri açısından, genellikle kuruluşun saygınlığını arttırmak,

alıcılara kuruluşun yapıp ettikleri ya da yapacakları konusunda ayrıntılı bilgi vermek

amacı güden sergilerin etkili, çarpıcı ve akıllarda kalıcı kalabilmesi için, kullanılan

görsel malzemenin olabildiğince açık olması gerekir (Çamdereli, 2000: s.77).

Sergiler sürelerine göre sürekli, geçici, gezici ve uluslar arası sergiler olarak ayrılabilir.

Sürekli sergiler, genellikle kuruluşların bulundukları yerde gerçekleşir ve sürekli

düzenlenirler (Asna, 1998: s.125). Geçici sergiler ise belli bir süre için açılırlar.

Kuruluşlar ürünlerini ve çalışmalarını bu süre içinde sergilerler. Gezici sergilerin yer

değiştirmeye elverişli teknik özellikleri olması gerekir. Bu tür sergiler hedef kitlenin

bulunduğu yere götürülür. Uluslar arası sergiler ise çok daha geniş kapsamlı olup çok

çeşitli ürünlerin tanıtılmasını amaçlar (Yavuz, 2008: s.53)

68

Kuruluşları ve onların çalışmalarını tanıtıcı nitelikteki sergiler belirli koşullara uymak

zorundadır. Bu koşullar beklenen sonucu elde etmeyi kolaylaştırır. Her şeyden önce

sergi, anlatmak istenileni kolayca anlatabilmelidir. Görüntüler olabildiğince açık

olmalıdır. Görüntülerin verilmesinde mantıksal bir sıra izlenmekte yarar vardır.

Resimler ve çizgiler, ayrıca ve eğer mümkünse tamamlayıcı nitelikteki market ve

panolarla desteklenmelidir. Maketlerin ilginç olmasının ayrı bir değeri vardır. Sergiler

“sokaktaki adam” hitap ettiği, edebileceği için basit bir anlatım içinde ve bu anlayışa

uygun olarak düzenlenmelidir. İzleyeni sergi sırasında etkilenmiş bir durumda

görebilmek için, sergilerin merak uyandırma ve beğenilme katsayısı yüksek olmalıdır.

İster gazici ister sürekli olsun halkla ilişkiler görevlileri sergileme sürecini izlemeli ve

bunları kuruma veya kurum belleğine aktarmalıdır (Kazancı, 1996: s.303).

2.14. Fuarlar

Fuarlar, kuruluşların ürün ve hizmetlerini ziyaretçilere sundukları ve alıcı ile satıcının

karşılaştıkları etkinliklerdir. Bir ülke tarafından düzenlenen ve o ülke tarafından üretilen

malların bir başka ülkede sergilenmesi biçiminde evrensel nitelikte fuarlarda

yapılabilmektedir.

Fuarlar, genel konularda olduğu gibi, çeşitli ihtisas konularında da düzenlenmektedir.

Bu fuarları gezmeye gelen kişilere zaman zaman dağıtılan hediyeler fuara gelen

ziyaretçileri o kuruluşa yakınlaştırabilecektir. Bu tür çalışmalarda amaç, izleyenlerin

özelliklerini ve beklediklerini dikkate alarak doğru mesajlar vermek ve böylelikle

kuruluşun amaçlarına tanıtımı gerçekleştirmektir (Özer, 2009: s.70)

Fuarlar düzenlenirken, zamanla daha iyi yapılmalıdır. Seyahatler, alışverişler özel

törenlerin yoğun olarak gerçekleştirildiği dönemlerde, örneğin bayram yılbaşı öncesi

gibi, daha olumlu sonuçlar beklenebilir (Gürüz, 2003: s.78)

Bir fuara katılım öncesi de çok önemlidir. Bu fuara katılma ya da katılmama kararı

verilirken incelenmesi gereken bazı noktalar vardır. Bunlar (Onal, 2000: s.75):

Fuarın sektörümüz ve örgütümüzle ilişkisi.

Hedef kitlelerimizi ilgilendirip ilgilendirmeyeceği.

Fuarı düzenleyen kuruluşun ciddiyeti ve başarı şansı.

Aynı fuar daha önce düzenlendiyse başarılı olup olmadığı ve ziyaretçi sayısı.

69

Fuara daha önceki yıllarda katılan ve bu yıl katılacak olan firma ve kuruluşlar.

Fuarın düzenleneceği salon ya da alanın fiziksel durumu ve ulaşım noktaları.

Bize önerilen standın durumu

Mali koşullar ve bütçemizin durumu

Ülkemizde, büyük şehirlerin çoğunda, her yıl ulusal ve uluslar arası düzeyde fuarlar

açılmaktadır. Yaz aylarına rastlayan fuarlar genellikle 15-20-30 gün açık kalmaktadır.

Fuarlar yöre ürünlerinin ağırlık kazandığı, aynı zamanda bir gezi, dinlence ve eğlence

mekanları oluşturdukları için mesajları iletimi ve imaj bakımından elverişli ortamlardır

(Bülbül, 2000: s.80)

2.15. Yarışmalar

Halkın ilgisini çeken yarışmalar düzenlemek veya halkın ilgisi çeken yarışma

programlarına sponsor olarak kuruluş adından söz edilmesini sağlamak, tanıtım

açısından önemlidir. Bu şekilde kamuoyunda olumlu bir imajın oluşması da

kaçınılmazdır. Yarışmalar geniş halk kitlelerini hedef alabileceği gibi kuruluşların

faaliyet alanına yönelik düzenlediği çeşitli meslek gruplarını da hedef alabilmektedir

(Kazan, 2007: s.33)

Bu tür yarışmalar ayrıca araştırma niteliğindedir. Yarışmalara katılım çokluğu halkın

kuruluşa duyduğu ilginin bir göstergesi olacaktır. Yarışmalar kurum dışında olabileceği

gibi kurum içerisinde de personelin motivasyonu sempatisini kazanmak içim yapılabilir

(Yavuz, 2008: s.53).

Yarışma sonucunun kamuoyuna medya aracılığıyla duyurulması ve bunun için

düzenlenen tören kurum hem medyada yer almasını ve dolayısıyla kamuoyunca

tanınmasına imkan verecek, hem de son yıllarda gelişen sosyal sorumluluk anlayışının

da yerine getirildiğini gösterecektir (Asna, 1998: s.132)

Yarışmaların bir kısmı, yalnız katılımcılar arasında değil, bu yarışmada kullanılan

ürünler arasındaki mukayeseye de olanak verir. Ürünlerin kalitelerinin test edildiği

ortamı oluşturmaktadır (Tikveş, 2003: s.83)

2.16. Festivaller

Halkla ilişkiler tekniği içinde çeşitli toplumsal olaylardan yararlanmaya çalışır. Bu tür

olaylar önemli birer fırsattır. Bir kentin kuruluşu ya da önemli bir ürünün tanıtımı ve

70

dolayısıyla tüketimi hızlandırmak için düzenlenen yöresel düzeydeki festivaller kadar

ülke düzeyinde ses getiren önemli film, müzik festivalleri halkla ilişkiler görevlilerine

böyle bir fırsat vermektedir. Kuruluşun yakın çevreleri kendileri için çok önemlidir.

Kuruluşun kenti ya da bölgesi böyle bir festivale ev sahipliği yapıyorsa, o kentteki

kuruluşların bu tür festivallerde yer ve rol almasında mutlak zorunluluk bulunur

(Kazancı, 1996: s.300)

Yapılan festivallerin amacına ulaşıp ulaşmadığı da sorgulanması gerekir. Hazırlıksız,

plansız yapılan bazı festivaller fayda yerine zarar verdiği, bazen hiçbir kazanımı

olmayan amaçsız organizasyonlar şeklinde gerçekleştiği görülmektedir (Yavuz, 2008:

s.55).

2.17 Kriz Durumunda Basın İle İlişkiler

Kriz yönetimi son yıllarda halkla ilişkilerin uzmanlık alanlarından birisi haline

gelmiştir. 1980’li yıllara kadar kriz yönetimi kavramı pek bilinmemesine rağmen bu

tarihten sonra yaşanan birçok felaket kuruluşların “kriz yönetimi”ne yönlenmelerine ve

halkla ilişiler firmalarının da kriz yönetimi kavramını benimseyerek, bu alanda

danışmanlıklar yapmaya başlamasına neden olmuştur (Okay ve Okay, 2009: s.187)

Bir kuruluşun karşılaştığı herhangi bir kriz durumunda alınacak önlemleri tek kişinin

karalaştırması yerine, bir ekibin değişik görüşler ifade ederek farklı boyutlarda krizin

değerlendirmesi ve uygulanacak kararları alması daha isabetli olacaktır. Bir kriz olması

halinde, bunu mümkün olduğunca önleyecek bir kriz yönetimi bir kriz yönetimi

ekibinin oluşturulması gerekmektedir. Bu ekipte en üst yönetim, halkla ilişkiler veya

iletişim yöneticisi, finans müdürü, hukuk, üretim, yatırımcı ve hissedarlarla ilişkiler,

pazarlama/reklam/tele-pazarlama, veri iletişim ve büro hizmetleri gibi bölümlerin

yetkili temsilcileri bulunmalıdır (Okay ve Okay, 2011: s.358)

Örgütteki kriz ekibi üyelerinin, bilgiye gösterdikleri tepki kriz aşmada büyük rol

oynamaktadır. 24 saat boyunca etraftaki iletişim kanalları açık olmalıdır. Neyin iletilip

neyin iletilemeyeceğini açıklığa kavuşturmak için, kriz ekibinin devamlı olarak

hazırlıklı olması gerekmektedir. Kriz gibi zor günlerde iletişim kurmak şarttır. İletişim

kanalları, duygularının ve düşüncelerinizi örgüt içine ve dışına taşımanın tek yoludur.

Hangi mesajların iletilmeye layık olup, hangilerinin iletilmeye layık olmadığına lider-

yönetici karar vermelidir. Bu iletişim tarzı örgütün değer yargılarının bir aynası

olacaktır (Akdağ, Bu da ancak ayrıntılara önem vermekle gerçekleşebilir, Bu amaçla

71

kriz yönetiminde etkili bir iletişim sisteminin kurulması için aşağıdaki önlemler

alınmalıdır (Peker-Aytürk, 2000: 394, Akratan, Akdağ):

Örgüt içinde etkin bir bilgi akışı sağlanmalıdır.

Kriz anında iletişim kurulacak kişi ve örgütlerin listesi güncelleştirilmiş olarak

hazır olmalıdır.

Basın ve medya temsilcilerinin sürekli yararlanacağı bir Basın Merkezi

kurulmalı; basına gerekli destek hizmetler sağlanmalıdır.

Kriz yönetim Merkezi Koordinatörlüğü bünyesinde basına, vatandaşlara ve

kamuoyuna 24 saat hizmet verecek olan Basın ve Halkla İlişkiler Bürosu

kurulmalıdır. Basın ve Halkla İlişkiler Bürosu şefi, aynı zamanda kriz yönetim

merkezi sözcüsü olarak, kurum adına basına ve kamuoyuna bilgi sunmalı ve

açıklamalarda bulunmalıdır.

Kriz yönetimince alınan kararlar öncelikle görevli personele iletilmelidir.

Özellikle abartılı, yanlış, gerçek dışı, moral bozucu, yıpratıcı, panik ve korku

yaratıcı ve tahrip edici dedikodulara, bilgi ve haberlere karşı derhal gerçekçi ve

aydınlatıcı açıklamalar yapılmalıdır.

Kriz yönetiminin zor bir yanı, günümüzde şirketlerin karşılaştığı tüm sorunların hemen

görünür, fark edilir olmasıdır. Günümüz medyasında, sadece krizler değil, şirketin karşı

karşıya kaldığı birçok olan örgütle ilişkili olan hedef kitlenin gündemine girer

(Özdemir, 1994: s.92).

Dünyada halkla ilişkilerin önde gelen firmalarından Hill&Knowlton, kriz yönetimi ile

ilgili olarak “10 altın kural”ı şöyle sıralar (Kadıbeşegil, 2003: 135):

Sorumluluğu üstlenin,

Olumsuz kimlik ile kriz arasındaki farkı yakalayın ve yanıtlarını buna göre

düzenleyin,

Yanıt süresince araştırmalardan yararlanın,

Başkasının sizin adınıza konuşmasını sağlayın,

Basını düşmanınız gibi değil, müttefikiniz gibi görün,

Mahkemeye verildiğinizi varsayın,

72

Web ortamından gözünüzü ayırmayın,

İlginizi, duyarlılığınızı ve empatinizi kanıtlayın,

İlk 24 saati çok ciddiye alın,

Şimdiden kriz yönetimi programınızı hazırlayın.

Kriz dönemlerinde halkla ilişkiler önemli görevler üstlenmektedir. Halkla ilişkilerin en

önemli görevi şirketin hedef kitlesi dediğimiz kişi ve kuruluşlarla iletişimi sağlamasıdır.

Böyle bir iletişim sağlanması ve bunu sağlıklı yürütmesi işletmenin varlığını sürdürmesi

açısından önem taşır.

İyi bir iletişim ortamını sağlaması gereğinden hareketle kriz iletişimi simsinin

oluşturulmasında dikkat edilmesi gereken en önemli noktalar şunlardır (Baran ve

Özdemir, 1994: s.60)

İletme dâhilinde etkin ve güvenilir bir bilgi akışının sağlanması,

Kriz yönetim planında öngörülen her krize hitap edebilecek bir iletişim planı

geliştirilmesi,

Durumunu hiçbir zaman hafife alınmaması planlarda oynama olabileceğini

insani endişelerin giderilmesi gerektiğinin kabul edilmesi,

Kriz iletişim planını sürekli güncel tutulması,

Kriz anında iletişime geçilecek kişilerin güncel listesinin hazır bulundurulması,

Personel için bir iletişim çizelgesinin hazırlanması ve dağıtılması,

Basın merkezinin kurulması ve basın toplantıları için bir odanın ayrılması,

Firmanın tek etkili bilgi kaynağı haline getirilmesi ve krizle ilgili

açıklanabilecek her şey de hemen açıklama yapılması,

Şirket sözcüsünün eğitimi,

İşletmenin tüm birimleri ve hedef kitleleri ile ilgili tüm bilgilerin el altında

tutulması,

Kriz anında kullanılacak medya ve teknikleri belirlenmesi, gerekli hazırlıkların

yapılması,

73

Tüm iletişimi yönetecek halkla ilişkiler yöneticisine mutlaka kriz yönetim

ekibinde yer verilmesi,

Santral görevlilerinin eğitimi ve acil telefon hatlarını belirletip duyurulması,

Olayların açıkça ve dürüstçe anlatılması, açıklanmayacak şeylerin sebebini ve ne

zaman bilgi verileceğinin bildirmesi ve açıklanan her şeyin kanıtlanabilecek

durumda olması,

Kusur varsa açık yüreklilikle belirtilmesi yoksa da suçsuzluğun kanıtlanması

için her yola başvurması,

Durumunu açıklarken krizin etkilerinden kurtulup normal seyre dönülmesi için

yapılanların ve yapılacakların açıklanması,

Alınan kararların öncelikle personele iletilerek içerde huzursuzluk çıkmasına

mutlaka engel olunması takım ruhu yaratılması,

Durumun abartılmaması,

Kriz planına uyulması, şirket misyonunun ve ana hedeflerinin unutulmaması,

Mesajların açık, dürüst, samimi, tarafsız, yapıcı ve kolay anlaşılabilir olması,

Şirket iç ve dışı iletişim kanallarının sürekli açık tutulması problemlerin

görmezden gelinmemesi,

Kriz yönetim ekibinin basın merkezine güvenmesi ve krizi kontrol altına almak

için atılan her adımdan haberdar edilmesi,

Basın merkezi 24 saat hizmet vermesi ve gerekli personelin eğitilip hazır

bulundurulması,

Tüm iletişim sürecinde dürüst, sempatik, açık, kolay ulaşılabilir, tarafsız, yapıcı

ve doğru zamanlı olunması, kayıtsız ve saldırgan bir tutum takınılmaması,

Durumundan duyulan üzüntünün belirtilerek kişilerin her zaman maddi

varlıkların önünde tutulması gerekir.

Kriz sırasında hangi kanallar üzerinden, ne kadarlık bir zaman dilimi içerisinde bilgiler,

bültenler ve diğer bilgilendirici malzemelerin kullanılacağı da çok önemlidir. Kriz

durumunda aşağıdaki zamanlama akışının uygun olduğu saptanmıştır (Okay ve Okay,

2009: s.197)

74

İki saat içerisinde:

Basın bülteni/bildirileri

Online medyanın kullanılması

Yarım gün içerisinde

Basın konferansı düzenlemek

TV ve Radyo yayını için uygun malzemeyi hazırlamak

Bilgilendirici telefon hattı oluşturulmak

Video konferansı düzenlemek

Bir gün içerisinde

Röportaj imkanı sağlamak

Üçüncü şahısların ifadelerine başvurmak

Kurum bülteni yayınlamak

Birkaç gün içerisinde

Basınla arka plan görüşmeleri gerçekleştirmek

Seçilen gazeteci ve kamuoyu önderleriyle yüz yüze dialoğa girişmek

Kurumun kendi yayın organını yayınlamak

İlanlar vermek

Medyada yapılacak açıklamalarda mümkün olduğunca yazılı açıklama yolu tercih

edilmeli muhtemelen medyanın saldırgan tutumu karşısında hazırlıklı olunmalı, medya

durumu istismar etme imkanı tanınmamalıdır.

75

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

HALKLA İLİŞKİLER UZMANLARI VE MEDYA ÇALIŞANLARI ÜZERİNE

BİR ARAŞTIRMA

3.1. Araştırmanın Amacı ve Sorun

Bu çalışmanın temel amacı, halkla ilişkiler uygulayıcılarının medya sektöründe görev

yapan basın mensuplarıyla ilişkileri ve yaşanan sorunları incelemektir. Sorunların

belirlenmesi aşamasında her ili sektörün işbirliksel süreçte karşılaşma alanları, çalışma

ortaklıkları ve birbirlerine bakış açılarından yola çıkılarak ortaya çıkan görüşler dikkate

alınmıştır.

76

3.2. Araştırmanın Kapsam ve Yöntem

Anket çalışması Türkiye’nin başkenti olan Ankara’da yapıldı. Anket çalışması 30

gazeteciye 23 soru yönlendirerek, halkla ilişkiler uzmanlarına da yine aynı şekilde 30

uzmana 21 soru yönlendirerek uygulanmıştır. Ankette kullanılan yöntemler ise, yüz

yüze görüşülerek, e-posta yoluyla gönderimler yaparak ve telefonla görüşülerek

yapılmıştır.

3.3. Araştırmanın Sonuç ve Analizi

Anket sonuçları her iki sektörün cevaplarından yola çıkarak “medya mensuplarının

ortaya koyduğu veriler” ve “ halkla ilişkiler çalışanlarının ortaya koyduğu veriler”

olarak iki grup altında incelenmiştir. Verilerin analizini yaparken anket çözümleme

programı olan SPSS programından yararlanılmıştır.

3.4. Gazeteciler Araştırması

Yazılı basında görev yapmakta olan 30 gazetecinin görüşlerini öğrenmek amacıyla 23

sorudan oluşan ve bir anket formu hazırlanmış ve anket formu yüz yüze ve mail yoluyla

gazetecilere iletilmiştir. Anket formları, gazetecilere mail yolu ile 50 kişiye gönderilmiş

ve bu kişi içerisinde 19 gazeteci geri dönüş yapmış ve geriye kalan 11 gazeteci ile yüz

yüze anket formu uygulanmıştır. Ankete katılım bu kadar küçük olmasının sebebi ise

daha önceden gerekli görüşmelerin gazetecilerle ve sorumlu kişilerle yapılmış

olmamasıdır.

3.4.1. Cinsiyet ve Yaş

Tablo 7: Gazetecilerin cinsiyetleri

Tablo 8: Gazetecilerin yaşları

Frekans Yüzde

Erkek 19 63,3

Kadın 11 36,7

Toplam 30 100,0

77

Frekans Yüzde

25'ten Kücük 5 16,7

25-35 Yaş Arası 10 33,3

36-45 Yaş Arası 14 46,7

46-55 Yaş Arası 1 3,3

56’dan Büyük - -

Toplam 30 100,0

Anketi cevaplayan gazetecilerin %36,7’si kadın, %63,3’ünü ise erkekler

oluşturmaktadır.

Ankete katılan gazetecilerin yaş aralıkları ise %16,7’sini (5) 25’ten küçük, %33,3’ünü

(10) 25-35 yaş aralıkları, %3,3 (1) gibi az bir oranla 46-55 yaş aralıkları

oluşturmaktadır. Anketi cevaplayan gazetecilerin en yüksek yaş aralıkları %46,7 (14) ile

36-45 yaş aralıkları olurken, anketi cevaplayan gazeteciler içerisinde 56 ve üstü yaşı

olan hiçbir gazetecinin olmadığı görülmektedir.

3.4.2. Gazetecilerin Yaptıkları Alanlar

Tablo 9: Gazetecilerin görev yaptıkları alanlar

Frekans Yüzde

Dış Haberler 4 13,3

Spor 3 10,0

Siyaset 12 40,0

Ekonomi 5 16,7

Güncel Haberler 3 10,0

Diğer Alanlar 3 10,0

Toplam 30 100,0

Anketi cevaplayan gazetecilerin görev yaptıkları alanlar %10,0’ar (3) ile güncel

haberler, diğer alanlarda ve spor alanında, %13,3 (4) ile dış haberlerde, %16,7 (5) ile

ekonomi bölümünde ve %40,0 (12) ile siyaset alanında çalışmaktadır. Siyaset alanında

78

çalışan gazetecilerin oranın yüksek olmasının sebebi ise anketi siyasetin en yoğun

olduğu başkentte uygulamamızdan kaynaklanmaktadır.

3.4.3. Gazetecilik Deneyimleri

Tablo 10: Gazetecilerin deneyimleri

Kaç yıldır gazetecilik yapıyorsunuz? Frekans Yüzde

2 Yıldan Az 7 23,3

2-7 Yıl Arası 4 13,3

8-13 Yıl Arası 10 33,3

14 Yıldan Fazla 9 30,0

Toplam 30 100,0

Anketi cevaplayan gazetecilerin %33,3’ü (10) “8-13 yıl arası” gazetecilik mesleğini

yürütürken, basın mensuplarının %30,0’u (9) “14 yıldan fazla” gazetecilik mesleğini

yaptıklarını belirtmişlerdir. En düşük oran ise %13,3 (4) ile “2-7 yıl arası” gazetecilik ya

yapanlar olmuştur. “2 yıldan az” oranının (%23,3) “2-7 yıl arasından” fazla olması,

gazetecilik mesleğinin belli bir zaman aralığında durakladığı daha sonra gazetelerin

çoğalması tekrar hareketlendiğini çıkartabiliriz

3.4.4. Gazetecilerin Halkla İlişkiler Faaliyetiyle/ Mesleğiyle Olan Bağlantıları

Gazetecilere mesleklerini uygularken kuruluşların halkla ilişkiler faaliyetleriyle

karşılaşıp karşılaşmadıkları ve bu faaliyetlerin daha çok neler olduğunu sorulmuştur.

Tablo 11: Karşılaşılan halkla ilişkiler çalışmaları

79

Aşağıda halkla ilişkiler çalışmalarında hangisi ile daha sık karşılaşıyorsunuz? Frekans Yüzde

Basın Bildirileri/Bültenleri 21 70,0

Basın Konferansları 3 10,0

Basın Seyahatleri 3 10,0

Halkla İlişkiler Uzmanlarıyla Kişisel Toplantılar 1 3,3

Yeni Teknolojiler Aracılığıyla Kuruluşun Gazetecilere Hitap Etmesi 2 6,7

Toplam 30 100,0

Bu verilere göre gazetecilerin en sık karşılaştıkları halkla ilişkiler faaliyetleri %70,0

(21) oranı ile basın bildirileri/bültenleridir. Gazetecilerin %96,7’si (29) halkla ilişkiler

uzmanlarıyla kişisel toplantıları şimdiye kadar hiç yapmadıklarını belirtmişlerdir. Batı

basınında bilgilendirmek için çok sık kullanılan basın konferanslarıyla gazeteciler

%10,0 (3) gibi küçük bir oranla karşılaşmaktadırlar. Yine gazetecilerin yanıtlarından

anlaşılacağı üzere basın seyahatleri ile %10,0 (3) ile karşılaştıkları görülmektedir.

Anketten anlaşıldığı kadarıyla çağımızda zirveye çıkmış olan yeni teknolojileri halkla

ilişkiler uzmanları pek kullanmadıkları görülmektedir.

80

Tablo 12: Günlük ortalama nasıl bülteni/bildirisi sayısı

Günde ortalama kaç basın bülteni/bildiri alıyorsunuz? Frekans Yüzde

Hiç Almıyorum 1 3,3

1-5 Arası 13 43,3

6-10 Arası 8 26,7

10'dan Fazla 8 26,7

Toplam 30 100,0

Gazeteciler genellikle günde %43,3 (13) ortalama ile 1-5 arası bildiri/bülten aldıklarını

ifade etmişler, %26,7’şer (8) oranla gazeteciler 6-10 arası ve 10’dan fazla, %3,3 (1) gibi

küçük bir oranla gazeteciler hiç almıyorum cevabını vermişlerdir.

Tablo 13: Basın konferanslarına yönelik davet oranları

Basın konferanslarına yönelik davetleri ne sıklıkla alıyorsunuz? Frekans Yüzde

Günde Birkaç Tane 11 36,7

Haftada Birkaç Tane 7 23,3

Haftada Bir 5 16,7

Günde Bir 4 13,3

Yanıtsız 3 10,0

Toplam 30 100,0

81

Tablo 14: Basın konferansı davetlerine hangi durumda gidildiği

Aldığınız basın konferansı davetlerine hangi durumlarda gitmeyi tercih ediyorsunuz? Frekans Yüzde

Genellikle Gitmeyi Tercih Etmiyorum 3 10,0

Çok Fazla İlgimi Çeken Konferansa 8 26,7

Çalıştığım Alanla İlgili Konulardaki Tüm Konferanslara 15 50,0

Tanıdığım Halkla İlişkiler Temsilcisinin Düzenlediği Konferanslarına 2 6,7

Yanıtsız 2 6,7

Toplam 30 100,0

Basın konferansına yönelik davet alan gazetecilerin %36,7 (11) ile günde birkaç tane

aldıkları bu ise %23,3 (7) ile haftada birkaç tane aldıkları görülmektedir. Basın

konferanslarına yönelik alınan bu davetlere gazetecilerin yarısı %50,0 (15) ile çalıştığım

alanla ilgili konulardaki tüm konferanslara gittiğini belirmiş ve bunu ise %26,7 oranında

çok fazla ilgimi çeken konferansa seçeneği izlemiştir.

Tablo 15: Basın seyahatlerine yönelik davet oranları

Halkla ilişkiler amaçlı basın seyahatlerine yönelik davetleri ne sıklıkla alıyorsunuz? Frekans Yüzde

Hiç Almıyorum 3 10,0

Haftada Birkaç Tane 5 16,7

Haftada Bir 17 56,7

Günde Bir 1 3,3

Yanıtsız 4 13,3

Toplam 30 100,0

82

Tablo 16: Basın seyahatlerine davetlerine hangi durumda gidildiği

Basın seyahatlerine yönelik davetleri basın mensupları genellikle %56,7 (17) oranlara

“haftada bir” aldıklarını dile getirmişlerdir. Bu oranı %16,7 (5) ile “haftada birkaç tane”

izlemektedir. Hiç basın seyahati daveti almayan gazetecilerin oranı ise %10,0 (3) olarak

görülmektedir. Gazeteciler aldıkları bu davetiyelere %53,3 (16) oran ile “çalıştığım

alanla ilgili konulardaki tüm seyahatlere” gittiklerini belirtmişlerdir. Bu soruyu ise

%23,3 (7) oranında gazeteciler yanıtsız bırakmışlardır.

Tablo 17: Basın bildirilerinin/bültenlerinin değerlendirilmesi

Size gelen basın bildirilerini/bültenlerini aşağıdaki noktalar bakımından nasıl değerlendirirsiniz?

Katılıyorum

%

Katılmıyorum

%

Yanıtsız

%

Güvenilir 53,3 23,3 23,3

İyi hazırlanmışlardır 33,3 46,7 20,0

Araştırmada zaman tasarrufu sağlarlar 30,0 50,0 20,0

Gereksizdir 20,0 66,7 13,3

Fazla gönderilmektedir 80,0 6,7 13,3

Yeni konular için öneriler sunmaktadır 33,3 46,7 20,0

Gerekli bilgileri içermektedirler 30,0 53,3 16,7

Araştırmanın yerini almaktadırlar 10,0 76,7 13,3

Eleştirel olmayan haber yazımına yol 50,0 46,7 3,3

Frequency PercentGenellikle Gitmeyi Tercih Etmiyorum

2 6,7

Çok Fazla İlgimi Çeken Seyahatlere2 6,7

Çalıştığım Alanla İlgili Konulardaki Tüm Seyahatlere 16 53,3

Tanıdığım Halkla İlişkiler Temsilcisinin Seyahatlerine 3 10,0

Yanıtsız 7 23,3Toplam 30 100,0

83

açmaktadırlar

Anketi cevaplayan gazetecilerin çoğu %53,3 ile yazılı basına gönderilen basın

bildirilerini/bültenlerini “güvenilir” bulmaktadır. Fakat gazeteciler %46,7 oranla

bildirilerin/bültenlerin “iyi hazırlanmadıklarını” belirtmişlerdir. Gazetecilerin %50,0’ı

basına gönderilen bilgilendirici malzemelerin “araştırmada tasarruf sağladıklarına”

katılmadıklarını belirmişler, %66,7’si gönderilen bildirilerin “gereksiz” olduğunu,

%80,0 gibi büyük bir oranda gazetecilerin halkla ilişkiler uzmanlarının bilgilendirici

malzemelerini “fazla gönderdiklerini” belirmişleridir. Bildirilerin %53,3 ile “gerekli

bilgi içermediklerini”, %76,7 ile “araştırmanın yerini almadıklarını” belirtmişlerdir.

Gazeteciler “eleştirel olmayan haber yazımına yol açmaktadır” konusunda ikiye

bölünmüş, gazetecilerin yarını bu duruma katıldığını belirtirken diğer yarısı ise

katılmadıklarını ifade etmişleridir.

Tablo 18: Halkla ilişkiler faaliyetlerinin gündem üzerindeki etkisi

Halkla ilişkiler uzmanlarından size gelen bildiriler veya diğer halkla ilişkiler amaçlı faaliyetler çalışma gündeminizi ne şekilde etkliyor? Frekans Yüzde

Hiç etkilenmiyor 4 13,3

Çok nadir etkileniyor 15 50,0

Sık sık etkileniyor 5 16,7

Her zaman etkileniyor 5 16,7

Yanıtsız 1 3,3

Toplam 30 100,0

Halkla ilişkiler uzmanın basına yönelik faaliyetlerindeki en büyük amaç onun

gündemini etkileyerek, kendi kuruluşu lehine basında yer almaktır. Ancak bu araştırma

sonuçlarına göre görünüyor ki, bu faaliyetler “çok nadir olarak” %50,0 gibi bir oranla

medyanın gündemini etkileyebilmektedir.

84

Tablo 19: Gazetecilerin çalıştıkları alanlara göre halkla ilişkilerin gündemlerini etkileme

durumu

Halkla uzmanlarından size gelen bildiriler veya diğer halkla ilişkiler amaçlı faaliyetler aşağıdaki çalışma alanlarından hangisini ne kadar etkiliyor?

Hiç Etkilemiyor

%

Çok Nadir Etkiliyor

%

Sık Sık Etkiliyor

%

Her Zaman Etkiliyor

%Yanıtsız

%

Siyaset 10,0 26,7 40,0 23,3 -

Ekonomi 23,3 46,7 23,3 3,3 3,3

Kültür/Sanat 46,7 30,0 6.7 16,7 -

Güncel 16,7 46,7 16,7 10,0 10,0

Spor 30,0 36,7 13,3 6,7 13,3

Dış Haberler 23,3 40,0 10,0 10,0 16,7

Magazin 66,7 13,3 3,3 3,3 13,3

Bu verilere göre, halkla ilişkiler faaliyetlerinin gündemlerini “her zaman etkiliyor”

diyenler arasında en yüksek orana %23,3 ile “siyaset” alanında çalışan gazetecilere ait

olduğu görülmektedir. Bunu takip eden ise %16,7 ile “kültür/sanat” alanı gelmektedir,

ancak yine aynı gruptaki gazeteciler “hiç etkilenmiyor” diyenler arasında da %46,7 gibi

çok yüksek bir orana sahip olduğu görülmektedir. “Sık sık etkileniyor” diyenler ise

%40,0 ile yine siyaset alanında çalışan gazetecilere ait olduğu, “çok nadir etkileniyor”

diyenlerin ise %46,7’şer oranla “güncel” ve “ekonomi” alanına ait olduğu ifade

edilmektedir. “Hiç etkilenmiyor” diyen gazetecilerin çalışma alanı ise %66,7 ile

“magazin” alanı olduğu açıkça görülmektedir.

Gazetecilere zaman zaman halkla ilişkiler uygulayıcılarından armağanlar geldiği bilinen

bir durum, ancak bu armağanların niteliği de büyük önem taşımaktadır. Gazetecilere

yönlendirilen; “ Halka ilişkiler uzmanları size zaman zaman armağanlar gönderiyor mu?

Eğer cevabınız “evet” ise bu armağanları hangi durumlarda kabul ediyorsunuz veya

etmiyorsunuz?” sorusuna gazetecilerden %53,3’ü “hayır” cevabını verirken,

gazetecilerin %46,7’si ise “evet” cevabını vermişlerdir. “Bu armağanları hangi

durumlarda kabul ediyorsunuz veya etmiyorsunuz?” sorunun devamıydı ve alınan

yanıtlar aşağıdaki gibi olmuştur.

85

Tablo 20: Gazetecilerin armağanlara yaklaşımı

Kabul Ediyorum

%

Kabul Etmiyorum

%Yanıtsız

%

Kuruluşu hatırlatıcı ufak bir armağan

46,7 10,0 43,3

Ürünü/hizmeti tanıtıcı bir armağan 47,7 13,3 40,0

Belli bir maddi değeri olan bir armağan

13,3 40,0 46,7

Çalışmamı, işimi kolaylaştırıcı bir armağan

40,0 10,0 50

Çok büyük bir maddi değer yoksa, bu ürünün (örn. Cep telefonu) veya hizmetin (örn. Yeni açılan bir tatil köyünde tatil) verilmesi

40,0 16,7 43,3

Gazeteciler “kuruluşu hatırlatıcı ufak bir armağan (%46,7)”, “ürünü/hizmeti tanıtıcı bir

armağan (%46,7)” veya “işini kolaylatıcı bir armağanı (40,0)” kabul etmekte herhangi

bir sakınca görmemektedirler. Ancak “belli bir maddi değeri olan” bir armağanı veya

ürünün ya da hizmetin kendilerine verilmelerine çok olumlu değerlendirmemektedirler.

Ancak belli bir maddi değeri olan ürünü kabul edip etmedikleri sorusuna gazetecilerin

%46,7’si cevap vermemiştir.

Tablo 21: Gazeteciler açısından büyük reklam verenlerin halkla ilişkiler çalışmaları

Evet

%

Hayır

%

Yanıtsız

%

Çalıştığınız yayın organın büyük reklam verenlerin halkla ilişkiler çalışmalarına daha fazla yer vermek için kendinizi zorunlu hissediyor musunuz?

33,3 60,0 6,7

Yukarıdaki soru ile ilgili üstlerinizden baskı görüyor musunuz?

10,0 60,0 30,0

Gazeteciler bu reklam verenlerin haberlerini yapmakta kendilerini zorunlu

hissetmedikleri (%60,0) ve gazetecilerin düşük bir oranı (%10,0) bu konuda üstlerinden

baskı gördüklerini ifade etmişlerdir. Yani araştırmayı uyguladığımız gazeteciler, büyük

86

reklam verenin daha çok haberini yapalım mantığının çok da yaygın olmadığı

görülmüştür.

Tablo 22: Gazetecilerin yoğun olduğu dönemlerde halkla ilişkilerden yararlanmaları

İşinizin çok yoğun olduğu dönemlerde halkla ilişkiler çalışmalarından daha fazla yararlandığınızı düşünüyor musunuz? Frekans Yüzde

Hayır 15 50,0

Evet 9 30,0

Yanıtsız 6 20,0

Toplam 30 100,0

Anket sonucuna baktığımız anketi uyguladığımız gazetecilerin yarısı yani %50,0’si (15)

“hayır” cevabını vermektedir. %30,0’u (9) ise yararlandığını belirtirken, %20,0’si (6)

soruyu yanıtsız bırakmıştır.

Tablo 23: Gazeteciliğin pasifleşmesi

Gazetecilik mesleğinin halkla ilişkiler çalışmalarından dolayı pasifleştiğini düşünüyor musunuz? Frekans Yüzde

Hayır 15 50,0

Evet 15 50,0

Yanıtsız - -

Toplam 30 100,0

Gazeteler çalışan basın mensupları, gazetecilin halkla ilişkiler faaliyetleri yüzünden

pasifleştiği düşünce ankete katılan gazeteciler tarafından yarı yarıya olduğu

görülmektedir.

87

Tablo 24: Halkla ilişkiler çalışmalarının gazetecilik mesleğine etkisi

Halkla ilişkiler çalışmalarının mesleğinizi olumlu etkilediğini düşünüyor musunuz?

Frekans

%

Yüzde

%

Hayır 10 33.3

Evet 17 56,7

Yanıtsız 3 10,0

Toplam 30 100,0

Ankete bakıldığında anketi cevaplayan gazetecilerin halkla ilişkiler çalışmalarının

gazetecilik mesleğini olumlu etkilediği yönünde (%56,7-17) görüş birliği olduğu

görülmektedir. Buna karşılık anketi cevaplandıran gazetecilerin %33,3’ü (10) tam tersi

halkla ilişkiler çalışmalarının gazeteciliği olumsuz etkilediği yönünde görüşlerini ifade

etmektedirler.

Tablo 25: Halkla ilişkiler çalışmalarında kişisel tanışıklık

Sizinle kişisel teması-tanışıklığı olan halkla ilişkiler uzmanlarının haberlerine daha fazla yer verdiğinizi düşünüyor musunuz?

Frekans

%

Yüzde

%

Hayır 20 66,7

Evet 7 23,3

Yanıtsız 3 10,0

Toplam 30 100,0

Bu verilere göre gazeteciler için halkla ilişkiler uzmanlarıyla kişisel tanışıklıklar çok

fazla önem taşımadığı %66,7 (20) gibi bir oranla açıkça görülmektedir.

88

Tablo 26: Gazetecilerin patronları hakkında olumlu haber yapma durumları

Evet

%

Hayır

%

Yanıtsız

%

Çalıştığınız yayın organının sahibinin, sahip olduğu başka iş dalları hakkında olumlu haber konusunda bir zorunluluk hissediyor musunuz?

36,7 53,3 10,0

Yukarıdaki soru ile ilgili üstlerinizden baskı görüyor musunuz?

13,3 56,7 30,0

Gazetecilerin %36,7’si bu faaliyet alanları hakkında olumlu haber yapma konusunda

kendilerini zorunlu hissettikleri ve 13,3’ü de üstlerinden bu konuda baskı gördüklerini

ifade ederken %30,0’u da bu soruya yanıt vermemektedir. Gazetecilerin patronları

hakkında olumlu haber yapma oranları, büyük reklam verenlerin halkla ilişkiler

çalışmalarını değerlendirme oranına göre birazcık daha yüksek çıkmıştır. Yani

gazeteciler kendi patronlarının iş kolları hakkında kendilerini daha fazla zorunlu

hissetmektedir.

Tablo 27: Halkla ilişkiler mesleğini uygulayacakların kökeni

Halkla ilişkiler mesleğini uygulayanların

gazeteci kökenli olması gerektiğine inanıyor

musunuz?

Frekans

%

Yüzde

%

Hayır 10 33,3

Evet 19 63,3

Yanıtsız 1 3,3

Toplam 30 100,0

Bu verilere göre gazetecilerin büyük çoğunluğu %63,3 (19) ile “evet” cevabını vererek,

halkla ilişkile sorumlularının gazetecilik kökenli olması gerektiğini ifade etmektedirler.

Buna karşılık gazetecilerin %33,3’ü (10) gazetecilerin halkla ilişkiler temsilcilerinin

gazetecilik kökenli olmasının gerek olmadığı görüşünü belirtmektedirler.

89

3.5. Hakla İlişkiler Sorumlularına Yönelik Araştırma

Kuruluşların halkla ilişkiler temsilcilerine e-mail yöntemi ile ulaşmaya çalıştım. Halkla

ilişkiler temsilcilerinin e-maillerine ulaşmak için Ankara Halkla İlişkiler Derneğinden

yardım alarak 45 kişiye 21 soruda oluşan bir anket formu yönlendirilmiştir. Ancak

yolladığımız 45 halkla ilişkiler temsilcisinden 30’u geri dönüş yaparak anket formuna

katkıda bulunmuşlardır. Yaptığımız bu anketin sonuçları ayrıntılı olarak aşağıda

verilmektedir.

3.5.1 Cinsiyet ve Yaş aralığı

Tablo 28: Cinsiyet

Cinsiyetiniz nedir? Frekans Yüzde

Erkek 11 36,7

Kadın 19 63,3

Toplam 30 100,0

Tablo 29: Halkla ilişkiler sorumlularının yaşları

Hangi yaş aralığındasınız? Frekans Yüzde

25'ten Küçük 4 13,3

25-35 Yaş Arası 16 53,3

36-45 Yaş Arası 8 26,7

46-55 Yaş Arası 2 6,7

56’dan Büyük

Toplam 30 100,0

Ankete katılan halkla ilişkiler sorumlularının yarısından fazlasını %63,3 (19) ile

kadınlar, %36,7’sini (11) erkekler oluşturmaktadır. Halkla ilişkiler temsilcilerinin yaş

aralıkları ise %53,3 (16) ile en fazla “25-35 yaş aralığı” olduğu görülmektedir. Bu oranı

%26,7 (8)ile “36-45 yaş aralığı” izlemektedir.

90

3.5.2. Halkla İlişkiler Strateji ve Teknikleri

“Sizce aşağıdaki çeşitli halkla ilişkiler yöntem, teknik ve uygulamalarının, kamuoyunda

ve hedef gruplarda iyi bir imaj oluşturmada önem dereceleri nedir?” şeklinde

araştırmamızda sorduğumuz soruya yanıtlar aşağıdaki gibi olmuştur:

Tablo 30: Halkla ilişkiler strateji ve teknikleri

Önemsiz

%

Önemli

%

Çok Önemli

%Yanıtsız

%

Basın ile ilişkiler - 16,7 83,3

TV ile ilişkiler - 23,3 76,7 -

Radyo ile ilişkiler 6,7 36,7 56,7 -

Özel olaylar düzenlemek - 66,7 33,3 -

Sponsorluk - 73,3 26,7 -

Kurumsal reklam yayınlamak - 80,0 20,0 -

Kurum kimliğini pekiştirmek - 76,7 23,3 -

PR açısından yeni teknolojileri değerlendirmek

- 63,3 36,7 -

Halkla ilişkiler uygulayıcıları açısından basınla ilişkiler %83,3 oranla “çok önemli”

olarak değerlendirilmiştir. Televizyon da halkla ilişkiler temsilcileri açısından %76,7 ile

“çok önemli” olduğu gözükürken, radyonun ise yine %56,7 ile “çok önemli” olduğu

görülmektedir. Son zamanlarda yaygınlaşan ileri teknolojilerinin halkla ilişkiler

açısından kullanılması konusu da %63,3 gibi bir oranla “önemli” olarak gözükmektedir.

“Medya ile ilişkilerde kullandığınız yöntemleri sıklık açısından değerlendiriniz?

şeklindeki sorumuza verilen cevaplar şöyle olmuştur:

91

Tablo 31: Halkla ilişkiler yöntemleri

Kullanılmaz

%

Nadiren Kullanılır

%Kullanılı

r

%

Çok Sık Kullanılır

%Yanıtsız

%

Basın bültenleri - - 33,3 66,7 -

Basın konferansı

3,3 6,7 60,0 30,0 -

Basın seyahati /basın gezisi

- 46,7 66,7 6,7 -

Gazetecilerle kişisel toplantılar

3,3 33,3 56,7 3,3 3,3

Yeni teknolojiler aracılığıyla basına hitap etmek(int,pr.cd)

- 13,3 63,3 23,3 -

Verilere bakıldığında “çok sık kullanılan” yöntem olarak basın bültenler/bildirileri

olduğu gözükmektedir. Anketi cevaplandıran halkla ilişkiler yöneticileri basın

konferanslarını %60,0 ve basın gezisi/seyahati ise %66,7 oranla “kullanılır” olduğunu

belirtmektedirler. Gazetecilerle kişisel toplantılar ise halkla ilişkiler tarafından %56,7 ile

“kullanılır” iken öten yandan %33,3 gibi oldukça yüksek bir oranda “nadiren

kullanıldıkları” görülmektedir. Halkla ilişkiler yöneticileri için gazetecilere daha kolay

ulaşma yöntemlerinden birisi olan yeni teknolojileri ise %63,3 il3 “kullanılır” yöntemler

olarak ifade edilmektedir.

92

Tablo 32: Basın Bülteninin/Bildirisinin Hazırlandığı Durumlar

Aşağıdaki durumlardan hangisi söz konusu olduğunda basın bildirisi/bülteni hazırlıyorsunuz? Frekans Yüzde

Yeni ürün/hizmet tanıtmak için 3 10,0

Basını kuruluşlardaki gelişmeler hakkında bilgilendirmek için

Kuruluşta meydana gelen önemli değişiklikleri duyurmak için 2 6,7

Kuruluşta meydana gelen ilginç bir gelişmeyi duyurmak için 2 6,7

Kriz durumunda iletişimi sağlayabilmek için

Hepsi 23 76,7

Toplam 30 100,0

Halkla ilişkiler sorumluları tarafından en fazla işaretlenen şık %76,7 ile hepsi seçeneği

olmuştur. Zaten halkla ilişkiler sorumlusunun görevi, şirket imajına uygun olan etik

kuralları çerçevesinde şirketin itibarını yükseltmek adına bütün işleri yerine

getirmelidir.

Tablo 33: Basın bülteninin/bildirisinin gönderildiği aralıklar

Basın bildirilerini/bültenleri hangi aralıklarla gönderiyorsunuz? Frekans Yüzde

Gerekli olduğunda 19 63,3

Aylık olarak - -

Hazırladıkça göndermeli 9 30,0

Düzenli olarak her hafta 2 6,7

Düzenli olarak iki hatada bir - -

Diğer - -

Toplam 30 100,0

93

Çıkan bu sonuca baktığımız da halkla ilişkiler sorumlularının %63,3 (19) ile “gerekli

olduğunda” basın kuruluşlarına basın bildirisi/bülteni yollamak gerektiğini ifade

etmektedirler. Buna karşın halkla ilişkiler temsilcilerinin %30,0’u (9) basın

bildirilerini/bültenlerini “hazırladıkça gönderilmeli” şeklinde bir iadelerinin olduğu

gözlemlenmektedir.

Halkla ilişkiler sorumlularının bir başka sorumluluğu da hazırladıkları basın

bültenlerini/bildirilerini basın kuruluşlarına yollarken seçici davranım davranmamaları

noktasıdır. “Basın bildirilerini/bültenlerini gönderirken seçici davranılmalı mı, yoksa

tüm basın yayın kuruluşlarına gönderilmeli mi? sorusunu gazetecilere yönlendirilmiştir

ve çıkan sonuç aşağıdaki gibidir:

Tablo 34: Basın bültenlerinin/bildirilerinin kimlere gönderilmesi gerektiği

Tablomuza baktığımızda hiçbir halkla ilişkiler sorumlusunun soruyu yanıtsız

bırakmadığı ve en halkla ilişkiler temsilcilerinin %53,3 (16) ile büyük bir çoğunluğunun

basın yayın kuruluşlarının hiçbirini ayırmadan “tümüne gönderilmeli” dediklerini ifade

etmişlerdir. Buna karşın %46,7’si (14) basın bildirisi/bülteni basın yayın kuruluşlarına

gönderirken daha “seçici davranılmalı” gerektiğini belirtmişlerdir.

Frekans Yüzde

Seçici davranılmalı 14 46,7

Tümüne gönderilmeli 16 53,3

Yanıtsız - -

Toplam 30 100,0

94

Tablo 35: Gönderilen basın bültenlerinin/bildirilerin yayınlama durumu

Medya çalışanlarına gönderdiğiniz basın bültenlerinin/birlilerinin yayınlanma durumu nedir? Frekans Yüzde

Şimdiye kadar hiç yayınlanmadı 1 3,3

Nadiren yayınlanıyor 7 23,3

Yayınlanma olasılığı yüzde elli 14 46,7

Gönderdiğim her bülten yayınlanır 8 26,7

Toplam 30 100,0

Ankete katılan halkla ilişkiler sorumlularının verdikleri cevaplara gönderilen basın

bültenlerinin yayınlanma durumları %46,7 (14) ile “yayınlanma olasılığı yüzde elli”

olduğu gözükmektedir. Bu oranı %26,7 (8) ile “gönderdiğim her bülten yayınlanır”

takip ederken, %23,3 (7) ile “nadiren yayınlanıyor” seçeneği işaretlenmiştir.

Tablo 36: Basın bildirilerini/bültenlerin yayınlanmasını garantileyecek yöntem

Basın bültenlerinin{bildirilerinin yayınlanmasını garantileyecek yöntem aşağıdakilerden hangisidir? Frekans Yüzde

Haber değeri taşıması 7 23,3

Haber değeri+gazetecilerle kişisel ilişki 9 30,0

Tüm kamuoyunu ilgilendiren olay ilginç olay 4 13,3

Bülteni gönderdikten sonra takip edilmesi 3 10,0

Uygun medyaya uygun yayın dili 3 10,0

Kurumun iyi bir itibara sahip olması 3 10,0

Diğer - -

Yanıtsız 1 3,3

Toplam 30 100,0

95

Bu verilere basına yollanan bilgilendirici malzeme bildiri ve bültenlerin yayınlama

durumunu garantileyecek yöntem halkla ilişkiler sorumlularına için %30,0 (9) ile “haber

değeri+gazetecilerle kişisel ilişkiler” olduğunu gözükmektedir. Gazetecilere yatığımız

anketten “kişisel tanışıklık önemli?” sorusu karşısında gazetecilerin büyük bir

çoğunluğu önemli olmadıklarını vurgulamışlardır. Halkla ilişkilere göre önemli olduğu

gözükmektedir.

Tablo 37: Gazetecilerle kişisel ilişkiler

Kuruluşun medyada haber değeri taşıması için, gazetecilerle kişisel ilişkilerin ne kadar önemli olduğunu düşünüyorsunuz? Frekans Yüzde

Hiç önemli değil - -

Önemsiz 2 6,3

Önemli 14 46,7

Çok önemli 14 46,7

Toplam 30 100,0

Halkla ilişkiler sorumlularının geneli kişisel ilişkilerin %46,7’şer oranla “çok önemli”

ve “önemli” olduğunu belirtmektedir.

Tablo 38: Gündemin etkilenmesi

Basına yönelik çalışmalarınızın medya gündemini etkilediğine inanıyor musunuz? Frekans Yüzde

Hayır 17 56,7

Evet 11 36,7

Yanıtsız 2 6,7

Toplam 30 100,0

Bu verilere baktığımız çıkan sonuç halkla ilişkiler çalışması çerçevesinde basın yayın

kuruluşlarına gönderilen bilgilendirici malzemelerin %56,7 (17) ile gündemi

etkilemediği ortaya koymaktadır. Çıkan verilerde ise %36,7 (11) oranında halkla

ilişkiler çalışmalarının medyanın çalışma gündemini etkilediğini ifade etmektedir.

96

Tablo 39: Medya mensuplarına armağanlar verilmesi

Medya mensuplarına yönelik çalışmalarınızda onlara zaman zaman armağanlar vermeyi uygun görüyor musunuz/armağanlar verilmeli mi? Frekans Yüzde

Hayır 15 50,0

Evet 8 26,7

Yanıtsız 7 23,3

Toplam 30 100,0

Yukarıda görüldüğü üzere aktif olarak halkla ilişkilerle uğraşan uzmanlar medya

mensuplarına armağanlar verilmesini %50,0 gibi oranla uygun bulmamaktadırlar. Fakat

ankete katılan gazetecilerin %23,3’ü bu soruyu yanıtsız bırakmaları dikkatten

kaçmamıştır.

Tablo 40: Verilen armağanların türü

Medya çalışanlarına ne tür armağanlar veriyorsunuz?

Uygun

%

Uygun Değil

%Yanıtsız

%

Kuruluşu hatırlatıcı ufak bir armağan

56,7 - 43,3

Ürünü/hizmeti tanıtıcı bir armağan 53,3 56,7

Belli bir maddi değeri bir armağan 6,7 36,7 56,7

Gazetecinin çalışmasını, işini kolaylaştırıcı bir armağan

26,7 16,7 56,7

Çok büyük maddi değer yoksa bir ürünün (örn. Cep telefonu) veya hizmeti (örn. Yeni açılan bir tatil köyünde tatil verilmesi)

13,3 30,0 56,7

Buna göre halkla ilişkiler uzmanları “kuruluşu hatırlatıcı ufak bir armağan” veya

“ürünü/hizmeti tanıtıcı bir armağan” vermekte herhangi bir sakınca görmemektedir

(56,7). “Belli bir maddi değeri olan armağanlara” ise uzamanlar karşı çıktıklarını

(%36,7) gösterilen tabloda anlamaktayız.

97

Tablo 41: Gazetecilerle Kişisel Tanışıklık

Sizinle kişisel teması-tanışıklığı olan gazetecilerin sizin haberlerinize sizin haberlerinize daha fazla yer verdiklerini düşünüyor musunuz? Frekans Yüzde

Hayır 3 10,0

Evet 26 86,7

Yanıtsız 1 3,3

Toplam 30 100,0

Anket formunu yönlendirdiğimiz halkla ilişkiler uzmanları, gazetecilerle olan kişisel

ilişkiler sonucu haberlerinin medyaya gönderilen bilgilendirici malzemelerin daha fazla

yer edindiğini %86,7 gibi oranla ifade etmişlerdir.

Tablo 42: Halkla ilişkiler çalışmalarının gazetecilik mesleğine etkisi

Halkla ilişkiler çalışmalarının gazetecilik mesleğini olumlu etkilediğini düşünüyor musunuz? Frekans Yüzde

Hayır 2 6,7

Evet 27 90,0

Yanıtsız 1 3,3

Toplam 30 100,0

Halkla ilişkiler temsilcilerinin bu cevaplarına göre halkla ilişkiler çalışmaları gazetecilik

mesleğini olumlu etkilediği, gazetecilik mesleğine yardım ettikleri görülmektedir.

98

Tablo 43: Gazeteciliğin pasifleşmesi

Gazetecilik mesleğinin halkla ilişkiler çalışmalarında dolayı pasifleştiğini düşünüyor musunuz? Frekans Yüzde

Hayır 28 93,3

Evet 2 6,7

Yanıtsız - -

Toplam 30 100,0

Anketteki verilen sonuçlarına bakacak olursak halkla ilişkiler uzmanları bu soruya

%933 gibi büyük bir karşı çıktıkları gözükmektedir. Sadece ankete katılan uzmanların

%6,7’si gazeteciliği pasifleştirdiği kanısında olduğu görülmektedir.

Tablo 44: Gazetecilerin iş yoğunluğunun halkla ilişkiler malzemelerin üzerindeki etkisi

Gazetecilerinin işlerinin çok yoğun olduğu zamanlarda halkla ilişkiler çalışmalarından daha fazla yararlandıklarını düşünüyor musunuz? Frekans Yüzde

Hayır 2 6,7

Evet 27 90,0

Yanıtsız 1 3,3

Toplam 30 100,0

Halkla ilişkiler temsilcilerinin %90,0’si gazetecilerin işlerinin yoğun olduğu

dönemlerde, kendilerinin yapmış olduğu halkla ilişkiler çalışmalarından daha fazla

yararlandıkları görüşünü taşımaktadır.

Tablo 45: Büyük reklam verenlerin halkla ilişkiler çalışması

Hayır Evet Yanıtsız

Gazetecilerin çalıştıkları yayın organının büyük

reklam verenlerin halkla ilişkiler çalışmalarına

daha fazla yer verdiğini düşünüyor musunuz? 3,3 93,3

3,3

Yukarıdaki soru ile ilgili sizce üstlerinden

baskı görüyorlar mı?43,3 44,3

13,3

99

Ankete katılan halkla ilişkiler temsilcileri %93,3 gibi büyük bir oranla gazetecilerin

büyük reklam veren kuruluşların halkla ilişkiler faaliyetlerine daha fazla yer verdiklerini

dile getirmiş ve bu konuda %44,3 oranında üstlerinden baskı gördükleri için daha fazla

yer vermek durumunda kaldıkları gözükmektedir.

Tablo 46: Gazete sahiplerinin başka iş dalları hakkındaki haberler

Gazeteciler çalıştıkları yayın organının sahibinin, sahip olduğu başka iş dalları hakkında daha fazla olumlu haber yaptıklarını düşünüyor musunuz? Frekans Yüzde

Hayır 2 6,7

Evet 28 93,3

Yanıtsız - -

Toplam 30 100,0

Ankete cevap veren halkla ilişkiler temsilcileri gazetecilerin patronlarının sahip

oldukları başka iş dalları hakkında daha olumlu haber yaptıklarını ifade etmektedir

(93,3).

Tablo 46: Halkla ilişkiler mesleğini uygulayacakların kökeni

Gazeteciler çalıştıkları yayın organının

sahibinin, sahip olduğu başka iş dalları

hakkında daha fazla olumlu haber

yaptıklarını düşünüyor musunuz? Frekans Yüzde

Hayır 21 70,0

Evet 8 26,7

Yanıtsız 1 3,3

Toplam 30 100,0

Halkla ilişkiler faaliyetlerinde bulunanların gazetecilik tecrübesinin bulunması uzun

yıllar boyunca sektörde aranan bir niteliktir. Hatta bu özellik günümüzde de devam

etmektedir. Gazetecilerin bu konu hakkında ifadeleri, halkla ilişkiler mesleğini aktif

100

olarak yapacak bir uzmanın gazetecilik kökenli olması gerektiğini belirtmiştir. Halkla

ilişkiler uzmanları is bu yargının tam tersi bir ifade ile %70,0 gibi bir oranla halkla

ilişkiler mesleğini yapmak için gazeteci kökenli olmamanın bir sakıncası olmadığını

ifade etmektedir.

101

SONUÇ

Yapılan araştırmada görülmüştür ki, halkla ilişkiler faaliyetleri Türkiye’de gazeteciler

için çok büyük bir önem taşımamaktadır. Bunda, pek çok özel ve kamu kuruluşlarında

hala halkla ilişkiler biriminin olmayışı veya olanlarında da yeterince işlevlerini yerine

getiremedikleri söylenebilir. Gazeteciler, halkla ilişkileri kendi haberleri için bir bilgi

kaynağı olarak değerlendirmemektedirler ve gazetecilere göre halkla ilişkiler,

araştırmanın yerini almamaktadır.

Ne gazetecilerin halkla ilişkiler alanında fazla çalışmak istemediklerinden, ne de

kuruluşların halkla ilişkiler sorumlularının çok fazla gazeteci kökenli olmayışından

ötürü denebilir ki, gazeteciler için Türkiye’de halkla ilişkiler çalışılmak istenen bir alan

olmamaktadır, dolayısıyla halkla ilişkilerin bir olarak Türkiye’de yeterinde “halkla

ilişkileri” yapılamamıştır.

Halkla ilişkiler alanını temsil eden kişiler ise gazetecilerin görüşlerinden çok farklı

görüşler öne sürmektedirler. Örneğin halkla ilişkiler uzmanları çalışmalarının medyanın

gündemini etkilediğini düşünürken, gazeteciler tam tersi görüşte olduklarını ortaya

koymuşlardır. Gönderdikleri her bültenin veya iki bültenden birinin yayınladığını ifade

eden halkla ilişkiler uygulayıcılarının da bu ifadeleri de oldukça ilginçtir. Durum eğer

gerçektene böyleyse, halkla ilişkileri yapanların gerçek anlamda yapanların sayısı attığı

zaman halkla ilişkiler uygulayıcıları bir gün tatil verdiği zaman hep beraber gazete

sayfalarının yarısının bomboş olması kalmasına yol açabilir.

Halkla ilişkiler uzmanları

Araştırmamız da ortaya çıkan diğer bir sonuç ise, gazeteciler, halkla ilişkiler temsilcileri

ile olan kişisel temasları onların haberlerini öp plana çıkarmasını etkilemediğini

belirtirken, halkla ilişkiler uzmanları, gazetecilerle olan kişisel ilişkiler, tanışıklıkla

bilgilendirici çalışmalarında haber olarak ön plana çıktığını belirtmişlerdir. Başka bir

sonuç ise gazeteciler, patronlarının başka iş alanları ve büyük reklam verenlerin halkla

102

ilişkiler çalışmalarına daha olum yaklaştıklarını ret erken, bu konuda üslerinden

herhangi bir baskı görmediklerini ifade etmişlerdir. Buna karşın halkla ilişkiler

temsilcileri ise, gazetecilerin bahsi geçen konularda daha fazla olumlu yaklaştıkları ve o

haberli daha çok ön plana çıkardıklarını ve bu konularda da üstlerin den baskı

gördüklerini belirtmişlerdir.

Araştırmadaki bir diğer sonuç da, mesleki tecrübeleri çok olmayan gazetecilerin yoğun

oldukları dönemlerde ve halkla ilişkiler malzemelerinden daha fazla yararlandığıdır.

Mesleki tecrübesi arttıkça halkla ilişkiler malzemelerinden daha az yararlanmaya

başlamaktadırlar.

Gazeteciler, halkla ilişkiler uzmanlarının bildirileri çok fazla yollamasından yakınırken,

aynı zamanda da gönderilen bilgilendirici malzemelerin de güvenilir olduklarını dile

getirmişlerdir. Gazeteciler ayrıca halkla ilişkiler mesleğinin gazetecilik mesleğini %56,7

oranında de olumlu etkilediğini, buna karşın halkla ilişkiler çalışmalarının gazetecilik

mesleğini pasifleştirdiğini de %50,0 oranında olması biraz düşündürücü olmaktadır.

Halkla ilişkiler uzmanlarının bilgilendirici malzeme olarak es sık başvurdukları çalışma

basın bültenleri olmuştur ve basın bu basın bültenleri ve diğer bilgilendirici faaliyetler

medya çalışma gündemini oluşturmada en çok siyaset alanında etkili olduğu ve magazin

konusunda hiç etkili olmadığı ortaya çıkan bir diğer sonuçlardan birisidir

Kendilerine halkla ilişkiler sorumlularından çeşitli armağanlar gelen gazeteciler maddi

değeri çok yüksek olmayanları kabul etmekte bir sorun görmezken, halkla ilişkiler

sorumluların %50,0’si normalde uygun bulmamıştır. Fakat halkala ilişkiler sorumluları

fazla maddi değeri olmayan kuruluşu hatırlatıcı ve gazetecinin işini kolaylaştırıcı

armağanlar göndermeyi uygun bulmaktadır. Halkla ilişkilerin belli bir takım standartlara

ve ahlaki değerlere sahip bir meslek olarak kabul edilmesi isteniyorsa, halkla ilişkilerin

gazetecilere gönderecekleri en iyi armağan bilgilendirici, haber değeri olan

malzemelerdir.

103

KAYNAKÇA

ABADAN, Nermin; Modern Toplumlarda Halkla Münasebet, Todaie Yay., Ankara,

1960

ARSLAN, Ali; Türk Medya Elitler: Bir Durum Tespiti, Sosyoloji Araştırmaları Degisi,

Sayı: 8, 2001

ARSLAN, Ali; Medyanın Toplumsal Gücü, hptt://ilef.ankara.edu.tr/yazi.php?yad=2356,

2003

ASNA, Alaeddin; Public Relations, 2. Baskı, Der Yay., No: 112, İstanbul, 1998

ASNA, Alaeddin; Türkiye’de Kamu Kuruluşlarının Halkla İlişkileri, Todaie Dergisi,

Cilt;2, Sayı: 3, 1968

BALTA PELTEKOĞLU, Filiz; Halkla İlişkiler Giriş, Marmara Üniversitesi Teknik

Eğitim Fakültesi Matbaa Birimi, İstanbul, 1993

BALTA PELTEKOĞLU, Filiz; Halkla İlişkiler Nedir, Beta, İstanbul, 2004

BARAN, Hitay; ÖZDEMİR, Aylin; İşletmelerde Kriz Yönetimi, İstanbul, 1994

BİBER, Ayhan; Halkla İlişkilerde Temel Kavramlar, Nobel Yayın Dağıtım, İstanbul,

2007

BİLGİN, Lale; Olumlu İmaj Yaratmak Halkla İlişkiler, Kum Saati Yayınları, İstanbul,

2010

B.ORRİCK, James; Çev., ONARAN, Dr. Oğuz; Halkla İlişkiler Ders Notları, Ankara

Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Basın Yayın Yüksek Okulu, Ankara,

1967

BUDAK, Gönül; BUDAK, Gülay; Halkla İlişkiler Davranışsal Bir Yaklaşım, Şafak

Matbaacılık, İzmir, 2000

BÜLBÜL, Rıdvan; Halkla İlişkiler ve Tanıtım, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2000.

ÇAMDERELİ, Mete; Ana Çizgileriyle Halkla İlişkiler, Çizgi, Ankara, 2000

ÇERÇİ, Meral; ŞEN, Semra; Halkla İlişkiler, Koordinasyon Dairesi Yayın ve Temsil

Şubesi, Ankara, 1976

104

ÇÖKLÜ, Ece; Halkla İlişkilerde Medya Yönetimi Yeni İletişim Teknolojileriyle, Set-

System Yay., İstanbul, 2004

ERTEKİN, Yücel; Halkla İlişkiler, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü

Yayınları, Ankara, 1983

GEYLAN, Ramazan; İşletmelerde Halkla İlişkiler, Birlik Ofset Yayıncılık, Eskişehir,

1994

GÜLTEKİN, Bilgehan; Halkla İlişkilerde Etkinlik Yoluyla İmaj Oluşturulması, Nobel

Yayın Dağıtım, Ankara, 2006

GÜNKUT, Necdet; Halkla İlişkiler Açısından Basınla İlişkiler, Sevk ve İdare Dergisi,

Sayı: 66, Şubat 1974

GÜRÜZ, Demet; Halkla İlişkiler Teknikleri, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir, 2003

Halkla İlişkiler Derneği; Üye Katalogu, Medya Birikim Yay., 1997

HEKİMGİL, M. Emin; Public Relations- Halkla İlişkiler, Reklam ve Prapaganda,

Ankara, 1968.

KADIBEŞEGİL, Salim; Halkla İlişkilere Nereden Başlamalı, Media Cat Yay, İstanbul,

2003

KADIBEŞEGİL, Salim; Halkla İlişkilerde Temel İlkeler, Tükelmat, İzmir, 1986

KALYON, Yeşim; Halkla İlişkiler, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2007

KARADENİZ, Mustafa; Küreselleşen Dünya’da Daralan Pazar Paylarını Arttırmada

Tutundurma Elemanı Olarak Halkla İlişkiler Faaliyetlerinin Rolü ve Önemi,

Beta, İstanbul, 2010

KARADOĞAN, Ece; ÇAMDERELİ, Mete; OKAY, Ayla; Halkla İlişkiler Kitabı, Emek

Matbaacılık & Tic., İstanbul, 2003

KARALAR, Rıdvan; İşletme Yönetiminde Halkla İlişkiler, Anadolu Üniversitesi

Basımevi, Eskişehir, 1998

KAZAN, Emine; Eski Türkler ve Osmanlı’da Halkla İlişkiler, Yakamoz Yay., İstanbul,

2007.

OKAY, Ayla; OKAY, Aydemir; Halkla İlişkiler Kavram Strateji ve Uygulamaları, Der

Yayınları, İstanbul, 2011

105

OKAY, Ayla; OKAY, Aydemir; Halkla İlişkiler ve Medya, MediCat, İstanbul, 2009

OKTAY, Mahmut; Halkla İlişkiler Mesleğinin İleti Araçları, Der Yay., İstanbul, 1996

ONAL, Güngör; Halkla İlişkiler, Türkmen Kitapevi, İstanbul, 2000

ÖZER, Mehmet Akif; Halkla İlişkiler Dersleri, Adalet Yayınevi, Ankara, 2009

SABUNCUOĞLU, Zeyyat; İşletmelerde Halkla İlişkiler, Ezgi Kitapevi, Bursa, 1992

TENGİLİMOĞLU, Dilaver; ÖZTÜRK, Yüksel; İşletmelerde Halkla İlişkiler, Seçkin

Yay., Ankara, 2004

TORTOP, Nuri; Halkla İlişkiler, Yargı Yay., Ankara, 1993

TORTOP, Nuri; Halkla İlişkiler, Emel Matbaacılık, Ankara, 1973

YATKIN, Mehmet; İnternet, E-Ticaret ve İnternet Reklamcılığı, 2004

YAVUZ, Yrd. Cavit; Halkla İlişkiler, Detay Yayıncılık, Ankara, 2008

Görüşler

KURBAN, Hakkın; Akşam Gazetesi, Ak Parti ve Başbakanlık Muhabiri, Ankara

BİLA, Fikret; Milliyet Gazetesi Ankara Temsilcisi

İnternet

Bıyık, Asiye; Halkla İlişkiler Uygulama Kapsamında Medya İle İlişkilerde Ekonomi

Medyasından Yararlanma Biçimleri, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2007,

http://www.belgeler.com/blg/1czx/halkla-ilikiler-uygulamalari-kapsaminda-medya-ile-

ilikilerde-ekonomi-medyasindan-yararlanma-biimleri-using-forms-off-financial-media-

in-media-relations-within-public-relations-technics, (12.05.2013)

Bulut, Gülenay; Bir Halkla İlişkiler Aracı Olarak Televizyon Haberlerinin Gündem

Kurmadaki Rolü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2008,

http://www.belgeler.com/blg/1ape/bir-halkla-ilikiler-araci-olarak-televizyon-

haberlerinin-gndem-kurmadaki-rol-agenda-setting-role-of-the-television-news-as-a-

public-relations-media, (14.05.2013)

Erkmen, Hüseyin; Basın Bülteni Nasıl Yazılır http://www.cetvel.co/basin-bulteni-nasil-

yazilir/ (09.05.2013)

106

Gökmen, Meltem; Halkla İlişkiler ve Medya İlişkiler: Özerklik mi Bağımlılık mı?,

Galatasaray Üniversitesi, Stratejik İşetişim Yönetimi Yüksek Lisans Pragramı,

http://www.academia.edu/1483103/Halkla_Iliskiler_ve_Medya_Iliskisi_Ozerklik_mi_B

agimlilik_mi, (13.05.2013)

Karagöz, Seda; (2012), Basın Konferansı & Basın Gezisi,

http://prezi.com/fcmltvo0q9bj/basn-konferans-basn-gezisi/, (10.05.2013)

Özüpek, M. Nejat; Halkla İlişkiler Çalışmalarında Basının Rolü, Konya, 1996,

http://www.belgeler.com/blg/24mb/halkla-ilikiler-alimalarinda-basinin-rol,

(13.05.2013)

Şeker, Mustafa; Özel Televizyonlarda Haberin Seçimi ve Yapılandırılması (NTV, ATV

ve SHOW TV Örneği), Doktora Tezi, Konya, 2003,

http://www.belgeler.com/blg/1yrp/zel-televizyonlarda-haberin-seimi-ve-

yapilandirilmasi-ntv-atv-ve-show-tv-rnei-selecting-and-structuring-news-in-private-

television-channels-cases-of-ntv-atv-and-show-tv, (12.05.2013)

WEB_1,(2011) , Basın Makalesi, http://notoku.com/basin-makalesi/ (08.05.3013)

WEB_2, (2013), Basın Bildirsi Nasıl

Hazırlanır,http://www.myeloma-euronet.org/tr/resources/pr_pressreleases.php,

(08.05.2013)

WEB_3, Basın Bülteni Hazırlarken Dikkat Etmeniz Gereken Konular,

http://www.kurumsalhaberler.com/pr/basin-bulteni-nasil-hazirlanir.aspx, (08.05.2013)

WEB_4,http://www.belgeler.com/blg/2dkm/halkla-likiler-ve-medya-likileri,

(14.05.2013)

WEB_5, (2011), Halkla İlişkiler ve Medya İlişkileri, http://notoku.com/halkla-iliskiler-

ve-medya-iliskileri/, (14.05.2013)

WEB_6, (2011), Sosyal medya ve Halkla ilişkiler,

http://beycon.com.tr/sosyal-medya/sosyal-medya-ve-halkla-iliskiler, (10.05.2013)

WEB_7, Broşür, Basın Dosyası, Kitap, El Kitabı, Gazete ve Dergi,

http://modernanadolu.az/dima1982/Sinif%202/Halkla%20Iliskiler%20ve%20Tanitim

107

%20Onlisans/Halkla%20Iliskiler%20Yazarligi/pdf/05%20Halkla%20Iliskiler

%20Yazarligi.pdf, (11.05.2013)

WEB_ 8, (2012) Halkla İlişkiler ve Medya İlişkisi Özerklik mi, Bağımlılık mı?,

http://bianet.org/biamag/medya/140114-ozerklik-mi-bagimlilik-mi, (09.05.2013)

WEB_9, Basın Bültenleri, http://www.belgeler.com/blg/gby/basin-bltenleri,

(09.05.2013)

108

EK 1

GAZETECİLERE UYGULANAN ANKET FORMU

1. Aşağıdaki alanlardan hangisinde çalışıyorsunuz?

( ) Dış Haber ( ) Magazin ( ) Kültür/Sanat ( ) Spor ( ) Siyaset ( )Ekonomi

( ) Güncel Haberler ( ) Diğer Alanlar ( ) Yanıtsız

2. Aşağıdaki halkla ilişkiler çalışmalardan hangisi ile daha sık

karşılaşıyorsunuz?

( ) Basın Bildirileri/Bültenleri ( ) Basın Konferansı ( ) Basın Seyahati

( ) Halkla İlişkiler Uzmanlarıyla Kişisel Toplantılar

( ) Yeni Teknolojiler Aracılığıyla Kuruluşun Gazetecilere Hitap etmesi (internet

pr, cd, danışma telefon hatları vs.)

3. Günde ortalama kaç basın bülteni/bildirisi alıyorsunuz?

( ) Hiç Almıyorum ( ) 1-5 Arası ( ) 6-10 Arası ( ) 10’dan Fazla

( ) Yanıtsız

4. Basın konferanslarına yönelik davetleri ne sıklıkla alıyorsunuz?

( ) Hiç Almıyorum ( ) Günde Birkaç Tane ( )Haftada Birkaç Tane

( ) Haftada Bir ( ) Günde Bir ( ) Yanıtsız

5. Aldığınız basın konferansı davetlerine hangi durumda gitmeyi tercih

ediyorsunuz?

( ) Genellikle Gitmeyi Tercih Etmiyorum

( ) Çok Fazla İlgimi Çeken Konferansa

( ) Çalıştığım Alanla İlgili Konulardaki Tüm Konferanslara

109

( ) Tanıdığım Halkla İlişkiler Temsilcisinin Düzenlediği Konferanslara

( ) Yanıtsız

6. Size gelen basın bildirileri/bültenleri aşağıdaki noktalar bakımından nasıl

değerlendirirsiziniz?

“Basın Bildirileri/Bültenleri” Katılıyorum Katılmıyoru

m

Yanıtsız

Güvenilir

İyi hazırlanmışlardır

Araştırmada zaman tasarrufu

sağlarlar

Gereksizdir

Fazla gönderilmektedir

Yeni konular için öneriler

sunmaktadır

Gerekli bilgileri içermektedirler

Araştırmanın yerini almaktadırlar

Eleştirel olmayan haber yazımına yol

açmaktadırlar

7. Halkla ilişkiler amaçlı basın seyahatlerine yönelik davetleri ne sıklıkla

alıyorsunuz?

( ) Hiç Almıyorum ( ) Günde Birkaç Tane ( )Haftada Birkaç Tane

( ) Haftada Bir ( ) Günde Bir ( ) Yanıtsız

8. Aldığınız basın seyahatleri davetlerine hangi durumda gitmeyi tercih

ediyorsunuz?

110

( ) Genellikle Tercih Etmiyorum

( ) Tüm Yurtdışı Seyahatlerine

( ) Çalıştığım Alanla İlgili Konulardaki Tüm Seyahatlere

( ) Tanıdığım Halkla İlişkiler Temsilcilerinin Seyahatlerine

( ) Yanıtsız

9. Halkla ilişkiler uzmanlarından size gelen bildiriler veya diğer halkla

ilişkiler amaçlı faaliyetler çalışma gündeminizi ne şekilde etkiliyor?

( ) Her Zaman Etkiliyor ( ) Sık Sık Etkiliyor ( ) Çok Nadir Etkiliyor

( ) Hiç Etkilemiyor ( ) Yanıtsız

10. Halkla ilişkiler uzmanlarından size gelen bildiriler veya diğer halkla

ilişkiler amaçlı faaliyetler aşağıdaki çalışma alanlarından hangisini ne kadar

etkiliyor?

Yanıtsız Hiç

Etkilenmiyo

r

Çok Nadir

Etkileniyor

Sık Sık

Etkileniyor

Her

Zaman

Etkileniyor

Siyaset

Ekonomi

Kültür/Sanat

Güncel

Spor

Dış Haberler

Magazin

11. Halkla ilişkiler uzmanları size zaman zaman armağanlar gönderiyorlar mı?

Eğer cevabınız “Evet” ise bu armağanları hangi durumlarda kabul ediyorsunuz

veya etmiyorsunuz?

111

( ) Evet ( ) Hayır

Yanıtsız Kabul

Etmiyorum

Kabul

Ediyorum

Kuruluşu hatırlatıcı ufak bir armağan

Ürünü/hizmeti tanıtıcı bir armağan

Belli bir maddi değeri olan bir armağan

Çalışmamı, işimi kolaylaştırıcı bir armağan

Çok büyük bir maddi değer yoksa, bu

ürünün (örn. Cep telefonu) veya hizmetin

(örn. Yeni açılan bir tatil köyünde tatil)

verilmesi

Evet Hayır Yanıtsız

12. Çalıştığınız yayın organının büyük reklam

verenlerin halkla ilişkiler çalışmalarına daha fazla

yer vermek için kendinizi zorunlu hissediyor

musunuz?

13. On ikinci soru ile ilgili üstlerinizden baskı

görüyor musunuz?

14. İşinizin çok yoğun olduğunuzda halkla

ilişkiler çalışmalarından daha fazla

yararlandığınızı düşünüyor musunuz?

15. Gazetecilik mesleğinin halkla ilişkiler

çalışmalarından dolayı pasifleştiğini düşünüyor

musunuz?

112

16. Halkla ilişkiler çalışmalarının mesleğinizi

olumlu etkilediğini düşünüyor musunuz?

17. Sizinle kişisel teması-tanışıklığı olan halkla

ilişkiler uzmanlarının haberlerine daha fazla yer

verdiğinizi düşünüyor musunuz?

18. Çalıştığınız yayın organının sahibinin, sahip

olduğu başka iş dalları hakkında olumlu haber

konusunda bir zorunluluk hissediyor musunuz?

19. On sekizinci soru ile ilgili üstlerinizden

baskı görüyor musunuz?

20. Halkla ilişkiler mesleğini uygulayanların

gazeteci kökenli olması gerektiğine inanıyor

musunuz?

21. Kaç yıldır gazetecilik yapıyorsunuz?

( ) İki Yıldan Az ( )2-7 Yıl Arası ( ) 8-13 Yıl Arası

( ) 14 Yıldan Fazla ( ) Yanıtlamayan

22. Hangi yaş aralığındasınız?

( ) 25’ten Küçük ( ) 25-35 Yaş Arası ( ) 36-45 Yaş Arası

( ) 46-55 Yaş arası ( ) 56’dan Büyük

23. Cinsiyetiniz nedir?

( ) Erkek ( ) Kadın

113

EK 2

HALKLA İLİŞKİLER UZMANLARINA UYGULANAN ANKET FORMU

1. Sizce aşağıdaki çeşitli halkla ilişkiler yöntem, teknik ve uygulamalarının,

kamuoyunda ve hedef gruplarda iyi bir imaj oluşturmada önem dereceleri nedir?

Önemsiz Önemli Çok Önemli

Yanıtsız

Basın ile ilişkiler

TV ile ilişkiler

Radyo ile ilişkiler

Özel olaylar düzenlemek

Sponsorluk

Kurumsal reklam yayınlamak

Kurum kimliğini pekiştirmek

PR açısından yeni teknolojileri değerlendirmek

2. Medya ile ilişkilerde kullandığınız yöntemleri sıklık açısından

değerlendiriniz?

Kullanılmaz Nadiren Kullanılır

Kullanılır Çok Sık Kullanılır

Yanıtsız

Basın bültenleri

Basın konferansı

Basın seyahati /basın gezisi

Gazetecilerle kişisel toplantılar

Yeni teknolojiler aracılığıyla basına hitap etmek(int,pr.cd)

114

3. Aşağıdaki durumlardan hangisi söz konusu olduğunda basın

bülteni/bildirisi hazırlıyorsunuz?

( ) Yeni Ürün/Hizmetleri Tanıtmak İçin

( ) Basını Kuruluşlardaki Gelişmeler Hakkında Bilgilendirmek İçin

( ) Kuruluşta Medyada Gelen Önemli Değişiklikleri Duyurmak İçin

( ) Kuruluşta Meydana Gelen İlginç Bir Gelişmeyi Duyurmak İçin

( ) Kriz Durumlarında İletişimi Sağlayabilmek İçin

( ) Hepsi

4. Basın bültenlerini/bildirilerini hangi aralıklarla gönderiyorsunuz?

( ) Gerekli Olduğunda ( ) Aylık Olarak ( ) Hazırladıkça Gönderilmeli

( ) Düzenli Olarak Her Hafta ( ) Düzenli Olarak İki Haftada Bir

( ) Diğer

5. Basın bültenlerini/bildirilerini gönderirken seçici davranılmalı mı, yoksa

tüm basın yayın kuruluşlarına gönderilmeli mi?

) Seçici Davranılmalı ( ) Tümüne Gönderilmeli ( ) Yanıtsız

6. Medya çalışanlarına gönderdiğiniz basın bültenlerinin/bildirilerinin

yayınlanma durumu nedir?

( ) Şimdiye Kadar Hiç Yayınlanmadı ( ) Nadiren Yayınlanıyor

( ) Yayınlanma Olasılığı %50’dir ( ) Gönderdiğim Her Bülten Yayınlanır

7. Basın bültenlerinin/bildirilerinin yayınlanmasını garantileyecek olan

yöntem hangisidir?

( ) Haber Değeri Taşıması

( ) Haber Değeri + Gazetecilerle Kişisel İlişkiler

115

( ) Tüm Kamuoyunu İlgilendiren olay/ilginç olay

( ) Bülteni Gönderdikten Sonra Takip Edilmesi

( ) Uygun Medyaya Uygun Yayın Dili

( ) Kurumun İyi Bir İtibara Sahip Olması

( ) Diğerleri

( ) Yanıtsız

8. Kuruluşun medyada haber değeri taşıması için, gazetecilerle kişisel

ilişkilerin ne kadar önemli olduğunu düşünüyorsunuz?

( ) Çok Önemli ( ) Önemli ( ) Önemsiz ( )Hiç Önemli Değil

9. Basına yönelik çalışmalarınızın medya gündemini etkilediğinize inanıyor

musunuz?

( ) Evet ( ) Hayır ( ) Yanıtsız

10. Medya mensuplarına yönelik çalışmalarınızda onlara zaman zaman

armağanlar vermeyi uygun buluyor musunuz/armağanlar verilmemeli mi?

( ) Evet ( ) Hayır ( ) Yanıtsız

11. Yukarıda soruya cevabınız “Evet” ise, ne tür armağanlar vermeyi uygun

görüyorsunuz veya görmüyorsunuz?

116

Uygun Uygun Değil

Yanıtsız

Kuruluşu hatırlatıcı ufak bir armağan

Ürünü/hizmeti tanıtıcı bir armağan

Belli bir maddi değeri bir armağan

Gazetecinin çalışmasını, işini kolaylaştırıcı bir armağanÇok büyük maddi değer yoksa bir ürünün (örn. Cep telefonu) veya hizmeti (örn. Yeni açılan bir tatil köyünde tatil verilmesi)

Evet Hayır Yanıtsız

12. Sizinle kişisel teması-tanışıklığı olan gazetecilerin sizin haberlerinize daha fazla yer verdiklerini düşünüyor musunuz?

13. Halkla ilişkiler çalışmalarının gazetecilik mesleğini olumlu olarak etkilediğini düşünüyor musunuz?

14. Gazetecilik mesleğinin halkla ilişkiler çalışmalarından dolayı pasifleştiğini düşünüyor musunuz?

15. Gazetecilerin işlerinin çok yoğun olduğu zamanlarda halkla ilişkiler çalışmalarından daha fazla yararlandıklarını düşünüyor musunuz?

16. Gazetecilerin çalıştıkları yayın organının büyük reklam verenlerin halkla ilişkiler çalışmalarına daha fazla yer verdiğini düşünüyor musunuz?17. On altıncı soru ile ilgili, sizce bu konuda üstlerinden baskı görüyorlar mı?

18. Gazeteciler çalıştıkları yayın organının sahibinin, sahip olduğu başka iş dalları hakkında daha fazla olumlu haber yaptıklarını düşünüyor musunuz?19. Halkla ilişkiler mesleğini uygulayanların gazeteci kökenli olması gerektiğine inanıyor musunuz?20. Hangi yaş aralığındasınız?

117

( ) 25’ten Küçük ( ) 25-35 Yaş Arası ( ) 36-45 Yaş Arası

( ) 46-55 Yaş arası ( ) 56’dan Büyük

21. Cinsiyetiniz nedir?

( ) Erkek ( ) Kadın

118

ÖZ GEÇMİŞ

KİŞİSEL BİLGİLER

Adı-Soyadı : İbrahim RAĞBET

Uyruğu : Türkiye (TC)

Doğum Tarihi ve Yeri : 10/08/1988 - Darende

Medeni Durumu : Bekar

Tel : 0 (554) 852 55 17

Mail : ibrahimragbet@gmail.com

Yazışma Adresi : İstasyon Mah. Ulubatlı Hasan Sok. Aktürk Apt. 10/2

Etimesgut/ANKARA

EĞİTİM

Derece Kurum Mezuniyet Tarihi

Tezsiz Yüksek Lisans EÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü -

Lisans EÜ, İletişim Fak. Gazetecilik Böl. 2011

Lise Kuluncak Lisesi (Malatya) 2004

İŞ DENEYİMİ

Yıl Kurum Görev

2010 2010 Dünya Basketbol Şampiyonası Resmi Maç Habercisi

2009 Tercüman Gazetesi Stajyer Muhabir

2009 TRT Radyo Programı

Hazırlamak

2008 Converse Ayakkabı Mağazası Satış Elemanı

YABANCI DİL

Dil

İngilizce

YAYINLAR

RAĞBET, İbrahim; “Malatya Yerel Medyası ve Sorunları”, Lisans Bitirme Projesi,

Kayseri, 2011.

119