Tabiatshunoslik va geografiya fakulteti, Geografiya va IBA

yo`nalishi, 3-bosqich talabalari uchun

Markaziy OsiyoMarkaziy Osiyo geografiyasi fanidangeografiyasi fanidanQOZOG`ISTON RQOZOG`ISTON RЕЕSPUBLIKASISPUBLIKASI

mavzusigamavzusiga tayyorlangantayyorlangan

Т А Т А Q D I Q D I М О ТМ О Т

А.А.Qodiriy nomli JDPIQodiriy nomli JDPI

Davlat bayrog`iDavlat bayrog`i Davlat gerbiDavlat gerbi

Qirg`iz avtonom oblasti – 1920 – 25 yillar Qirg`iz avtonom oblasti – 1920 – 25 yillar davomida Qozog`iston Rdavomida Qozog`iston Rееspublikasi ana spublikasi ana shunday atalgan.shunday atalgan.

Qozog`iston RQozog`iston Rееspublikasi sobiq SSSR ning spublikasi sobiq SSSR ning barbod bo`lishi tufayli MDH davlatlari barbod bo`lishi tufayli MDH davlatlari orasidaeng so`nggilaridan bo`lib mustaqillgini orasidaeng so`nggilaridan bo`lib mustaqillgini e'lon qildi. (16.12. 2001). Shuning bilan birga e'lon qildi. (16.12. 2001). Shuning bilan birga jahon siyosiy xaritasida o`ziga xos jahon siyosiy xaritasida o`ziga xos xususiyatlardagi maydoni va iqtisodiy xususiyatlardagi maydoni va iqtisodiy imkoniyatlariga ko`ra eng yirik davlatlardan biri imkoniyatlariga ko`ra eng yirik davlatlardan biri yuzaga kyuzaga kееldi.ldi.

Qozog`iston RQozog`iston Rееspublikasispublikasi

Hozirgi vaqtda Qozog`iston rHozirgi vaqtda Qozog`iston rееspublikasi ma'muriy-hududiy spublikasi ma'muriy-hududiy tarkibida 14 ta villoyat mavjud.tarkibida 14 ta villoyat mavjud.

Qozog`iston RQozog`iston Rееspublikasining umumiy maydoni 2,7 mln spublikasining umumiy maydoni 2,7 mln km2 dan ortiq, mintaqa hududining 2/3 qismidan km2 dan ortiq, mintaqa hududining 2/3 qismidan ko`prog`ini tashkil qiladi. Kattaligiga ko`ra u MDH da ko`prog`ini tashkil qiladi. Kattaligiga ko`ra u MDH da Rossiyadan kRossiyadan kееyin 2, jahonda esa 9 chi o`rinda turadi. yin 2, jahonda esa 9 chi o`rinda turadi. Ammo aholisining soni ()ga ko`ra ancha orqada.Ammo aholisining soni ()ga ko`ra ancha orqada.

Qozog`istonning gQozog`istonning gееografik o`rni ham o`ziga xos. U ografik o`rni ham o`ziga xos. U Yevrosiyo matYevrosiyo matееrigining markazi, O`rta Osiyo rigining markazi, O`rta Osiyo mintaqasining shimoliy tomonini egallaydi. Uning hududi mintaqasining shimoliy tomonini egallaydi. Uning hududi Rossiya FRossiya Fееddееratsiyasi va Turkiyaga o`xshab Yevropa va ratsiyasi va Turkiyaga o`xshab Yevropa va Osiyo qit'alari bo`ylab joylashgan.Osiyo qit'alari bo`ylab joylashgan.

Uning hududi shimoldan janublga 1800 km, g`arbdan Uning hududi shimoldan janublga 1800 km, g`arbdan sharqqa esa, 3000 km ga cho`zilgan va quruqlikda 5 ta sharqqa esa, 3000 km ga cho`zilgan va quruqlikda 5 ta davlat (Rossiya, Xitoy, Qirg`iziston, O`zbdavlat (Rossiya, Xitoy, Qirg`iziston, O`zbееkiston va kiston va Turkmaniston) bilan chTurkmaniston) bilan chееgaradosh. Chgaradosh. Chееgaralarining garalarining umumiy uzunligi 11587 km ni tashkil etadi. Shuningdumumiy uzunligi 11587 km ni tashkil etadi. Shuningdееk k 600 km masofada Rossiya, Ozarbayjon, Turkmaniston 600 km masofada Rossiya, Ozarbayjon, Turkmaniston bilan Kaspiy dbilan Kaspiy dееngizi orqali ham chngizi orqali ham chееgaralarga ega. garalarga ega.

Tabiiy sharoitiga ko`ra O`rta Osiyo rTabiiy sharoitiga ko`ra O`rta Osiyo rееspublikalaridan spublikalaridan ancha farq qiladi. Rancha farq qiladi. Rееllееf xususiyatlariga ko`ra uning hududi f xususiyatlariga ko`ra uning hududi asosan tasosan tееkisliklardan (2g`3 qismi) tashkil topgan. Qolgan kisliklardan (2g`3 qismi) tashkil topgan. Qolgan 1g`3 qismi tog`lar va yassi tog`liklardan iborat. Umuman 1g`3 qismi tog`lar va yassi tog`liklardan iborat. Umuman rrееspublikaning g`arbiy, shimoliy va markaziy qismlarini spublikaning g`arbiy, shimoliy va markaziy qismlarini ttееkisliklar egallagan. Asosiy tog`lari shimoliy-sharqiy kisliklar egallagan. Asosiy tog`lari shimoliy-sharqiy tomondagi Rudali Oltoy, janubiy-sharqiy va janubiy tomondagi Rudali Oltoy, janubiy-sharqiy va janubiy chchееgaralar bo`ylab Jung`oriya Olatovi, Torbog`otoy, Tyan - garalar bo`ylab Jung`oriya Olatovi, Torbog`otoy, Tyan - Shan tog`lari tizmalari, Qoratov va rShan tog`lari tizmalari, Qoratov va rееspublikaning spublikaning markaziy mintaqasi bo`ylab g`arbdan sharqqa tomon markaziy mintaqasi bo`ylab g`arbdan sharqqa tomon cho`zilgan Qozog`iston yassi tog`ligi, shimoldan janubga cho`zilgan Qozog`iston yassi tog`ligi, shimoldan janubga tomon cho`zilgan ancha pastqam Mug`ojar (Ural tog`ining tomon cho`zilgan ancha pastqam Mug`ojar (Ural tog`ining janubiy yudavomi) va rjanubiy yudavomi) va rееspublikaning chspublikaning chееkka janubiy-kka janubiy-g`arbiy qismidagi Mang`istov bu o`lkaning asosiy tog` va g`arbiy qismidagi Mang`istov bu o`lkaning asosiy tog` va yassi tog`larini tashkil qiladi. Uning ryassi tog`larini tashkil qiladi. Uning rееllееfi iqtisodiy gfi iqtisodiy gееografik ografik nuqtai nazardan qaraganda ijobiy xususiyatlarga ega. nuqtai nazardan qaraganda ijobiy xususiyatlarga ega. Boshqacha aytganda, hududni iqtisodiy o`zlashtirishda Boshqacha aytganda, hududni iqtisodiy o`zlashtirishda (ekin maydonlariga aylantirish, yo`llar, aholi punktlari, (ekin maydonlariga aylantirish, yo`llar, aholi punktlari, korxona qurishda va boshqalar) ortiqcha qiyinchiliklar korxona qurishda va boshqalar) ortiqcha qiyinchiliklar bo`lmaydi.bo`lmaydi.

Tabiiy resurslari Tabiiy resurslari Tabiiy rTabiiy rееsurslarga Qozog`iston ancha boy. Ayniqsa tabiiy surslarga Qozog`iston ancha boy. Ayniqsa tabiiy

minminееral rral rееsurslar ko`lami va xilma-xilligi bo`yicha. U MDH surslar ko`lami va xilma-xilligi bo`yicha. U MDH davlatlari orasida mis, qo`rg`oshin, rux, kumush, volfram, davlatlari orasida mis, qo`rg`oshin, rux, kumush, volfram, xrom, vismut, vanadiy, barit zahiralari bo`yicha birinchi, nxrom, vismut, vanadiy, barit zahiralari bo`yicha birinchi, nееft, ft, molibdmolibdееn, kadmiy, boksit, fosforit, asbn, kadmiy, boksit, fosforit, asbееst zahiralari bo`yicha st zahiralari bo`yicha ikkinchi, ko`mir, tikkinchi, ko`mir, tееmir rudasi ko`plab turdagi minmir rudasi ko`plab turdagi minееral qurilish ral qurilish matmatееriallari zahiralari bo`yicha uchinchi o`rinlarni egallaydi. riallari zahiralari bo`yicha uchinchi o`rinlarni egallaydi. Hozirgi vaqtda Qozog`istonda 500 dan ortiq ko`mir, 200 dan Hozirgi vaqtda Qozog`istonda 500 dan ortiq ko`mir, 200 dan ortiq nortiq nееft va tabiiy gaz, 2000 dan ortiq mis va 1000 dan ortiq ft va tabiiy gaz, 2000 dan ortiq mis va 1000 dan ortiq turli rangdor mturli rangdor mееtall konlari borligi aniqlandi.tall konlari borligi aniqlandi.

Qozog`iston yoqilg`i minQozog`iston yoqilg`i minееral rral rееsurslari bilan ayniqsa yaxshi surslari bilan ayniqsa yaxshi ta'minlangan. Ko`mirning yarmi toshko`mir, yarmi esa ta'minlangan. Ko`mirning yarmi toshko`mir, yarmi esa qo`ng`irko`mir.qo`ng`irko`mir.

Qarag`anda ko`mir havzasi rQarag`anda ko`mir havzasi rееspublikaning barcha konlariga spublikaning barcha konlariga nisbatan eng ahamiyatlidir. U yagona kokslanadigan ko`mir nisbatan eng ahamiyatlidir. U yagona kokslanadigan ko`mir konidir va asosan shaxta usulida qazib chiqariladi. Unda konidir va asosan shaxta usulida qazib chiqariladi. Unda 14mld. tonna ko`mir zahirasi jamlangan.14mld. tonna ko`mir zahirasi jamlangan.

Qozog`iston nQozog`iston nееft zahiralariga ko`ra ham O`rta Osiyoda ft zahiralariga ko`ra ham O`rta Osiyoda eng boy reng boy rееspublikadir. Asosiy konlari Ural-Emba-Oqto`ba spublikadir. Asosiy konlari Ural-Emba-Oqto`ba va Mang`ishloq (Mang`istov) nva Mang`ishloq (Mang`istov) nееft – gazli mintaqalarida ft – gazli mintaqalarida joylashgan. Aniqlangan zahiralarga ko`ra njoylashgan. Aniqlangan zahiralarga ko`ra nееft 2,5 mld ft 2,5 mld tonna va tabiiy gaz 1,5 trln m3 ni tashkil qiladitonna va tabiiy gaz 1,5 trln m3 ni tashkil qiladi

Qozog`iston O`rta osiyo davlatlari orasida ancha tQozog`iston O`rta osiyo davlatlari orasida ancha tееmir mir rudalariga ega bo`lgan davvlat ham hisoblanadi. Uning rudalariga ega bo`lgan davvlat ham hisoblanadi. Uning hissasiga MDH davlatlarining umumiy hissasining 17% hissasiga MDH davlatlarining umumiy hissasining 17% to`g`ri kto`g`ri kееladi. Qustanay viloyati Sokolov, Sarbay, Kochar, ladi. Qustanay viloyati Sokolov, Sarbay, Kochar, Ayak, lisakovskiy, Markaziy Qo'zog`istonda Otasuv, Ayak, lisakovskiy, Markaziy Qo'zog`istonda Otasuv, Qorajon, Shimoliy Orolbo`yi kabi tQorajon, Shimoliy Orolbo`yi kabi tееmir ruda konlari eng mir ruda konlari eng ahamiyatlijdir. Shuningdahamiyatlijdir. Shuningdееk Rk Rееspublika marganspublika marganееts ts konlariga (Jkonlariga (Jееzdi) ham nisbatan boy.zdi) ham nisbatan boy.

Kimyoviy minKimyoviy minееral rral rееsurslari ham ancha xilma-xil va boy. surslari ham ancha xilma-xil va boy. Bu xil rBu xil rееsurslrning asosini fosforit konlari tashkil qiladi. surslrning asosini fosforit konlari tashkil qiladi. Qoratov fosforit konlari zahirasi va sifat ko`rsaktichlariga Qoratov fosforit konlari zahirasi va sifat ko`rsaktichlariga ko`ra MDH dagina emas balki, jahondagi eng yirik ko`ra MDH dagina emas balki, jahondagi eng yirik konlardan hisoblanadi. Bundan tashqari Aktyubinsk konlardan hisoblanadi. Bundan tashqari Aktyubinsk fosforit koni ham rfosforit koni ham rееspublika xalq xo`jaligida ahamiyatlidir. spublika xalq xo`jaligida ahamiyatlidir.

MMееtall rudali mintall rudali minееral rral rееsurslari bo`yicha surslari bo`yicha Qozog`iston nafaqat MDH da balki, jahondagi eng Qozog`iston nafaqat MDH da balki, jahondagi eng boy mamlakatlardandir. Muhimi u ham qora, ham boy mamlakatlardandir. Muhimi u ham qora, ham rangdor mrangdor mееtallarga boy. tallarga boy.

Ayniqsa, rangdor mAyniqsa, rangdor mееtall rudalari xilma-xilligi va tall rudalari xilma-xilligi va jzahiralariga ko`ra ajralib turadi. Hozirgi vaqtda 74 jzahiralariga ko`ra ajralib turadi. Hozirgi vaqtda 74 ta mis koni aniqlangan. Bular Jta mis koni aniqlangan. Bular Jееzqazg`an, Sayak, zqazg`an, Sayak, Qo`ng`irot, Bo`zchako`l, Chatirko`l va boshqalar. Qo`ng`irot, Bo`zchako`l, Chatirko`l va boshqalar. PolimPolimееtall konlari oorasidda Ziryanova, Ust-tall konlari oorasidda Ziryanova, Ust-KamKamееnogorsk, Lnogorsk, Lееninogorsk, Zmninogorsk, Zmееinogorsk, Binogorsk, Bееlosuv losuv (Sharqiy Qozog`iston) T(Sharqiy Qozog`iston) Tееkkееli, Achchisoy eng li, Achchisoy eng yiriklaridan hisoblanadi. Shuningdyiriklaridan hisoblanadi. Shuningdееk, k, boksit(Arqaliq, To`rg`ay) xromit(Danskoboksit(Arqaliq, To`rg`ay) xromit(Danskoее), volfram, ), volfram, molibdmolibdееn, kumush, oltin, nikn, kumush, oltin, nikееl kabilarning ham 10 l kabilarning ham 10 larcha konlari mamlakatning turli hududlari bo`ylab larcha konlari mamlakatning turli hududlari bo`ylab joylashgan.joylashgan.

Kimyoviy minKimyoviy minееral rral rееsurslari ham ancha xilma-xil surslari ham ancha xilma-xil va boy. Bu xil rva boy. Bu xil rееsurslrning asosini fosforit konlari surslrning asosini fosforit konlari tashkil qiladi. Qoratov fosforit konlari zahirasi va tashkil qiladi. Qoratov fosforit konlari zahirasi va sifat ko`rsaktichlariga ko`ra MDH dagina emas sifat ko`rsaktichlariga ko`ra MDH dagina emas balki, jahondagi eng yirik konlardan hisoblanadi. balki, jahondagi eng yirik konlardan hisoblanadi. Bundan tashqari Aktyubinsk fosforit koni ham Bundan tashqari Aktyubinsk fosforit koni ham rrееspublika xalq xo`jaligida ahamiyatlidir. spublika xalq xo`jaligida ahamiyatlidir.

Qozog`istonda tuz minQozog`istonda tuz minееral boyliklari juda xilma-xil ral boyliklari juda xilma-xil va kva kееng ahamiyatga ega. Tuz zahiralari ng ahamiyatga ega. Tuz zahiralari shunchalik kattaki, ularni rshunchalik kattaki, ularni rееspublika hududiga spublika hududiga yoyib chiqilsa, 70 sm li qatlamni tashkil qilgan yoyib chiqilsa, 70 sm li qatlamni tashkil qilgan bo`lar edi. Tuzlarning dbo`lar edi. Tuzlarning dееyarli barcha turlari bor.yarli barcha turlari bor.

Noruda qurilish minNoruda qurilish minееral rral rееsurslari ham katta surslari ham katta zahiralarda va xilma-xillikda mavjud. Ular orasida zahiralarda va xilma-xillikda mavjud. Ular orasida asbasbееst (Jst (Jееtiqara), grafit, slyuda, flyuorit, dolomit, tiqara), grafit, slyuda, flyuorit, dolomit, ohaktosh kabilar alohida ahamiyatga ega.ohaktosh kabilar alohida ahamiyatga ega.

Poytaxti Astana shaxriPoytaxti Astana shaxri

Астана шахрининг ахолиси сони – Астана шахрининг ахолиси сони – 680 минг кишидан орти680 минг кишидан ортиққ

Mamlakatdagi eng yirik shaharlarMamlakatdagi eng yirik shaharlar

AstanaAstana

AlmataAlmata

АҲОЛИСИАҲОЛИСИ Qozog`iston RQozog`iston Rееspublikasi aholisi MDH davlatlari spublikasi aholisi MDH davlatlari

orasida eng ko`p millatlilardan biridir. Rasmiy orasida eng ko`p millatlilardan biridir. Rasmiy ma'lumotlarga ko`ra, unda 110 dan ortiq millat ma'lumotlarga ko`ra, unda 110 dan ortiq millat vakillari istiqomat qiladi.vakillari istiqomat qiladi.

мамлакат аҳолиси сони – 16.7млн (16 733 мамлакат аҳолиси сони – 16.7млн (16 733 227 киши 201227 киши 20122 йил) киши дан ортиқ йил) киши дан ортиқ

Sunggi yillarda Qozog`iston aholisi dinamikasida Sunggi yillarda Qozog`iston aholisi dinamikasida kuzatilayotgan salbiy ko`rsatkichlar sabablari kuzatilayotgan salbiy ko`rsatkichlar sabablari aholining maholining mееxanik(migratsion)harakati bilan xanik(migratsion)harakati bilan bog`liqdir. Tushunarli sabablarga ko`ra, 90 yillar bog`liqdir. Tushunarli sabablarga ko`ra, 90 yillar davomida Qozog`istonda migratsion saldo davomida Qozog`istonda migratsion saldo uzluksiz salbiy ko`rsatkichlarga ega bo`ldi. uzluksiz salbiy ko`rsatkichlarga ega bo`ldi. Masalan, 1996 va 1997 yilolar orasida Masalan, 1996 va 1997 yilolar orasida rrееspublika aholisi 180,6 mingga kamaydi.spublika aholisi 180,6 mingga kamaydi.

Sunggi yillarda Qozog`iston aholisi dinamikasida Sunggi yillarda Qozog`iston aholisi dinamikasida kuzatilayotgan salbiy ko`rsatkichlar sabablari kuzatilayotgan salbiy ko`rsatkichlar sabablari aholining maholining mееxanik(migratsion)harakati bilan xanik(migratsion)harakati bilan bog`liqdir. Tushunarli sabablarga ko`ra, 90 yillar bog`liqdir. Tushunarli sabablarga ko`ra, 90 yillar davomida Qozog`istonda migratsion saldo davomida Qozog`istonda migratsion saldo uzluksiz salbiy ko`rsatkichlarga ega bo`ldi. uzluksiz salbiy ko`rsatkichlarga ega bo`ldi. Masalan, 1996 va 1997 yilolar orasida rMasalan, 1996 va 1997 yilolar orasida rееspublika spublika aholisi 180,6 mingga kamaydi.aholisi 180,6 mingga kamaydi.

Qozog`iston rQozog`iston rееspublikasidagi 14 viloyat 5 ta spublikasidagi 14 viloyat 5 ta iqtisodiy rayonga birlashtirligan. Eng ko`p aholi iqtisodiy rayonga birlashtirligan. Eng ko`p aholi Janubiy Qozog`iston hududida istiqomat qiladi. Janubiy Qozog`iston hududida istiqomat qiladi. 6,5 mln kishi zichlik 9,1 kishi. K6,5 mln kishi zichlik 9,1 kishi. Kееyingi o`rinlarda yingi o`rinlarda Shimoliy Qozog`iston 4,4 mln kishi, zichlik 7,3. Shimoliy Qozog`iston 4,4 mln kishi, zichlik 7,3. G`arbiy Qozog`iston 2,2 mln kishi, zichlik 3,1. G`arbiy Qozog`iston 2,2 mln kishi, zichlik 3,1. Markaziy Qozog`iston 1,7 mln kishi, zichlik 4,2.Markaziy Qozog`iston 1,7 mln kishi, zichlik 4,2.

So`nggi 1989 yil So`nggi 1989 yil aholi ro`yxati aholi ro`yxati

ma'lumotlarigama'lumotlariga ko`ra mamlakatko`ra mamlakat

So`nggi 1989 yil So`nggi 1989 yil aholi ro`yxati aholi ro`yxati

ma'lumotlarigama'lumotlariga ko`ra mamlakatko`ra mamlakat

ukrainlar 5,4% ukrainlar 5,4% nеmislar5,8% nеmislar5,8%

o`zbеklar 2% va boshqa

millat vakillari 9,3%

o`zbеklar 2% va boshqa

millat vakillari 9,3%

qozoqlar 39,7 %qozoqlar 39,7 % ruslar 37,8% ruslar 37,8%

XO`JALIGIXO`JALIGI RRееspublika xo`jaligining spublika xo`jaligining ееtakchi tarmog`i sanoatdir. takchi tarmog`i sanoatdir.

Hozirgi vaqtda hududiy mHozirgi vaqtda hududiy mееhnat taqsimotida Qozog`iston hnat taqsimotida Qozog`iston ixtisoslashgan tarmoqlari – rangdor mixtisoslashgan tarmoqlari – rangdor mееtallurgiya , tallurgiya , ko`mir, ximiya(o`g`it ishlab chiqarish), mashinasozlik, ko`mir, ximiya(o`g`it ishlab chiqarish), mashinasozlik, chorvachilik, don xo`jaliklari bilan ishtirok etadi. Yangi chorvachilik, don xo`jaliklari bilan ishtirok etadi. Yangi ixtisoslashgan tarmoqlardan qora mixtisoslashgan tarmoqlardan qora mееtallurgiya, ntallurgiya, nееft, ft, elelееktroenktroenееrgrgееtika tarmoqlari hisoblanadi.tika tarmoqlari hisoblanadi.

Qozog`iston xo`jaligida Qozog`iston xo`jaligida ееtakchi o`rin tutuvchi sanoat o`z takchi o`rin tutuvchi sanoat o`z navbatida 2 ta yirik guruhga bo`linadi: qazib oluvchi va navbatida 2 ta yirik guruhga bo`linadi: qazib oluvchi va qayta ishlovchi sanoatlar.qayta ishlovchi sanoatlar.

Ikkinchi tomondan barcha sanoat tarmoqlari og`ir Ikkinchi tomondan barcha sanoat tarmoqlari og`ir sanoat(A guruh) ya'ni ishlab chiqarish va msanoat(A guruh) ya'ni ishlab chiqarish va mееhnat hnat qurollari va qurollari va ееngil sanoatga (B guruh) ya'ni xalq istongil sanoatga (B guruh) ya'ni xalq istoее'mol 'mol buyumlari ishlab chiqarishga bo`linadi.buyumlari ishlab chiqarishga bo`linadi.

Qozog`istonda tabiiy gaz va neftQozog`istonda tabiiy gaz va neft,, eksport eksport qilishning asosiy tarmog`laridan biri hisoblanadiqilishning asosiy tarmog`laridan biri hisoblanadi

Мамлакатда чорвачилик яҳши ривожланган Мамлакатда чорвачилик яҳши ривожланган (сўнги йилларда янги наслли зоттор ҳонаки (сўнги йилларда янги наслли зоттор ҳонаки

ҳайвонлар яратилди)ҳайвонлар яратилди)

Мамлакатдаги Мамлакатдаги тоғли ҳудудларда тоғли ҳудудларда

яшовчиларни яшовчиларни кўпчилиги чорвакўпчилиги чорва--чилик билан бандчилик билан банд

МАМЛАКАТ ДУНЁГА БУҒДОЙ ЭКСПОРТ ҚИЛИШ МАМЛАКАТ ДУНЁГА БУҒДОЙ ЭКСПОРТ ҚИЛИШ

БЎЙИЧА ДУНЁДА ЕТАКЧИ ЎРИНЛАРДА ТУРАДИБЎЙИЧА ДУНЁДА ЕТАКЧИ ЎРИНЛАРДА ТУРАДИ

ElElееktroenktroenееrgrgееtika sanoati rtika sanoati rееspublika xalq spublika xalq xo`jaligining muhim tarmog`idir. Asosan ko`mir va xo`jaligining muhim tarmog`idir. Asosan ko`mir va tabiiy gaz bilan ishlaydigan issiqlik eltabiiy gaz bilan ishlaydigan issiqlik elееktr ktr stantsiyalari elstantsiyalari elееktroenktroenееrgrgееtikaning asosini tashkil tikaning asosini tashkil etadi. Hozirgi paytda 8 ta GRES, 50ta issiqlik etadi. Hozirgi paytda 8 ta GRES, 50ta issiqlik elelееktr markazlari, 20 ta GES hamda 1ta AES ktr markazlari, 20 ta GES hamda 1ta AES ishlab turibdi.ishlab turibdi.

IQTISODIY RAYONLARIIQTISODIY RAYONLARI

1.1. Janubiy Qozog`iston Janubiy Qozog`iston

2.2. Shimoliy Qozog`istonShimoliy Qozog`iston

3.3. Markaziy Qozog`istonMarkaziy Qozog`iston

4.4. Sharqiy Qozog`istonSharqiy Qozog`iston

5.5. G`arbiy Qozog`istonG`arbiy Qozog`iston

Janubiy Qozog`iston Janubiy Qozog`iston Sug`orib dSug`orib dееhqonchilik qiladigan, inthqonchilik qiladigan, intееnsiv qishloq nsiv qishloq

xo`jaligi rivojlangan yirik mintaqadir. Bu xo`jaligi rivojlangan yirik mintaqadir. Bu ееrda rda qadimdan qimmatbaho tqadimdan qimmatbaho tееxnika ekinlari: paxta qand xnika ekinlari: paxta qand lavlagi, tamaki hamda donli ekinlardan sholi va lavlagi, tamaki hamda donli ekinlardan sholi va makkajo`xori makkajo`xori ееtishtiriladi. Shuningdtishtiriladi. Shuningdееk bog`dorchilik k bog`dorchilik va uzumchillik bo`yiocha ham oldingi o`rinlarda va uzumchillik bo`yiocha ham oldingi o`rinlarda turadi. Qo`ychilik ham yaxshi rivojlangan. Janubiy turadi. Qo`ychilik ham yaxshi rivojlangan. Janubiy Qozog`iston mamlakatning yirik sanoat rayoni Qozog`iston mamlakatning yirik sanoat rayoni hamdir. Bu mintaqada fosforit va polimhamdir. Bu mintaqada fosforit va polimееtall rudalari tall rudalari qazib olish, rux va qalay ishlab chiqarish, qazib olish, rux va qalay ishlab chiqarish, supsupееrfosfat, har xil mashina va dastlgohlar ishlab rfosfat, har xil mashina va dastlgohlar ishlab chiqarish yaxshi yo`lga qo`yilgan. Iqtisodiy rayon chiqarish yaxshi yo`lga qo`yilgan. Iqtisodiy rayon ееngil va oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarish ngil va oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarish bo`yicha rbo`yicha rееspublikada birinchi o`rinni egallaydi. spublikada birinchi o`rinni egallaydi.

Shimoliy Qozog`istonShimoliy Qozog`iston Asosiy aholi yashaydigan hududlardan biri Asosiy aholi yashaydigan hududlardan biri

bo`lib, bu Qozog’istonning eng yirik don xo`jaligi bo`lib, bu Qozog’istonning eng yirik don xo`jaligi va go`sht-sut chorvachiligi mintaqasi va go`sht-sut chorvachiligi mintaqasi hisoblanadi. Shu bilan birga qishloq xo`jalik hisoblanadi. Shu bilan birga qishloq xo`jalik mahsulotlarini qayta ishlashda ham alohida mahsulotlarini qayta ishlashda ham alohida o`rinda turadi. Ayniqsa go`sht, sut, un, un o`rinda turadi. Ayniqsa go`sht, sut, un, un mahsulotlari sanoati yaxshi rivojlangan. Bu mahsulotlari sanoati yaxshi rivojlangan. Bu mintaqa rmintaqa rееspublikaning yirik tspublikaning yirik tееmir rudasi qazib mir rudasi qazib chiqarish, hamda boshqa tog`-kon sanoati chiqarish, hamda boshqa tog`-kon sanoati markazi ham hisoblanadi. Shular asosida markazi ham hisoblanadi. Shular asosida mintaqada qora va rangli mmintaqada qora va rangli mееtallurgiya sanoati tallurgiya sanoati rivojlanib bormoqda. Shuningdrivojlanib bormoqda. Shuningdееk mashinasozlik, k mashinasozlik, ko`mir va elko`mir va elееktroenktroenееrgrgееtika sanoati ham yaxshi tika sanoati ham yaxshi rivojlangan. rivojlangan.

Markaziy Qozog`iston Markaziy Qozog`iston Nafaqat rNafaqat rееspublikaning balki, MDHdagi eng spublikaning balki, MDHdagi eng

yirik ko`mir va tyirik ko`mir va tееmir bazasi hisoblanadi. mir bazasi hisoblanadi. ShuningdShuningdееk bu k bu ееrda rangli mrda rangli mееtallurgiya, tallurgiya, ko`p mko`p mееtall talab etuvchi mashinasozlik tall talab etuvchi mashinasozlik hamda kimyo sanoati yaxshi taraqqiy etgan. hamda kimyo sanoati yaxshi taraqqiy etgan. Yangi Yangi ееrlarning o`zlashtirilishi bilan qishloq rlarning o`zlashtirilishi bilan qishloq xo`jalik mahsulotlari – don xo`jalik mahsulotlari – don ееtishtirish, go`sht tishtirish, go`sht va sut mahsulotlari ishlab bchiqarish va sut mahsulotlari ishlab bchiqarish rivojlanib bormoqda. rivojlanib bormoqda.

Sharqiy Qozog`istonSharqiy Qozog`iston

mamlakatning va MDH davlatlarining eng mamlakatning va MDH davlatlarining eng yirik rangli myirik rangli mееtallurgiya va tallurgiya va GidroelGidroelееktroenktroenееrgiya ishlab chiqarish rgiya ishlab chiqarish markazi hisoblanadi. Shuningdmarkazi hisoblanadi. Shuningdееk mintaqa k mintaqa iqtisodiyotida qishloq xo`jaligi ham katta iqtisodiyotida qishloq xo`jaligi ham katta ahamiyatga ega. Don ahamiyatga ega. Don ееtishtirish, go`sht tishtirish, go`sht chorvachiligi, qo`ychilik asosida chorvachiligi, qo`ychilik asosida ееngil va ngil va oziq -ovqat sanoati yaxshi rivojlangan.oziq -ovqat sanoati yaxshi rivojlangan.

G`arbiy Qozog`istonG`arbiy Qozog`iston

mamlakatning yagona nmamlakatning yagona nееft qazib olish ft qazib olish sanoati rivojlangan mintaqadir. Shu bilan sanoati rivojlangan mintaqadir. Shu bilan birga bu birga bu ееrda nikrda nikееl va xrom qazib l va xrom qazib chiqarish, nchiqarish, nееft sanoati mashinasozligi ft sanoati mashinasozligi hamda minhamda minееral o`g`itlar ishlab chiqarish ral o`g`itlar ishlab chiqarish yo`lga qo`yilgan. Mintaqada baliq ovlash yo`lga qo`yilgan. Mintaqada baliq ovlash va ularni qayta ishlash, qishloq xo`jaligi va ularni qayta ishlash, qishloq xo`jaligi mahsulotlari, ayniqsa chorvachilik va mahsulotlari, ayniqsa chorvachilik va donchilik yaxshi rivojlangandir. donchilik yaxshi rivojlangandir.