DRŽAVNO TAKMIČENJE

SREDNJA ŠKOLA

UKUPAN BROJ OSVOJENIH BODOVA

Test pregledala/pregledao

........................................................

........................................................

Podgorica,............................. 2011. Godine

UPUTSTVO

Dragi takmičari,

Test iz biologije predviđeno je da se radi 120 minuta.

Test obavezno raditi hemijskom olovkom (grafitnu olovku

možete koristiti u toku rada, ali konačan odgovor mora biti

napisan hemijskom olovkom).

Odgovori koji nijesu čitko napisani ili su popravljani neće biti

bodovani, zato dobro razmislite.

Želimo vam srećan rad!

1. Na slikama su prikazane različite vrste heterotrofnih protista. Ispod svake

slike upišite vrstu organizma i grupu kojoj pripadaju.

A. B. C.

Organizam A B C vrsta Giardia Plasmodium Parametium

grupa Flagellata (bičari) Sporozoa Cilliata (trepljari)

B. Označite osnovne djelove organizma na slici C.

C. Uporedite organizam B i C. Brže se kreće organizam C. Objasnite zbog čega? Zato što organizam B obrazuje spore i ne kreće se, a organizam C ima treplje ili cilije koje ga čine pokretnim.

1 cilije

2 pelikula

3 Veliko jedro

4 Malo jedro

5 Kontraktilna vakuola

6 Ćelijska usta

7 Ćelijsko ždrijelo

8 Vakuola za hranjenje

D. U kojim procesima učestvuje mikronukleus:

a. diobi ćelije b. konjugaciji c. metabolizmu d. rastu

(zaokružite tačan odgovor)

E. Sa slike opišite, u najkraćim koracima, životni ciklus organizama A i C.

1. Čovjek se zarazi kada sa vodom ili hranom unese ciste

2. Ulaskom kroz usta u digestivni trakt, u debelom crijevu se cista razvija u

odraslu jedinku, koja se razmnožava

3. Nakon izvjesnog vremena čovjek kroz analni otvor izbacuje ciste parazita, koje dospjevaju u spoljnu sredinu.

2. Na slikama su prikazane faze odvijanja ćelijske diobe. Jedna faza nedostaje.

Prepoznajte o kojoj ćelijskoj diobi se radi mejozi.

Koja faza nedostaje? Anafaza.

Šta je za tu fazu karakteristično? Sestrinske hromatide se razdvajaju i odlaze prema suprotnim polovima.

3. Pažljivo pogledajte humane kariotipove i odgovorite na sledeća pitanja.

A.

Čovjek nosilac hromozomske garniture A je ženskog pola.

Opiši njegov kariotip formulom 45XO.

Koja se aberacija uočava na kariotipu monozomija

Nosioce ovakvih aberacija nazivamo Turnerov sindrom.

B.

Čovjek nosilac hromozomske garniture B je ženskog pola.

Opiši njegov kariotip formulom 47XXX.

Koja se aberacija uočava na kariotipu trizomija

Da li se nosioci ovakvih aberacija fenotipski razlikuju od nosioca normalnih hromozomskih garnitura Ne, isti kao u normalnih i klinički zdravih žena.

C. Koliko se Barovih tjela uočava u jedrima tjelesnih ćelija organizma s kariotipom A nula, a koliko u organizmu s kariotipom B dva.

4. Date osobine u tabeli razvrstajte u dominantna i recesivna svojstva: a. tamna kosa; b. kovrdžava kosa c. pjegavost d. kratkovidost e. vezana ušna resica f. plave oči g. daltonizam

Dominantna svojstva Recesivna svojstva tamna kosa; kovrdžava kosa

pjegavost kratkovidost

vezana ušna resica

plave oči

daltonizam

5.A. Povežite spore s gljivama tako što ćete ispred crte gljiva upisati slovo odgovarajuće spore :

a. Askospore d____Penicillium b. Basidiospore c____Mucor c. Zigospore a____Saccharomyces d. Konidije

B. Koja od ovih gljiva ima najveći značaj u industriji hrane i alkoholnih pića? Saccharomyces .

C. Kako od te gljive nastaje alkohol? U procesima fermentacije, kao normalni metabolički put razgradnje glukoze u kvascima nastaje alkohol (etil alkohol), ugljendioksid i ATP.

6. A. Znacima 0 (neutralno), + (pozitivan efekat) i – (negativan efekat) označite međusobno djelovanja organizma A i B. Međudjelovanje Rezultat međudjelovanja

A B Neutralizam 0 0 Simbioza + +

Komensalizam + 0

Parazitizam + -

Predatorstvo + -

Kompeticija - -

B.U kakvom odnosu se nalaze Plasmodium i čovjek: a. simbiozi b. predatorstvo c. parazitizam d. kompeticiji

C. U kakvom odnosu se nalaze Leguminose i bakterija Rhisobium:

a. simbiozi b. predatorstvo c. parazitizam d. kompeticiji

7. A. Marija je napravila insektarijum. Zaboravila je napisati nazive vrsta insekata i njihovu grupu (red). Pomognite Mariji tako što ćete pravilno popuniti tabelu.

Vrsta Red

1 jelenak Tvrdokrilci, coleoptera

2 komarac Dvokrilci, diptera

3 mrav Opnokrilci, hymenoptera

4 vinska mušica Dvokrilci, diptera

5 vaši Vaši, anoplura

6 pčela Opnokrilci, hymenoptera

B. Koji tip jajnih ćelija se srijeće kod insekata:

a. centrolecitna b. polilecitna c. Izolecitna d. Telolecitna e. Mezolecitna

C. Koji organizam iz insektarijuma ima najveći značaj za genetička istraživanja? Vinska mušica (Drosophila melanogaster) . Zbog čega? Zbog kratkog vremena razmnožavanja, organizam lak za održavanje, eukariot s malim brojem hromozoma. Genetika poznata.

8. Tri klicina listića, ektoderm, mezoderm i endoderm, osnova su za razvoj svih tkiva i organa višećelijskih životinja. Endoderm je odgovoran za razvoj: a) nervnog sistema b) mišića c) digestivnog trakta d) pluća e) bubrega

9. Na prazne crte upišite brojeve od 1 do 5 kako bi ste dobili hronološki slijed sinteze bjelančevina: 2 m-RNA se vezuje za ribozom 4 lanac aminokiselina raste 3 antikodon i kodon se spajaju 1 prepisivanje DNA na m-RNA 5 iščitava se STOP kodon

10. A. Kod pacijenta s virozom izolovan je specifičan virusni peptid sledećeg sastava i sekvence: tirozin-glicin-valin-leucin-glicin. Odredite sekvencu odgovarajućih segmenata DNK i iRNK virusa, ako se zna da su kodoni za ove aminokiseline sledeći: tirozin(UAU), glicin(CGC), valin(GUC), leucin(UUA). Sekvenca DNK je ATA-GCG-CAG-AAT-GCG Sekvenca iRNK je UAU-CGC-GUC-UUA-CGC. B. U kom dijelu ćelije čovjeka se DNK transkribuje u iRNK?

a) goldži kompleks b) jedro c) citoplazma d) ribozomi (zaokružite tačan odgovor)

C. Koji su mogući ishodi djelovanja virusa u ćeliji domaćina? Koristi sliku.

1. liza ćelije domaćina

2. integracija viralnog genoma u ćeliju domaćina, mutacija ćelije.

Kako se zove ciklus virusa označen sa 1,2,3 lizogeni

Kako se zove ciklus virusa označen sa 1,4,5 litički.

Da li virusi mogu biti mutageni? __DA / NE______. Objasni svoj stav virusi koji se integrišu u genom ćelije domaćina opstaju i na taj način mijenjaju gensku strukturu ćelije domaćina, tj. čine je mutiranom ćelijom. Biološki ishod je mutacija.

11. Na slici je prikazana građa srca kod čovjeka.

A. U kojim krvnim sudovima se dešava najveći pad krvnog pritiska?

a) Venule

b) Arterije

c) Arteriole

d) Vene

e) Kapilari

(zaokružite tačan odgovor)

B. Na slici je prikazana električna aktivnost srca u vidu EKG zapisa. Odredite koji pik predsravlja:

a. atrijalnu depolarizaciju P b. ventrikularnu repolarizaciju Q R S c. ventrikularnu depolarizaciju T

C. Marija i Miloš su u školi testirali fizičku aktivnost pomoću Havardovog step-testa (penjanje na klupi). Indeks fizičke sposobnosti IFS za Mariju je iznosio 60, a za Miloša 80. U kakvoj su fizičkoj aktivnosti: Marija je u lošoj fizičkoj kondiciji Miloš je u dobroj fizičkoj kondiciji D. Koje još testove opterećenja znaš? Pokretna traka ili tred mil i bicikl-ergometar.

12. Poređajte organe po prioritetu koji imaju ulogu u snabdjevanju krvlju: srčani mišić, bubrezi, mozak, koža, skeletni mišići

a) mozak , b) srčani mišić, c) bubrezi d) skeletni mišići, e) koža

13. A. U tabeli upišite osnovne razlike u unutrašnjoj građi korijena i stable po navedenim karakteristikama. STABLO KORIJEN

Smještaj provodnih snopića

Blizu periferije U sredini

Broj provodnih snopića

Veliki broj jedan

Prisutnost endoderma i pericikla

odsutan prisutan

B. Na slici je prikazan provodni snopić. Označite njegove osnovne djelove.

1. Sitate cijevi 2. traheje 3. traheide 4. mehanički elementi C. Dio označen s brojem 1 je odgovoran za transport organskih materija.

D. Dio označen s brojem 2 je odgovoran za transport vode i minerala. E. Koji tip provodnog snopića je prikazan? Zatvoren kolateralan tip. F. U kojim djelovima biljke se on nalazi? U stablu.

14. Na osnovu stopala ptica odredite na koji način života su one adaptirane.

Stopalo 1 pripada pticama grabljivicama. Stopalo 2 pripada pticama plovušama. B. Odredi kojoj ptici odgovara koje stopalo: Unesi broj sa slike

orao 1 noj 3

patka 2 C. Područja od međunarodnog značaja za gniježdenje ptica (IBA) su područja na kojima se redovno javlja značajan broj populacija jedne ili više vrsta ptica na zimovanju ili gniježdenju. Nabrojte pet priznatih IBA područja u Crnoj Gori: 1. skadarsko jezero, 2. Šasko jezero 3. ulcinjska solana 4. durmitor 4. biogradska gora D. Koja od ptica Skadarskog jezera ima najveća krila? Pelikan.

15. Na času biologije dobili ste zadatak da napravite krvni razmaz. Nakon napravljenog razmaza preparat ste posmatrali pod mikroskopom. Kod normalne osobe mogli ste uočiti:

* Napišite nazive krvnih elemenata 1. neutrofili 2. limfociti 3. makrofagi 4. monociti 5. eritrociti

Koji od krvnih elemenata u većini organizama nema jedro? eritrociti.

A njegova uloga je prenos kiseonika kroz tkivo , puferska uloga

16. A. Označite sa slike endokrine žlijezde čovjeka.

B. Povežite hormone s lijeve strane tabele sa odgovarajućim žlijezdama sa slike.

Broj sa slike

Naziv žlijezde

1 hipofiza

2 Paraštitna žlijezda

3 Štitna žlijezda

4 thymus

5 Nadbubrežna žlijezda

6 pankreas

7 jajnici

testisi

Naziv hormona Endokrina žlijezda insulin pankreas FSH hipofiza aldosteron Nadbubrežna žlijezda kortizol Nadbubrežna žlijezda testosteron testisi glukagon pankreas estradiol jajnici

C. Grupa istraživača napravila je eksperiment u kome su ogledne životinje bile dva pijetla. Pažljivo pogledajte sliku i u tabeli upišite rezultate eksperimenta za ogled A i ogled B. Sa slovom (T)označi tačan iskaz, a sa (N)netačan iskaz.

REZULTATI OGLEDA A B Krijesta i rese na podvoljku normalne veličine N T

Slabo kukurijekanje T N

Nezainteresovanost za ženke T N

Agresivan prema drugim mužjacima N T

17. A. Na času biologije učenik je dobio zadatak da napravi poprečan presjek lista. Pomozite učeniku da nacrta poprečan presjek lista i označite osnovna njegova tkiva . Crtež presjeka lista.

B. Na epidermisu lista učenik je uočio stome. Pažljivo pogledaj sliku A i B i odgovori na sledeća pitanja.

Slika A predstavlja stomu koja je otvorena. 2. Kako si zaključio kada se ćelija nađe u hipertoničnom stanju, tj usled ulaska vode u ćelije pomočnice dolazi do otvaranja stoma 3. Stoma je građena od pomoćnih ćelija, ćelija zatvaračica i stomine duplje.

18. Sa slike opišite hronološki tačan redosled diobe bakterija:

1. replikacija, 2. izduživanje ćelije, 3. Stvaranje septuma, 4, fizičko razdvajanje ćelije.

19. A. Sa slike prepoznajte ćelijske organele i upišite njihov naziv.

1.endoplazmatični retikulum; 2. jedro; 3. mitohondrija; 4. Goldži kompleks.

B. Ćelijski proteini namjenjeni za sekreciju, pakuju se i sortiraju u vezikulama: a. lizozoma b. jedra c. endoplazmatičnog retikuluma

d. goldži kompleksa e. mitohondrijama

20. Plastidi su ćelijske organele karakteristične za biljnu ćeliju i ćelije algi. Kako se zove ishodni oblik svih plastida proplastidi. Iz njega se formiraju svi ostali tipovi plastida. Na slici označite imena plastida.

1. leukoplast

2. hloroplast

3. hromoplast

Koji od plastida je prisutan u meristemskim (ili tvornim tkivima)? proplastid

21. Na slici je dat sažetak glikolize i respiracije. Odgovorite na sledeća pitanja.

Kako se zove proces označen sa 1? glikoliza.

Koliko ATP-a se dobija u tom procesu? 2 molekula

U kom dijelu ćelije se odigrava proces 1? citoplazmi.

Kako se zove proces označen sa 2? Krebsov ciklus.

Koliko ATP-a se dobija u tom procesu? 2 molekula

U kom dijelu organele se odigrava proces 2? Kristama mitohondrija

Kako se zove proces označen sa 3? Lanac za prenos elektrona

Koliko ATP-a se dobija u tom procesu? 34 molekula.

U kom dijelu organele se odigrava proces 3? U matriksu mitohondrija

Gdje se odvija proces 2 u prokariotskoj ćeliji? U citoplazmi.

22. Fotosinteza može da se odvija samo u prisustvu:

a. hlorofila b. CO2

c. svjetlosti d. svih navedenih faktora (zaokružite tačan odgovor)

23. Transformacija i transdukcija se mogu povezati sa:

a. polnim razmnožavanjem protozoa b. polnim razmnožavanjem algi c. prenosom gena kod prokariota d. bespolnim razmnožavanjem virusa e. tačni odgovori pod a i d. (zaokružite tačan odgovor)

24. Koja je osnovna morfološka jedinica bubrega nefron

U kom dijelu bubrega se formira primarna mokraća? Boumanova kapsula

U kom dijelu bubrega se formira sekundarna mokraća? tubulima i sabirnim kanalićima