20.04.23 1

20.04.23 2

MADDE BİLGİSİ

KÜTLESİ HACMİ VE EYLEMSİZLİĞİ OLAN HERŞEYE MADDE DENİR.

Maddenin şekil almış haline cisim denir Cam bir madde iken cam bardak bir cisimdir Maddeler doğada katı sıvı gaz halinde

bulunabilir

20.04.23 3

A-Maddenin KATI hali Katı maddelerin belirli şekil ve hacimleri

vardır Tanecikler birbirine çok yakındır ve bu

tanecikler arasında güçlü çekim kuvveti vardır

Moleküller titreşim hareketi yaparlar.

Örnekler :Bardak saat masa sıra vs

20.04.23 4

B-Maddenin SIVI hali

Sıvı maddelerin belirli hacimleri vardır Şekilleri yoktur İçinde bulundukları kabın şeklini alırlar Tanecikler arası boşluk daha fazladır Tanecikleri bir arada tutan kuvvet zayıftır Akışkandır(moleküller birbirinin üzerinden

kayar) Örnekler :Süt su zeytinyağı vs vs

20.04.23 5

C-Maddenin GAZ hali

Belirli şekilleri ve hacimleri yoktur İçinde bulundukları kabın şeklini ve hacmini

alırlar Tanecikler arası boşluk fazla çekim kuvveti

ise çok azdır Kolaylıkla sıkıştırılabilirler ve genişletilebilirler Örnek :hava, duman ,su buharı vs vs

20.04.23 6

Madenin hal değişimi

KATII SIVI GAZ

ERİME BUHARLAŞMA

DONMA YOĞUNLAŞMA

SÜBLİMLEŞME

KIRAĞILAŞMA

ISI VERİR

DÜZENLİLİK ARTAR

DÜZENSİZLİK ARTAR

Isı alır

20.04.23 7

Maddelerin görülebilen hissedilebilen özelikleri

RENK SAYDAMLIK VE OPAKLIK KOKU TAD SERTLİK YUMUŞAKLIK

20.04.23 8

Maddenin ORTAK özellikleri KÜTLE HACİM EYLEMSİZLİK ELEKTRİKLİ YAPI

BU ÖZELLİKLER MADDE MİKTARINA GÖRE DEĞİŞİRLER

20.04.23 9

MADDE

KATI SIVI GAZ

TANECİKLİ

BOŞLUK ÇOK AZ

BİRAZ BOŞLUK

VAR

BOŞLUKLAR ÇOK

20.04.23 10

Maddenin adı Katı Sıvı Gaz

Ağaç X

Çorba X

Yağmur X

Sıcak çikolata X

Süt X

Kaya X

Peynir X

Ateş ve duman X

Kolonya X

Rüzgar X

Katı mı-sıvı mı- gaz mı

20.04.23 11

MADDE Gözlemler AÇIKLAMALAR

DEMİR ________ Yapısında boşluk olmadığı için

SU ________ Yapısında boşluk olmadığı için

HAVA X Yapısında boşluk olduğu için

Hangisi Sıkışır?

Gaz haldeki maddelerin yapısında boşluklar vardır.O halde bu maddeler tanecikli olabilir mi?

20.04.23 12

Maddelerin özelliklerini bulalım:

Özellikler Katı Sıvı Gaz

Şekli değişebilir. X X

Sıkıştırılabilir. X

Tanecikler arasında çok boşluk vardır.

X

Tanecikler birbirine çok yakındır. X X

Sıkıştırılamaz. X X

Şekli değişemez. X

Hacmi değişmez. X X

20.04.23 13

Okulumuzun binası bir bütün mü?

Tuğla

???????????

Kum tanesi

Kumu Oluşturan tanecikler var mı?

Okulumuz

20.04.23 14

ATOMU OLUŞTURAN DAHA KÜÇÜK PARÇACIK VARMI?????

ORGANİZMAYIOLUŞTURMAK İÇİN HÜCRELER BİRARAYA GELİR

ORGAN

HÜCRE

HÜCREYİ OLUŞTURANKARBONHİTRATVE YAĞ

ATOMLAR

20.04.23 15

Çok sayıda aynı çeşit atomların bir araya gelerek

oluşturduğu maddeye ELEMENT denir.

Elementlerdeki atomlar tek çeşittir.

Elementler saf maddelerdir.

20.04.23 16

Hidrojen,oksijen,iyot gibi bazı elementler kümeler halinde bulunur.Bu atom kümelerine MOLEKÜL denir.

20.04.23 17

Moleküller iki atomdan oluştuğu gibi çok fazla sayı da atomdan da oluşur

Bazı moleküller tek çeşit atomdan oluşurken;bazı moleküller farklı çeşit atomlardan oluşur.

Molekülleri oluşturan farklı çeşitteki atomların büyükleri ve özellikleri de birbirinden farklıdır.

20.04.23 18

MOLEKÜLLER

BASİT YAPILI MOLEKÜLLER( AZ SAYIDA

ATOM)

KARMAŞIK YAPILI

MOLEKÜLLER(ÇOK SAYIDA

ATOM)

20.04.23 19

BİLEŞİK

İki yada daha fazla çeşitte

element atomlarının bir araya gelerek oluşturdukları

yeni saf maddeye denir.

Bileşiği oluşturan

elementler kendi

özeliklerini kaybeder.

20.04.23 20

SAF MADDELER

ELEMENTLER BİLEŞİKLER

ATOMİKYAPIDA OLANLAR

MOLEKÜLER YAPIDA

OLANLAR

MOLEKÜLER YAPIDA

OLANLAR

MOLEKÜLER YAPIDA

OLMAYANLAR

20.04.23 21

Atomlar …….. biçimlidir.Deneyde alkolün içine atılan iyot

kristallerine ne olmuştu?İyot kristalleri alkolün içinde

çözünerek alkole renk verdiğini gözlemlemiş miydik?

Bu gözlemlerden yola çıkarak, çözünen iyodun alkolün içinde yayılmasını nasıl açıklarsınız?

İyodun alkolde dağılması ile, şekerin suda dağılmasını karşılaştıralım.

KÜRE

20.04.23 22

Her madde gözle görülemeyecek kadar küçük ve bölünmesi zor yapı taşları olan …………….. Oluşmuştur.

Atomlar gözle görülemeyecek kadar küçük tanecikler olmasına karşılık, ancak günlük yaşantımızda pek çok gözlem sonucu atomların varlığı

……………………

ATOMLARDAN

KANITLANMIŞTIR.

20.04.23 23

Demir ya da bakır parçası da ardışık olarak yeterince bölünmeye devam edebilseydi resimlerde gördüğümüz atomları elde edecektik.

20.04.23 24

20.04.23 25

20.04.23 26

20.04.23 27

BAKIR

20.04.23 28

ALTIN

20.04.23 29

DEMİR

20.04.23 30

ALÜMİNYUM

20.04.23 31

KARBON

20.04.23 32İYOT

20.04.23 33SU

20.04.23 34

Daha önce incelediğimiz modellerden farkı var mı?

Su ve iyotta gördüğümüz bu “atom kümelerine” MOLEKÜL diyoruz.

Su, su moleküllerinin bir araya gelmesiyle oluşur. Su molekülleri iki hidrojen ve bir oksijen atomu içerir.

İyot molekülleri de bir araya gelerek iyodu oluşturur.

20.04.23 35

BU ŞEKLİN NE OLDUĞUNU HATIRLADIK MI?

20.04.23 36

Hücreyi de yeteri kadar büyütürsek daha küçük iç yapılarını görebilir miyiz?

Hücrenin büyütülmesi ile çekirdeği, çekirdeğin büyütülmesi ile molekülleri, moleküllerin büyütülmesi ile de ……… görebiliriz. ATOMLARI

20.04.23 37

Tek bir hücrede bile …?……… Atom vardır.

Atom büyütülseydi ne görürdük?

trilyonlarca

20.04.23 38

Atomdan da küçük parçacıklar var mıdır?

20.04.23 39

DEMOCRİTUS, ATOMU HİÇBİR ZAMAN GÖREMEMİŞ OLMASINA RAĞMEN OLAYLAR VE OLGULAR ÜZERİNDE DÜŞÜNEREK ATOM KAVRAMINI İLERİ SÜRMÜŞTÜR.

20.04.23 40

DAHA SONRA ARAŞTIRMA YAPAN BİLİM İNSANLARINA GELİNCE;John Dalton(Can Daltın), atomların içi dolu, berk ve bölünmez olduğunu söylemiştir.

Becquerel(Bekerel) ve Madam Curie(Madam Kuri)’ nin çalışmaları ise atomların da bölünebildiğini göstermiştir.

20.04.23 41

Dalton, atom hakkındaki düşüncelerini açıklamak için ilk atom modelleri olarak ders kitabımızın 89. sayfasındaki resimde yer alan topları kullanmıştır.

Maddenin küçük bölünemez parçacıklardan yani atomlardan oluştuğunu öne sürmüştür.

20.04.23 42

TarihtenATOMUN TARİHÇESİ

John Dalton(1766-1844) J.J.Thomson(1856-1940) Ernest Rutherfort(1871-1937)Niels Bohr(1885-1962)

20.04.23 43

Atom kavramı ile ilgili tarih boyunca değişen düşünceler:

Democritus ve diğer Yunan filozofları her maddenin hep aynı özdeş atomlardan oluştuğunu düşünüyorlardı. John Dalton atomun içi dolu berk ve bölünmez olduğu fikrini taşıyordu. Becquerel ve Madam Curie’ nin çalışmaları ise atomların da bölünebildiğini göstermiştir.

Atom konusunda çalışmalar yapan bilim insanları:

Democritus ve Yunanlı filozoflar, John Dalton, J.J.Thomson, Ernest Rutherford, Niels Bohr, Becquerel, Madam Curie

20.04.23 44

Bugün kullanılan atom modeli “Bulut modeli”dir.

Bu modele göre; atomun merkezinde (çekirdeğinde) (+) yüklü protonlar ve yüksüz nötronlar bulunur.

Atom çekirdeğinin çevresinde ise (-) yüklü elektronlar sürekli hareket halindedir

20.04.23 45

MADDEDEKİ DEĞİŞİMLER

FİZİKSEL DEĞİŞİM KİMYASAL DEĞİŞİM

20.04.23 46

MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Fiziksel özellikler Maddenin bir başka maddeye dönüşmeksizin

gözlenebilen ve ölçülebilen dış görünüşü ile ilgili özellikleridir.

Maddenin rengi, kokusu, tadı, çözünürlüğü, sertliği, hacmi, ısı ve elektrik iletkenliği v.b. özelliklerdir

20.04.23 47

fiziksel değişimler• Kömürün toz haline gelmesi• Demirin tel ve levha haline gelmesi• Kağıdın yırtılması• Suyun buharlaşması• Şekerin suda çözünmesi

*** Bu olaylar sonunda maddenin iç yapısında değişme olmaz.*** Bütün hal değiştirme olayları fiziksel

20.04.23 48

YAĞMUR DA FİZİKSEL BİR OLAYDIR.

20.04.23 49

KAR YAĞMASI FİZİKSEL BİR OLAYDIR.

20.04.23 50

Kimyasal özellikleri

Kimyasal özellikleri Maddenin maddeler ile birleşerek yeni madde

oluşturabilme kapasitesidir. Bir maddenin başka madde ile etkileşmesi veya

etkileşmemesi, onun kimyasal yapısı ile ilgili özelliklerdendir.

   Yanıcı olup olmaması, asidik ya da bazik olması, suyla reaksiyona girip girmemesi kimyasal özelliklere örnek verilebilir.

20.04.23 51

kimyasal değişimler • Kâğıdın yanması • Mumun yanması • Sütün ekşimesi • Yumurtanın bozulup çürümesi • Demirin paslanması • Fotosentez olayı • Solunum olayı

*** Kimyasal değişmeler sonucunda maddeler başka maddelere dönüşür.

*** Bütün yanma olayları kimyasal değişmedir.

20.04.23 52

YANMA OLAYI KİMYASAL BİR OLAYDIR.

20.04.23 53BALINI YAPAN ARI DA KİMYASAL BİR OLAY GERÇEKLEŞTİRİYORDUR.

20.04.23 54

SAF (ARI) MADDELER

Tek tür tanecikten oluşan maddelere

saf madde denir

moleküller

atomlar

20.04.23 55

Aynı cins atomlardan oluşmuş saf maddelere Element denir.

Sembollerle ifade edilirler .H:HİDROJENO:OKSİJENC:KARBONFe:DEMİR

20.04.23 56

İki yada daha fazla elementin belirli oranda birleşerek kimyasal yolla oluşturduğu yeni özellikteki saf maddeye

BİLEŞİK DENİR

Ancak KİMYASAL YOLLA AYRILABİLİR

20.04.23 57

SAF OLMAYAN MADDELER

İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR

KARIŞIMI OLUŞTURAN MADDELER KİMLİKLERİNİ KAYBETMEZLER

20.04.23 58

Aynı cins atom veya moleküllerden oluşan maddelere “saf madde” denir.

Elementler ve bileşikler saf maddelerdir.

20.04.23 59

Karışımlar birden fazla faklı maddeden oluşur.

Karışımı oluşturan tanecikler farklı moleküller Veya farklı atomlar olabilir

20.04.23 60

20.04.23 61

Her tarafında farklı özellik gösteren tek bir-madde gibi

gözükmeyen karışımlardır.

maden filizleri, kaya parçaları, odun parçaları, bir bitki yaprağı, sis,

ayran, petrol su karışımı , beton parçası, toprak  heterojen

karışımlara örnek verilebilir. 

Heterojen karışım emülsiyon ve süspansiyon olmak üzere ikiye ayrılır.

20.04.23 62

Bir sıvıda çözünmeyen katının heterojen olarak dağılmış şeklidir.

Su–kum karışımı, su–tebeşir tozu karışımı gibi

20.04.23 63

Bir sıvıda çözünmeyen başka bir sıvının heterojen olarak bulanık bir şekilde dağılmış hâlidir.

Su–zeytinyağı karışımı, su–benzin karışımı, gibi.

20.04.23 64

Her tarafında aynı özelliği gösteren, tek bir madde gibi gözüken karışımlardır. Homojen karışımlara genel olarak “çözeltiler” de denir. 

Tuzlu su, şekerli su, alkollü su, çeşme suyu  ile içerisinde bulunduğumuz hava homojen karışıma örnek verilir.

ÇÖZELTİ

20.04.23 65

Bütün maddeler taneciklerden oluşmuşturVe tanecikler hareketlidir

Katılar: TİTREŞİM

Sıvılar ve gazlar: ÖTELEMEHAREKETİ yaparlar.

20.04.23 66

Taneciklerin hareketi

İskeleye bağlıBir kayığın hareketine benzer

20.04.23 67

TİTREŞİM ÖTELEME