TARĠHTE TOPRAK YÖNETĠMĠ

ĠLKÇAĞ’DA HĠTĠTLER’DE; toprak devletin

malıydı. Kral, bu toprakları üretim

yapılması için (işletmeleri için) komutan ve

valilere veriyordu. Buna karşılık, bu

komutan ve valiler, orduya asker

besliyorlardı.

ORTAÇAĞ AVRUPA’SINDA; Feodalite

(Derebeylik) adı verilen bir düzen vardı.

Toprak, feodal beyler arasında

paylaşılmıştı. Ekonomik güç feodal

beylerin elinde idi. Serfler (köylü-köle)

toprakla beraber alınıp satılabilen sürekli

toprak işçisi olan kişilerdi. Senyörler (feodal

beyler) toprakların ve bu topraklar

üzerindeki her şeyin, çalışanlar dâhil,

sahibiydiler. Köylüler bu topraklar

üzerinde çalışırlardı, bunun karşılığında

para alırlardı.

SELÇUKLULAR’DA; Selçuklularda topraklar,

devletin malı sayılırdı ve bu topraklara “miri

arazi” denirdi.

Miri Arazi dörde ayrılırdı:

1. Has Arazi: Mülkiyeti ve gelirleri sultan ve

ailesine ait olan topraklardır.

2. Vakıf Arazi: Geliri sosyal yardım

kurumlarına ayrılan topraklardır.

3. Mülk Arazi: Görevlerinde başarılı olan

devlet adamlarına verilen topraklardır. Bu

topraklar kişinin mülkiyeti sayılır bu toprakları

istedikleri şekilde kullanırlardı.

4. Ġkta Arazi: Ordu mensupları ile devlet

adamlarına hizmetleri ve maaşı karşılığı

verilen topraklardır. İkta sahipleri devlet için atlı

asker beslerlerdi.

OSMANLI DEVLETĠ’NDE; topraklar miri arazi,

mülk arazi ve vakıf arazi olarak 3’e ayrılmıştı.

Devlete ait topraklara MĠRĠ ARAZĠ denirdi. Miri

arazinin en önemli bölümünü dirlik arazi

oluştururdu.

Dirlik Arazi: Geliri, devlet memurlarına ve askerlere

maaş ve görev karşılığı olarak verilen topraklardır.

Dirlik gelirlerine göre üçe ayrılırdı:

Has: Yıllık geliri 100 000 akçeden fazla olan toprağa

denirdi. Padişaha, divan üyelerine, beylerbeylerine,

şehzadelere ve sancak beylerine verilirdi.

Zeamet: Yıllık geliri 20 000 ile 100 000 akçe

arasındaki topraklara denirdi. Orta derecedeki

memurlara verilirdi. Kadı, Subaşı gibi.

Tımar: Yıllık geliri 3 000 akçe ile 20 000 akçe

arasındaki topraklara denirdi. Savaşlarda yararlılık

gösterenlere verilirdi.

Tımarlı Sipahiler gelirlerinin

bir kısmıyla atlı asker (cebelü)

yetiştirirler, bir kısmını da

maaş olarak alırlardı.

Tımar sistemiyle yetiştirilen

askerler, Osmanlı ordusunun

önemli bir kısmını

oluştururdu. Tımar sistemine

bağlı topraklar “Tahrir

Defterlerine” kaydedilirdi.

TIMAR SĠSTEMĠNĠN FAYDALARI

Merkezi otorite güçlenmiştir. (Tımarlı sipahiler en

uzak yerlerde bile güvenliği sağlamıştır.)

Vergiler düzenli olarak toplanmıştır.

Ülke bayındır (imar) hale getirilmiştir.

Devlete yük olmadan asker yetiştirilmiştir.

Toprak sürekli ekip-biçildiği için üretimin

devamlılığı sağlanmıştır.

Topraklar üç yıl üst üste boş bırakılırsa, bu kişinin

elinden topraklar alınarak başkalarına verilmiştir. Bu

durum üretiminin sürekliliğini sağlamıştır.

MÜLK ARAZĠ: Mülkiyeti toprak sahibine ait

olan topraklardır. Mülk arazi ikiye ayrılır:

1. Öşri Topraklar: Müslümanlara ait

topraklardır. Toprağı işleyenler, elde ettikleri

ürünün 1/10’unu vergi olarak devlete

verirlerdi. Bu vergiye “öşür” denirdi.

2. Haraci Topraklar: Bu toprakların sahipleri

gayrimüslimlerdi (Müslüman olmayanlar).

Bunlardan alınan toprak vergisine “haraç”

denirdi.

Zeki D

OĞ

AN

Sosy

al B

ilg

iler

Öğre

tmen

i