TARIM İŞLETMELERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

2015-2019 STRATEJİK PLANI

I

İÇİNDEKİLER

1. TİGEM Stratejik Planlama Yöntemi ............................................................................................. 3 1.1. Hukuki Dayanak .................................................................................................................. 3 1.2. TİGEM’in Yeniden Yapılanma Raporu ................................................................................ 3 1.3. TİGEM’in 2015-2019 Stratejik Plan Çalışmaları .................................................................. 4

2. Durum Analizi .............................................................................................................................. 7 2.1. Kuruluşun Tarihçesi ............................................................................................................ 7 2.2. Yasal Yükümlülükler ........................................................................................................... 8

2.2.1. Hukuki Yapı .................................................................................................................. 8 2.2.2. TİGEM’in Amacı ve Faaliyet Konuları ............................................................................ 8 2.2.3. TİGEM’in Teşkilat Yapısı ................................................................................................ 9

2.3. TİGEM’le İlgili Mevzuat.................................................................................................... 14 2.4. Yatırımlar ........................................................................................................................... 16 2.5. Faaliyet Alanları ve Hizmetler ........................................................................................... 19

2.5.1. Bitkisel Üretim ............................................................................................................ 19 2.5.2. Tohumculuk Faaliyeti ................................................................................................. 20

2.5.2.1. Serin İklim Tahılları .............................................................................................. 20 2.5.2.2. Sıcak İklim Tahılları .............................................................................................. 23 2.5.2.3. Yem Bitkileri ........................................................................................................ 24 2.5.2.4. Yağlı Tohumlar ..................................................................................................... 25 2.5.2.5. Yemeklik Tane Baklagiller .................................................................................... 26 2.5.2.6. TİGEM Özel Sektör İşbirliğine Dayalı Tohumluk Üretim Faaliyetleri ................... 27 2.5.2.7. Bahçe Bitkileri Üretimi ........................................................................................ 28

2.5.3. Hayvansal Üretim ...................................................................................................... 29 2.5.3.1. Sığırcılık Faaliyetleri ............................................................................................ 29 2.5.3.2. Koyunculuk ve Keçicilik Faaliyetleri ..................................................................... 31 2.5.3.3. At Yetiştiriciliği ..................................................................................................... 34 2.5.3.4. Arı Yetiştiriciliği .................................................................................................... 35 2.5.3.5. Ceylan (Asya Ceylanı) Yetiştiriciliği ...................................................................... 35 2.5.3.6. Çoban Köpeği Yetiştiriciliği .................................................................................. 36

2.6. İnsan Kaynakları ................................................................................................................ 37 2.7. Paydaş Analizi ve Paydaş Görüşleri ................................................................................... 39 2.8. GZFT Analizi ....................................................................................................................... 47

3. Geleceğe Bakış .......................................................................................................................... 51 3.1. TİGEM’in Misyonu; ............................................................................................................ 51 3.2. TİGEM’in Vizyonu .............................................................................................................. 51 3.3. Temel İlke ve Değerlerimiz ................................................................................................ 51

4. Stratejik Alanlar, Amaçlar ve Hedefler ...................................................................................... 55 5. İzleme ve Değerlendirme .......................................................................................................... 73

II

II

TABLO DİZİNİ

Tablo 1. 2008-2014 Yılları Yatırım Ödenek ve Harcamaları .......................................................... 16 Tablo 2. 2008 Öncesi ve 2014’e Kadar Sulamaya Açılan Arazi Miktarı ......................................... 17

Tablo 3. TİGEM Arazilerinin Kullanım Durumu ............................................................................. 19

Tablo 4: TİGEM’de 2014 Yılı Sonrası Sulama Sistemleri ................................................................ 20

Tablo 5. Türkiye’nin Yıllar İtibariyle Serin İklim Tahılları Tohumluk Dağıtım Miktarları ve İhtiyacı

Karşılama Oranı ............................................................................................................................. 21

Tablo 6. TİGEM’in Yıllar İtibariyle Serin İklim Tahılları Tohumluk Dağıtım Miktarları ................ 21

Tablo 7. TİGEM 2014 Yılı İşletmeler Bazında Üretimi Yapılacak Tohumluk Çeşitleri .................... 23

Tablo 8. Türkiye’nin Yıllar İtibariyle Sıcak İklim Tahılları Tohumluk Dağıtım Miktarları ve Türkiye

İhtiyacı Karşılama Oranı ................................................................................................................ 24

Tablo 9. Türkiye 2013 Yılı Yem Bitkileri Ekim Alanları ................................................................... 24

Tablo 10. Türkiye’nin Yıllar İtibariyle Yem Bitkileri Tohumluk Dağıtım Miktarları ..................... 25

Tablo 11. TİGEM’in Yıllar İtibariyle Yem Bitkileri Tohumluk Dağıtım Miktarları ........................ 25

Tablo 12. Türkiye’nin Yıllar İtibariyle Yağlı Tohum Dağıtım Miktarları ......................................... 26

Tablo 13. Türkiye’nin Yıllar İtibariyle Tane Baklagiller Tohumluk Dağıtım Miktarları ve Türkiye

İhtiyacını Karşılama Oranı ............................................................................................................. 26

Tablo 14. TİGEM’in Yıllar İtibariyle Tane Baklagiller Tohumluk Dağıtım Miktarları ve Türkiye

İhtiyacını Karşılama Oranı ............................................................................................................. 27

Tablo 15. TİGEM’de Üretilen Sertifikalı Yem Ve Diğer Bitki Tohumluk Çeşitleri ........................... 27

Tablo 16. TİGEM Bahçe Kültürleri Üretim Miktarları .................................................................... 28

Tablo 17. Yıllar İtibariyle Türkiye Sığır Varlığı ve Kültür Özelliğine Göre Dağılımı ......................... 29

Tablo 18. TİGEM 2014 Yılı Irklara Göre Sığır Varlığı ...................................................................... 30

Tablo 19. 2013 Yılında Laktasyon Dönemi İnek Sütü Verimleri .................................................... 30

Tablo 20. TİGEM'in Sığır Varlığı ve Damızlık Dağıtımı ................................................................... 30

Tablo 21.TİGEM’in Yıllar İtibariyle Büyükbaş Hayvancılık Üretimleri ............................................ 31

Tablo 22.Türkiye Koyun ve Keçi Varlığı ........................................................................................ 32

Tablo 23.TİGEM’in Irklara Göre 2014 Yılı Koyun Varlığı ................................................................ 33

Tablo 24. TİGEM’in Yıllar İtibariyle Damızlık Koyun Varlığı ve Damızlık Dağıtımı.......................... 33

Tablo 25.Yıllar İtibariyle Küçükbaş Hayvancılık Üretimleri ............................................................ 34

Tablo 26. TİGEM 2014 Yılı Damızlık At Varlığı ............................................................................... 35

Tablo 26/A. İç Paydaşların Etki ve Önem Dereceleri ..................................................................... 39

Tablo 26/B. Dış Paydaşların Etki ve Önem Dereceleri ................................................................... 40

Tablo 26/C. Müşteri Etki ve Önem Dereceleri .............................................................................. 41

Tablo 27. İç Paydaş Anket Sonuçları ............................................................................................. 42

Tablo 28. Dış Paydaş Anket Sonuçları .......................................................................................... 45

GRAFİK DİZİNİ

Grafik 1. TİGEM’in ve Türkiye’nin Yıllar İtibariyle Serin İklim Tahılları Tohumluk Dağıtım Miktarları ....................................................................................................................................... 22 Grafik 2.Personel Mevcudu ........................................................................................................... 37

Grafik 3. Personel Yaş Durumu ..................................................................................................... 37

Grafik 4. Hizmet Gruplarına Göre Personel Durumu .................................................................... 38

Grafik 5. Memurların Öğrenim Durumu........................................................................................ 38

Grafik 7-18. İç Paydaş Anket Seçkileri ........................................................................................... 43

Grafik 19-26. Dış Paydaş Anket Seçkileri ....................................................................................... 46

III

III

KISALTMALAR

AB : Avrupa Birliği

ABD : Amerika Birleşik Devletleri

APK : Araştırma Planlama Koordinasyon

AR-GE : Araştırma Geliştirme

DSİ : Devlet Su İşleri

DTÖ : Dünya Ticaret Örgütü

DÜÇ : Devlet Üretme Çiftlikleri

FAO : Gıda ve Tarım Örgütü

GAP : Güneydoğu Anadolu Projesi

GDO : Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar

GZFT : Güçlü Yanlar, Zayıf Yanlar, Fırsatlar, Tehditler

İDT : İktisadi Devlet Teşekkülü

KHK : Kanun Hükmünde Kararname

KİK : Kamu İktisadi Kurumu

KİT : Kamu İktisadi Teşekkülü

OECD : Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü

TBMM : Türkiye Büyük Millet Meclisi

TEDAŞ : Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi

TİGEM : Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü

TODAİE : Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü

TÜİK : Türkiye İstatistik Kurumu

TÜRKTED : Türkiye Tohumculuk Endüstrisi Derneği

YPK : Yüksek Planlama Kurulu

III

SSaayyffaa || 11

1

1 GİRİŞ

SSaayyffaa || 22

2

SSaayyffaa || 33

3

1. TİGEM STRATEJİK PLANLAMA YÖNTEMİ

1.1. Hukuki Dayanak

Resmi Gazetenin 19.10.2007 tarihli ve 26675 sayısında yayımlanan, 2007/12702 sayılı Bakanlar

Kurulu Kararı ile Kamu İktisadi Teşebbüslerinin 5 yıllık stratejik planlarını hazırlamaları zorunluluğu

getirilmiştir.

Resmi Gazetenin 18 Ekim 2012 tarihli ve 28445 sayısında yayımlanan 2012/3840 sayılı Bakanlar

Kurulu Kararının Stratejik Planlar başlıklı 24’üncü maddesinin 1’inci fıkrasında; stratejik planları

Kalkınma Bakanlığı tarafından onaylanmamış veya mevcut stratejik plan dönemleri 2013 yılı içinde

sona erecek olan kamu iktisadi teşebbüslerinin stratejik planlarını hazırlamaları hükmüne yer

verilmiştir.

1.2. TİGEM’in Yeniden Yapılanma Raporu

Resmi Gazetenin 01.11.2009 tarihli ve 27393 mükerrer sayısında yayımlanan 2009/15513 sayılı

Bakanlar Kurulu Kararı ekinin Politika Öncelikleri ve Tedbirlerin “Tarım sektöründe kurumsal ve idari

yapılarda gerekli dönüşüme öncelik verilecektir” başlığındaki 52’nci öncelikte “TİGEM işletmelerinin

yeniden yapılandırılmasına ilişkin çalışmaların tamamlanması” konulu 114‘üncü tedbir yer almıştır.

Tedbir ile ilgili yapılacak işlem ve açıklama kısmında, “TİGEM işletmelerinin özel sektör

faaliyetlerinin bulunmadığı veya kısıtlı olduğu alanlara yönlendirilmesi ile bu amaca katkıda

bulunamayan işletmelerin özel sektöre kullandırılmasına ilişkin stratejinin tamamlanması”

konusuna yer verilmiştir.

Resmi Gazetenin 28 Ekim 2010 tarihli ve 27743 mükerrer sayısında yayımlanan 2010/966 sayılı 2011

Yılı Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Kararında

“TİGEM işletmelerinin yeniden yapılandırılmasına ilişkin çalışmaların tamamlanması” konulu 107'nci

tedbir ile aynı konu yinelenmiştir.

Bahse konu tedbir kapsamında TİGEM’in Yeniden Yapılanma Raporu hazırlanmıştır. Raporda;

Bitkisel üretimde; özel sektörün henüz yeterince girmediği yada piyasa oluşturucu ölçüde

büyüyemediği alan olan hububat ve yem bitkileri tohumculuğunda, etkinliğin artırılarak

sürdürülmesi,

Ülkemiz yetiştiricilerinin ihtiyacı olan hastalıklardan ari ve üstün vasıflı damızlık taleplerinin yurt

içerisinden karşılanması amacıyla damızlık hayvan yetiştiriciliği kapasitesinin artırılması,

TİGEM’in ana faaliyet konularından sertifikalı tohum üretimi ve damızlık hayvan yetiştiriciliğinde

etkinliği oldukça düşük olan ve rehabilite edilmeleri yüksek maliyetli yatırım gerektiren küçük ölçekli

işletmelerin tespit edilmesi ve özel sektör yatırımlarına açılması,

planlanmıştır.

Bu kapsamda 2015 yılına kadar;

TİGEM’in toplam 36 işletmesinden biri kısmi ve ikisi iştirak olmak üzere 18 işletme özel sektör

firmalarına uzun süreli kiraya verilmiş, 3 işletmenin kiralama süreci devam etmektedir.

TİGEM kullanımında kalacak 16 işletmenin ihtisas alanları belirlenmiş ve üretim planlamaları

yapılmıştır.

SSaayyffaa || 44

4

Ülkemizin önemli ölçüde üretim açığı bulunan ve TİGEM’in birinci öncelikli faaliyet konusu olan

sertifikalı hububat ve yem bitkileri tohumluklarının üretimi ve dağıtımındaki etkinliği artırılmıştır.

TİGEM’in, Ana Statüsü ile kendisine damızlıkla ilgili verilmiş görevi, bundan önceki dönemde

olduğu gibi gelecekte de daha etkin bir şekilde sürdürmesi, gelen damızlık taleplerinin önemli

ölçüde karşılanması, ülkemiz hayvansal üretiminde verim ve kalite artışının sağlanmasına önemli

katkıda bulunması amacıyla damızlık sığır yetiştiriciliği kapasitesi 8.000 ana baştan 11.000 ana başa,

damızlık koyun yetiştiriciliği kapasitesi 46.000 ana baştan 67.000 ana başa çıkarılmıştır. Ayrıca, süt

verimi yönüyle öne çıkan bir ırkla 1.000 ana başlık kapasite ile damızlık keçi yetiştiriciliğine

başlanılmıştır.

1.3. TİGEM’in 2015-2019 Stratejik Plan Çalışmaları

Genel Müdürlük Makamının 04.12.2012 tarihli ve 1039 sayılı Oluru ile TİGEM Stratejik Planlama

Ekibi oluşturulmuş ve bu tarihten itibaren TİGEM Stratejik Plan çalışmalarına başlanılmıştır. TİGEM

Stratejik Planı; Onuncu Kalkınma Planı, Genel Yatırım ve Finansman Programları, Gıda Tarım ve

Hayvancılık Bakanlığının hedefleri ve TİGEM Ana Statüsü esas alınarak Kalkınma Bakanlığınca

yayımlanan Kamu İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmeliğe

uygun olarak hazırlanmıştır.

Stratejik planlama sürecinde TİGEM’in önem derecesine dayalı seçilmiş tüm iç ve dış paydaş

kitlelerinin doğrudan sürece katılımına imkan sağlanmıştır. Bu çerçevede, Stratejik Planlama Ekibine

her birim düzeyinde destek vermek üzere alt çalışma grupları kurulmuştur. Stratejik planlama ekibi,

konuyla ilgili uygulama düzeyinde çalışmaları planlayıp yürütmek üzere 60 saat dolayında kapsamlı

bir uygulamalı eğitime tabi tutulmuştur.

Stratejik Planlama kapsamında, gerek Genel Müdürlük merkez teşkilatında gerekse işletmeler

düzeyinde yapılan, özellikle seçilmiş iç paydaşlara yönelik olarak çok sayıda farklı oturumlar halinde

yürütülen GZFT analizi sonucunda, ortaya çıkan verilerin birbirine çok yakın olması iç paydaş

görüşleri arasındaki tutarlılığı yansıtmaktadır.

GZFT dışında, yine merkez ve işletmelere yönelik çok sayıda görüşme gerçekleştirilmiş, sağlanan

veriler arasında çapraz sorgulama ve tutarlılık analizleri yapılmıştır. İç paydaşlara yönelik olarak

gerçekleştirilen kurumsal memnuniyet anketi yanında, dış paydaş gruplarıyla da farklı bölgelerde

mülakat, atölye çalışmaları, arama konferansı ve odak grup toplantıları yapılmıştır. Yine bu gruplara

yönelik hizmet memnuniyetini ve beklenti düzeyini ölçmeyi amaçlayan anket uygulamaları da

gerçekleştirilmiştir. Toplanan veriler kendi içinde sistematik analizlere tabi tutularak sonuçlara

gidilmiştir. Durum analizi çalışmaları bağlamında beş ayrı bölge merkezinde 176 dolayındaki önemli

katılımcıyla dış paydaş toplantısı, 50 kadar dış paydaş ile mülakat, 302 dış paydaş (çiftçi) ile de anket

yapılmıştır. İç paydaş anketi uygulanan çalışan sayısı ise 888‘dir. Ayrıca, yaklaşık 300 iç paydaş ile de

farklı oturumlar halinde değerlendirme toplantıları yapılmıştır.

Yürütülen stratejik planlama çalışmasında, kurumsal kimliği ortaya koymak üzere, mevcut durum

analizi ile genel eğilimler ve senaryo analizlerinden yola çıkarak ayrıntılı gelecek öngörüleri

yapılmıştır. Yapılan tüm bu çalışmalar sonunda gerek kurumsal misyon gerekse kurum vizyonu

ardışık atölye çalışmalarıyla belirlenmiştir. Geliştirilen misyon ve vizyonun algısal geçerliğini

belirlemek üzere kapsamlı “algı testleri” de geliştirilip uygulanmıştır.

SSaayyffaa || 55

5

2 DURUM ANALİZİ

SSaayyffaa || 66

6

SSaayyffaa || 77

7

2. DURUM ANALİZİ

2.1. Kuruluşun Tarihçesi

Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü, 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine tabi bir

İktisadi Devlet Teşekkülüdür. TİGEM geçmişte, Zirai Kombinalar, Hara ve İnekhaneler ile Devlet

Üretme Çiftlikleri adı altında faaliyetlerini sürdürmüş, Devlet Üretme Çiftlikleri ile Hara ve

İnekhanelerin birleştirilmesi sonucunda, 1984 yılında Kamu İktisadi Kuruluşu (KİK) olarak faaliyetine

başlamış ve Teşebbüsün kurumsal yapısı 1994 yılında İktisadi Devlet Teşekkülü (İDT) statüsüne

dönüştürülmüştür.

Haralar, ordunun ve sarayın iaşe ihtiyacını karşılamak ve at yetiştirmek üzere Osmanlı Devletinin ilk

yıllarında kurulmuştur. O dönemlerde 3-4 milyon dekarı bulan bir arazi varlığına ulaşmıştır. Sonraları

Osmanlı Devleti güç kaybettikçe araziler de küçülmeye başlamıştır. Böylece hara arazileri 450 bin

dekara kadar düşmüştür.

TİGEM’in diğer kolu genç Cumhuriyet’in kurduğu Zirai Kombinalar ve Devlet Ziraat İşletmeleri’ne

uzanmaktadır. 1937 yılında kurulan Zirai Kombinalar ordunun ve gerektiğinde halkın gıda ihtiyacını

karşılamak amacıyla ülkemizin değişik bölgelerindeki Hazineye ait boş araziler seçilmiş ve buralar

çiftlik haline getirilmiştir.

Devlet Ziraat İşletmeleri ise, modern tarım tekniklerinin uygulanması, tarım sanayinin geliştirilmesi

ve bu konularda çiftçilere önderlik ve öğreticilik görevi yapması amacıyla Atatürk’ün muhtelif

tarihlerde kurduğu çiftlikleri bağışlamasıyla kurulmuştur. Bu çiftlikler, 1950 yılında Zirai

Kombinalarla, “Devlet Üretme Çiftlikleri” bünyesinde birleşmiştir.

İmkânların, bilgi ve tecrübenin birleştirilerek, hizmetin geliştirilmesi ve genişletilmesi amacıyla

kurulmuş olan TİGEM, kamuda tohumculuk ve damızlık konularında çalışan işletmeleri bir çatı

altında toplamış bulunmaktadır.

TİGEM kurulduğu ilk yıllarda Türkiye’nin tüm coğrafi bölgelerine dağılmış 36 işletmesinde, başta

hububat tohumluğu olmak üzere, endüstri bitkileri, çayır mera ve yem bitkileri, sebze tohumluğu,

fidan-fide üretiminde büyük hizmetler görmüştür. Damızlık üretiminde ise sığırcılık, koyunculuk,

civciv ve sperma üretiminde elde edilen gelişmeler Türkiye hayvancılığının gelişmesine önemli

katkılar sağlamıştır. Ancak, son yıllarda özel sektör kuruluşlarının bitkisel üretim alanında, endüstri

bitkileri ve sebze tohumculuğu ile fidan üretiminde önemli gelişmeler göstermesinden dolayı TİGEM

bu alanlarda üretimini azaltmıştır. Ayrıca balıkçılık, tavukçuluk gibi alanlardan da tamamen

çekilmiştir.

TİGEM’in fonksiyonelliğini artırmak, özel sektörün sermaye gücü ve dinamizminden faydalanmak

amacıyla, yapısal sorunlarından dolayı verimli olarak çalıştırılamayan ve yüksek maliyetleri

nedeniyle TİGEM’in karlılığını olumsuz etkileyen bazı işletmelerin tasfiye edilerek, Kuruluşun Ana

Statüsünde belirtilen amaç ve faaliyetleri doğrultusunda kullanılması şartıyla, özel sektör firmalarına

uzun süreli (30 yıl) kiraya verilmesi hususunda 04.07.2003 tarihli ve 2003/T-13 sayılı YPK Kararı ile

TİGEM Yönetim Kurulu yetkili kılınmıştır.

Söz konusu karar doğrultusunda 2003 yılından itibaren 2014 yılına kadar 1 işletme kısmi, 2 işletme

TİGEM özel sektör ortaklığında kurulan iştirak modeli olmak üzere toplam 19 işletme 30 yıllığına

SSaayyffaa || 88

8

kiraya verilmiştir. YPK Kararı kapsamında Boztepe/Antalya, Karaköy/Samsun ve

Kazımkarabekir/Iğdır (75.000 dekarlık kısmı-iştirak modeli) işletmelerinin uzun süreli kiraya verme

süreci devam etmektedir.

2.2. Yasal Yükümlülükler

2.2.1. Hukuki Yapı

TİGEM, sermayesinin tamamı devlete ait 08.06.1984 tarihli ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri

Hakkında KHK hükümlerine tabi, tüzel kişiliğe ve faaliyetlerinde özerkliğe sahip, sorumluluğu

sermayesi ile sınırlı bir İktisadi Devlet Teşekkülüdür. Resmi Gazetenin 09.08.2000 tarihli ve 24015

sayısında yayımlanarak yürürlüğe giren TİGEM Ana Statüsü ile Kuruluşun hukuki bünyesi, amaç ve

faaliyet konuları, organları, teşkilat yapısı ve iştirakleri ile bunlar arasındaki ilişkiler düzenlenmiştir.

TİGEM, yönetim ve denetim bakımından 233 sayılı KHK, 3346 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile

Fonların TBMM’ce Denetlenmesinin Düzenlenmesine İlişkin Kanun, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu

ve 6085 sayılı Sayıştay Kanunu hükümlerine tabidir.

TİGEM, mali mevzuat açısından; Kurumlar Vergisi, KDV ve Damga Vergisi mükellefidir. Tek Düzen

Muhasebe Sistemi uygulamaktadır.

Merkezi Ankara’da olan TİGEM, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının ilgili kuruluşudur.

TİGEM’in başlangıçta 30 Bin TL olan sermayesi zaman içerisinde müteaddit defalar artırılmış olup en

son olarak 18.12.2014 tarihli ve 2014/T-19 sayılı YPK Kararı ile 1 milyar 500 milyon TL’ye

yükseltilmiştir.

2.2.2. TİGEM’in Amacı ve Faaliyet Konuları

TİGEM’in Ana Statüsü ile belirlenmiş amacı, tarım ve tarıma dayalı sanayinin ihtiyacı olan her türlü

mal ve hizmeti üretmek olarak tanımlanmıştır.

Faaliyet konuları ise;

a) Ülkenin bitkisel ve hayvansal üretimini artırmak, çeşitlendirmek ve ürün kalitesini

iyileştirmek amacıyla yetiştirdiği tohumluk, fidan, fide ve benzeri mallar ile ürettiği damızlık hayvan

ve spermaları yetiştiricilere intikal ettirmek,

b) İşletmelerde elde edilecek hayvansal ve bitkisel ürünlerle birlikte, çiftçilerden alacağı

ürünleri kıymetlendirmek için tesisler kurmak, kurdurmak, kurulanlara iştirak etmek,

c) Bitkisel ve hayvansal üretim, yetiştirme, ıslah konularında araştırmalar yapmak,

yaptırmak ve gerektiğinde diğer ıslah ve araştırma kuruluşları ile işbirliği yapmak,

d) Ürettiği her türlü ürün ve hizmet konuları ile ilgili olarak çevre çiftçisi ve çiftçi örgütleri ile

üretim amaçlı işbirliğine girmek,

e) Amaç ve faaliyetlerini gerçekleştirmek için ihtiyaç duyduğu her türlü mal ve hizmeti yurt

içi ve yurt dışından temin etmek,

f) Yurt içi ve yurt dışındaki kişi ve kuruluşlarla işbirliği yaparak her türlü mal ve hizmeti

temin etmek, bunları pazara hazırlayarak iç ve dış pazarlarda değerlendirmek,

SSaayyffaa || 99

9

g) Üretim ve işletme faaliyetlerinde bulunmak ve tesislerini kurmak üzere özel ve tüzel

kişilerden yer kiralamak, kiraya vermek,

h) İşletme ünitelerinde zaman içinde fonksiyonunu yitirmiş kümes, ahır, depo, sundurma ve

benzeri binaların yıpranmaya terk edilmemesi ve ekonomiye kazandırılması için, işletme

bütünlüğüne zarar vermemek kaydıyla özel veya tüzel kişilere kiraya vermek,

i) Faaliyet konuları ile ilgili üretim ve işletme tesisleri kurmak üzere yurt içi ve yurt dışı özel

ve tüzel kişi ve firmalarla işbirliği yapmak, ortaklık kurmak ve faaliyete geçmesini sağlamak,

j) Yurt içi ve yurt dışı firmalarla patent, lisans, teknik beceri ve benzeri anlaşmaları yapmak,

bilgi ve teknolojiyi mer’i mevzuata göre satmak ve satın almak,

k) İşletme yönetimi, proje araştırma, fizibilite ve benzeri mühendislik hizmetlerini yapmak

ve yaptırmak,

l) Çalışma konuları ile ilgili beceri kazandırma seminerleri ve kurslar düzenlemek veya

düzenletmek,

olarak belirlenmiştir.

2.2.3. TİGEM’in Teşkilat Yapısı

TİGEM’in merkez teşkilatını Genel Müdürlük ve taşra teşkilatını ise işletme müdürlükleri

oluşturmaktadır. Kuruluşun organları TİGEM Ana Statüsünde, Yönetim Kurulu ve Genel Müdürlük

olarak belirlenmiştir. 233 sayılı KHK’nın 5’inci maddesine göre; TİGEM’in en üst seviyede yetkili ve

sorumlu karar organı Yönetim Kuruludur. Yönetim kurulu bir başkan ve beş üyeden oluşmaktadır.

Yönetim kurulunun başkanı Genel Müdürdür ve ilgili Bakanın teklifi üzerine ortak karar ile atanır.

Yönetim Kurulu üyelerinden ikisi ilgili Bakanın, birisi Hazine Müsteşarlığı'nın bağlı olduğu Bakanın,

ikisi ise genel müdür yardımcıları arasından ilgili Bakanın teklifi üzerine ortak karar ile atanmaktadır.

TİGEM’in yetkili ve sorumlu yürütme organı Genel Müdürlüktür. Genel Müdürlük; Genel Müdür ve 3

Genel Müdür Yardımcısı ve bağlı alt birimlerden oluşmaktadır.

SSaayyffaa || 1100

10

TİGEM Yönetim Şeması

Yönetim Kurulu Üyesi Hazine Müsteşarlığı

Temsilcisi (1)

Yönetim Kurulu Üyesi Gıda, Tarım ve Hayvancılık

Bakanlığı Temsilcisi (2)

GENEL MÜDÜR

Yönetim Kurulu Başkanı

Genel Müdür Yardımcısı Yönetim Kurulu Üyesi

Genel Müdür Yardımcısı Yönetim Kurulu Üyesi

Genel Müdür Yardımcısı

Denetleme, Danışma ve Yardımcı Hizmet Birimleri

1) Teftiş Kurulu Başkanlığı

2) Hukuk Müşavirliği

3) İç Denetim Birimi

Başkanlığı

4) Özel Kalem Müdürlüğü

5) Koruma Güvenlik

Müdürlüğü

6) Basın ve Halkla İlişkiler

Şube Müdürlüğü

Daire Başkanlıkları

1) APK

2) Bitki Üretim

3) Hayvancılık İşleri

4) Atçılık

5) Tarımsal Yapılar ve Sulama

6) Tarımsal Mekanizasyon ve

İnşaat

7) Mali İşler

8) Ticaret

9) İnsan Kaynakları ve Eğitim

10) Destek Hizmetleri

11) Emlak ve İştirakler

TİGEM Kullanımındaki İşletmeler

Uzun Süreli Kiradaki İşletmeler

İştirak Kurduğu İşletmeler

TİGEM

Yönetim Kurulu

TİGEM Organizasyon Şeması

GENEL MÜDÜR

Teftiş Kurulu Başkanlığı Hukuk Müşavirliği Koruma Güvenlik Müdürlüğü

Basın ve Halkla İlişkiler Şube Müdürlüğü

Genel Müdür Yardımcısı Genel Müdür Yardımcısı Genel Müdür Yardımcısı

APK Daire Başkanlığı

Bitki Üretim Daire Başkanlığı

Hayvancılık İşleri Daire Başkanlığı

Atçılık Daire Başkanlığı

Tarımsal Yapılar ve Sulama Daire

Başkanlığı

Ticaret Daire Başkanlığı

Tarımsal Mekanizasyon ve

İnşaat Daire Başkanlığı

Mali İşler Daire Başkanlığı

İnsan Kaynakları ve Eğitim

Daire Başkanlığı

Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı

Emlak ve İştirakler Daire

Başkanlığı

Planlama Şube Müdürlüğü

Koordinasyon ve Dış İlişkiler Şube

Müdürlüğü

Ar-Ge Şube Müdürlüğü

Tarla Bitkileri Şube Müdürlüğü

Yem Bitkileri Şube Müdürlüğü

Bahçe Bitkileri

Şube Müdürlüğü

Büyükbaş Hayvancılık

Şube Müdürlüğü

Küçükbaş Hayvancılık

Şube Müdürlüğü

Hayvan Sağlığı Şube Müdürlüğü

At Sağlığı ve Soy Kütüğü Şube Müdürlüğü

At Islahı ve Üretim Şube Müdürlüğü

Etüt ve Proje Şube Müdürlüğü

Toprak ve Su Kaynaklarını

Geliştirme Şube Müdürlüğü

Sulama Tesisleri İşletme ve

Bakım Şube Müdürlüğü

Tarımsal Makine ve Ekipman

Şube Müdürlüğü

Tesis Bakım ve İşletme Şube Müdürlüğü

İnşaat Şube Müdürlüğü

Genel Muhasebe Şube

Müdürlüğü

Merkez Muhasebe Şube

Müdürlüğü

Satın Alma Şube

Müdürlüğü

Satış ve Pazarlama Şube

Müdürlüğü

Dış Ticaret Şube Müdürlüğü

Tohumluk Satış ve Dağıtım Şube

Müdürlüğü

Atama-Kadro

Şube Müdürlüğü

İşveren ve İşçi İlişkileri Şube Müdürlüğü

Tanıtım ve Yayın Şube Müdürlüğü

İdari ve Sosyal İşler

Şube Müdürlüğü

İştirakler ve Kiralama Şube

Müdürlüğü

Emlak Şube Müdürlüğü

Bilgi İşlem Şube

Müdürlüğü

Özel Kalem Şube Müdürlüğü

Bitki Besleme ve Koruma Şube Müdürlüğü

Bakım ve Besleme Şube

Müdürlüğü

Sivil Savunma Uzmanı

Eğitim Şube Müdürlüğü

YÖNETİM KURULU

Arıcılık Şube Müdürlüğü

İç Denetim Birimi Başkanlığı

SSaayyffaa || 1122

SSaayyffaa || 1133

TİGEM’e Ait İşletmeler

TİGEM Kullanımındaki İşletmeler

Uzun Süreli Kiradaki İşletmeleri

1- Altınova/Konya 2-Anadolu/Eskişehir 1-Acıpayam/Denizli 2-Boztepe/Antalya (kısmi)

3-Ceylanpınar/Şanlıurfa 4-Çukurova /Adana 3-Altındere/Van 4-Çiçekdağı/Kırşehir

5-Dalaman/Muğla 6-Gökhöyük/Amasya 5-Gelemen/Samsun 6-Gökçeada/Çanakkale

7-Gözlü/Konya 8-Karaköy/Samsun 7-Göle/Ardahan 8-Hafik/Sivas

9-Karacabey/Bursa 10-Koçaş/Aksaray 9-İnanlı/Tekirdağ 10-Kahramanmaraş/K.Maraş

11-Kâzımkarabekir/Iğdır 12-Malya/Kırşehir 11-Turunçgiller/Hatay 12-Kumkale/Çanakkale

13-Konuklar/Konya 14-Boztepe /Antalya 13-Alpaslan/Muş 14-Hatay/Hatay

15-Polatlı/Ankara 16-Türkgeldi/Kırklareli 15-Atatürk/Yalova 16-Tahirova/Balıkesir

17-Sultansuyu/Malatya 18-Ulaş/Sivas 17-Sakarya/Sakarya

İştirak Kurduğu İşletmeleri

1-Bala/Ankara 2-Kazova/Tokat

SSaayyffaa || 1144

2.3. TİGEM’le İlgili Mevzuat

Resmi Gazete'de Yayımlanan Kanun, Kararname, Yönetmelik vb. Mevzuat

KANUN

Sayısı

Resmi Gazete Tarihi

Resmi Gazete Sayısı

Devlet Memurları Kanunu 657 14.07.1965 12056

Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu 4688 12.07.2001 24460

İş Kanunu 4857 10.06.2003 25134

Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun 5188 26.06.2004 25504

TİGEM Adına Tescil Edilecek Taşınmaz Mallar Hakkında Kanun 3646 25.05.1990 20528

Sayıştay Kanunu 6085 19.12.2010 27790

İskân Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 5608 28.03.2007 26476

Tohumculuk Kanunu 5553 08.11.2006 26340

Kurumlar Vergisi Kanunu 5520 21.06.2006 26205

Tarım Kanunu 5488 25.04.2006 26149

Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu 5403 19.07.2005 25880

Organik Tarım Kanunu 5262 03.12.2004 25659

Yeni Bitki Çeşitlerine Ait Islahçı Haklarının Korunmasına İlişkin Kanun 5042 15.01.2004 25347

Bilgi Edinme Kanunu 4982 24.10.2003 25269

Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun

4749 09.04.2002 24721

Kamu İhale Kanunu 4734 22.01.2002 24648

Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu 4735 22.01.2002 24648

Kamulaştırma Kanunu 2942 08.11.1983 18215

Orman Köylülerinin Kalkınmalarının Desteklenmesi ve Hazine Adına Orman Sınırları Dışına Çıkarılan Yerlerin Değerlendirilmesi İle Hazineye Ait Tarım Arazilerinin Satışı Hakkında Kanun

6292 26.04.2012 28275

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (Göçerler Hak.)

6486 29.05.2013 28661

Yapı Denetimi Hakkında Kanunu 4708 13.07.2001 24461

Mera Kanunu 4342 28.02.1998 23272

Kamu Konutları Kanunu 2946 11.11.1983 18218

İmar Kanunu 3194 09.05.1985 18749

Katma Değer Vergisi Kanunu 3065 02.11.1984 18563

Çevre Kanunu 2872 11.08.1983 18132

Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu 2863 23.07.1983 18113

Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu 5996 13.06.2010 27610

Vergi Usul Kanunu (V.U.K.) 213 10.01.1961 10705

Yeraltı Suları Hakkında Kanun 167 23.12.1960 10688

Türk Ticaret Kanunu 6102 14.02.2011 27846

Türk Borçlar Kanunu 6098 04.02.2011 27386

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 5510 16.06.2006 26200

Kamu İktisadi Teşebbüsleri İle Fonların Türkiye Büyük Millet Meclisince Denetlenmesinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun

3346 09.04.1987 19426

İşsizlik Sigortası Kanunu 4447 08.09.1999 23810

Kamuda Geçici İşçi Çalıştırılması Hakkında Kanunu 5620 21.04.2007 26500

Harcırah Kanunu 6245 18.02.1954 8637

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 6331 30.06.2012 28339

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu 6356 07.11.2012 28460

Emekli Sandığı Kanunu 5434 17.06.1949 7235

Sosyal Sigortalar Kanunu 506 29.07.1964 11779

SSaayyffaa || 1155

KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME

Sayısı

Resmi Gazete Tarihi

Resmi Gazete Sayısı

Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname

233 18.06.1984 18435

Kamu İktisadi Teşebbüsleri Personel Rejiminin Düzenlenmesi ve 233 Sayılı Kanun Hakkında Kararnamenin Bazı Maddelerinin Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Kanun Hakkında Kararname

399 29.01.1990 20417 (Mük)

Kalkınma Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hakkında Kararname

641 08.06.2011 27958 (Mük)

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hakkında Kararname

639 08.06.2011 27958 (Mük)

ANA STATÜ Resmi Gazete Tarihi

Resmi Gazete Sayısı

TİGEM Ana Statüsü 09.04.2000 24015

YÖNETMELİK Resmi Gazete Tarihi

Resmi Gazete Sayısı

TİGEM Alım-Satım ve İhale Yönetmeliği

17.05.2006 26171 TİGEM Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği

16.08.2011 28027

TİGEM Kadrolu Personel Disiplin Amirleri Yönetmeliği

11.08.2009 27316

TİGEM Sözleşmeli Personel Disiplin Amirleri Yönetmeliği

11.08.2009 27316

TİGEM Sözleşmeli Personel Sicil Amirleri Yönetmeliği

11.08.2009 27316

TİGEM Teftiş Kurulu Yönetmeliği

22.02.2012 28212

SSaayyffaa || 1166

2.4. YATIRIMLAR

TİGEM 2008-2014 Yılları Yatırımları

Yaşadığımız yüzyılda tarım, başlı başına stratejik önem taşıyan bir sektör haline gelmiştir. TİGEM, bu farkındalığın verdiği sorumluluk duygusuyla, Ana Statüsü ile belirlenmiş görev tanımı kapsamında, kaynaklarını etkin ve verimli bir şekilde kullanarak, faaliyet konularında arzu edilen hedeflere ulaşmak için, doğru modelleri, doğru yaklaşım ve uygun finansal koşullarda hayata geçirecek yapıları oluşturmak, değişim gerektiren yeni yapılanmalara kapı aralayarak üretim, verimlilik ve kalite ekseninde çıtasını daha da yükseltmek arzusu içerisindedir.

Bu görev anlayışı içerisinde, TİGEM’in Ana Statüsünde belirtilen görevleri, bir İktisadi Devlet Teşekkülü olmanın gereklerine uygun olarak verimlilik ve karlılık ilkeleri çerçevesinde sürdürebilmesi amacıyla, yurdumuzun değişik coğrafi bölgelerine dağılmış işletmelerinde ihtiyaç duyulacak yatırımlar tespit edilmiş ve bir program dahilinde; hayvansal üretimi geliştirme, tarımsal sulama, tarımsal yapılar ve tesisler ile mekanizasyon ve bilgi sistemleri projeleri uygulamaya konulmuştur.

Tablo 1. 2008-2014 Yılları Yatırım Ödenek ve Harcamaları

Yıllar Ödenek (bin TL) Harcama (bin TL) Nakdi Gerçekleşme (%)

2008 13.000 12.424 95,6

2009 56.400 51.340 91,0

2010 123.450 122.002 98,8

2011 155.000 154.286 99,5

2012 220.000 218.072 99,1

2013 250.000 246.306 98,6

2014* 290.000 123.049 42,4

TOPLAM 1.107.850 927.479 83,7

(*) 2014 yılı yatırım programındaki 169 Milyon TL ödeneğin 5 Milyon TL’si Doğu Anadolu Projesi (DAP) Bölge Hayvancılığının Geliştirilmesi Projesi kapsamında DAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı tarafından hibe olarak karşılanmıştır. 2014 yılı yatırım gerçekleşmesinde hakkedişlerin tamamlanması nedeniyle giriş yapılamamıştır. TİGEM’ in 2014 yılı yatırım programında 6 ayrı proje başlığında toplam 290.000.000 TL yatırım planlanmış, bu

ödeneğin 120.000.000 TL’sini Tarımsal Sulama Projesi oluşturmuştur. Tarımsal Sulama Projesi ödeneğinin

59.000.000 TL’si DSİ sulama yatırımlarına paralel olarak gerçekleştirilmesi öngörülen Ceylanpınar ve Gökhöyük

İşletmeleri Sulama Projeleri için planlanmıştır. DSİ Genel Müdürlüğü ile yapılan görüşmelerde DSİ yatırımlarının

1 yıl gecikme ile gerçekleşebileceği belirtilmiştir. Bu iki işletme sulama yatırımlarının tamamlanmasından sonra

sistemin 1 yıl atıl kalabileceği düşünülerek, bu iki işletme sulama yatırımları gelecek yıllara ötelenmiştir. Sulama

yatırımlarının yapılamamasına bağlı olarak diğer projelerdeki yatırım ödenekleri de yeniden değerlendirilerek

2014 yılı toplam yatırım ödeneği 164.000.000 olarak revize edilmiştir.

Tarımsal Sulama Projesi

Ülkemiz coğrafyasının önemli bir kısmının kurak ve yarı kurak iklime sahip olması, bitkisel üretim için ihtiyaç duyulan yeterli yağışın alınamaması, özellikle 2008-2009 yıllarında ülkemiz genelinde yaşanan aşırı kuraklıklar, tarımsal sulamanın ne kadar önemli olduğunu ortaya koymuştur. Sulamanın önemli bir tarımsal girdi olmasının yanında, sulama tekniklerinin amacına uygun kullanılması da toprağın korunması, üretimde kalite ve verim artışının sağlanmasında son derece önemli görülmektedir.

Bu amaçla, mevcut iklim yapısının bitkisel üretime olan olumsuz etkisini azaltmak ve üretimi garanti altına almak için su potansiyeli olan işletmelerde sulu tarım alanlarını artırmak, mevcut yüzey sulama sistemlerinin basınçlı sulama sistemlerine dönüştürülmesini sağlamak zorunluluk haline gelmiştir.

SSaayyffaa || 1177

Bu kapsamda Ceylanpınar İşletmesinde 2009 yılında yeraltı su kaynağından yararlanılarak 500 bin dekar arazinin sulamaya açılması amacıyla Ceylanpınar Sulama Projesi uygulamaya konulmuş, proje planlandığı şekilde 2011 yılı sonunda tamamlanmıştır.

TİGEM’in kullanımında kalması planlanan işletmelerde 2008-2014 yıllarında sulama projeleri uygulamaya konulmuş, 2014 yılı sonunda 642.335 dekar arazi ileri teknolojilerle donatılmış modern basınçlı sulama sistemleri ile sulamaya açılmış, 94.571 dekar mevcut sulanan arazi modern basınçlı sulama sistemine dönüştürülmüştür. 2008 yılında toplam sulanan arazi miktarı 210.798 dekar iken, 2014 yılı sonunda 850.016 dekara ulaşmıştır.

Tablo 2. 2008 Öncesi ve 2014’e Kadar Sulamaya Açılan Arazi Miktarı

İşletme Adı

2008 Yılı Toplam Sulanan

(da)

2009-2014 Yılarında Sulamaya Açılan (da)

2014 Yılı Sonunda Toplam Sulu Tarım

Arazisi (da)

Ceylanpınar 109.000 503.415 612.415 Altınova 5.449 35.833 41.282 Anadolu 4.399 13.194 17.593 Boztepe 3.220 0 3.220 Çukurova 11.205 4.049 15.254 Dalaman 12.539 11.830 24.369 Gökhöyük 7.284 0 7.284 Gözlü 0 35.129 35.129 Karacabey 11.480 15.290 26.770 K. Karabekir 3.900 0 783 Koçaş 18.794 0 18.794 Konuklar 3.487 3.348 6.835 Malya 1.189 818 2.007 Polatlı 3.788 5.728 9.516 Sultansuyu 8.181 3.836 12.017 Türkgeldi 3.220 1.701 4.921 Ulaş 3.663 8.164 11.827 TOPLAM 210.798 642.335 850.016

Mekanizasyon ve Bilgi Sistemleri Projesi

İşletmelerde kullanılan toplam 1.254 adet traktörün %83’ünün ekonomik ömrü dolduğundan yenilenmelerine ihtiyaç duyulmuştur. Bu amaçla, 2008-2014 yıllarında yakıt, zaman ve işgücünden önemli ölçüde tasarruf sağlayan muhtelif güçte 500 adet traktör (99’u 200-355 BG, 123’ü 105–200 BG, 278’i 75 BG), bağlı ekipmanları ile birlikte satın alınmıştır. Alınan bu traktörlerden 47 adedi 355 beygir gücünde ve 52 adedi 200 beygir gücünde olan ve makine parkında bulunmayan büyük güçlü traktörlerden oluşmaktadır. TİGEM İşletmelerinde 2008 yılında 1.254 adet olan traktör sayısı 2014 yılında 718’e düşürülmüştür.

Traktör sayısında %50’ye yakın bir azalma olmasına rağmen traktör işgücü kapasitesi artmış, her bir traktörün verimli çalışması için teknik öngörü olan yıllık bin saat çalışma işlevi de sağlanmıştır.

Bilgi Sistemleri yatırımları kapsamında;

Bayi Otomasyon Sistemi,

Coğrafi Veri Tabanlı Bilgi Sistemi,

Akaryakıt ve Araç Takip Sistemi,

Kameralı Güvenlik Sistemi,

SSaayyffaa || 1188

SCADA Sistemi,

Video Konferans Sistemi,

kurularak, tarımsal faaliyetlerde kullanılmaya başlanmıştır.

Tarımsal Yapılar ve Tesisler Projesi

Ülkemizin önemli ölçüde üretim açığı bulunan ve TİGEM’in birinci öncelikli faaliyet konusu olan sertifikalı hububat ve yem bitkileri tohumluklarının üretimi ve dağıtımındaki etkinliğin artırılarak sürdürülmesi amacıyla, 2008-2014 yıllarında;

Tohumculukta kalite ve kapasite artırımı kapsamında işletmelerde 160 ton/saat kapasiteli otomatik tohum hazırlama tesisi kurulmuş,

Üretilen tohum safiyetini %99,8’e çıkarmak için lazer teknolojisi ile çalışan ve tohumları rengine göre ayıran 19 adet makine tesis edilmiş,

Çiftçilerimize dağıtılacak sertifikalı tohumlukların kısa sürede hazırlanması, tohumluğun sevkiyatında zaman kaybına mahal verilmemesi ve işçilikten azami tasarrufun sağlanması amacıyla 2012 ve 2014 yıllarında 6 işletmedeki (Ceylanpınar:3 adet, Karacabey, Polatlı, Altınova, Gözlü ve Malya) 8 adet tohum hazırlama tesisinde paketleme, barkodlama, paletleme ve forklift ile istifleme sistemleri kurulmuş,

Üretilen hububatın daha iyi şartlarda muhafaza edilmesi için toplam 207 bin ton kapasiteli çelik silo tesis edilmiş,

İkinci ürün olarak üretilen mısırın kurutulması amacıyla 243 ton/saat kapasiteli kurutma tesisi kurulmuş,

Ceylanpınar İşletmesinde 128 adet lojman yapılmış,

İşletme binaları, çevre düzenlemeleri, parsel yolları, arazi hudutlandırma çalışmaları yapılmış,

Dalaman tarihi idare binasının restorasyonu tamamlanmıştır.

Hayvansal Üretimi Geliştirme Projesi

TİGEM’in diğer önemli bir görev alanı da ülkemizin ihtiyaç duyduğu büyükbaş ve küçükbaş

damızlıkların ıslahı ve üretimidir. Bu çerçevede mevcut kapasitesi ve önümüzdeki dönem için

planlanan hayvancılık yatırımları ile damızlık taleplerinin karşılanması, verim ve kalitesi yüksek

materyallerin çiftçilerimizin hizmetine sunulması hedeflenmiştir.

Sığırcılık yatırımları;

2008-2014 yıllarında;

2010 yılında 4 işletmede 2.000’er ana başlık ve 1 işletmede 1.200 ana başlık en ileri

teknolojilerle donatılmış komple sığırcılık tesisleri hizmete alınmış,

Ceylanpınar’da 3.000, Gözlü’de 2.000 ve Polatlı’da 1.000 ana başlık tesis yatırımı yapılarak,

biyogaz ünitesinin de yer aldığı tesisler 2014 yılında hizmete alınmış,

Sultansuyu İşletmesinde 2009 yılında Sığır Sperma Üretim Merkezi hizmete alınmıştır.

2016 yılında da ilk test edilmiş boğalar elde edilecek ve her yıl 1 milyon doz sperma satışı

yapılacaktır.

SSaayyffaa || 1199

Koyunculuk Yatırımları;

2008-2014 yıllarında;

7 işletmede toplam 27 bin ana başlık tesis yatırımları yapılarak 2014 yılında hizmete alınmıştır.

Ceylanpınar’da 8 ayrı noktada otomatik sağım merkezi yapılarak, hizmete alınmıştır.

Ceylanpınar’da 2013 yılında 1.000 ana başlık damızlık keçi tesisleri yapılarak ve 1.000 baş damızlık Halep keçisi alınarak damızlık keçi yetiştiriciliğine başlanılmıştır.

Atçılık Yatırımları;

İşletmelerde atçılık faaliyetlerinin daha sağlıklı bir şekilde sürdürülebilmesi için Anadolu ve Karacabey

İşletmelerinde mevcut tesislerde ihtiyaç duyulan ilave üniteler yapılmıştır.

2.5. FAALİYET ALANLARI ve HİZMETLER

2.5.1. Bitkisel Üretim

Tarla Bitkileri Üretimi

TİGEM’de üretimi yapılan başlıca tarla bitkileri; hububat (buğday, arpa, tritikale, yulaf), mercimek, dane mısır, ayçiçeği, nohut, çeltik, soya, pamuk ve aspir gibi bitkilerdir.

Tablo 3. TİGEM Arazilerinin Kullanım Durumu

Kullanım Tarzı

Tarla Arazisi Miktarı

(da)

Yem Bitkileri Arazisi Miktarı

(da)

Otlakiye Arazisi

(da)

Bahçe Arazisi Miktarı

(da)

Kültüraltı Arazi

Toplamı (da)

Kültürdışı Arazi

Toplamı (da)

Toplam Arazi

Miktarı (da)

TİGEM’in Kullandığı 1.787.128 310.106 573.723 118.305 2.789.263 506.342 3.295.605

Uzun süreli kiralanan - - - - 190.570 30.797 221.367

İştirak şeklinde kullanılan - - - - 79.458 9.785 89.243

Kiralama Toplamı 270.028 40.582 310.610

GENEL TOPLAM 1.787.128 310.106 573.723 118.305 3.059.291 546.924 3.606.215

TİGEM’in bitkisel üretim faaliyetleri tarla bitkileri, çayır mera-yem bitkileri ve bahçe kültürleri olmak üzere üç grupta sürdürülmektedir. 2015 yılı iş programına göre kültüraltı arazinin %64,1’i tarla bitkilerine, %31,7’si çayır mera yem bitkilerine ve %4,2’si de bahçe kültürlerine ayrılmıştır.

TİGEM’e bağlı işletmelerin ülkemizin değişik coğrafi bölgelerinde yer almalarından dolayı her bir işletmenin iklim özellikleri farlılık göstermektedir. Sahil bölgelerinde yer alan Dalaman, Çukurova, Karaköy ve Türkgeldi gibi işletmelerde kaydedilen yıllık yağış ortalaması 500-900 mm arasındadır. Ceylanpınar’da 300–350 mm, Orta Anadolu işletmelerinde ise 250-350 mm arasında değişmektedir.

Bitkisel üretimde yağış miktarı kadar, aylara göre dağılım da önemli olup, işletmelerdeki yağışın önemli kısmı kış ve ilkbahar aylarında alınmaktadır. İklim koşullarının etkisi nedeniyle sahil bölgelerindeki işletmeler dışında kalan diğer işletmelerde nadas sistemi uygulanmaktadır. Bitkisel üretimde verimliliği artırmak, iklim faktörlerinin olumsuz etkisini azaltmak, bitki kök bölgesine bitkinin ihtiyacı olan suyu ihtiyaç duyduğu dönemde ve miktarda verebilmek amacıyla uygun sulama yöntemlerinin kullanılması önemli görülmektedir.

TİGEM’in kullanımındaki toplam sulanan arazi varlığı 850.016 dekardır. Yapılan araştırmalar; kültürel tedbirlerin üretim artışı üzerindeki etkisi 100 kabul edildiğinde, sulamanın oransal etkisinin %40 gibi

SSaayyffaa || 2200

yüksek bir değerde olduğunu göstermiştir. Sulamanın önemi yanında sulama tekniklerinin amacına uygun kullanılması, toprağın korunması, üretim, verim ve kalite artışının sağlanmasında son derece önemlidir.

Tablo 4. TİGEM’de 2014 Yılı Sonrası Sulama Sistemleri

Sıra No

İşletme Adı

Yağmurlama Sulama (da)

Cazibe Sulama

(da)

Damla Sulama

(da)

Genel Toplam

(da) Yarı

Sabit Center Pivot

Lineer Toplam

1 Altınova 8.160 31.644 39.804 1.478 41.282 2 Anadolu 6.816 7.055 13.871 3.722 17.593 3 Boztepe 2.677 543 3.220 4 Ceylanpınar 299.710 268.992 568.702 43.713 612.415 5 Çukurova 3.943 3.943 11.311 15.254 6 Dalaman 1.589 608 2.197 22.172 24.369 7 Gökhöyük 4.694 4.694 2.590 7.284 8 Gözlü 25.543 3.772 1.173 30.488 4.641 35.129 9 Karacabey 14.829 14.829 11.941 26.770

11 K.Karabekir 783 783 783 12 Koçaş 15.325 2.867 602 18.794 18.794 13 Konuklar 6.835 6.835 6.835 14 Malya 2.007 2.007 2.007 15 Polatlı 4.784 3.732 8.516 1.000 9.516 16 Sultansuyu 5.674 6.343 12.017 12.017 17 Türkgeldi 3.240 3.240 1.681 4.921 18 Ulaş 9.964 1.863 11.827 11.827

TOPLAM 413.896 326.876 1.775 742.547 5.267 102.202 850.016

2.5.2. Tohumculuk Faaliyeti

2.5.2.1. Serin İklim Tahılları

TİGEM, Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de en fazla ekimi yapılan, insan beslenmesinde öncelikli ve

özellikle Türk beslenme kültürünün vazgeçilmezi; ekmeğin hammaddesi olan buğday tohumculuğuna

önem vermiş ve üretimlerini ağırlıklı olarak bu ürünün tohumluğuna yoğunlaştırmıştır. Serin iklim

tahılları olarak buğdayın yanında arpa, yulaf, çavdar ve tritikale tohumluklarının üretimlerini de

yapmaktadır.

Yıllar İtibariyle Dünya, Türkiye ve TİGEM Buğday Verimleri (kg/dekar)

Kaynak: FAOSTAT ve TİGEM verileri

Yıllar Dünya Türkiye TİGEM

2003 270 209 228 2004 292 226 267 2005 285 232 302 2006 286 236 321 2007 283 213 298 2008 307 220 259 2009 306 254 345 2010 301 243 255 2011 320 269 290 2012 315 267 283 2013 327 284 340

SSaayyffaa || 2211

Ülkemizde, TÜİK verilerine göre 2013 yılında 7,8 milyon hektar buğday, 2,7 milyon hektar arpa, 138

bin hektar çavdar, 93 bin hektar yulaf ve 35 bin hektar tritikale ekilişi yapılmaktadır. Ülkemizin, 3 yılda

bir yenileme hesabı ile her yıl 520 bin ton buğday, 180 bin ton arpa, 10 bin ton çavdar, 6 bin ton yulaf

ve 2 bin ton tritikale olmak üzere toplam 718 bin ton sertifikalı hububat tohumluğuna ihtiyacı

bulunmaktadır.

Ülkemizde 2002 yılında 80 bin ton buğday ve 4 bin ton arpa sertifikalı tohumluk dağıtımı

gerçekleşmiş, ülkemiz ihtiyacının buğdayda %15’ini arpada ise %2’sini karşılamıştır. TİGEM ise aynı

yılda 72 bin ton buğday ve 4 bin ton arpa olmak üzere toplam 76 bin ton sertifikalı hububat

tohumluğu dağıtımını gerçekleştirmiş, ülkemizde dağıtılan tohumlardan buğdayda %90’ını ve arpada

ise %93’ünü karşılamıştır.

Ülkemizde 2013 yılında 422 bin ton buğday ve 79 bin ton arpa sertifikalı tohumluk üretimi yapılmış,

ancak dağıtım miktarlarına ulaşılamamıştır. TİGEM ise 2013 yılında 152 bin ton buğday ve 21 bin ton

arpa sertifikalı tohumluk dağıtımını gerçekleştirmiştir. Ülkemizde 2013 yılında üretimi yapılan

tohumluğun tamamının dağıtıldığı varsayıldığında TİGEM’in ülkemiz tohumluk dağıtımında buğdayda

%36 ve arpada %27 paya sahip olmuştur. TİGEM’in 2002 yılına göre sertifikalı hububat tohumluğu

dağıtımı 2013 yılında % 128 artmasına rağmen dağıtımındaki payı %35’e düşmüştür. Bu durum son

yıllarda özel sektör firmalarının da sertifikalı hububat tohumu üretimi alanında hızlı bir şekilde

geliştiğini göstermektedir.

TİGEM’in sertifikalı hububat tohumu dağıtımındaki artışın temelini; tohum safiyeti ve kalitesi, etkin

tanıtım, uygun fiyat politikaları, sertifikalı tohumluğun desteklenmesi ve bayilik sistemi gibi tedbirler

oluşturmaktadır. TİGEM’in ürettiği kaliteli hububat tohumuna yurtdışından da talepler gelmektedir.

Nitekim, Sudan, Azerbaycan, Libya ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetine 2012 yılında 9.766 ton ve 2013

yılında 665 ton sertifikalı buğday tohumu ihracatı gerçekleştirilmiştir.

Tablo 5. Türkiye’nin Yıllar İtibariyle Serin İklim Tahılları Tohumluk Dağıtım Miktarları (ton) ve İhtiyacı Karşılama Oranı

T Ü R L E R 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012* 2013*

Buğday 99.101 229.029 173.386 204.526 173.045 157.887 211.894 262.764 356.328 327.924 421.588

Ülke İhtiyacını Karşılama (%)

19 44 33 39 33 30 41 50 69 63 81

Arpa 11.458 18.499 21.643 25.106 22.495 19.226 35.871 31.822 41.265 43.162 79.189

Ülke İhtiyacını Karşılama (%)

6 10 12 14 12 11 20 18 23 24 44

Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı * Türkiye 2012 ve 2013 yılları sertifikalı hububat dağıtım miktarı verilerine ulaşılamadığı için üretim verileri kullanılmıştır.

Tablo 6. TİGEM’in Yıllar İtibariyle Serin İklim Tahılları Tohumluk Dağıtım Miktarları (ton)

T Ü R L E R 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Buğday 89.228 163.160 151.721 165.337 117.080 85.359 104.778 156.925 153.513 150.202 152.681

Arpa 10.333 16.568 16.783 19.136 13.938 10.773 15.894 16.795 20.475 12.906 21.431

Tritikale 382 415 567 688 667 552 508 1.055 698 550 1.933

Hububat Toplam

99.943 180.143 169.071 185.161 131.685 96.684 121.180 174.775 174.686 163.658 176.045

SSaayyffaa || 2222

Grafik 1. TİGEM’in ve Türkiye’nin Yıllar İtibariyle Serin İklim Tahılları Tohumluk Dağıtım Miktarları

(*) Türkiye 2012 ve 2013 yılları sertifikalı hububat dağıtım miktarı verilerine ulaşılamadığı için üretim verileri kullanılmıştır.

TİGEM’in 2013 yılına ilişkin serin iklim tahılları üretimine ait bilgiler aşağıda verilmiştir:

Buğday üretimi; Çeşit–1252, Eminbey, Fırat–93, Kızıltan–91, Sarıçanak–98, ve Zühre olmak üzere 6

makarnalık buğday çeşidi, Aldane, Basribey–95, Bayraktar–2000, Bereket, Bezostaya–1, Cemre,

Ceyhan–99, Cumhuriyet–75, Flamura–85, Gerek–79, Golia, Gönen–98, Guadalupe, Gün–91, İkizce–

96, Kaşifbey–95, Kate-A–1, Pandas, Pehlivan, Sakin, Selimiye, Sönmez–2001, Tosunbey ve Ziyabey–

98, olmak üzere 24 ekmeklik buğday çeşidi yani toplam 30 çeşit ile gerçekleştirilmiş ve yıl içerisinde

152.681 ton sertifikalı buğday tohumluğu dağıtımı yapılmıştır.

Arpa üretimi; Aydan Hanım, Bülbül–89, Çetin–2000, İnce-04, Karatay–94, Kıral–97, Şahin–91, Tarm-92

olmak üzere 8 çeşit ile gerçekleşmiş ve yıl içerisinde 21.431 ton sertifikalı arpa tohumluğu dağıtımı

yapılmıştır.

Tritikale üretimi; Karma–2000 ve Tatlıcak–97 olmak üzere 2 çeşit ile gerçekleşmiş ve 2013 yılında

1.933 ton sertifikalı tritikale tohumluğu dağıtımı yapılmıştır.

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012* 2013*

Sertifikalı Hububat Tohumluğu Dağıtımı (Ton)

TÜRKİYE TİGEM

SSaayyffaa || 2233

Tablo 7. TİGEM 2014 Yılı İşletmeler Bazında Üretimi Yapılacak Tohumluk Çeşitleri

2.5.2.2. Sıcak İklim Tahılları

Sıcak iklim tahılları içerisinde ülkemizde ağırlıklı olarak mısır ve çeltik tarımı yapılmaktadır. TİGEM,

ülkemizde hibrit mısır tohumluğu ekiminin yaygınlaşmasından önceki süreçte melez çeşitlerdeki

tohumluk üretimini yaygın olarak sürdürmüş, daha sonra özel sektör tohumculuk firmalarının hibrit

tohumluğunu yaygın bir şekilde üretmesi sonucu bu alandaki faaliyet sahasını küçültmüştür. Ancak

TİGEM, özel sektör tohumculuk firmalarının hibrit tohum üretimi için ihtiyaç duyduğu izolasyon

mesafesini sağlayan büyük boyutlu sulu tarım arazi taleplerinin karşılanması için her yıl ortalama 50

bin dekar sulu tarım arazisini protokollere dayalı olarak üretime açmıştır.

Ülkemizde mısır üretimi, birinci ve ikinci ürün olarak 660 bin hektar sulu tarım arazisinde

yapılmaktadır. Ekilişlerin tamamına yakın kısmında hibrit tohumluk kullanılmaktadır. Ülkemizde hibrit

mısır tohumluğu üretimi ağırlıklı olarak özel sektör firmaları tarafından gerçekleştirilmektedir.

Ülkemizde 2013 yılında 38.576 ton hibrit mısır üretimi gerçekleştirilmiş, bu üretimin 9.628 tonu ihraç

edilmiştir.

İŞLETMELER

EKMEKLİK BUĞDAYLAR MAKARNALIK BUĞDAYLAR ARPA

TRİTİ-KALE

ALD

AN

E

BA

SRİB

EY 9

5

BA

YRA

KTA

R 2

00

0

BEZ

OST

AYA

1

BER

EKET

CEM

RE

CEY

HA

N-9

9

CU

MH

UR

İYET

75

FLA

MU

RA

85

GER

EK 7

9

GO

LİA

GÖ

NEN

98

GÜ

N 9

1

İKİZ

CE

96

KA

ŞİFB

EY 9

5

KA

TE A

-1

PA

ND

AS

PEH

LİV

AN

SAK

İN

SELİ

MİY

E

SÖN

MEZ

20

01

TOSU

NB

EY

ZİYA

BEY

98

Ç-1

25

2

EMİN

BEY

FIR

AT

93

KIZ

ILTA

N 9

1

SAR

IÇA

NA

K 9

8

ZÜH

RE

ALT

IKA

T

AYD

AN

HA

NIM

BÜ

LBÜ

L 8

9

ÇET

İN 2

00

0

İNC

E 0

4

KA

RA

TAY

94

KIR

AL

97

ŞAH

İN 9

1

TAR

M 9

2

KA

RM

A 2

00

0

TATL

ICA

K

ÜM

RA

NH

AN

IM

ALTINOVA

ANADOLU

BOZTEPE

C.PINAR

ÇUKUROVA

DALAMAN

GÖKHÖYÜK

GÖZLÜ

KARACABEY

KARAKÖY

KOÇAŞ

KONUKLAR

MALYA

POLATLI

SULTANSUYU

TÜRKGELDİ

ULAŞ

SSaayyffaa || 2244

Ülkemizde 2013 yılında 1 milyon 106 bin dekar sulu tarım arazisinde çeltik üretimi yapılmıştır. 3 yılda

bir yenileme esasına göre her yıl ortalama 7 bin ton sertifikalı çeltik tohumluğuna ihtiyaç

bulunmaktadır. Ülkemizde 2003 yılında ihtiyaç duyulan sertifikalı çeltik tohumluğunu ülke üretimiyle

karşılama oranı %19,4 iken 2013 yılında bu oran %100’e yükseltilmiştir. TİGEM uzun yıllar boyunca

çeltik tohumluğu üretimini gerçekleştirmiş ve bundan sonraki süreçte de bu alandaki faaliyetini

azaltarak sürdürmeyi hedeflemiştir.

Tablo 8. Türkiye’nin Yıllar İtibariyle Sıcak İklim Tahılları Tohumluk Dağıtım Miktarları (ton) ve Türkiye İhtiyacı Karşılama Oranı T Ü R L E R 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012* 2013*

Hibrit Mısır 10.688 13.160 27.706 22.069 13.818 20.945 27.331 24.813 40.679 32.796 38.576

İhtiyacı karşılama %’si

90,3 111,1 234,0 186,4 116,7 176,9 230,8 209,5 180,6 149,0 175,3

Çeltik 1.359 1.297 1.289 1.722 2.466 2.158 2.629 2.040 2.881 8.627 7.629

İhtiyacı karşılama %’si

19,4 18,5 18,5 24,6 35,2 30,8 37,5 29,1 41,1 123,2 108,9

Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

* Türkiye 2012 ve 2013 yılları sertifikalı hububat dağıtım miktarı verilerine ulaşılamadığı için üretim verileri kullanılmıştır.

TİGEM, 2013 yılında sıcak iklim tahılları olarak 1 çeşit hibrit ve 1 çeşit melez (Arifiye) mısır tohumluğu

ile Osmancık–97 ve Edirne çeşitlerinde çeltik tohumluğu üretimi yaparak, 82 ton mısır ve 180 ton

çeltik tohumluğu dağıtımı gerçekleştirmiştir.

2.5.2.3. Yem Bitkileri

Ülkemiz hayvancılık sektörünün kaba yem ihtiyacının temel girdisini yem bitkileri tohumluğu

oluşturmaktadır. 2012 yılı TÜİK verilerine göre ülkemizde yer alan 19,5 milyon dekar yem bitkileri

arazisi içerisinde 6,7 milyon dekar yonca, 5,7 milyon dekar fiğ, 2 milyon dekar korunga, 3 milyon

dekar silaj mısır ve 1,6 milyon dekar diğer çeşitler yer almaktadır.

Tablo 9. Türkiye 2013 Yılı Yem Bitkileri Ekim Alanları

Yem bitkileri içerisinde önemli bir yeri olan, önemi her geçen yıl daha da anlaşılan ve ekim alanları sürekli artan silaj mısır ekiminde kullanılan tohumluğun büyük bir kısmı (6-7 bin ton arası) ülkemizde üretimi yapılan hibrit mısır tohumluğundan karşılanmaktadır.

Yem bitkileri içerisinde yonca; verimi, kalitesi, içeriğindeki besini, vitamin ve mineral değerleri

yönüyle ayrı bir öneme sahiptir. Ülkemizde yem bitkileri içerisinde en fazla ekim alanına sahip olup, 4

yılda bir yenileme hesabına göre her yıl 3.371 ton sertifikalı yonca tohumluğuna ihtiyaç

TÜRLER Alanı (da) Oranı (%)

Yonca 6.286.419 34%

Fiğ 4.990.430 27%

Korunga 1.914.391 10%

Silaj Mısır 3.885.092 21%

Diğerleri 1.676.382 9%

TOPLAM 18.752.714 100%

Kaynak: TUİK

SSaayyffaa || 2255

bulunmaktadır. 2013 yılında sertifikalı yonca tohumunun 610 tonu ülkemiz üretiminden, önemli bir

kısmı ithalattan ve kalan miktarı ise çiftçilerin kendi üretimi olan mahsul üründen karşılanmıştır. 2002

yılına göre ülkemiz sertifikalı yonca tohumluğu üretimi artmış olmasına rağmen önemli bir tohumluk

açığı bulunmaktadır.

Ülkemizde fiğ ve korunga, sulama imkanı olmayan arazilerde tarımı yapılan kaba yem bitkileridir. Bu

bitkilerin tohumluklarının ülkemizdeki üretimleri genelde sertifikasız, seleksiyon sistemine dayalı

olarak yapılmaktadır. Ülkemizde son yıllarda üretimi yapılan çeşitlerin tescil çalışmalarına ağırlık

verilmiş ve sertifikalı üretim miktarlarında her yıl artış sağlanmıştır.

TİGEM, 2013 yılında yem bitkilerinden;

Yonca tohumluğu üretiminin tamamını sertifikalı olarak üreterek, 61 ton dağıtım

gerçekleştirmiştir. Bunun yanı sıra ülkemizin önemli açığı bulunan sertifikalı yonca tohumluğu

üretimini önümüzdeki yıllarda artırmayı hedeflemiştir.

Fiğ tohumluğunda, sertifikalı 402 ton dağıtım gerçekleştirilmiş, önümüzdeki yıllarda bu miktarın

artırılması hedeflemiştir.

Korunga tohumluğunda ise, 28 ton dağıtım gerçekleştirilmiş, önümüzdeki yıllarda bu miktarın

artırılması hedeflemiştir.

Aşağıda verilen cetvelde TİGEM’in yem bitkileri tohum dağıtım miktarlarına analiz raporuna dayalı

dağıtımlar dahil edilmemiştir.

Tablo 10. Türkiye’nin Yıllar İtibariyle Yem Bitkileri Tohumluk Dağıtım Miktarları (ton)

T Ü R L E R 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012* 2013*

Yonca 370 473 1.061 2.249 3.126 1.160 1.913 1.465 943 670 610 Fiğ 1.098 1.957 2.366 2.565 1.859 1.378 1.132 1.315 952 876 385 Korunga 478 1.414 1.491 2.173 1.767 857 686 858 119 2 12 Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı * Türkiye 2012 ve 2013 yılları sertifikalı hububat dağıtım miktarı verilerine ulaşılamadığı için üretim verileri kullanılmıştır.

Tablo 11. TİGEM’in Yıllar İtibariyle Yem Bitkileri Tohumluk Dağıtım Miktarları (ton) T Ü R L E R 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Yonca 126 221 141 112 146 146 127 262 245 80 61 Fiğ 878 1.311 1.460 2.065 1.392 941 907 1.300 634 666 402 Korunga 274 1.224 790 1.024 403 227 278 503 110 161 28

2.5.2.4. Yağlı Tohumlar

Ülkemizin yağlı tohumlar üretiminde önemli bir açığı bulunmasına rağmen, bu grubun içerisinde yer

alan ve en büyük paya sahip bulunan ayçiçeği tohumluğunun artık tamamı hibrit olarak üretilmekte,

ülkemiz tohumluk ihtiyacının tamamının karşılanmasının yanında önemli bir miktar da ihraç

edilmektedir. Ayçiçeğinden sonra bu gruptaki diğer çeşitlerden sırasıyla soya, kanola ve aspir

tohumluklarında da herhangi bir sıkıntı yaşanmamaktadır. Bu gruptaki türlerin tohumluk üretiminin

tamamı özel sektör firmaları tarafından yapılmaktadır.

SSaayyffaa || 2266

Tablo 12. Türkiye’nin Yıllar İtibariyle Yağlı Tohum Dağıtım Miktarları (ton)

T Ü R L E R 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012* 2013*

Hibrit Ayçiçeği 1.892 2.019 5.162 2.420 2.507 2.538 7.667 10.558 13.934 14.732 18.756

Soya 489 332 495 309 535 652 1.235 1.172 1.997 2.248 3.699

Kanola 30 7 15 238 130 199 98 142 155 12 91 Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı * Türkiye 2012 ve 2013 yılları sertifikalı hububat dağıtım miktarı verilerine ulaşılamadığı için üretim verileri kullanılmıştır.

TİGEM, geçmiş dönemde Vinimik gibi ayçiçeği tohumluk üretimi konularında çalışmış, ancak daha

sonraki dönemlerde özel sektör firmalarının yaygın bir şekilde hibrit tohum üretim faaliyetinde

bulunması ve hibrit çeşitlerin verim ve kalitelerinin yüksek olması nedeniyle bu çeşitlerdeki

üretimden vazgeçmiştir. Ancak, uzun yıllardan bu yana mısır tohumluğunda olduğu gibi TİGEM, hibrit

tohum üretimi için ihtiyaç duyulan izolasyon mesafesini sağlayan büyük boyutlu sulu tarım arazisini

özel sektör tohumculuk firmalarının kullanımına açmış ve bu uygulama hala devam etmektedir.

Pamuk başta olmak üzere, soya, kanola ve aspir sertifikalı tohumluklarının üretilmesi hususunda özel

sektör firmaları, araştırma enstitüleri ve üniversiteler ile yoğun bir çalışma sürdürülmektedir. Bu

çalışmalar sonucunda önümüzdeki dönemde bu çeşitlerin tohumluk dağıtımlarında önemli bir

noktaya gelinebileceği düşünülmektedir.

2.5.2.5. Yemeklik Tane Baklagiller

Bu grup içerisinde yer alan kuru fasulye, nohut, kırmızı ve yeşil mercimek, bakla gibi çeşitlerin

ülkemizin ihtiyacını karşılayacak düzeyde üretimleri yapılmaktadır. Ülkemizde bu grupta 2012 yılında

4,2 milyon dekar nohut, 2,1 milyon dekar kırmızı mercimek, 227 bin dekar yeşil mercimek ve 932 bin

dekar kuru fasulye ekimi yapılmaktadır. 3 yılda bir yenileme esasına göre her yıl sertifikalı olarak

13.900 bin ton nohut, 7.900 ton mercimek ve 3.100 ton kuru fasulye tohumluklarına ihtiyaç

bulunmaktadır.

Ülkemiz nohut, mercimek ve kuru fasulye üreticilerinin sertifikalı tohum fiyatlarını yüksek görmesi

nedeniyle tohumluk olarak sürekli kendi ellerindeki ürünlerden tohumluk ayırmakta ve

kullanmaktadır. Son yıllarda üst üste aynı tohumlukların kullanılması sonucunda bazı hastalıkların

yaygınlaşmaya başlaması ve verimlerde düşüş yaşanması nedeniyle sertifikalı tohum kullanımına hızlı

bir geçiş yaşanmaktadır.

TİGEM, 2013 yılında Işık–05, Yaşa–05, Azkan ve Gökçe çeşitlerinde 60 ton sertifikalı nohut tohumluğu

ile Fırat–97 çeşidinden 129 ton kırmızı mercimek tohumluğu dağıtımı gerçekleştirmiştir.

Tablo 13. Türkiye’nin Yıllar İtibariyle Tane Baklagiller Tohumluk Dağıtım Miktarları (ton) ve Türkiye İhtiyacını Karşılama Oranı T Ü R L E R 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Nohut 166 119 59 143 159 150 165 175 403 445

Mercimek 1.007 558 855 618 849 1.109 1.117 1.411 1.055 746

TOPLAM 1.174 677 914 761 1.008 1.259 1.282 1.586 1.458 1.191

Ülke karşılama %’si 5,5 3,1 4,2 3,5 4,7 5,9 6 7,4 6,8 5,5

Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

SSaayyffaa || 2277

Tablo 14. TİGEM’in Yıllar İtibariyle Tane Baklagiller Tohumluk Dağıtım Miktarları (ton) ve Türkiye İhtiyacını Karşılama Oranı

Tablo 15. TİGEM’de Üretilen Sertifikalı Yem Ve Diğer Bitki Tohumluk Çeşitleri

İŞLETMELER

FİĞ

KO

RU

NG

A

NO

HU

T

MER

CİM

EK

SOY

A

S.Ç

.MER

A

HİB

RİT

MIS

IR

SİLA

J M

ISIR

YO

NC

A

ALP

ER(

AD

İ)

CEY

LAN

(A

Dİ

CU

MH

UR

İYET

99

(AD

İ)

SELÇ

UK

99

(A

Dİ)

ALT

INO

VA

20

02

(MA

CA

R)

TAR

M B

EYA

ZI

SEĞ

MEN

20

02

(TÜ

YLÜ

)

LÜTF

İBEY

ÖZE

RB

EY-0

3

ASK

AN

GÖ

KÇ

E

IŞIK

-05

YA

ŞA-0

5

ZUH

AL

FIR

AT-

87

EVİR

GEN

ÇA

ĞIL

AD

ASO

Y

NA

ZLIC

AN

ÇA

YIR

DÜ

ĞM

ESİ

KIL

ÇIK

SIZ

BR

OM

OTL

AK

AY

RIĞ

I

AD

A -

95

-10

AR

İFİY

E

ALS

AN

CA

K

BİL

ENSO

Y-8

0

NİM

ET

GÖ

ZLÜ

-1

ALTINOVA

ANADOLU

BOZTEPE

CEYLANPINAR

ÇUKUROVA

DALAMAN

GÖKHÖYÜK

GÖZLÜ

KARACABEY

KARAKÖY

KOÇAŞ

KONUKLAR

MALYA

POLATLI

SULTANSUYU

TÜRKGELDİ

ULAŞ

2.5.2.6. TİGEM Özel Sektör İşbirliğine Dayalı Tohumluk Üretim Faaliyetleri

TİGEM’in önemli ve öncelikli faaliyet konusu olan sertifikalı hububat tohumluğu üretim alanlarının münavebeye girmesi ve özel sektör tohumculuk firmalarının büyük ölçekli sulu tarım arazi taleplerinin karşılanması amacıyla her yıl ortalama 50 bin dekar arazide sözleşmelere dayalı üretim veya sezonluk kiralama yapılmaktadır.

Ülkemiz patates tohumluğu ihtiyacının yurtiçinden karşılanması, üretimde kalite ve verimin artırılması için, 2012 yılından itibaren TİGEM – özel sektör işbirliğine dayalı üretime başlanmıştır. Bu kapsamda Gözlü ve Ulaş İşletmelerinde 2012 yılında 5 bin ton, 2013 yılında 20 bin ton ve 2014 yılında ise 40 bin ton sertifikalı patates tohumu üretimi yapılmış, 2015 yılında 50 bin ton üretim hedeflenmiştir.

T Ü R L E R 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Sertifikalı Nohut 56 7 77 51 32 5 17 173 39 60 60 Sertifikalı K. Mercimek 7 67 167 598 165 33 26 0 0 0 129 Sertifikalı Tohumluk Dağıtımı Toplamı

647 74 244 649 197 38 44 173 39 60 189

TİGEM’in Ülke ihtiyacına Göre Dağıtımdaki Payı (%)

2,8 4 3,2 3,3 5,3 9 5 5,4 2,4 0,3 0,9

SSaayyffaa || 2288

TİGEM ile Tarım Kredi Kooperatiflerinin iştiraki TAREKS ve diğer özel sektör tohumculuk firmaları ile

yapılan işbirliği çerçevesinde 2014 yılında Karacabey İşletmesinde hibrit mısır tohumu üretimine

başlanmış ve 600 ton üretim gerçekleştirilmiştir. Bu uygulamaya gelecekte de devam edilmesi

planlanmıştır.

Meyve üretiminin temel girdisi olan virüsten ari sertifikalı fidan taleplerinin karşılanması amacıyla,

TİGEM ile Fidan Üreticileri Birliği arasında bir proje başlatılmıştır. Proje ile 2014 yılından itibaren

Dalaman, Karacabey ve Çukurova İşletmelerinde toplam 2 bin dekar arazide üretime geçilmiştir. 5

yıllık süreci kapsayan projenin uygulanması sonucunda 60 milyon adet sertifikalı fidan üretilmesi

hedeflenmiştir.

2.5.2.7. Bahçe Bitkileri Üretimi

TİGEM; 1980 yılına kadar, meyve ve sebze üreticisinin ihtiyaç duyduğu üstün vasıflı, yüksek verimli ve

sağlıklı fidan, fide, sebze tohumluğu ile aşı kalemi ihtiyacını temin etmek, çevredeki çiftçilere önderlik

yapmak amacıyla uzun yıllar önemli hizmetler vermiştir. 1980’li yıllarda özel sektörün fidan fide ve

sebze tohumluğu üretimine girmesiyle, TİGEM’in bu sahadaki etkinliği giderek azalmıştır. TİGEM’e

bağlı işletmelerin ekolojisi uygun bölgelerinde toprak şartlarına bağlı olarak zeytin, narenciye,

antepfıstığı, üzüm, çeşitli sebzeler, başta badem olmak üzere muhtelif fidan ve süs bitkileri üretimi

yapılmaktadır.

Ceylanpınar İşletmesinde antepfıstığı, Dalaman ve Boztepe İşletmelerinde narenciye, Sultansuyu

İşletmesinde kayısı üretimi yapılmaktadır. Gökhöyük, Karacabey İşletmelerinde elma, armut, şeftali,

vişne, kiraz, nar ve zeytin gibi meyvelerin küçük ölçekte üretimleri yapılmaktadır.

Ceylanpınar İşletmesinde aşılı-tüplü antepfıstığı ve badem fidanı ve çöğürü, Karacabey İşletmesinde

aşılı-tüplü badem fidanı ve çöğürü, Boztepe İşletmesinde virüsten ari narenciye fidanı üretimi

yapılmaktadır.

TİGEM’in 2013 yılı faaliyet döneminde gerçekleşen bahçe kültürleri üretimi ve birim alandan elde

edilen ürün, cinsler itibarıyla bir önceki yıl değerleri ile karşılaştırmalı olarak aşağıdaki tabloda

gösterilmiştir.

Tablo 16. TİGEM Bahçe Kültürleri Üretim Miktarları

2011 2012 2013

ÜRETİMİN CİNSİ Üretim Alanı (da)

Üretim Miktarı

(ton)

Verim (kg/da)

Üretim Alanı (da)

Üretim Miktarı

(ton)

Verim (kg/da)

Üretim Alanı (da)

Üretim Miktarı

(ton)

Verim (kg/da)

Antep Fıstığı 23.717 105 4 23.717 277 12 27.500 515 19 Narenciye 6.754 14.534 2.152 6.665 12.298 1.845 6.848 13.716 2.003 Zeytin 1.549 40 26 313 32 101 223 14 61 Bağcılık 5 1 250 5 0 95 5 0 92 Kayısı 572 400 699 700 317 452 572 12 21 Fidan(Fidan+Çöğür) 15 138 9.205 15 138 9.205 19 106 5.557 Diğer Meyveler 1.356 307 226 1.226 389 317 2.510 213 85 Çam Fıstığı 6.500 125 19 6.500 120 18 0 0 0

SSaayyffaa || 2299

2.5.3. HAYVANSAL ÜRETİM

2.5.3.1. Sığırcılık Faaliyetleri

Türkiye’de yetiştirilen kültür ırkı sığırların önemli bir bölümünü sütçü bir ırk olan Siyah-Alaca ırkı oluşturmaktadır. Siyah-Alaca ırkını Esmer, Jersey ve Simmental ırkları takip etmekte ve son yıllarda etçi bir ırk olan Hereford ve Angus ırklarında da önemli artış olduğu görülmektedir.

Yerli ırkların ise önemli bir kısmını Yerli Kara, Boz, Doğu Anadolu Kırmızısı ve Güneydoğu Sarı-Kırmızısı ırkları oluşturmaktadır. Melez genotipler ise genel itibariyle, kültür ırklarının yerli ırklar ile melezlenmesi sonucu elde edilmektedir. Bu melezlemeler çoğunlukla kasaplık hayvan elde edilmesi için yapılmaktadır.

2014 yılında toplam 14,8 milyon baş sığır varlığının %42’sini kültür ırkı, %43’ünü melez ırkı ve %15’ini yerli ırk oluşturmaktadır.

Tablo 17. Yıllar İtibariyle Türkiye Sığır Varlığı ve Kültür Özelliğine Göre Dağılımı

Yıllar Sığır (baş) Kültür Özelliğine Göre Dağılımı (baş)

Kültür Irkı Melez Yerli

Baş % Baş % Baş %

2005 10.526.440 2.354.957 22 4.537.498 43 3.633.485 35

2006 10.871.364 2.771.818 25 4.694.197 43 3.405.349 31

2007 11.036.753 3.295.678 30 4.465.350 40 3.275.725 30

2008 10.859.942 3.554.585 33 4.454.647 41 2.850.710 26

2009 10.723.958 3.723.583 35 4.406.041 41 2.594.334 24

2010 11.369.800 4.197.890 37 4.707.188 41 2.464.722 22

2011 12.386.337 4.836.547 39 5.120.621 41 2.429.169 20

2012 13.914.912 5.679.484 41 5.776.028 41 2.459.400 18

2013 14.415.257 5.954.333 41 6.112.437 43 2.348.487 16

2014 14.774.924 6.216.665 42 6.366.660 43 2.191.599 15 Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

Ülkemizde, 1991 yılında toplam 8,6 milyon ton olan inek sütü üretimi ile birim hayvan başına verim 1.400 kg olarak gerçekleşmiş, bu miktar kültür ırkında 2.940 kg, melez ırkında 2.006 kg, yerli ırkta 743 kg’dır. 2013 yılında ise inek sütü üretimi 16,7 milyon tona ulaşmış, birim hayvan başına verim 2.970 kg olarak gerçekleşmiş, bu miktar kültür ırkında 4.192 kg, melez ırkında 2.726 kg ve yerli ırkta 1.312 kg’a ulaşmıştır.

Ülkemizde yaklaşık olarak et üretiminin %87’si, süt üretiminin ise %92’si sığırdan karşılanmaktadır. Ülkemiz sığırlarının ıslahı konusunda yapılan çalışmaların yanında, hayvan besleme ve işletmecilik alanında sağlanan gelişmeler 1991 yılında ortalama 143 kg/baş olan karkas ağırlığını 2013 yılında 253 kg/baş’a ulaştırmıştır.

TİGEM’in hayvancılık faaliyetleri içerisinde ağırlıklı olarak yer alan damızlık sığır yetiştiriciliği 2014 yılında 12 işletmede yapılmıştır. Sürdürülen sığırcılık faaliyeti, işletmelerin bulunduğu bölge ekolojileri ve yetiştiricilerin istekleri dikkate alınarak, Siyah-Alaca, Esmer, Simmental, Jersey ve Limousin ırkı hayvanlarla sürdürülmektedir.

TİGEM’in elinde bulundurduğu sığır varlığı; yapılan seleksiyonlarla önemli bir genetik ilerleme kaydetmiş, bölgelere adaptasyonları sağlanmış, hastalıklardan ari, üstün vasıflı ve süt verim ortalaması yüksek olan hayvanlardan oluşmaktadır.

SSaayyffaa || 3300

Tablo 18. TİGEM 2014 Yılı Irklara Göre Sığır Varlığı

TİGEM’in yetiştiriciliğini sürdürdüğü damızlık sığır varlığının tamamı kültür ırkı hayvanlardan oluşmaktadır.

TİGEM’in 2013 yılında bir laktasyon döneminde ortalama süt verimleri Siyah-Alaca ırkında 7.730 kg/baş, Esmer ırkında 6.220 kg/baş, Jersey ırkında 6.383 kg/baş ve Simmental ırkında 4.534 kg/baş olup, genel ortalama ise 6.916 kg/baş olarak gerçekleşmiştir. Bir laktasyon döneminde TİGEM verimlerinin Dünya, pek çok AB ülkesi ve Türkiye ortalamalarının üzerinde olduğu görülmektedir.

Tablo 19. 2013 Yılında Laktasyon Dönemi İnek Sütü Verimleri

TİGEM, Cumhuriyetin kuruluş yıllarından itibaren ülkemiz sığır verim seviyelerinin yükseltilmesi amacıyla üstün vasıflı damızlık dağıtımlarının yanında, suni tohumlama öncesinde damızlık boğa dağıtımını yapmıştır. Suni tohumlama tekniğinin kullanılmasının başlangıcından itibaren ülkemizde bir ilk olarak Samsun Karaköy Tarım İşletmesinde Suni Tohumlama Laboratuvarı kurulmuş, verim potansiyeli yüksek boğalar seçilerek, sperma üretimine başlanmış ve ülkemiz yetiştiricilerine dağıtım yapılmıştır.

Tablo 20. TİGEM'in Sığır Varlığı ve Damızlık Dağıtımı

Yıllar Ana Kadro

(baş) Toplam Damızlık

(baş) Damızlık Dağıtımı

(baş)

2002 6.609 16.932 2.546 2003 7.196 17.324 2.542 2004 6.887 16.965 1.927 2005 7.226 17.475 1.791 2006 7.375 16.085 3.942 2007 7.883 16.889 2.861 2008 7.712 17.510 2.107 2009 8.152 17.621 3.047 2010 7.673 14.921 4.623 2011 6.525 14.787 2.159 2012 9.011 17.202 776 2013 10.227 20.842 224 2014 10.974 25.805 443

Sığır Irkları Ana Kadro (baş) Toplam (baş) Oranı

(%)

Siyah-Alaca 6.270 12.975 50,4 Esmer 2.529 6.440 25,0 Jersey 358 858 3,3 Simmental 1.756 5.359 20,8 Limousin 61 135 0,5 TOPLAM 10.974 25.805 100

Ülke Verimi (kg/baş)

Dünya Ortalaması 2.347

AB Ülkeleri 6.469

Türkiye 2.970

TİGEM 6.916

Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, FAOSTAT

SSaayyffaa || 3311

Hayvan ıslahının uzun, zahmetli ve çok yatırım gerektiren bir faaliyet olması nedeniyle, kamu

tarafından veya kamu kaynaklarının kullanımı ile yapılması zorunluluk arz etmektedir. Bu nedenle

Türkiye’de, özel sektör tarafından hayvancılığa yapılan yatırımlar arasında damızlık yetiştiriciliğine

yeterince rağbet edilmemektedir. Buna bağlı olarak ortaya çıkan ve yetersiz kapasite nedeniyle

TİGEM tarafından da karşılanmasında sorun yaşanılan damızlık hayvan ihtiyacı ithalatlarla

karşılanmaya çalışılmaktadır.

Türkiye’de hayvancılığın tarım ekonomisi içerisindeki payı %35 civarında iken bu oran gelişmiş

ülkelerde %65’dir. Ülkemiz hayvancılık sektörünün gelişimine katkıda bulunmak amacıyla TİGEM,

kaliteli ve yeterli miktarda damızlık üretmek için çalışmalarına hız vermiştir. TİGEM ülkemiz

yetiştiricilerine 2012 yılı öncesindeki 5 yılın ortalamasına göre her yıl 3 bin baş damızlık sığır dağıtımı

yaparken 2012, 2013 ve 2014 yıllarındaki damızlık hayvancılık kapasite artışı programı nedeniyle

damızlık sığır dağıtımı sınırlı tutulmuştur.

TİGEM, vizyonuna uygun olarak üstlendiği misyonu gereği kendisine damızlıkla ilgili verilmiş görevi

bundan önceki dönemde olduğu gibi gelecekte de daha etkin bir şekilde sürdürmesi, gelen damızlık

taleplerinin önemli ölçüde karşılaması, ülkemiz sığırcılığının verim ve kalitesinde artış sağlanmasına

önemli katkıda bulunması amacıyla, 2010 yılında Ceylanpınar, Koçaş, Anadolu ve Karacabey

işletmelerinde 2.000’er başlık, Türkgeldi İşlemesinde 1.200 başlık olmak üzere, ülkemizde bir ilk

olarak 2 adet (Koçaş ve Karacabey) 60 üniteli dönerli sağım sisteminin de yer aldığı yeni modern

sığırcılık tesislerini hizmete açmıştır.

Biyogaz tesislerinin de yer aldığı Ceylanpınar İşletmesinde 3.000, Gözlü İşletmesinde 2.000 ve Polatlı İşletmesinde 1.000 ana başlık olmak üzere toplam 6.000 ana başlık komple sığırcılık tesislerinin yapımı tamamlanmış ve 2014 yılında hizmete alınmıştır. En son teknolojilerle donatılmış bu sığırcılık tesislerinde en ileri tekniklerin uygulanması ile ülkemize çağdaş ve karlı sığırcılık işletmeleri kazandırılmıştır.

Tablo 21.TİGEM’in Yıllar İtibariyle Büyükbaş Hayvancılık Üretimleri

Yıllar İnek sütü (ton) Buzağı (baş)

2002 35.724 6.827 2003 35.434 7.033 2004 38.709 7.160 2005 38.341 7.155 2006 38.347 7.065 2007 39.861 7.311 2008 42.199 7.207 2009 40.623 7.336 2010 43.650 8.128 2011 34.454 6.044 2012 43.474 9.260 2013 54.929 8.088 2014 57.275 9.514

2.5.3.2. Koyunculuk ve Keçicilik Faaliyetleri

Koyunculuk ülkemiz çiftçisinin tarih boyunca uğraştığı en önemli hayvan yetiştiriciliği alanlarından

biridir. Koyun yetiştiriciliği et, süt, yün ve deri üretimi açısından ülkemiz ekonomisinde önemli yer

tutmaktadır. Koyunculuk özellikle Doğu ve Güney Doğu Anadolu Bölgeleri'nde yaşayan halkımızın

önemli bir geçim kaynağını oluşturmuştur. 1980 yılından itibaren azalma eğiliminde olan koyun varlığı

SSaayyffaa || 3322

son yıllarda sağlanan devlet destekleri sayesinde koyun yetiştiriciliği tekrar önem kazanmış ve koyun

sayısı artmıştır.

Ülkemizde Akkaraman, Morkaraman, Dağlıç, Kıvırcık, Sakız, Merinos, Karayaka, Karagül, İvesi, Malya,

Tahirova, Herik, Acıpayam, Bafra ve Polatlı ırkları bulunmaktadır. Bu ırkların pek çoğu yapılan ıslah ve

seleksiyon çalışmaları neticesinde elde edilen önemli gen kaynaklarımızı oluşturmaktadır.

Ülkemiz ihtiyacı et üretiminin %13’ü, süt üretiminin ise %8’i koyun ve keçiden karşılanmaktadır.

Toplum olarak koyun eti tüketim alışkanlığımız, kuzu eti talebindeki sürekli artış ve Kurban Bayramı

nedeniyle her yıl yaklaşık 5 milyon baş koyunun kesilmesi koyunculuğun önemini ortaya koymaktadır.

Tablo 22.Türkiye Koyun ve Keçi Varlığı (baş)

Yıllar Koyun Keçi Toplam

1991 40.432.340 10.764.198 51.196.538

1995 33.791.000 9.111.000 42.902.000

2000 28.492.000 7.201.000 35.693.000

2005 25.304.325 6.517.464 31.821.789

2010 23.089.691 6.293.233 29.382.924

2011 25.031.565 7.277.953 32.309.518

2012 27.425.233 8.357.286 35.782.519

2013 29.284.247 9.225.548 38.509.795

2014 32.186.210 10.186.222 42.372.432

Kaynak: Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

Kaba yemin pahalı ve mera veriminin düşük olduğu ülkelerde koyunculuk ön planda iken, kaba yemin

ucuz ve mera veriminin yüksek olduğu ülkelerde sığırcılık ağırlık kazanmaktadır. Ülkemizdeki mera

alanlarının büyük bir kısmı sığır yetiştirmeye imkân sağlayamayacak şekilde zayıf durumdadır. Ancak

bu meralar koyun ve keçi gibi küçükbaş hayvanların beslenmesine yeterli gelebilmektedir. Geçmiş

yıllarda bu meralarda 65 milyon baş koyun ve keçi yetiştiriciliği yapılmış olması günümüzde de

yapılabileceğini göstermektedir. Zira kırsal kesimde yaşayan halkımız için fazla yatırım gerektirmeden

yapılabilecek bir uğraş alanı olan koyunculuğun geliştirilmesi ile doğal kaynaklarımız ülke ekonomisine

kazandırılacak ve önemli bir istihdam alanı oluşturulabilecektir.

TİGEM 2014 yılında koyunculuk faaliyetlerini 9 işletmede 10 ırk (Merinos, Morkaraman, Akkaraman,

İvesi, Bafra, Acıpayam, Malya, Tahirova, Kıvırcık ve Polatlı) ve 67.574 baş ana olmak üzere toplam

144.383 başla sürdürmüştür.

TİGEM Ankara Tiftik Keçisi ırk özelliklerinin muhafaza edilmesi ve gelen damızlık taleplerinin

karşılanması amacıyla Anadolu İşletmesinde 500 ana kadro olmak üzere toplam 1.212 damızlık

hayvan varlığıyla keçi yetiştiriciliğini sürdürmektedir.

TİGEM, son yıllarda dünyada olduğu gibi ülkemizde keçi sütü ürünlerine olan talebin artmasına bağlı

olarak artan damızlık keçi taleplerinin karşılanması amacıyla süt verimi yönüyle öne çıkan ülkemiz

ekolojine uyum sağladığı bilinen Halep ırkı keçi yetiştiriciliği faaliyetlerine Ceylanpınar İşletmesinde

başlamıştır. 2015 yılından itibaren de damızlık dağıtımlarına başlanılacaktır.

SSaayyffaa || 3333

Tablo 23.TİGEM’in Irklara Göre 2014 Yılı Koyun Varlığı

TİGEM, ülkemiz koyunculuğunun geliştirilmesi ve ıslahı ile koyun ırklarımıza ait gen kaynaklarının korunması için günümüze kadar yapılan bütün çalışmalarda yer almış ve kendisine verilen görevleri yerine getirmeyi başarı ile sürdürmüştür.

TİGEM’de, bazı yerli ırkların kendi aralarında ya da yurtdışından getirtilen muhtelif ırklarla değişik melezlemeler yapılarak elde edilen tiplerle de çalışmalar yapılmaktadır. Bunun son yıllardaki en güzel örneği; Sakız-Karayaka melezi olan Bafra koyunudur. TİGEM, koyunculuktaki bu çalışmalarıyla Türkiye’nin en büyük ıslahçı kuruluşu durumundadır.

TİGEM’in, Cumhuriyetimizin ilk yıllarından itibaren yetiştiriciliğini yaptığı ve ülkemizin sahip olduğu önemli gen kaynaklarından olan saf koyun ırkları; Akkaraman, Morkaraman, Kıvırcık ve İvesi’dir. TİGEM’in üniversiteler ile müştereken yürüttüğü özverili çalışmalar sonucunda ıslah ettiği melez ırklar ise; Anadolu Merinosu, Karacabey Merinosu, Malya, Tahirova, Acıpayam, Bafra ve Polatlı koyunudur. TİGEM’e bağlı Ceylanpınar Tarım İşletmesinde Dünyanın en büyük İvesi ırkı koyun popülasyonu bulunmaktadır. İvesi ırkı elit sürülerinde ortalama süt verimi 250 kg/baş’a kadar ulaşmıştır.

TİGEM, son 10 yılın ortalamasına göre her yıl 10 bin baş damızlık koyun dağıtımı gerçekleştirmiştir. Ancak damızlık koyun yetiştiriciliğinde kapasite artışına gidilmesi ve damızlık materyalin kendi yetiştirdiği hayvanlardan karşılanması nedeniyle 2014 yılı damızlık dağıtımı sınırlı tutulmuş, 4.339 baş damızlık dağıtımı yapılmıştır.

Tablo 24. TİGEM’in Yıllar İtibariyle Damızlık Koyun Varlığı ve Damızlık Dağıtımı

Yıllar Ana Kadro

(baş) Toplam Damızlık

(baş) Damızlık Dağıtım

(baş)

2002 42.825 70.797 18.243 2003 45.764 88.278 7.875 2004 49.876 95.065 5.344 2005 54.610 97.470 5.480 2006 57.182 94.597 5.839 2007 57.050 106.420 7.692 2008 58.651 98.169 5.496 2009 55.499 115.864 16.411 2010 45.805 103.034 24.586 2011 49.404 104.427 15.050 2012 53.484 113.529 10.268 2013 58.466 121.601 7.266 2014 67.574 144.383 4.339

Irkı Ana Kadro

(baş) Toplam Damızlık

(baş) Oranı

(%)

İvesi 29.253 75.200 52,1 Merinos 13.933 25.897 17,9 Akkaraman 12.793 23.145 16,0 Morkaraman 2.831 5.235 3,6 Malya 2.712 4.230 2,9 Bafra 1.954 3.451 2,4 Acıpayam 1.304 1.759 1,2 Kıvırcık 1.180 2.271 1,6 Tahirova 726 1.397 1,0 Polatlı 888 1.798 1,2 TOPLAM 67.574 144.383 100

SSaayyffaa || 3344

TİGEM, Yeniden Yapılanma Raporu çerçevesinde ülkemiz koyun yetiştiriciliğinin son dönemde artan yüksek verimli ve üstün vasıflı damızlık taleplerini karşılayabilmek amacıyla toplam 67.574 ana baş kadro ile sürdürdüğü koyun yetiştiriciliği kapasitesini 2015 yılı sonunda 78.000 ana başa çıkarmayı hedeflemiştir. Bu amaçla 2012 yılında Gözlü, Polatlı, Karacabey işletmelerinde 1.000 ’er ana baş komple damızlık koyunculuk tesisi yatırımı yapılmıştır. 2013 yılında ise Ceylanpınar İşletmesinde 6.000, Gözlü İşletmesinde 4.000, Altınova ve Polatlı İşletmelerinde 2.000’er, Gökhöyük, Karacabey ve Malya İşletmelerinde 1.000’er olmak üzere toplam 17.000 ana başlık komple damızlık koyun tesisleri yapılmış, hizmete açılmıştır. 2015 yılında toplam 78.000 ana baş kapasiteye ulaşılacağından damızlık koyun dağıtımları sınırlı tutulacaktır.

Ayrıca Ceylanpınar İşletmesinde 8 ayrı noktada Koyun Otomatik Sağım Merkezleri oluşturulmuş ve 40 ton kapasiteli süt soğutma ve muhafaza tankı kurularak 2012 yılında hizmete alınmıştır. İşletmede mevcut 25 bin baş koyunun tamamında elle sağım sonlandırılarak, en ileri teknolojiye sahip makineler ile sağıma geçilmiştir.

Bu sistemin uygulamaya konulması ile her bir koyunun süt veriminin tespiti yapılarak elit sürüler daha sağlıklı belirlenmiş, hijyenik şartlarda süt üretimi yapılarak süt verimi ve kalitesi artırılmış, sağım işçiliğinden %75 tasarruf sağlanmış, soğuk zincir oluşturulduğu için daha sağlıklı süt elde edilir hale gelmiştir. Türkiye’de bir ilk olarak başlatılan bu uygulama sonucunda ülkemizde otomatik koyun sağım sistemi sayısının hızlı bir şekilde arttığı görülmektedir.

Tablo 25.Yıllar İtibariyle Küçükbaş Hayvancılık Üretimleri

Yıllar Koyun sütü

(ton) Kuzu (baş)

Yapağı (ton)

2002 2.487 46.542 149 2003 2.131 59.908 153 2004 2.254 50.687 184 2005 2.863 53.530 188 2006 3.197 53.105 205 2007 3.620 69.105 219 2008 3.422 57.929 195 2009 3.209 74.118 177 2010 3.426 60.068 211 2011 2.903 55.730 236 2012 2.812 59.509 227 2013 3.091 62.098 231 2014 3.199 70.982 246

2.5.3.3. At Yetiştiriciliği

Ülkemizde safkan Arap atı yetiştiriciliğinin temeli Osmanlının kuruluş yıllarına uzanmakla birlikte, Cumhuriyetin kurulması ile her konuda olduğu gibi at yetiştiriciliği ve ıslahı konusunda da ülkenin ihtiyaçları belirlenmiş, bu tespitlere göre yetiştirme ve ıslah faaliyetlerine yön verilmiştir.

Osmanlı döneminde Çiftlikat-ı Hümayun adı altında faaliyet gösteren Karacabey, Anadolu (Çifteler) ve Sultansuyu haralarında, ordunun ihtiyaç duyduğu binek atları ile tarımda ve diğer işlerde kullanılacak atlar yetiştirilmekteydi. 1926 yılında çıkarılan Islah-ı Hayvanat Kanunu ile yedi harada (Anadolu, Altındere, Çukurova, Karacabey, Karaköy, Konya ve Sultansuyu) çeşitli amaçla at yetiştirme ve ıslah çalışmaları yapılmıştır.

Haralarda; Osmanlıdan miras kalan ve halen yaşatılan yegane kaynaklardan birisi olan safkan Arap atı yetiştiriciliği, iş ve çeki hayvanı olarak Karacabey Noniusları, Universal Karacabey Atı, Binicilik sporu için Konkur Atları, yarış sahalarının ihtiyacı için İngiliz Atı, bakım ve yönetim kolaylığı ile fevkalade iş

SSaayyffaa || 3355

gücüne haiz Haflinger atı gibi ırklarda yetiştirme ve ıslah çalışmaları başarıyla yürütülmüştür. Bu faaliyetlerle gen kaynağı muhafazası, amaca uygun ırk yetiştirme ve geliştirme hedeflenmiştir. Bugün, tarımda, teknik ve teknolojinin kullanılmasına bağlı olarak değişik zamanlarda diğer at ırklarının yetiştiriciliğine son verilmiş yalnız koşu atı olarak ve gen muhafazası için safkan Arap atı yetiştiriciliğine başarıyla devam edilmektedir.

Türkiye’deki safkan Arap atlarının hemen hemen tümü TİGEM kökenlidir. Osmanlıdan miras kalan hazine değerindeki bu gen kaynağının bu güne kadar ırk karakterlerinde bozulma olmadan korunması, koşu performansının geliştirilmesi ve ıslahı, TİGEM’in at yetiştiriciliği faaliyetine devam etmesi ile mümkün olmuştur.

Yarış sahalarında 2014 yılında; toplam koşan 2.538 baş Safkan Arap atının 685 başı ve toplam start alan 25.873 baş Safkan Arap atının 7.974 başı TİGEM yetiştirmesidir. Yarış otoriteleri tarafından 2014 yılında dağıtılan ikramiyenin %40’ını, toplam yetiştiricilik priminin de %41’ini TİGEM yetiştirmesi atlar kazanmıştır. Bu veriler TİGEM’in at yetiştiriciliğinde başarısının ve liderliğinin kanıtıdır .

Tablo 26. TİGEM 2014 Yılı Damızlık At Varlığı

İşletme Adı Aygır Kısrak Üçlü Tay İkili Tay Birli Tay Toplam

Anadolu 13 112 13 13 148 299 Karacabey 11 152 9 22 195 389 Sultansuyu 17 109 7 32 161 326 Toplam 41 373 29 67 504 1.014

TİGEM yetiştirmesi koşu tayı satışları Karacabey İşletmesinde, kardeşleri iyi koşmuş elit tay satışları

ise İstanbul Veliefendi Hipodromunda açık artırma suretiyle yapılmaktadır.

Koşu karakterini yavrularına yüksek oranda aktaran aygırlarla tohumlanan kısrak sayısının

artırılabilmesi ve ülke atçılığının bu yönde geliştirilebilmesi suni tohumlama metodunun uygulanması

ile mümkündür. Bu amaçla, Karacabey Tarım İşletmesinde kurulmuş olan dondurulmuş aygır

sperması üretim laboratuvarı faaliyetine devam etmekte olup, 900.000 doz sperma saklama

kapasitesine sahiptir.

2.5.3.4. Arı Yetiştiriciliği

Yonca, korunga ve fiğ gibi yem bitkileri sertifikalı tohum üretiminde verim ve kalitenin artışında,

uygulanan tarım teknikleri kadar yabancı döllenme özelliği nedeniyle tozlaşmayı sağlayan arı, önemli

bir etkendir. Yapılan araştırmalarda, yem bitkileri tohumluk üretimlerinde yeterli sayıda arı kovanı

bulundurulması durumunda verimin beş katına kadar artırılabildiği, meyve şeklinin ve büyüklüğünün

de etkilendiği belirtilmektedir. Bu nedenle meyve bahçelerinde ve yem bitkileri üretiminde bal arısı

kolonilerinin verimi artırıcı yönde çok önemli katkılar sağladığı bilinmektedir.

TİGEM’in bahçe ve yem bitkileri üretiminde verim ve kalitenin artırılmasına yönelik olarak, 2011

yılında 2.000 kovan ile arı yetiştiriciliğine başlanılmış, kapasite 2014 yılında 8.000 kovana çıkarılmıştır.

Ayrıca arıcılık faaliyetleri sonucunda, insan sağlığı ve beslenmesi yönünden son derece değerli olan

bal ve balmumu gibi ürünlerin üretimi gerçekleştirilmektedir.

2.5.3.5. Ceylan (Asya Ceylanı) Yetiştiriciliği

TİGEM'de Asya Ceylanı neslini korumak, çoğaltmak ve damızlık olarak dağıtmak amacıyla toplam 577

baş ile Ceylanpınar ve Altınova İşletmelerinde yetiştiricilik yapılmaktadır.

SSaayyffaa || 3366

2.5.3.6. Çoban Köpeği Yetiştiriciliği

TİGEM'de Kangal (Karabaş) ve Akbaş (Kar beyaz) ırkları ile Ulaş ve Karacabey İşletmelerinde köpek

yetiştiriciliği yapılmaktadır.

Karacabey ve Ulaş İşletmelerinde 50 ana olmak üzere toplam 221 baş damızlık köpek varlığı ile

yetiştiricilik faaliyetleri sürdürülmektedir. Son 10 yılın ortalamasına göre her yıl 158 baş damızlık

dağıtımı yapılmıştır.

SSaayyffaa || 3377

2.6. İNSAN KAYNAKLARI

TİGEM’de 399 sayılı KHK’ye göre memur (I sayılı), sözleşmeli personel (II sayılı) ve işçi olmak üzere üç

ayrı statüde personel istihdam edilmektedir. Ayrıca hizmet alımı suretiyle taşeron aracılığıyla işçi

çalıştırılmaktadır. 2014 yılı sonu itibariyle çalışan personel mevcudu aşağıdaki grafikte verilmiştir.

Grafik 2.Personel

Mevcudu*

Grafik 3. Personel Yaş Durumu

Çalışan personelin yaş grupları yukarıdaki grafikte gösterilmiştir. Emeklilik, istifa, ölüm gibi nedenlerle

ayrılanların yerine yeterli sayıda personel alımı yapılamadığından personelin yaş ortalaması

yükselmiştir. Yaş ortalamaları I sayılı cetvel için 53, II sayılı cetvel için 40 ve işçiler için 42’dir.

SSaayyffaa || 3388

Grafik 4. Hizmet Gruplarına Göre Personel Durumu

Grafik 5. Memurların Öğrenim Durumu

Memurların öğrenim durumu Grafik 5’te gösterilmiştir. TİGEM’de çalışan memurların %79’u önlisans,

lisans ve lisansüstü, %20’si lise, %1’i ise ilköğretim mezunudur.

SSaayyffaa || 3399

2.7. PAYDAŞ ANALİZİ VE PAYDAŞ GÖRÜŞLERİ

Paydaş, TİGEM’in gerçekleştirdiği etkinlikleri etkileyen ya da bu etkinliklerden etkilenendir. Bu

anlamda TİGEM’in iç ve dış paydaşlarını belirlemek üzere Kamu İdareleri İçin Stratejik Planlama

Kılavuzu’nda öngörülen yapı da dikkate alınarak ‘Paydaş Belirleme Cetveli’ oluşturulmuştur. Bu

cetvelin kendine özgü yanı, her paydaşın önem düzeyini puanlama yoluyla belirlemeye olanak

sağlamasıdır. Dolayısıyla, anılan cetvel (Tablo 26/A-B), paydaşların önceliklendirilip

değerlendirilmesinde işlevsel bir araç olarak kullanılmıştır.

Tablo 26/A. İç Paydaşların Etki ve Önem Dereceleri

S.No Paydaş Adı Paydaş

Türü Paydaş Biçimi

Önem Düzeyi

MERKEZ

1 Üst Yönetim İç Paydaş Karar verici 10,0

2 Teftiş Kurulu Başkanı İç Paydaş İç denetim 8,9

3 Daire Başkanları İç Paydaş Planlama ve koordinasyon 8,9

4 Müfettişler İç Paydaş İç denetim 8,6

5 Hukuk Müşaviri İç Paydaş Hukuki ve planlama desteği 8,3

6 Şube Müdürleri İç Paydaş Planlama ve koordinasyon 7,9

7 Ziraat Mühendisleri İç Paydaş Teknik takip, yönlendirme 6,7

8 Veteriner Hekimler İç Paydaş Teknik takip, yönlendirme 6,6

9 Müşavirler İç Paydaş Danışmanlık, planlama 5,9

10 Diğer Teknik Elemanlar İç Paydaş Teknik takip, yönlendirme 5,8

11 Başuzmanlar İç Paydaş Danışmanlık, planlama 5,6

12 İdari Personel İç Paydaş İdari takip, koordinasyon 4,3

13 Koruma Güvenlik Müdürü İç Paydaş Güvenlik hizmet plan ve koordine

3,5

TAŞRA

1 İşletme Müdürleri İç Paydaş Planlama ve koordinasyon 9,6

2 İşletme Müdür Yardımcıları İç Paydaş Planlama ve koordinasyon 9,0

3 Bitki Üretim Teknik Elemanları İç Paydaş Teknik takip, yönlendirme 7,9

4 Hayvancılık Teknik Elemanları İç Paydaş Teknik takip, yönlendirme 7,8

5 Hizmet Birimi Teknik Elemanları İç Paydaş Teknik takip, yönlendirme 6,8

6 İdari Personel İç Paydaş İdari takip, koordinasyon 4,3

7 Güvenlik Personeli İç Paydaş Güvenlik hizmetleri 3,5

8 İşçi Başları İç Paydaş Uygulama ve yönlendirme 5,0

9 Bitkisel Üretim İşçileri İç Paydaş Uygulama 4,0

10 Hayvansal Üretim İşçileri İç Paydaş Uygulama 4,0

11 Atölye İşçileri İç Paydaş Tamir, bakım ve üretim 4,0

12 Sendika Temsilcileri İç Paydaş Sosyal haklar 4,3

13 Şoförler İç Paydaş Hizmet üretici 3,5

14 Diğer İşçiler İç Paydaş Uygulama 3,0

SSaayyffaa || 4400

Tablo 26/B. Dış Paydaşların Etki ve Önem Dereceleri

S. No

Paydaş Adı Paydaş

Türü Paydaş Biçimi

Önem Düzeyi

1 Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Dış Paydaş Tarım Politikalarını Yönlendirme 9,8

2 Kalkınma Bakanlığı Dış Paydaş Yatırım ve Bütçe Planlarını Yönlendirme 9,6

3 Hazine Müsteşarlığı Dış Paydaş Yatırım ve Bütçe Planlarını Yönlendirme 9,3

4 Sayıştay Dış Paydaş Denetleme ve Yönlendirici 8,3

5 Devlet Personel Başkanlığı Dış Paydaş İnsan Kaynakları 8,0

6 Sulama Birlikleri Dış Paydaş Dayanışma ve stratejik ortak 6,7

7 Sosyal Güvenlik Kurumu Dış Paydaş Sosyal Güvenlik 6,6

8 İlaç Tedarikçileri Dış Paydaş Girdi sağlayıcı 6,6

9 Maliye Bakanlığı Dış Paydaş Mali işler 6,4

10 Gübre Tedarikçileri Dış Paydaş Girdi sağlayıcı 6,4

11 Ziraat Fakülteleri Dış Paydaş Dayanışma ve stratejik ortak 6,3

12 Veteriner Fakülteleri Dış Paydaş Dayanışma ve stratejik ortak 6,3

13 Alet Ekipman Tedarikçileri Dış Paydaş Girdi sağlayıcı 6,3

14 TÜRKTED Dış Paydaş Hedef kitleyi etkileyici 6,1

15 Yüklenici Firmalar Dış Paydaş Mal ve Hizmet sağlayıcı 6,0

16 Türkiye Odalar ve Borsalar Bir. Dış Paydaş Tarımsal politika etkileyici 5,8

17 Valilikler Dış Paydaş Mülki amirlikler 5,8

18 Devlet Su İşleri Dış Paydaş Dayanışma ve stratejik ortak 5,8

19 Damızlık Sığır Yetiştiricileri Bir. Dış Paydaş Hedef kitleyi etkileyici 5,7

20 Kaymakamlıklar Dış Paydaş Mülki amirlikler 5,7

21 Enerji Tedarikçileri Dış Paydaş Girdi sağlayıcı 5,7

22 İl Özel İdareleri Dış Paydaş Yerel hizmet sağlayıcı 5,6

23 Tarım Makineleri Birliği Dış Paydaş Girdi sağlayıcı 5,6

24 Tapu ve Kadastro Müdürlükleri Dış Paydaş Mülkiyet 5,4

25 Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Dış Paydaş Sanayii ve Ticari Hedefleri yönlendirme 5,3

26 Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Dış Paydaş Çevre Politikaları 5,3

27 Bankalar Dış Paydaş Mali işler 5,3

28 Türkiye İhracatçılar Birliği Dış Paydaş Hedef kitleyi etkileyici 5,1

29 Ziraat Mühendisleri Odası Dış Paydaş Hedef kitleyi etkileyici 5,0

30 TEDAŞ Dış Paydaş Enerji dağıtımı 5,0

31 Veteriner Hekimler Birliği Dış Paydaş Hedef kitleyi etkileyici 4,9

32 TODAİE Dış Paydaş Hizmet sağlayıcı 4,9

33 Türkiye Kalkınma Bankası Dış Paydaş Mali işler 4,9

34 Sivil Toplum Kuruluşları Dış Paydaş Hedef kitleyi etkileyici 4,8

35 Yedek Parça Tedarikçileri Dış Paydaş Girdi sağlayıcı 4,6

36 Şeker Sanayii Dış Paydaş Girdi sağlayıcı 4,6

37 TELEKOM Dış Paydaş İletişim ağı 4,4

38 Belediyeler Dış Paydaş Yerel hizmetler 4,3

39 Karayolları Genel Müdürlüğü Dış Paydaş Ulaşım altyapısı 4,3

40 Türkiye Arı Yetiştiricileri Birliği Dış Paydaş Sektörel ortak 4,3

41 Adalet Bakanlığı Dış Paydaş Adli hizmetler 4,1

42 Makine Mühendisleri Odası Dış Paydaş Hedef kitleyi etkileyici 4,0

43 Elektrik Mühendisleri Odası Dış Paydaş Hedef kitleyi etkileyici 4,0

44 Soya Yetiştiricileri Birliği Dış Paydaş Sektörel ortak 3,8

SSaayyffaa || 4411

Tablo 26/C. Müşteri Etki ve Önem Dereceleri

S. No

Paydaş Adı Paydaş

Türü Paydaş Biçimi

Önem Düzeyi

1 Çiftçiler Dış Paydaş Temel hedef kitle 9,7

2 Bayiler Dış Paydaş Hedef kitleyi etkileyici ve dağıtım ağı 9,1

3 Ziraat Odaları Dış Paydaş Hedef kitleyi etkileyici ve dağıtım ağı 8,7

4 İştirakler-Kiracılar Dış Paydaş Ortak üretim, hedefe ulaşma aracı 8,7

5 Türkiye Jokey Kulübü Dış Paydaş Hedef kitleyi etkileyici 8,7

6 Yem Tedarikçileri Dış Paydaş Tali hedef kitle 8,6

7 Toprak Mahsulleri Ofisi Dış Paydaş Hedef kitleyi etkileyici ve aracı kurum 8,4

8 Sözleşmeli Üretim Kuruluşları Dış Paydaş Ortak üretim, hedefe ulaşma aracı 8,2

9 Süt Fabrikaları Dış Paydaş Sektörel ortak ve tali hedef kitle 8,1

10 Tarım Kredi Kooperatifleri Dış Paydaş Hedef kitleyi etkileyici ve dağıtım ağı 7,9

11 Un Sanayicileri Birliği Dış Paydaş Hedef kitleyi etkileyici ve tali hedef kitle 7,9

12 Panko Birlik Dış Paydaş Hedef kitleyi etkileyici ve dağıtım ağı 7,8

13 Makarna Sanayicileri Birliği Dış Paydaş Hedef kitleyi etkileyici ve tali hedef kitle 7,8

14 Atçılık Dernekleri Dış Paydaş Hedef kitleyi etkileyici ve temel hedef kitle 7,3

15 Et ve Süt Kurumu Dış Paydaş Hedef kitleyi etkileyici ve tali hedef kitle 7,3

16 Trakya Birlik Dış Paydaş Hedef kitleyi etkileyici ve tali hedef kitle 7,1

17 Karadeniz Birlik Dış Paydaş Hedef kitleyi etkileyici ve tali hedef kitle 7,1

18 ÇUKOBİRLİK Dış Paydaş Hedef kitleyi etkileyici ve tali hedef kitle 7,1

19 Ant Birlik Dış Paydaş Hedef kitleyi etkileyici ve tali hedef kitle 6,8

20 Tar-İş Dış Paydaş Hedef kitleyi etkileyici ve tali hedef kitle 6,7

21 Atatürk Orman Çiftliği Dış Paydaş Sektörel ortak ve tali hedef kitle 6,6

İç Paydaş Anket Verileri

TİGEM'in iç paydaşları kurum çalışanlarıdır. Bunlar farklı unvan, kadro ve sayıdadır. İç paydaşların

kurumsal algı ve değerlendirmelerini belirlemek üzere ‘İç Paydaş Anketi’ geliştirilmiştir. Bu anket

yoluyla, çalışanların, ağırlıklı olarak kurumsal memnuniyet düzeyleri saptanmaya çalışılmıştır.

Anket, yönetici ve diğer kurum çalışanı olan 888 kişiye uygulanmıştır. Anket katılımcılarının

belirlenmesinde evren değerle eşleştirmeye önem verilerek, uygulamada objektivitenin

oluşturulmasına özel gayret gösterilmiştir. Anket yoluyla sağlanan kurumsal memnuniyete ilişkin

veriler, paydaşların önemlilik düzeyi gözetilerek değerlendirmeye alınmıştır.

SSaayyffaa || 4422

Tablo 27. İç Paydaş Anket Sonuçları (%)

Soru Evet Kısmen Hayır Kararsız

1.Genel olarak TİGEM’ de çalışmaktan memnun musunuz? 50 31 17 2

2.Yaptığınız iş kişisel gelişiminize katkı sağlıyor mu? 47 29 23 1

3.İşyeri kuralları uygulanırken size karşı adil davranılıyor mu? 37 33 29 1

4.Sizce TİGEM, diğer kurumlardan daha çekici midir? 23 20 54 3

5.Kurumunuzdaki çalışmalardan yeterli iş doyumu sağlanabiliyor mu? 40 35 23 2

6.İşle ilgili yaptığınız öneriler yeterli ölçüde dikkate alınıyor mu? 26 43 29 2

7.Bu kurumda, ödül ve ceza sistemi adil olarak işliyor mu? 12 21 61 6

8.Bu kurumdaki mevcut ücret politikasından memnun musunuz? 21 23 55 1

9.Atama ve yükselmelerde liyakat ilkesi dikkate alınıyor mu? 12 22 57 9

10.Bu kurumdaki fiziksel çalışma koşulları uygun mu? 29 35 34 2

11.Bu kurumda size sağlanan (lojman, ulaşım, sağlık gibi) sosyal haklar yeterli mi?

41 28 30 1

12.Çalıştığınız birimde yeteri kadar takdir görüyor musunuz? 28 34 36 2

13.Çalışanlar arasındaki işbirliği ve yardımlaşma yeterli mi? 34 34 31 1

14.Çalıştığınız birim bilgi ve uzmanlık düzeyinize uygun mu? 56 23 19 2

15.Şu anda görevli olduğunuz birimden memnun musunuz? 60 24 15 1

16.Üstlerinizle etkili iletişim kurmada zorluk çekiyor musunuz? 24 22 53 1

17.Çalıştığınız birim, kurum içindeki öteki birimlere göre daha çekici mi? 31 23 44 2

18.İşinizle ilgili ilerleme olanakları var mı? 25 20 53 2

19Yaptığınız çalışmalarda yönetimin desteğini arkanızda hissediyor musunuz?

32 33 32 3

20.Kurumunuzda mensubiyet duygusu gelişmiş midir? 36 29 26 9

Soru Yeterli Kısmen Yeterli

Yetersiz Kararsız

1.TİGEM’in, konu alanında, ilgili sivil toplum kuruluşlarıyla ilişki düzeyi nedir?

14 26 54 6

2.TİGEM’de kurumsal tanıtım ve medyayla ilişkilerin düzeyi nedir? 9 19 67 5

3.Merkez teşkilatının işletmelerle olan iletişim düzeyi nedir? 21 30 42 7

4.Kadro görev tanımlarındaki açıklık ne düzeydedir? 22 25 45 8

5.Kurumda çeşitli alanlarda yürütülen AR-GE çalışmalarının düzeyi nedir? 6 15 67 12

SSaayyffaa || 4433

Grafik 7-18. İç Paydaş Anket Seçkileri

Genel olarak TİGEM'de çalışmaktan memnun musunuz?

31%

17%2%

50%

Evet Kısmen Hayır Kararsızım

Grafik 7 Grafik 8

İşyeri kuralları uygulanırken size karşı adil davranılıyormu ?

37%

33%

29%

1%

Evet Kısmen Hayır Kararsızım

Sizce TİGEM, diğer kurumlardan daha çekici midir ?

23%

20%

3%

54%

Evet Kısmen Hayır Kararsızım

Grafik 9 Grafik 10

Bu kurumda, ödül ve ceza sistemi adil olarak işliyor mu?

12%

21%

61%

6%

Evet Kısmen Hayır Kararsızım

Bu kurumdaki mevcut ücret politikasından memnunmusunuz ?

21%

23%

1%

55%

Evet Kısmen Hayır Kararsızım

Grafik 11 Grafik 12

Atama ve yükselmelerde liyakat ilkesi dikkate alınıyor mu?

12%

57%

9%

22%

Evet Kısmen Hayır Kararsızım

Üstlerinizle etkili iletişim kurmada zorluk çekiyor

musunuz?

24%

22%

1%

53%

Evet Kısmen Hayır Kararsızım

Grafik 13 Grafik 14

Kadro unvan durumunuz nedir ?

9%

24%

43%

Yönetici İdari memur Teknik Personel İşçi

24%

SSaayyffaa || 4444

Kurumunuzda mensubiyet duygusu gelişmiş midir?

36%

29%

9%26%

Evet Kısmen Hayır Kararsızım

TİGEM'de kurumsal tanıtım ve medyayla ilişkilerin düzeyi

nedir ?

9%

67%

5%19%

Yeterli Kısmen Yeterli Yetersiz Kararsızım

Grafik 15 Grafik 16

Merkez teşkilatının işletmelerle olan iletişim düzeyi nedir ?

21%

30%

7%

42%

Yeterli Kısmen Yeterli Yetersiz Kararsızım

Kurumda çeşitli alanlarda yürütülen Ar-Ge çalışmalarının

düzeyi nedir ?

6%

15%

67%

12%

Yeterli Kısmen Yeterli Yetersiz Kararsızım

Grafik 17 Grafik 18

Dış Paydaş Anket Verileri

TİGEM'in dış paydaşları içinde en önemli hedef kitleyi çiftçiler oluşturmaktadır. Yapılan dış

paydaş analizi bağlamında TİGEM’e ilişkin genel algı ve değerlendirmeleri belirlemek üzere iki

farklı anket formu geliştirilmiştir. Anket sonuçları incelendiğinde; bitkisel üretim faaliyetlerine

yoğunlaşan çiftçilerin % 66’sının tohumluk, % 19’unun damızlık % 8’inin fide-fidan, % 7’sinin

ise diğer faaliyetler dolayısı ile TİGEM’in mal ve hizmetlerinden yararlandığı gözlemlenmiştir.

Hayvancılık ile ilgili olarak yapılan ankette ise katılanların % 62’sinin süt sığırı, % 19’unun besi

sığırı, % 17’sinin küçükbaş hayvan ve % 2’sinin at yetiştirilerek satışa sunulmasını istedikleri

ortaya çıkmıştır.

SSaayyffaa || 4455

Tablo 28. Dış Paydaş Anket Sonuçları (%)

Soru Evet Kısmen Hayır Kararsız

1.TİGEM’den aldığınız tohumluklar beklentilerinizi karşılıyor mu? 56 30 12 2

2.Dağıtılan sertifikalı tohumluk fiyatları piyasaya göre uygun mu? 25 27 46 2

3.TİGEM işletmesinden aldığınız tohumluklardan elde ettiğiniz ürünün satış fiyatı ile sertifikasız tohumluklardan elde edilen ürün satış fiyatı farklı mıdır?

59 19 21 1

4.TİGEM işletmelerinin bölgede örnek teşkil ettiğini düşünüyor musunuz? 64 16 14 6

5.Bölgenizdeki TİGEM işletmesi tanıtım faaliyetlerinin yeterli olduğunu düşünüyor musunuz? 22 16 58 4

6.Size göre, bölgenizdeki TİGEM işletmesi özel sektöre devredilmeli midir?

11 4 82 3

7.TİGEM çalışanlarıyla kolayca diyalog kurabiliyor musunuz? 60 13 23 4

8.TİGEM işletmeleri hayvancılık konusunda Türkiye’de örnek bir yere sahip midir?

59 21 18 2

9.TİGEM işletmelerinin ürettiği damızlık ve hayvansal ürünleri sağlık açısından güvenli buluyor musunuz?

83 12 4 1

10.TİGEM işletmelerinden istediğiniz zaman damızlık hayvan alabiliyor musunuz?

35 16 44 5

11.TİGEM işletmelerinde çalışanlar hayvancılık konusunda bölge çiftçisine eğitim vermeli midir? 92 5 3 0

12.TİGEM yurt dışından damızlık hayvan alımına aracı olmalı mıdır? 66 7 22 5

13.TİGEM işletmelerinde satılan damızlık hayvan fiyatları uygun mudur?

13 18 67 2

14.Bölgenizdeki TİGEM işletmesi, hayvan yetiştiriciliği konusunda sizi bilgilendirip yönlendirebiliyor mu?

25 17 56 2

SSaayyffaa || 4466

Grafik 19-26. Dış Paydaş Anket Seçkileri

Dağıtılan sertifikalı tohumluk fiyatları piyasaya göre uygun

mu?

25%

27%

2%

46%

Evet Kısmen Hayır Kararsızım

TİGEM 'den aldığınız tohumluklar beklentilerinizi karşılıyor

mu ?

56%30%

12% 2%

Evet Kısmen Hayır Kararsızım

Grafik 19 Grafik 20

Bölgenizdeki TİGEM işletmesi tanıtım faaliyetlerini yeterli

olduğunu düşünüyormusunuz ?

22%

16%58%

4%

Evet Kısmen Hayır Kararsızım

TİGEM işletmelerinin bölgede örnek teşkil ettiğini

düşünüyormusunuz ?

64%16%

14%6%

Evet Kısmen Hayır Kararsızım

Grafik 21 Grafik 22

Size göre bölgenizdeki TİGEM işletmesi özel sektöre

devredilmelimidir ?

11%4%

82%

3%

Evet Kısmen Hayır Kararsızım

TİGEM işletmeleri hayvancılık konusunda Türkiye'de örnek

bir yere sahip midir ?

59%21%

18%2%

Evet Kısmen Hayır Kararsızım

Grafik 23 Grafik 24

TİGEM işletmelerinin ürettiği damızlık ve hayvansal ürünleri

sağlık açısından güvenli buluyor musunuz ?

83%

12%4% 1%

Evet Kısmen Hayır Kararsızım

TİGEM işletmelerinde çalışanlar hayvancılık konusunda

bölge çiftçisine eğitim vermelidi midir ?

92%

5%3%

0%

Evet Kısmen Hayır Kararsızım

Grafik 25 Grafik 26

SSaayyffaa || 4477

2.8. GZFT Analizi

Bilindiği gibi GZFT analizi, kurumun güçlü ve zayıf yönleriyle geleceğe yönelik fırsat ve tehdit

öğelerini kapsayan katılımcı bir analiz türüdür. İlgili paydaş grupları üzerinden yapılan GZFT

analizi, farklı katılımcı gruplarıyla ve çok sayıda oturum üzerinden sağlanmıştır. Bu kapsamdaki

çalışmaların bir bölümü doğrudan GZFT oturum grupları olarak yürütülmüştür.

Farklı kesim ve gruplar üzerinden sağlanan analiz verileri son aşamada kendi içinde veri

kümeleri oluşturularak bütünleştirmeye alınmıştır. Yine bu kapsama girdi oluşturmak üzere

yapılandırılmış görüşme yada odak grup toplantısı gibi farklı tekniklerle sağlanan veriler de

bütünleştirme sürecinde genel analiz sonuçlarına eklenmiştir. Bütünleştirme yoluyla ortaya

konulan genel tabloya ilişkin her madde önemlilik testinden geçirilerek, önem sırasına göre

önceliklendirilme yoluna gidilmiştir.

Yapılan analiz çalışmasının GZ ayağı kurum içi unsurlara dönüktür. Başka bir deyişle, kurumun

güçlü ve zayıf yönlerinin ortaya konulmasına ilişkin kapsamlı verileri içine almaktadır. FT ayağı

ise, çevresel faktörlerin kurum üzerindeki etkilerini belirlemeyi amaçlamıştır. Bu noktada elde

edilen verilerin, yürütülen analizler kapsamında ortaya konulan bulgularla eşleştirilerek

bütünleştirmenin bunlar üzerinden sağlandığını belirtmek gerekir.

Güçlü Yönleri

Tarımsal yönden toprak etüt-haritalama ve parselasyon çalışmaları yapılmış, farklı iklim kuşaklarında bulunan toplu ve büyük arazi varlığına sahip olması, Nitelikli ve tecrübeli personel ile köklü bir kurumsal kültüre sahip olması,

Bitkisel ve hayvansal üretimde gen kaynaklarına sahip olması,

En son teknoloji ile donatılmış mekanizasyona sahip olması,

Tohumluk ve damızlık üretim-dağıtımında büyük, köklü, güvenilir ve önder kuruluş olması,

Modern basınçlı sistemler ile sulanan büyük ölçekli tarım arazisine sahip olması,

Saf kan Arap atı yetiştiriciliğinde uzmanlığa sahip olması,

Geniş bir tohumluk ve damızlık dağıtım ağına sahip olması,

Tarımda uygulamalı eğitim veren altyapıya sahip olması,

Üretimde kullanılan bir kısım hammaddeyi kendi kaynaklarından sağlaması,

Yüksek kapasiteli, modern tarımsal tesis altyapısına sahip olması, Sperma üretimi ve döl kontrolü (Progenytest) çalışmasını yürütecek bir altyapıya sahip olması,

Organik ve iyi tarım uygulamalarına müsait altyapıya sahip olması,

Bitkisel üretimde önemli tür ve çeşitlerin tohumluk üretim hakkına sahip olması,

Koyun ıslah çalışmalarında uzmanlığa sahip olması,

Özel sektör tohumculuk firmalarıyla ortak üretim yapabilme imkanının olması,

Üretim kapasitesinin artırılabilir olması,

Ar-Ge çalışmalarına uygun ve işbirliğine müsait alt yapıya sahip olması,

SSaayyffaa || 4488

Zayıf Yönleri

Ar-Ge çalışmalarının yeterli düzeyde olmaması,

İşletmelerde çalışan personel ve ailesi için sağlık, eğitim ve sosyal ihtiyaçlar açısından yetersizliğin olması, Kalifiye personel yetersizliğinden usta-çırak ilişkisinin bozulmaya başlaması,

İşletmelerin il-ilçe merkezlerinden uzak olması, iş yoğunluğu, vb. nedenlerle teknik elemanların kısa sürede kurumdan ayrılması, TİGEM adına tescilli bitkisel üretim materyalinin yetersiz olması,

Norm kadronun etkin olarak uygulanamaması

Fırsatlar

Sertifikalı tohumluk kullanım bilincinin artması ve desteklenmesi,

Ülkemizde hastalıktan ari ve üstün vasıflı damızlık hayvan ihtiyacının artması,

Bazı ürünlerin tohumculuğunda özel sektörün yetersiz olması,

Üretici ve tüketici bilincinin artması,

Gıda güvenliği ve kodeksinin uygulanması,

Islah amaçlı ARGE çalışmalarının artması,

Döl kontrolü yapılmış boğa spermasına talebin artması,

Safkan Arap atı dondurulmuş spermasına talebin olması,

Yatırımcıların tarıma olan ilgisinin artması,

Tarıma dayalı sanayinin hammadde ihtiyacının artması

Diğer ülkelerden damızlık koyun taleplerinin gelmesi,

Diğer ülkelerden tarımsal yatırım taleplerinin gelmesi.

Tehditler

Girdilerin dışa bağımlı ve yüksek maliyetli olması,

Küresel iklim değişikliğinin tarımı olumsuz etkilemesi,

Tarımda yeni hastalık ve zararlıların ortaya çıkması, mücadele maliyetlerinin yüksek olması,

Çok uluslu sermayeye sahip küresel tekellerin oluşması,

Toprak, su ve çevre kirliliğinin artması,

Tarımsal ürünlerin pazar değerlerinde aşırı dalgalanma olması,

Bitkisel üretimin dolu, kuraklık, don vb. doğal risklerle karşı karşıya olması.

SSaayyffaa || 4499

3 GELECEĞE BAKIŞ

SSaayyffaa || 5500

SSaayyffaa || 5511

3. GELECEĞE BAKIŞ

3.1. TİGEM’İN MİSYONU;

3.2. TİGEM’İN VİZYONU

3.3. TEMEL İLKE VE DEĞERLERİMİZ

Tarım ve tarıma dayalı sanayi için tohumluk, damızlık ve hammadde üretmek,

gen kaynaklarını korumaktır.

Stratejik önemdeki tohumluk ve damızlıkta öncü, tarıma dayalı sanayi için

bitkisel ve hayvansal üretim yapan, gen kaynaklarını koruyan, kalitesiyle rekabeti

artıran, dinamizmi ve güvenilirliği yüksek kuruluş olmaktır.

1.Üretimde kalite esaslılık

2. İşleyişte saydamlık

3. Kararlarda sürdürülebilirlik

4. Paydaş memnuniyeti

5. Her aşamada hesap verebilirlik

6. Yönetimde ortak akıl ve katılımcılık

7. Üretimde çevreye duyarlılık

8. İletişimde çok boyutluluk- etkililik

SSaayyffaa || 5522

SSaayyffaa || 5533

4 STRATEJİK

PLANLAMA VE

MALİYETLENDİRME

SSaayyffaa || 5544

SSaayyffaa || 5555

4. STRATEJİK ALANLAR, AMAÇLAR VE HEDEFLER

TİGEM’de stratejik alanların içeriği ve sayısının belirlenmesinde kurumsal yapı ve işleyiş

özellikleri yönlendirici olmuştur. Bunun için kurumsal olarak gözlenen genel yapı ve sorunlar

düzleminde, gerek inceleme gerekse özel stratejiler üretmeye yönelik alanlar analiz edilerek

TİGEM için şu stratejik alanlar öngörülmüştür: Bitkisel üretim, hayvansal üretim, kurumsal

yapılandırma.

Stratejik Planlama Kılavuzu’ndan yola çıkarak TİGEM için amaçlar oluşturulurken; amacın

iddialı, ancak ulaşılabilir olmasına, ulaşılmak istenen genel sonucu göstermesine, durum analizi

sonuçlarıyla uyumluluğuna, kurumsal kimlikle örtüşüp onu desteklemesine, hedefleri

yönlendirme gücünde olmasına ve gerçekleştirilebilmesi için alt parçalara (hedeflere)

bölünebilmesine önem verilmiştir.

Amaç–hedef ve faaliyetlerin oluşturulmasında tam anlamıyla katılımcı bir işleyiş süreci

sağlanmıştır. Bunun için ağırlıklı olarak durum analizi sonuçlarından hareketle odak grup

toplantıları, yapılandırılmış görüşme, H analizi ve senaryo analizlerine yönelik atölye çalışmaları

kullanılmıştır. Bu süreçte Onuncu Kalkınma Planı, Hükümet Programı, TİGEM Ana Statüsü,

kurumsal mevzuat türü belge ve yönlendirici dokümanlar esas alınmıştır.

Yürütülen çalışmalar sırasında toplanan veriler Stratejik Planlama Ekibi tarafından ilgili konu

alanına göre ayrıntılı analiz ve değerlendirmelere tutulmuş, değerlendirme sonuçları üst

yönetim kadrosuyla paylaşılarak rapor taslakları hazırlanmıştır. Söz konusu ekip tarafından;

kapsamlılık, basitlik, anlaşılırlık, uyumluluk, bütünlük, tutarlılık, ulaşılabilirlik gibi çeşitli

değişkenler açısından ele alınıp geliştirilen Stratejik Plan son biçimine gelinceye kadar pek çok

boyuttan değerlendirmeye alınmıştır.

Aşağıda verilen cetvelde de görülebileceği gibi yürütülen çalışmalar sonunda TİGEM geneline

yönelik 3 stratejik alanda 5 amaç çerçevesinde 28 hedef belirlenmiştir.

Stratejik Alanlara Göre Amaç ve Hedeflerin Dağılımı

Sıra Strateji Alanı Amaç

Sayısı

Hedef

Sayısı

1 Bitkisel Üretim 1 10

2 Hayvansal Üretim 1 6

3 Kurumsal Yapılandırma 3 12

Toplam 5 28

Stratejik alanlara ait amaç ve hedefler ile bunlara ilişkin performans göstergeleri, maliyetlendirme ve getiriler aşağıdaki tablolarda belirtilmiştir.

SSaayyffaa || 5566

Stratejik Alan 1 Bitkisel Üretim

Amaç 1 Bitkisel üretimde verim, çeşitlilik ve kaliteyi artırmak

Onuncu Kalkınma Planının “Tarım ve Gıda“ başlıklı 756’ncı amaç ve hedeflerinde “Toplumun

yeterli ve dengeli beslenmesini esas alan, ileri teknolojiye dayalı, alt yapı sorunlarını çözmüş,

örgütlülüğü ve verimliliği yüksek, etkin ve talebe dayalı üretim yapısıyla uluslararası rekabet

gücünü artırmış, doğal kaynakları sürdürülebilir kullanan bir tarım sektörünün oluşturulması

amaçlandığı” belirtilmektedir. Aynı maddenin devamında yer alan “tarımsal yapıda ve

güvenliğinde gelişmeler ve hedefler”de sertifikalı buğday ve arpa tohumu kullanım oranının

2018 yılında %70 oranına çıkarılması hedeflenmiştir.

Onuncu Kalkınma Planı hedeflerine, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının genel politikalarına

ve TİGEM Ana Statüsüne uygun olarak TİGEM’in “Bitkisel Üretimde Verim Çeşitlilik ve Kaliteyi

Artırmak” amacı ve bu amaca bağlı hedefleri belirlenmiştir. Bu kapsamda;

Bir iktisadi devlet teşekkülü olmanın gereklerine uygun olarak TİGEM bitkisel üretim

faaliyetlerinin verimlilik ve karlılık ilkeleri çerçevesinde sürdürülmesi,

Potansiyeli olan işletmelerde sulama yatırımları ile sulu tarım alanlarının artırılması ve

mevcut klasik sulama sistemlerinin modern basınçlı sulama sistemlerine

dönüştürülmesi,

Ülkemizin önemli ölçüde açığı bulunan ve TİGEM’in birinci öncelikli faaliyet konusunu

oluşturan sertifikalı hububat ve yem bitkileri tohumlarının üretimi ve dağıtımındaki

etkinliğin artırılması,

Ülkemizin hububat ve yem bitkileri tohumları dışında önemli ölçüde açığı bulunan

çeşitlerdeki sertifikalı tohum ve fidanların özel sektör firmaları ile işbirliği kapsamında

TİGEM işletmelerinde üretilmesinin yaygınlaştırılması,

TİGEM’in sulu tarım arazi miktarının artırılmasına paralel bitkisel üretiminde sağlanacak

artış ile elde edilen ürünlerin muhafazası, ikinci ürünlerin kurutulması, tohum

hazırlama tesis ve kapasitelerinin artırılması ve modernizasyonu çerçevesinde ihtiyaç

duyulan tarımsal tesislerin yapılması,

TİGEM’in bitkisel üretiminde verim ve kaliteyi artıracak, işçilik, enerji ve zamandan

önemli ölçüde tasarruf sağlayacak, yeni teknolojilerle donatılmış traktör ve bağlı

ekipmanları ile diğer alet ve ekipmanların alınması,

Bitkisel üretim alanında uygulanacak yeni teknikler ve kullanılacak ileri teknolojiler ile

bölge çiftçilerine örneklik teşkil etmesi,

hedeflenmiştir.

SSaayyffaa || 5577

Hedef 1.1 Sulu tarım arazileri artırılacak, mevcut yüzey sulama alanları modern basınçlı sulama sistemlerine dönüştürülecektir.

Faaliyetler: Sulamaya açılacak ve mevcut yüzey sulamanın basınçlı sulamaya dönüşümü sağlanacak, işletme arazilerinde jeofizik etüt ve parselasyon çalışmalarının yapılması, üretimi yapılacak bitki desenine uygun sulama sistemlerinin belirlenmesi, sulama projelerinin hazırlanması ve uygulanması, arazilerin sulamaya açılması, işletme içi parsel yol ve arazi hudutlandırma çalışmalarının tamamlanması.

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi Sulamaya açılacak tarım arazisi (dekar)

- - 42.000 26.000 26.000 149.000

Performans Göstergesi Toplam sulu tarım arazisi (dekar)

802.800 850.000 892.000 918.000 944.000 1.093.000

Performans Göstergesi Basınçlı sulama sistemine dönüştürülecek alan (dekar)

18.016

Projeli Yatırım Maliyeti (bin TL) 20.252 67.310 39.000 45.650 289.500

Sorumlu Birim Tarımsal Yapılar ve Sulama Daire Başkanlığı

Hedef 1.2 Tohum hazırlama tesislerinde kapasite artışı yapılacak ve mevcut tesislerin modernizasyonu sağlanacaktır.

Faaliyetler: Lazer teknolojisi ile çalışan 3 adet renk ayırıcı sistem alınması ve tohum hazırlama tesislerine monte edilmesi, sertifikalı tohum üretiminde AB standartlarına uygun paketleme, barkodlama, paletleme ve forlift ile yükleme-boşaltma sistemlerinin kurulması, mevcut tohum hazırlama tesisi yetersiz olan 1 işletmeye 10 ton/saat kapasiteli hazırlama tesisi alınması ve kurulması.

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi Tohum hazırlama tesisi yapımı (ton/saat)

340 10

Performans Göstergesi Otomasyon sistemi kurulması(adet)

8 2

Performans Göstergesi Renk ayırıcı sistem kurulması (adet)

19 3

Projeli Yatırım Maliyeti (bin TL) 8.800

Sorumlu Birim Tarımsal Mekanizasyon ve İnşaat Daire Başkanlığı

Hedef 1.3 Üretimi yapılacak mahsullerin daha uygun koşullarda muhafazası için modern tesisler kurulacaktır.

Faaliyetler: İşletmelerde, üretimi yapılacak mahsullerin daha uygun koşullarda muhafazasının sağlanması için mahsul muhafaza ambar ve siloları ile ikinci ürün olarak üretilecek mısırların kurutulması için kurutma tesisinin kurulması.

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi Silo yapımı (ton)

118.000 132.400

66.000 67.000

Performans Göstergesi Kurutma tesisi yapımı (ton-saat)

240 50

Projeli Yatırım Maliyeti (bin TL) 27.330 31.676 27.500

Sorumlu Birim Tarımsal Mekanizasyon ve İnşaat Daire Başkanlığı

SSaayyffaa || 5588

Hedef 1.4. İlave alınacak traktör, makine ve ekipmanlarla sürdürülen faaliyetlerde etkinlik artırılacaktır.

Faaliyetler: 2 adet büyük güçlü (BG 340-355), 91 adet orta güçlü (BG 105-110) ve 86 adet küçük (BG 45-80) traktör ve bağlı ekipmanı alınması, 10 adet yem bitkileri ve hayvancılık ekipmanları, 35 adet iş makinesi, 49 adet ekim makinesi ve 2 adet itfaiye aracı alınması

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi Traktör alımı (adet)

687 48 60 71

Performans Göstergesi Ekim Makinesi alımı (adet)

60 37 6 6

Performans Göstergesi Yem Bitkileri ve Hayvancılık Ekipmanı alımı (adet)

271 10

Performans Göstergesi İş Makinesi alımı (adet)

147 17 9 9

Performans Göstergesi İtfaiye aracı alımı (adet)

16 2

Projeli Yatırım Maliyeti (bin TL) 11.263 36.510 2.070 21.030

Sorumlu Birim Tarımsal Mekanizasyon ve İnşaat Daire Başkanlığı

Hedef 1.5 Doğrudan ekim metodu uygulanan tarımsal alanlar artırılacaktır.

Faaliyetler: AR-GE alet ekipmanı alınması ve doğrudan ekim sisteminin uygulanması.

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi Ekim yapılacak alan (dekar)

250.000 300.000 320.000 320.000 380.000 420.000

Getiri (Bin TL) 7.500 8.510 9.021 11.248 13.054

Sorumlu Birim Bitki Üretim Daire Başkanlığı

Hedef 1.6. Sertifikalı hububat tohumu üretimi her yıl kademeli olarak artırılacaktır.

Faaliyetler: Talep miktarlarının tür ve çeşitler bazında incelenmesi, ARGE sonuçlarına göre yeni çeşitlerin üretim desenine alınması, reklâm ve tanıtım faaliyetlerinin artırılması, tanıtım amaçlı olarak her yıl sektörle ilgili 5 fuara katılım sağlanması, tohumluk bayii ağının güçlendirilmesi ve bayii eğitim çalışmalarının artırılması.

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi Üretim (ton)

141.000 180.000 200.000 215.000 225.000 235.000

Getiri (Bin TL) 217.015 258.873 295.236 324.777 356.318

Maliyet (Bin TL) 171.928 205.092 233.825 257.172 282.098

Sorumlu Birim Bitki Üretim Daire Başkanlığı

SSaayyffaa || 5599

Hedef 1.7. Yem bitkileri tohumluk üretimi artırılacaktır.

Yem bitkileri tohumluk taleplerinin tür ve çeşit bazında değerlendirilmesi, işletmelerdeki ekim alanlarının planlanması, ARGE sonuçlarına göre uygun çeşitlerin üretim programına alınması, tohumluk üretim hakkı sözleşmelerinin yapılması, reklâm ve tanıtım faaliyetlerinin artırılması, ürünler ile ilgili katalog hazırlanması.

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi Üretim (ton)

446 2.200 2.800 4.800 7.000 7.100

Getiri (Bin TL) 10.293 14.698 27.749 53.707 57.757

Maliyet (Bin TL) 9.736 13.873 26.166 50.729 54.563

Sorumlu Birim Bitki Üretim Daire Başkanlığı

Hedef 1.8. Özel sektör firmalarıyla işbirliği içerisinde sertifikalı tohum ve diğer bitkisel üretim alanları artırılacaktır.

Faaliyetler: Üretim yapılacak arazi miktarının belirlenmesi, gerekli altyapının oluşturulması, bitki tür ve çeşitlerinin belirlenmesi, arazi kiralamasına ilişkin teknik şartnamelerin hazırlanarak ilana çıkılması, kiralama konusunda teknik şartların uygulanması.

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi Özel sektör firmalarının sezonluk kullanımına verilecek sulu tarım arazisi (dekar)

45.000 45.000 58.000 58.000 100.000 100.000

Getiri (Bin TL) 17.100 23.444 24.853 45.022 47.273

Maliyet (Bin TL) 4.500 6.169 6.540 11.848 12.440

Sorumlu Birim Bitki Üretim Daire Başkanlığı

Hedef 1.9 Tohumluk Sertifikasyon Laboratuvarı kurulacaktır.

Faaliyetler: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından laboratuvarlar için yetki devrinin alınması ve laboratuvar alt yapılarının kurulması,

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi Laboratuvar kurulması (adet)

- 1

Projeli Yatırım Maliyeti (bin TL) 1.000

Sorumlu Birim Bitki Üretim Daire Başkanlığı

SSaayyffaa || 6600

Hedef 1.10 Bitkisel üretimde; hububat, dane mısır, ayçiçeği ve kırmızı mercimek üretimleri artırılacaktır.

Faaliyetler: Sulamaya açılan alanlara göre üretim planlamasının yapılması, uygun çeşitlerin belirlenmesi, ARGE sonuçlarının uygulamaya konulması, toprak işleme, ekim, gübreleme, sulama, zirai mücadele ve hasat konularında iyileştirme yapılması.

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi Buğday üretimi (ton)

238.429 331.000 335.000 337.000 341.000 359.000

Performans Göstergesi Arpa üretimi (ton)

11.239 28.000 29.000 30.000 30.000 30.000

Performans Göstergesi Yulaf üretimi (ton)

832 800 1.500 1.500 1.500 1.500

Performans Göstergesi Tritikale üretimi (ton)

1.054 1.600 1.700 1.700 2.000 2.000

Performans Göstergesi Dane mısır üretimi (ton)

136.652 113.000 121.000 122.000 135.000 145.000

Performans Göstergesi Ayçiçeği üretimi (ton)

9.318 22.000 22.000 22.000 31.000 42.000

Performans Göstergesi Kırmızı mercimek üretimi (ton)

3.412 6.600 14.000 21.000 19.000 19.000

Getiri (Bin TL) 228.672 246.607 263.257 288.029 333.694

Maliyet (Bin TL) 205.489 221.580 237.300 260.596 302.182

Sorumlu Birim Bitki Üretim Daire Başkanlığı

SSaayyffaa || 6611

Stratejik Alan 2 Hayvansal Üretim

Amaç 2 Hayvansal üretimi geliştirmek

Onuncu Kalkınma Planının 771 inci maddesinde “Hayvancılıkta etçi tip sığır ve koyun

yetiştiriciliğinin geliştirilmesine ağırlık verilmesi, bölgesel programların uygulanmasına devam

edilmesi” belirtilmektedir. Aynı maddenin “Tarımsal yapıda ve gıda güvenliğinde gelişmeler ve

hedeflerde 2006 yılında sığır varlığı içerisinde saf kültür ırkı oranının 2018 yılında %56 ya

çıkarılması” hedeflenmiştir.

Onuncu Kalkınma Planı hedeflerine, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının genel politikalarına

ve TİGEM Ana Statüsüne uygun olarak TİGEM’in “Hayvansal Üretimi Geliştirmek” amacı ve bu

amaca bağlı hedefleri belirlenmiştir. Bu kapsamda;

TİGEM’in kendisine damızlık hayvan yetiştiriciliği alanında Ana Statüsü ile verilmiş

görevinin bundan önceki dönemde olduğu gibi gelecekte de yetiştiricilik kapasitesi

artışıyla birlikte daha etkin bir şekilde sürdürülmesi,

Ülkemiz yetiştiricilerinden gelen damızlık taleplerinin büyük ölçüde karşılanması

amacıyla mevcut 10.207 baş olan damızlık sığır ana kadrosunun süt ve et yönüyle

kombine ırklar ağırlıklı olmak üzere artırılarak 2019 yılında 18.000 ana başa

çıkarılması,

Sığır sperması üretimi ile önümüzdeki yıllarda ülkemizin sperma ihtiyacının önemli

bir kısmının karşılanması,

Mevcut 55.053 ana baş olan damızlık koyun ana kadrosunun 2019 yılında 96.000

ana başa çıkarılması ve damızlık koyun dağıtımının artırılması,

TİGEM’in damızlık yetiştiriciliği faaliyeti sonucu elde edilen erkek materyallerin

büyük ve küçükbaş besiye alınması ve ekonomik değere ulaştıktan sonra

pazarlanması,

Hayvancılık faaliyetleri için ihtiyaç duyulan tesislerin ve eksik ünitelerin yapılması,

TİGEM hayvancılığının ihtiyacı olan kesif yem üretiminin işletmeler eliyle yapılması

için gerekli tesislerin kurulması,

Araştırma kuruluşları ile işbirliği çerçevesinde et yönüyle öne çıkan yeni koyun

ırklarının elde edilmesi için ıslah çalışmalarının sürdürülmesi,

Safkan Arap Atı yetiştiriciliğinin dünyadaki en büyük merkezi konumundaki TİGEM

tarafından atçılık sektörüne satılmak üzere koşu performansı yüksek tayların

yetiştirilmesi,

At biniciliği kültürünün yaşatılması, geliştirilmesi ve hipoterapi uygulaması için at

tanıtım ve hipoterapi merkezlerinin oluşturulması,

Ülkemizin önemli gen kaynaklarının korunması ve yaşatılması adına Ankara Tiftik

Keçisi, Asya Ceylanı, Kangal ve Akbaş çoban köpeği yetiştiriciliğinin sürdürülmesi,

hedeflenmiştir.

SSaayyffaa || 6622

Hedef 2.1. Sığırcılık ihtisas alanı olarak belirlenmiş 12 işletmede damızlık kapasitesi artırılacaktır.

Faaliyetler: Damızlık sığır yetiştiriciliği faaliyetlerinin; Altınova (500 ana baş), Anadolu (2.000 ana baş), Ceylanpınar (4.800 ana baş), Çukurova (500 ana baş), Dalaman (500 ana baş), Gökhöyük (500 ana baş), Gözlü (2.000 ana baş), Karacabey (2.000 ana baş), Koçaş (2.000 ana baş), Polatlı (1.000 ana baş), Sultansuyu (1.000 ana baş) ve Türkgeldi (1.200 ana baş) İşletmelerinde toplam 18.000 ana baş kapasite ile sürdürülmesi, hedeflenen kapasiteye ulaşılması için 1000 ana başlık yeni tesis yapılması, mevcut tesislerin eksik ünitelerinin tamamlanması ve modernizasyonu, sığırcılık ırk özelliklerinin geliştirilmesi için seçilmiş kaliteli sperma alımına devam edilmesi.

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi Kadro sayısı (anabaş)

10.207 11.796 14.900 16.100 17.300 18.000

Performans Göstergesi Yeni tesis yapılması (anabaş)

17.000

1.000

Performans Göstergesi Gebe düve dağıtımı (baş)

300 300 720 2.325 2.555 2.700

Performans Göstergesi Damızlık boğa dağıtımı (baş)

0 1.000 1.500 2.000 2.000

Performans Göstergesi Kasaplık sığır satışı (baş)

5.100 5.100 6.600 6.900 7.600 10.000

Performans Göstergesi İnek sütü satışı (ton)

53.501 60.000 74.000 79.000 85.000 88.000

Performans Göstergesi Yem üretim tesisi kurulması (ton/saat)

30 30

Getiri (bin TL) 111.201 151.761 188.219 212.713 236.618

Maliyet (bin TL) 107.405 137.147 168.423 189.586 207.215

Projeli Yatırım Maliyeti (bin TL) 23.500 2.000 20.000 6.500

Sorumlu Birim Hayvancılık İşleri Daire Başkanlığı

SSaayyffaa || 6633

Hedef 2.2. Koyunculuk ihtisas alanı olarak belirlenmiş 9 işletmede damızlık kapasitesi artırılacaktır.

Faaliyetler: Damızlık koyun yetiştiriciliği faaliyetlerinin; Altınova (10.000 ana baş), Ceylanpınar (35.200 ana baş), Gökhöyük (1.800 ana baş), Gözlü (16.000 ana baş), Karacabey (5.000 ana baş), Kazımkarabekir (9.000 ana baş), Malya (5.000 ana baş), Polatlı (10.000 ana baş) ve Ulaş (4.000 ana baş) İşletmelerinde toplam 96.000 ana baş kapasite ile sürdürülmesi, hedeflenen kapasiteye ulaşılması için 17.000 başlık ilave koyunculuk tesislerinin yapılması, mevcut tesislerin eksik ünitelerinin tamamlanması ve modernizasyonun yapılması.

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi Kadro sayısı (anabaş)

55.053 61.755 74.900 88.800 93.300 96.000

Performans Göstergesi Yeni tesis yapılması (anabaş)

79.000 17.000

Performans Göstergesi Damızlık koyun dağıtımı (baş)

4.327 14.100 21.200 24.300 28.000 32.232

Performans Göstergesi Kasaplık koyun satışı (baş)

21.164 25.300 21.500 28.200 29.139 29.600

Performans Göstergesi Koyun sütü satışı (ton)

3.182 4.500 5.100 6.200 6.300 6.400

Getiri (bin TL) 40.505 51.194 65.251 74.928 85.737

Maliyet (bin TL) 34.071 43.323 54.487 62.337 71.103

Projeli Yatırım Maliyeti (bin TL) 49.455 6.254 2.000

Sorumlu Birim Hayvancılık İşleri Daire Başkanlığı

Hedef 2.3 Kazımkarabekir İşletmesinde DAP Bölgesi Koyunculuğunu Geliştirme Projesi uygulamaya konulacaktır.

Faaliyetler: Kazımkarabekir İşletmesinde DAP Bölgesi Koyunculuğunu Geliştirme Projesinin uygulamaya konulması, DAP Bölgesi Kalkınma İdaresi Başkanlığı ile yapılan protokol kapsamında DAP Bölgesine 2024 yılına kadar toplam 67.000 baş damızlık Morkaraman ırkı koyun dağıtımının yapılması.

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi Damızlık koyun dağıtımı (baş)

0 1.000 2.700 3.300 3.900 4.800

Getiri (bin TL) 1.251 3.594 4.660 5.780 7.470

Maliyet (bin TL) 980 2.810 3.650 4.530 5.850

Projeli Yatırım Maliyeti (bin TL) 4.850

Sorumlu Birim Hayvancılık İşleri Daire Başkanlığı

SSaayyffaa || 6644

Hedef 2.6 TİGEM'in elinde bulunan Ankara tiftik keçisi, Kangal ve Akbaş çoban köpeği ve Asya ceylanı gen kaynakları korunarak devamlılığı sağlanacaktır.

Faaliyetler: 3 işletmede Safkan Arap atı, 1 işletmede Ankara tiftik keçisi, 2 işletmede Kangal ve Akbaş çoban köpeği ve 1 işletmede Asya ceylanı yetiştiriciliğine devam edilmesi.

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi 1 işletmede Ankara tiftik keçisi, 2 işletmede Kangal ve Akbaş çoban köpeği ve 1 işletmede Asya ceylanı yetiştiriciliğine devam edilecektir.

Sorumlu Birim Hayvancılık İşleri Daire Başkanlığı

Hedef 2.4 Sürdürülen Döl kontrol projesi kapsamında 2016 yılından itibaren sperma satışına başlanacaktır.

Faaliyetler: Üniversiteler, kamu kurumları ve özel sektörle işbirliğinin devam ettirilmesi, aday boğaların seçiminin yapılması, aday boğalardan sperma üretilmesi, testten geçen boğa spermalarının kullanılması ve 2016 yılından itibaren satışlarının yapılması.

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi Sperma satışı (doz)

0 0 400.000 500.000 500.000 500.000

Getiri (bin TL) 4.255 5.638 5.924 6.220

Maliyet (bin TL) 2.978 3.947 4.147 4.354

Sorumlu Birim Hayvancılık İşleri Daire Başkanlığı

Hedef 2.5 Safkan Arap atı genetik özellikleri geliştirilecek ve tanıtımı yaygınlaştırılacaktır.

Faaliyetler: Mevcut tesislerdeki altyapı eksikliklerinin giderilmesi ve modernize edilmesi, yurtiçi ve yurtdışından alınacak aygırların koşu performanslarının izlenmesi, koşu performansı yüksek tay oranının artırılması için yurtiçi/yurtdışından her yıl ihtiyaç duyulacak damızlıkların alınması, pansiyonerlik kapasitesinin 100 başa çıkarılması, sperma satışlarında etkinliğin artırılması için yurtiçi ve yurtdışı tanıtım faaliyetlerinin artırılması, Karacabey ve Sultansuyu İşletmeleri ile Ankara Beştepe’de At Tanıtımı ve Hipoterapi merkezlerinin kurulması.

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi Genetik özelliği yüksek aygır ve kısrak alımı (baş)

0 6 6 6 6

Performans Göstergesi Aygır sperması satışı (doz)

110 180 190 200 200 210

Performans Göstergesi At pansiyonerliği kapasitesi (baş)

20 60 70 80 100 100

Performans Göstergesi At tanıtım ve hipoterapi merkezi kurulması (adet)

2 1

Performans Göstergesi Tay satışı (adet)

242 264 264 264 264 264

Getiri (bin TL) 22.617 24.358 28.610 33.123 37.992

Maliyet (bin TL) 20.481 21.945 23.433 24.716 26.318

Projeli Yatırım Maliyeti (bin TL) 3.000

Sorumlu Birim Atçılık Daire Başkanlığı

SSaayyffaa || 6655

Stratejik Alan 3 KURUMSAL YAPILANDIRMA

Amaç 3 İnsan kaynaklarında, nitelik ve verimliliği artırmak

Onuncu Kalkınma Planının 379, 380 ve 381 inci maddeleri kapsamında TİGEM’de hizmet

kalitesi ve personel verimliliğinin yükseltilmesi için hizmet içi eğitim uygulamalarının

yaygınlaştırılması, personelin bilgi ve beceri düzeyinin artırılması ve işlevsel bir performans

değerlendirme sisteminin geliştirilmesi hedeflenmiştir.

Hedef 3.1 Personele mesleki, iş güvenliği, iş sağlığı, yabancı dil, etik değerler ve kurum kültürünün artırılması konularında hizmet içi eğitim verilecektir.

Faaliyetler: TİGEM merkez ve işletmelerinde görev yapan teknik ve idari personele verilecek eğitim programlarının hazırlanması, mesleki eğitimin yanında iş güvenliği, iş sağlığı, etik değerler ve kurum kültürünün geliştirilmesi konularının da eğitim programına dahil edilmesi, programa uygun eğitimlerin verilmesi, eğitim sonuçlarının değerlendirilmesi ve katılımcılara belge verilmesi.

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi Eğitim verilecek personel sayısı

459 500 500 500 500 500

Maliyet (bin TL) 375 399 423 444 467

Sorumlu Birim İnsan Kaynakları ve Eğitim Daire Başkanlığı

Hedef 3.2. Personelin motivasyonunu arttırmak amacıyla birimlerin fiziki koşulları iyileştirilecektir.

Faaliyetler: Personelin sosyal ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla, işletmelerdeki birimlerde ihtiyaç duyulan (eğitim salonu, yemekhane, banyo, giyinme-soyunma, spor vb.) yapı ve tesislerin yapılması ve modernizasyonun sağlanması.

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi Bina

tadilat Bina

tadilat

96 adet lojman

Bina tadilat

Projeli Yatırım Maliyeti (bin TL) 3.400 1.180 15.820 2.000

Sorumlu Birim Tarımsal Mekanizasyon ve İnşaat Daire Başkanlığı, Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı

SSaayyffaa || 6666

Amaç 4 AR-GE faaliyetlerinde etkinliği artırmak

Onuncu Kalkınma Planının 573 üncü maddesinde; Kamu İktisadi Teşebbüslerinin istikrarlı

yüksek büyümeye katkı sağlaması amacıyla teknolojik altyapılarının ve ARGE faaliyetlerinin

geliştirilmesi, katma değeri yüksek ürünlere yoğunlaşması, yerli enerji kaynaklarından

faydalanması ve ihracata yönelik yeni fırsatları değerlendirmesi hedeflenmiştir.

TİGEM’in ARGE faaliyetlerinde etkinliği artırmak amacı kapsamında sertifikalı tohum üretimi ve

damızlık hayvan yetiştiriciliği faaliyetlerinde etkinliğin artırılarak sürdürülmesi hedeflenmiştir.

Hedef 4.1. Genel Müdürlük Merkez ile Ceylanpınar ve Gözlü İşletmelerinde oluşturulan AR-GE birimleri faaliyete geçirilecektir.

Faaliyetler: AR-GE birim kadrolarına personel atanması, bitkisel üretim, hayvancılık, tarımsal yapılar ve sulama ile tarımsal mekanizasyon konularındaki araştırmalar için program yapılması, AR-GE faaliyetlerinde kullanılmak üzere Genel Müdürlük Merkezde AR-GE laboratuvarının kurulması, laboratuvar için ihtiyaç duyulacak alet-ekipmanların alınması, program kapsamında araştırmaların yapılması, araştırma kurum ve kuruluşlarından danışmanlık hizmeti alınması, her bir proje için araştırma sonuç raporunun hazırlanması ve yayımlanması.

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi ARGE laboratuvarının hizmete girmesi

- x

Maliyet (bin TL) 310 600 720 780 900

Sorumlu Birim APK Daire Başkanlığı

Hedef 4.3 Bitkisel üretim çeşit, verim ve adaptasyon denemeleri her yıl ülkemizin tüm coğrafi bölgelerini temsil edecek şekilde kurulacaktır.

Faaliyetler: Yurtiçi ve yurtdışı araştırma kuruluşlarından elde edilen hububat, yem bitkileri, baklagiller ve endüstri bitkileri yeni çeşit tohumlarının temin edilmesi, yeni çeşitlerdeki bitkilerin verim ve adaptasyon denemelerinin en az 7 işletmede kurulması, denemelerden elde edilen ürünlerin fiziksel ve kimyasal analizlerinin TİGEM AR-GE laboratuvarlarında yapılması, deneme sonuç değerlendirmesinin gerçekleştirilmesi ve rapor halinde ilgili birimlere iletilmesi.

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi Deneme kurulacak işletme sayısı

5 7 7 7 7 7

Maliyet (bin TL) 80 86 95 98 100

Sorumlu Birim Bitki Üretim Daire Başkanlığı

Hedef 4.2. Her yıl en az 2 adet hububat, yem bitkileri ve diğer ürünlere ait çeşitler üretim izni denemelerine alınacaktır.

Faaliyetler: Yurtiçi ve yurtdışındaki ıslahçı kuruluşların elinde bulunan verimli, kaliteli çeşitlerin tespiti, çeşit alınması veya ithal edilmesi ve denemelerin kurulması, uygun çeşitlerin tescile sunulması, seçilen çeşitlerin üretim izinlerinin alınması.

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi Denemeye alınan çeşit sayısı

2 2 2 2 2 2

Maliyet (bin TL) 20 23 26 28 30

Sorumlu Birim APK Daire Başkanlığı, Bitki Üretim Daire Başkanlığı

SSaayyffaa || 6677

Hedef 4.4 Araştırma kurum ve kuruluşları ile işbirliği içerisinde yeni hayvan ırklarının elde edilmesi konusunda en az bir proje yürütülecektir.

Faaliyetler: Yeni hayvan ırklarının elde edilmesi konusunda projelerin hazırlanması, projelerin yürütülmesi konusunda işbirliği yapılabilecek araştırma kurum ve kuruluşlarının tespit edilmesi, projeler için ihtiyaç durulacak alt yapının oluşturulması, projelerin araştırma kurum ve kuruluşlarıyla işbirliği içerisinde yürütülmesi, proje uygulama sonucunda elde edilecek ırkların tescil işlemlerinin yaptırılması

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi Proje sayısı

1 1 1 1 1 1

Maliyet (bin TL) 100 120 140 150 150

Sorumlu Birim Hayvancılık İşleri Daire Başkanlığı

Hedef 4.5 3 adet TÜBİTAK araştırma projesi ortak yürütülecektir

Faaliyetler: Araştırma konularının belirlenmesi, proje ortaklarının belirlenerek proje tasarımının yapılması ve uygulamaya konulması, proje sonuçlarının TİGEM faaliyetlerinde uygulamaya konulması

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi Proje sayısı

2 3 3 3 3 3

Sorumlu Birim APK Daire Başkanlığı

Hedef 4.6 Ceylanpınar İşletmesinde TÜBİTAK ile sağlanan işbirliği çerçevesinde uygulamaya konulan “Milli Güneş Enerjisi Santrali Projesi” kapsamında çalışmalar sürdürülecektir.

Faaliyetler: TÜBİTAK ile sağlanan işbirliği çerçevesinde “Milli Güneş Enerjisi Santrali Projesi”nin Ceylanpınar İşletmesinde uygulamaya konulması, güneş enerjisi üretimi yapılabilecek tarım dışı atıl arazilerin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile işbirliği içerisinde tespit edilmesi, Kalkınma Bakanlığınca onaylanması sonrası altyapı yatırımlarının (üretilecek elektriğin işletme içerisinde kullanımı için gerekli altyapı yatırımları) kuruluşça gerçekleştirilmesi, 2017 yılından itibaren elektrik üretimine başlanması.

2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi Projenin uygulamaya konulması ve tesisin hizmete açılması

Yatırım

başlangıcı

Tesisin açılması

Getiri (bin TL) 5.400 6.000

Maliyet (bin TL) 650 700

Projeli Yatırım Maliyet (bin TL)* 1.000 1.000

Sorumlu Birim Tarımsal Yapılar ve Sulama Daire Başkanlığı, Tarımsal Mekanizasyon ve İnşaat Daire Başkanlığı

(*) Proje, Kalkınma Bakanlığınca onaylanması sonrasında başlatılacaktır.

SSaayyffaa || 6688

Amaç 5 Yeniden yapılanma çalışmalarını sürdürmek

TİGEM, Ana Statüsü ile belirlenmiş görev tanımı kapsamındaki faaliyetlerinde etkinliğin

artırılarak sürdürülmesi için, mevcut organizasyon şemasında yer alan birimlerin yeniden

düzenlenerek bu birimlerin performansa dayalı yeni görev tanımları yapılmış, modern ve

çağdaş bir yönetim sisteminin oluşturulmasına katkı sağlayacak yönetim bilgi sisteminin

oluşturulması hedeflenmiştir.

Hedef 5.1.

TİGEM’in Yeniden Yapılanma Raporu kapsamında Yüksek Planlama Kurulu kararları çerçevesinde uzun süreli kiraya verilmesi planlanan, iki işletme uzun süreli, Kazım Karabekir İşletmesinin de 75.000 dekar arazisi iştirak modeli ile kiraya verilecektir.

Faaliyetler: Karaköy İşletmesinin özel sektör firmalarına uzun süreli (30 yıl) kiraya verilmesine ilişkin yürütülen çalışmaların sonuçlandırılması, Kazımkarabekir İşletmesinde belirlenmiş alandaki 75 bin dekar arazinin özel sektör firmalarıyla kurulacak ve %15-25 TİGEM iştirakinin olacağı bir anonim şirkete uzun süreli kiraya verilmesine ilişkin yürütülen çalışmaların sonuçlandırılması, Boztepe İşletmesi arazilerine ilişkin devam eden mahkemelerin sonuçlanmasından sonra uzun süreli kiralama çalışmalarının başlatılması.

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi Kiraya verilecek işletmeler

19 Karaköy

K.Karabekir Boztepe

Sorumlu Birim Emlak ve İştirakler Daire Başkanlığı

Hedef 5.2 Organizasyon yapısı revize edilecektir.

Faaliyetler: Mevcut organizasyon yapısının analiz edilmesi, idari yapıya ilişkin organizasyon planının hazırlanması, birim yöneticilerinin iş analizine dayalı görevsel yetkilerinin revize edilmesi, iç kalite güvence sisteminin kurulması, yeni organizasyona göre yönetmelik ve yönergelerin hazırlanması.

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi İdari yapıya ilişkin organizasyon planının hazırlanması

x

Performans Göstergesi Birim yöneticilerinin iş analizine dayalı görevsel yetkilerinin revize edilmesi

x

Sorumlu Birim APK Daire Başkanlığı, İnsan Kaynakları ve Eğitim Daire Başkanlığı

SSaayyffaa || 6699

Hedef 5.3 Yönetim Bilgi Sistemi oluşturulacaktır.

Faaliyetler: Yönetim bilgi sisteminin güncel tutulmasının sağlanması, hizmet analizi yapılarak otomasyona uygun hizmetler için alt yapı oluşturulması, bilgi ağı güvenliğinin sağlanması, İnternet sitesinin içerik ve tasarımının güncellenmesi, doküman yönetim sisteminin oluşturulması, elektronik imza sisteminin faaliyete geçirilmesi, işletmelerdeki tüm verilerin merkeze online olarak aktarılması.

Mevcut 2015 2016 2017 2018 2019

Performans Göstergesi Otomasyona uygun hizmetler için alt yapı oluşturulması

x

Performans Göstergesi Bilgi ağı güvenliğinin sağlanması, donanım ve yazılım personelinin yeterlik düzeyinin yükseltilmesi

x

Performans Göstergesi Doküman yönetim sisteminin kurulması, işletmelerdeki tüm verilerin merkeze online olarak aktarılması

x

Projeli Yatırım Maliyet (Bin TL) 2.150 1.000

Sorumlu Birim Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı

SSaayyffaa || 7700

AMAÇLARA GÖRE PROJELİ YATIRIM, MALİYET VE GETİRİ TABLOSU

TARIM İŞLETMELERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

2015-2019 STRATEJİK PLAN HEDEFLER İTİBARİYLE KAYNAK DAĞILIM TABLOSU

(Bin TL)

2015 2016 2017 2018 2019

Yatırım Bütçesinden Karşılanacak Maliyet

154.000* 110.000 100.000 110.000 300.000

Kuruluş Bütçesi İmkanları İle Karşılanacak Maliyet

555.475 656.145 759.175 867.811 968.470

Toplam Maliyet 709.475 766.145 859.175 977.811 1.263.470

Özkaynak (Satışlar) 656.154 787.294 912.494 1.060.651 1.188.133

(*) Ödeneğin 4.000.000 TL’si DAP Bölgesi Kalkınma İdaresi Başkanlığı tarafından finanse (hibe) edilecektir.

2015 2016 2017 2018 2019

Amaç 1

Projeli Yatırım 67.645 104.820 72.746 94.180 289.500

Maliyet 391.653 446.714 503.831 580.345 651.283

Getiri 480.580 552.132 620.116 722.783 808.096

Amaç 2

Projeli Yatırım 80.805 2.000 26.254 0 8.500

Maliyet 162.937 208.203 253.940 285.316 314.840

Getiri 175.574 235.162 292.378 332.468 374.037

Amaç 3

Projeli Yatırım 3.400 1.180 0 15.820 2.000

Maliyet 375 399 423 444 467

Getiri 0 0 0 0 0

Amaç 4

Projeli Yatırım 0 1.000 1.000 0 0

Maliyet 510 829 981 1.706 1.880

Getiri 0 0 0 5.400 6.000

Amaç 5

Projeli Yatırım 2.150 1.000 0 0 0

Maliyet 0 0 0 0 0

Getiri

TOPLAM

Projeli Yatırım 154.000 110.000 100.000 110.000 300.000

Maliyet 555.475 656.145 769.537 890.961 992.261

Getiri 656.154 787.294 915.267 1.080.044 1.207.685

(*) Ödeneğin 4.000.000 TL’si DAP Bölgesi Kalkınma İdaresi Başkanlığı tarafından finanse (hibe) edilecektir.

SSaayyffaa || 7711

5 İZLEME

VE DEĞERLENDİRME

TİGEM Stratejik Planı 2015-2019

Sayfa | 72

TİGEM Stratejik Planı 2015-2019

Sayfa | 73

5. İZLEME VE DEĞERLENDİRME

İzleme; stratejik plan uygulamasının sistematik olarak takip edilmesi ve raporlanması,

değerlendirme ise uygulama sonuçlarının amaç ve hedeflere kıyasla ölçülmesi ve söz konusu

amaç ve hedeflerin tutarlılık ve uygunluğunun analizi olarak tanımlanmaktadır.

TİGEM Stratejik Planı'nın onaylanarak uygulamaya geçirilmesinden sonra planın izlenmesi ve

değerlendirilmesi süreci başlayacaktır. Bu süreçte, stratejik amaçların ve onların altında yer

alan hedeflerin, bu hedeflere ulaşılabilmesi için yürütülecek faaliyetlerin izlenmesi ve

değerlendirilmesi, Kuruluşun içinden oluşturulacak komisyon tarafından yapılacaktır. İzleme ve

değerlendirme faaliyetlerinin koordinasyon ve sekretarya hizmetleri ise Araştırma Planlama ve

Koordinasyon Daire Başkanlığı tarafından yürütülecektir.

Böylece uygulamaların, Kuruluşu ulaşılmak istenilen noktaya taşıyıp taşımadığı belirlenecektir.

Bu nedenle, planda yer alan hedeflerin gerçekleşmesine ilişkin gelişmelerin her yıl izlenmesi

amacıyla raporlama sistemi geliştirilecektir.

İzleme ve değerlendirme sistemi çerçevesinde dört temel raporlama yapılacaktır. Bu raporlar,

ilgili dönemler itibarıyla “İzleme ve Değerlendirme” başlığı altında verilen ilerlemeler, sapmalar

ve nedenleri, düzeltici önlemlere ilişkin öneriler, çevresel faktörlerin değerlendirilmesi ile

uygulama sürecinin ve sonuçlarının kalitesine ilişkin değerlendirmeleri kapsayacaktır.

a) Yıllık İlerleme Raporu: Kurum içi kullanıma yönelik yıllık ilerleme raporu, geçmiş döneme

ilişkin değerlendirmeleri içerdiği gibi, takip eden döneme ait düzenleyici ve önleyici tedbirler

için de hazırlanacaktır.

b) Ara Dönem Raporu: Üçüncü yıl ortası itibarıyla Stratejik Plan uygulama sürecinde kaydedilen

ilerlemelere yönelik genel değerlendirmeyi içerecektir.

c) Tamamlanma Raporu: Stratejik Planın uygulama sürecinin tamamlanmasını takip eden yıl

içinde hazırlanacaktır. Uygulama sürecinde elde edilen başarılar, çıkarılan sonuçların

sürdürülebilirliği gibi hususlara ilişkin değerlendirmeleri içerecektir.

d) Özel Raporlar: İhtiyaç duyulması halinde belirli bir amaca, hedefe ya da Stratejik Planın diğer

unsurlarına yönelik ayrıntılı değerlendirme raporları hazırlanacaktır.

Hedeflerle ilgili sorumlu birimler, uygulama sorumluluğunun yanı sıra izleme ve

değerlendirmeye ilişkin temel verilerin sağlanmasından da sorumludur.