-
f ilmi ve akademik araştırma dergisi
tasavvu 2a [2oıını, s. 13-39
Mısır'da Bir Bektaşi Dergahı Kütüphanesi
Salih ÇİFT*
Özet
Bektaşi tarikat!, diğer tarikatlar kadar yaygın olmamakla
birlikte, yaklaşık beş asır boyunca Mısır'da faaliyet göstermiştir.
Bu bölgede yaşayarı Bektaşiler farklı zamanlarda çeşitli eserler
kaleme aldıkları tekkeleriııde kütüphaneler de kur-muşlardır.
Tarikatıı1. Mısır'daki son şeyhi olan Ahmed Sırrı Baba kendi
döne-minde tekkesindeki kütüphanede bulunan eserlerin bir listesini
çıkarınıştır. Buradan anlaşıldığı kadarıyla Mısır Bektaşileri,
özellikle son iki şeyh zamanırıda kültürel açıdan· öneırıli bir
merkez haline gelen tekkclerinin bu durunıuyla paralellik arz eden
zengin bir kütüphaneye de salıiptiler.
Anahtar Kelimeler: Mısır, Bektaşilik, Ahmed Sırrı Baba,
Kütüphane.
A Bektashi Lodge Library in Egypt
Surnmary
The Bektashi order was active for about five hundred years in
Egypt. Nevert-heless it wasn't as widespread as otlıer sufi orders
in Egypt. During this time Egyptian Beittashis wrote same books and
established libraries in tlıeir lodges. The last sheikh cif tlıe
Bektashi orderin Egypt, Ahmed Sırrı Baba, prepared a list of tlıe
bo aks in his library. What one co ncludes from this is tlıai:
Egyptian Bek-tashis, especially under tlıe supervision of tlıeir
last two masters, turned tlıeir lodges in to im portant cultural
centers w hile building rich libraries in tlıem.
Key Words: Egypt, Bektashi order, Ahmed Sirri Baba,
Libraries.
K
-
14
Salih ÇİFT
eserlerinden anlaşılacağı üzere, bu coğrafyada Bektaşiliği
temsil eden hem ilk şeyh Kaygusuz Abdal hem de son şeyh Ahmed Sım
Baba bugünkü anlamıyla entelektüel düzeyleri yüksek şahsiyetlerdi.
Her ikisi de, tasavvufi düşüncenin temel unsurlanndan olan şiire
ilgi duymuşlar, kendi duygulannın aktanm va-sıtası olarak
manzüm.eleri kullanmışlar ve bunun yanında mensup oldukları yolun
esaslarını ihtiva eden mensur kitaplar kaleme almışlardı. 3
Bununla birlikte Kaygusuz Abdal ile Ahmed Sım Baba arasında
Mısır'da yaşayan başka Bektaşi dervişleri tarafından -birkaç
istisna dışında- vücuda getirilmiş eserler hakkında maalesef
detaylı bilgi bulunmamaktadır. Aynı şekilde 1826'dan 1860'lara
kadar yaklaşık kırk yıllık kesinti dolayısıyla daha önce
Kahire'deki Bektaşiler tarafından kullanılan Kasru'l-Ayni
Dergahı'nda4
faaliyet gösteren dervişlerin neler okuduklanna ya da
tekkelerinde herhan-gi bir kütüphanenin bulunup bulunmadığına dair
Rıza Nur'un aktardıkları haricinde herhangi bir veriye
ulaşılamamıştır. Dr. Rıza N ür, 1917 yılında Mukattam'daki Bektaşi
Dergahı'nda bulduğu bir yazma üzerine neşrettiği makale5
çerçevesinde az da olsa burada ele alınan konuya ışık tutan
bilgilere yer vermiştir. Onun tedkikine göre Mukattam'daki tekkede
bulduğu eser Kasru'l-ayni Dergahı'nda kaleme alınmıştır.6 Kaygusuz
Abdal'dan itibaren burada yaşayan dervişanın eser telif edı=bilecek
düzeyde kitaplarla meşgul· oldukları bilgisi söz konusu mekanda bir
kütüphanenin mevcut olduğuna işaret etmektedir. 1826 sonrasında
Kasru'l-Ayni'yi terk etmek zorunda ka-lan Bektaşiler, bir süre
İsmail Sım Paşa'nın konağında ikamet etmişler, aka-binde Babü'l-lük
semtinde satın aldıkları bir eve taşınmışlardı.7 Bektaşiler,
Mukattam'daki dergaha nakletmeden evvel,8 belli süreler
konakladıkları yerlere kütüphanelerini beraberlerinde götürmüş
olmalıdırlar.
3 Kaygusuz Abdal'ın hayatı ve eserleri haklanda bk. Ahmed Said
Süleyman, "Abdullah el-Meğaviri ve Risaletuhı1 Defteru'l-uşşak",
Mecelltü'l-Külliyyeti'l-ô.dô.b, Mayıs 1966, XXIV II, 31-82;
Abdurrahman Güzel, Kaygusuz Abdal, Ankara 1981, s. 261-295; a.mlf.,
KaygusuzAbdal'ın Mensur Eserleri, Ankara 1983; Nihat Azamat,
"Kaygusuz Abdal", DİA, XV, 7 4-76.
4 Kaygusuz Abdal Mısır'a geldiğinde ilk olarak, daha sonra
defnedileceği yer olan Mukattam'daki mağaraya yerleşmiş, akabinde
beraberindekilerle birlikte Nil nehri layısında Kasru'l-Ayni
semtindeki mekana geçmiştir. Uzun yıllar Mısır Bektaşiliğine
merkezlik yapan ve bulunduğu semtin adıyla anılan Kasru'l-Ayni
Dergahı 1826'dan sonra boşaltılmış, buraya Kahire Üniversitesi'ne
bağlı bir fakülte ile diğer biriniler inşa edilmiştir, bk. Mahmud
el-Munavi, Kasru'l-ayni, medrese ve tarih, Kahiı:e 1979, s.
31-32.
5 Bk. Rıza Nur, "Kaygusui Abdal, Gaybi Bey, Kahire Bektaşi
Tekyesinde Bir Manüskiri", Türk Bilig Revüsü, II/5, İskenderiye
1935, s. 77-98.
6 Nı1r, agm, s. 92. 7 Fuad Köprülü, "Mısır'da Bektaşilik",
Türkiyat Mecmuası, 1939, VI, 27. 8 Nı1r, agm, s. 94.
-
Mısır'da Bir Bektaşi Dergabı Kütüphanesi
1867 senesinde, Mukattam Dağı eteklerinde bulunan, Kaygusuz
Sultan'ın kabrini de içinde barındıran alan, tekke binaları inşa
edilerek Hidiv İsmail (1863-1879) tarafından Bektaşiler'e
verilmiştir. 9 Burada gö-rev yapan, özellikle son iki şeyh Mehmed
Lütfi Baba (v. 1944) ve Ahmed Sım Baba zamanında tekkenin
Kahire'nin popüler merkezlerinden biri haline geldiği
bilinmektedir. Bu çerçevede saray mensupları, b ürokratlar,
edebiyat çevreleri ve sanat cfuniasından bazı önemli sirnaların
Mukat-tam Dağı Bektaşi Dergahı'na ya müntesip oldukları ya da
burayı sıklıkla ziyaret ettikleri haber verilmektedir.10 Böylesi
bir mekanın son şeyhi olan Ahmed Sım Baba, tekkeyi adeta yaşayan
bir müze haline getirdiği gibi burada mevcut olan pek çok değerli
eşya hakkında hem eserlerinde bilgi vermiş11 hem de tekke
kütüphanesinde bulunan kitapların alfabetik listesini
hazırlamıştıi:.
1952 yılında Mısır'da yaşanan devrim sonrasında buradaki
Bektaşiler çeşitli sıkıntılarla karşılaşmışlar, tekkeleri
ellerinden alınmış, dervişler dağılmış ve bütün bu olan bitenlere
karşı on yıl kadar direnen son şeyh 1963 senesinin Ocak ayında
vefat edince tekkeye ait ne varsa adeta onunla birlikte
sırlanmıştır. Bir müddet sonra, yukarıda bahsi geçen listenin de
aralarında yer aldığı defterler, Ah-med Sırrı Baba'ya ait olan
diğer bazı evrakla birlikte, 1970'li yıllarda Kalıire'de bulunan
Frederick de Jang tarafından tesadüfen(?) buluna-rak Hollanda'daki
Leiden Üniversitesi Kütüphanesi'ne bağışlanmıştırP ·Buradaki
belgeler arasında, belli bir tarihten itibaren tekkeye intisap
edenlerin listesi, burayı ziyaret eden ve aralarında bazı ünlü
müsteşriklerin de yer aldığı şahısların kayıtlarını ve imza .arım
ihti-va eden defterler; birtakım arşiv belgelerinin kopyaları,
Ahmed Sırn
9 Frederick William Hasluck, Christianity and Islam Under the
Sultans, İstanbul 2000, s. 416-41 7; Nılr, agm, s. 94.
10 Ahmed Sım Baba ve Mukattam Dağı eteklerindeki Bektaşi Dergalu
haklanda bilgi veren pek çok kaynakta tekkenin bu özelliği haklanda
bilgi bulmak mümkündür. Bunlar arasında en dikkate değer olanı, son
şeyhle sağlığında bizzat görüşmüŞ olan ve daha sonra yayımladığı
aıularında kendisine bir bölüm tahsis edip, çocukluk ve ilk gençlik
yıllarında içerisinde yaşadığı tekke ile buranın şeyhine dair
aıularını aktaran Mısırlı çağdaş ressam İsmet Davistaşinin verdiği
bilgilerdir, bk. er-Remletü'l-beyzô., İskenderiye 2004, s.
41-67.
ll Ahmed Sım Baba: er-Ristiletü'l-Ahmediyye fl
tan1ıi't-tarikati'l-Bektaşiyye, Kahire 1934, s. (Arapça bölüm 27,
Türkçe bölüm 21). Bu eser ilk defa 1934 senesinde yansı Osmanlıca,
diğer yansı ise Arapça olarak basılınış, 1939'da kısmen
geliştirilerek tekrar yayımlanmış ve son olarak da 1959'da
neşredilıniştir.
12 Bk. MS Leiden Or. 14385. 15
-
16
Salih ÇİFT
Baba'ya ait veya kendisine ithafen yazılmış olan bazı manzumeler
vb. bulunmaktadır. 13
Ahmed Sırrı Baba'nın özenli bir şekilde kayıt altına aldığı ve
titizlik-le koruduğu anlaşılan söz konusu kitapların akıbeti -tıpkı
tekkede bulu-nan diğer değerli eşya gibi- maalesef bilinmemektedir.
14 Bununla birlikte, Frederick de Jong'un, Sırrı Baba'nın
defterlerini eski kitaplarınsatıldığı bir pazarda bulduğu
doğrultusundaki beyanı dikkate alındığında, tekke kütüphanesinde
bulunan kitapların şeyhin vefatının ardından aynı usıille elden
çıkarıldığı sonucuna varılabilir.
Aşağıda, kayıtları dışmda hakkında sınırlı bilgi bulunan
Mukattam Dağı Bektaşi Dergahı Kütüphanesi'nde mevcut olan kitaplar
ve bunların muhtevası üzerine bir değerlendirme yapılacak ve
ardından Ahmed Sım Baba'nın Arap harfleriyle Türkçe olarak
alfabetik usulle bizzat kaleme al-dığı liste, aslına uygun bir
şekilde latin harflerine aktarılarak okujucuya takdim edilecektir.
Burada amaç, öncelikle, yaklaşık elli yıl öncesine kadar ayakta
olan sıradışı bir Bektaşi kütüphanesinde bulunan kitaplar hakkm-da
bilgi sahibi olmaktır. Ayrıca, söz konusu kütüphanenin içeriğinden
ha-reketle, Mısır Bektaşiliğinin özellikle şan iki temsilcisi olan
Mehmed Lütfi Baba ve Ahmed Sırrı Baba zamanında'gözde bir merkez
haline gelen Mu-kattam Dağı Bektaşi Dergahı mensuplarının temel
nitelikleri, eğilimleri, ilişki halinde oldukları kişi ve gruplar
ile faaliyetleri hakkında bazı muh-teı:J!el sonuçlara ulaşmak bu
çalışmanın hedefleri arasmda yer almaktadır.
Kütüphanede Yer Alan Eserler ve Alanlarına Göre Dağılımları
Ahmed Sırrı Baba'nın düzenlemiş olduğu listeye göre Kahire'deki
Bektaşi Tekkesi'nde, mükerrerler de dahil olmak üzere yaklaşık yedi
yüz civarında kitap bulunmaktaydı. Listeyi oluştururken satır
sonlarında verdiği rakam-lardan anlaşıldığı kadarıyla, Şeyh Efendi
kendine özgü bir kataloglama yöntemi uygulamak süretiyle
kütüphanedeki kitapları tasnife tabi tutınuş-
13 İlgili belgelerin tasviri haklanda bk. Jan Just Witkam,
"Catalogue of Arabic Manuscripts in the Library of Leiden and Other
Collections in the Netherlands", Codices Manuscripti, Leiden
1989,XXIN, s. 473-479.
14 Ahmed Sırrı Baba'nın akrabalan ile kendisini hayattayken
tanımış olanlardan bazılarının ifadelerine göre tekkede bulunan
değerli eşyalara yetkililer tarafından kayıt altına alınıp m
üzelerde sergileneceği gerekçesiyle el konulmuş ve fakat maalesef
bu doğrultuda hareket edilmemiştir. Balıis konusu eşyalardan
bazılarının dönemin önde gelen bürokratlan ile bazı zenginlerin
evlerinde bulunduğunun te~pit edildiği dile getirilmiştir. Bk.
İsmet Davistişi, er-Remletü'l-beyzti, s. 49. '
-
Mısır'da Bir Bektaşi Dergahı Kütüphanesi
tur. Zira verilen rakamlar alfabetik olarak düzenlenen liste göz
önünde bulundurularak değil bir başka usUle göre belirlenmiş gibi
gözükmektedir. İlgili liste latin harflerine aktarılırken bahsi
geçen rakamlar Ahmed Sırn Baba'nın uygulamasına esas alınarak satır
sonunda parantez içerisinde verilmiştir. Diğer taraftan Mukattam
Bektaşi Dergahı'nda çok sayıda eser bulunduğunu söyleyen Rıza Nur,
bunlar arasındaki çeşitli yazmaların var-lığından bahsetmekteyse
de15 Ahmed Sım Baba'nın listesinde yalnızca bir tane yazma Kur'an-ı
Kerim ile kendisine ait şiirleri ihtiva eden bir defterin mevcut
olduğu tespit edilıniştir.16
Kütüphanede bulunan eserleri genel olarak ilgili olduklan
alanlara göre tasnif etmek gerekirse:
1. Dil ve Edebiyat:
a) Sözlükler, çeşitli dillere ait !isan öğretimi ve gramer
kitaplan (Türk-çe, Arapça, Almanca, Fransızca vb.).
b) Divanlar ve şiir kitaplan (Kütüphanede adet itibariyle en
fazla bulu-nan grubu divanlar teşkil etmektedir. Şiir kitaplan
arasında ise Mehmed Akif'in Safahat'ı ile Tevfik Pikret'in Ruhab-ı
Şikeste'si de bulurimaktadır).
c) Biyografiler, denemeler, anı kitaplan, mizahla ilgili eserler
(Nasred-din Hoca fıkralan, Arap nükteleri vb.).
2. Dini Eserler:
a) Kur'an-ı Kerim'ler ve Kur'an mealleri (Çok sayıda Kur'an-ı
Kerim'in -mevcut olduğu kütüphanede ayrıca bir adet yazma Mushaf
ile İtalyanca Kur'an meali bulunmaktadır),
b) Tefsir ve Hadis ilmine dair eserler (Celiileyn, Nese{f,
Beyziivf, Tefszr-i Meviikıb, Begavf tefsirleri ile Nevevi'nin Kırk
Hadis'i gibi hadis kitaplan),
15 Nür, agm, s. 94. 16 İlk olarak Hidiv İsmail tarafından 1870
yılında saraya bağlı bir birim olarak kurulup daha
sorıra Diiru'l-kütübi'l-Mısriyye adıru alacak olan "Hidiv
Kütüphanesi" (Ekmeledclin İhsanoğlu, Mısır'da Türkler ve Kültürel
Miraslan, İstanbul 2006, s. 79, 23 nolu dipnot) idarecileri ile
çalışanlarından bazılarının Mukattam Bektaşi Dergahı'na ve
özellikle Ahmed Sırrı Baba'ya yakırı oldukları bilinmektedir.
Tekkede bulunan yazmaların bu kişiler vasıtasıyla yeni kurulan
devlet kütüphanesine aktanldığı düşünülebilir. Birçoğu Türk asıllı
olan bu şahıslardan biri Ahmed Sırrı Baba'nın kendisinden sitayişle
bahsettiği Malımüd N efi'dir (v. 1958). Hakkında fazlaca bilgi
edinilemeyen Nef'i, Bedri Noyan'ın beyanına göre Mehmed Akif'in
damadı olan Ömer Rıza Doğrul'un kardeşidir. Bk. Noyan, Bütün
Yönleriyle Alevflik ve Bektaşilik, VI, 227. Bir diğeri ise uzun
yıllar bu kütüphanede çalışan ve buranırı idareciliğini de yapan
Ahmed Rami'dir (v.1981). B k Arthur Goldschınidt,
BiographicalDictionary of Modem Egypt, Kahire 2000, s.165.
17
-
18
Salih ÇİFT
· c) Tasavvufi: Eserler (Başta Bektaşilik tarihi ve kültürü
hakkındakiler ol-mak üzere, Mesnevftercümeleri ve şerhleri; Fusus
Tercümesi; Ma'rifetnô.me,
Müzekki'n-nü{O.s, Reşahô.t, Ahmediyye, Muhammediyye,
Envô.ru'l-ô.şzkin,
Hilyetü'l-evliyô.; Delô.ilu'l-hayrô.t; Minhô.cu'l-fukarô. gibi
özellikle Osmanlı
toplumunda yaygın olarak okunan çalışmalar yanında pek çok
tasavvuf klasiği),
d) İlmihaJler ve özellikle Hac menasikine dair es erler,
e) Arapça, Türkçe, Kürtçe Mevlid metinleri,
f) Bilhassa çağdaş Mısırlı ve Türk müellifler tarafından kaleme
alınmış
olan ve güncel dini-siyasi meseleleri işleyen çalışmalar,
g) İslam fıkhı ve modem hukuka dair kitaplar ve
kanunnameler,
3. Tarih Kitapları (İbn Haldun'un Mukaddimesi; Esad Efendi'nin
Üss-i
zafer'i; Nafmô. Tarihi; Amerika, Rusya, Fransa, Arnavutluk,
Malta gibi
farklı ülke tarihleri; Endülüs, Kafkasya, Orta Asya vb. bölge
tarihleri, salnameler).
4. Seyahatnameler ve coğrafyaya dair eserler (Evliya Çelebi, İbn
Batuta,
İbn Cübeyrseyahatnameleri yanında bir kısmı Ahmed Sırrı Baba'nın
çağclaşı ve yakını olan şahısların gezi notlarını ihtiva eden
eserler).
5. Çağdaş batılı müelliflerin popüler tarzdaki eserleri (D ale
Carnagie'nin
halen güncelliğini koruyan Dost Kazanma Sanatı adlı kitabı
gibi).
6. Tıp ilmine dair eserler.
7. Periyodikler (Mısır'da ve özellikle İstanbul'da yayımlanan
Tarih Dün-
yası, Resimli Kitap gibi bazı haftalık ve aylık dergilerin
çeşitli nüshaları).
Değerlendirme
Mukattam'daki Bektaşi Dergahı Kütüphanesi'nde bulunan kitapların
ni-
telikleri ile alanlarına göre dağılımlarından hareketle Mısır
Bektaşiliğinin
Kavalalı Mehmed Ali Paşa hanedanının himayesi altında bulunduğu
evre ile bilhassa Mehmed Lütfi ve Ahmed Sırrı Babalar dönemi
hakkında bazı
değerlendirıneler yapmak gerekirse:
1. Listede yer alan eser isimleri incelendiğinde ilk dikkati
çeken hu-sus, bunların önemli bir kısmının, normal şartlar altında
dini-tasavvufi:
bir merkez durumundaki herhangi bir tekkede bulunması garip
karşıla-
-
Mısır'da Bir Bektaşi Dergahı Kütüphanesi
nabilecek türden kitaplar oluşudurP Zira burada farklı dillere
ait gramer kitaplan, sağlığa dair temel eserler, hem coğrafi hem de
kültürel olarak birbirinden uzak milletierin tarihleri üzerine
yazılmış kitaplar, denemeler, Farabi'den Volter'e değişik
filozofl.ara18 dair araştırmalar gibi oldukça ge-niş bir yelpaze
oluşturan çalışmalar yer almaktad.IT. Bu durumun, Ahmed Sım
Baba'nın yanında, kendisinden evvel dergahın başında bulunan diğer
postnişinlerin çok yönlü kişilikleri ile tefekkür dünyalannın
zenginliğini yansıttığı söylenebilir.
2. Kütüphane'de, yaklaşık dokuz farklı dilde (Arapça, Türkçe,
Farsça, Arnavutça, İtalyanca, Fransızca, AJmanca, İngilizce,
Kürtçe) telif edilmiş kitap bulunmaktadır. Bu durumun birden fazla
nedeni vardır:
a) Genel olarak tasavvufi düşünce farklı kültürlere mensup
kimselerin ortak gayretlerinin ürünü olduğundan çok dillilik işin
özünde mevcuttur. Bu realiteyle bağlantılı olarak, tasavvufa dair
temel eserlerin Arapça, Fars-ça ve Türkçe, tarikata ait kaynakların
büyük oranda Türkçe, tekkede görev yapan postişinlerle dervişanın
eksenyetinin anadillerinin Arnavutça oldu-ğu dikkate alındığında
eserlerdeki dil çeşitliliğinin asıl nedenlerinden biri ortaya
çıkmaktadır.
b) Yukanda ifade edilen hususla ilintili olmak üzere,
Kahire'deki Bektaşi Dergahı mensuplan ile müntesiplerinin farklı
etnik kökenierden geliyor olmalan bir diğer sebep olarak
sunulabilir. Bilhassa Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın Mısır'a hakim
olduğu tarihten itibaren Kahire'deki Bektaşi tek-kesinde görev
yapan postnişinlerle dervişlerin büyük çoğunluğu Arnavut asıllı
olmalarına rağmen19 müntesipler arasında Türklerin, yerli
Arapların, Girit' e özgü bir dil kullanan Giritlilerin ve
hattaÇerkezlerin de bulunduğu bilinmektedir. 20
17 Basit bir karşılaştırma yapabilmek için XIX. asırda
İstanbul'da bulunan bir Bektaşi tekkesi kütüphanesinin muhtevası
ile ilgili olarak bk. Yılmaz Soyyer, 19. Yüzyılda Bektaşilik, İzmir
2005, s.154-169.
18 Osmanlı'nın son dönemleri ile Cumhuriyet'in ilk yıllanndaki
faaliyetleri ve farklı fikirleriyle tanman filozof Rıza Tevfik
Bölükbaşı'nın Ahmed Sım Baba ile iyi görüştüğü, hatta kendisine
intisaplı olduğu söylerımektedir. Bk. Bedri Noyan, Bütün Yönleriyle
Bektaşilik ve Alevilik, VI, 89. Ahmed Sım Baba ile Rıza Tevfik'in
birlikte çekilmiş bir fotoğraflan için bk. Hülya Küçük, Kurtuluş
Savaşı'nda Bektaşiler, İstanbul2003, s. 159.
19 1917 yılındaki gözlemleri doğrultusunda tekkede Lütfi
Baba'nın idaresi altında on beş kadar dervişin ikamet ettiğini
söyleyen Rıza Nür bunların yalnızca ikisinin Türk, diğerlerinin
Arnavut olduklarını ifade etmektedir. B k. agm, s. 94.
20 Bk. MS Leiden Or.14385/A. 19
-
1? j
20
SalihÇİFT
c) Esasen tasavvufi bir mekan olmakla birlikte bu dergah aynı
zamanda yerli ve yabancı ziyaretçilerin eksik olmadığı bir kültür
merkezi özelliğini haizdi. Dolayısıyla buradaki eserlerin bir
bölümünün söz konusu ziyaretçi-ler tarafından tekke kütüphanesine
hediye edildiği düşünülebilir.
d) Özellikle son şeyh Ahmed Sırrı Baba'nın pek çok dil bildiği
şeklindeki sözlü ve yazılı rivayetler, 21 izah edilmeye çalışıian
hususla ilgili bir başka gerekçeyi oluşturmaktadır.
3. Kütüphanedeki kitapların ilgili olduğu alanlar aynı zamanda
Mısır'da vazife yapan Bektaşi şeyhlerinin, dervişanın ve muhibbanın
dini-tasavvufi eğilimlerinin niteliğini yansıtan bir mahiyet arz
etmekte-dir. Zira tekke kütüphanesinde yer alan es erler, daha
ziyade şer'i sınırlara riayetkar bir Bektaşi şeyhi portresi çizen
MehmedAli Hilmi Dedebaba'dan (v. 1907) müstahlef olan ve onunla
aynı çizgide bir tavır sergileyen Meh-med Lütfi Baba22 ile
halefiAhmed Sırri Baba'nın23 Bektaşilik anlayışlarını
belgelemektedir. Çok sayıdaki Kur'an-ı Kerim ve ilmiha:ııer yanında
Hac menasiki ile ilgili eserlerin halluğu bu durumun somut
kanıtlarındandır. 24
Bu bağlamda, kendisi içki kullanmadığı gibi dergah mensuplarının
kul-lanmasına da izin vermeyen Ahmed Sırrı Baba ile Amerika'daki
Bektaşi Dergahı'nın kurucusu olan müridi Re~eb Baba'nın (v. 1995)25
onun bu tu-tumunu yeni tekkesinde sürdürdüğü ve müntesiplerine
alkol kullanmayı yasakladİğı doğrultusundaki bilgiler26 yukarıda
ifade edilen tezi güçlen-dirmektedir.
4. Bilhassa IL Abdülhamid döneminde, Mısır'ı sultanın
denetiminden
21 Gerek Ahmed Sım Baba'nın Kahire'de ikamet eden akrabalan
(burada kastedilenler, 2010 yılı yazında Kahire'de kendileriyle
görüşme imkanı bulduğum Ahmed Sım Baba'nın kardeşinin lazı ile bu
hanımın oğlu olan Amr Bikdaş isimli şalustır), gerekse onu
hayattayken taruyanlarla yapılan millakatlarda kendisinin bu yönü
özellikle vurgulanmıştır.
22 Bk. Müfid Yüksel, Mehmed Ali Hilmi Dedebaba, s. 85. Müfid
Yüksel burada Lütfi Baba'nın Mısır'a gitmeden evvel Mehmed Ali
Hilmi Dedebaba'nın katibi ve aynı zamanda Ahmed Sım Baba'nın da
akrabası olduğunu söylemekte ama kaynak göstermemektedir.
23 1935 senesinde neşrettiği makalesinde Rıza Nı1r, tekkedeki
dervişan hakkında bilgi verirken Ahmed Sım Baba'nın Melınıed Lütfi
Baba'nın "velialıdı" olduğunu söylemektedir. Bk. agm, s. 94.
24 Dr. Rıza Nı1r yaşadığı devirdeki Bektaşiler'in özellikle Hac
ibadeti ile ilgili yaklaşınıları hakkında şöyle demektedir: "Hicaz
ve Irak'ta seyalıat ise o vakit Bektaşiler için rağbetli bir işti
ve el'an devam eden bir adettir". Bk. agm, s. 91.
25 Receb Baba hakkında bk. France Trix, The Sufl Joumey of Baba
Rexheb, Philadelphia 2009; Robert Elsie, Histarical Dictionary of
Albania, Lanlıam 2010, s. 385-386.
26 Natlıalie Clayer, "Amerika Birleşik Devletleri'nde
Yayıınlanan Arnavut Bektaşilik Dergisi (1954-1955): Bektaşiliğin
Yolu", tre. Ali Aktaş-Didem Çankaya, Türk Kültürr1 ve Haa Bekttiş
VeliAraştırma Dergisi, sayı: 32,2004, s. 245.
-
Mısır'da Bir Bektaşi Dergahı Kütüphanesi
uzak bir sığınma alanı olarak gören ittihad ve Terakki Cemiyeti
mensup-larından bir kısmının Mukattam Bektaşi Dergah.ı'na teveccüh
gösterelik-leri bilinmektedir. Bunlardan bazılarının telif
ettikleri eserler Mukattam
Dergah.ı Kütüphanesi'nde bulunmaktadır. Bunlar arasında ittihad
ve Terakki Cemiyeti'nin ilk kurucularından olan Şeretüddin Mağmfuni
(v. 1927)27 ile önceleri İttihadçı olup daha sonra Talat Paşa'nın
gadrine uğrayan İhsan Adli (v. 1956)28 gibi isimler tekke ile
bağlantıları tespit edile-bilenlerdir. Bu durum, genelde
Bektaşilerle İttihadçılar arasında daha ilk dönemlerden itibaren
var olduğu bilinen yakınlığın29 neticelerinden biri olarak
yorumlanabilirse de bu grubun aksine, II. Abdülhamid'e bağlı ve
say-
gılı olduğunu açıkça ifade eden ve Mısır'da Türkçe bilen okuyucu
kitlesine hitaben çıkarılan Mısır isimli gazetenin yazı işleri
sorumlusu olup Asmai adıyla tanınan Yusuf Sfunih Bey' e (v. 1942)30
ait eserlerin de bu kütüphane-de yer alması söz konusu tezi
zayıflatmaktadır. Ayrıca gerek Mağmümi'nin gerekse Asmai'nin
eserleri dergah kütüphanesinde mevcut olduğu gibi her
ikisinin kabirieri de Mukattam Dergah.ı haziresinde
bulunmaktaydı.31 Bu-radan hareketle, dergahın yalnızca belli fikri
ve siyasi akımlara mensup olanlar değil, kültürel manada ortak
paydaları bulunan hemen bütün Os-manlı tebeası için buluşma mekanı
durumunda olduğu anlaşılmaktadır.
27 Bir kısmı eğitim gördüğü tıp alanına ait olmak üzere pek çok
eser kaleme alan Şerefüddin Mağınfu:ni'nin kitaplanndan altısı
tekke kütüphanesinde mevcuttur. Mukattam'daıı Besatın'deki
kabristana nakledilen mezar taşları arasında Mağınfu:ni'ninki de
bulunmaktadır. Mağınfu:ni'nin, vefatından evvel tekke haziresinde
kabrini hazırlattığı rivayet edilmektedir, b k. Nazım Po !at,
"Şerafeddin Mağınıimi (1869-1927) Hayatı, Eserleri, Dil ve Edebiyat
Görüşleri", Tıp TarihiAraştırmalan Dergisi, sayı: 8,1999, s.
92.
28 Hüseyin Yazıa, "Unutıılmuş Bir Şair: İhsan Adli Serter",
Şarkiyat Mecmuası, sayı: 10, 2008, s. 71-104. İhsan Adli özellikle
şiir kitaplarında bazan dipnotlarda bazan da metin aralannda olmak
üzere hayatı hakkında bilgilere yer vermektedir, b k. Şiirlerim
I-III, Kahire 1950-55.
29 Bk. Hasluck, Christianity and Islam Under the Sultans, I,
438. İttilıad ve Terakki Cenıiyeti ile Bektaşilik arasındaki bağı,
meseleye masonluğıı da dahil etmek suretiyle, popüler düzeyde
işleyen bir çalışma için b k. Faruk Arslan, Mason Bektaşiler,
İstanbul2009, özellikle s. 146-147, 186, 190.
30 Asıl adı Adanalı Yusuf Ziya Efendi olmakla birlikte Asmai
malılasıyla meşhur olan bu zat (bk. Saffet Köse, "Cemaleddin
Abdullah Efendi", DİA, VII, 308) Yusuf Samili müstearını da
kullanmıştır. İskenderiye'de bulunan ve şeyhi Türk asıllı olan
.Kadiri Tekkesi çevresinde -fakat onun bir yayın organı ve bu
tarikat ile bağlantılı olmadan- faaliyet gösteren ve şeyhin kurmuş
olduğıı matbaada basılan Mısır Gazetesi' nde, Yusuf Samili Bey
birçok telif ve terüme eser vücuda getirmiştir. B k. Ekmeleddin
İhsanoğlu, Mısır'da Türkler ve Kültürel Miras lan, s. 247.
31 Her iki şahsın adı, kabirieri dergah haziresinden Besatin
kabristanına nakledilen isimler arasında mevcuttur. Bunların da
aralannda bulunduğır mezar taşları şu an bulundukları ın:ekanda
tarafımızdan fotoğraflanarak kayıt altına alınmıştır.
21
-
22
SalihÇİFT
5. Özellikle Mehmed Lütfi BabaileAhmed Sım Baba'nın
postnişinlikleri döneminde dergahla ilişkili olan saray mensupları
ve zamanın bazı meşhur simalarıyla ilgili ya da onlara ait,
birtakım eserlerin tekke kütüphanesindeki mevcüdiyet;i, bu kesimin
Bektaşilik'le olan bağlantılauna delalet etmektedir. Bunlar
arasında, Kavalalı sülalesine mensup Yu-suf Kamil Paşa'nın kızı
Prenses Kadriye Hüseylıi'in (v. 1955)32 çalışmaları, Prens Yusuf
Kemaleddin'in bir kitabı ile dönemin ünlü şairlerinden Ah-med
Rfuni'nin33 şiirleri örnek olarak verilebilir. Saray çevresi ile
Bektaşiler arasındaki ilişkilerin hangi düzeyde olduğu hakkında
basit bir fikir edine-bilmek için, Sultan Hüseyin Kamil ile Prens
Yusuf Kamil'in dergaha yap-mış oldukları yardımların tanıklarından
olan Rıza Nfıi34 ile Selami Münir Yurdatap'ın gözlemlerine dayalı
olarak aktardıkları malumat yeterlidir.35
6. İstanbul'da ya daAnadolu'nun başka şehirlerinde basılmış olan
çeşitli eserlerin ve periyocİiklerin kütüphanede bol miktarda
bulunuyor olması ise Mısır Bektaşilerinin ana merkezle
bağlantılarını sağlayan unsurlardan biri olarak Osmanlı matbuatını
yakından takip ettiklerini göstermektedir.
32 Mısır kraliyet ailesine mensup olan Prenses Kadriye Hüseyin
döneminin önemli kadın yazarlan arasındadır. ı922-30 yıllan arasın~
İstanbul'da, hale;n Cumhurbaşkanlığı konutu olarak kullarulan,
Huber Köşkü'nde yaşamış olan Kadriye Hüseyin, ı952 yılındaki Mısır
devriminin ardından bir süre tutuklu kalmıştır. ı92ı senesinde
Atatürk'ün daveti ile Türkiye'ye gelmiş ve daha sonra bu seyahatine
dair notları Mukaddes Ankara'dan Mektuplar adıyla Fransızca olarak
Roma'da neşretmiştir. Söz konusu eser Cemile Necmeddin Sahir
. Sİlantarafından Türkçe'ye çevrilmiştir (Ankara ı987). Mehmed
Lütfi Baba'nın postnişinliği döneminde bir Nevrüz günü tekkeye
gerçekleştirdiği ziyareti konu alan yazısında, kelimelere döktüğü
hisler ve özellikle kullandığı ifadeler Prenses Kadriye Hüseyin'in
Mukattanı'daki dergaha ve şeyhine iişina ve hatta oldukça yakın
olduğıına deliilet etmektedir. Bk. Kadriye Hüseyin, "Kaygusuz
Sultan'da Bir Nevrüz Sabahı", Mihrô.b, sene: ı, Temmuz ı340, sayı:
ısıG, s. 472-479.
33 Mısır'ın yetiştirdiği mühinı şairlerinden olan Ahmed Riiıni
(v. ı98ı) Hayyiim'ın Rubô.iler'ini Arapça'ya tercüme edebilecek
ölçüde güçlü bir niizımdır. Kendisi aynı zamanda Mısırlı ünlü
sanatçı Ümmü Gülsüm'ün (v. ı975) pek çok şarkısının güftekiindır.
Ahmed Riinı.i'nin, Mısır'ın son Bektaşi şeyhi Ahmed Sım Baba'ya
yakınlığının en önemli göstergesi ise, Sım Baba'nın sağlığında
yaptırmış olduğu türbesindeki mezar taşına nakşedilen şiirin
kendisi tarafından kaleme alınmış olınasıdır. Söz konusu şiir metni
için bk. Ahmed Sım Baba, age, s. 47-48. İki ünlü isim arasındaki
bağlantı hakkında ayrıca bk. Harry'Ihrilwall Norris, Islam in the
Balkans, Religion and Sodety Between Europe and theArab World,
Londra ı993, s. 225-227.
34 Bk. Nılr, agm, s. 93. 35 ı9SO senesinde yayımladığı bir
yazısında Selarni Münir Yurdatap Mısır kraliyet ailesi
mensuplarından bazılarının Bektaşi dergahına yaptıklan yardımlar
sayesinde buranın bütün ihtiyaçlarının temin edildiğini
söylemektedir. Bk. "Son Bektaşi Tekkesi'nin Şeyhi ve Mürldleri
Arasında", Tarih Dünyası, sayı: ı2, ı Ekim ı9SO, II, SOO.
Yurdatap'ın verdiği bir başka bilgiye göre ise Ahmed Sım Baba
Arnavutluk'ta sahip olduğu bütün emlaki satarak karşılığında aldığı
parayı tekke.için lıarcamıştır.
-
Mısır'da Bir Bektaşi Dergahı Kütüphanesi
Dolayısıyla onlar bu vesileyle Osmanlı topraklarındaki siyasi,
sosyal ve kültürel gelişmelerden mü temadiyen haberdar
olmaktaydılar.
Kahire Mukattam Dağı Bektaşi Dergahı Kütüphanesi'nde Bulunan
Eserler
1. Ahter-i Kebfr, Karahisan, İstanbul 1233, (29, 207) (iki
nüsha)
2. Mukaddime, İbn Haldı1n, tre. Ahmed Cevdet, İstanbul 1277,
(38)
3. Ahlô.k-zAlcd, Kınalızade Ali Çelebi, Bulak 1248, (44)
4. el-İmame ve's-siyase, İbn Kuteybe, Mısır ts., (67)
5. el-İthafbi hubbi'l-eşraf (Hüsnü't-tevessül {f ziyarati
ahseni'r-rusul; İhyau'l-meyyit {f ali'l-beyt ile birlikte), Şübravi
Şafii, Mısır 1318, (85)
6. Envaru'l-ô.şzkfn, Ahmed Bican, İstanbul 1299, (89, 136), (iki
nüsha)
7. Evliya Çelebi Seyah~tnamesi, Evliya Çelebi, İstanbul 1314,
(94)
8. İnşau'l-Attar, Hasan b. Muhammed, Mısır 1288, (124)
9. Eyyühe'l-veled Tercümesi, Gazzall, İstanbul ts., (142)
10. Esasü'l-belağa, Zemahşeri, Mısır 1882, (403)
11. İzah-z Şerh-i Te'lff, Sultan Alişah Tabende, İran 1307,
(413)
12. el-Ahkamu's-sultaniyye, Basri (Maverdi), Mısır 1298,
(419)
13. el-İkta' ve'd-düyun fi'l-Irak, Abdürrezzak, Mısır 1947,
(423)
14. Istzlahat-z Edebiyye, Muallim Naci, İstanbul 1307, (431)
15. Esamf, Muallim Naci, İstanbul 1308, (441)
16. Usul-i Coğrafya, Ahmed Hamdi, İstanbul 1283, (450)
17. İsmail kema tasavvarahu el-vesaiku'r-resmiyye, Core Cündi
Bey, Mısır 1947, (458)
18. Evliya Çelebi (Müntehabô.t), Evliya Çelebi, İstanbul 1279,
(482)
19. Eimme-i Hüda, Zeyl-i Gülzar-z Hasaneyn, Fazlullah (Rahinıi),
İstanbul 1326, (489)
20. A'mak-z Hayal, Ahmed Hilmi, İstanbul 1326, (490)
21. el-İsaf{f ahkami'l-evkaf, Musa et-Trablüsi, Mısır 1292,
(496)
22. Ahlak-z Hamfdf, (Kınalızade'nin Babası), İstanbul 1256,
(510)
23. el-Ahbaru'l-me'sura {fma yete'allaku bi-yevmi aşura, (?),
Mağrib 1341, (527)
24. ElfLeyle Tercümesi,(?), yy. ts., (544)
25. el-Ahkamu'ş-şer'iyye fi'l-ahvali'ş-şahsiyye, Hanefi, (?),
Mısır 1895, (546)
26. el-İntisiir li-vasztati 'ikdi'l-emsar, İbn Dokmak, Bulak
1293, (549)
27. · Arnavutluk Hakkında, Ahmed Hamdi, İstanbul 1920, (564)
23
-
i
'tr ;;. ~ s
24
SalihÇİFT
· 28. İkô.z-ı Millet, Mehmed Rüşdi, İstanbul 1326, (568)
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
el-Ahmediyye kema arafnahri., (?), Mısır ts., (571, 692, 457)
(üç nüsha)
Enaşfd Dfniyye, Mahmud Ebu'l-Vefa, Mısır 1938, (578)
Erbain Hadisen, Nevev1, Mısır 1318, (640)
A.saru Cemaleddin, Abdullah Cemaleddin, Mısır 1319, (642)
Eğani Rami, Ahmed Rfun1, Mısır 1942, (657)
İnsan, Emsal, Şemseddin Sfuni, yy. 1296, 1297, (643)
Amerika, Vincent Benet, tre. Alıdülaziz Abdülmedd, Mısır 1945
(589)
el-Vasıta {i Alıvali Malta, Ahmed Paris eş-Şidyak, Cevaib 1266,
(470)
el-Fetri.va'l-Mehdiyye fi'l-vekai'i Mısriyye, Muhammed el-Abbas!
el-Mehdi, yy.ts., (3)
Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Evliya Çelebi, İstanbul 1314, (154)
(iki takım)
eş-Şerefu'l-müebbed, Yusuf b. İsmail en-Nebham, yy. ts.,
(166)
en-Neşratü'l-üsba'iyye (periyodik), Beyrut 1886-87-89,
(186-87-88)
el-Muhadaratü's-saniye medinetü'l-Fustat, Yusuf Ahmed, Mısır
1917, (189)
el-Kô.hire, el-mudunü'l-Mısriyye, Fuad Ferec, Mısır 1943, (214,
215)
es-Sahyuniyye ve'l-Masuniyye, Abdurrahman Sami İsmet, yy. 1949,
(1 79)
ed-Dfn ve'l-ilm, Ahmed İzzet Paşa, jry. 1948, (181) Allah, Abbas
Mahmud el-Akkad, Mısır 1947, (204)
Üss-i Zafer, Esad Efendi, yy. 1242, (301)
el-Envô.ru'l-kudsiyye, Şa'ram, Mısır ts., (302)
ed-Durı2su'n-nahviyye, Heyet, Kahire 1927, (205)
ed-Delilu'l-amir li'l-kutri'l-Mısrive's-Sudan, (?),yy. 1941,
(206)
A'lam-ı Nô.s, el-İmamü'l-Fadıl ve'l-Hümamü'l-kfunil Muhammed,
Mısır ts., (430)
Ahmed Sım Dedebaba'nın Nefesleri, Ahmed Sırrı, yy. ts., (yazma),
(601)
İnnehu le-aşık Tasavvuf (?) Şiirleri (?),Aydın 1955, (679)
Almanca (?)AlfabeninAnahtan (Türkçe-Almanca), yy.ts., (682)
Bektaşi Şairleri, Sadettirt Nüzhet, İstanbul 1930, (6)
Burhan-ı Katı' Tercümesi (Tibyan-ı Nafi'), Ahmed Asım, Bulak
1251, (27)
Birgivi Şerhi, Konev1, Bulak 1269, (42)
el-Büyü' Kanün-ı Türki, (?), İstanbul 1292, (95)
Bürde Şerhi, Yalvad, İstanbul 1276, (118)
Bostan, Sa' di, İstanbul 1288, (95)
Bildiklerim, Mehmed Selalıaddin, İstanbul 1288, (126)
-
Mısır'da Bir Bektaşi Dergahı Kütüphanesi
61. Bektaşi Sım, Ahmed Rıfkı, İstanbul 1325, (426, 427) (iki
nüsha)
62. Pend-i Attar, Feridüddin-i Attar, İstanbul 1251, (1 71, 500,
508) (üç nüsha)
63. Pend-i Attar Şerhi, Salih Naili, Bulak 1294, (534)
64. Bahru'l-ensab, (?), Bulak 1245, (555)
65. Bey' u şira Risalesi, (?), İstanbul ts., (558)
66. Bir Sayha-i Matem, İhsan Adli, Mısır 1917, (563)
67. Beyanü'l-hak, Ekberabadi, tre. Şeyh İskender el-Keşnıiri,
İstanbul 1283, (604)
68. Barika-i Zafer (Kavaid-i Osmaniyye, Mi'yar-ı sedadli-Ahmed
Cevdet ile), Nfunık Kemal, yy. 1293, (632)
69. Pend-i Salih, Salih Ali Şah, Fars 1318, (672)
70. Bektaşiliğin İçyüzü (Yeni Harflerle), Tevfik Oytan, yy. ts.,
(586, 594, 685) (üç nüsha)
71. Bektaşi İlmiha.li, Nedb Asım, İstanbul 1343, (588)
72. Beyne'l-hak ve'l-ba.tıl, İzzeddin Efendi, Mısır 1316, (
422)
73. Divan-ı Eşrefü'ş-şu'ara, Eşref Paşa, İstanbul 1278,
(200)
74. Pendname, (?),yy. ts., (202)
75. Bütün Cepheleriyle (Latin harfl.eriyle), Hilmi Yüeebaş,
İstanbul f950, (569)
76. Pir Sultan Abdal (Latin harfleriyle), (?), Türk Klasikleri
(Varlık Yay.), yy. ts., -(599)
77. Bergama Tarihinde Krallık Devri (Latin harfleriyle), Osman
Bayatlı, yy. ts., (600)
78. Tarih-i Taberi tercümesi Tarih-i Türki, (?), Bulak ts.
(1,2)
79. Tarih-i Cevdet Paşa (Türkçe), İstanbul ts., (5)
80. Endülüs Tarihi (Türkçe), Ziya Paşa, İstanbul ts. (7)
81. Terceme-i Ravzatü'l-ahba.b, Benlizade, İstanbul ts., (8)
82. Tarih-i Ravzatü'l-ebrar, Karaçelebizade, Bulak 1248, (9)
83. Tarih-i Asım, Ahmed Asım, İstanbul ts., (12)
84. Tarih-i Devlet-i Moskof (Rusya veya II. Katerina Tarihi),
tre. Yakovaki, Bulak 1246, (13)
85. Tavzihu'l-müşkilat, AhmedAfifi, Mısır 1303, (14)
86. Tanlı-i Raşid, Raşid Efendi, İstanbul ts., (16)
87. Tarih-i Vasıf, Vasıf Efendi, Bulak 1246, (25)
88. Tefsiru'l-Celaleyn, (?),Mısır 1297, (41)
89 .. Tefsiru'l-mevakib tercemetü'l-mevahib, İsmail Ferruh,
İstanbul ts., (46, 409) (ikinüsha)
25
-
SalihÇİFT
· 90. Tefszru'l-Beyzô:vf, Beyzav1, İstanbul 1285, (48)
91. Tarih-i Süleymanname, Karaçelebizade, Bula.k 1248, (54)
92. TeZemak Tercümesi, Yusuf Kamil Paşa, İstanbul 1279, (61)
93. Tuhfe Şerhi, Ahmed Hayati, İstanbul 1237, (65)
94. Tarih-i Murad, Mehmed Murad, İstanbul 1328, (66)
95. Tefszru'n-Nesefi, (?), Mısır ts., (93)
96. Tarih-i İtalya, tre. Aziz Efendi, İskenderiye 1249,
(100)
97. Tuhfetü'ş-şahan, Kefev1, Bula.k 1264, (102)
98. Tarih-i Azı, Gelibolulu Mustafa Ali, İstanbul 1277, (140)
99. Tarih-i Hayat-ı Napolyon (Türkçe), Bula.k 1247, (150)
100. Tannu İsmail kema tasavvarahu el-vesaiku'r-resmiyye, Core
Cündi vd., Mısır 1947, (410)
101. Tecelli-i Hakı"katve Esrar-z Kerbela, Sultan Hüseyin
Tabende, Tahran ts., ( 411)
102. TarihuNafma, (Naima), İstanbul ts., (416)
103. Tarih-i Ebu'l-FarU.k, Mehmed Murad, İstanbul 1329,
(420)
104. Takvfmu'ş-şark, sene\1916, Doktor(?), Mısır ts., (425)
105. Tarih-iAfgan, (?),İstanbul 1277, (434)
106. Tarih-i Timurlenk, Nazınizade, İstailbul 1277, (435)
107. Tarih-i Kafkas, İzzet Metçunatuka, İstanbul 1330, (452)
108. Tarih-i Hayrullah, Hayrullah Efendi, İstanbul 1273, (466)
109. Temevvücat-z Efkar, Kadriye Hüseyin, Mısır 1330, (467)
110. TarihuMalta ve Avrupa, Ahmed Faris eş-Şidyak, İstanbul
1299, (470)
111. Tarih-i Şanfzô.de, Şanizade, İstanbul 1284, (473)
112. Tarih-i Amerika, Ali Rıza, yy. 1274, (477)
113. Tuhfetü'l-münşeat, Osman Ragıb, İstanbul ts., (470)
114. Tuhfe-i Vehbf, Vehbi, Bula.k 1246, (481, 484) (iki
nüsha)
115. Tann-i İslam (muhtasar), Muhammed Azmi, İstanbul 1323,
(507)
116. Ta'lfm-iArabf, İsmail Yusuf, Mısır ts., (511)
117. Tuhfetü'l-Harameyn, Yusuf N abi, İstanbul 1265, (51 7)
118. Tarih-i Banapart Napolyon, (?), Bula.k 1247, (518)
119. Takvfmu'd-devle, (?),yy. 1927, (527)
120. Tuhfe-iAszm, AhınedAyıntabi, Bula.k 1254, (530)
121. et-Tasavvufli-Fenaüddfn-iAttar, Abdülvehhab Azzam, Mısır
1945, (552)
122. Terd' ve Terkfb-i Bend, Ziya Paşa, İstanbul 1289, (565)
26
-
Mısır'da Bir Bektaşi Dergahı Kütüphanesi
ı23. Terceme-i Erbafn Kelam, İmam Ali, İstanbul ts., (S66)
ı24. Tarih-i Kırk Vezir, (?), İstanbul ts., (S67)
ı2s. Tasvfr-i.Ahlak, Ahmed Rifat, İstanbul ı30S, (602)
ı26. Terceme-i Celiyye Bir Hutbe-iAliyye, Şükrü Paşa, Mısır ts.,
(644)
ı27. Tütün, Doktor Besim Ömer Paşa, İstanbul ı304, (660)
ı28. Vefeyatü'l-a'yan, İbn Hallikan, yy. ı280, (ıS8)
ı29. Türk Edebiyatında nk Mutasavvıflar, Köprülüzade Mehmed
Fuad, İstanbul ı9ı8, (ı62)
ı30. Te{sfr-i Ayat-i Kuran, (?),yy. ts., (20S)
ı3ı. Tepedelenli Ali Paşa, Ahmed Müfid, İstanbul ı324, (203)
ı32. Tarihu'l-Latff, (?),yy. ı248, (2ı2)
ı33. Tarihu ravzati'l-ebrar, (?),yy. ı248, (2ı6)
ı34. Tuhfe (Manzı1me?), (?),yy. ı2SS, (300)
ı3S. Tuhfetü'l-irşad, N eecarzade Nakşbendi, yy. ı262, (S62)
ı36. Tarih Dünyası (Latin harfl.eriyle), ıs Günlük Mecmua,
İstanbul ts., (S92)
ı37. TürkArnavut Kardeşliği, (?),İstanbul ı9S4, (S98)
ı38. Türkiye'de Matbwit Rejimleri (Latin harfl.eriyle), Server
Rifat. İskit, yy. ts., (68ı)
ı39. et-Tahkfku't-tam fiilmi'l-kelam, Muhammed ez-Zevahiri, yy.
ts., (688)
ı40. Tarihu Hayat, Lord Wafel, yy. ts., (69ı)
ı4ı. Teysfru'l-mantık, Seyyid Ali Haydar yy. ts. (693)
142 .. el-Cami'u's-sağfr, Muhammed b. Hasan, yy. ts., (SO)
·ı43. Celal, Ceial ed-Devvam, İstanbul ı290, (ı28)
ı44. Coğrafya-i Cedfd, Ahmed Muhtar, İstanbul ı286, (ı46)
ı4S. Cevahir-i Mültekata, Lebib, İstanbul 1286, (4S?)
ı46. Cinlerle Muhtibere, Hasan Merzük, İstanbul ı328, (S29)
ı47. Cevahir-i Çehô.ryar, Manastırlı Rifat Bey, İstanbul ts.,
(SS9)
ı48. Coğrafya Risalesi, (?), İstanbul ı283, (6ı8)
ı49. Cümel-i Hikemiyye-i Ecnebiyye, İstanbul ı303, (6S2)
ıso. Ctividan-ı Osmanf, (tre. ?) İstanbul ı287 (664)
ısı. Cümel-i Hikemiyye-i Osmaniyye, Ahmed Rasim, İstanbul ı303,
(670)
ıs2. Hüsnü't-tevessül fi ziyarati efdali'r-rusul, (?), yy. ts.,
(8S)
ıs3. Hadfkatü's-süeda, Fuzüli, Mısır ı271, (86) (4 nüsha)
ıs4. Hikaye-i İbn Sfna ve Hatem-i Taf ve Bülbülniime, (?),
İstanbul 129ı, (ı43)
ıss. Hamfdetü'l-usul, Ahmed Tevfik, İstanbul ı29S, (S70) 27
-
28
Salih ÇİFT
. 156. Hukuk-ıMilel, (?),Viyana 1263, (574)
157. Hilyetü'l-evliya, Ebü Nuaym Isfahani, Mısır ts., (586)
158. Hzfz-ı Szhha Hocası, Hüseyin Hıfzı, İstanbul1330, (666)
159. Hakiki Bektaşf (Latin harfl.eriyle), Ahmed Halit Yaşaroğlu,
İstanbul 1950, (579)
160. Hazret-i Ali Şahsuvar-z İslam (Latin harfl.eriyle), G.
Enkiri, İstanbul 1948, (591)
161. Hatii.yf Dfvan-ı Şah İsmail (Latin harfl.eriyle), Sadeddin
Nüzhet Ergun, İstan-bul ts., (597)
162. Harabii.t, Ziya Paşa, İstanbul1292, (43)
163. Kitabu'l-harac (Hamişinde Camiu's-sağir), Ebü Yusuf, Bulak
1302, (SO)
164. Hatırat-ı Kamil Paşa, Kamil Paşa, İstanbul1329, (139)
165. Hatırat-ı Niyazf, Resneli Niyazi, İstanbul1326, (404)
166. Hitab-ı İsmail Hakkı, İ. Hakkı Bursevi, İstanbul1292,
(437)
167. Hayalat-ı Dil, Hasan Tevfik Efendi, İstanbul ı285,
(459)
168. Hutta Kanilniyye, İbrahim Nedb Paşa, Mısır ts., (573) '
169. Hace-i Evvel {f Füniln~i Mütenevvi'a, Ahmed Midhat,
İstanbul ı287, (610)
170. Hutab Arabiyye Minberiyye, Muh~ed Mehdi, Mısır ı317,
(654)
ı 71. Habname, Veysi, İstanbul ı293, (66,2)
172. Hulasa:i Vaveyla Seyyidü'ş-şüheda-i Kerbela, Seyyid
Süleyman el-Hüseyni, İs-tanbul ı327, (566)
ı 73. Dfvan-z Nazfm, Naziın (Yahya Çelebi), İstanbul ı257,
(30)
174. DelaiZ-i nübüvvet-i Muhammedf, Altıparnıak, Bulak 1271,
(32)
ı 75. Dfvan-z Fuzillf, Fuzılli, İstanbul1284, 129ı, (36, 87,
474,) (üç nüsha)
ı 76. Dfvan-z İzzet, İzzet Efendi, Bulak 1255, (40, 402) (iki
nüsha)
ı 77. Dfvan-ı Rilhf-i Bağdadf, Rfıhi, İstanbul1287, ( 49)
178. Dfvan-ı Rıza Dülgerzade, Dülgerzade, İstanbul1262, (Sı)
179. Dfvan-ı Eşref, Eşref Paşa, İstanbul ı277, (52)
ı80. Dfvan-z Leyla Hanım, Leyla Hanım, Bulak ı262, (56)
18ı. Dfvan-ı Arif, Arif Efendi, Bulak ı258, (59) 182. Dfvan-z
Şihii.büddin, Şihabüddin (?), Mısır 1277, (60)
183. Dürr-i Yekta, (?),İstanbul ı243, (68)
184. Dfvan-ı Neş'et Efendi, N eş' et Efendi, İstanbul1252,
(76)
185. Divan-ı Niyazi-i Mısrf, Niyazi Mısri, İstanbul ts., 1278,
(660, 120, 532) (üç nüsha)
-
Mısır'da Bir Bektaşi Dergahı Kütüphanesi
186. Dfvô.nu Ciranü'l-U.d en-Nümeyri rivaye Ebu Said es-Sükkeri,
Mısır 1931, (81)
187. Dfvô.n-z Alemdüddfn Aydemir, A. Aydemir, Mısır 1931,
(82)
188. Dfvô.n-z Çeşm-iA.fet Hanım, Çeşm-iAfet Hanım, Mısır 1325
(414) (iki nüsha)
189. Dfvô.n-z Seyyidinô.Ali Şerhi, Müstakimzade, Bulak 1255,
(97)
190. Dfvô.n-z Sezô.f Gülşenf, Sezaı, Bulak 1256, (105)
191. Dfvô.n-z Mihnetkeşô.n, İzzet Molla, İstanbul 1269,
(106)
192. Dfvô.n-z Nô.biğa ez-Zübyô.nf, Urvetü's-Sa'alik,
Hô.temü't-Tô.f, Alkamtü'l-Fahl, el-Ferezdak, Mısır 1292, (109)
193. Dfvô.n-z Nesfmf, Seyyid N esimi, İstanbul 1286, (113)
194. Dfvô.n-z KuddU.Sf, Kuddı1si, İstanbul 1289, (114)
195. Dfvô.n-z Ahmed Şô.kir Paşa, A. Şakir Paşa, İstanbul 1269,
(115)
196. Dfvô.n-z Zekô.yf, Mustafa Zekayi, İstanbul 1288, (ll 7)
197. Dfvô.n-z Şem'f, Şem'i, İstanbul 1289, (119)
198. Dfvô.nü'ş-Şübrô.vf, Şübravi, Bulak, 1282, (121)
199. Dfvô.n-z Hilmi Dedebaba, Hilmi Dedebaba, İstanbul 1327,
(123)
200. Dfvô.nü'ş-Şô.bbi'z-zarif, Tiliınsaru, Mısır 1274, (125)
201. Defter-i Aşk, Hubô.nnô.me, Zenô.nnô.me, (?),İstanbul 1286,
(127)
202. Dfvô.n-z Molla Cô.mf (Farsça), Molla Cami, İstanbul 1284,
(131)
203. Dfvô.n-z Nô.bf, N abi, Bulak 1257, (135)
204. Dfvô.n-z Sô.mf, Arpaeminizade Mustafa Sami, Bulak 1253,
(137)
205. ))fvô.n-z Hô.fzz-z Şfrô.zf, Hafız, Bulak 1281, (138, 432)
(iki nüsha)
206. Dfvô.n-z Haşim Efendi, Haşim Baba, İstanbul ts., (148, 533)
(iki nüsha)
207. Dfvô.n-z Şeref Hanım, Şeref Hanım, İstanbul 1284, (408)
208. Dfvô.n-ı Fô.rı1.ki, Faruki, Mısır 1287, (429)
209. Dfvô.n-z Hami Efendi, Hami, İstanbul 1277, (440)
210. Düşündüm ki, Doktor Şerefüddin Mağmı1mi, Mısır 1913,
(444)
211. DüstO.r, Mecmua-i kavô.nfn (Türkçe),(?), İstanbul 1282,
(455)
212. Dfvô.n-z Belfğ, Beliğ Yenişehrl, İstanbul 1258, ( 460)
213. Dfvô.n-z Pertev, Muvakkitzade, Bulak 1253, (462)
214. Dfvô.nçe-i İzzet (Hazan-z ô.sô.r), İzzet Molla, İstanbul
1257, (463)
215. Dfvô.n-ıA.işe İsmet (Hilyetü't-tzrô.z), Aişe İsmet Teymı1r,
Mısır 1302, (483)
216. Dfvô.n-z Türô.bf, Türabi Baba, İstanbul 1294, (491)
217 .. Dfvô.n-z Seyyidinô.Ali, Hz. Ali, Bulak 1251, (492,
182)
218. Dfvô.n-z Bô.yezfd-i Sô.nf, Adli, İstanbul 1308, (495)
29
-
30
Salih ÇİFT
· 219. Divan-ı Baki, Baki, İstanbul 1276, (498)
220. Divan-ı Pertev Paşa, Pertev Paşa, İstanbul 1256, (524)
221. Divan-ı Seyfullah Nizamoğlu, Nizamoğlu, İstanbul 1288,
(531)
222. Divan-ı Neş'et Efendi, N eş' et, Bulak 1252, (535)
223. M üstetab-ı Dürre-i Nadire (Farsça), (?), İran 1271,
(537)
224. Divan-ıMısri Tahmis-i Azbi, Az bi, İstanbul 1284, (538)
225. Divan-ı Muhibbi, Sultan Süleyman, İstanbul 1308, (540)
226. Divan-ı Selami en-Nakşbendi, Mustafa Selfuni Efendi,
İstanbul 1287, (542)
227. Divan-ı Hassan b. Sabit, Hassan b. Sabit, Tunus 1281,
(550)
228. Defter-iA'mal-iAli Paşa, Suavi, Paris 1288, (572)
229. Diyorlar ld, Rüşen Eşref, İstanbul 1334, (576)
230. Delflu'l-antikhane el-Mısriyye (?) Mariette Bey, Mısır
1286, (603)
231. Delailu'l-hayrat, Cezüli, Mısır 1294, İstanbul 1302, 1316,
(486, 605, 628), (üçnüsha)
232. Divançe-i Mantzki, Mustafa b. Ahmed, İstanbul 1284,
(649)
233. Delflü'l-Hacc, (?), Matbaatü Ümmi'l-kura, Hicaz 1358,
(674)
234. Divan-ı Beliğ, Muhammed Emin Yenişehri, yy. 1258, (160)
235. Divan-ı Muhibbi, KanUni, İstanbul1308~ (160)
236. Divan-ı Belağat, Nazinı Yahya Çelebi, yy. 1267, (165)
237. Divan-i Niyazi,(?), yy. ts., (78)
238. Dürretü't-tac, Muhammed Alaşehri Üveysi, Bulak 1245, (1
72)
239. Divan-ı Siryabu'l-vüsul, SeyyidAhmed el-Bühlt1l, yy. ts.,
(493)
240. Divan-ı Aşık Ömer, Aşık Ömer, yy. 1305, (527)
241. Dinde Kuvvet MeYfbaı Nerededir?, Lütfi L., İstanbul 1922,
(551)
242. Diyojen (Mecmua), İkinci sene, 18 Eylül 1287, (554)
243. Divan-ı Kemali'den Aşk Sızıntılan (Latin harfieriyle), Baha
Doğramao (derle-yen), İstanbul ts., (564)
244. Divan-ı Harabi (Latin harfieriyle), H. Hüsnü (derleyen), B.
Erdikut, İzmir 1950, (595) .
245. Divançe, Hüseyin Hakkı Eren, İzmir 1953, (678)
246. Zeyl-i N abi, Yusuf N abi, Bulak 1248, (57)
247. ez-Zen"'a ila mektirimi'ş-şeri'a, Ragıb Isfahfuıi, Mısır
1299, (406)
248. Zikru's-sala ale'n-Nebi, (?),yy. ts., (208) ·
249. Ravzatü's-safa Tercümesi, Muhammed Kemaleddin, İstanbul
1258, (31)
250. Rihletü el-Emir YusufKemalli-İfrikiyye, Mısır 1928,
(39)
-
Mısır'da Bir Bektaşi Dergahı Kütüphanesi
251. Rihle illi Sılalliye (Türkçe), Yusuf Sfunih Bey Asmai,
Mısır 1922, (62)
252. Reşahiitü ayni'l-hayiit, Muhammed Şerif el-Abbasi, İstanbul
1279, (108)
253. Rihletü İbn Cübeyr, İbn Cübeyr, Mısır ts., (446)
254. Rihletü Nedb, (?),Mısır 1911, (453)
255. Rişte-i ceviihir, Mevlevi Nesib Dede, İstanbul 1257,
(497)
256. Ruhiiiyy/it-ı Hayyiim, Üstad Ahmed Rfurıi, Mısır 1931,
(502)
257. Ramazan Hediyesi, Şerefüddin Mağmfu:ni, İstanbul 1311,
(521)
258. Rehber-i Aşk ve Saliit-ı Neviifil, Cavide Hanım, İstanbul
1343, (553)
259. Ruh, Sırrı Giridi, İstanbul1305, (656)
260. Risiile fi'l-Hac ve'l-umre ale'l-meziihibi'l-erbaa, (?),
Bulak 1931, (669)
261. Rübiib-ı Şikeste, Tevfik Fikret, İstanbul 1315, (676)
262. Rihletü İbn Batı1ta, İbn Batuta, yy. 1322, (159)
263. Resimli Kitap, (?) Ziya, Faik Sabri, Ubeydullah Esad,
İstanbul 1324-1329, (194, 197, 198), (üç nüsha)
264. Ravzatü'l-ahbiib, tre. Benlizade, İstanbul 1268, (84)
265. Risiile-i Viriini, (?),yy. ts., (213)
266. er-Ruhu'l-muazzebe, İyas Bedevi, yy. ts., (703)
267. Zübdetı1'l-hakaik Tercümesi, tre. Hafız Muhammed Efendi,
Mısır 1291, (70)
268. Zübdetü'l-münşeiit, Hüseyin Rifat, İstanbul ts., (509)
269. Zübdetü'l-lügiit, Ahmed Naşid, İstanbul ts., (636)
270. Zübdetü'l-ilmi'l-Keliim, İshak (Harputlu), İstanbul 1283,
(658)
271. · Sefine-i nefise-i Mevleviyiin, Sa.kzb Dede, Mısır 1283,
(34)
272. Silmü'l-müsterşidfn, Mahmud Hüsni, Mısır ts., (92)
273. Sefinetü'ş-şu'arii, tre. Fehim Efendi, İstanbul 1259,
(99)
274. Sübha-i sıbyiin, (?),yy. ts., (111)
275. Siilniime, sene 1295, 1297, 1298, 1301, 1322, İstanbul,
(428, 433, 607, 624, 630) (beş nüsha)
276. Seyahat Hatzralan, Şerefüddin Mağmfu:ni, Mısır 1909,
(445)
277. Siyer-i Veysf, MuhammedAlaşehri, İstanbul 1286, (475)
278. Sudan Seyahatnamesi, Muhammed Mihri, İstanbul 1326,
(476)
279. Sırru'l-esriirve kenzu'l-enviir, Antaki, Mısır 1346,
(543)
280. Silsiletü's-safii li-Muhammed Mustafa, Yusuf Harputl, Bulak
1287, (623)
281. Serhü'l-uyun fi şerhi risiileti İbn Zeydun, İbn Nübate
el-Mısrl, Bulak 1278, (167)
282. Sı1retü'n-Nebe Mekkiyye ve hiye erbe'une iiyeh, (225)
1?
1 31
-
Salih ÇİFT
· 283. es-Seyyide Zeyneb, Abdülmedd el-Hannavi, yy. ts.,
(697)
284. Siretü'l-Gazf Mustafa Kemal, Emin Said, Kerim Sabit, yy.
ts., (704)
285. Suretü'l-Ahzab ve tefsiruha, (?),yy. ts., (706)
286. Şehname ve Türk İran Cenkleri, Rıza Nur, Mısır 1934, (7
4)
287. Şefikname ve Şerhi, Mehmed Şefik, İstanbul1288, (112)
288. Şevahidü'n-nübüvve tercümesi, Molla Cfuni, İstanbul1293,
(405)
289. Şerh-irisale-i İbn Zeydun (Serhu'l-uyun), İbn Nübate, Mısır
1321, (430)
290. eş-Şerefu'l-müebbed li-al-i Muhammed, Nebhani, Beyrut 1309,
(493)
291. Şapur Çelebi,(?), İstanbul ts., (499)
292. Şahmeran (hikaye), (?), yy.ts., (501)
293. Şerh-i Mesnevf, Yusuf b. Ahmed el-Mevlevi, yy. ts.,
(210)
294. Şerh-i Delailu'l-hayrat, Ahmed Rüşdi, yy. 1292, (222)
295. Şühedanzn Bir Fıkrası, (?),yy. ts., (226)
296. Şah İsmail, (?),yy. ts., (534)
297. Şah İsmail ve Mezhepler Tarihi (Latin harfleriyle),
(?),İstanbul ts., (577)
298. Şiirlerim (üç cild), İhsan Adli, Kahire 1955, (681)
299. Sıhah-ı Cevherf, Vankulu, İstanbull131, (19)
300. Sıhhat ve Maraz Risalesi, Ragıb, yy. 1282, (619)
301. Sahib-zuhUr, Hüseyin Neslrni Giridi, İstanbul1332,
(156)
302. Solgun Demet, Halit Ziya, İstanbul1317, (157)
303. Safahat (iki cild, altı kitap), Mehmed Akif, yy. ts., (683)
304. Safahô.tü MechUle, Enverü's-Sadat, yy. ts., (701)
305. Tabakat-ı Arz, tre. MuhammedAli Fethi, İstanbul1269,
(66)
306. Tutf-name, (?), İstanbul ts., (504)
307. Dağarak (5. Cüz), Ahmed Midhat, yy. ts., (684)
308. Zafername Şerhi, Fazıl Paşa, İstanbul ts., (587)
309. Uyunu'l-ahbô.r, İbn Kuteybe, Mısır 1930, (79)
310. Asru'l-Farok ez-Zehebf, Tevfik Sami, Mısır ts., (80)
311. Avdet Hatzralan, (?)Mahmud Nef'i, Mısır 1923, (411, 469)
(iki nüsha)
312. Akfdetü'ş-Şfa, D. Donaldson, Mısır 1947, (424)
313. İlm-i Nebô.tat, Şerefüddin Mağmfuni, Mısır 1909, (442)
314. Aşkname, Feriştezade, İstanbul ts., (479)
315. AşkznAnahtan, Zeynel Cünbüş, İstanbul1946, (410)
316. Arozu'l-Endelüsf, (?), İstanbul1271, (505) 32
-
Mısır'da Bir Bektaş! Dergahı Kütüphanesi
317. Uyilnü'l-hidaye, (?),İstanbul ts., (520)
318. Arilsetü'd-dünya, Mehmed Kamil, İstanbul 1290, (61 7)
319. nm-i Tedhlr-i Servet (Ekonomi Politik Tercümesi),
(?),İstanbul ts., (635)
320. Ala zikra'l-Hac, Hüseyin el-Babili, Mısır 1358, (642)
321. lı.kifPaşa, MuhammedAkifPaşa, İstanbul ts., (650)
322. Araplar'ın Terakkiyat-z Medeniyyesi, Ahmed Rasim, İstanbul
1305, (651)
323. Acaibu'l-measir, Ahmed b. Hemdem, yy. ts., (421)
324. Asım Tarihi, Asım Efendi, yy. ts., (1 78)
325. Gazavat-z İmam Ali, (?), İstanbul 1285, (110, 141) (iki
nüsha)
326. el-Gazzalf, Ahmed Fend Rifai, Mısır ts., (133)
327. Garaib-ilı.dat-zAkvam, Said (Kemalpaşazade), İstanbul 1303,
(655)
328. Fütilhu'ş-Şam, Vakıdi, Mısır 1282, (37)
329. el-Fütilhtitü'r-Rabbtiniyye fi tefsfri ba'zi
ayati'l-Kuraniyye, Muhammed Abdü-laziz el-Halôm, Mısır ts.,
(64)
330. el-Faszl beyne'I-hak ve'l-btitzl, İzzeddin Muhammedf, Mısır
1316, (90, 422, 561) (üç nüsha)
331. Füsils Tercümesi, (?), İstanbul 1290, (68)
332. Füniln-z Cihad Tercümesi, (?), Bulak 1238, (152)
333. Falname-i Hazret-i Ca'fer-i Sadık, (?), İstanbul ts.,
(560)
334. el-Füsillü'l-fikriyye li'l-mekatibi'l-Mzsriyye, (?),yy.
ts., 562)
335. FanfTeselliler, FaikAli (Ozansoy), Bursa 1304, (622)
336. Fotoğrafla Türkiye (Latin harfl.eriyle), (?),Ankara ts.,
(590)
-337. Fazfletü'l-mücavere fiMekketi'l-mükerreme, Hasan Basri,
İstanbul 1280, (1 75)
338. Fürcetü'l-müteferric, Meriette Bey, Kahire 1286, (1 76)
339. Farabf, Beclli Şahsuvaroğlu, İstanbul 1950, (303)
340. el-Felsefetü's-siyasiyye li'l-İslam, Abdülkerim el-Ensan,
yy. ts., (690)
341. Ff menzili'l-vahy, Muhammed Hüseyin Heykel, yy. ts.,
(705)
342. Kamusu'l-a'lam, Şemseddin Sfunl, İstanbul ts., (2)
343. Kanilnu't-ticarati'l-Mzsrf, Abdülaziz Kühayli, Mısır ts.,
(10)
344. Kanunu'l-muhakimi'l-ehliyye, (?), Bulak ts., (15)
345. Kur'an-ı Kerim (hamişinde Beyzavf tefsiriyle), Mısır ts.,
(25, 28) (iki nüsha)
346. Kamils-ı Tzbbf, Şeretüddin Mağmı1ml, Mısır 1330, (47)
347. Kzsasu'l-enbiya, Sa'lebi, Mısır 1277, (58)
348. Kanunname (asken), (?), Bulak ts., (63)
349. Kanunname (ceza),(?), İstanbul 1274, (139)
-
34
SalihÇİFT
- 350. Kazak Türkleri, Abdullah Battal, İstanbul 1925, (147)
351. Kanunname (ticaret), (?), İstanbul ts. (151)
352. Kalaidu'l-ikyan, Feth b. Hakan, Bulak 1283, (438)
353. Kavaid-i şer'iyye, (?),İstanbul 1258, (468)
354. Kur'an-ı Kerim, İstanbul, 1290, 1301, (208, 513, 418),
(yirmi nüsha)
355. Kavaid-i Farisiyye, (?), İstanbul 1275, (522)
356. el-Kahire, Fuad Ferec, Mısır 1943-44, (579)
357. Kamus-ı Türki, Şemseddin Sfuni, İstanbul 1316, 1318 (585,
163), (iki nüsha)
358. Kaviiid-i Osmaniyye, Ahmed Cevdet-Mehmed Fuad, İstanbul
ts., (620)
359. Kanije, Kemal, İstanbul 1311, (637)
360. Kariye Cami-i Şerifi, Mehmed Ziya, İstanbul 1326, (638)
361. Kanun-ı Esasf, (?), yy. ts., (1 77)
362. Kur'an-ı Kerim Tercümesi, İsmail Hakkı, İstanbul 1932,
(191)
363. Kıyafet-name, (?),yy. 1289, (199)
364. Kısas-ı Enbiya, Ahmed Cevdet, yy. 1301, (209) \
365. Kınm Muharebesi 1270, Hayreddin Bey, yy. 1326, (180)
366. Kalk Borusu, Muhanımed Riimih, Lübnan, Mısır 1948,
(195)
367. Kur'an-ı Kerim (Yazma), (217) \_
368. Kur'an-ı Keıim (İtalyanca mealiyle),(?), Milano 1938,
(221)
369. Kısas-ı Enbiya, (?),yy. ts., (223)
370. Kırk Sual, (?),yy. ts., (540)
371. Kıssa-i Fars, (?),yy. ts., (560)
372. Kırk Budak (Latin harfleriyle), Halim Baki Kunter, Ankara
1951, (593)
373. Kaygusuz Abdal, Hatayf, Kul Himmet, A. Gölpınarlı, yy.
ts.,(596)
374. el-Kitabu'l-mukaddes, Beyrut 1882, (18)
375. Gülistan Şerhi, Sudi Efendi, İstanbul 1293, (53)
376. Gülzıır-ı Hakikat, Fazlullah Rah.inıi, İstanbul 1329, (75,
687), (iki nüsha)
3-77. Gülistan (Farsça), Sacü, Bulak 1281, (77)
378. Külliyat-ı Sa'df, Sacü, Bombay 1247, (101)
379. Künı1zu'l-hakaik, Münavi, Mısır 1286, (104)
380. Gülistan (Arapça), tre. Cebrail el-Muhalla', İskenderiye
1263, (149)
381. Künı1zu's-sıhha Tercümesi, tre. Mustafa Resmi, Bulak 1261,
(472)
382. Kerbela, Ali Ferruh, İstanbul ts., (512)
383. Gülzar-ı Hasaneyn, Fazlullah Rahimi, İstanbul 1331,
(516)
-
Mısır'da Bir Bektaşi Dergahı. Kütüphanesi
384. Güldeste, Mihıi, İstanbul 1315, (525)
385. Gendne-i H üner, Hasan Subhi, İstanbul 1282, (611)
386. Kitab-ı Mukaddes, Ahd-i Cedid ve Kadim, İstanbul 1908,
1910, (633, 639) (iki n '[is ha)
387. Kenz-i Mahfi, İsmail Hakla, İstanbul ts., (653)
388. Gülzar-zMünşeat, Dukakinzade, İstanbul 1287, (667)
389. Külliyat-z Divan,(?), İstanbul 1291, (474)
390. Kitabu'l-ithô.f, Şübravi, Mısır ts., (1 74)
391. Künhü'l-ahbô.r, All, yy. ts., (185) 392. Kitabu'l-vüct2d,
Seyyid Feyzi, Kahire 1366, (196)
393. Kitabu'l-celaleyn (Arapça), (?),yy. ts., (211)
394. Kitabu'l-kanuni'd-devli, Butros B., Ali Cemaleddin, Mısır
1896, (227)
395. Girye-i Matem, Vfunık. Şükrü, İstanbul 1327, (563)
396. Kerbela'nın İntikamz (Latin harfleriyle), (?), İstanbul
ts., (565)
397. Keyfe teksibu'l-esdika (How to Win Friends), Dale Carnegie,
tre. A. ez-Ziyadi, yy. ts., (707)
398. Lügat-z Osmaniyye, (?), İstanbul 1281, (91)
399. Lü'lü-i Asfar, Ahmed Midh~t, İstanbul 1301, (96)
400. Letaif-i Hoca Nasreddin, (?)İstanbul 1327, (228, 471, 506)
(üç nüsha)
401. Leyla ve Mecnun, Fuzüli, İstanbul 1264, (487)
402. Lügat-z N ad, Muallim N ad, İstanbul ts., (606)
403. Lügat-z Osmaniyye, (?), İstanbul 1305, (612)
404. Letaif-i İnşa, (?), İstanbul 1282, (621)
405. el-Mülahazatü'l-kô.nuniyye, Ahmed Fethi, İskenderiye 1896,
(11)
406. Muhadderat-z İslam, Emire Kadriye Hüseyin, Mısır 1331, (1
7)
407. Şerhu'l-Mesnevi (Arapça), Yusuf Ahmed el-Mevlevi, Mısır
1289, (4)
408. Mesnevi-i ŞerifŞerhi (Türkçe), İsmailAnkaravi, Bulak ts.,
(20)
409. Mesnevi-i Şerif(metin, Türkçe tercüme), Mevlana, Bulak
1268, (21)
410. Ma'rifetname, İbrahim Hakkı, Bulak 1257, (22, 26), (iki
nüsha)
411. Muhammediye, Yazıaoğlu, Bulak 1258, (23)
412. Tefsir, İbn Mes'üd el-Begavi, yy. 1269, (24)
413. Mevahib-i Ledüniyye Tercümesi, Kastallaru, tre. Abdülbaki,
İstanbul 1261, (33)
414._ Muhammediye (manzum), (?),İstanbul 1326, (45)
415. Münşeat-zAzfziyye, Nuri Efendi, İstanbul 1292, (71) 35
-
Salih ÇİFT
416. Münşetit~z Cedfde, Zeki, İstanbul 1292, (72)
417. Muhtivertitü'l-muslih ve'l-mukallid, Reşid Rıza, Mısır
1324, (73)
418. Mebtidi-i Hendese, Ahmed(?), Mısır 1270, (88)
419. (?),(?),İstanbul ts. (166)
420. Musavver Emimme-i İsnii Aşer, Ahmed Harndi Zaza Paşa, Mısır
1930, (129)
421. Midhat Paşa, Ali Haydar, İstanbul 1325, (130)
422. Mızraldı İlmihtil, (?),İstanbul 1306, (145)
423. Milel ve Nihal Tercümesi, (?), Bulak 1263, (1 70)
424. Mir'titü'l-ktiintit, (?),İstanbul 1269, (401)
425. Miftiihu'l-dntin (Farsça), Muhammed Cevad el-Hüseyni, yy.
1324, (436)
426. Mifttihu'l-fünun fi'l-mantık, (?),İstanbul 1277, (439)
427. Mentikıh-ı Kethüda-ziide, (?),İstanbul 1294, (447)
428. Muhammed, Tevfik el-Hakim, Mısır 1936, (448)
429. Mehtiniyu'l-inşa, (?),İstanbul 1289, (449)
430. Münşeat-ıAsım Efendi,(?), İstanbul 1286, (451)
431. Minhticü'l-fukarii (Hilccetü's-semti ile birlikte), İ.
Ankaravi, yy. 1286, (461)
432. Müzekki'n-nü{Us, Eşrefoğlu Rfuni, İstanbul 1288, (464)
433. Mu'ahedat-ı atı1ca ve cedfde, (?), İsta'iıbul 1284, (465)
434. Mentikıh-ı Murtazavf, Şemsedcün, İstanbul 1326, ( 489)
435. Mektuhtit-ı Sım Paşa,(?), İstanbul 1303, (489)
436. M evlid-i Şerif, Süleyman Dede, İstanbul ts., (519)
437. Mentikıh-ı Veliyytitü'n-nisti, (?),İstanbul ts., (523)
438. Muhtiiru's-sıhah, (?),yy. 1920, (526)
439. Mishtihu'l-ihvan, m. İstanbul 1322, (536) 440.
Me'aricu'l-kuds, Ga.z;zili, Mısır 1927, (545)
441. Mersiyyetü'l-İmam Hüseyin, Abdülhak Efendi, İstanbul ts.,
(548)
442. el-Mebtihisu'l-celfle, Ahmed Afifi, Mısır 1307, (554),
443. Mehahu'l-miyah, Muhammed Hafid, İstanbul 1271, (556)
444. Mersiyytit-ı Kazım, (?),İstanbul 1286, 1289, (557, 569,
575) (üç nüsha)
445. Mie kelime, İmam Ali, İstanbul 1286, (580)
446. Mir'titü'l-mektisıd, Ahmed Rifat, İstanbul 1293, (581)
';r 447. Mey (Mey Ziyade): Mecmu'atü hutah fite'hfnihti,
(?),Mısır 1941, (582)
1 448. el-Mu'temeru'n-nistif li'd-difti' an-Filistin,(?), Mısır
1938, (583) 449. el-Mu'temeru'l-Arahf, (?), Mısır 1944, (584)
36
-
Mısır'da Bir Bektaşi Dergahı Kütüphanesi
450. Meniifi'u'l-hucciic, Mustafa Hfuni, İstanbul 1282,
(601)
451. Meviiridü's-siilik li-esheli'l-mesiilik, Abdullah
el-Yusılfi, Mısır 1308, (625)
452. Müniizara-i Gül ü Mül, (?),İstanbul 1285, (631)
453. Meniisiku'l-hacd'l-kiimile, MuhanımedAvad, Mısır 1929,
(645)
__.. 454. Mevlidü'n-Nebz (Kürtçe), Ahmed Ramiz, Mısır 1324,
(647)
455. Mevlidü'n-Nebl, Mirgani, Mısır ts., (661)
456. Muallim Matyas, tre. Midhat Rebü, İstanbul 1327, (668)
457. Manzar-ı Urubba el-Adb, Neôb Hüseyin el-Cündi,Mısır (1911),
(453)
458. Mukaddime-i ZuhUr-ı Devlet-i Aliyye-i Osmiiniyye, Hayrullah
Efendi, yy. ts., (153)
459. MoskofDevleti Hakkında Tarih, Fransa Elçisi(?), yy. ts.,
(164)
460. Münşiu Hiize't-tiirih, İbn Nazım, Bulak ts., (169)
461. Mükeyyifiit ve Müskiriit, Besizn Ömer, İstanbul 1304,
(183)
462. Mürşidü'l-hac, Abdülvehhab Mazhar, Kahire ts., (184)
463. Meşiihir-iAshiib-ı Güzin, Hilmizade, İstanbul 1319,
(190)
464. Mızraklı İlmihiil, (?), İstanbul 1312, (201)
465. Miftiih-ı Ciniin, el-Hac Molla Ebü Talib, yy. 1324,
(207)
466. Muhtasar Güldeste, Mehdi, yy. 1315, (304)
467. Mükiileme-i Fransevi (Türkçe-Fransızca), Mehdi, yy. ts.,
(686)
468. Mii-zii hadese li-Fransa, tre. Alıdülbasıt Cemü, yy. ts.,
Kahire 1941, (689)
469. Evzahu'l-mesiilik, İbn Hişam, yy. ts., (694)
470. Ma'a'l-ebtiil fi'l-İsliim, Muhammed Fehıni, yy. ts.,
(699)
471. el-Mısrimine'l-kami'r-riibi' aşer kable'l-mzliid,
Muhammed(?), (700)
472. Mecmua-iİliihz, (?),yy. ts., (702)
473. Mansur Halliic, (?),yy. ts., (708)
4 7 4. Nurü'l-ebsar fi Meniikzbi Al-i beyt, Şeblend, Mısır 1346,
(55) 475. Nan ü Helvii (Edeb-i Fansi), Bahaeddin Amili, İstanbul
1268, (107) 476. Nuhbe-i Vehbi, Vehbi, İstanbul 1251, (116)
477. Nehcü'l-beliiğa, Hz. Ali, yy. ts., (144) (192) (İki
nüsha)
47S. en-Nesiiihu'l-kiifiye, Yahya el-Alevi, yy. ts., (407)
479. Neviidir-i Süheylz, SüheyliAhmed b. Hemdem, İstanbul 1256,
(421)
480. Nasıl Zengin Olunur, Şerefüddin Mağmfııni, Mısır 1910,
(443)
481. Nüzhetü'l-elibbii fi tabakiiti'l-üdebii, İbnü'l-Enban, yy.
ts., (454) 482: Neylü'l-metiilib, (?),Mısır 1278, (478)
'-S
1 37
-
38
SalihÇİFT
· 483. Nuru'l-ayn fimeşhedi'l-Hüseyn, İsferayini, Mısır 1300,
(485)
484. Name-i Hüsrevan Tarih-i Farisz, (?),yy. ts., (488)
485. Netaic-i İ'tikadiyye, SankU.ri, İstanbul 1281, (503)
486. Nuhbetü'l-encab fi.'l-lügati't-Türkiyye, Mehmed Talib,
Bulak 1305, (539)
487. en-Nurü'l-lami' fi Beyani'l-asli'l-cami', İdris Senı1si,
tre. Hasan Şevki, Lozan 1909, (541)
488. Nelerim, Prenses Kadriye Hüseyin, Mısır 1329, (675) (562)
(İki nüsha)
489. Nağme-i Seher, Mahmud Ekrem, İstanbul 1288, (648)
490. Nevô.diru'l-ekt'i.bir, Muallim Nad, İstanbul 1303,
(653)
491. Nazm ve Eşkt'i.l-i Nazm, Tahirü'l-Mevlevi, İstanbul 1329,
(675)
492. Nuhbe, (?),yy. 1214, (229)
493. Nazariyye Cedzde fiAlemi'l-itfa, Muhammed(?), yy. ts.,
(690)
494. Nuru'l-iktibt'i.s, İbn Receb el-Hanbeli, yy. ts., (696)
495. el-Hey'etü'l-keşfi.yye, Hüseyin Şevki, Mısır 1319, (83)
496. Harıln er-Reşzd ve'l-Beramike, İbn Batuta, Mısır 1364,
(663)
497. Mekt'i.lid-iAşk, (?),İstanbul 1325, (577, 605), (iki
nüsha)
498. Vefeyatü'l-a'yan Tercümesi, (?),yy. 1280, (132) (41 7)
(168) (üç nüsha)
499. el-Vera', İbn Hanbel, Mısır 1340, (5·51)
500. Volter, Beşir Fuad, İstanbul 1304, (665)
501. Varidatü'l-habzb li-tenvzri'l-lebzb, Hasan Şevki, Mısır
1323, (671)
502. Vesaik-i Tarihiyye ve Siyasiyye, (?), İstanbul 1326,
(155)
503. el-Virase ve'l-dns, Doktor Abdülhalim Muntasır, yy. ts.,
(698)
504. Yenabi'u'l-mevedde, el-Belhi, İstanbul 1302, (103)
505. YüsufuZüleyha (manzum), Yahya Efendi, İstanbul ts.,
(412)
506. Yıldzzname, (?),İstanbul ts., (547)
507. Yazımız, Asmai (Yusuf Samili), Mısır 1927, (646)
Kaynakça .Ahmed Rifat Efendi, Mir'ô.tü'l-mekô.sıd fi
def'i'l-mefô.sid, İstanbul1293 .
.Ahmed Said Süleyman, "Abdullah el-Meğaviri ve Risaletulııl
Defteru'l-uşşak", Mecelletü'l-Külliyyeti'l-ô.dô.b, XXIV-I, Mayıs
1966, s. 31-82 .
.Ahmed Sım, er-Risô.letü'l-Ahmediyye fi
tô.rihi't-tarikati'l-aliyyeti'l-Bektaşiyye bi Mısri'lmahrlısa,
Kahire: Matbaatü'ş-şark, 1353/1934; 1939; er-Risô.letü'l-Ahmediyye
fi tarihi't-tarikati'l-Bektaşiyye, Kahire: MatbaatüAbdi'ıh ve Enver
.Ahmed, 1959.
Arslan, Faruk, M ason Bektaşfler, Encümen-i Dô.niş ve
Huriıfilik'ten Kabala'ya Çift Dini Kimlik, İstanbul2009.
-
Mısır'da Bir Bektaşi Dergahı Kütüphanesi
Azamat, Nihat, "Kaygusuz Abdal", DİA, XV, 7 4--76.
Clayer, Nathalie, "Amerika Birleşik Devletleri'nde Yayımlanan
Arnavut Bektaşilik Dergisi (ı954-ı955): Bektaşiliğin Yolu", tre.
Ali Aktaş, Didem Çankaya, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli
Araştınna Dergisi, sayı: 32, 2004, s. 24ı -254.
Davistaşi, İsmet, er-Remletü'l-beyzô., İskenderiye 2004.
De Jong, Frederick, "The Takiya of Abd Allah al-Maghawiri
(Qayghusuz Sultan) in Cairo", Sufi Orders in Ottoman and
Post-Ottoman Egypt and the Middle-East, İstanbul ı995, s.
39-54.
_, "Aspects of the Political Involvement of Sufi Orders in
Twentieth Century Egypt (ı907-ı970), an Exploratory S to
ek-Taking", Sufi Orders in Ottoman and Post-Ottoman Egypt and the
Middle East, İstanbul ı995, s. ı6ı-ı84.
Elsie, Robert, Histarical Dictionary of Albania, Lanham
20ı0.
Fığlalı, Ethem Ruhi, Türkiye'de Alevilik, Bektaşilik, Ankara
ı99ı.
Goldschnıidt, Arthur Jr., Biographical Dictionary of Modem
Egypt, Kahi.re 2000.
Güzel, Abdurrahman, Kaygusuz Abdal, Ankara ı98ı.
Kaygusuz Abdal'ın Mensur Eserleri, Ankara ı983.
Hasluck, Frederick William, Christianity and Islam under the
Sultans I-II, ed. Margaret M. Hasluck, İstanbul2000.
İhsan Adli (Serter), Şiirlerim I-III, Kahire ı950-55.
İhsan oğlu, Ekmeleddin, Mısır'da Türkler ve Kültürel Miras lan,
İstanbul2006.
Kadriye Hüseyin, "Kaygusuz Sultan'da Bir Nevrı1z Sabahı",
Mihrô.b, sene: ı, Temmuz ı340, sayı: ı5-ı6, s. 472-479.
____,Mukaddes Ankara'dan Mektuplar, tre. Cemile Necmeddin S ahir
S ılan, Ankara ı987.
Köpriilü, Fuad, "Mısır'da Bektaşilik", Türkiyat Mecmuası, ı939,
VI, ı3-40.
Köse, Saffet, "CemaleddinAbdullah Efendi", DİA, VII,
307-308.
Küçük, Hülya, Kurtuluş Savaşı'nda Bektaşiler, İstanbul2003.
Munavi, Mahmud, Kasru'l-ayni, Medrese ve Tô.rih, Kahi.re
ı979.
Norris, Harry Thrilwall, Islam in the Balkans, Religion and
Sodety Between Europe and the Arab World, Londra ı993. ·
Noyan, Bedri, Bütün Yönleriyle Bektaşflik ve Alevilik, I-VII,
Ankara ı998-2006.
Nı1r, Rıza, "Kaygusuz Abdal, Gaybi Bey, Kahire Bektaşi
Tekyesinde Bir Manüskır{, Türk Bilig Revüsü, II/5, İskenderiye
ı935, s. 77-98.
Polat, Nazım, "Şerafeddin Mağmı1mi (ı869-ı927) Hayatı, Eserleri,
Dil ve Edebiyat Görüş-leri", Tıp TarihiAraştınnalan Dergisi, sayı:
8, ı999, s. 62-ı60.
Soyyer, Yılmaz, 19. Yüzyılda Bektaşilik, İzmir 2005.
Trix, France, The Sufi Joumey of Baba Rexheb, Philadelphia
2009.
Witkam, Jan Just, "Catalogue of Arabic Manuscripts in the
Library of Leiden and Other Collections in the Netherlands",
Codices Manuscripti, XXIN, Leiden ı989, s. 473-479.
Yurdatap, Selarrıi Münir, "Son Bektaşi Tekkesi'nin Şeyhive
Mürldleri Arasında", Tarih Dün-yası, sayı: ı2, ı Ekim ı950, II,
499-502.
Yüksel, Müfit, Bektaşilik ve Mehmed Ali Hilmi Dedebaba,
İstanbul2002.
39
