MAK-204

Üretim Yöntemleri-II

Taşlama ve Taşlama Tezgahı

(8.Hafta)

Kubilay ASLANTAŞAfyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi

Makine Eğt. Bölümü

Taşlama Đşleminin Tanımı:

Belirli bir formda imal edilmiş sert aşındırıcı taneler içeren kesici

(Zımpara taşı) ile iş parçası üzerinden çok noktadan talaş kaldırma

işlemidir.

Talaş kaldırma (Taşlama) esnasında

zımpara taşı kendi ekseni etrafında

oldukça yüksek devirlerde dönme

hareketi yapar.

Kesme işlemi zımpara taşı ile iş

parçası arasındaki sürtünmenin bir

sonucu olarak meydana gelir.

Taşlama tezgahının kısımları

Taş koruyucusu

Đş tablası

Đş parçası

Gövde

Sütun

Taş başlığı sevk yatağı

Tabla otomatik ilerleme mekanizması

Video

Taşlama tezgahının kısımları

Đş parçası motoru

Đş parçası

Silindirik taş

Đş tablası

Soğutma suyu

Tabla hareket tamburu

Silindirik taşhareket tamburu

Soğutma suyu sirkülasyon ünitesi

Düşey milli düzlem yüzey taşlama tezgahı

Taşlama Türleri

Silindirik Taşlama Delik Taşlama

Düzlem Yüzey Taşlama

Yapıştırıcı bağ

Boşluk

AşındırıcıTane

Tanekırılması

Aşınan kısım

Taş yüzeyiBağkırılması

Mikro çatlaklar

Zımpara Taşının Fiziksel Modeli

Zımpara Taşının Temel Elemanları

%54 Zımpara tanesi (Aşındırıcı tane)

%26 Birleştirme maddesi (Aşındırıcı taneleri

bir arada tutmak için)

%20 Boşluk

Zımpara Taşlarının Bilenmesi

Taşın gözeneklerinin dolması veya aşındırıcı tanelerin taş

bünyesinden kopmayıp aşınması sonucu talaş kaldıramaz hale

gelmesine körlenme denir.

Taşa yeniden talaş kaldırabilme özelliğinin kazandırılması için bileme

işleminin yapılması gerekir.

Bileme tırtılları

Zımpara Taşlarının Bilenmesi

Bileme işlemi için kullanılan aparat sabitlenir.

Sanki iş parçası üzerinden talaşkaldırır gibi taşlama işlemi yapılır.

Kullanılan bileme aparatı taştan daha sert olduğu için taşyüzeyinden talaş kaldırır

Düzlem yüzey taşlama tezgahında taşın

ilenmesi

Taşlama yüzeyi

•Silindirik ve düzlem yüzey taşlama işlemlerinde kullanılmaktadır.

•Taşlama tezgahı ve taşlanacak parçaların boyutlarına göre standartlaştırılmıştır.

•Taş tezgaha flanş yardımıyla bağlanır. Körlendiğinde alın yüzeyden bilenir.

Zımpara Taşı Çeşitleri

1- Silindirik zımpara taşları

•Freze bıçakları, raybalar, kılavuzlar, matkap uçları vb gibi kesici takımların bilenmesinde kullanılır.

•Hem tek yüzeyden hem de çift yüzeyden taşlama yapabilen taşlardır.

Zımpara Taşı Çeşitleri

2- Alet bileme taşları

Taşlama yüzeyi

•Belirli bir geometrinin taşlanma işlemi için tasarlanmış zımpara taşlarıdır.

•Bu taşlar kullanıcı tarafından uygun profilde sık sık bilenir veya düzeltilir.

Zımpara Taşı Çeşitleri

3- Profil zımpara taşları

Zımpara Taşı Çeşitleri

4- Saplı zımpara taşları

•Bu tür zımpara taşlarının bağlanması için taş gövdesine çelik saplar yerleştirilmiştir.

•Daha çok kalıp atölyelerinde ve hacim kalıplarının taşlanması işleminde kullanılır.

•Bu tür taşlar el taşlama makinelerinde de kullanılmaktadır.

Zımpara Taşı Çeşitleri

Doğal Zımpara Taşları

Yapay Zımpara Taşları

Doğal korund

Kuvars

Doğal elmas

Silisyum Karbit

Alüminyum Oksit

Elmas zımpara taşları

Bor-Karbit

Berilyum Oksit

Zımpara Taşlarının Đmalatı

•Đmal edilecek taşın türüne uygun karışım sağlanır.

•Karıştırıcı vasıtasıyla homojen bir yapı elde edilemeye çalışılır.

•Fırında kurutma işlemi yapılır

•Kırılma işlemi ile yapı içerisindeki unsurların boyutları küçültülür.

•Değirmende öğütme işlemi ile yapılarak, son boyut elde edilmişolur

•Son kurutma ve eleme işlemi ile preslenmeye hazır hale gelir.

Zımpara Taşlarının Markalanması

Alüminyum Oksit zımpara taşlarının markalanması

Zımpara Taşlarının Markalanması

Elmas zımpara taşlarının markalanması

Zımpara Taşlarının Bağlanması

Taşlamada Talaş Oluşumu

Bir zımpara taşının yüzeyinden alınan bu fotoğrafta aşındırıcı taneleri ve taşlar arasından boşluğu net olarak görmek mümkün.

Negatif talaş açısına sahip bir aşındırıcı tanenin iş parçasıüzerinden talaş kaldırması ve kayma açısının oluşumu

A: Talaş B: Đş parçası C: Aşındırıcı tane

Taşlamada Talaş Oluşumu

TalaşSırt

Oluk

Đş parçası

Aşındırıcı tane

Đş parçası

Talaş

Aşındırıcı tane bir pulluk misali işparçası üzerinden talaş kaldırma işlemi yapmaktadır Negatif talaş açısına sahip bir

aşındırıcı tanenin iş parçasıüzerinden talaş kaldırması ve kayma açısının oluşumu

Silindirik Taşlama

Silindirik dış yüzeyler taşlanırken iş parçası kendi etrafında dönmeli.

Ayrıca ya iş parçası yada taşa iş parçası eksenine paralel hareket etmelidir.

Tablanın sağa-sola hareket hızı taş genişliğinin 2/3’ü kadar olmalıdır.

Taş her kurs sonunda iş parçasından taş genişliğinin 1/3 veya 1/4’ükadar çıkmalıdır.

Düzlem Yüzey Taşlama

Düzlem yüzey taşlama işleminde taş işparçasından bir miktar dışarı çıkmalıdır.

Tezgah tablasına ait kurs uzunluğu ayarlama mandalları kullanılarak yapılır

Taş aynı zamanda iş parçasının genişliğinden de bir miktar dışarıçıkmalıdır.

Delik Taşlama

Delik taşlamada kullanılan zımpara taşları silindirik dış yüzey taşlamada kullanılan zımpara taşlarından biraz farklıdır.

Seçilecek taş çapı delik çapının 2/3 kadar olmalıdır.

Taş iş parçasından taşgenişliğinin 1/4 kadar çıkmalıdır.

Delik Taşlama

Kör deliklerde bu oran 1/10b kadar olması tavsiye edilir.

(1/4)b

(1/10)b

Konik Yüzeylerin Taşlanması

1- Taş başlığına açı verme metodu

Bu teknikte zımpara taşının bağlı bulunduğu başlığa açı verilir.

Bu yöntem başlığın eski konumuna yeniden ayarlamak açısından biraz zahmetlidir.

Konik Yüzeylerin Taşlanması

2- Đş başlığına açı verme metodu

Đş başlığına 0°°°°-90°°°° arasında istenilen açı verilmek suretiyle dış ve iç

yüzeyler konik taşlanabilir.

Dalma Taşlama

Zımpara taşı iş parçasına tek

yönlü hareket eder.

Đş parçası sağa-sola hareket

etmez ama dönme hareketine

devam eder.

Kaldırılmak istenilen talaş

miktarı elde edilinceye kadar

taşın iş parçasına girmesi

sağlanır.

Puntasız Taşlama

Punta deliği açılmamış veya açılması imkansız olan iş parçalarının

taşlanması işleminde kullanılır.

Taşlardan biri taşlama

işlemi yaparken, diğeri iş

parçasını kendi ekseni

doğrultusunda ilerletir.

Bu taşa sevk taşı denir

Puntasız Taşlama

Çalışan iki taş arasında çevre hızı farkı oluşur.

Taşlama taşı kendi çevre hızına yakın bir hızda iş parçasının döndürür.

Sevk taşı tarafından iş parçasının çevre hızı bir miktar azaltılır.

Böylece taşın iş parçasından talaş kaldırması sağlanmış olur.

Sevk taşının çevre hızı 0.2-4.5m/sn dir.

Taşlama taşının çevre hızı 30-35m/sn arasındadır.

Sevk Taşı

Taşlama taşı

Sevk kızağı

Baskısilindiri

Destek silindiri

Taş mili

Sevk silindiri

Vidaların Taşlanması

TaşlamaTaşları

a) Tek profilli disk ile taşlama

b) Çok profilli disk ile taşlama

Dişlilerin Taşlanması

Dişlilerin taşlanmasında

1- Dişlinin evolvent profiline uygun profil taş kullanılarak

2- Tabak taş kullanılarak yapılır.

Đş Parçası Bağlama Yöntemleri

1- Đki Punta Arasında

2- Üç Ayaklı Ayna

3- Sıkma Pensi

Tezgah mengenesi

Mıknatıslı mengene

Mıknatıslı Ayna

Küçük çaplı silindirik parçalarıbağlarken pens kul

Đş Parçası Bağlama Aparatları

Silindirik Taşlamada Kesme Hızı

)sn/m(60*1000

n*D*V sπ=

Zımpara Taşının Çapı

Zımpara Taşının Devir Sayısı

Kesme Hızı

Taşlama da Soğutma Sıvısı Kullanımı

Yanlış

Doğru

Taşlama Taşlarının Dengelenmesi

Taşlama taşları tezgaha bağlanmadan önce dengelenmelidir.

Bunun nedeni yüksek devirlerde dönme sırasında meydana gelebilecek merkezkaç kuvvetlerini en aza indirmektir.

Dengeleme işlemi özel dengeleme sehpalarıyla yaplır.

Universal Alet Bileme Tezgahı

Universal Alet Bileme Tezgahı

Takım bilemedeki amaç; kesme

için gerekli olan takım

geometrisinin yeniden

oluşturulmasıdır.

Bileme Đşleminin Amacı

Boşluk açısının doğru olarak seçilmesiçok önemlidir. Eğer boşluk açısı yetersizolursa dişler kazıyarak kesme yapar, buna karşın boşluk açısı çok fazlaolursa dişler çok çabuk aşınır vegürültülü çalışmaya neden olur.

Kesici ağzın hemen arkasında dar bir

şerit halinde bilenmiş olan yüzeye zırh

denir. Boşluk açısına göre bilenmiş

olan bu kısmın genişliği kesicinin

ölçüsüne ve tipine göre 0.75 mm ile

1.5 mm arasında değişir.

Zırh Genişliği

Universal Alet Bileme Tezgahı

Freze çakılarının ve raybaların bilenmesinde taşın dönüş yönü, aşağıdaki

şekillerde olduğu gibi ya kesici ağza doğru veya bunun tersi olur.

Taş ve freze eksenleri arasındaki H yüksekliği, boşluk açısı ve taş

çapı ile orantılı olarak değişmektedir.

Silindirik Taşla Bileme

Düz kanallı, sivri dişli bir freze çakısının silindirik taşla bilenmesini

görüyorsunuz. Burada, kesicinin sırtını esas boşluk açısına uygun

olarak bilemek için taş ekseni Şekilde de görüldüğü gibi iş ekseninden

H kadar kaçırılır.

Silindirik Taşla Bileme

Çanak Taşla Bileme

Düz kanallı, sivri dişli freze çakılarının bilenmesinde bir başka yöntem

olarak çanak taş kullanılır. Çanak taş kullanmanın avantajı, bilenen dişin

sırtında bir düzlem yüzey oluşturması ve büyük açıların daha rahat

bilenebilmesidir.

Helis kanallı frezelerin bilenmesinin düz kanallı frezelerin

bilenmesinden ayrılan en önemli yanı; düz kanallı frezeler bilenirken

dayamanın tablaya bağlanmasına karşın helis frezeler bilenirken

dayama başlığına veya sabit bir yere bağlanır

Helisel Freze Çakılarının Bilenmesi

Matkap Bileme Aparatı

Matkap uçlarının bilenmesinde özel matkap bağlama aparatlarıkullanılır.

Bu aparatlar vasıtasıyla

matkaba verilen uç açıları

kolaylıkla ayarlanabilmektedir.

Universal Đş Başlığı

Uygulama Örnekleri

Düzlem Yüzey Taşlama (Video)

Düzlem Yüzey Taşlama (Video)