T.C. ÇEVRE ve ORMAN BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE GÖREVLİSİ EĞİTİMİ

02-03 Şubat 2010- Antalya02-03 Şubat 2010- Antalya

1

2

HAVA YÖNETİMİ DAİRESİ BAŞKANLIĞIHAVA YÖNETİMİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI

ENDÜSTRİYEL KAYNAKLI HAVA ENDÜSTRİYEL KAYNAKLI HAVA KİRLİLİĞİNİN KONTROLÜ ŞUBE KİRLİLİĞİNİN KONTROLÜ ŞUBE

MÜDÜRLÜĞÜMÜDÜRLÜĞÜ

LPG/AKARYAKIT DOLUM DEPOLAMA LPG/AKARYAKIT DOLUM DEPOLAMA TESİSLERİTESİSLERİ

Nihat YAMANKimyager

İrde ÇETİNTÜRK GÜRTEPE

Uzman Yrd.

3

İŞL

ET

ME

MEVZUAT

Sorumluluğu belirtir. TE

MİZ

VE

İYİ

BİR

YA

ŞA

M

SORUMLU HEDEF

Bilimsel veriler-Standartlar-Yatırım

LPG Dolum ve Depolama Tesisleri SKHKKY kapsamında değerlendirme Emisyon ölçüm raporları hakkında

Akaryakıt Dolum ve Depolama Tesisleri SKHKKY kapsamında değerlendirme Emisyon ölçüm raporları hakkında

4

BAŞLIKLBAŞLIKLARAR

SKHKK Yönetmeliği Ek-8 Madde 9.1.a “Yanıcı, parlayıcı veya patlayıcı gazların

depolandığı tesisler”

B grubu: 100 m3 ≤ depolama kapasitesi <

2000 m3

A grubu: 2000 m3 ≤ depolama kapasitesi

LPG DOLUM VE DEPOLAMA LPG DOLUM VE DEPOLAMA TESİSLERİTESİSLERİ

SKHKK Yönetmeliği Ek-8 Madde 9.1.d “sıvılaştırılmış petrol gazlarından tüp dolum tesisleri”

B grubu: 30 ton/gün ≤ dolum kapasitesi < 200

ton/gün A grubu: 200 ton/gün ≤ dolum kapasitesi


SHKKY Ek-5.Y.2 de belirtilen esaslara uyulması gerekmektedir.

Bu tür tesislerin emisyon izin dosyalarında SKHKK Yönetmeliği Ek-10 da istenilen belgeler haricinde bulunması gereken belgeler

TSE Tarafından düzenlenen, Petrol gazlarının depolama taşıma ve doldurma ve boşaltma kurallarını içeren Hizmet Yeri Yeterlilik Belgesi

Depolama Tanklarına ait Güvenlik Sertifikaları belgelerinin onaylı fotokopileri


8

I-BACA KAYNAKLI II-BACA DIŞI KAYNAKLI

1-BAĞLANTI EKİPMANLARI

2-TANKERLERE DOLUM İŞLEMİ

A-YAKMA B-PROSES

1-BUHAR KAZANLARI

2-JENERATÖR

1-DOLUM ÜNİTELERİ

2-BOYAMA ÜNİTELERİ

3-KUMLAMA ÜNİTELERİ

4-KURUTMA ÜNİTELERİ

EMİSYON KAYNAKLARI


Bölümler Ek-1 Ek-2 Ek-3 Ek-4 Ek-5

Dolum h.3Organik bileşikler

VOC TOC a.1b.4

Y.2

Boyama ve

Kurutma

h.3Organik bileşikler

VOCToz

TOCToz

a.1b.4

Y.2V.2

Kumlama gÖzel toz

Toz Toz a.1b.4

Y.2

SKHKK Yönetmeliği Kapsamında Değerlendirilmesi


Proses Kaynakları1-Dolum Ünitesi

Tüp Dolumu sırasında ortaya çıkan organik buhar ve gazların toplanarak bacadan atıldığı ünitelerdir.

Ek-1.h.3 kapsamında değerlendirilir. LPG’nin yapısı düşünüldüğünde olması

muhtemel kirleticiler Propan ve Bütan dır.

Ek-1.h.3 III. Grup: Propan ve Bütan

Kütlesel Debi ≥ 6 kg/saat ise Konsantrasyon < 300mg/Nm3


Proses Kaynakları1-Dolum Ünitesi

Bu ünitede, VOC emisyon ölçüm sonuçları Mix gaz karışımı veya izobütilen cinsinden verildiğinde özellikle gaz karışımındaki bileşikler Ek-1.h.3’de Propan ve Bütanla aynı sınıf organik buhar ve gaz grubunda yer almıyorsa ölçüm sonuçları gerçek değeri ifade etmemiş olur.


Proses Kaynakları2- Boyama Üniteleri Tesise tüp dolum için gelen tüplerin boyanması

sırasında oluşan organik buhar ve gazın toplanarak bacadan atıldığı ünitelerdir.

Ek-1.h ve Ek-5.Y.2 ve V.2 kapsamında değerlendirilir.

Atık gazlardaki toz emisyonu 20 mg/Nm3 değerini aşmamalıdır.

Olması muhtemel kirleticiler, boyada kullanılan çözücüye bağlıdır.

Ölçüm sonuçlarının Ek-1 deki gibi sınıflarına göre ayrı ayrı verilmesi gerekmektedir.


Ortalama Sınır Değer

VOC konsantrasyonu (mg/m3) 160 300

VOC emisyonu (kg/saat)3.5 6

Proses Kaynakları2-Boyama Üniteleri

* VOC emisyonları izobütilen (3.sınıf) cinsinden ölçülmüştür.


Proses Kaynakları2-Boyama

ÜniteleriParametreler Ortalama Sınır Değer

(2.sınıf)

Sınır Değer

(1.sınıf)

VOC konsantrasyonu

(mg/m3) 160 150 20

VOC emisyonu (kg/saat) 3.5 3 0.1

Boyama işleminden kaynaklanan uçucu organik emisyonları benzen(1.sınıf), toluen ve ksilendir(2.sınıf).Bu durumda, uçucu organik emisyon ölçüm sonuçlarının sınıf analizi yapılarak verilmesi gerekmektedir.


Proses Kaynakları3-Kurutma Üniteleri Tüplerin boyama sonrasında

kurutulması sırasında oluşan organik buhar ve gazın toplanarak bacadan atıldığı ünitelerdir.

Boyama Ünitesi gibi değerlendirilir.


Proses Kaynakları4-Kumlama Üniteleri Tesise dolum için gelen tüplerin

yüksek basınç ile silisli kum ve metal bilyeciklerin püskürtülmesiyle metalin yüzeyindeki pas ve kaynak izleri vb. izlerin zımparalanmış gibi temizlenmesi işlemidir.

Ek-1.g kapsamında değerlendirilir.


BACA DIŞI KAYNAKLAR 1-Bağlantı Ekipmanları:

Kaçak uçucu organik emisyonların kütlesel debisi Ek-12 de yer alan ekipmana özel emisyon faktörü kullanılarak hesaplanmalıdır.

17

Kaynak Emisyon Faktörü(kg/h)

Flanş 0,00083

Vana 0,0056

Emniyet Ventili 0,104

Giriş-Çıkış Hattı 0,0017


BACA DIŞI KAYNAKLAR

2-Tankerlere Dolum Noktaları

Tüp dolumu dışında tankerlere dolum işlemi yapılan tesislerde , bu işlemden kaynaklanan uçucu organik bileşiklerin kütlesel debisinin hesaplanması gerekmektedir.

Tankere dolum esnasında boru hattında gaz haline geçmiş LPG, dolumun ardından tahliye vanası ile kontrolsüz olarak atmosfere verilmektedir. Bu miktarın kütlesel debisi, matematiksel olarak borunun hacminden yararlanılarak hesaplanmaktadır.

18


Ölçüm Raporları Hakkında Tankerlere dolum işleminden

kaynaklanan kaçak uçucu organik emisyonu kütlesel debisinin hesaplanmaması

Boyama ünitelerindeki atık gazda toz emisyonları ölçümünün yapılmaması

Kumlama işlemi ve boyama sonrası kurutma işlemi yapılıp yapılmadığının raporda belirtilmemesi

19


AKARYAKIT DOLUM VE AKARYAKIT DOLUM VE DEPOLAMA TESİSLERİDEPOLAMA TESİSLERİ

SKHKK Yönetmeliği Ek-8 Madde 9.2.a “Benzin, nafta, motorin, fuel-oil vb.

akaryakıtların depolandığı tesisler”

B grubu: 1000 ton ≤ depolama kapasitesi <

30.000 ton A grubu: 30.000ton ≤ depolama kapasitesi

AKARYAKIT DOLUM VE DEPOLAMA AKARYAKIT DOLUM VE DEPOLAMA TESİSLERİTESİSLERİ

Bu tür tesislerde SKHKK Yönetmeliği Ek-5.Y’ de yer alan hükümlere uyulması gerekmektedir.

Emisyon Kaynakları Üretim şekli nedeniyle emisyonlar

baca dışı kaynaklardan oluşmaktadır.





26

I-BACA KAYNAKLI II-BACA DIŞI KAYNAKLI

1-BAĞLANTI EKİPMANLARI

2- TANKERLERE DOLUM İŞLEMİ

3-DEPOLAMA TANKI NEFESLİKLERİ

A-YAKMA B-PROSES

1-BUHAR KAZANLARI

2-JENERATÖR

EMİSYON KAYNAKLARI


Akaryakıt dolum ve depolama tesislerinde kaçak uçucu organik emisyonlar;

1) Tankerlere dolum işleminden, 2) Bağlantı ekipmanlarından, 3) Depolama tanklarının nefesliklerinden, olmak üzere üç ana baca dışı kaynaktan

oluşmaktadır.

Kaçak emisyonların kütlesel debisinin hesaplanarak SKHKK Yönetmeliği Ek-2 çerçevesinde değerlendirilmesi gerekmektedir.



1- Tankerlere Dolum İşlemiBoş tankerlere dolum yapılırken,

tank çeperlerinde önceki dolum işleminden kalan ürünün buharlaşması

dolumu yapılan sıvının buharlaşması

nedeniyle oluşan organik buharlar kontrolsüz olarak atmosfere yayılmaktadır.

1- Tankerlere Dolum İşlemi

Akaryakıtların dolum işlemlerinden kaynaklanan emisyonların kütlesel debisi Ek-12 de yer alan formül ile hesaplanabilmektedir.

LL = 12.46 S P M T

LL = dolumu yapılan 1000 gal sıvı başına oluşan dolum kaybı (lb/103gal) S = doygunluk faktörü dolum tekniğine bağlıdırP = dolumu yapılan sıvının gerçek buhar basıncı (lb/inch2 , psia)M = buharın moleküler ağırlığı (lb/lb-mole) T = dolumu yapılan sıvının sıcaklığı ( 0R= 0F+460)

29


30

Yüzeyden dolum S = 1.45

Dipten dolum S = 0.6

Alttan dolum

Tankerlere dolum teknikleri


31

LL(kont.) =LLx (1- verim/100)

Verim : %70 -%90

1-Tankerlere Dolum İşlemi (Kontrollü Durum)


32


Tankerlere dolum işleminden kaynaklanan VOC hesabı;

33

LL = 12.46 S P M T

Yapılan S= 1,00P= 6,6 psiaM= 66T= 524 0Reff = %95dolum süresi=1 saat

Olması gereken• S=1,45 (yüzeyden) S= 0,6 (dipten)• buhar geri kazanım ünitesi var mı?• LL = dolumu yapılan 1000 gal sıvı başına oluşan dolum kaybı (lb/103gal)• sonucun saatte yapılan dolum hacmi ile çarpılması gerekirdi.

LL = 12.46*1,0*6,6*66* (1-0,95/100) /524=0,5179lb = 0,2349kg/1sa


2-Bağlantı Ekipmanları Bağlantı ekipmanlarından kaynaklanan

kaçak uçucu organik emisyonların kütlesel debisi, Ek-12 de yer alan ekipmana özel emisyon faktörü kullanılarak hesaplanmaktadır.

Hattın taşıdığı akımın fiziksel özelliğine uygun emisyon faktörü seçilmelidir.

Ağır sıvı: buhar basıncı(68 0F) ≤ 0.044 psiaHafif sıvı : 0.044 psia < buhar basıncı(68 0F)


35

Ekipman tipi Akım Emisyon Faktörü (kg/saat.kaynak)

Vana Gaz 0,0268

Hafif sıvı 0,0109

Ağır sıvı 0,00023

Pompa Hafif sıvı 0,114

Ağır sıvı 0,021

Kompresor Tümü 0,636

Basınç Tahliye vanası Tümü 0,16

Flanş Tümü 0,00025

Giriş-çıkış hattı Tümü 0,0023

Numune alma noktası Tümü 0,015

2- BAĞLANTI EKİPMANLARI


4.040.03Toplam Kaçak VOC kg/s

0.1140.00006511Pompa

0.000250.000042615Flanş

0.01090.000013242Vana

Emisyon Faktörü (2)

Emisyon Faktörü (1)

Kaynak SayısıEkipman Tipi

36

Akaryakıt tesislerinde farklı emisyon faktörlerinin kullanılması

(1)Bazı emisyon ölçüm raporlarında kullanılan emisyon faktörleri(2)Ek-12 de yer alan emisyon faktörleri


3-DEPOLAMA TANKI NEFESLİKLERİ:

Akaryakıt dolum ve depolama tesislerindeki depolama tanklarının nefesliklerinden kaynaklanan organik emisyonlar doğrudan ölçülmeden, kütlesel debilerinin TANKS yazılımının kullanılarak hesaplanması gerekmektedir.

Program çıktılarının mutlaka özet formatta verilmesi ve tesis yetkilisi tarafından onaylandıktan sonra emisyon ölçüm raporunda yer alması gerekmektedir.

37

http://www.epa.gov/ttn/chief/software/tanks/index.html#order


http://www.epa.gov/ttn/chief/software/tanks/index.html

38


TANKS YAZILIMI

39

Tank nefesliklerinde veya tank bölgesinde anlık ölçüm yapılarak HKKY kapsamında değerlendirilmiş

SKHKK Yönetmeliği Ek-5.Y.1’ de yer alan hükümlere uyulması gerekmektedir. 68 0F (20 ºC)’da 0,044 psia (3 mbar)’dan daha fazla buhar basınçlı ürünlerin depolanmasında,

nefesliklerden kaynaklanacak kaçak emisyonların azaltılması için gerekli tedbirler alınmalıdır. İçten ve dıştan yüzer tavanlı tankların kenarları etkili contalarla teçhiz edilerek sızdırmazlıklar sağlanmalıdır.

01/01/2014 tarihinden itibaren 68 0F (20 ºC)’da 0,044 psia (3 mbar)’dan daha fazla buhar basınçlı ürünlerin depolanmasında buhar geri kazanım ekimpanına bağlı sabit tavanlı tank veya içten/dıştan yüzerli tavanlı tanklar kullanılmalıdır.

Tesis teknolojileri ve emisyonların önlenmesiyle ilgili çalışmalarda Türk Standartlarına uyulmalıdır.Tank üzerinde bulunan numune alma noktalarının ve seviye ölçüm cihazlarının kapaklarının kapalı

tutulması sağlanmalı ve otomatik numune alma sistemine 01/01/2014’e kadar geçilmelidir.

Dolum kollarından kaçak olarak ortama yayılan emisyonlar ilave tedbirler alınarak (tanklara geri besleme vb…) azaltılmalıdır


Phase I - 1999(Unloading)

Petrol Tanker

Underground Storage Tank

Petrol Filling Station

liquid petrol

vapour petrol


Petrol ve sıvı yakıtların depolama tankları nefesliklerinden, dolum kollarından kaynaklanan emisyonların kütlesel debileri uluslararası kabul görmüş emiyon faktörü kullanılarak hesaplanır ve Ek-2’de yer alan kütlesel debi sınır değerleri esas alınarak değerlendirilir.

Tankerlere dolum kollarından kaçak olarak ortama yayılan emisyonları toplayan buhar geri kazanım sistemi 01.01.2014’e kadar kurulmalıdır.

Depolama tank nefesliklerinden, bağlantı ekipmanlarından ve tankerlere dolum işlemlerinden kaynaklanan baca dışı kaynaklı organik emisyonu kütlesel debi hesaplamalarında Ek-12.a’daki esaslara uyulmalıdır.


•Ham petrol/petrol ve akaryakıtların depolandığı tesislerin içerisinde depolama bölgelerinde petrol ürünlerinin depolandığı tankların etrafında, tank adalarının arasında, kara dolum bölgelerinde hava kalitesi ölçümleri yapılmalıdır. İşletme sahası içi hava kalitesi ölçümlerinin Ek-2 Tablo 2.1’de verilen değerler ile karşılaştırma yapılmaksızın Ek-2’de yer alan metodlara göre yapılmalı ve ölçülen konsantrasyonlar Ek-2 Tablo 2.3 kapsamında değerlendirilmelidir. •


•Tesiste bulunan tüm depolama tankları nefesliklerinden, bağlantı ekipmanlarından (vana, flanş vb.) ve tankerlere dolum işlemlerinden kaynaklanan baca dışı kaynaklı organik bileşik emisyonlarının toplam kütlesel debisinin EK-2 Tablo 2.1’de yer alan kütlesel debi değerlerinin aşılması halinde Ek-2’de belirtilen esaslara göre tesis etki alanında yapılan hava kalitesi ölçüm sonuçları Tablo 5.10’da yer alan sınır değerlere göre değerlendirilir. Analiz sonuçlarının Tablo 5.10’da değerlendirilmek üzere depolanan maddeler esas alınarak sınıf analizlerinin yapılması gerekmektedir.•


Birim UVS* KVS**

1. Ek-1 III. Sınıf (µg/m3) 90 120

2. Ek-1 II. Sınıf (µg/m3) 50 75

3. Ek-1 I. Sınıf (µg/m3) 20 30

Tablo 5.10 Ham Petrol, Petrol ve Akaryakıt Dolum ve Depolama Tesisleri etki alanında uyulması gereken hava kalitesi sınır Değerleri


Parametre Sınır değer [µg/m3]

UVS* KVS**

Toplam Organik Bileşikler (Karbon cinsinden) 500 800

Benzen 75 120

Toluen 75 120

Ksilen 75 120

Olefinler 75 120

Etil Benzen 75 120

Kumol (İzopropil Benzen) 5 20

Trimetil Benzen 5 10

Merkaptan 1 2

Tetra etil-tetra metil kurşun - 1

Tablo 2.3 Petro Kimya Tesisleri, Petrol Rafinerileri, Petrol ve Akaryakıt Depolama işletmelerinin içinde bulunan tesislerin etrafında (tank adaları, dolum kolları, rafinerileri oluşturan tesislerin arasında vb.) uyulması istenilen hava kalitesi sınır değerleri


Dolum işleminden, Tank nefesliklerinden (Tanks programı

uygulanarak) Bağlantı ekipmanlarından kaynaklanan

kaçak uçucu organik buhar ve gaz emisyonlarının kütlesel debileri toplanarak

SKHKK Yönetmeliği Ek 2 çerçevesinde değerlendirilmelidir.

48


2,723,92Toplam

0,29Depolama tankı nefeslikleri

2,72-------Bağlantı noktaları

330Sınır Değer

-------2,35Madeni Yağ Üretim

-------1,28Gres Üretim

VOC emisyonu

(Baca Dışı) kg/h

VOC emisyonu

(Baca) kg/h

Emisyon Kaynağı

49

Tank nefesliklerinin baca gibi düşünülerek, baca dışı kaynaklı VOC emisyon kütlesel debisine eklenmemesi


Emisyon İznine Tabi Akaryakıt dolum ve depolama tesisleri içinde hava kalitesi ölçümleri;

(Tesis İçi)

Depolama bölgelerinde, petrol ürünlerinin depolandığı tankların etrafında, tank adalarının arasında, kara dolum bölgelerindeki hava kalitesi ölçümlerinin SKHKKY Ek-2 Tablo.2.1’de verilen değerle karşılaştırma yapılmaksızın Ek-2 de yer alan metotlara göre yapılması, ölçüm sonuçlarının SKHKKY Ek-2 Tablo 2.3’de yer alan sınır değerlere göre değerlendirilmesi gerekmektedir.

50


İzne tabi akaryakıt dolum ve depolama tesisleri için hava kalitesi ölçümleri ;

SKHKK Yönetmeliği Ek 2 de baca dışındaki yerler içinverilen toplam uçucu organik bileşikler sınır değerin (3kg/saat) aşılması halinde, bu tesislerin etki alanında SKHKK Yönetmeliği Ek 2’ ve Ek-5 e göre hava kalitesi ölçümlerinin yapılması ve SKHKK Yönetmeliği Ek-5 Y.de yer alan sınır değerlere göre değerlendirilmesi gerekmektedir.

51


Tedlar bag Absorpsiyon Difüzyon tüpleri Elektronik Canister (6L) (Dietil glikol) FTIR spektroskopisi

Organik gazların ölçüm yöntemleri

GAZ KROMATOGRAF

BİR KROMATOGRAM

Emisyon Ölçüm Raporları Hakkında Tankere dolum işleminden kaynaklanan VOC

emisyonunun hesaplanmaması Tank ve tanker tanımının karıştırılması Dolum kollarının bağlantı ekipmanı gibi düşünülerek

denklem yerine açık uçlu boru emisyon faktörünün kullanılması

Tesisin bulunduğu İlin meteorolojik verileri yerine TANKS yazılımının veri tabanında bulunan başka bir şehre ait verilerin kullanılması

TANKS yazılımının tanka ait vana, flanş vb. bağlantı noktalarını içerdiğinin belirtilmesi

TANKS yazılımı hesaplama sonuçlarının kısa formatta verilmiş olması

55


Tank nefesliklerinde ölçüm yapılarak Ek-1 kapsamında değerlendirilmesi

SKHKKY Ek-2’de yer alan sınır değerlerin aşılması durumunda sadece hava kirlenmesine katkı değerinin (HKKD) hesaplanması, HKKD’nin en yüksek olduğu incelenme alanı içerisinde Ek-2’de yer alan esaslara göre hava kalitesi ölçümlerinin yapılmaması

Tesis içinde yapılan hava kalitesi ölçümlerinin anlık ölçümler olarak yapılması

Tesis içi ve tesis etki alanında yapılan hava kalitesi ölçümlerinin aynı değer ile karşılaştırılması

Hava kalitesi modelleme çalışması yapılmadan hava kalitesi ölçümü yapılması

Hava kalitesi ölçümü yapılan noktaların koordinatlarının verilmemesi/topografik harita üzerinde gösterilmemesi 56


57


58

GELECEKTEKİ HAYATIMIZIN NASIL OLACAĞINA

BİZ KARAR VERECEĞİZ

Çevre Yönetimi Genel MüdürlüğüHava Yönetimi Dairesi Başkanlığı

Endüstriden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Şube Müdürlüğü

Tel : 0 312 207 65 85Fax: 0 312 207 65 35

e-Mail: [email protected]@cevreorman.gov.tr

Documents

T.C. ÇEVRE ve ORMAN BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE GÖREVLİSİ EĞİTİMİ