RebabnmeHz. Sultan Veled

T.C. Konya Valilii l kltr ve Turizm Mdrl Yaynlar Yayn No: 214

Rebabnme

Yazan Hz. Sultan Veled

Mtercim Nideli Hakk Erolu

Osmanl Alfabesinden Gnmz Alfabesine eviren Amber Gneysel

Editr - Hazrlayan ve Sadeletiren smail Koak

Grafik tasarm Emre Baaran

Arka Kapak Fotoraf Kanikey Gven, Symbike Gven

n Kapak Resmi Kasmpaa Mevlevihanesi rebabilerinden, Sal Emir Efendi Camii ve tekke-si eyhi Haimi Osman Efendinin torunu Sreyya Baba (19. yy)

Bask, Cilt Kristal Ltd.ti. +90.212 2179777 / stanbul

Bask Tarihi Kasm - 2011 STANBUL

ISBN 978-605-359-504-5

Bu kitap, T.C. Konya Valilii l Kltr ve Turizm Mdrl tarafndan Babakanlk Tantma Fonunun katklaryla bastrlmtr.

Bilgi in: Konya l Kltr ve Turizm Mdrl Aziziye Mah. Aslanl Kla Cad. No:5 Karatay - Konya /Trkiye Tel: +90.332. 353 40 21/22 - 351 10 74 Fax: +90.332.353 40 23 350 64 61 Web Site: www.konyakultur.gov.tr E-Mail: konyatourism@kulturturizm.gov.tr

TAKDMHz. Mevlnann retileri zerine kurulan Mevlevlii messeseletiren Baheddin Sultan Veled, 25 Nisan 1226da Karamanda dnyaya gelmi-tir. Hz. Mevlna, Semerkandl eyh erefddinin kz Gevher Hatunla ev-liliinden dnyaya gelen ok sevdii oluna Sultnl-Ulem (limler Sultn) olarak anlan babasnn adn vermitir.

Hz. Mevlnann, babasnn vefatndan sonra Seyyid Burhneddin Mu-hakkik Tirmiznin manev terbiyesine girmesi gibi, Sultan Veled de, baba-snn Cenb- Hakka vuslatnn ardndan elebi Hsmeddine tb olmu; ancak elebinin vefatndan sonra babasnn makamna gemitir.

k, rif, lim ve kmil mridler vastasyla uzun asrlar boyunca in-sanl gzellie, iyilie, dorulua, sevgiye, hogrye, ksaca gzel ahlka dvet eden Mevlevliin; bunu gerekletirecek mekn, dstr ve icr usllerini mkemmel bir ekilde ortaya koymasnda en byk millerden biri phesiz hi Sultan Veleddir. Onu Ulu rif elebi ve Dvne Mehmed elebi gibi mhim ahsiyetler takip eder.

Akn gerek hrriyet olduunu idrk eden, merkezinde ak bulunan, et-rafna da dalgalar hlinde ak yayan Hz. Mevlnay en iyi anlayan ve anla-tan Sultan Veled, Deldiim inciler o akp duran derydandr (Mesnev), bu kitap (Rebabnme) merd-i Hdnn (Hz.Mevlna) vgs iin yazlmtr. diyerek beslendii kayna aka belirtir.

Hakikaten Sultan Veledin yazd eserler incelenir, daha ok dikkatlere sunulur ve istifade edilirse babasnn izinde giden byk bir ahsiyet oldu-u hemen anlalacaktr.

Sultan Veled, Eer ak ile akn gam olmasayd, bu kadar gzel szleri kim syleyecek ve kim iitecekti. diyerek babasnn at ak ehrhnda y-ryecek, Rebbn, Cenb- Hdvendigra mahsus ve it olduunu bile-rek eserine rebabla balayacak ve adn Rebabnme koyacaktr. Rebabtaki iniltiyi neye nispetle daha da oaltarak

Konyada 2 Kasm 1312de Hakka yryen Sultan Veled, Hz. Mevlnaya kar duyduu hrmet, ballk ve yolunu gelitirmek iin harcad byk gayretin bir mkfat olarak babasnn kble tarafna yanna, adeta kucana tevd edilir. Bir bakma baba oul ney ve rebabla irad faaliyetlerini bir ba-ka hlde devam ettirmektedirler.

Sultan Veledin ve eserlerinin nemini idrakle Rebbnmeyi Osman-l Trkesine tercme eden merhum Hakk Erolunu rahmet ve minnetle anyor; gnmz harflerine aktaran sayn Amber Gneysel ile sadeletirerek yayna hazrlayan sayn smail Koaka kranlarm arz ediyorum. alma-dan bizi haberdar ederek eserin basmna vesile olan Trk Musikisini Ara-trma ve Tantma Grubu Mdr sayn Yrd.Do.Dr. Rahmi Oru Gvene teekkr de benim iin fs zevkli bir vazifedir.

Hz. Mevlnann 738. Vuslat Yldnm Uluslararas Anma Tren-leri kapsamnda gerekletirilecek olan Uluslararas Sultan Veled Sempozyumuyla tevafuk ederek dikkatlerinize sunduumuz bu eser iin emei geen herkese teekkr ediyorum.

Akta kemle erenler iin zevl yoktur. Devlet, Hakka vsl olann-

iii

Sultan Veled

T.C. Konya Valilii l kltr ve Turizm Mdrl Yaynlar Yayn No: 214

Rebabnme

Yazan Hz. Sultan Veled

Mtercim Nideli Hakk Erolu

Osmanl Alfabesinden Gnmz Alfabesine eviren Amber Gneysel

Editr - Hazrlayan ve Sadeletiren smail Koak

Grafik tasarm Emre Baaran

Arka Kapak Fotoraf Kanikey Gven, Symbike Gven

n Kapak Resmi Kasmpaa Mevlevihanesi rebabilerinden, Sal Emir Efendi Camii ve tekke-si eyhi Haimi Osman Efendinin torunu Sreyya Baba (19. yy)

Bask, Cilt Kristal Ltd.ti. +90.212 2179777 / stanbul

Bask Tarihi Kasm - 2011 STANBUL

ISBN 978-605-359-504-5

Bu kitap, T.C. Konya Valilii l Kltr ve Turizm Mdrl tarafndan Babakanlk Tantma Fonunun katklaryla bastrlmtr.

Bilgi in: Konya l Kltr ve Turizm Mdrl Aziziye Mah. Aslanl Kla Cad. No:5 Karatay - Konya /Trkiye Tel: +90.332. 353 40 21/22 - 351 10 74 Fax: +90.332.353 40 23 350 64 61 Web Site: www.konyakultur.gov.tr E-Mail: konyatourism@kulturturizm.gov.tr

TAKDMHz. Mevlnann retileri zerine kurulan Mevlevlii messeseletiren Baheddin Sultan Veled, 25 Nisan 1226da Karamanda dnyaya gelmi-tir. Hz. Mevlna, Semerkandl eyh erefddinin kz Gevher Hatunla ev-liliinden dnyaya gelen ok sevdii oluna Sultnl-Ulem (limler Sultn) olarak anlan babasnn adn vermitir.

Hz. Mevlnann, babasnn vefatndan sonra Seyyid Burhneddin Mu-hakkik Tirmiznin manev terbiyesine girmesi gibi, Sultan Veled de, baba-snn Cenb- Hakka vuslatnn ardndan elebi Hsmeddine tb olmu; ancak elebinin vefatndan sonra babasnn makamna gemitir.

k, rif, lim ve kmil mridler vastasyla uzun asrlar boyunca in-sanl gzellie, iyilie, dorulua, sevgiye, hogrye, ksaca gzel ahlka dvet eden Mevlevliin; bunu gerekletirecek mekn, dstr ve icr usllerini mkemmel bir ekilde ortaya koymasnda en byk millerden biri phesiz hi Sultan Veleddir. Onu Ulu rif elebi ve Dvne Mehmed elebi gibi mhim ahsiyetler takip eder.

Akn gerek hrriyet olduunu idrk eden, merkezinde ak bulunan, et-rafna da dalgalar hlinde ak yayan Hz. Mevlnay en iyi anlayan ve anla-tan Sultan Veled, Deldiim inciler o akp duran derydandr (Mesnev), bu kitap (Rebabnme) merd-i Hdnn (Hz.Mevlna) vgs iin yazlmtr. diyerek beslendii kayna aka belirtir.

Hakikaten Sultan Veledin yazd eserler incelenir, daha ok dikkatlere sunulur ve istifade edilirse babasnn izinde giden byk bir ahsiyet oldu-u hemen anlalacaktr.

Sultan Veled, Eer ak ile akn gam olmasayd, bu kadar gzel szleri kim syleyecek ve kim iitecekti. diyerek babasnn at ak ehrhnda y-ryecek, Rebbn, Cenb- Hdvendigra mahsus ve it olduunu bile-rek eserine rebabla balayacak ve adn Rebabnme koyacaktr. Rebabtaki iniltiyi neye nispetle daha da oaltarak

Konyada 2 Kasm 1312de Hakka yryen Sultan Veled, Hz. Mevlnaya kar duyduu hrmet, ballk ve yolunu gelitirmek iin harcad byk gayretin bir mkfat olarak babasnn kble tarafna yanna, adeta kucana tevd edilir. Bir bakma baba oul ney ve rebabla irad faaliyetlerini bir ba-ka hlde devam ettirmektedirler.

Sultan Veledin ve eserlerinin nemini idrakle Rebbnmeyi Osman-l Trkesine tercme eden merhum Hakk Erolunu rahmet ve minnetle anyor; gnmz harflerine aktaran sayn Amber Gneysel ile sadeletirerek yayna hazrlayan sayn smail Koaka kranlarm arz ediyorum. alma-dan bizi haberdar ederek eserin basmna vesile olan Trk Musikisini Ara-trma ve Tantma Grubu Mdr sayn Yrd.Do.Dr. Rahmi Oru Gvene teekkr de benim iin fs zevkli bir vazifedir.

iv

Rebabnme

dr. man zevk ve evkten ibarettir. buyuran Sultan Veledi rahmet, min-net ve kranla anyor, yolumuzu aydnlatacak Rebabnmesini ehl-i dik-katin nazarlarna takdim etmekten byk bir bahtiyarlk duyuyorum.

Vakt-i erfler hayrola

Dr. Mustafa IPANl Kltr ve Turizm Mdr

MTERCMN FADESCenab- Hakkn tevfikiyle tercmem 165 gnde hitama erdi. Birok kusur ve hatalar bulunaca muhakkaktr. nk brhan- kalemim gibi natamam bir lgat kitabndan baka mracaatgahm yoktur. Tercmenin btn arl- lisan hakkndaki sathi bilgime ykleniyordu. Bu gayr msait erait iinde byle etin bir ie girimek lgnca bir hareket saylrd. Bunu takdir etme-mi deildim. Hatta iin azameti karsnda rkp kalmtm. Fakat Allahn ltfu ve dostlarn teviki, sonra da cehaletim bana cesaret verdi. Balanan i baa kar. diyerek baladm. Hamdolsun baa kt. Birok kusurlaryla be-raber bir eser meydana geldi.

El zr inde kiramin nsi makbuln1Yzp gedm bu deryann yzndenEger dalsam muhakkak gark olurdum.

Mtercim Hakk Erolu.

1 zr insanlarn cmertleri katnda makbuldr.

Hz. Mevlnann 738. Vuslat Yldnm Uluslararas Anma Tren-leri kapsamnda gerekletirilecek olan Uluslararas Sultan Veled Sempozyumuyla tevafuk ederek dikkatlerinize sunduumuz bu eser iin emei geen herkese teekkr ediyorum.

Akta kemle erenler iin zevl yoktur. Devlet, Hakka vsl olann-

v

Sultan Veled

dr. man zevk ve evkten ibarettir. buyuran Sultan Veledi rahmet, min-net ve kranla anyor, yolumuzu aydnlatacak Rebabnmesini ehl-i dik-katin nazarlarna takdim etmekten byk bir bahtiyarlk duyuyorum.

Vakt-i erfler hayrola

Dr. Mustafa IPANl Kltr ve Turizm Mdr

MTERCMN FADESCenab- Hakkn tevfikiyle tercmem 165 gnde hitama erdi. Birok kusur ve hatalar bulunaca muhakkaktr. nk brhan- kalemim gibi natamam bir lgat kitabndan baka mracaatgahm yoktur. Tercmenin btn arl- lisan hakkndaki sathi bilgime ykleniyordu. Bu gayr msait erait iinde byle etin bir ie girimek lgnca bir hareket saylrd. Bunu takdir etme-mi deildim. Hatta iin azameti karsnda rkp kalmtm. Fakat Allahn ltfu ve dostlarn teviki, sonra da cehaletim bana cesaret verdi. Balanan i baa kar. diyerek baladm. Hamdolsun baa kt. Birok kusurlaryla be-raber bir eser meydana geldi.

El zr inde kiramin nsi makbuln1Yzp gedm bu deryann yzndenEger dalsam muhakkak gark olurdum.

Mtercim Hakk Erolu.

1 zr insanlarn cmertleri katnda makbuldr.

NSZAk lemine dair birok szler ve srlar vardr ki ifade ve anlatmlara s-maz. Hak Teala onlar rebab gibi sazlardan ortaya karr.

nsze Rebabnmeden alnan bu szlerle balamamz, kitabn mahiyeti-ne dair sz sylemenin zorluunu bir nebze olsun ifade edebilme abasdr. Bu nedenle srrna vakf olmann mkll aikr olan bu eserin ieriine dair deerlendirmeyi okuyucunun irfanna emanet etmekten baka bir yol olmadn dile getirmekle yetinmek gerekliliinin ho gryle karlanaca-n mit ediyoruz.

Eserin mahiyet ve muhtevasndan ziyade hazrlanma safhasna ilikin bir deerlendirmeyle sz Sultan Veled Hazretlerine brakmaya gayret edece-iz.

Yaklak bir buuk yl kadar nce, Yard. Do. Dr. Rahmi Oru Gven, yapt bir seminerde Rebabnmenin bir tercmesine ulatklarn ve sade-letirilmesi gerektiini dile getirdiinde yetersizliimize deil yol aanlarn kudretine yzmz evirdiimizden olsa gerek bu zor ie talip olduk. Ki-tabn bu gne kadar gzlerden sakl kalm olan Osmanlcas Dr. Eran -rak tarafndan ktphaneden bulunmu ve ilk okumas Amber Gneysel ta-rafndan gerekletirilmiti. Metin bize kadar ulat. lk almann ardndan metnin yeniden okunmas gerekliliini grdk ve tekrar okuyarak sadele-tirmeye gayret ettik. Metinleri sadeletirirken mmkn mertebe tercmeye sadk kalmaya altk. Cmleler bu gn kullandmz gramatik yap asn-dan problemli gibi de grnse tercmedeki haliyle aktarmaya gayret ettik. Metnin aslnda iaret edilen ayet ve hadisler ile baz Arapa ve Farsa blm-lerin Trkelerini bularak anlamlarn dipnotlarda vermeye altk.

Sadeletirme tamamlandktan sonra elimizdeki tercmeyi kitabn Farsa aslyla karlatrarak tercmenin gvenilirliini anlamaya gayret ettik. Olu-an imknlar bu konuda bizi fazlasyla rahatlatacak kadar ok noktada mu-kayese yapma frsat verdi. Her bir makalenin giri blmleri ve kitabn bir-ok blmnden birok beyit Farsasndan tetkik edildi. Ve kusurlaryla be-raber de olsa elinizdeki sadeletirilmi metin ortaya kt.

Elinizdeki bu eser Amerikadan, Afganistana kadar birok kiinin eme-iyle olutu. Her birinin ismini burada zikretme imkn olmasa da her birine ayr ayr ve gnlden teekkr ederiz.

Kitabn oluumundaki en byk etken elbette ki Rahmi Oru Gven oldu. O olmasayd bu gn rebabdan da Rebabnameden de bahsetmemiz belki mmkn olmayacakt. Yapm olduu almalarla tm dnyada re-babn namelerinin gnllere ulamasn salad gibi yapt tevik ve ger-ekletirdii faaliyetlerle de Rebabnamenin oluumuna vesile oldu. Kendi-sine teekkr etmek bizim amzdan cretkrlk saylr.

Rebabnmenin sadeletirilmi metninin oluturulmasnda en ok emei geen kii eim Fatma Koaktr. Osmanlca metnin okunmasndan, sadele-tirilmi metnin tetkikine kadar her aamada emeini benden esirgemedii ve ayrca alabilmem iin her trl skntya katlandndan dolay kendisine ne kadar teekkr etsem azdr.

Bu kitaba oka emek eden bir dier isim ise Emre Baarandr. Kitabn

vii

Sultan Veled

NSZAk lemine dair birok szler ve srlar vardr ki ifade ve anlatmlara s-maz. Hak Teala onlar rebab gibi sazlardan ortaya karr.

nsze Rebabnmeden alnan bu szlerle balamamz, kitabn mahiyeti-ne dair sz sylemenin zorluunu bir nebze olsun ifade edebilme abasdr. Bu nedenle srrna vakf olmann mkll aikr olan bu eserin ieriine dair deerlendirmeyi okuyucunun irfanna emanet etmekten baka bir yol olmadn dile getirmekle yetinmek gerekliliinin ho gryle karlanaca-n mit ediyoruz.

Eserin mahiyet ve muhtevasndan ziyade hazrlanma safhasna ilikin bir deerlendirmeyle sz Sultan Veled Hazretlerine brakmaya gayret edece-iz.

Yaklak bir buuk yl kadar nce, Yard. Do. Dr. Rahmi Oru Gven, yapt bir seminerde Rebabnmenin bir tercmesine ulatklarn ve sade-letirilmesi gerektiini dile getirdiinde yetersizliimize deil yol aanlarn kudretine yzmz evirdiimizden olsa gerek bu zor ie talip olduk. Ki-tabn bu gne kadar gzlerden sakl kalm olan Osmanlcas Dr. Eran -rak tarafndan ktphaneden bulunmu ve ilk okumas Amber Gneysel ta-rafndan gerekletirilmiti. Metin bize kadar ulat. lk almann ardndan metnin yeniden okunmas gerekliliini grdk ve tekrar okuyarak sadele-tirmeye gayret ettik. Metinleri sadeletirirken mmkn mertebe tercmeye sadk kalmaya altk. Cmleler bu gn kullandmz gramatik yap asn-dan problemli gibi de grnse tercmedeki haliyle aktarmaya gayret ettik. Metnin aslnda iaret edilen ayet ve hadisler ile baz Arapa ve Farsa blm-lerin Trkelerini bularak anlamlarn dipnotlarda vermeye altk.

Sadeletirme tamamlandktan sonra elimizdeki tercmeyi kitabn Farsa aslyla karlatrarak tercmenin gvenilirliini anlamaya gayret ettik. Olu-an imknlar bu konuda bizi fazlasyla rahatlatacak kadar ok noktada mu-kayese yapma frsat verdi. Her bir makalenin giri blmleri ve kitabn bir-ok blmnden birok beyit Farsasndan tetkik edildi. Ve kusurlaryla be-raber de olsa elinizdeki sadeletirilmi metin ortaya kt.

Elinizdeki bu eser Amerikadan, Afganistana kadar birok kiinin eme-iyle olutu. Her birinin ismini burada zikretme imkn olmasa da her birine ayr ayr ve gnlden teekkr ederiz.

Kitabn oluumundaki en byk etken elbette ki Rahmi Oru Gven oldu. O olmasayd bu gn rebabdan da Rebabnameden de bahsetmemiz belki mmkn olmayacakt. Yapm olduu almalarla tm dnyada re-babn namelerinin gnllere ulamasn salad gibi yapt tevik ve ger-ekletirdii faaliyetlerle de Rebabnamenin oluumuna vesile oldu. Kendi-sine teekkr etmek bizim amzdan cretkrlk saylr.

viii

Rebabnme

kapak tasarmndan tm dzenlemelerin yaplmasna ve hemen hemen her aamada emei olduka fazladr. Kendisine gnlden teekkrlerimi suna-rm.

Osmanlca blmlerin okunmasnda iinden kamadm her noktada yardmn esirgemeyen Prof. Dr. Yaar Aydemire de gnlden teekkr ederim. Onun destei olmasa metnin mkl blmlerini aamazdm.

Byk bir hogryle vakit ayrp Arapa blmlerin birounu okuyan Yrd. Do. Dr. brahim zaya da teekkr ederim.

Kitabn Farsa aslndan tetkikini yapmama imkn salayan mtercim Erturul Ertekine ve Yasemin Yancya, deerli arkadalarm Banafsheh Sayyada ve Behruz Dijuriana da ayr ayr teekkrler ederim. Rahmi Oru Gvenin gerekletirdii 66 Gn 66 Gece Sema programna katlp bana yardmc olan fakat isimlerini hatrlayamadm dier tm ranl arkadala-ra da teekkr ederim.

Ayrca kitabn imlasnn kontrolnde yardmlarn esirgemeyen retmen arkadalarm Osman Esmer ve Fatma Eri Hamzaya oka teekkrler ede-rim.

Ve nihayet kitabn yaynlanmasna imkn salayan Konya l Kltr ve Tu-rizm Mdr Sayn Mustafa pana da teekkrler ederim.

Burada ismini anamadmz ve emei geen tm herkese can gnlden teekkr ederim.

almamzn kusurlarnn ho grlmesi, rastlanan kusurlarn ksa za-manda giderilebilmesi dileiyle.

smail Koak

Rebabnmenin sadeletirilmi metninin oluturulmasnda en ok emei geen kii eim Fatma Koaktr. Osmanlca metnin okunmasndan, sadele-tirilmi metnin tetkikine kadar her aamada emeini benden esirgemedii ve ayrca alabilmem iin her trl skntya katlandndan dolay kendisine ne kadar teekkr etsem azdr.

Bu kitaba oka emek eden bir dier isim ise Emre Baarandr. Kitabn

kapak tasarmndan tm dzenlemelerin yaplmasna ve hemen hemen her aamada emei olduka fazladr. Kendisine gnlden teekkrlerimi suna-rm.

Osmanlca blmlerin okunmasnda iinden kamadm her noktada yardmn esirgemeyen Prof. Dr. Yaar Aydemire de gnlden teekkr ederim. Onun destei olmasa metnin mkl blmlerini aamazdm.

Byk bir hogryle vakit ayrp Arapa blmlerin birounu okuyan Yrd. Do. Dr. brahim zaya da teekkr ederim.

Kitabn Farsa aslndan tetkikini yapmama imkn salayan mtercim Erturul Ertekine ve Yasemin Yancya, deerli arkadalarm Banafsheh Sayyada ve Behruz Dijuriana da ayr ayr teekkrler ederim. Rahmi Oru Gvenin gerekletirdii 66 Gn 66 Gece Sema programna katlp bana yardmc olan fakat isimlerini hatrlayamadm dier tm ranl arkadala-ra da teekkr ederim.

Ayrca kitabn imlasnn kontrolnde yardmlarn esirgemeyen retmen arkadalarm Osman Esmer ve Fatma Eri Hamzaya oka teekkrler ede-rim.

Ve nihayet kitabn yaynlanmasna imkn salayan Konya l Kltr ve Tu-rizm Mdr Sayn Mustafa pana da teekkrler ederim.

Burada ismini anamadmz ve emei geen tm herkese can gnlden teekkr ederim.

almamzn kusurlarnn ho grlmesi, rastlanan kusurlarn ksa za-manda giderilebilmesi dileiyle.

smail Koak

REBABNMESultan Veled (k.s.s.)

An sz, insan ak eder.nsan da kadar salam olsa,

Bir saman p gibi kaldrr atar.

REBABNMESultan Veled (k.s.s.)

An sz, insan ak eder.nsan da kadar salam olsa,

Bir saman p gibi kaldrr atar.

2

Rebabnme

ayrldklar lemi hatrlama, gzelliini dnme ve o bulumann zevkini anarak asl vatanlarna dnme arzusuyla alarlar ki bilinir Hubbul-vatan minel-iman5 buyrulmutur.

zet olarak, hakikat gzyle baklnca, gerek manzum, gerek nesir btn sylediimiz ve syleyeceimiz, Adem (a.s.)in devrinden beri sylenen ve bundan byle de sylenecek olan szlerin hepsinin de birer istiare olduu grlr. Yoksa esas konunun ierii, gerekte, ne sylenmitir, (SAYFA 2) ne de sylenebilir.

O halde bu szlerin faydas nedir? Fayda udur ki, anlatlmas mmkn olmayan bu halin byk bir i ve nihayetsiz bir devlet olduunu syleye-rek herkesin talep ve rabetini o tarafa ynlendirebilmektir. Mesela, bali ol-mam bir ocua: Mahbubun dudaklar eker gibi tatldr. denilse, ocuk, kendi kendine bir kyas ve karm yapar, der ki: Mademki eker tatldr, mahbubun dudaklarnn da onun gibi tatl olmas gerekir. Halbuki, ocuk, bu zevki bali olmadan evvel duyamaz.

Bunun gibi, fakirliin nimeti ve o sonsuz gzelin gzellii, enbiya ve ev-liyann bu husustaki aklamalarnn hakikati de hakkyla bilinemez. Nasl ki demilerdir: Men lem yezuk lem yarif - Tatmayan bilemez.

(SAYFA 3)

5 Vatansevgisiimandandr.

(SAYFA 1)

YAZILI SEBEBBu srlarla dolu Mesnevi-i Manevinin yazl sebebi udur:

Gnl ehli kiilerden byk bir zat bu acizden, hakkmdaki sevgi ve iyi ni-yetine binaen, talep etti ve yol gsterdi. Dedi ki:

Hoca Senai Rahmetullah- Aleyhin lahinmesi vezninde bir kitap yaz-mtnz. mit ederim ki Cenab- Mevlana kaddese sirrahu hazretlerinin mesnevisi vezninde de dier bir eser vcuda getirirsiniz, bu suretle o vezne aina olan kardelerimizin de hatrlarn ho etmi olursunuz. nk Bi-nev ez ney1 vezni, onlarn tabiatnda okuya okuya birlemi, salamlam-tr.

Zaten yazdnz btn iirlerinizde Mevlana Hazretlerine benzemek, onun konularn ele almak ve incelemek amacn gtmektesiniz. Yazacanz bu yeni eserin, Mesnevi-i erif vezninde olmasyla da Hazrete tabi olma ve benzeme abas daha mkemmel olarak salanm olacaktr.

O zatn bu ynlendirmesini kabul ettim ve Rebabn, Cenab- Hdavendigara mahsus ve ait olduunu bildiim iin kitabma Rebab ile baladm.

Hazret-i Mevlana, Mesnevisinde buyurmulard ki: Ney, undan dolay ikayet ediyor: Kamlktan kesilmi, dostlarndan uzak derek garip kal-mtr.

Neyin sesinde bir inlemeden fazla ey yoktur. Rebabda ise bir ok inilti ve perianlk vardr. Rebabn btn malzemesi (deri, kl, tel ve ahap) gariptir. Her biri kendi vatanndan, kendi cinsinden ayrldklar iin inliyor ve feryat ediyorlar.

Demek oluyor ki Rebabdaki iniltiler, neyden daha ok ve daha eitlidir. Gerek neyde gerek rebabda vesairedeki inleme ve ikayetler, birer benzet-me, birer mecazdr. Bunlarn inleme ve ikayetleri hakikatte unun iindir ki: bunlar ezeli bilgi ierisinde zaten varlard.

Suret lemine gelince Eser olarak baka bir leme dtk, sanatkarn ma-nevi birlikteliinden ayrldk diye ikayet eder ve o birliktelik ve btnle tekrar kavumay isterler. Hakikatte ise, bunlar da birer istiaredir.

Gerek ney, gerekse rebabla kastedilen, aklar ve taliplerdir ki ahd elestte2de btn enbiya ve evliyann mukaddes ruhlaryla beraber me-hur hum cemun ledeyn muhdarn3 sz gereince o ilahn tertemiz huzurunda birletikten sonra yce ihbitu4 fermanna bal olarak ruhlar leminden maddi leme atldklar iin ney gibi, rebab gibi feryad ederler ve

1 "Dinleneyden"Hz.Mevlana'nnmesnevisininilkbeytininbalangkelimeleri.2 Araf 7/172HaniRabbin(ezelde)demoullarnnsulplerindenzrriyetlerinialm,onlarkendilerinekar

ahittutarak,BensizinRabbinizdeilmiyim?demiti.Onlarda,Evet,ahitolduk(kiRabbimizsin)demi-lerdi.Byleyapmamzkyametgn,Bizbundanhabersizdikdememeniziindir.

3 Yasin suresi 36/53Sadecekorkunbirsesolur.Birdebakarsn,hepsibirdentoplanphuzurumuzakarl-mlardr.

4 Bakara 2/38ninoradan(cennetten)hepiniz.Tarafmdansizebiryolgsterici(peygamber)gelirdekimonauyarsa,onlariinherhangibirkorkuyoktur,onlarzlmeyeceklerdirdedik.

3

Sultan Veled

ayrldklar lemi hatrlama, gzelliini dnme ve o bulumann zevkini anarak asl vatanlarna dnme arzusuyla alarlar ki bilinir Hubbul-vatan minel-iman5 buyrulmutur.

zet olarak, hakikat gzyle baklnca, gerek manzum, gerek nesir btn sylediimiz ve syleyeceimiz, Adem (a.s.)in devrinden beri sylenen ve bundan byle de sylenecek olan szlerin hepsinin de birer istiare olduu grlr. Yoksa esas konunun ierii, gerekte, ne sylenmitir, (SAYFA 2) ne de sylenebilir.

O halde bu szlerin faydas nedir? Fayda udur ki, anlatlmas mmkn olmayan bu halin byk bir i ve nihayetsiz bir devlet olduunu syleye-rek herkesin talep ve rabetini o tarafa ynlendirebilmektir. Mesela, bali ol-mam bir ocua: Mahbubun dudaklar eker gibi tatldr. denilse, ocuk, kendi kendine bir kyas ve karm yapar, der ki: Mademki eker tatldr, mahbubun dudaklarnn da onun gibi tatl olmas gerekir. Halbuki, ocuk, bu zevki bali olmadan evvel duyamaz.

Bunun gibi, fakirliin nimeti ve o sonsuz gzelin gzellii, enbiya ve ev-liyann bu husustaki aklamalarnn hakikati de hakkyla bilinemez. Nasl ki demilerdir: Men lem yezuk lem yarif - Tatmayan bilemez.

(SAYFA 3)

5 Vatansevgisiimandandr.

(SAYFA 1)

YAZILI SEBEBBu srlarla dolu Mesnevi-i Manevinin yazl sebebi udur:

Gnl ehli kiilerden byk bir zat bu acizden, hakkmdaki sevgi ve iyi ni-yetine binaen, talep etti ve yol gsterdi. Dedi ki:

Hoca Senai Rahmetullah- Aleyhin lahinmesi vezninde bir kitap yaz-mtnz. mit ederim ki Cenab- Mevlana kaddese sirrahu hazretlerinin mesnevisi vezninde de dier bir eser vcuda getirirsiniz, bu suretle o vezne aina olan kardelerimizin de hatrlarn ho etmi olursunuz. nk Bi-nev ez ney1 vezni, onlarn tabiatnda okuya okuya birlemi, salamlam-tr.

Zaten yazdnz btn iirlerinizde Mevlana Hazretlerine benzemek, onun konularn ele almak ve incelemek amacn gtmektesiniz. Yazacanz bu yeni eserin, Mesnevi-i erif vezninde olmasyla da Hazrete tabi olma ve benzeme abas daha mkemmel olarak salanm olacaktr.

O zatn bu ynlendirmesini kabul ettim ve Rebabn, Cenab- Hdavendigara mahsus ve ait olduunu bildiim iin kitabma Rebab ile baladm.

Hazret-i Mevlana, Mesnevisinde buyurmulard ki: Ney, undan dolay ikayet ediyor: Kamlktan kesilmi, dostlarndan uzak derek garip kal-mtr.

Neyin sesinde bir inlemeden fazla ey yoktur. Rebabda ise bir ok inilti ve perianlk vardr. Rebabn btn malzemesi (deri, kl, tel ve ahap) gariptir. Her biri kendi vatanndan, kendi cinsinden ayrldklar iin inliyor ve feryat ediyorlar.

Demek oluyor ki Rebabdaki iniltiler, neyden daha ok ve daha eitlidir. Gerek neyde gerek rebabda vesairedeki inleme ve ikayetler, birer benzet-me, birer mecazdr. Bunlarn inleme ve ikayetleri hakikatte unun iindir ki: bunlar ezeli bilgi ierisinde zaten varlard.

Suret lemine gelince Eser olarak baka bir leme dtk, sanatkarn ma-nevi birlikteliinden ayrldk diye ikayet eder ve o birliktelik ve btnle tekrar kavumay isterler. Hakikatte ise, bunlar da birer istiaredir.

Gerek ney, gerekse rebabla kastedilen, aklar ve taliplerdir ki ahd elestte2de btn enbiya ve evliyann mukaddes ruhlaryla beraber me-hur hum cemun ledeyn muhdarn3 sz gereince o ilahn tertemiz huzurunda birletikten sonra yce ihbitu4 fermanna bal olarak ruhlar leminden maddi leme atldklar iin ney gibi, rebab gibi feryad ederler ve

1 "Dinleneyden"Hz.Mevlana'nnmesnevisininilkbeytininbalangkelimeleri.2 Araf 7/172HaniRabbin(ezelde)demoullarnnsulplerindenzrriyetlerinialm,onlarkendilerinekar

ahittutarak,BensizinRabbinizdeilmiyim?demiti.Onlarda,Evet,ahitolduk(kiRabbimizsin)demi-lerdi.Byleyapmamzkyametgn,Bizbundanhabersizdikdememeniziindir.

3 Yasin suresi 36/53Sadecekorkunbirsesolur.Birdebakarsn,hepsibirdentoplanphuzurumuzakarl-mlardr.

4 Bakara 2/38ninoradan(cennetten)hepiniz.Tarafmdansizebiryolgsterici(peygamber)gelirdekimonauyarsa,onlariinherhangibirkorkuyoktur,onlarzlmeyeceklerdirdedik.

4

Rebabnme

meyve, yaprak ve aalardan her birine kerem ederek yiyecek ve giyecek verdin. Nar, elma, servi ve nardan her birini sevgiliyi giyindirir gibi ssle-din. Bahelerde, balarda, gllklerde her tarafa emeler, rmaklar akttn. Gklere, kalemsiz, frasz gneten, aydan ve yldzlardan yz eit iaret-ler nakettin.

10Hepsinde bir ok tesirler yarattn, her birine bir trl meguliyet ve vazife verdin. Yldzlardan kimi ululuk bah eder, kimi kklk eritirir. Onlar-dan vakit vakit doum, lm gibi sevin ve keder verici, uurlu ve uursuz eyler ortaya kar. Hepsi de senin saltanatnn hizmetileridir ki iyilik ve k-tle senin emrinle giderler. Her birine bir eit hediye bahetmisin! Haki-katte ise senden gayrs mevcut deildir.

15Gz olan herkes aka grr ki zahirde ve batnda senden gayr kimse yok-tur. Yerde ve gkte ancak seni grr ve btn uras senden ibaret olur. Bu dnyadan baka bize grnmeyen ne dnyalar vardr ki nispet olunur-sa, onlar birer derya, bizimki bir damladr. O cihanlar asl, bizim cihanmz onlarn ok da nemli olmayan bir paras gibidir. Bu cihan snrldr. Onla-rn ucu buca yoktur. O beka cihanlarndan ayr dtm de bu fani dnya-da onun iin alarm.

20Beni ltfuyla bu hicrandan kurtarsn, tez vakitte gene visaline erdirsin diye, ite rebab, inlerken namelerinde byle yz binlerle tespih terennm eder, dilsiz olduu halde Huday gizli gizli zikreder ve o zikri ariflerden baka-s iitemez.

Eer Huda seni de (yefgahune) anlayanlar srasna koyarsa eyann tespih-lerini o vakit ayanen grr ve duyarsn. Cenab- Hak buyuruyor ki: Ey za-hir limleri, srlarn aklamasn benimle ilimde ileri gidenlerden bakas bi-lemez.

25undan dolay ki Onlar, benim nurumla yaamaktadrlar. Her ne kadar tendeki can gibi gizli iseler de lemde eminlik ve salamlk bulmu olanlar o mertlerdir ki cmlesi de gnlden Hakka vasl olmulardr. Onlarda kl ka-dar varlk yoktur, hepsi de yokluk tarafna ynelmilerdir. Zaruri lmden evvel lmler, ply prty toplayp yokluk tarafna gtrmlerdir. Bunlar o sultanlardr ki kendilerinden getikleri iin Cenab- Hak, ilmini onlara ih-san eyledi ve onlarn zerinden uygulad.

30Bunlar, Cenab- Hakkn zat ve sfatndan dolay fani ve ilm-i ledne maden olmulardr. Bunlardan bakasn cahil bil! Her ne kadar kl krk yararlarsa da zahir ulemas bu ilimden mahrumdur. nk onlarn uursuz nefisleri lmemitir. nsanlar, ilm-i kesbiyi (gayretle elde edilen ilim) vakit vakit hem-cinslerinden renmiler, baya dnyann servet ve makam iin zahmet e-kerek her biri zevkinden olmulardr.

35lmi ancak halk avlamak, rtbe ve makam, mevki kazanmak maksadyla -renmiler, kuyunun dibine dalmlar, orada kalmlardr. Bunlarn d gr-nleri doan gibi gsterilidir. Fakat hakikatte bunlar kedi gibi fare avclardr.

BSMLLAHRRAHMANRRAHM

MAKALE 1Bu erh, unu beyan edecektir ki u erefli ve in min eyin ill yusebbihu bi hamdih6 ayet-i kerimesi gereince yerin, gn btn zerreleri Cenab- Hakk tespih etmektedirler. Btn eya, tespih ediyor olunca, rebabn da tespih edenlerden olmas lazm gelir. nk rebab da bir eydir. u kadar var ki onun tespihini ancak gnl ehli olanlar (ruhaniler, arifler) duyar. Ehl-i zahir ise onu alg ve elence kabilinden dinlerler.

Bu makale, unu da anlatacaktr ki, Allhu nrus semvti vel ard7 ayet-i kerimesi gereince; btn eya, Cenab- Hakkn nuru ve parltsyla doludur. Daha dorusu, Cenab- Haktan baka hibir ey mevcut deildir, btn varlk ondan ibarettir.

u kadar ki, Hak Teala Hazretleri kemal-i gayretinden tlsmclk ve gz-baclk etmitir. Bundan dolay yaknlarn en yaknn, biz, uzaklarn en uza- grr ve akta olan hakikatleri gizli sanrz. Halbuki onlar, meydana ge-lilerindeki mkemmelliklerinden dolay (son derece akta olduklarndan) sakl ve gizli grnmektedirler.

Bu makalede u da sylenecektir: Knt kenzen mahfiyyen...8 Hadis-i Kutsisi delaletiyle, btn varlk aktan ibarettir, btn lem aktan domu, aktan vcuda gelmitir. Hayr, er, fayda, zarar hlasa herey talepten (mu-habbetten) hasl olmutur.

Talep olmasayd hi bir ey vcut bulmazd. Talepler de akn paralarn-dandr. Bundan dolay, kesin bilgiyle bilindi ki lem, aktan vcuda gelmi ve ak ile ayakta durmaktadr. Nasl ki demilerdir:

BEYTGer ak nebdi u gam ak nebdiendn suhan-i nagz ki gofti ki endi?Tercme: Eer ak ile akn gam olmasayd, bu kadar gzel szleri kim syleyecek ve kim iitecekti?

Rebabn iniltisinden, sesinden her trl ak nktelerini dinleyin. Daima in-leyerek ve seslenerek der ki Ya Rabbi! Ya Rabbi!Ya Rabbi! Yaratan ve ben-zersiz olan sensin, her istediini yardmcya muhta olmadan yaratrsn. Bu dnyay bizim iin yarattn.Ve zerine gnl cezbedici naklar ektin. Gay-retinle balar icat ettin ve cmlesini rem balar gibi ssledin. (SAYFA 4) Gl,

6 sra suresi 17/44Yedigk,yervebunlarniindebulunanlarAllahtespihederler.Hereyonuhamdiletes-piheder.Ancak,sizonlarntespihlerinianlamazsnz.O,halmdir(hemencezalandrmaz,mhletverir),okbalayandr.

7 Nur suresi 24/35 Allah,gklerinveyerinnurudur.Onunnurununtemsiliudur:Duvardabirhcre;iindebirkandil,kandildebircamfnsiinde.Fnssankiincigibiparlayanbiryldz.Mbarekbiraatan,nedo-uya,nedebatyaaitolanzeytinaacndantututurulur.Buaacnya,atedokunmasabileneredeyseaydnlatacak(kadarberrak)tr.Nurstnenur.Allah,dilediikimseyinurunailetir.Allah,insanlariinmisallerverir.Allah,hereyihakkylabilendir.

8 Hadis-i Kutsi, Kntkenzenmahfiyyenfeahbebtenunefefehalektelhalkaliuref(Bengizlibirhazineidimbilinmekliimimuradettimvebuhalkhalkeyledimkibilineyim.)

5

Sultan Veled

meyve, yaprak ve aalardan her birine kerem ederek yiyecek ve giyecek verdin. Nar, elma, servi ve nardan her birini sevgiliyi giyindirir gibi ssle-din. Bahelerde, balarda, gllklerde her tarafa emeler, rmaklar akttn. Gklere, kalemsiz, frasz gneten, aydan ve yldzlardan yz eit iaret-ler nakettin.

10Hepsinde bir ok tesirler yarattn, her birine bir trl meguliyet ve vazife verdin. Yldzlardan kimi ululuk bah eder, kimi kklk eritirir. Onlar-dan vakit vakit doum, lm gibi sevin ve keder verici, uurlu ve uursuz eyler ortaya kar. Hepsi de senin saltanatnn hizmetileridir ki iyilik ve k-tle senin emrinle giderler. Her birine bir eit hediye bahetmisin! Haki-katte ise senden gayrs mevcut deildir.

15Gz olan herkes aka grr ki zahirde ve batnda senden gayr kimse yok-tur. Yerde ve gkte ancak seni grr ve btn uras senden ibaret olur. Bu dnyadan baka bize grnmeyen ne dnyalar vardr ki nispet olunur-sa, onlar birer derya, bizimki bir damladr. O cihanlar asl, bizim cihanmz onlarn ok da nemli olmayan bir paras gibidir. Bu cihan snrldr. Onla-rn ucu buca yoktur. O beka cihanlarndan ayr dtm de bu fani dnya-da onun iin alarm.

20Beni ltfuyla bu hicrandan kurtarsn, tez vakitte gene visaline erdirsin diye, ite rebab, inlerken namelerinde byle yz binlerle tespih terennm eder, dilsiz olduu halde Huday gizli gizli zikreder ve o zikri ariflerden baka-s iitemez.

Eer Huda seni de (yefgahune) anlayanlar srasna koyarsa eyann tespih-lerini o vakit ayanen grr ve duyarsn. Cenab- Hak buyuruyor ki: Ey za-hir limleri, srlarn aklamasn benimle ilimde ileri gidenlerden bakas bi-lemez.

25undan dolay ki Onlar, benim nurumla yaamaktadrlar. Her ne kadar tendeki can gibi gizli iseler de lemde eminlik ve salamlk bulmu olanlar o mertlerdir ki cmlesi de gnlden Hakka vasl olmulardr. Onlarda kl ka-dar varlk yoktur, hepsi de yokluk tarafna ynelmilerdir. Zaruri lmden evvel lmler, ply prty toplayp yokluk tarafna gtrmlerdir. Bunlar o sultanlardr ki kendilerinden getikleri iin Cenab- Hak, ilmini onlara ih-san eyledi ve onlarn zerinden uygulad.

30Bunlar, Cenab- Hakkn zat ve sfatndan dolay fani ve ilm-i ledne maden olmulardr. Bunlardan bakasn cahil bil! Her ne kadar kl krk yararlarsa da zahir ulemas bu ilimden mahrumdur. nk onlarn uursuz nefisleri lmemitir. nsanlar, ilm-i kesbiyi (gayretle elde edilen ilim) vakit vakit hem-cinslerinden renmiler, baya dnyann servet ve makam iin zahmet e-kerek her biri zevkinden olmulardr.

35lmi ancak halk avlamak, rtbe ve makam, mevki kazanmak maksadyla -renmiler, kuyunun dibine dalmlar, orada kalmlardr. Bunlarn d gr-nleri doan gibi gsterilidir. Fakat hakikatte bunlar kedi gibi fare avclardr.

BSMLLAHRRAHMANRRAHM

MAKALE 1Bu erh, unu beyan edecektir ki u erefli ve in min eyin ill yusebbihu bi hamdih6 ayet-i kerimesi gereince yerin, gn btn zerreleri Cenab- Hakk tespih etmektedirler. Btn eya, tespih ediyor olunca, rebabn da tespih edenlerden olmas lazm gelir. nk rebab da bir eydir. u kadar var ki onun tespihini ancak gnl ehli olanlar (ruhaniler, arifler) duyar. Ehl-i zahir ise onu alg ve elence kabilinden dinlerler.

Bu makale, unu da anlatacaktr ki, Allhu nrus semvti vel ard7 ayet-i kerimesi gereince; btn eya, Cenab- Hakkn nuru ve parltsyla doludur. Daha dorusu, Cenab- Haktan baka hibir ey mevcut deildir, btn varlk ondan ibarettir.

u kadar ki, Hak Teala Hazretleri kemal-i gayretinden tlsmclk ve gz-baclk etmitir. Bundan dolay yaknlarn en yaknn, biz, uzaklarn en uza- grr ve akta olan hakikatleri gizli sanrz. Halbuki onlar, meydana ge-lilerindeki mkemmelliklerinden dolay (son derece akta olduklarndan) sakl ve gizli grnmektedirler.

Bu makalede u da sylenecektir: Knt kenzen mahfiyyen...8 Hadis-i Kutsisi delaletiyle, btn varlk aktan ibarettir, btn lem aktan domu, aktan vcuda gelmitir. Hayr, er, fayda, zarar hlasa herey talepten (mu-habbetten) hasl olmutur.

Talep olmasayd hi bir ey vcut bulmazd. Talepler de akn paralarn-dandr. Bundan dolay, kesin bilgiyle bilindi ki lem, aktan vcuda gelmi ve ak ile ayakta durmaktadr. Nasl ki demilerdir:

BEYTGer ak nebdi u gam ak nebdiendn suhan-i nagz ki gofti ki endi?Tercme: Eer ak ile akn gam olmasayd, bu kadar gzel szleri kim syleyecek ve kim iitecekti?

Rebabn iniltisinden, sesinden her trl ak nktelerini dinleyin. Daima in-leyerek ve seslenerek der ki Ya Rabbi! Ya Rabbi!Ya Rabbi! Yaratan ve ben-zersiz olan sensin, her istediini yardmcya muhta olmadan yaratrsn. Bu dnyay bizim iin yarattn.Ve zerine gnl cezbedici naklar ektin. Gay-retinle balar icat ettin ve cmlesini rem balar gibi ssledin. (SAYFA 4) Gl,

6 sra suresi 17/44Yedigk,yervebunlarniindebulunanlarAllahtespihederler.Hereyonuhamdiletes-piheder.Ancak,sizonlarntespihlerinianlamazsnz.O,halmdir(hemencezalandrmaz,mhletverir),okbalayandr.

7 Nur suresi 24/35 Allah,gklerinveyerinnurudur.Onunnurununtemsiliudur:Duvardabirhcre;iindebirkandil,kandildebircamfnsiinde.Fnssankiincigibiparlayanbiryldz.Mbarekbiraatan,nedo-uya,nedebatyaaitolanzeytinaacndantututurulur.Buaacnya,atedokunmasabileneredeyseaydnlatacak(kadarberrak)tr.Nurstnenur.Allah,dilediikimseyinurunailetir.Allah,insanlariinmisallerverir.Allah,hereyihakkylabilendir.

8 Hadis-i Kutsi, Kntkenzenmahfiyyenfeahbebtenunefefehalektelhalkaliuref(Bengizlibirhazineidimbilinmekliimimuradettimvebuhalkhalkeyledimkibilineyim.)

6

Rebabnme

(SAYFA 5) yleyse, bunlara doan deme, kedi de! nk kedi tabiatldrlar. On-larn av faredir. Kedi cinsi, damlarda ve dallarda srekli ku tutmaz. Ey h-ner sahibi, ekli brak da manaya bak! Ve onlar kedi say!

40 Hlasa, onlar doan olamaz, olsa olsa kedi olurlar. nk daimi avlar fare-dir. Zahir limleri, Kuran glerinin yettii kadar tefsir ve takdir etmiler-dir. Batn limleri de tefsir etmilerdir. Hakka yakinen iman eden bunlardr. Her trl anlam ve yorumu bilen, ancak Cenab- Haktr. Ondan baka hi-bir kimse bunu bilemez. Zahir limleri yle zannederler ki evliya, Hakkn gayrdr. Hakikatte onlarn nur- mutlak olduklarn anlayamazlar.

45 Hak Teala Hazretleriyle velileri arasna ikilik smaz. Burada benlik ve sen-lik yoktur. Her mfessir kendi bilgisine itimat ederek iktidarnn derecesine gre Kuran tefsir etmitir. Fakat bu tefsir (derinlemesine ve hakikatiyle an-layanlarn tefsiri) ondan ayrdr: O, cisim; bu, candr. Kuran- Kerimin her ayetinde batni manalar vardr. Her mfessir bir batna klavuzlanmtr. Za-hir limleri, nc kademeden ileri gidemedikleri halde,

50 batn ulemas, yedinci kademeye kadar ilerlemiler ve hakikat bunlar tara-fndan kefolunmutur. Bunlara aklanan srlar, lisanla anlatlamaz. Halk, ancak onun adn duyabilir. Suretten ge, yzn mana tarafna evir ki dos-tu dmandan ayrt edebilsin.

Biliniz ki hisleriyle hareket eden limlerin ellerine gayb nurundan bir ey gememitir. nk onlarn hisleri naridir, gizli srlar nasl anlayabilirler?

55 Nari olan kulaklar iin eyann tespihlerini iitmeye imkan yoktur. Halkn btn hisleri naridir. Bundan dolay benzersiz yaratann gzelliine kar perdelidirler. Hepsinin de ehvetleri ve zevkleri nari, canlar ebedi ruhla ilin-tisizdir. Taatle ihlas, bizim bakr ruhlarmz altn edecek kimyalardr. Yz-n samimiyetle ve tamamen Bari-i Teala Hazretleri ynne dndrrsen, narn nur olur.

60 Veyahut Hak erlerinden sana bir armaan (bir himmet) ererse cismanilikten kurtulur, saf nur olursun. Onlarn baklaryla narn nur olur, her dikenin-den yzlerce glistan ortaya kar. O ihsan sayesinde (abdal) zmresine da-hil ve binian olarak gayb erlerine kavuursun, yerde, gkte ne kadar mev-cudat varsa, zerrelerinin tespihlerini aikar olarak iitirsin, gzlerin perde-siz olarak Hak Teala Hazretlerini grr, vcudunun her zerresinden yzler-ce gne parldar.

65 nsan, cin, huri, melek iki cihanda da seninle var olur. Bendelikten kurtula-rak sultan, cisminden soyutlanarak saf can olursun.

Bu bahsin haddi ve payan yoktur. Geri dn de tekrar rebab ile demsaz ol!

(SAYFA 6) Artk ona kulak ver, Hudann zikrini onun iniltilerinden dinle! Bunu Cenab- Hak kendi kelamnda buyurmutur ki Herey, cangnlden bizi tespih eder.9

9 sra Suresi 17/44 Yedigk,yervebunlarniindebulunanlarAllahtespihederler.HereyOnuhamdile

70Ya, kuru, engin, yksek yani her ey onu tespih ederse, phe yoktur ki re-bab da, onun paralar da bir eydir. Geri rebab grnte bir tek eydir. Fakat onun bir ok paradan olutuu malumdur. Rebab terennm ederken paralarndan herbirinin ayr ayr zikir ve tespihlerine kulak ver! Eer ru-hunda gizlenmi bir kulaa sahip deilsen, ondan alelade bir ses, bir lk-tan baka bir ey duyamazsn.

75Rebab, inlemeleriyle der ki: Biz testilere benzeriz, sen safa deryassn! Bizim canmz sana baldr. Ey canlarn can!

Bize cemalini perdesiz olarak gster. Biz, seninle doluyuz, fakat sen bizden gizlisin, ltfunla bu gizlilii bize aka gster.

Rebab, gece gndz yrekten byle akne feryatlar eder. Ve bundan hi zahmet ve yorgunluk duymaz. Balk denizin suyundan doyar usanr m? Arslana, avlanmadan bkknlk, usan gelir mi?

80nk baln hayat su iledir. Susuz kald zaman ac eker, hatta lr. te rebab, dilsiz ve harfsiz olarak ehl-i safaya byle yzlerce eit ince szler sy-ler. Aka dair szlere nihayet olmad halde o, bu deryay kucaklam, ku-atmtr.

Kainatta ne varsa, alt, st, gk, yer, n, arka, tamamen ve yalnz aktan vcu-da gelmitir. Aa, yukar, yer ve gk hep akn mahsuldr.

85u hikmete binaen ki Hak Teala Hazretlerinin varl biline. Cenab- Hak, hadis-i kudsisinde knt kenzen mahfiyyen feahbebt en urife fehalektl-halka lien uraf10 buyurmutur. Ben kainat unun iin yarattm ki Kudre-tim ve ilmim zahir ola. Benim emrimle yokluk bunun iin var oldu, lemdeki hadsiz hesapsz mahluklar bu hikmetten dolay yaratld. Yeni yeni ortaya -kan btn hadiseler benim emrimle vcuda gelmektedir.

90Mahluklar cmlesinden dnyada vakit vakit oluan gizli, ak eyler. Yiye-cek, iecek, giyecek, kadn, erkek, kle, hizmeti hlasa bunlara benzeyen her ey talep sonucu deil midir? Talepsiz vcut bulmalar mmkn m-dr? yi, kt her ey talepten domutur ve domaktadr. Kara, ak, mavi her ne varsa tamamiyle talep mahsuldr. unu da bilin ki talep dediimiz ey de akn bir parasdr ve akn ileleri iinde sonsuz deerler ve stn-lkler gizlidir. (SAYFA 7)

95Talep, ak deryasndan bir damla veya madenden ufak bir paradr. phe-siz, damla denizin asldr. Bundan dolay talebinde akn asl olmas lazm gelir. Biliniz ki her ne varsa btn aktan meydana gelmitir. Akta kema-le erenler iin zeval yoktur. Hakikatte ak asldr, lem onun paralarnn bir sonucu. Sen paralarn paralarn brak da asla talip ol! Ta ki asl gibi ebedi

tespiheder.Ancak,sizonlarntespihlerinianlamazsnz.O,halmdir(hemencezalandrmaz,mhletverir),okbalayandr.

10 Hadis-i kutsi:Bengizlibirhazineidimbilinmekliimimuradettimvebuhalkhalkeyledimkibilineyim.

7

Sultan Veled

(SAYFA 5) yleyse, bunlara doan deme, kedi de! nk kedi tabiatldrlar. On-larn av faredir. Kedi cinsi, damlarda ve dallarda srekli ku tutmaz. Ey h-ner sahibi, ekli brak da manaya bak! Ve onlar kedi say!

40 Hlasa, onlar doan olamaz, olsa olsa kedi olurlar. nk daimi avlar fare-dir. Zahir limleri, Kuran glerinin yettii kadar tefsir ve takdir etmiler-dir. Batn limleri de tefsir etmilerdir. Hakka yakinen iman eden bunlardr. Her trl anlam ve yorumu bilen, ancak Cenab- Haktr. Ondan baka hi-bir kimse bunu bilemez. Zahir limleri yle zannederler ki evliya, Hakkn gayrdr. Hakikatte onlarn nur- mutlak olduklarn anlayamazlar.

45 Hak Teala Hazretleriyle velileri arasna ikilik smaz. Burada benlik ve sen-lik yoktur. Her mfessir kendi bilgisine itimat ederek iktidarnn derecesine gre Kuran tefsir etmitir. Fakat bu tefsir (derinlemesine ve hakikatiyle an-layanlarn tefsiri) ondan ayrdr: O, cisim; bu, candr. Kuran- Kerimin her ayetinde batni manalar vardr. Her mfessir bir batna klavuzlanmtr. Za-hir limleri, nc kademeden ileri gidemedikleri halde,

50 batn ulemas, yedinci kademeye kadar ilerlemiler ve hakikat bunlar tara-fndan kefolunmutur. Bunlara aklanan srlar, lisanla anlatlamaz. Halk, ancak onun adn duyabilir. Suretten ge, yzn mana tarafna evir ki dos-tu dmandan ayrt edebilsin.

Biliniz ki hisleriyle hareket eden limlerin ellerine gayb nurundan bir ey gememitir. nk onlarn hisleri naridir, gizli srlar nasl anlayabilirler?

55 Nari olan kulaklar iin eyann tespihlerini iitmeye imkan yoktur. Halkn btn hisleri naridir. Bundan dolay benzersiz yaratann gzelliine kar perdelidirler. Hepsinin de ehvetleri ve zevkleri nari, canlar ebedi ruhla ilin-tisizdir. Taatle ihlas, bizim bakr ruhlarmz altn edecek kimyalardr. Yz-n samimiyetle ve tamamen Bari-i Teala Hazretleri ynne dndrrsen, narn nur olur.

60 Veyahut Hak erlerinden sana bir armaan (bir himmet) ererse cismanilikten kurtulur, saf nur olursun. Onlarn baklaryla narn nur olur, her dikenin-den yzlerce glistan ortaya kar. O ihsan sayesinde (abdal) zmresine da-hil ve binian olarak gayb erlerine kavuursun, yerde, gkte ne kadar mev-cudat varsa, zerrelerinin tespihlerini aikar olarak iitirsin, gzlerin perde-siz olarak Hak Teala Hazretlerini grr, vcudunun her zerresinden yzler-ce gne parldar.

65 nsan, cin, huri, melek iki cihanda da seninle var olur. Bendelikten kurtula-rak sultan, cisminden soyutlanarak saf can olursun.

Bu bahsin haddi ve payan yoktur. Geri dn de tekrar rebab ile demsaz ol!

(SAYFA 6) Artk ona kulak ver, Hudann zikrini onun iniltilerinden dinle! Bunu Cenab- Hak kendi kelamnda buyurmutur ki Herey, cangnlden bizi tespih eder.9

9 sra Suresi 17/44 Yedigk,yervebunlarniindebulunanlarAllahtespihederler.HereyOnuhamdile

70Ya, kuru, engin, yksek yani her ey onu tespih ederse, phe yoktur ki re-bab da, onun paralar da bir eydir. Geri rebab grnte bir tek eydir. Fakat onun bir ok paradan olutuu malumdur. Rebab terennm ederken paralarndan herbirinin ayr ayr zikir ve tespihlerine kulak ver! Eer ru-hunda gizlenmi bir kulaa sahip deilsen, ondan alelade bir ses, bir lk-tan baka bir ey duyamazsn.

75Rebab, inlemeleriyle der ki: Biz testilere benzeriz, sen safa deryassn! Bizim canmz sana baldr. Ey canlarn can!

Bize cemalini perdesiz olarak gster. Biz, seninle doluyuz, fakat sen bizden gizlisin, ltfunla bu gizlilii bize aka gster.

Rebab, gece gndz yrekten byle akne feryatlar eder. Ve bundan hi zahmet ve yorgunluk duymaz. Balk denizin suyundan doyar usanr m? Arslana, avlanmadan bkknlk, usan gelir mi?

80nk baln hayat su iledir. Susuz kald zaman ac eker, hatta lr. te rebab, dilsiz ve harfsiz olarak ehl-i safaya byle yzlerce eit ince szler sy-ler. Aka dair szlere nihayet olmad halde o, bu deryay kucaklam, ku-atmtr.

Kainatta ne varsa, alt, st, gk, yer, n, arka, tamamen ve yalnz aktan vcu-da gelmitir. Aa, yukar, yer ve gk hep akn mahsuldr.

85u hikmete binaen ki Hak Teala Hazretlerinin varl biline. Cenab- Hak, hadis-i kudsisinde knt kenzen mahfiyyen feahbebt en urife fehalektl-halka lien uraf10 buyurmutur. Ben kainat unun iin yarattm ki Kudre-tim ve ilmim zahir ola. Benim emrimle yokluk bunun iin var oldu, lemdeki hadsiz hesapsz mahluklar bu hikmetten dolay yaratld. Yeni yeni ortaya -kan btn hadiseler benim emrimle vcuda gelmektedir.

90Mahluklar cmlesinden dnyada vakit vakit oluan gizli, ak eyler. Yiye-cek, iecek, giyecek, kadn, erkek, kle, hizmeti hlasa bunlara benzeyen her ey talep sonucu deil midir? Talepsiz vcut bulmalar mmkn m-dr? yi, kt her ey talepten domutur ve domaktadr. Kara, ak, mavi her ne varsa tamamiyle talep mahsuldr. unu da bilin ki talep dediimiz ey de akn bir parasdr ve akn ileleri iinde sonsuz deerler ve stn-lkler gizlidir. (SAYFA 7)

95Talep, ak deryasndan bir damla veya madenden ufak bir paradr. phe-siz, damla denizin asldr. Bundan dolay talebinde akn asl olmas lazm gelir. Biliniz ki her ne varsa btn aktan meydana gelmitir. Akta kema-le erenler iin zeval yoktur. Hakikatte ak asldr, lem onun paralarnn bir sonucu. Sen paralarn paralarn brak da asla talip ol! Ta ki asl gibi ebedi

tespiheder.Ancak,sizonlarntespihlerinianlamazsnz.O,halmdir(hemencezalandrmaz,mhletverir),okbalayandr.

10 Hadis-i kutsi:Bengizlibirhazineidimbilinmekliimimuradettimvebuhalkhalkeyledimkibilineyim.

8

Rebabnme

kalasn. yi bil ki paralarn kalcl yoktur.

100 Paralar, glge gibidir; gelir, geer. Fakat asl, gne gibidir; yksek ve da-imdir. Sanat eseri, nihayet fanidir. Ancak onlarn grnmeyen sanatkar s-rekli ve ebedidir. Ne mutlu ona ki sanatkara talip oldu da dnya iin din su-yunu dkp telef etmedi. nk sanatkar yannda, can iin ebedi safa, min-netsiz ihsan vardr. O safa arabnn ve sarholuunun ba ars yoktur. Ona bir can veren, binini alr.

105 Orada yn olmayan bir lem seyredersin ki bu dnya onun yannda bir kat-re gibi kalr. O lemde bu geici hayat, ebediyyet kazanr. Bu vefasz dnya-da ise, vefa cefa ile erbet, zehir ile nimet, ceza ile ltuf, kahrla rahat, elem-le etir.

MAKALE 2Bu makalede unlar beyan olunacaktr:

Ak, bir taraftan kr, dier taraftan ikayeti gerektirir. Vcudu tahrib et-mesi, yrek yakmas, tutkununu rsva etmesi yznden ikayeti; holuu, sarholuu, iki lemden feragat, nurlar ve srlar ummann dalgalandrmas, sonsuz hayat ve bitmeyen zevke arac olmas ynlerinden kr gerektirir. Bakn hangisine derse ona gre. Eziyet ve mihnet cihetine derse ika-yeti, hazine ve saadet safhasyla ilgilenirse kr gerekli klar. Dikkat eder-sen grrsn ki her ey byledir. Hurufat, sanat vesaire. Hep byle iki taraf-ldr. Sevilir, sevilmez taraflar vardr. Mesela ilim tahsili zahmet ve meak-kat bakmndan ikayeti, fayda ve zevk bakmndan da kr icab ettirir. Me-sela arab; acl, fena kokusu ve haram olmas, ienleri rezil etmesi yzn-den ikayeti; zevk ve nee vermesi yznden kr icab ettirir. Mesela ila; tatszl, kokusu, tiksindirici olmas cihetinden ikayete; hastaln gideril-mesi ve shhati iade etmesi bakmndan kre zemin hazrlar. Bu misalleri di-lediiniz kadar oaltabilirsiniz. Fakat aklar nazarnda byle iki tarafl ey yoktur. Onlara her ey kr sebebidir.

(SAYFA 8) Yanlarnda iyi, kt; iman, kfr eittir. Her iki hal de onlar Hakka ulatrr. nk onlar bizzat Hakka alet olmulardr. Onlarn hareketleri Haktandr, kendilerinden deil. Ama ak olmayanlar byle deildir. kr onlar hakknda kemal, gnah ise noksandr. kr onlar Hakka yaklatr-d gibi gnah da Haktan uzaklatrr.

Ak lemine dair bir ok szler ve srlar vardr ki ifade ve anlatmlara s-maz. Hak Teala onlar rebab gibi sazlardan ortaya karr. Aklar bu esra-r onlarn seslerinden anlayarak dertlerine derman ederler. Ey hret sahibi, dnyada iyi, kt, ya, kuru ne varsa

110Cmlesinde krle ikayet gizlenmitir. Kiminde az, kiminde ok. Bir ksm zevk ve nee bir ksm da keder ve mihnettir.

Yars tatl ve iyi, yars da ac ve ktdr. Bunlardan hangisi gzne iliir-se ondan haber verirsin. Eer iyi tesadf ederse kr, fenaya rast gelirse i-kayet edersin.

115Bazen iyi tarafn grerek memnun, bazen de fena tarafn grerek dertli olur-sun. nk bulunan her eyin yars nee, yars kederdir. Mutluluk ksm, cennet aalarndan kopmu bir dal, keder ksm da cehennem ateinden ve dumanndan bir paradr. Cenab- Hak bu dnyada her ikisinden de rnek-ler vermitir. Ta ki faydan, zararn anlayasn. Btn eyada bunu grrsn. Bazen kabul, bazen red.

120Dnyada zahmetsiz hazine (emeksiz nimet) yoktur. lim de tekrar tekrar okumakla elde edilir. Dikkatin bizzat ilme ynelince sever, imrenirsin. Na-sl elde edileceini dnnce de, kolay olmadn anlayarak, vazgemek istersin. Yalnz ilim deil, her ey byledir. Bir taraftan kabul, dier taraftan red. Fakat bu haller aktan doarsa, ak bir ahs, k da onun aleti olursa, o vakit her iki tarafa da kr gerekir. her ikisi de vuslata erdirir.

9

Sultan Veled

kalasn. yi bil ki paralarn kalcl yoktur.

100 Paralar, glge gibidir; gelir, geer. Fakat asl, gne gibidir; yksek ve da-imdir. Sanat eseri, nihayet fanidir. Ancak onlarn grnmeyen sanatkar s-rekli ve ebedidir. Ne mutlu ona ki sanatkara talip oldu da dnya iin din su-yunu dkp telef etmedi. nk sanatkar yannda, can iin ebedi safa, min-netsiz ihsan vardr. O safa arabnn ve sarholuunun ba ars yoktur. Ona bir can veren, binini alr.

105 Orada yn olmayan bir lem seyredersin ki bu dnya onun yannda bir kat-re gibi kalr. O lemde bu geici hayat, ebediyyet kazanr. Bu vefasz dnya-da ise, vefa cefa ile erbet, zehir ile nimet, ceza ile ltuf, kahrla rahat, elem-le etir.

MAKALE 2Bu makalede unlar beyan olunacaktr:

Ak, bir taraftan kr, dier taraftan ikayeti gerektirir. Vcudu tahrib et-mesi, yrek yakmas, tutkununu rsva etmesi yznden ikayeti; holuu, sarholuu, iki lemden feragat, nurlar ve srlar ummann dalgalandrmas, sonsuz hayat ve bitmeyen zevke arac olmas ynlerinden kr gerektirir. Bakn hangisine derse ona gre. Eziyet ve mihnet cihetine derse ika-yeti, hazine ve saadet safhasyla ilgilenirse kr gerekli klar. Dikkat eder-sen grrsn ki her ey byledir. Hurufat, sanat vesaire. Hep byle iki taraf-ldr. Sevilir, sevilmez taraflar vardr. Mesela ilim tahsili zahmet ve meak-kat bakmndan ikayeti, fayda ve zevk bakmndan da kr icab ettirir. Me-sela arab; acl, fena kokusu ve haram olmas, ienleri rezil etmesi yzn-den ikayeti; zevk ve nee vermesi yznden kr icab ettirir. Mesela ila; tatszl, kokusu, tiksindirici olmas cihetinden ikayete; hastaln gideril-mesi ve shhati iade etmesi bakmndan kre zemin hazrlar. Bu misalleri di-lediiniz kadar oaltabilirsiniz. Fakat aklar nazarnda byle iki tarafl ey yoktur. Onlara her ey kr sebebidir.

(SAYFA 8) Yanlarnda iyi, kt; iman, kfr eittir. Her iki hal de onlar Hakka ulatrr. nk onlar bizzat Hakka alet olmulardr. Onlarn hareketleri Haktandr, kendilerinden deil. Ama ak olmayanlar byle deildir. kr onlar hakknda kemal, gnah ise noksandr. kr onlar Hakka yaklatr-d gibi gnah da Haktan uzaklatrr.

Ak lemine dair bir ok szler ve srlar vardr ki ifade ve anlatmlara s-maz. Hak Teala onlar rebab gibi sazlardan ortaya karr. Aklar bu esra-r onlarn seslerinden anlayarak dertlerine derman ederler. Ey hret sahibi, dnyada iyi, kt, ya, kuru ne varsa

110Cmlesinde krle ikayet gizlenmitir. Kiminde az, kiminde ok. Bir ksm zevk ve nee bir ksm da keder ve mihnettir.

Yars tatl ve iyi, yars da ac ve ktdr. Bunlardan hangisi gzne iliir-se ondan haber verirsin. Eer iyi tesadf ederse kr, fenaya rast gelirse i-kayet edersin.

115Bazen iyi tarafn grerek memnun, bazen de fena tarafn grerek dertli olur-sun. nk bulunan her eyin yars nee, yars kederdir. Mutluluk ksm, cennet aalarndan kopmu bir dal, keder ksm da cehennem ateinden ve dumanndan bir paradr. Cenab- Hak bu dnyada her ikisinden de rnek-ler vermitir. Ta ki faydan, zararn anlayasn. Btn eyada bunu grrsn. Bazen kabul, bazen red.

120Dnyada zahmetsiz hazine (emeksiz nimet) yoktur. lim de tekrar tekrar okumakla elde edilir. Dikkatin bizzat ilme ynelince sever, imrenirsin. Na-sl elde edileceini dnnce de, kolay olmadn anlayarak, vazgemek istersin. Yalnz ilim deil, her ey byledir. Bir taraftan kabul, dier taraftan red. Fakat bu haller aktan doarsa, ak bir ahs, k da onun aleti olursa, o vakit her iki tarafa da kr gerekir. her ikisi de vuslata erdirir.

10

Rebabnme

125 Hastalk da salk da ak visale erdirmek hususunda beraberdir. Bu sfat klarn zelliidir. Bakalarnda bulunmaz. Nasl olur ki istenmeyenler ayn zamanda istensin. yi de kt de her ey k iin ilerleme vastasdr. k olmayanlar iin fena, fenadr. k olmayanlar iin iyi eyler faydaldr, fakat fena eyler onu visalden men eder. Eer bu noktada nurlu bir uur elde edebilirsen, dikenler, yannda glen olur.

130 Artk bunlar brak da rebab dinle! Bak ne diyor! Birok nkteler...

(SAYFA 9) Bazen der ki: Byklk nimettir. bazen de der: Cehennemdir, bela-dr. bazen der: an ve byklkte ben Sleyman gibiyim. bazen de der: Karncadan da deersizim. bazen der: Hakikatte iki lem benden ibaret. bazen de der: Ben fani bir vcudum. bazen der: Ondan (Cenab- Hakdan) iki yz hazineye sahibim. bazen de der: eyrek hazineye bile sahip dei-lim.

135 Bazen der: Ben, suyu tatl bir ummanm. bazen de der: Susuzluktan l-yorum. bazen vuslattan, grmekten dem vurur; bazen de ayrlktan ika-yet eder. Bazen sevinten kabna smaz olur, bazen de dosttan uzak dtm diye yaslara batar. Bazen kr, bazen ikayet eder, onlarn her birini en ince ayrntsna kadar anlatabilir. Rebabn derisi der: Ben etten ayrldm. Ltfen, germeyin bana acyn!

140 Kllar der: Ben kuyruktan kesileli beri hicran atnn ayaklar altnda ine-niyor, mahvoluyorum. Demiri (telleriyle ubuklar) der: Hkm-i kaza beni madenden ihra edeli her dem gam atelerine atlrm. Ateten knca da mtemadiyen dlrm, bama, srtma, enseme her taraftan eki darbe-leri yaar. Ta ki rebab zerine ben de deri gibi gerileyim de kr ve ikayet-te onunla bir olaym.

145 Ta ki aziz dostlardan ayr dtmz iin gurbet ellerde hazin hazin bir-likte alayalm. Her birimiz kendi cinsiyle sohbet temennisinde bulunsun ki Cenab- Haktan derdimize derman erisin. Rebabn ahab ksm da yle der: Biz aa zerinde taze, ya dallar idik, her sene meyveler verirdik. im-di garib dtk de onun iin alayp inleriz. Bizim boyanp yaklmamz ciha-n tututurdu. Canlar iinde yeni bir cihan meydana getirdi.

150 nk Cenab- Hak bize ruhun srlarn buldurttu ki o ne lisana sar, ne de aklamaya. O esrar, aklara, bizden, dilsiz olduumuz halde, namelerimiz vastasyla eriir. Cenab- Hak, rebab gibi, aklarn dertlerine derman olacak yz eit saz ortaya karmtr. Ta ki onlar bu srlar onlarn namelerinden dinleyerek anlasnlar. Bir limi, bizim inlemelerimizden dolay alar grr-sen, elini gsne koy, dilini bana ek.

155 Biz, zlem ateinin erhini dinleyecek kulak, ayrlk ateiyle yanm sine is-teriz. Bu hale kendinden gemi olanlardan bakas dahil olamaz. Hak yo-lunda gizlenenlerden bakasnda akl yoktur. Hudann aknda Trk, Arap, Rum bizim yanmzdadr. Gerek mmin, gerek kafir, gerek iyi, gerek kt herkes kendi srlarn bizden renir. Herkesle hemdem olduk. Yrimiz hep-

sini de bizim krmza ortak etti.

160Aka ynelince hepsi de bizim gibi ak tuzana tutuldu. Biz, ak tellalyz. Salla! abuk olun! Rahat terk edin, belaya gelin! nk rahat, mihnettedir. Davay brak da derdin tadn kar!

(SAYFA 10) Canann mahallesindeki at izlerini gr de gayret atn o dergaha doru sr! Bu figan ve feryatlar unun bunun iin deildir.

Demir ne, tahta ne? Onlar brak!

165Ben onlar hakiki derdimi aklamaya vesile olsun diye syledim. Ey oul! Haberdar isen bizim halimize bak! Biz zaten Allahn bilgisi dahilinde mev-cut idik. imdi cisim olduumuza bakma; o zaman saf ve temiz bir ruh idik. Bizim vatanmz o sonsuz visal iken kaza ve kader gerektirdi, ayrlk orta-ya kt. imdi o visale hasretimizden inler, her zaman ta yrekten onun iin alarz. Bizim feryadmz kervann g zamann ilan eden anlara benzer. Hal diliyle durmakszn deriz ki:

170Ey yolcu, yoluna devam et! Konak yerinde kalma ki oras varlacak yer de-ildir. Dnyada geip gittiin bu kadar menzillerden hangisi hatrnda kal-mtr?

11

Sultan Veled

125 Hastalk da salk da ak visale erdirmek hususunda beraberdir. Bu sfat klarn zelliidir. Bakalarnda bulunmaz. Nasl olur ki istenmeyenler ayn zamanda istensin. yi de kt de her ey k iin ilerleme vastasdr. k olmayanlar iin fena, fenadr. k olmayanlar iin iyi eyler faydaldr, fakat fena eyler onu visalden men eder. Eer bu noktada nurlu bir uur elde edebilirsen, dikenler, yannda glen olur.

130 Artk bunlar brak da rebab dinle! Bak ne diyor! Birok nkteler...

(SAYFA 9) Bazen der ki: Byklk nimettir. bazen de der: Cehennemdir, bela-dr. bazen der: an ve byklkte ben Sleyman gibiyim. bazen de der: Karncadan da deersizim. bazen der: Hakikatte iki lem benden ibaret. bazen de der: Ben fani bir vcudum. bazen der: Ondan (Cenab- Hakdan) iki yz hazineye sahibim. bazen de der: eyrek hazineye bile sahip dei-lim.

135 Bazen der: Ben, suyu tatl bir ummanm. bazen de der: Susuzluktan l-yorum. bazen vuslattan, grmekten dem vurur; bazen de ayrlktan ika-yet eder. Bazen sevinten kabna smaz olur, bazen de dosttan uzak dtm diye yaslara batar. Bazen kr, bazen ikayet eder, onlarn her birini en ince ayrntsna kadar anlatabilir. Rebabn derisi der: Ben etten ayrldm. Ltfen, germeyin bana acyn!

140 Kllar der: Ben kuyruktan kesileli beri hicran atnn ayaklar altnda ine-niyor, mahvoluyorum. Demiri (telleriyle ubuklar) der: Hkm-i kaza beni madenden ihra edeli her dem gam atelerine atlrm. Ateten knca da mtemadiyen dlrm, bama, srtma, enseme her taraftan eki darbe-leri yaar. Ta ki rebab zerine ben de deri gibi gerileyim de kr ve ikayet-te onunla bir olaym.

145 Ta ki aziz dostlardan ayr dtmz iin gurbet ellerde hazin hazin bir-likte alayalm. Her birimiz kendi cinsiyle sohbet temennisinde bulunsun ki Cenab- Haktan derdimize derman erisin. Rebabn ahab ksm da yle der: Biz aa zerinde taze, ya dallar idik, her sene meyveler verirdik. im-di garib dtk de onun iin alayp inleriz. Bizim boyanp yaklmamz ciha-n tututurdu. Canlar iinde yeni bir cihan meydana getirdi.

150 nk Cenab- Hak bize ruhun srlarn buldurttu ki o ne lisana sar, ne de aklamaya. O esrar, aklara, bizden, dilsiz olduumuz halde, namelerimiz vastasyla eriir. Cenab- Hak, rebab gibi, aklarn dertlerine derman olacak yz eit saz ortaya karmtr. Ta ki onlar bu srlar onlarn namelerinden dinleyerek anlasnlar. Bir limi, bizim inlemelerimizden dolay alar grr-sen, elini gsne koy, dilini bana ek.

155 Biz, zlem ateinin erhini dinleyecek kulak, ayrlk ateiyle yanm sine is-teriz. Bu hale kendinden gemi olanlardan bakas dahil olamaz. Hak yo-lunda gizlenenlerden bakasnda akl yoktur. Hudann aknda Trk, Arap, Rum bizim yanmzdadr. Gerek mmin, gerek kafir, gerek iyi, gerek kt herkes kendi srlarn bizden renir. Herkesle hemdem olduk. Yrimiz hep-

sini de bizim krmza ortak etti.

160Aka ynelince hepsi de bizim gibi ak tuzana tutuldu. Biz, ak tellalyz. Salla! abuk olun! Rahat terk edin, belaya gelin! nk rahat, mihnettedir. Davay brak da derdin tadn kar!

(SAYFA 10) Canann mahallesindeki at izlerini gr de gayret atn o dergaha doru sr! Bu figan ve feryatlar unun bunun iin deildir.

Demir ne, tahta ne? Onlar brak!

165Ben onlar hakiki derdimi aklamaya vesile olsun diye syledim. Ey oul! Haberdar isen bizim halimize bak! Biz zaten Allahn bilgisi dahilinde mev-cut idik. imdi cisim olduumuza bakma; o zaman saf ve temiz bir ruh idik. Bizim vatanmz o sonsuz visal iken kaza ve kader gerektirdi, ayrlk orta-ya kt. imdi o visale hasretimizden inler, her zaman ta yrekten onun iin alarz. Bizim feryadmz kervann g zamann ilan eden anlara benzer. Hal diliyle durmakszn deriz ki:

170Ey yolcu, yoluna devam et! Konak yerinde kalma ki oras varlacak yer de-ildir. Dnyada geip gittiin bu kadar menzillerden hangisi hatrnda kal-mtr?

12

Rebabnme

MAKALE 3Bu makale unu bildirecektir:

Adem evlatlar yokluk leminden varlk lemine gelinceye kadar hadsiz, hesapsz ve eit eit menzillerden gemilerdir. lk menzilleri toprak olma-lardr. Topraktan sonra bitki oldular. Bitkiler leminde de bir takm menzil-lerden getiler. Otu hayvan yedi, hayvan oldu.

Hayvan insan yedi, insan oldu. Burada da bir ok menzillere urad. Ev-vela nutfe oldu, sonra alka oldu, sonra muda oldu, nihayet azas gelierek ve suret balayarak insan oldu. Anasnn karnndan ktktan sonra bir md-det stle gdaland, sonra ekmek, sonra et daha sonra trl yiyeceklerle bes-lendi. Bu yolculuu srasnda da birok haller ve deiimler geirdi. Hali, ekli, ahlk ve tabiat gnden gne deiip gelierek btn yaam artlarn tayan mkemmel bir insan oldu. Bali olup da akl kemale erdii vakit, ge-irdii deiimlerin, urad menzillerin bir oklarn unuttu. Aklnda ka-lanlardan da nefret etti. O hallerin, o menzillerin hi biri de ona ho grn-mez oldu.

u halde insan, bugn iinde bulunduu menzili de ho grmemeli; nk onlar gibi bu da geecektir. Bu hal ve bu menzilde evvelkiler gibi naho ve sevimsiz grnecektir.

Ey ademolu! Sen evvel kat cisim idin. Sonra bitki, daha sonra hayvan ol-dun. Ot iken, seni merada hayvan yedi, sen de otlayan hayvanlara dndn. Sonra o hayvan insan yedi. Bu defa da hayvanlktan kurtularak insan oldun.

175 Ana rahminde iken gdan, kanla kark maddelerdi. Oradan hayat bulup ktktan sonra evvela stle, sonra ekmek, et ve her trl yemeklerle beslen-din, akl ve idrakin kemale erinceye kadar saysz menzillerden geerek b-lu ana erdin.

(SAYFA 11) imdi o menzillerden hibiri hatrnda yok; ruhun hepsini toz silker gibi silkti. O menziller tamamyla hatrndan kt. O menziller ki haddizatn-da irkin olduklar halde sana gzel grnmlerdi.

180 imdi onlardan biri hatrna gelince akll bir insann deliden rkt gibi rkyorsun. Mesela, anne st sence istenen ve cann gibi sevilen bir ey iken nihayet reddedilen ve istenmez oldu. Sevilenken sevilmeyen oldu. im-di onu hatrlaynca miden bulanr, isen derhal kusarsn. ocuklara kara-rak yapacan elence, oyun vesaire hep byledir.

185 ocuklar gibi maskaralk yapmaktan ekinir, hatta onu ocuun yapsa dahi, dversin. Sana o vakit gzel grnen eyler imdi irkin oldu. yice bil ki, bu dnp dolama, koup seirtmelerde bu emirlik, hatta padiahlkta, bu ss-l giyisiler, deerli talarla ssl talar, muaa (gsterili) debdebelerde, elhasl, gnl baladn her eyde isterse saltanat taht olsun hepsi de sana irkin grnecektir. Her ne kadar nce tercih edilir ve sekin grnmler-se de.

190 Sonunda bunlar brakarak o tarafa (ahiret tarafna) kotuun zaman, bunla-

r da umursamayacaksn! Bu ilerden de sana nefret gelecek, bu glenler bi-rer diken grnecektir. Kk ocuklarn oyunlarnn, akllar kemale eren byk insanlara ho grnmedii gibi... te bu dnya halknn ciddi ile-ri de bykler yannda byle hakir ve deersizdir. Cihan halknn kavga ve grlts, cihann padiahl, refah sahiplerinin keyifli hayatlar ve zevkleri

195gnl ehillerinin yannda ocuk oyuncaklar gibi kymetsiz, topraa katlm llerden farkszdr. O menzillerden geerken sana ac eyler eker gibi tat-l grnmt. Bunun gibi irkin eyler de gzel grnm, onlara olan ra-betin gnden gne artmt.

Seni onlardan men etmeye imkan yoktu. nk onlara olan akn, sana on-lar gzel gstermiti. Fakat ak yok olunca onlarn irkinliini herkes gr-d ve anlad.

200te iinde bulunduun menzil de byledir. Daha byk bir menzile erdiin zaman, evvelkiler gibi, bu menzil de sana irkin grnecektir. Evvel Kabe gibi makbul iken sonra kilise gibi istenmez olacaktr. Bu sihirbaz dnya hile-baz bir kocakardr. vesine aldanma! Hile yapmak iin kendini bezer durur. Bu kt maksatl hilebazn szne kulak verme! nk Cenab- Hak Kuran- Keriminde: ennemel haytud duny leibun ve lehvun... 11 buyurmutur. Lehv ve laab insana ho grnr.

205Bu kocakar sihir ve efsunla kendini gen gsterir. Fakat bu, hilebazlktr. Bu dnya seni daha ne vakte kadar aldatacaktr?

Artk uyan da bu gaddardan uzaklamaya bak! Evvel katettiin menziller de byle ssl ve gsteriliydi. Sana sahte paralar altn gstermiler, iblisi huri diye methetmilerdi.

(SAYFA 12) Bu sahtekar kocakar, sahte paralar gerek para diye srer. Bu hilesiy-le senin belki yz defa cann yakmtr.

210Artk kendine gel de bundan byle aldanma, t ki zerine hakikat gnein-den bir parlt dsn. O nur sebebiyle bu zulmetten kurtulasn, iblisten ya-kan kurtarp hrriyete kavuasn. ocukluundan bluuna ve ihtiyarlk ana kadar uradn menzillerden her biri, senin yannda bir cihan dee-rinde idi. Onlar zehir olduklar halde sana bal grnmlerdi. O menzillerin irkinliklerini getikten sonra anladn. Bulunmakta olduun bu menzilden de ge de yoluna devam et!

215Seferde menziller konaklama yeri deildir. Orada yerleip kalmak isteyen, krdr, yersizdir. Bu dnya, urayp geilecek bir menzil olduysa, artk ona

11 Hadid suresi 57/20Bilinki,dnyahayatancakbiroyun,birelence,birss,aranzdakarlklbirvnme,okmalveevlatsahibiolmayarndanibarettir.(Nihayethepsiyokolurgider).Tpkyle:Biryamurki,bitirdiibitkiiftilerinhounagider.Sonrakurumayayztutardasenonusararmolarakgrrsn.Sonradaerpolur.Ahiretteise(dnyadakiamelegreya)etinbirazapve(ya)Allahnmafiretverzasvardr.Dnyahayat,aldanmetandanbakabireydeildir.

13

Sultan Veled

MAKALE 3Bu makale unu bildirecektir:

Adem evlatlar yokluk leminden varlk lemine gelinceye kadar hadsiz, hesapsz ve eit eit menzillerden gemilerdir. lk menzilleri toprak olma-lardr. Topraktan sonra bitki oldular. Bitkiler leminde de bir takm menzil-lerden getiler. Otu hayvan yedi, hayvan oldu.

Hayvan insan yedi, insan oldu. Burada da bir ok menzillere urad. Ev-vela nutfe oldu, sonra alka oldu, sonra muda oldu, nihayet azas gelierek ve suret balayarak insan oldu. Anasnn karnndan ktktan sonra bir md-det stle gdaland, sonra ekmek, sonra et daha sonra trl yiyeceklerle bes-lendi. Bu yolculuu srasnda da birok haller ve deiimler geirdi. Hali, ekli, ahlk ve tabiat gnden gne deiip gelierek btn yaam artlarn tayan mkemmel bir insan oldu. Bali olup da akl kemale erdii vakit, ge-irdii deiimlerin, urad menzillerin bir oklarn unuttu. Aklnda ka-lanlardan da nefret etti. O hallerin, o menzillerin hi biri de ona ho grn-mez oldu.

u halde insan, bugn iinde bulunduu menzili de ho grmemeli; nk onlar gibi bu da geecektir. Bu hal ve bu menzilde evvelkiler gibi naho ve sevimsiz grnecektir.

Ey ademolu! Sen evvel kat cisim idin. Sonra bitki, daha sonra hayvan ol-dun. Ot iken, seni merada hayvan yedi, sen de otlayan hayvanlara dndn. Sonra o hayvan insan yedi. Bu defa da hayvanlktan kurtularak insan oldun.

175 Ana rahminde iken gdan, kanla kark maddelerdi. Oradan hayat bulup ktktan sonra evvela stle, sonra ekmek, et ve her trl yemeklerle beslen-din, akl ve idrakin kemale erinceye kadar saysz menzillerden geerek b-lu ana erdin.

(SAYFA 11) imdi o menzillerden hibiri hatrnda yok; ruhun hepsini toz silker gibi silkti. O menziller tamamyla hatrndan kt. O menziller ki haddizatn-da irkin olduklar halde sana gzel grnmlerdi.

180 imdi onlardan biri hatrna gelince akll bir insann deliden rkt gibi rkyorsun. Mesela, anne st sence istenen ve cann gibi sevilen bir ey iken nihayet reddedilen ve istenmez oldu. Sevilenken sevilmeyen oldu. im-di onu hatrlaynca miden bulanr, isen derhal kusarsn. ocuklara kara-rak yapacan elence, oyun vesaire hep byledir.

185 ocuklar gibi maskaralk yapmaktan ekinir, hatta onu ocuun yapsa dahi, dversin. Sana o vakit gzel grnen eyler imdi irkin oldu. yice bil ki, bu dnp dolama, koup seirtmelerde bu emirlik, hatta padiahlkta, bu ss-l giyisiler, deerli talarla ssl talar, muaa (gsterili) debdebelerde, elhasl, gnl baladn her eyde isterse saltanat taht olsun hepsi de sana irkin grnecektir. Her ne kadar nce tercih edilir ve sekin grnmler-se de.

190 Sonunda bunlar brakarak o tarafa (ahiret tarafna) kotuun zaman, bunla-

r da umursamayacaksn! Bu ilerden de sana nefret gelecek, bu glenler bi-rer diken grnecektir. Kk ocuklarn oyunlarnn, akllar kemale eren byk insanlara ho grnmedii gibi... te bu dnya halknn ciddi ile-ri de bykler yannda byle hakir ve deersizdir. Cihan halknn kavga ve grlts, cihann padiahl, refah sahiplerinin keyifli hayatlar ve zevkleri

195gnl ehillerinin yannda ocuk oyuncaklar gibi kymetsiz, topraa katlm llerden farkszdr. O menzillerden geerken sana ac eyler eker gibi tat-l grnmt. Bunun gibi irkin eyler de gzel grnm, onlara olan ra-betin gnden gne artmt.

Seni onlardan men etmeye imkan yoktu. nk onlara olan akn, sana on-lar gzel gstermiti. Fakat ak yok olunca onlarn irkinliini herkes gr-d ve anlad.

200te iinde bulunduun menzil de byledir. Daha byk bir menzile erdiin zaman, evvelkiler gibi, bu menzil de sana irkin grnecektir. Evvel Kabe gibi makbul iken sonra kilise gibi istenmez olacaktr. Bu sihirbaz dnya hile-baz bir kocakardr. vesine aldanma! Hile yapmak iin kendini bezer durur. Bu kt maksatl hilebazn szne kulak verme! nk Cenab- Hak Kuran- Keriminde: ennemel haytud duny leibun ve lehvun... 11 buyurmutur. Lehv ve laab insana ho grnr.

205Bu kocakar sihir ve efsunla kendini gen gsterir. Fakat bu, hilebazlktr. Bu dnya seni daha ne vakte kadar aldatacaktr?

Artk uyan da bu gaddardan uzaklamaya bak! Evvel katettiin menziller de byle ssl ve gsteriliydi. Sana sahte paralar altn gstermiler, iblisi huri diye methetmilerdi.

(SAYFA 12) Bu sahtekar kocakar, sahte paralar gerek para diye srer. Bu hilesiy-le senin belki yz defa cann yakmtr.

210Artk kendine gel de bundan byle aldanma, t ki zerine hakikat gnein-den bir parlt dsn. O nur sebebiyle bu zulmetten kurtulasn, iblisten ya-kan kurtarp hrriyete kavuasn. ocukluundan bluuna ve ihtiyarlk ana kadar uradn menzillerden her biri, senin yannda bir cihan dee-rinde idi. Onlar zehir olduklar halde sana bal grnmlerdi. O menzillerin irkinliklerini getikten sonra anladn. Bulunmakta olduun bu menzilden de ge de yoluna devam et!

215Seferde menziller konaklama yeri deildir. Orada yerleip kalmak isteyen, krdr, yersizdir. Bu dnya, urayp geilecek bir menzil olduysa, artk ona

11 Hadid suresi 57/20Bilinki,dnyahayatancakbiroyun,birelence,birss,aranzdakarlklbirvnme,okmalveevlatsahibiolmayarndanibarettir.(Nihayethepsiyokolurgider).Tpkyle:Biryamurki,bitirdiibitkiiftilerinhounagider.Sonrakurumayayztutardasenonusararmolarakgrrsn.Sonradaerpolur.Ahiretteise(dnyadakiamelegreya)etinbirazapve(ya)Allahnmafiretverzasvardr.Dnyahayat,aldanmetandanbakabireydeildir.

14

Rebabnme

gnl vermek ocukluk olur. Ona meyil balamak krlkten, cahillikten do-ar. hlas ile ibadet ve takvadan bakas hatadr. Yr! Bu alak dnyadan kurtul ki iblise ve eytana malup olmayasn. Sonunda yerin cehennem ol-masn, bela ve zillet yznden cennetten mahrum kalmayasn.

220 Dnyaya az balan ki kolay kurtulasn. Bu varlk kuyusundan ipsiz srayp kurtulmak mmkn deildir. Mademki ondan (Cenab- Haktan) saka tulu-mu gibi dolusun, neden taknlk ederek yzn una buna dndrrsn? Hakkn elinde bir oyuncak gibisin! Hareketlerin ve durgunluun tamamyla ve daima ondandr. Cisminin, cannn zindelii o Hayy- Kayyumdandr, akl ve imann da onunla ayakta durmaktadr.

225 Onun iradesi ynelmedike vcudunda bir damar hareket edemez. Fiillerin ve hareketlerin, daima ondandr. Sen rman zerinde akp giden bir saman p gibisin. Uykun, uyanman, yiyip imen, hastaln, saln, hayrn ve errin, hepsi de esrara vakf olan Hak Tealadandr. Gzn a, iyi bak! B-tn varln ondan ibaret olduunu aka grrsn! ki dnyada saf, tortu, i ve kabuk, hasl her ey odur.

230 yleyse kendini brak da ona balan! Varl ve benlii kknden sk at! T ki sen o olasn ve benliinden kurtulasn, cannn deerini canann hazine-sine katasn! Bu manann erhi lisana smaz. yleyse bunu brak da rebab dinlemeye ko!

MAKALE 4Bu makalede u zikredilecektir:

Her ne kadar rebabdan herkesin dinledii, ayn ses ise de anladklar mana ayn deildir.

(SAYFA 13) Herkes ondan kendi derdinin almn dinler. O bir tek sesten bir-birine benzeyen yzbinlerce mana anlalr. Nasl ki, bahar mevsimi, mad-desi ve dili olmad halde onun feyziyle aalarda, meyvelerde trl trl renkler ve lezzetler meydana geliyor ve Cenab- Hakkn kusursuz gzellii o muhtelif suretlerde kendisini gsteriyor. Cenab- Hak btn lemleri ya-ratt ve terbiye etti.

Karncadan Sleymana varncaya kadar her mevcut, kabiliyetlerinin sevi-yesine gre, ondan zellikler ve nitelikler devirirler.

Bundan dolay Sani-i Teala Hazretlerinin yznn seyrini sanatnda ara-mak, bulmak ve grmek gerekir.

Fakat bu gr hissi deil, ilmi ve aklidir; enbiya ve evliya Cenab- Hakk bizzat kendisinden tandlar ve o tecellide fani ve tasarruf sahibi oldular. De-nize dklen bir testi su gibi. Bu su, denize karr gider, belirsiz olur; fakat yok olmaz. Belki derya ile birletii iin deryann kendisi olur. te bunun gibi didar, ilim ve marifette insan o mertebeye eritirir ki eserin araclna ihtiya olmakszn sanaty grr.

Onun (Rebabn, yahut Hudann) tizi, yle gze keman ekiyor ki sadasnn tizi de, pesi de insan mest ediyor. Byk kk btn cihan halk onun in-lemelerinden neeyle comutur.

235Herkes onun sesinden kendi mutluluunu, kendi derdini dinler. Her biri sr-dan ayr grr. Herkes o sesten ayr bir hisse alr, kula baka bir ks-sa dinler. Herkes, yz binlerce halk onun sesinden sze gerek duymadan- kendi emelini anlar. lk bahar gibi yz binlerce eitli aa, eki, tatl trl meyveler verir. Onun verimliliiyle her tarafta yzlerce glenler, dikenler meydana gelir, dnyada ba ve meyvelerin ard arkas kesilmez.

240Dikenden hurmaya kadar, herey, ilk baharn geliiyle nee dolar. Hudann nurundan da yeryz, gkyz, insan ile cinnin akl ve nefisleri de ayn su-retle faydalanr. Cenab- Hak, lemi -gerek iyi gerek kt- herkesi pay sahi-bi etmek iin yaratt.

Herkese ayr bir varlk, baka bir zellik verdi. Kiminden arap, kiminden sarholuk meydana getirdi. Semadaki aylar, gneler, yldzlar; yerde bulu-nan byk kk btn mahluklar,

245hepsi de varl ondan devirdiler, her biri layk olduu mertebeye eriti, Cenab- Perverdigar, herkesi liyakatlar derecesinde ve kabiliyetleri nispe-tinde besliyor, her birine muhtelif iler grdryor: Elifbann farkl harfle-ri gibi.

Her eyin geliimi ve can ondandr, hareket ve durgunluk hepsi onun em-riyledir. Kimi dev gibi yerin altnda saklanm, kimi Hazret-i sa gibi gkle-re kmtr.

15

Sultan Veled

gnl vermek ocukluk olur. Ona meyil balamak krlkten, cahillikten do-ar. hlas ile ibadet ve takvadan bakas hatadr. Yr! Bu alak dnyadan kurtul ki iblise ve eytana malup olmayasn. Sonunda yerin cehennem ol-masn, bela ve zillet yznden cennetten mahrum kalmayasn.

220 Dnyaya az balan ki kolay kurtulasn. Bu varlk kuyusundan ipsiz srayp kurtulmak mmkn deildir. Mademki ondan (Cenab- Haktan) saka tulu-mu gibi dolusun, neden taknlk ederek yzn una buna dndrrsn? Hakkn elinde bir oyuncak gibisin! Hareketlerin ve durgunluun tamamyla ve daima ondandr. Cisminin, cannn zindelii o Hayy- Kayyumdandr, akl ve imann da onunla ayakta durmaktadr.

225 Onun iradesi ynelmedike vcudunda bir damar hareket edemez. Fiillerin ve hareketlerin, daima ondandr. Sen rman zerinde akp giden bir saman p gibisin. Uykun, uyanman, yiyip imen, hastaln, saln, hayrn ve errin, hepsi de esrara vakf olan Hak Tealadandr. Gzn a, iyi bak! B-tn varln ondan ibaret olduunu aka grrsn! ki dnyada saf, tortu, i ve kabuk, hasl her ey odur.

230 yleyse kendini brak da ona balan! Varl ve benlii kknden sk at! T ki sen o olasn ve benliinden kurtulasn, cannn deerini canann hazine-sine katasn! Bu manann erhi lisana smaz. yleyse bunu brak da rebab dinlemeye ko!

MAKALE 4Bu makalede u zikredilecektir:

Her ne kadar rebabdan herkesin dinledii, ayn ses ise de anladklar mana ayn deildir.

(SAYFA 13) Herkes ondan kendi derdinin almn dinler. O bir tek sesten bir-birine benzeyen yzbinlerce mana anlalr. Nasl ki, bahar mevsimi, mad-desi ve dili olmad halde onun feyziyle aalarda, meyvelerde trl trl renkler ve lezzetler meydana geliyor ve Cenab- Hakkn kusursuz gzellii o muhtelif suretlerde kendisini gsteriyor. Cenab- Hak btn lemleri ya-ratt ve terbiye etti.

Karncadan Sleymana varncaya kadar her mevcut, kabiliyetlerinin sevi-yesine gre, ondan zellikler ve nitelikler devirirler.

Bundan dolay Sani-i Teala Hazretlerinin yznn seyrini sanatnda ara-mak, bulmak ve grmek gerekir.

Fakat bu gr hissi deil, ilmi ve aklidir; enbiya ve evliya Cenab- Hakk bizzat kendisinden tandlar ve o tecellide fani ve tasarruf sahibi oldular. De-nize dklen bir testi su gibi. Bu su, denize karr gider, belirsiz olur; fakat yok olmaz. Belki derya ile birletii iin deryann kendisi olur. te bunun gibi didar, ilim ve marifette insan o mertebeye eritirir ki eserin araclna ihtiya olmakszn sanaty grr.

Onun (Rebabn, yahut Hudann) tizi, yle gze keman ekiyor ki sadasnn tizi de, pesi de insan mest ediyor. Byk kk btn cihan halk onun in-lemelerinden neeyle comutur.

235Herkes onun sesinden kendi mutluluunu, kendi derdini dinler. Her biri sr-dan ayr grr. Herkes o sesten ayr bir hisse alr, kula baka bir ks-sa dinler. Herkes, yz binlerce halk onun sesinden sze gerek duymadan- kendi emelini anlar. lk bahar gibi yz binlerce eitli aa, eki, tatl trl meyveler verir. Onun verimliliiyle her tarafta yzlerce glenler, dikenler meydana gelir, dnyada ba ve meyvelerin ard arkas kesilmez.

240Dikenden hurmaya kadar, herey, ilk baharn geliiyle nee dolar. Hudann nurundan da yeryz, gkyz, insan ile cinnin akl ve nefisleri de ayn su-retle faydalanr. Cenab- Hak, lemi -gerek iyi gerek kt- herkesi pay sahi-bi etmek iin yaratt.

Herkese ayr bir varlk, baka bir zellik verdi. Kiminden arap, kiminden sarholuk meydana getirdi. Semadaki aylar, gneler, yldzlar; yerde bulu-nan byk kk btn mahluklar,

245hepsi de varl ondan devirdiler, her biri layk olduu mertebeye eriti, Cenab- Perverdigar, herkesi liyakatlar derecesinde ve kabiliyetleri nispe-tinde besliyor, her birine muhtelif iler grdryor: Elifbann farkl harfle-ri gibi.

Her eyin geliimi ve can ondandr, hareket ve durgunluk hepsi onun em-riyledir. Kimi dev gibi yerin altnda saklanm, kimi Hazret-i sa gibi gkle-re kmtr.

16

Rebabnme

250 Her eyde onu gr ki bu varlk hep onun ihsandr. Canda ve tende ondan bakas yoktur. Bu, sizin anlayacanz kadar bir rnektir. Hakiki gr ise ancak aktan doar.

(SAYFA 14) O bakn nnde bu, bir tlsm gibidir; o, isimlenen bu isimdir. Ey doru yolu arayan! simle isimlenen arasndaki fark, rmakla deniz arasnda-ki nispet kadar byktr. Sen ilk bahar badan, aalklardan, glzar ve i-menlerden bilirsin.

255 Bu nerede, ilkbahar sen olup da meyve ve aalarn, hayat senden almala-r nerede! Sani-i Teala Hazretleri sana cemalini sanat ve aracs olmakszn gsterir. Celal-i nuru ruhunu temizlesin de onu, ondan gr, kendinden de-il. Bu grte iyilik, ktlk sz konusu olamaz. nk Huda, kendini g-ryor. Bu haldeyken din ve mezhep fark kalmaz. Kfr ile din bu halkn va-sflardr. Rahmana has olan sfat, vahdettir.

260 Mimar, eserlerinden tanmakla bizzat kendini grmek arasnda byk fark vardr. kr yaratanla krn zevki bir midir?

Gz hakknda sylenen szler nerede, gzn kendisi nerede? Fakat sen, o oluncaya kadar buna kanaat edeceksin ki o uzun yolu bu suretle ksaltr-sn! Bu kadar bilgi seni nihayet cihanda Hakka kavuturur, ben sana ufack bir iaret verdim, tesini kendin anla! Hatr kuunu ynden bamsz olan Cenab- Hak tarafna doru uur!

265 Bundan da geerek tekrar rebab dinle! O ayrl, o yanp yakl anlat! Re-babn emberiyle ibriimi der ki: Biz, ilm-i ezelide beraberdik. O zaman huzur- Hakta can ve dertlere derman idik. imdi yle bir vuslattan ayrlm bulunuyoruz. Bu lemde dilenciler gibi zavall kaldk. Havaya dnmekle mana deryasndan ayrlan su gibi,

270 Rebab da balangtaki haline dnmek iin feryad edip duruyor ve o arzuyla vcudunu yaralamak istiyor. Eski haline dnmek arzusuyla gzlerine uyku girmiyor. Sana, rzgar, suyu bir temsil olmak zere syledim. Maksadm Cemal-i lahidir. Su, manay; rzgar sureti temsil eder. Manaya meyleden, mutlu ve memnun olur. Aslna dnerek cismanilikten kurtulur, vcut meta-n can hazinesine smarlar.

275 Balangta nasl idiyse gene yle olur, cann ten kaydndan azat eder. Ey bu szleri dinleyen! Suyu, havay brak. Perian akln bana topla da kendine gel! Hava, bela ve musibetlerden kurtulmak iin aslna dnmek istedii gibi, sen de madde lemine gelmeden nce mana idin, makbul ve vgye layk olaym dersen sen de aslna dnmek iste. (SAYFA 15)

MAKALE 5Bu makale unu beyan edecektir:

Rzgarn asl sudur, sonunda gene su olacaktr. Bunun gibi szn de asl sudur. Bu ibarelerde havaya dnecek olan sudur.

Gene su olacak ve aslna dnecektir.unu da ifade edecektir:

Bu cihan, baykularn yuvasdr. Hak Teala Hazretlerini burada bulmak im-kan yoktur. Bu nedenle, Hak talipleri bu cihann haricine kmal, onu baka cihanda, sonsuz cihanda aramaldr.

Btn havalarn asl sudur. Kendi asllarn kaybettikleri iin daima muzda-riptirler.

280Hava olmak imkan suda sakldr. Onun asl mahiyeti su eklinde bulunmak-tadr. Bunun iin kararszdr ki aslna komak ister.

Su, inlemesiyle rzgara der ki: Irmak tarafna (aslna) gel! Sen, su idin, hava oldun! Aslna geri dn ki benlikten kurtulasn.

Ben bu hakikati anladm zaman, cangnlden onu istemeye baladm.

285Ben de kendimden kurtulmak zere evvelki hale dnmek istiyorum. Bu ema-net varlktan kurtulduum zaman ebedi benlie ayak basarm. Ate de, vak-tiyle su olan havadr. Her ne kadar imdi hava ise sonunda gene su olacak-tr. Alt ynn dndan gelen ses diyor ki: Ey eri! Ynlerden ka da do-ruluk tarafna gel. Padiah ehirdedir. Niin bayku yavrular iin virane-lerde oturursun?

290Haydi! Bu toprak ve su leminden k da Hak erleri gibi gnl lemine git! Mana ah can cihannda bulunur. O, aydan, gneten, zuhalden her eyden yksektir. O cihan, deryadr. Bu cihan ise deryann yzndeki kpk gibi-dir. Sen kendinden tamamyla kurtulmadka, Hakkn yannda nasl yer bu-labilirsin? Kendi varlndan ge, ruh gibi basz ayaksz yokluk diyarnda yr!

295Ta ki Hazret-i Allah o dergahta perdesiz olarak seyredesin. Halikin yz rtsz grldkten sonra, artk senin iin bir daha perde yoktur. Onu gece gndz durmakszn grrsn! Namazsz, orusuz, talepsiz, ynsz... Ey kavim! Size mjde olsun ki bu kapnn almasyla gurbetin perianlndan kurtulursunuz. Sevinin ki rza vakti gelmitir. Gzellii her eyin stnde bulunan gerek sevgili tarafndan.

300Ezeli sevgili buyurur ki: Kardnz frsatlara zlmeyin! Size mjde ol-sun szleilen vaktiniz gelmitir. Develerinizi kertin! Buras nee ve elen-ce ile dolu son menzildir. Nefsin hevasn kahretmenin sonunda vefa ltfu, fani hayatn sonunda sonsuz mr vardr. Biz artk susuyoruz. Siz bu sku-tun srrn anlayn ki, bu kadardan fazlas bizim erhimize smaz.

(SAYFA 16) Gene rebabn aklamalarna geri dnyorum. Onun syledikleri de o

17

Sultan Veled

250 Her eyde onu gr ki bu varlk hep onun ihsandr. Canda ve tende ondan bakas yoktur. Bu, sizin anlayacanz kadar bir rnektir. Hakiki gr ise ancak aktan doar.

(SAYFA 14) O bakn nnde bu, bir tlsm gibidir; o, isimlenen bu isimdir. Ey doru yolu arayan! simle isimlenen arasndaki fark, rmakla deniz arasnda-ki nispet kadar byktr. Sen ilk bahar badan, aalklardan, glzar ve i-menlerden bilirsin.

255 Bu nerede, ilkbahar sen olup da meyve ve aalarn, hayat senden almala-r nerede! Sani-i Teala Hazretleri sana cemalini sanat ve aracs olmakszn gsterir. Celal-i nuru ruhunu temizlesin de onu, ondan gr, kendinden de-il. Bu grte iyilik, ktlk sz konusu olamaz. nk Huda, kendini g-ryor. Bu haldeyken din ve mezhep fark kalmaz. Kfr ile din bu halkn va-sflardr. Rahmana has olan sfat, vahdettir.

260 Mimar, eserlerinden tanmakla bizzat kendini grmek arasnda byk fark vardr. kr yaratanla krn zevki bir midir?

Gz hakknda sylenen szler nerede, gzn kendisi nerede? Fakat sen, o oluncaya kadar buna kanaat edeceksin ki o uzun yolu bu suretle ksaltr-sn! Bu kadar bilgi seni nihayet cihanda Hakka kavuturur, ben sana ufack bir iaret verdim, tesini kendin anla! Hatr kuunu ynden bamsz olan Cenab- Hak tarafna doru uur!

265 Bundan da geerek tekrar rebab dinle! O ayrl, o yanp yakl anlat! Re-babn emberiyle ibriimi der ki: Biz, ilm-i ezelide beraberdik. O zaman huzur- Hakta can ve dertlere derman idik. imdi yle bir vuslattan ayrlm bulunuyoruz. Bu lemde dilenciler gibi zavall kaldk. Havaya dnmekle mana deryasndan ayrlan su gibi,

270 Rebab da balangtaki haline dnmek iin feryad edip duruyor ve o arzuyla vcudunu yaralamak istiyor. Eski haline dnmek arzusuyla gzlerine uyku girmiyor. Sana, rzgar, suyu bir temsil olmak zere syledim. Maksadm Cemal-i lahidir. Su, manay; rzgar sureti temsil eder. Manaya meyleden, mutlu ve memnun olur. Aslna dnerek cismanilikten kurtulur, vcut meta-n can hazinesine smarlar.

275 Balangta nasl idiyse gene yle olur, cann ten kaydndan azat eder. Ey bu szleri dinleyen! Suyu, havay brak. Perian akln bana topla da kendine gel! Hava, bela ve musibetlerden kurtulmak iin aslna dnmek istedii gibi, sen de madde lemine gelmeden nce mana idin, makbul ve vgye layk olaym dersen sen de aslna dnmek iste. (SAYFA 15)

MAKALE 5Bu makale unu beyan edecektir:

Rzgarn asl sudur, sonunda gene su olacaktr. Bunun gibi szn de asl sudur. Bu ibarelerde havaya dnecek olan sudur.

Gene su olacak ve aslna dnecektir.unu da ifade edecektir:

Bu cihan, baykularn yuvasdr. Hak Teala Hazretlerini burada bulmak im-kan yoktur. Bu nedenle, Hak talipleri bu cihann haricine kmal, onu baka cihanda, sonsuz cihanda aramaldr.

Btn havalarn asl sudur. Kendi asllarn kaybettikleri iin daima muzda-riptirler.

280Hava olmak imkan suda sakldr. Onun asl mahiyeti su eklinde bulunmak-tadr. Bunun iin kararszdr ki aslna komak ister.

Su, inlemesiyle rzgara der ki: Irmak tarafna (aslna) gel! Sen, su idin, hava oldun! Aslna geri dn ki benlikten kurtulasn.

Ben bu hakikati anladm zaman, cangnlden onu istemeye baladm.

285Ben de kendimden kurtulmak zere evvelki hale dnmek istiyorum. Bu ema-net varlktan kurtulduum zaman ebedi benlie ayak basarm. Ate de, vak-tiyle su olan havadr. Her ne kadar imdi hava ise sonunda gene su olacak-tr. Alt ynn dndan gelen ses diyor ki: Ey eri! Ynlerden ka da do-ruluk tarafna gel. Padiah ehirdedir. Niin bayku yavrular iin virane-lerde oturursun?

290Haydi! Bu toprak ve su leminden k da Hak erleri gibi gnl lemine git! Mana ah can cihannda bulunur. O, aydan, gneten, zuhalden her eyden yksektir. O cihan, deryadr. Bu cihan ise deryann yzndeki kpk gibi-dir. Sen kendinden tamamyla kurtulmadka, Hakkn yannda nasl yer bu-labilirsin? Kendi varlndan ge, ruh gibi basz ayaksz yokluk diyarnda yr!

295Ta ki Hazret-i Allah o dergahta perdesiz olarak seyredesin. Halikin yz rtsz grldkten sonra, artk senin iin bir daha perde yoktur. Onu gece gndz durmakszn grrsn! Namazsz, orusuz, talepsiz, ynsz... Ey kavim! Size mjde olsun ki bu kapnn almasyla gurbetin perianlndan kurtulursunuz. Sevinin ki rza vakti gelmitir. Gzellii her eyin stnde bulunan gerek sevgili tarafndan.

300Ezeli sevgili buyurur ki: Kardnz frsatlara zlmeyin! Size mjde ol-sun szleilen vaktiniz gelmitir. Develerinizi kertin! Buras nee ve elen-ce ile dolu son menzildir. Nefsin hevasn kahretmenin sonunda vefa ltfu, fani hayatn sonunda sonsuz mr vardr. Biz artk susuyoruz. Siz bu sku-tun srrn anlayn ki, bu kadardan fazlas bizim erhimize smaz.

(SAYFA 16) Gene rebabn aklamalarna geri dnyorum. Onun syledikleri de o

18

Rebabnme

bablardan, o fasllardandr.

305 Her nefeste yz trl hikaye anlatr ki onlar evde dinleyecek kimse varsa, dinler. Bazen ayrlk acsyla inler, bazen vuslat zevkiyle sevinir. Bazen ak ateleri iinde yanar. Bazen akn verdii zevk ile teselli bulur. Bazen cefa-dan ikayet eder, bazen de kadehlerin dnp dolamasna kr eyler. Ba-zen ziyandan, hsrandan bahseder, bazen de krla zararn uyutuklarn ha-ber verir.

310 Bunlardan baka daha yz eit eylerden bahseder. Ancak sen bu srlar o kulaa syle ki: Srlar ona ar gelmez, yksnmez.

nk sar kulaklar bu seslenilerden nasip alamaz. Sar kulak sesten ne anlar? Ona gre gzel veya irkin ses eittir.

Sen, bu srlar duyup da icabet edecek kulaklara syle ki bu inlemelerden faydalanabilsin. Senin kulanla senin aklndan baka bu ince manal szleri dinlemeye layk hangi kulak vardr?

315 Sana sylyorum, yalnz sana. Her ne kadar sana sylerken bakalar da din-lerse de. nk bu srlar anlamak zordur.

Kt ruhlu kimselere kolaylkla nasip olmaz. Kularn srrndan ancak S-leyman anlar. Sleyman olmayann kulana ku sesi nasl girebilir?

MAKALE 6Bu makalede u beyan olunacaktr:

Derler ki Halkn cisimleri eitlidir. Kimi Hindu, kimi Trk, kimi Rumi, kimi Ermeni, kimi siy