T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANA BİLİM DALI

ESKİ TÜRK EDEBİYATI BİLİM DALI

BÂLÎ

HAYATI EDEBÎ KİŞİLİĞİ

DÎVÂNININ TENKİTLİ METNİ (İNCELEME-METİN)

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Danışman

Prof. Dr. Ahmet SEVGİ

Hazırlayan

Muhammed YAŞAR

Konya-2005

2

İÇ İNDEKİLER ÖN SÖZ …………………………………………………………………………………………… 0 4 KISALTMALAR … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … 06 G İR İŞ

BÂLÎ’N İN YAŞADIĞ I DEVRE TOPLU BAKIŞ A . S İYASÎ DURUM … … … … … … … … … … … … … … … … … … … . 07 B . KÜLTÜREL ve EDEBÎ DURUM … … … … … … … … … … 13

I .BÖLÜM

BÂLÎ’N İN HAYATI , ESERLER İ ve EDEBÎ ŞAHS İYET İ 1 . HAYATI … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … . . 19

BÂLÎ MAHLASLI D İĞER ŞA İRLER … … … … . . … . 22 2 . ESERLER İ

A . R İSALELER İ … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … . . 25 B . D İVANI a . TERT İB İ … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … 25 b . NÜSHALARI … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … 26 3 . EDEBÎ ŞAHS İYET İ … … … … … … … … … … … … … … … … … . . 27 4 . BÂLÎ’YE TES İRLER … … … … … … … … … … … … … … … … … 34

I I . BÖLÜM

D İVAN İNCELEMES İ A . ŞEK İL ÖZELL İKLER İ

1 . NAZIM ŞEK İLLER İ… … … … … … … … … … … … 35 D İVANDA KULLANILAN NAZIM ŞEK İLLER İ VE BEY İT SAYILARI … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … 36

2 . VEZ İN … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … . . 37 D İVANDA KULLANILAN VEZ İNLER ve NAZIM ŞEK İLLER İ… … … … … … … … … … … … … … … … … … … . . 40

3 . KAF İYE VE RED İF … … … … … … … … … … … … . . 41 B . MUHTEVA ÖZELL İKLER İ

1 . ÂYET VE HAD İSLER … … … … … … … … … … … . 42 2 . ATASÖZLER İ… … … … … … … … … … … … … … … … . 46 3 . DEY İMLER ………… … … … … … … … … … … . . . . . . 47 4 . ÂDET VE İNANIŞLAR . … … … … … … … … … … 51 5 . EDEBÎ SANATLAR … … … … … … . … … … … … … 52 B İBL İYOGRAFYA . … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … . 69

III . BÖLÜM

TENK İTL İ MET İN TENK İTL İ METN İN HAZIRLANMASINDA TUTULANYOL … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … . 62

TRANSKR İPS İYON ALFABES İ … . . … … … … … … … … … … . 64

3

DÎBÂCE … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … . 65 KAS İDELER … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … . . 0 73

GAZELLER … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … . 128 SONUÇ … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … 280

İNDEKS … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … . . 282 TIPKI BASIM … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … . 288

4

ÖN SÖZ

En öneml i kü l tü re l geçmi ş imiz o lan ve edeb iya t t a r ih imizde

a l t ı a s ı r g ib i uzun b i r zaman d i l iminde var l ığ ın ı sü rdüren Divan

Edeb iya t ı a l an ında yap ı l an ça l ışmalar ın say ıs ında son y ı l l a rda b i r

a r t ış göz lenmekted i r . Buna rağmen hâ lâ üzer inde ça l ışma

yap ı lmayan Divan Edebiya t ı mensup la r ı da mevcu t tu r . B iz de bu

ça l ışmam ızda ; kaynak la rda kend is iy le i lg i l i b i lg i l e re ras t l amak

pek mümkün o lmayan 16 . yüzy ı l i s imle r inden Bâ l î Çe leb i ’n in

haya t ın ı ve edeb î şahs iye t in i t an ı t a rak d ivan ın ın tenk i t l i me tn in i

o r t aya koymaya ça l ış t ık .

Yukar ıda da değ ind iğ imiz g ib i hakk ında yok denecek kadar

az b i lg i o lan Bâ l î ’n in d ivan ın ın tenk i t l i metn in i haz ı r l ad ığ ım ız

ça l ışmam ız g i r i ş t en sonra üç bö lümden o luşmaktad ı r . Gi r iş t e

şa i r imiz in yaşad ığ ı dönemin s iyas î , kü l tü re l ve edeb î durumu

hakk ında b i lg i ve rmeye ça l ış t ık .

B i r inc i bö lümde şa i r in haya t ı , ayn ı mah las l ı d iğer şa i r l e r ,

edeb î k iş i l iğ i ve şa i r i e tk i l eyen i s imle r ye r a lmaktad ı r . Şa i r in

haya t ına değ in i rken b i rkaç t ezk i rede ve kaynak ta ye r a lan k ısa

b i lg i l e r i de r led ik . Şa i r imiz le ayn ı mah lasa sah ip 8 şa i r t e sp i t

e t t ik . Bunla r la i lg i l i kaynak la rdan u laş t ığ ım ız b i lg i l e r i ve rd ik .

Şa i r in haya t ından sonra , e l imizde sadece d ivan ı mevcu t o lduğu

iç in d ivan ın ın tan ı t ım ın ı , t e r t ib i ve nüsha la r ı o lmak üzere ik i

baş l ık a l t ında yap t ık .

Şa i r in edeb î şahs iye t i değer lend i r i l i rken e l imizde kaynak

bu lunmad ığ ından ş i i r l e r inden yo la ç ıkarak b i r t e sp i t t e bu lunmaya

ça l ış t ık . Şa i re t e s i r eden i s imle r konusunda naz i re yazd ığ ı

şa i r l e r i d ikka te a la rak b i r sonuca varmaya ça l ış t ık .

İkinc i bö lümde d ivan ince lemes i şek i l öze l l ik le r i ve

muhteva öze l l ik le r i o lmak üzere ik i baş l ık a l t ında yap ı ld ı .

Üçüncü ve son bö lümde ça l ışmam ız ın özünü o lu ş tu ran

d ivan ın tenk i t l i me tn i bu lunmaktad ı r . Tenk i t l i me tn i haz ı r l a rken

5

e l imizdek i ik i nüshadan herhang i b i r in i e sas a lmad ık . En doğ ru

metn i o r t aya koymaya gayre t e t t ik . Ayr ıca metn i haz ı r l a rken

dönemin ses husus iye t l e r in i de göz önünde bu lundurduk .

Edeb iya t t a r ih inde pek faz la b i l inmeyen b i r i s im üzer inde

yapmaya gayre t e t t iğ imiz bu ça l ışmam ızda o r taya mümkün

o lduğunca kusursuz b i r ça l ışma koymaya gayre t e t t ik . Faka t

u laşab i leceğ imiz kaynak say ıs ın ın yok denecek kadar az o lmas ı

önümüze b i r t ak ım mü şkül le r ç ıkard ı . Temennimiz ça l ı şmam ız ın

b izden sonrak i le re fayda l ı o lmas ıd ı r .

Ça l ışmam esnas ında , eğ i t ime baş l ad ığ ım i lk y ı ldan ber i

maddî ve manev î h içb i r des teğ in i e s i rgemeyen a i l eme, yaz ım

s ı ras ında her konuda yard ımc ı o l an a rkadaş ım Özhan AYDIN’A,

l i sans ve yüksek l i sans eğ i t imim s ı ras ında yak ın i lg i l e r in i

gördüğüm k ıymet l i hoca la r ım Prof . Dr . Emine YEN İTERZ İ ’YE ve

Yard . Doç . Dr . Semra TUNÇ’A ve ça l ışmam esnas ında dan ışman

hocam o la rak her konuda b i lg i l e r ine ve t ec rübe le r ine

başvurduğum; her zaman f ik i r l e r iy le bana şevk veren , k ıymet l i

zamanla r ın ı ben im iç in ha rcayan , he r zaman örnek a ld ığ ım

k ıymet l i hocam Prof . Dr . Ahmet SEVG İ ’YE sonsuz şükran la r ım ı

sunar ım.

Muhammed YAŞAR Konya–2005

6

KISALTMALAR

age : Ad ı geçen ese r

ay : Ayn ı ye r

bkz . : Bak ın ız

C : C i l t

Fak . : Fakü l tes i

G : Gaze l

Haz . : Haz ı r l ayan

h . : Hic r î

İ : İs tanbul Ünivers i t e s i Nüshas ı No: 3496

İÜ : İs tanbul Ünivers i t es i

K : Kas ide

Ktp . : Kütüphanes i

m. : Mi lad î

md . : Madde

MEB : Mi l l î Eğ i t im Bakan l ığ ı

s . : Sayfa

TDK : Türk Di l Kurumu

TKAE : Türk Kül tü rünü Ara ş t ı rma Ens t i tüsü

TTK : Türk Tar ih Kurumu

Y : Yap ı Kred i Nüshas ı No: 1080

Yay . : Yay ın ı

7

GİR İŞ

BÂLÎ’N İN YAŞADIĞ I DEVRE GENEL BAKIŞ ∗

A . S İYASÎ DURUM

On beş inc i yüzy ı l , Osmanl ı Dev le t in in ve Türk Edeb iya t ın ın

ge l işmeye baş l ad ığ ı dev i rd i r . Dev le t in s ın ı r l a r ı s iyas î a l anda

yen i toprak la r ın a l ınmas ıyla gen iş l emiş , Se lçuk lu Dev le t in in

y ık ı l ış ından sonra Anadoluda baş l ayan s iyas î bö lünmele re ve

uzun sü re yaşanan kargaşaya son ver i lmiş t i . Fa t ih Su l tan Mehmet

zaman ında İs tanbu lun da a l ınmas ıyla Trakyada ve Anadoluda

merkeze bağ l ı , sağ l am temel le r üzer ine o tu ran s iyas î b i r

b i r l ik te l ik sağ l anab i lmiş t i .

Yukar ıdak i ge l işmeler in de ış ığ ında on a l t ınc ı a s ı r hem

Osmanl ı Dev le t in in hem de Osmanl ı Edeb iya t ın ın büyük b i r

ge l işme gös te receğ i ve en par lak zaman ın ı yaşayacağ ı dönem

o lacak t ı r .

On a l t ınc ı yüzy ı l Or ta Asyadak i dev le t l e r in s iyas î bak ımdan

dağ ı lma ve kü l tü re l aç ıdan da çöküş devres i o lmas ına rağmen ,

Osmanl ı ’n ın b i rkaç ı çok güç lü pad işah la r ın ida res inde büyüme ve

ge l işmesin i sü rdüre rek büyük b i r impara to r luk ha l ine ge ld iğ i ∗ Bu bölümün haz ır lanmas ında şu kaynaklardan yarar lan ı lm ış t ır :

Nihat Sami Banar l ı , “16. As ır Osmanl ı Türkçesi Edebiyat ı”, Resimli Türk Edebiyat ı

Tar ihi , C.1, MEB, İstanbul, 1997, s .557-630.

Haluk İPEKTEN - Mustafa İSEN, “16. Yüzy ı l Divan Edebiyat ı”, Türk Dünyas ı El

Kitab ı , C.3 , TKAE Yay. , Ankara, 1998, s .169-203.

Haluk İPEKTEN ( ve diğer ler i ) , “16.yy Divan Nazm ı”, Büyük Türk Klasikler i , C.3 ,

Ötüken-Söğüt Yay. İstanbul, 1986, s .195-210.

Hasibe MAZIOĞLU, “Eski Türk Edebiyat ı” Türk Ans. C.32, MEB, Ankara, 1983,

s .111-122.

İsmail Hakk ı UZUNÇARŞILI , Osmanl ı Tar ih i , C.2, TTK, Ankara, 1948, s .233-420.

Nevzat KÖSEOĞLU, “16. Yüzy ı lda Türk Dünyas ı” Büyük Türk Klasikler i , C.3 ,

Ötüken-Söğüt Yay. İstanbul,1986, s .137-170.

Nevzat KÖSEOĞLU, Türk Dünyas ı Tar ihi ve Türk Medeniyet i Üzer ine Düşünceler ,

Ötüken Neşr iyat , İstanbul, 1991, s .207-267.

8

dönemdir . Bu yüzy ı lda , Osmanl ı Dev le t in in çok güç lü b i r dev le t

ha l ine ge lmes inde öneml i ro l oynam ış ve t a r ih imize yön vermiş

şu i s imle r t ah t t a bu lunuyordu : 2 . Bayez ıd ( 1480-1512 ) , Yavuz

Su l tan Se l im ( 1512-1520 ) , Kanunî Su l tan Sü leyman ( 1520-

1566 ) , 2 . Se l im ( 1566-1574 ) , 3 . Mura t ( 1574-1595 ) ,

2 .Mehmet ( 1595-1603 ) .

Yüzy ı l ın baş ında t ah t t a bu lunan 2 . Bayez ı t ye r in i oğ lu

Ahmet ’e b ı rakmak i s t iyordu . Faka t yen içer i l e r Kar ışd ı ran

savaş ında a tak l ığ ın ı ve cesa re t in i gördük le r i Se l im’ in pad işah

o lmas ın ı i s t iyor la rd ı . Her ne kadar Su l tan Bayez ı t sa l t ana t t an

çek i lmeyip , Se l im’ i Şah İsmai l üze r ine yap ı l acak se fe rde

komutan o la rak t ay in e tmeye ça l ışm ı ş o l sa da , hem asker le r in

öneml i k ısm ın ın hem de Se l im’ in bu i s t eğ i kabu l e tmemes i

üzer ine dev le t ida res in i 1512’de oğ lu Se l im’e b ı rak ı r .

1512’de t ah ta geçen Yavuz Su l tan Se l imin amac ı bü tün

Türk ve İs lam ü lke le r in i b i r yöne t imin bayrağ ı a l t ında

top lamakt ı . Bu amaç doğ ru l tusunda doğudak i Türk dev le t l e r in i

Osmanl ı Dev le t ine ka tmay ı p l an l ıyordu . Yavuz ayn ı zamanda

İ ran’ ı e l e geç i re rek Türkmenis tana u laşmay ı amaç l ıyordu . Bunun

yan ı s ı ra Anadoludak i ka r ış ık l ıkla r ı yak ından t ak ip eden 1 .

Se l im, Osmanl ı i ç in büyük teh l iken in doğudan ge leceğ in i t ahmin

e tmiş t i . Bu t ahmin inde hak l ı ç ıkan Yavuz; cesur , a t ak ve se r t

mizac ıyla sek iz y ı l l ık k ısa sa l t ana t ında doğu s ın ı r l a r ında

ka r ış ık l ık ç ıkaran , kend is i Türk as ı l l ı o lduğu ha lde s iyas î

emel le r i uğ runa Doğu Anadolu ha lk ın ı bö lüp ay ı rmaya ça l ışan ,

Şah İsmai l ’e b i r nâme gönder i r ve ondan İs lâm’a dönmes in i i s t e r .

Aks i ha lde savaş i ç in yürüdüğünü ve a t ın ın ayağ ın ı bas t ığ ı

ye r le r i a lacağ ın ı b i ld i r i r . Akkoyunlu Devle t in i o r tadan ka ld ı ra rak

Azerbaycan , I r ak ve İ ran ı e l e geç i re rek s ın ı r l a r ın ı Ceyhun

nehr ine kadar gen iş l e t en Şah İsmai l , b i r yandan da Anadolu’ya

gönderd iğ i adamlar ı vas ı t a s ıyla Alev î le r i t ah r ik ederek kend is ine

9

bağ l amaya baş l am ış t ı . Bunun üzer ine se fe r i ç in s ık ı b i r haz ı r l ığa

baş l ayan Yavuz Su l tan Se l im, yo l üs tündek i değ iş ik i l l e rde

konak lay ıp i l e r l e rken Şah İsmai l ’ in cevab ı ge l i r . Ge len nâmede

Şah İsmai l haz ı r ım demekted i r . Bunun üzer ine se fe r yo lcu luğuna

devam eden 1 . Se l im ve asker l e r i Van Gölünün doğusundak i

Ça ld ı ran ovas ında Şah İsmai l ’ in o rdusuy la ka rş ı l a ş ı r l a r . Yap ı l an

savaş t a Şah İsmai l yen i lg iye uğ ra r ve savaş meydan ından can ın ı

zo r kur ta r ı r . Bu za fe r ne t i ces inde Şah İsmai l t eh l ikes i o r tadan

ka ld ı r ı ld ığ ı g ib i , Anadolu’nun doğusu dev le te bağ l anarak

Anado lu toprak la r ın ın bü tün lüğü sağ l anm ış o ldu .

Şah İsmai l mese les i ha l l ed i ld ik ten sonra Turnadağ savaş ı i l e

Dulkad i roğul la r ı Bey l iğ ine son ver i l i r . Bu o laydan sonra za ten

önceden va r o lan Osmanl ı l a r i l e Memlûkle r a ras ındak i ge rg in l ik

daha da a r tm ı ş o lu r . Memlûkla r ın Halepe inmes i üzer ine Yavuz

Su l tan Se l im, M ıs ı r su l t an ına b i r mektup yazarak Halep’ ten ge r i

çek i lmes in i i s t e r . Kansu Gavr i gönderd iğ i cevap ta

çek i lmeyeceğ in i b i ld i r i r . Bunun üzer ine 1516 y ı l ında Sur iye

üze r inden İ rana geçmeyi p lan layan Osmanl ı o rdusu , Memlûk la ra

yöne l i r . İki o rdu Merc idab ık den i l en ye rde ka rş ı l aş ı r . Osmanl ı

o rdusu burada Memlûk o rdusunu ağ ı r b i r yen i lg iye uğ ra t ı r . Kansu

Gavr i ö lü r , Ha lep ve Şam e le geç i r i l e rek Osmanl ı Dev le t ine

ka t ı l ı r . 1517’de M ıs ı r üze r ine yap ı l an se fe r le de Tomanbay

ida res indek i Memlûk ordusu Ridan iye’de yen i lg iye uğ ra t ı l ı r . Bu

za fe r sonucunda Memlûk Devle t ine son ver i ld iğ i g ib i , M ıs ı r da

Osmanl ı t oprak la r ına ka t ı l ı r . Tüm bu za fe r le rden sonra , a r t ık

bü tün Or ta Doğu , Arab i s tan ve Kuzey Doğu Afr ika , Osmanl ığ ı

hükümdar l ığ ı a l t ındad ı r .

Dev le t in s ın ı r l a r ın ı öneml i o randa gen i ş l e t en 1 . Se l im

zaman ında yen içe r i ocağ ı yen iden düzen len i r . Donanman ın

güç lend i r i lmes i i ç in M ıs ı r ve Sur iye’den den izc i l e r ge t i r i l i r .

10

Görü ldüğü g ib i Yavuz Su l tan Se l im zaman ında Osmanl ı Dev le t i

çok öneml i mesafe le r a lm ış t ı r .

22 Eylü l geces i ve fa t eden Yavuz Su l tan Se l im’den sonra

yer ine 30 Eylü l 1520’de t ah ta geçen Kanunî Su l tan Sü leyman

hükümdar l ığ ın ın i lk y ı l l a r ında ç ıkan i syan lar l a uğ raş ı r . Sa l t ana t ı

döneminde Avrupa se fe r le r ine önem veren Kanunî , i lk se fe r in i

Fa t ih zaman ında S ı rp la r t a ra f ından Macar la ra b ı rak ı l an Be lgra ta

yapar . Daha öncek i pad işah la r zaman ında se fe r le r düzen lenen

faka t a l ınamayan Be lgra t , yap ı l an haz ı r l ıkla rdan sonra ka radan

ve den izden kuşa t ı l ı r . B i r ay l ık b i r ku şa tmadan sonra Be lgra t

a l ın ı r . Böylece Avrupa’ya düzen lenecek se fe r le r i ç in de öneml i

b i r üs e lde ed i lmiş o lu r . Be lgra t ’ ın fe th inden sonra Osmanl ı -

Macar i l işki le r i iy ice ge rg in leş i r . Bu s ı rada Macar la ra es i r düşen

Fransa Kra l ı F ransuva’n ın yard ım is teğ i üzer ine Macar i s tan

üzer ine se fe r yap ı lmas ına kara r ve r i l i r . 1526 y ı l ında Mohaç

ovas ında yap ı l an savaş t a Macar la r yen i lg iye uğ ra t ı l ı r . Bu

za fe rden sonra Osmanl ı o rdusu Macar i s tan i ç le r ine i l e r l ey iş i n i

devam e t t i r i r . Bu i l e r l ey iş inden sonra Viyana ön le r ine kadar

ge len Osmanl ı o rdusu , Viyanay ı ku şa t ı r . Viyanan ın ku şa t ı lmas ı

üze r ine o güne kadar b i rb i r l e r ine düşman o lan Avrupa ü lke le r i

ayağa ka lkar . Buna rağmen kuşa tma devam eder . Ne var k i se fe r

mevs imin in sonuna ge l inmiş ve se fe r i ç in haz ı r l ık yap ı lmam ış t ı r .

Avrupa se fe r l e r inden sonra Kanunî doğuya yöne l i r . İ ran

üzer ine yap t ığ ı b i rkaç se fe rden sonra Gürc i s tan , Er ivan ,

Nahç ivan ve Karabağ a l ın ı r . İ ran l ı l a r l a yap ı l an i lk resmî

an t laşma o lan Amasya an t laşmas ı i l e Tebr iz , Er ivan ve Doğu

Anado lu Osmanl ı Dev le t ine ka l ı r .

Kanunî Su l tan Sü leyman zaman ında Osmanl ı Dev le t i sadece

karada değ i l den izde de mücade le ve r iyordu . Fa t ih zaman ında

ku şa t ı l an faka t a l ınamayan Rodos fe thed i le rek baz ı den iz

yo l l a r ın ın güven l iğ i sağ l anm ış o lu r . Ayr ıca , Barbaros Hayre t t in

11

Paşa komutas ındak i Osmanl ı donanmas ı , P reveze den iz savaş ı

sonunda Akdeniz i b i r i ç den iz i ha l ine ge t i r i r . Bu dönemde ayr ıca

Trab lusgarp ve Sak ız Adas ı f e thed i l i r . Hin t se fe r le r i

düzen lenerek Por tek iz l i l e r yen i lg iye uğ ra t ı l ı r .

Kanunî ’n in 46 y ı l l ık sa l t ana t ı boyunca Osmanl ı Dev le t i

s iyase t , i l im, i r fan ve sana t i t iba r iy le en pa r lak dönemin i

yaşad ığ ı g ib i , hukuk ve a raz i iş l e r iy le i lg i l i ç ıkar ı l an kanun la r l a

da ne derece medenî b i r dev le t o lduğunu gös te rmiş t i r . O , hukuka

bağ l ı l ığ ı ve bu şuuru idareye hak im k ı lmas ıyla ün lüdür . Çok âd i l

b i r pad işah o lan Kanunî Su l t an Sü leyman , ya r ım as ı r l ık

sa l t ana t ın ın sonunda Osmanl ı Devle t in i üç k ı t a üzer ine yay ı lm ış ,

dünyan ın en güçlü o rdusuna sah ip , gen iş , zeng in ve haşmet l i

impara to r luğu yapm ış t ı r .

S ige tvar Ka les i ’n in kuşa tmas ı s ı ras ında 73 yaş ında

o rdusunun baş ında 13 . se fe r ine ka t ı l an Kanunî Su l t an Sü leyman 7

Ey lü l sabaha ka rş ı ve fa t eder .

Babas ın ın vefa t ından sonra t ah ta geçen 2 . Se l im babas ın ın

devr inde o lduğu g ib i kend i devr inde de sadâre t t e ka lan Sokul lu

Mehmet Paşa’n ın da ön lemler iy le dev le t in büyüklüğünü ve

ih t işam ın ı sü rdürür . 2 . Se l im zaman ında Yemen ve K ıbr ı s

fe thed i l i r . Faka t İnebah t ı den iz savaş ında Osmanl ı donanmas ı

Haç l ı o rdusu ka rş ıs ında yen i lg iye uğ ra r . Bu dönemde Süvey ş

Kana l ı aç ı lmak i s tenmiş , ancak Sokul lu Mehmet Paşa’y ı

çekemeyenle r in de gayre t iy le bu hedef ge rçek leş t i r i l ememiş t i r .

2 . Se l im’den sonra t ah ta geçen 3 .Mura t zaman ında da

se fe r le re devam ed i l i r . 3 . Mura t zaman ında Leh is tan ve Fas

Osmanl ı h imayes ine a l ın ı r . İ ran l ı l a r l a yap ı l an savaş l a r

ne t i ces inde imza lanan Ferha t Paşa ( 1 . İs tanbul ) Ant laşmas ı i l e

Osmanl ı Dev le t i doğudak i en gen iş s ın ı r l a r ına u laş ı r . 3 . Mura t

zaman ında esk i gücünü y i t i r en Sokul lu Mehmet Paşa 1579’da

uğ rad ığ ı sa ld ı r ı sonucu ö ldürü lü r . 2 . Se l im zaman ında yap ı l an

12

an t laşmayla son ver i l en Osmanl ı -Avus tu rya savaş l a r ı t ek ra r

baş l a r . Savaş l a r devam ederken 1595’ te 3 .Mura t ö lü r .

3 . Mura t ’ ın ö lümünden sonra t ah ta geçen 3 . Mehmet

zaman ında da Osmanl ı -Avus tu rya savaş l a r ı devam eder . Se fe r l e re

b izza t ka t ı l an 3 . Mehmet komutas ındak i Osmanl ı o rdusu

Haçovada büyük b i r Avus tu rya o rdusuy la ka r ş ı l aş ı r . Yap ı l an

savaş t a Osmanl ı o rdusu yen i l i r . Bu savaş t an sonra İs t anbula

dönen 3 . Mehmet ’ t en sonra da Avus tu rya i l e savaş l a r devam eder

ve Kani je Ka les i f e thed i l i r . Bu s ı ra la rda ü lkes indek i

ka r ış ık l ıkla ra son veren İ ran hükümdar ı , Fe rha t Paşa Ant laşmas ı

i l e kaybed i len yer le r i ge r i a lmak iç in ha reke te geçer . Osmanl ın ın

iç inde bu lunduğu durumu f ı r sa t b i l en Şah Abbas , Tebr iz ’ i e l e

geç i r i r . Daha sonra Revan ve Nahçivan da İ ran’ ın e l ine geçer .

On a l t ınc ı yüzy ı lda s iyas î ge l işmeler in yan ında dev le t in

bü tün kurumlar ında da ge l işmeler o lmu ş tu r . İdar î t eşki la t t a

çeş i t l i değ iş ik l ik le r yap ı lm ış , kanunla r öze l l ik le Kanunî

döneminde büyüyen ve mese le le r i g i t t ikçe a r tan ü lken in ve

ge l işen s iyas î haya t ın gerek le r ine göre yen iden düzen lenmiş t i r .

Bu esnada b i r eks ik l ik o la rak görü len i l im müessese le r in in

ge l iş t i r i lmes i ve a r t ı r ı lmas ı i ç in de gayre t gös te r i lmiş t i r .

Görü ldüğü üzere on a l t ınc ı yüzy ı l , Osmanl ı Dev le t in in her

a landa en ih t işaml ı zaman ın ı yaşad ığ ı dönem o la rak öne

ç ıkm ış t ı r .

13

B . EDEBÎ ve KÜLTÜREL DURUM

On beş inc i yüzy ı l hem Osmanl ı Dev le t in in hem de Türk

Edeb iya t ın ın ge l işmeye baş l ad ığ ı dönemdi r . Bu dönemde büyük

b i r impara to r luk ha l ine ge len Osmanl ı Dev le t inde sadece s iyas î

ge l işmeler yaşanmam ı ş , bunun yan ında bü tün dev le t kurumlar ında

ge l işmeler yaşanm ış t ı r . Bu dönemde eks ik l iğ i h i s sed i len i l im

müessese le r in in ge l iş t i r i lmes i i ç in yoğun gayre t gös te r i lmiş t i r .

Fa t ih Su l tan Mehmet ’ in İs tanbu lu fe theder e tmez yap t ı rd ığ ı ve

zaman ında en â l î i l im müesseses i o lan Sahn- ı Semân

Medrese le r inde çeş i t l i İ s lamî i l imle r oku tu lu rken , Kanunî ’n in

yap t ı rd ığ ı Sü leymaniye Medreses inde matemat ik , t ab i î i l imle r ve

t ıp öğ re t imi de yap ı l ıyordu . 16 . yüzy ı l imar faa l iye t l e r in in de

yoğunlaş t ığ ı b i r dönemdi r . İs tanbu l ve Ed i rne , Mimar S inan g ib i

büyük b i r dehan ın ve onun ye t iş t i rd iğ i mimar la r ın yap t ığ ı

ö lümsüz ese r le r l e donanm ış t ı r .

On a l t ınc ı yüzy ı lda tüm bu umumî ge l işmeler in doğa l

sonucu o la rak , i l im, kü l tü r ve edeb iya t t a da büyük ge l işme

sağ l anm ış t ı r . Pad işah la r b i r yandan durmadan sefe r l e r

düzen le rken b i r yandan da ; i l imde , edeb iya t ta , kü l tü rde ve bü tün

sana t la rda i l e r l eme ve yükse lmenin gerek l i l iğ ine inanm ış l a r ve

ge rçek leşmesi i ç in de çaba gös te rmiş l e rd i r .

Bu yüzy ı lda Türk Edeb iya t ın ın en ver iml i ve ih t işaml ı devr i

Osmanl ı s ahas ında görü lü r . Bu dönemde Divan Edeb iya t ı a r t ık

ö rnek a ld ığ ı İ ran Edeb iya t ı i l e boy ö lçüşeb i lecek b i r sev iyeye

u laşm ış t ı r . Osmanl ı şa i r l e r i , İ ran ö rnek le r iy le eş değerde ha t t a

on la rdan üs tün ese r le r o r taya koyman ın huzuru i ç inded i r l e r . Ş i i r

ve edeb iya t t a bu dönemde öneml i mesafe a l ınmas ında h iç

şüphes iz pad işah la rdan baş l ayarak bü tün dev le t büyükle r in in

edeb iya ta ve ş i i r e önem vermele r i ve sana tkâr la r ı korumala r ın ın

öneml i pay ı va rd ı r .

14

Bi rkaç ı d ış ında Osmanl ı pad işah la r ın ın bü tünü ş i i r ve

edeb iya t l a i lg i l enmiş ve 3 . Mura t ’ t an baş l ayarak çoğu ş i i r de

söy lemiş t i r . 2 . Bayez ı t Adl î , 1 . Se l im Se l imî , Kanunî Su l tan

Sü leyman Muhibb î , 2 . Se l im Se l imî , 3 . Mura t Murad î

mah las la r ıyla ş i i r l e r yazm ış l a rd ı r . Ha t ta baz ı l a r ın ın müre t tep

d ivan la r ı da vard ı r . İ lmin , sana t ın , ş i i r in ve edeb iya t ın

ge l işmesin i haz ı r l ayan böy le uygun b i r zeminde büyük i l im

adamlar ı , t a r ihç i l e r , şa i r l e r ve nes i r us ta la r ı ye t işmi ş ve Osmanl ı

Dev le t in in büyüklüğüne lay ık b i r Osmanl ı -Türk kü l tü r ve

edeb iya t ı meydana ge t i r i lmiş t i r .

On a l t ınc ı yüzy ı lda İs lam kü l tü rüne dayanan Divan

Edeb iya t ın ın mensup la r ı Arapça ve Farsça ke l imele r i ku l l anmakta

b i r sak ınca görmemiş l e rd i r . Bu sebep le on a l t ınc ı yüzy ı lda ş i i rde

ve baz ı mensur ese r le rde d i l daha ağ ı r l aşm ış t ı r . Hüner gös te rme

ve beğen i lme kayg ıs ı yüzünden Kas ide le r in d i l i Arapça ve Farsça

ke l imele r le yük lü ve t e rk ip l id i r .

On a l t ınc ı yüzy ı lda yüz le rce şa i r t a ra f ından iş l enen Divan

ş i i r i sana t ve ahenk yönünden z i rveye u laşm ış t ı r . Sadece bu

döneme a i t 90 c iva r ındak i d ivan İs tanbu ldak i kü tüphane le rde

bu lunmaktad ı r . Divan la rdak i ş i i r l e r in konula r ı gene l l ik le esk i

konula rd ı r . Din , t a savvuf , övgü , r in t l ik , aşk , t ab ia t g ib i . 16 .

yüzy ı lda bu konula r i ş l en i rken yap ı l an benze tmele rde ku l lan ı l an

mecaz la rda çevren in ve ye r l i unsur la r ın ş i i r e çokça g i rd iğ i

görü lür . Ge lenek le r ve görenek le r le i lg i l i benze tmele r ,

dey imler in mecaz l ı an lamlar ından yara r lan ı l a rak yap ı l an sana t l a r ,

çevrey le i lg i l i somut t asv i r l e r ve benze tmele r g ib i . Bü tün bu

unsur la r on a l t ınc ı yüzy ı lda Türk ş i i r ine daha yer l i b i r n i t e l ik

kazand ı rm ış t ı r . Rumel i şa i r l e r inde bu n i t e l ik le re çok s ıkça

ras t l an ı r . Çoğunluk la d ivan la r ın içe r i s inde ye r a lan

şehreng iz le r in bu yüzy ı lda çok yaz ı lm ış o lmas ı da edeb iya t t ak i

ye r l i l eşme eğ i l imiy le i lg i l id i r .

15

Bu yüzy ı lda Divan Edeb iya t ın ın en büyük l i r ik şa i r i o lan

Fuzû l î ön p lana ç ıkan i s imle r in baş ında ge lmekted i r . Fuzû l î , Türk

d i l in i ve edeb iya t ın ı b i r bü tün o la rak görmüş , Türk ü lke ler inde

yaşayan büyük şa i r l e r i yak ından iz leyerek okumuş , b i rçok öneml i

i sme naz i re le r yazm ış t ı r . Arapça ve Farsçay ı çok iy i de recede

b i l en Fuzû l î , Divan ş i i r in in o r tak malzemes in i , mazmunla r ın ı ,

sana t la r ın ı , şek i l ve i fade vas ı t a la r ın ı t amamen şahs î b i r üs lûp la

iş l emiş t i r . Ş i i r inde aşk ı , e l emi ve h ic ran ı t e rennüm e tmiş t i r . Tek

b i r bey t inde dah i onun şahs iye t in i bu lmak mümkündür . Bu

konula r ın onun ş i i r l e r indek i yoğunluğu , aşk ın ve rd iğ i üzün tüden

memnun o lmas ı , aşk duygula r ın ı yok edeceğ i i ç in vus la t t an

kaçmas ı ve ayr ı l ık üzün tüsüne seve seve ka t l anmas ı , aşk ı madd î

haz la r ın üs tüne ç ıkara rak u lv î l eş t i rmes i , Fuzû l î ’n in ş i i r l e r in in

şahs î ve o r i j ina l yön le r in i o lu ş tu rmuş tu r .

On a l t ınc ı yüzy ı l ın baş ında ye t işen Ba l ıkes i r l i Zâ t î kas ide

ve gaze l a lan ındak i büyük şöhre t l e rden b i r t anes id i r . Yen i ve

renk l i mânâ la r ya ra tmaktak i ye teneğ i , i lham ın ın bo l luğu , ko lay

ve raha t söy ley iş i i l e bu yüzy ı lda öne ç ıkm ış t ı r .

Bu dönemin gaze l a lan ında tan ınm ış şa i r l e r in in en baş ında

Hayâ l î ge lmekted i r . Hayâ l î , t a savvuf neşves inden ge len i ç

zeng in l iğ i ve ka lender mizac ı i l e r in t ve kay ı t s ız yaşay ış ı ,

sade l iğ i ve t ab i î l iğe meyl i i l e gaze le yen i b i r hava ve ses

ge t i rmiş t i r . Ş i i r l e r inde baz ı t a savvuf kavramlar ın ı s ık s ık

ku l lanmakla b i r l ik te Hayâ l î mutasavv ı f değ i ld i r . Ş i i r sana t la r ına

ve ke l ime oyunla r ına dü şkün o lmayan , sade , samimî ve kü l fe t s i z

söy ley iş i i l e Hayâ l î , o r i j ina l b i r şa i rd i r .

Bu yüzy ı l ın en büyük i s imle r inden b i r t anes i h iç şüphes iz

Türk Edeb iya t ın ın “Su l tânü’ş -şuârâs ı” Bâk î ’d i r . Bâk î ’n in

ş i i r l e r inde Fuzû l î ’n in ş i i r l e r indek i duygu der in l iğ i ve l i r i zmi

yok tur . Ş i i r sana t la r ına çok düşkün o lan Bâk î ’n in b i r bey t indek i

bü tün ke l imele r a ras ında i lg i va rd ı r . Bâk î , sana t la r ı , ke l ime

16

oyunla r ın ı yaparken haya t t an , çevres inden , ge lenek ve

görenek le rden , inanç la rdan , üç d i ldek i ke l imele r in he r tü r lü

an lam imkânla r ından ve dey imler in mecaz la r ından yara r lanm ış t ı r .

Kas ide le r inde Arapça ve Farsça ke l imele r i ve t amlamala r ı s ık

ku l lanmakla beraber Türkçen in t ab i î sen taks ın ı , i f ade

öze l l ik le r in i ve İs tanbu l Türkçes in in ince l iğ in i ş i i r l e r ine ko layca

yer leş t i rmiş o lan b i r d i l us tas ıd ı r . O , sana t ın iç inde boğulup

ka lmam ı ş , b i r kuyumcu t i t i z l iğ iy le iş l ed iğ i muhtevay ı i f ade

mükemmel l iğ i i l e b i r l eş t i r e rek sana t ın ın ka l ıc ı l ığ ın ı sağ l am ı ş t ı r .

Yüzy ı l ın tan ım ı ş i s imle r inden b i r t anes i de Nevî ’d i r .

As l ında b i r gaze l şa i r i o lan ve as ı l şöhre t in i gaze l l e rden a lan

Nevî , b i r kas ide şa i r i o la rak da başar ı l ıd ı r . Sade d i lden yana o lan

şa i r in bu şek i lde ve rd iğ i ş i i r l e r inde çok güze l ö rnek le r

mevcu t tu r .

Niğbolu lu Âhî , Hayre t î , Usu l î , Âgeh î , Ed i rne l i Bâ l î g ib i

i s imle r de bu dönemde gaze l ve kas ide a lan ında ese r ve rmiş o lan

d iğer i s imle rden baz ı l a r ıd ı r . Bursa l ı Lâmi î , Trabzonlu F igân î ,

İbn- i Kemal , Âş ık Çe leb i , Ed i rne l i Nazmî , Emr î , Mecdî , Taş l ıca l ı

Yahyâ , Ge l ibo lu lu Âl î ve Bağda t l ı Rûh î g ib i daha pek çok şa i r

d ivan t e r t ip e tmiş , kas ide ve gaze l l e r iy le b i re r değer o la rak

edeb iya t t a r ih imizdek i ye r le r in i a lm ış l a rd ı r . Bu i s imle rden

Bağda t l ı Rûhî , Terk ib - i Bend i l e kend i s ine üs tün b i r ün sağ l am ı ş

ve edeb iya t ım ıza ö lmez b i r sosya l h ic iv şaheser i kazand ı rm ış t ı r .

On a l t ınc ı yüzy ı l mesnev î a lan ında da öneml i mesafe le r in

a l ınd ığ ı b i r dönem o lmu ş tu r . Bu dönemde , mesnev î a lan ında daha

sonrak i y ı l l a rda aş ı l amayan mükemmel ese r le r yaz ı lm ı ş t ı r . Bu

yüzy ı lda İ ran Edeb iya t ı ’ndan ge len k las ik konula r ın yan ında d in î ,

ah lâk î , t a savvuf î h ikâyele r , h i lye ve mevl i t l e r , k ı rk had i s

çev i r i l e r i , şehreng iz le r le mesnev î konula r ı daha zeng in leşmi ş

e se r say ı s ında büyük a r t ış o lmu ş tu r .

17

Bu yüzy ı l ın çokça ese r ve rmiş öneml i i s imle r in in baş ında

Lâmi î Çe leb i ge lmekted i r . O , ge rek mesnev î le r iy le ge rek

manzum-mensur ese r le r iy le Divan Edebiya t ın ın zeng in leşmesine

ça l ış t ığ ı g ib i , Türkçen in iş l enmes ine ve an lam yönünden ge l iş i p

güç lenmes ine de emek harcam ış hamse sah ib i b i r şa i rd i r .

Bu dönem hamse sah ib i o lduğu be l i r t i l en şa i r l e r yönünden

de öneml id i r . Bu i s imle r in baş ında Revan î , Muid î , Fuzû l î , Âr i f

Çe leb i , Mes izade Derv iş Çe leb i ve Âmid l i Hal i fe ’d i r . Bu i s imle r

kaynak larda hamse sah ib i o la rak be l i r t i lmişse de b i rçoğunun

hamses i bu lunamam ış t ı r . On a l t ınc ı yüzy ı lda hamse sah ib i şa i r

o la rak t an ınan ve hamses indek i e se r l e r in tümü e lde bu lunan i smi

Taş l ıca l ı Yahyâ’d ı r .

On a l t ınc ı yüzy ı lda b i rçok aşk mesnev îs i de vard ı r . Bunla r ın

baş ında : Yûsuf u Zü leyhâ , Hüsrev ü Ş î r în , Ley lâ vü Mecnûn

ge lmekted i r

Bu yüzy ı lda yap ı l an manzum k ı rk had i s çev i r i l e r in in say ıs ı

on beş i bu lu r . Bu dönemde ayn ı zamanda manzum ta r ih le r in ve

fe t ihnâmele r in say ıs ı da a r tm ış t ı r .

On a l t ınc ı yüzy ı l , sadece naz ımda değ i l , nes i rde de öneml i

mesafe le r in a l ınd ığ ı b i r dönemdi r . Bu yüzy ı lda yaz ı lm ı ş mensur

ese r le r konula r ına göre şöyle s ı ra lanab i l i r : Edeb î amaç l ı

h ikâye le r , ah lâk k i t ap la r ı ve s iyase tnâmele r , d in î - t a savvuf î

ese r le r , şuara t ezk i re le r iy le bun la r ın d ış ındak i b iyogra f ik ese r l e r ,

menak ıpnâmele r , t a r ih le r v .b .

On a l t ınc ı yüzy ı lda edeb iya t t a r ih imiz i ç in b i r inc i

de receden kaynak teşki l eden şuara t ezk i re le r in in say ıs ında b i r

a r t ış gö rü lü r . Seh î Bey , Al i Ş i r Nevây î ’n in t ezk i res in i ö rnek

a la rak yazd ığ ı Heş t B ih iş t ad l ı e se r iy le Osmanl ı s ahas ında i lk

t ezk i re ö rneğ in i vermiş t i r . Sek iz pa rçaya ayr ı l a rak sade b i r d i l l e

yaz ı lm ış o lan bu t ezk i rede şa i r l e r hakk ında k ısa b i lg i l e r

ve r i lmiş t i r .

18

Tezk i re a lan ında yüzy ı l ın d iğer öneml i i smi Lâ t i f î ’d i r .

Tezk i res ine g i r iş k ısm ından sonra Mevlânâ’dan baş l aya rak büyük

sof î şa i r l e r i , pad işah la r ı ve şehzade le r i a l an Lâ t i f î , daha sonra

ha r f s ı ras ına göre şa i r l e re ye r ve rmiş t i r . Bu tezk i re ge rek

muhteva ge rek verd iğ i b i lg i l e r yönünden öneml id i r .

Bağda t l ı Ahdî , Â ş ık Çeleb i ve Hasan Çeleb i bu yüzy ı l ın

tezk i re yazm ış d iğer i s imle r indendi r .

On a l t ınc ı yüzy ı lda t ezk i re le rden sonra t a r ih le r de öneml i

ye r tu ta r . İbn- i Kemal ’ in yazd ığ ı Tevâr ih - i Âl - i Osman ve

Ge l ibo lu lu Âl î ’n in yazd ığ ı Künhü’ l Ahbâr ad l ı e se r le r yüzy ı l ın

öne ç ıkan t a r ih le r indend i r .

On a l t ınc ı yüzy ı l , e l l e r inde saz la r la d iyar d iyar gezen ,

ne rede b i r güze l görür le r se ona âş ık o lan ; on la r i ç in s ıcak ,

samimî , ve heyecan l ı ş i i r l e r söy leyen saz şa i r l e r in in i s im

yapmaya, şöhre t kazanmaya ve i s im b ı rakmaya baş l ad ıkla r ı

dönemdi r . Günün kahramanl ıkla r ın ı , çeş i t l i yur t güze l l ik le r in i ve

yur t l a r ın ın a l ıml ı güze l l e r i ka rş ıs ındak i duygula r ın ı d i l e ge t i ren

bu şa i r l e re a r t ık Türk dünyas ın ın her köşes inde ras t l an ıyordu . Bu

yüzy ı lda öne ç ıkan i s imle r şunla rd ı r : P i r Su l tan Abda l , Köroğ lu ,

Öksüz Dede , Bahş i , Ozan , Kul Mehmet .

Görü ldüğü g ib i on a l t ınc ı yüzy ı l , edeb iya t ve kü l tü r

bak ım ından da z i rveye u laş ı l an dönemdir . Bu as ı r , kü l tü r ve

edeb iya t t a r ih imize kazand ı rd ığ ı say ıs ız i s im ve ese r l e büyük b i r

önem arz e tmekted i r .

19

I . BÖLÜM

BÂLÎ’N İN HAYATI, ESERLERİ ve EDEBÎ ŞAHSİYETİ

1 . HAYATI

Tezki re le rde haya t ı hakk ında faz la b i lg i bu lunmayan Bâ l î ,

on a l t ınc ı yüzy ı lda yaşam ış i s imle rdend i r . Hakk ında b i lg i ve r i l en

çok s ın ı r l ı say ıdak i kaynak ta , Ed i rnede darü lhad i s müteve l l i s i 1

o lmas ından da ha reke t l e Ed i rne l i o la rak kabu l ed i lmes ine rağmen

Şaka ik - i Numâniye’de Karamanda 2 doğduğu be l i r t i lmekted i r .

Doğum ta r ih i hakk ında herhang i b i r b i lg i ve r i lmeyen Bâ l î ’n in

doğduğu yerden i l im tahs i l i i ç in İs tanbula 3 g i t t iğ i y ine ayn ı

kaynak ta i fade ed i lmekted i r . İs tanbu la g iden Bâ l î Çe leb i , b i r sü re

sonra Beş ik taş ’ t ak i S inan Paşa Medreses ’nde görev lend i r i l i r .

Buradak i görev in i be l l i b i r zaman yer ine ge t i rd ik ten sonra , 4Karaca Ahmet yer ine Edi rne Darü lhad is ine gönder i l i r . Bâ l î ’n in

Edi rnede darü lhad is müteve l l i s i o lduğu İs tanbu l Ünivers i t e s i

nüshas ın ın baş ındaki kay ı t t a da be l i r t i lmiş t i r . Bâ l î , da rü lhad i s

müteve l l i s i o la rak görev in i ye r ine ge t i r i rken Edi rne

mutasavv ı f l a r ından P i r Ahmed Dede’ye in t i sap eder . 5 Şa i r imiz in

P i r Ahmed Dede’ye in t i sap e t t iğ i d ivan ın ın mensur ön sözünde de

i fade ed i lmiş t i r . Bâ l î Ed i rne Darü lhad i s inde ça l ış ı rken Edi rne

Su l tan Se l im Medreses i ’ne t ay in o lunur 6. Buradak i k ısa ça l ışma

süres inden sonra Abdürr rah im Efend i ye r ine 7 t ekra r Ed i rne

Darü lhad i s indek i görev ine döner .

1 Kınalızade Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-şuara , C.1, TTK, Ankara, 1978, s.210. 2 Şeyhî Mehmed Efendi, Şakâik-ı Nu’mâniye ve Zeyilleri , ( Haz. Abdülkadir Özcan ) , Çağrı Yayınları,

C.2, İstanbul, 1989, s.594. 3 Şeyhî Mehmet Efendi, ay 4 Şeyhî Mehmet Efendi, ay 5 Sadettin Nüzhet Ergun, Türk Şairleri, C.2, s.734-739. 6 Şeyhî Mehmet Efendi, ay 7 Şeyhî Mehmet Efendi, ay

20

İ lk baş l a rda sadece medrese le rdek i görev in i ye r ine ge t i ren

Bâ l î ’n in P i r Ahmed Dede’ye in t i sab ına kadar ş i i r l e he rhang i b i r

i lg i s i o lmam ı ş t ı . 8 P i r Ahmed Dede’n in İs tanbulda bu lunduğu b i r

s ı rada Hüday i Bey i s iml i b i r za t kend is ine manzum b i r

muhabbetnâme sunar . P i r Ahmed Dede de bu ese r in Bâ l î ’ye

gönder i lmes in i ve onun ta ra f ından b i r naz i re yaz ı lmas ın ın t ek l i f

ed i lmes in i söy ler . O güne kadar ş i i r söy lememiş o l an Bâ l î ’n in

şeyh in in i s t eğ i , onun H ız ı r ’ l a bu lu şmas ın ı ve ş i i r söy lemes in i

sağ l a r .

Bâ l î bu o laydan sonra , medresedek i görev in i ye r ine

ge t i rmenin yan ı s ı ra ş i i r l e de uğ raşmaya baş l a r ve âş ıkâne ş i i r l e r

söy le r . Ş i i r l e uğ raşmaya geç baş l ayan Bâ l î i l e i lg i l i Hasan

Çe leb i ’n in t ezk i res inde 9 ve Beyân î Tezk i res i ’nde 10 ve r i l en ,

a s l ında Bâ l î Çe leb i ’ye a i t o lan bey i t l e r Kes r iye l i Bâ l î ’ye i sna t

ed i lmiş t i r . Ancak Kesr iye l i Bâ l î ’n in 1 . Se l im zaman ında yaşam ı ş

o lmas ı ve 1516’dak i M ıs ı r se fe r i e snas ında vefa t e tmes i bunu

imkâns ız k ı lmaktad ı r .

D ivan ın ın ön sözünde i fade e t t iğ i g ib i , 914-M.1508’de ö len

Neca t î i l e görü şmü ş o l an şa i r imiz uzun b i r ömür sü rmüş tü r .

Yaşam ı boyunca dör t pad işah ın sa l t ana t ın ı görmü ş o lan Bâ l î ,

Bâk î ’n in gaze l l e r in i t anz i r e tmes inden ve 2 . Se l im i l e 3 . Mura t ’a

kas ide sunmas ından an laş ı ld ığ ı kadar ıyla 1003- M.1594 y ı l l a r ına

kadar yaşam ı ş t ı r .

Haya t ın ın büyük bö lümünü ibade te ve medrese le rde i l im

yo lunda h izmete ha rcayan Bâ l î , iy i ha l l e r i o lan , güze l ah lâk ıyla

t an ınm ış , t emiz i t ikad i o lan , f az la mal ı mü lkü o lmayan faka t

kanaa tkâr o lan , iy i l iğ i seven , neşe l i ve sab ı r l ı b i r şahs iye t t i . 11

8 Sadettin Nüzhet Ergun, ay 9 Hasan Çelebi, age, s.209. 10Mustafa Bin Carullah, Beyânî, Tezkiretü’ş-şuara, ( Haz. İbrahim Kutluk ) TTK, Ankara, 1997, s.44. 11 Şeyhî Mehmet Efendi, ay

21

Yukar ıda da i fade ed i ld iğ i g ib i bü tün güze l vas ı f l a r ı

k iş i l iğ inde yer leş t i rmiş o lan Bâ l î Çe leb i , y ine i l im ve ibade t l e

meşgul o lduğu b i r Ramazan gününde vefa t eder . 12

12 Şeyhî Mehmet Efendi, ay

22

BÂLÎ MAHLASLI D İĞER ŞA İRLER

Yap t ığ ım ız a raş t ı rmala rda Divan Edeb iya t ında şa i r imiz le

ayn ı mahlasa sah ip sek iz i s im daha o lduğunu gördük .

I . BÂLÎ : Âş ık (17 .y -? ) . Haya t ı hakk ında b i lg i bu lunmayan

şa i r in b i r koşmas ı S . Nuzhe t ERGUN ta ra f ından Mi l l e t

Kütüphanes i ’ndek i b i r mecmuadan a l ınarak Türk Şa i r l e r i ’nde

yay ımlanm ış t ı r . 13

II . BÂLÎ : Divan şa i r i (15 .y ) . Muğ l a Menteşe l i o lan şa i r in

haya t ı hakk ında t ezk i re le rde b i lg i yok tu r . . E lde bu lunan Bahr - i

Nasây ıh i s iml i mensur -manzum te rcümes iy le b i l in iyor . 79

varak tan iba re t o lan ese r Fa t ih ’ in sancak bey le r inden Mahmud

Bey’e sunu lmu ş tu r 14.

III . BÂLÎ : (Kesr iye l i ) Divan şa i r i (16 .y ) . Haya t ı hakk ında

gen iş b i lg i bu lunmayan şa i r in Rumel ide t ımar sah ip le r inden

o lduğu tezk i re le rde kayded i lmiş t i r . Ş i i r l e r inden ö rnek le r Ahdî ,

Beyân î ve Hasan Çe leb i t ezk i re le r inde ver i lmiş t i r . 15

IV. BÂLÎ : Bosna l ı d ivan şa i r i ( ? - 1684 ) . As ı l ad ı Abdul lah .

İs tanbu l kad ı l ığ ı ve Anadolu kazasker l iğ i yap t ı . Az led i ld ik ten

sonra vefa t e t t i . İs tanbu l medrese le r inde uzun süre de rs ve rd i .

S ic i l - i Osmanî ş i i r l e r i o lduğunu kayded iyor 16.

V. BÂLÎ : Sofya l ı mutasavv ı f şa i r (Us t rumca ? - Sofya

1553) . Ha lve t iye t a r ika t ı şeyh le r inden o lan Bâl î Efend i t ahs i l in i

İs tanbu l ve Sofyada yap t ı . Daha z iyade Sofyada o tu rmuş o lduğu 13 Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, Dergâh Yay., C.1, İstanbul, 1977, s.305-306 14 Sadettin Nüzhet Ergun, ay 15 Sadettin Nüzhet Ergun, ay 16 Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, ay

23

iç in Sofya l ı d iye t an ın ı r . Ha lve t iye şeyh le r inden Kas ım Çeleb iye

in t i sap e t t i . Devr in pad işah ı Kanunî Su l tan Sü leyman’ ın i lg i s in i

kazand ı . Pad işah la be raber baz ı s avaş l a ra i ş t i r ak e t t i . Vefa t ından

sonra Sofya c ivar ında b i r ye re de fno lundu . Daha sonra buraya b i r

tü rbe , cami ve zav iye in şa ed i ld i .

Şeyh Bâ l î , â l im o lduğu kadar kuvve t l i b i r d ivan şa i r id i r .

Muhyidd in Arab î ’n in Fusûsu’ l Hikem’ ine yazd ığ ı şerh i l e İbn

Kemâl ’ in Kaza vü Kader r i sâ les ine yazd ığ ı r edd iye , onun i lmî

kudre t in i i f ade ederken , Manzûme- i Vâr idâ t ’ ı da ş i i rdek i gücünü

gös te r i r .

Ese r le r i . Fusûsu l Hikem şerh i , E tvâr - ı S i t t e , R i sâ le - i Kaza

vü Kader , Mecmuatün Nesây ih , Manzûme- i Vâr idâ t , Şerh- i

Had is - i Kuds i - i Küntü Kenzen , Makâmât , Merâ t ibü’n Nefs ,

R isâ le - i E tvâru ' s Sâ l ıkîn , R isâ le - i E tvâr - ı Seba , Tercüme- i K ıssa -

i İbrah im. Ayr ıca mecmuala rda ş i i r l e r i i l e mektup la r ı

bu lunmaktad ı r . Eser le r i bas ı lmam ı ş t ı r . 17

VI. BÂLÎ : (Sarhoş ) Mutasavv ı f şa i r (T i re ? - İs tanbu l 1533) .

Babas ı Kad ı B i rg i l i zade Mus l ih idd in Mus ta fa Efend i , 2 .

Bayez id’ in şehzade le r inden Ahmet ’e hoca l ık e tmiş t i . Bâ l î de

genç yaş t a Saç l ı Emir ve d iğer baz ı şahs iye t l e rden ders a ld ı .

Hayredd in Efend i ’den mülâz im o ldu . Daha sonra Kepenekç i

Medreses inde ders ve rd i . Genç l iğ inde aş ı r ı i çk i ve eğ l ence

müpte lâs ı o lduğu iç in “Sarho ş” l akab ıyla t an ınd ı . Sonradan

p işmanl ık geç i ren Bâ l î t a savvufa meyl e t t i . Ha t ta memur iye t i

b ı rakarak Halve t î t a r ika t ı şeyhle r inden Ramazan Efend i ’ye

in t i sap e t t i . İs tanbu l Âl i Paşa zav iyes ine şeyh o ldu ( 1556 ) .

Cevr î mahlas ıyla ş i i r l e r yazm ış o l an Bâ l î ’n in d ivan ı yok tu r .

 ş ık Çe leb i , onun baz ı bey i t l e r in i ö rnek a la rak t ezk i res ine

a lm ış t ı r . Baz ı mecmuala rdak i bey i t l e r inden başka S . Nuzhe t 17 Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, ay

24

ERGUN, 16 . yüzy ı l a a i t b i r ş i i r mecmuas ında bu lduğu b i r

gaze l in i yay ımlam ış t ı r . E lde bu lunan ş i i r l e r inden şa i r l iğ i

hakk ında f ik i r ed inmek güç tü r . Tasavvuf neşves iy le i l âh î l e r ve

gaze l le r yazd ığ ı t ahmin ed i l iyor . 18

VII . BÂLÎ : İ şkodra l ı d ivan şa i r i (19 . y ) . Haya t ı hakk ında

b i lg i yok tur . Al i Emir î , İ şkodra Vi lâye t i Şa i r l e r i ad l ı e se r inde

baz ı ö rnek le r ve r i r . 19

VIII . BÂLÎ : Tekede doğdu . Hoş Tab Bâ l î d iye t an ınd ı .

S ipah i id i . B i r savaş e snas ında Es te rabâd’ ta ö ldürü ldü . 20

18 Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, ay 19 Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, ay 20 Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Kültür ve Turizm Bak. Yay., Ankara, 1988, s.67-68.

25

2 . BÂLÎ’N İN ESERLERİ

A . R İSALELER İ :

Bâ l î , Dîvân ı ’n ın ön sözünde :

1 . Tasavvufa da i r 4 r i sâ le

2 . Gü lşen- i Meèân î

3 . İnt ihâbü ' t -Tevâr îh

ad l ı r i sâ le le r i o lduğunu z ik red iyorsa da a raş t ı rmala r ım ızda bu

ese r le re u laşamad ık .

B. D İVANI:

a . TERTİBİ :

Bâl î Divan ı mensur ön sözünün sonuna dü şülen t a r ih ten

an laş ı ld ığ ı üze re H.980-M.1572 y ı l ında t e r t ip ed i lmiş t i r .

E l imizdek i ik i nüshada da d ivan ın te r t ib i aç ıs ından ayn ı s ı ra

va rd ı r . Şa i r , d ivana mensur b i r d ibâce i l e baş l am ış , kas ide ve

gaze l le r le devam e tmiş t i r .

D ivan ın te r t ib i şu şek i lded i r .

1 - Mensur d ibâce

2 - Kaside le r

3 - Gaze l le r

26

b . D İVANIN NÜSHALARI

1 - 21Yap ı Kredi Sermet Çi f ter Kütüphanes i 1080

Mensur d ibâce , 23 kas ide ve 195gaze l va rd ı r .

Se r -maù l aè - ı Ke lÀmul lÀh ve t evúìè- i r e fìè- i

è i lmu'l lÀh , söz le r iy le baş l a r .

Divân î ha t l a , Türkçe , 200x mm. Ölçüsünde , 50 varak ta , 18

sa t ı r l ı , âha r l ı k rem kâğ ıda yaz ı lm ış t ı r . S ı r t ı kahvereng i meş in ,

üs tü ebru ve mik leb l i c i l t i ç inded i r .

Künc- i ãafÀda gÿşe-n işìn o ld ı BÀ lì k im

è İ r fÀn yüz inde seyr ide dünyÀ bucaà ın ı

bey t iy le sona e re r . Nüshan ın baş ında kayda değer mensur b i r

d ibâce yer a lmaktad ı r .

2 - İs tanbul Ünivers i tes i Kütüphanes i Türkçe Yazmalar

Bölümü 3496

Mensur d ibâce , 23 kas ide ve 177 gaze l va rd ı r .

Ser -maù l aè - ı Ke lÀmul lÀh ve t evúìè- i r e fìè- i

è i lmu'l lÀh , söz le r iy le baş l a r .

Divân î ha t l a , en 140 mm, boy 210 mm, ka l ın l ık 10 mm

ö lçü le r inde 48 varak ta , 18 sa t ı r l ı yaz ı lm ı ş t ı r .

Künc- i ãafÀda gÿşe-n işìn o ld ı BÀ lì k im

è İ r fÀn yüz inde seyr ide dünyÀ bucaà ın ı

bey t iy le sona e re r . Bu nüshan ın baş ında da d iğer nüshada o lduğu

g ib i mensur d ibâce yer a lmaktad ı r .

3 . EDEBÎ ŞAHS İYETİ 21 Sermet Çifter Kütüphanesi Yazma Eserler Katalogu, Yapı Kredi Yay., İstanbul, 2002, s.428

27

Bâ l î ’n in edeb î şahs iye t iy le i lg i l i kaynak say ıs ı yok denecek

kadar az o lup , onun hakk ında b i lg i ve ren b i rkaç kaynak tak i k ısa

b i lg ide edeb î şahs iye t inden z iyade medrese le rde üs t l enmiş

o lduğu görev le r hakk ında b i lg i ve r i lmi ş t i r .

Bâ l î ’n in edeb î şahs iye t iy le i lg i l i değer lend i rme

yap ı l ab i lmes ine o lanak sağ l ayacak t ek değer lend i rme Hasan

Çe leb i t a ra f ından yap ı lm ış t ı r . Hasan Çe leb i , t ezk i res inde

Bâ l î ’n in edeb î şahs iye t ine yöne l ik şu b i lg i l e r i ve rmiş t i r .

“ Ed i rnede Dârü ' l -had i s müteve l l i s i o lm ışdur . Nice zamândur k i

h idmet - i t ev l iye tde kâd i r o ldukça t ahs î l - i emvâl - i mar i fe tde yek -

d i l yek- rûy ve eşèâr ına hadd u gâye t yok şâ i r - i pür -gûy .

Mükemmel d îvân ı ve mahsû l - ı Bâ l î ’n in zevây id- i b î -hadd u g i rân ı

va rdur . Zübde- i ke l imât ı bu ebyâ t la rdur . ” 22

Bâ l î ’n in edeb î şahs iye t ine yöne l ik yukar ıdak i i f ade le r i

ku l l anan Hasan Çe leb i , he r ne kadar ke l imele r in in en seçk in i bu

bey i t l e rd i r i f ades in i ku l lanm ış o l sa da , Bâ l î ’n in bey i t l e r inden

ö rnek ve rmemiş t i r . Hasan Çe leb i ’n in t ezk i res inde verd iğ i ve

Rumel i l i ( Kesr iye l i ) Bâ l î ’ye 23 a i tmiş g ib i gös te rd iğ i bey i t l e r

as l ında Edi rne l i Bâ l î ’n ind i r . Ayn ı du rum Beyân î Tezk i res i ’nde 24

ve Tuhfe - i Nâ i l î ’de 25 de söz konusudur . Bunda Hasan Çe leb i ’n in

i lk baş l a rda Edi rne l i Bâ l î ’den haberdar o lmad ığ ı i ç in bu bey i t l e r i

Rumel i l i Bâ l î ’ye i sna t e tmiş o lma ih t imal i daha yüksek t i r . Za ten

on a l t ınc ı yüzy ı l ın baş l a r ında ö lmü ş o l an Rumel i l i Bâ l î ’n in ,

Ed i rne l i Bâ l î i l e ayn ı zamanda yaşam ış o lma ih t imal i de o lmad ığ ı

i ç in bu dü şünce daha kuvve t l id i r .

İs tanbu ldak i ve Ed i rnedek i medrese le rde uzun y ı l l a r vaz i fe

üs t l enmiş o lan Bâ l î ’n in ş i i r l e t an ışmas ı a s l ında çok sonra la r ı 22 Hasan Çelebi, age, s.210 23 Hasan Çelebi, age, s.209 24 Mustafa Bin Carullah, ay 25 Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî, ( Haz. Cemâl Kurnaz-Mustafa Tatcı ) Bizim Büro Yay., Ankara,

2001, s.87

28

o lmu ş tu r . Bâ l î , daha önce de be l i r t t iğ imiz g ib i , Ed i rne ’deyken

P i r Ahmed Dede i sminde b i r mutasavv ı fa in t i sap e tmiş t i . Bu

o laydan b i r sü re sonra P i r Ahmed Dede , İs tanbu lda bu lunduğu

b i r s ı rada Hüday i Bey i s iml i k iş i t a ra f ından kend is ine sunu lan

manzum muhabbe tnâmenin Bâ l î ’ye gönder i lmes in i ve onun

ta ra f ından b i r naz i re yaz ı lmas ın ın tek l i f ed i lmes in i i s t e r . O güne

kadar ş i i r yazmam ış o lan Bâ l î , şeyh in in de a rzusuy la âş ıkâne

ş i i r l e r söy lemeye baş l a r .

Bâ l î ’n in ş i i r l e t an ışmas ına değ ind ik ten sonra , ş i i r l e r inden

yo la ç ıkarak edeb î yönüyle i lg i l i t esp i t l e rde bu lunmak daha

doğ ru o lacak t ı r . Her ne kadar d ivan ın ın mensur ön sözünde

b i rkaç ese r inden daha bahse t se de Bâ l î ’n in edeb î şahs iye t in in

o r taya konulmas ında önem te şki l eden e l imizdek i t ek ese r i

d ivan ıd ı r .

Ş i i r l e r inde Bâ l î mahlas ın ı ku l l anan şa i r imiz in he r ne kadar

ş i i r l e iş t iga l e tmes i çok sonra la r ı o l sa da , yaşad ığ ı dönemde de

kü l tü r ve edeb iya t merkez i o lan İs tanbu lda ve onun yak ın ındak i

Ed i rnede bu lunmuş o lmas ına rağmen tezk i re le rde , b i rkaç

t ezk i redek i benzer ve k ısa malûmat tan başka yer a lmam ış t ı r . Bu

durum onun edebî yönüyle de t an ınmas ına enge l t eşki l e tmiş t i r .

Ş i i r l e r in in büyük bö lümünü âş ıkâne t a rzda yazan Bâ l î , bunu

baz ı gaze l l e r inde kend is i de i fade e tmiş t i r .

Eg lence o ld ı èÀ l eme BÀlì àaze l le r i

ErbÀb- ı èaşúa söz le r i hep èÀş ıúÀnedür

G60-5

èÁş ıúÀne BÀ l inüñ eşèÀ r ı f i rúa t -nÀmedür

Anuñ içün her b i r in b i r d i l -be re yazar ãunar

29

G64-5

Yazd ığ ı gaze l l e r in b i l inen şa i r l e r in t a rz ında o lduğunu ve

mânâdan uzak k iş i l e r in ş i i r l e r in i an layamayacağ ın ı d i l e ge t i ren

şa i r imiz , ayn ı zamanda ş i i r sana t ında yap t ığ ı iş in a l t ına

benzed iğ in i i f ade ed ip b i r ye rde edeb î yönünün de kuvve t l i

o lduğunu or taya koymaya ça l ışm ış t ı r .

Merd- i bì -maènÀ ne b i l sün söz in i BÀ lìnüñ

Ùarz - ı e rbÀb- ı muèÀyindür anuñ her àaze l i

G184-5

BÀ l iyÀ ãanèa t - ı ş iè r iyede a l tundur işüñ

Ola l ı naôm i le eh l - i suòanuñ ze r -dÿz ı

G189-5

On a l t ınc ı yüzy ı l g ib i Divan Edeb iya t ı ’n ın en büyük

i s imle r in in ye t iş t iğ i b i r dönemde yaşayan ve ş i i r l e uğ raşmaya geç

baş l ayan Bâ l î ’n in edeb î yönünün şek i l l enmes inde bu i s imle r in

öneml i pay ı va rd ı r . Şa i r imiz in yazd ığ ı o tuz c ivar ındak i naz i re

bunun en öneml i işare t id i r . Neca t î ’den sonra ge len b i rçok i s imle

münasebe t i çe r i s inde bu lunduğunu i fade eden Bâ l î , yazd ığ ı

naz i re le r le as l ında iy i b i r şa i r o lduğu da o r taya koymu ş tu r .

Ş i i r l e r in i meydana ge t i r i rken yaşad ığ ı dönemin e tk i s i ve

a lm ış o lduğu d in î eğ i t imin de e tk i s iy le Arapça ve Farsça ke l ime

ve t e rk ip le r le öze l l ik le kas ide le r in in d i l in i k ısmen

ağ ı r l aş t ı rm ış t ı r . Divan ına yazd ığ ı mensur ön sözde daha ağ ı r b i r

d i l ku l l anan Bâ l î , gaze l l e r in i gene l o la rak sade ve samimî t a rzda

yazm ış t ı r .

30

Şa i r imiz in edeb î yönüyle i lg i l i o r t aya koyab i leceğ imiz en

öneml i öze l l iğ i , baz ı l a r ı bugünkü şek i l l e r iy le ku l lan ı lm ış o l an

dey imle r i çok s ık ku l lanm ış o lmas ıd ı r . Her ne kadar on a l t ınc ı

yüzy ı lda ha lk d i l ine yak la şma söz konusu o lmasa da , Bâl î ’n in

dey imlere çok yer ve rmes i , be lk i de onu d iğer şa i r l e rden ay ı ran

en öneml i öze l l ik t i r . Ayr ıca dey imler i ku l l anmaktak i us ta l ığ ı ,

şa i r imiz in kuvve t l i b i r yönü o lmuş tu r .

İ rgürd i a t ı menz i l - i maúãÿda èÀú ıbe t

Tì r - i MurÀd he r k ime k im úol úana t o la

K2-2

Bâ l î ’n in edeb î yönüyle i lg i l i o r t aya ç ıkan öneml i b i r

öze l l iğ i , d in î sembol le r i çokça ku l lanm ış o lmas ıd ı r . Öze l l ik le

d ivan ın mensur ön sözünde ve kas ide le rde öneml i say ıda âye t ve

had i s ik t ibas ı yapm ış t ı r . Şa i r imiz böy lece d in î b i lg i s in in

de reces in i ve d in î sembol le r i ku l l anmaktak i us ta l ığ ına da o r taya

koymuş tu r .

Óıø r è i lmine vÀú ı f u dÀnÀ

bàÜÇ b£ãbÛ åß êbäÜّÇ ë

K1-2

İ lk kas idey i Hz. Muhammed iç in yazan Bâ l î , s ık s ık

peygamber t e lmih le r in i de ku l l anm ış t ı r . Hem kas ide le rde hem

gaze l l e rde b i rçok peygamber in t e lmih i va rd ı r .

D ikd i re sÀyes i c ihÀnda èaãÀ

Old ı MÿsÀ e l inde e jde rhÀ

K1-13

31

Bâ l î , sana t l a r ın çoğunu ku l lanmakla beraber öze l l ik le

i s t i a re ve t e lmih sana t la r ına daha faz la başvurmuş tu r . Sana t la r ı

s ık ku l l anmas ı k imi zaman ş i i r l e r ine ince b i r an lam ka tm ış t ı r .

Her dem Àdem nefes ledür gÿyÀ

Bir ne fes oà l ıdur görüñ èÌsÀ

G1-1

Göñül murà ın ş ikÀ r i tmek içün şeh-bÀz h immet le

Açup bÀ l v i rey in fa rú - ı f e lekden b i r hümÀ ge ld i

K21-5

Úoúula r Yÿsuf - ı gü l pì rehen-veş cÀn cÀnÀn ı

Anuñ 'çün èÀş ıú - ı d i l -òas tenüñ yüz indedür cÀn ı

G175-1

Kas ide le r inde d in î sembol le r ve dönemin pad işah la r ıy la

i lg i l i husus la r öneml i ye r tu tan şa i r imiz , gaze l l e r inde daha çok

aşk konusunu iş l emiş t i r . O , gaze l l e r in in dünya eh l i i ç in eğ l ence

o lduğunu ve aşk eh l ine de âş ıkâne ge ld iğ in i be l i r t i r . Sevg i l iden

ayr ı o lan Bâ l î ’ye göre aşk insan ın gön lünü yaş l and ı rmaktad ı r , bu

yüzden ş i i r l e r in i ayr ı l ık nâmes i o la rak n i t e lend i rmekted i r . Onun

söz le r i p işmi ş aşk kebab ıd ı r ve sevg i l in in mes t o lmuş gözüne de

t aze kebap tan l ezze t l i b i r şey o lmaz . Bâ l î , burada y ine ş i i r l e r in in

ne de rece değer l i o lduğunu be l i r tmeye ça l ışm ış t ı r .

BÀliyÀ bi ryÀn- ı èaşú ola l ı sözüñ può t edür

Çeşm-i mes t - i yÀ re o lmaz tÀze b i ryÀndan leõìõ

G24-5

32

Bi r b iñ güze l esì r i durur y ine BÀ lì k im

èA şú i l e i td i cümle d i l - i nev-cevÀn ı pì r

G61-5

Sevg i l iy i bek leye bek leye gönül mağaras ında Eshab- ı Kehf

o lan Bâ l î , i ç inde sü rek l i r ak ip end işes i t aş ıyan b i r âş ık t ı r . İ ş t e

aşk ı bu şek i lde iş l eyen şa i r imiz , gaze l l e r inde s ık s ık ün lü aşk

h ikâye le r ine t e lmih te bu lunur . Öze l l ik le Ley lâ ve Mecnûn’ la

i lg i l i daha faz la o lan bu t e lmih le r gaze l le r i daha an laş ı l ı r

k ı lm ış t ı r .

Úaysuñ ki èaks- i nÀ fe - i Ley lì göz inde var

Úan lu başun ı ey led i deve d iş i enÀ r

G36-1

äanma FerhÀd i l e Mecnÿndur úarìn- i èaşú olan

Ol úar ında cümle èaşú ehli úar ındaş o ld ı l a r

G54-2

áar - ı d i lde BÀ l iyÀ EãóÀb- ı Kehfüm èaşú - ı yÀ r

Gi tmez i çümden raúìb endìşes i Ú ıùmì r -veş

G81-5

Yârdan ayr ı o lan Bâ l î , aşk şarab ıyla r in t l iğe uygun o la rak

Al lah’ tan başka her şeyden geçmiş t i r . Öyles ine kend inden geçmiş

o lan Bâl î , ö lümlü has ta g ib i düşmeye yer a ramaktad ı r . Ayr ı l ık

a teş i i ç in i öy le b i r yakm ış t ı r k i , f e leğe ış ık ve ren y ı ld ız la r değ i l

onun ah ın ın a teş id i r .

äaú l a e fend i òançer - i be r rÀn ı BÀ lìden

Ölümlü òas te g ib i o düşmege y i r a ra r

G40-5

33

BÀlì f e lekde şuè l e v i ren le r degü l nücÿm

PervÀne le rdür Àhum od ından y i t e r geçer

G41-5

Ayr ı l ık a teş ine dayanamayacak o lan âş ık Bâ l î , a r t ık Hakk’a

yan i en büyük i s t eğ ine kavu şmay ı bek lemekted i r .

MÀ - s ivÀdan geçmişüz BÀlì şarÀb- ı èaşú i l e

ÒÀn-úÀh- ı d i lde yüz ge tü r te vuã l a t bek le rüz

G74-5

Tüm bu husus lar ın ış ığ ında , on a l t ınc ı yüzy ı l g ib i hem

Osmanl ı Dev le t in in hem de Divan Edeb iya t ın ın en pa r l ak

zaman ın ı yaşad ığ ı b i r döneme mensup o lan Bâ l î , d i l ve üs lûp

o la rak da başar ı l ı ş i i r l e r o r t aya koymuş tu r . Ş i i r l e uğ raşmaya geç

baş l amas ına ve medrese le rdek i görev le r ine rağmen bu derece ş i i r

yazan Bâ l î ’y i , Divan ş i i r in in k las ik an lay ış ı i çe r i s inde ka lmas ın ı

da göz önünde tu ta rak başar ı l ı kabu l e tmek gerek i r . Yer i ge l ince

sade ve an laş ı l ı r b i r b iç imde i fade e t t iğ i bey i t l e r i a s l ında onun

kab i l iye t in in b i r işare t id i r . Her ne kadar Bâ l î Çe leb i sade ve

samimî ş i i r l e r iy le edeb iya t t a r ih indek i yer in i a l amam ı ş i se de

edeb iya t ım ız i ç in b i r değerd i r

4 . BÂLÎ’YE TESİRLER

Divan Edeb iya t ın ın en pa r lak dönemi o lan on a l t ınc ı

yüzy ı lda yaşam ış o l an Bâ l î ’n in döneminde ön p lâna ç ıkan b i rçok

i s imden e tk i l end iğ i görü lmekted i r . Bu e tk in in en öneml i

gös te rges i de yazd ığ ı naz i re le r in say ıs ıd ı r . Bâ l î , top lam o tuz a l t ı

gaze l i devr in önde ge len i s imle r ine naz i re o la rak yazm ış t ı r .

34

Divan ın ın mensur d ibâces inde Necâ t i ’den i t iba ren yaşam ı ş

o lan b i rçok i s imle münasebe t i o lduğunu be l i r t en Bâ l î ’n in uzun

b i r sü re yaşam ış o lmas ı da göz önünde tu tu lu r sa bu i s imle r in

b i rçoğuyla görü şmü ş o lma ih t imal i yüksek t i r .

Bâ l î ’n in naz i re yazd ığ ı i s imle r in baş ında , on a l t ınc ı

yüzy ı l ın en öneml i i s imle r inden b i r t anes i o lan Bâk î

ge lmekted i r . Şa i r imiz , Bâk î ’ye top lam y i rmi naz i re yazm ış t ı r .

Say ıdan da an laş ı ld ığ ı üze re Bâ l î ’n in edeb î yönünün

şek i l l enmes inde Bâkî ’n in öneml i e tk i s i o lmu ş tu r .

Bâ l î ’n in naz i re yazd ığ ı d iğer i s imler de şunla rd ı r : Neca t î ,

Zâ t î , Hayâ l î , Âhî , Taş l ıca l ı Yahya , Emr î , Kemal Paşazade ,

Hayre t î ve Su l tan Se l im Han’d ı r .

Görü ldüğü g ib i Bâ l î , yaşad ığ ı devr in önde ge len i s imle r ine

naz i re yazarak on la rdan i l e r i de recede e tk i l end iğ in i gös te rd iğ i

g ib i , edeb î yönünün şek i l l enmes inde b i rçok i smin e tk i s in in

o lduğunu da o r taya koymuş tu r .

I I . BÖLÜM

D İVAN İNCELEMES İ

A- ŞEKİL ÖZELLİKLER İ

1 . D İVANDA KULLANILAN NAZIM ŞEKİLLERİ

35

Bâl î , d ivan ında mensur ön sözden sonra , ik i naz ım şek l i

ku l l anm ış t ı r . Bunla r : Kas ide ve gaze ld i r .

KAS İDELER: Divanda 23 kas ide va rd ı r . Bunla r ın k ime

yaz ı ld ığ ın ı İs tanbu l Ünivers i t e s i nüshas ından öğ reneb i l iyoruz .

Kas ide le r in i lk i Hz . Muhammed na ' t id i r . Diğer kas ide le r in

dağ ı l ım ı i se şöyled i r : 1 . Se l im iç in 5 kas ide , 3 . Murad iç in 6

kas ide , Nişanc ı Paşa i ç in 1 kas ide , Osmanl ı donanmas ı i ç in 2

kas ide , Hz . H ız ı r i ç in 1 kas ide , devr in â l imle r i i ç in 1 kas ide ,

Mehmed Paşa i ç in 1 kas ide , çemen 1 kas ide , İ ran se fe r i i ç in 1

kas ide , d ivan sah ip le r i i ç in 1 kas ide , ve fa t eden Edi rne aha l i s i

i ç in 1 kas ide . En son kas ide i se hazan iyyed i r .

GAZELLER: Bâl î , d ivan ın ı t e r t ip ederken gaze l l e re ağ ı r l ık

vermiş t i r . Divanda top lam 195 gaze l va rd ı r . İs tanbul Ünivers i t e s i

nüshas ında , Yap ı Kred i nüshas ına göre 18 gaze l eks ik t i r . Bu

nüshada top lam 177 gaze l va rd ı r . Bu gaze l le r in t amam ına yak ın ı

5 bey i t t en o luşmaktad ı r . 63 . gaze l ve 67 . gaze l l e r eks ik t i r . 92 .

ve 119 . gaze l l e r 7 bey i t t i r . 169 . bey i t müzeyye ld i r . 192 . gaze l 4

bey i t t i r .

Gaze l l e rde aşk , sevg i l i , aşk şarab ı , dünyaya değer ve rmeme

g ib i kavramlar öne ç ık t ığ ı g ib i d in konusu da öneml i b i r ye r

tu tmaktad ı r . Bunda , şa i r imiz in d in eh l i o lmas ın ın h iç şüphes iz

öneml i pay ı va rd ı r .

Gaze l le r in d i l i ye r ye r Arapça ve Farsça i fade le r le k ısmen

ağ ı r l aşmakla b i r l ik te , gene l l ik le samimî ve an laş ı l ı rd ı r .

D İVANDA KUL L ANILAN NAZIM ŞEK İLLER İ VE BE Y İT SAYILARI

B .S . GAZEL KAS İDE M.T. BEY İT TOPLAMI

4 2 2 8

5 190 2 192 960

7 3 3 21

36

9 1 1 9

13 1 1 13

14 1 1 14

17 4 4 68

18 3 3 54

19 1 1 19

20 3 3 60

21 4 4 84

23 1 1 23

26 1 1 26

36 1 1 36

195 23 218 1395

BS: Bey i t Say ıs ı

MT: Manzume Top lam ı

2 . VEZİN

Bâl î Divan ında 10 fa rk l ı a ruz ka l ıb ı ku l l an ı lm ış t ı r . Divanda

ku l l an ı l an ka l ıpla rdan 3 ’ü Bahr - i Hezec , 4 ’ü Bahr - i Remel , 2 ’ s i

Bahr - i Muzâr i , 1 t anes i Bahr - i Haf i f ’ t i r .

Divanda a ruzun ku l l an ı lmas ıyla i lg i l i gene l o la rak şa i r in

vezn i en iy i şek i lde uygulamaya ça l ış t ığ ı söy leneb i l i r .

37

Tesp i t l e r imiz esnas ında c idd î an lamda kusur say ı l ab i lecek b i r

so run la ka rş ı l aşmad ık . Karş ı l aş ı l ab i l ecek kusur la r he r şa i rde

görü leb i lecek tü rdend i r .

İki ye rde vezne uymayan bey i t t e sp i t e t t ik .

Nevèa vü sìni èadÿ bürüs in À l úan la r la

Baó r u be r şöyle dügün bayrÀm o l sun yÀ rÀna

K19/16

İ t se àaze lüm murà-ı òo ş -e lóÀn ı n 'o la t aúsìm

ÁvÀze- i bü lbü l daò ı b i r başúa faã ı ldur

G62 /4

İki bey i t t e de şa i r imiz in z iha fa başvurduğunu tesp i t e t t ik .

Her ùopuñ o ld ı pÀd işÀhum b i r ged ik e r i

A ta r hevÀyì ùopla ruñ ı mihr - i úa lèa-gì r

K18 /12

Úomaz şerÀ r - ı kevÀkib evc- i semÀda fe r

Gün g ib i o ld ı şuè l e - i Àhum fe lekde fe rd

G23 /3

B i r buçuk hecen in çok s ık ku l lan ı lmas ı da vez in hususunda

göze ça rpan öze l l ik le rdend i r .

Ú ı rm ız ı À t eş i düp tu làa d iyü b i r ùas ı

Mihr g iderd i èadÿya k i o l ınca yana

K .19 /15

38

Neşv ü nemÀ-y ı gü l -şen- i èÀ l em durur s i r işk

YÀd- ı óabÀb t eşne le re ãu hevÀs ıdur

G .45 /2

Ayr ıca ; z ı l l , Hakk , kadd ve ha t g ib i sözcük le r k imi

bey i t l e rde vezn in uyduru lab i lmes i i ç in z ı l , Hak , kad , ha t şek l inde

a l ınm ış t ı r .

Òaù òayÀ l - i ô ı l a beñzer BÀlì

SÀye- i zü l f i şeb- i s tÀn- ı òayÀ l

G102 /5

H i lÀ l e dönd i úadüm çenber - i e f lÀkden geçdüm

Ùolundum gün g ib i ãubóa bu zì r - i òÀkden

geçdüm

G .114 /1

Vez in hususunda o r taya ç ıkan öneml i b i r sonuç , şa i r imiz in

b i rkaç yerde baz ı sözcük le r i b i r kapa l ı b i r aç ık a l ınamad ığ ı

ha lde , b i r kapa l ı b i r aç ık a lmas ıd ı r . Bey t in vezne uyduru lmas ı

i ç in başvuru lan bu yo l hem kas ide le rde hem de gaze l l e rde

ka rş ım ıza ç ıkmaktad ı r .

A t meydÀn ına o l mÀ r ı ù ı l s ım old ı d imek

Ge ld i sÿ ra şeh- i mÀ rÀn i l e gör e jde rhÀn ı

K5 /11

39

Áh- ı se rd i l e ãovuú söz le rüñ ebr - i zü l füñ

Úar yaàd ı g iyürür ay b ig i seyyÀ re baña

G5 /3

áonca mecmÿèas ın ı açd ı gü l - i s tÀnda ãabÀ

Yaz ge ld i àaze lüñ BÀ lì ge l evrÀú ına yaz

G69 /5

Bâ l î , gene l an lamda düşünüldüğünde vez in hususunda

başar ı l ıd ı r . Her ne kadar vezn in uygulanmas ında baz ı s ık ın t ı l a r

göze çarpsa da , bun la r ın her şa i rde görü leb i lecek tü rden

o lduğunu kabu l e tmek gerek i r .

40

3. KAFİYE ve REDİF

DİVANDA KULLANILAN VEZİNLER VE NAZIM ŞEKİLLERİ VEZİNLER NAZIM ŞEKİLLERİ NO

GAZEL KASİDE TOPLAM1 Mefâ’ilün Mefâ’ilün Mefâ’ilün Mefâ’ilün 21 2 23

2 Mefâ’ilün Mefâ’ilün Fa’ûlün 3 2 3 Mef’ûlü Mefâ’îlü Mefâ’îlü Fa’ûlün 6 6 4 Fe’ilâtün Fe’ilâtün Fe’ilâtün Fe’ilün 57 7 65

5 Fâ’ilâtün Fâ’ilâtün Fâ’ilâtün Fâ’ilün 39 4 43

6 Fe’ilâtün Fe’ilâtün Fe’ilün 3 3 7 Fâ’ilâtün Fâ’ilâtün Fâ’ilün 1 1 8 Mef’ûlü Fâ’ilâtün Mef’ûlü Fâ’ilâtün 4 4

9 Mef’ûlü Fâ’ilâtü Mefâ’îlü Fâ’ilün 50 8 58

10 Fe’ilâtün Mefâ’ilün Fe’ilün 11 2 13

195 23 218

41

Bâ l î Divan ındak i ka f iye ve red i f hususunda tesp i t e t t iğ imiz

en öneml i ayr ın t ı , Divan Edeb iya t ın ın k lâs ik an lay ış ına bağ l ı

ka l ınm ış o lmas ıd ı r .

Türkçe , Arapça ve Farsça sözcük le r in ka f iye l i o la rak

ku l l an ım ı f az la o lmasa da göze ça rpan b i r öze l l ik t i r . 5 . kas ide de

böy le b i r ö rneğe ras t l amaktay ız . Bu kas iden in 22 . bey i t indek i

meydân ı i l e 23 . bey t indek i an ı sözcükle r i a ras ındak i i l işki buna

ö rnek t i r .

Hem kas ide le rde , hem gaze l l e rde ka f iyen in ön p lana ç ık t ığ ı

görü lmekted i r . Kas ide ve gaze l l e rde red i f l e r in daha çok ek lerden

o lu ş tuğu görü lmekted i r . Kas ide le rden sadece üçü kaf iyeden

o lu şmaktad ı r . Gaze l l e rde i se gene l o la rak sadece kaf iye

ku l l an ım ı daha faz lad ı r .

Ş i i r l e r in gene l inde zeng in kaf iye ku l lan ım ı daha faz lad ı r

Gaze l le r in ha r f l e re göre dağ ı l ım ına bak ı ld ığ ında , ظ d ış ında

bü tün har f l e r l e gaze l yaz ı ld ığ ı görü lmekted i r .

ا 8 ب 4 ت 2 ث 1 ج 2 ح 3

خ1 د 2 ذ 1 ر 42 ز 10 س 1

ش 5 ص 1 ض 1 ط 2 1ع غ 2

ف 1 ق 2 ك 8 ل 9 م 15 ن 11

و 1 م 15 ن 11 و 1 ه 34 ى 25

42

B- MUHTEVA ÖZELLİKLER İ

1 . ÂYETLER ve HADİSLER

Bâ l î , d ivan ında öneml i say ıda âye t ve had is ik t ibas ı

yapm ış t ı r . Öze l l ik le d ivan ın ön sözünde çok say ıda âye t ve had i s

ik t ibas ı va rd ı r . İ lk önce mensur ön sözde yer a lan âye t

ik t ibas la r ın ı daha sonra da kas ide ve gaze l l e rde yer a lan âye t

ik t ibas la r ın ı ve receğ i z . Ayr ıca âye t l e r i çe r i s inde , mensur ön

sözde bu lunan , f aka t ne âye t ne de had i s mahiye t i o lan üç söze de

yer ve receğ i z . Âye t le r in sonunda i se had i s ik t ibas la r ına ye r

ve receğ i z . İkt ibas la r ı ve r i rken Türkçe aç ıklamala r ına da ye r

ve receğ i z .

1 . åîàÛ bÈÜÛ òàyر üaÚbäÜgرabßë Enbiyâ Sûres i 107 .

Âye t : B iz sen i bü tün â lemlere rahmet ve sadece b i r r ahmet o la rak

göndermiş i zd i r .

2 . æ ë œjÈîÛ üaf fسã üa ë åvÛa oÔÜ¥ bß ë Zâr iyâ t Sûres i : 56 . Âyet : Ben c in le r i ve insan la r ı ancak bana ku l luk e t s in le r d iye ya ra t t ım.

3 . åîàíÛa lbzBaåß ÙÛ âýgÏ Vâk ıa Sûres i 91 . Âye t :

Öyle i se , se lâm sana ashâb- ı yemînden .

4 . åvÛaåß —Ðã óÛaóyëaÝÓ Cinn Sûres i 1 . Âye t : De

k i : “Bana , c in le rden b i r k ısm ın ın Kur 'ân ’ ı d in ley ip de şöyle

ded ik le r i vahyo lundu .” Gerçek ten b iz hayran l ık uyand ı ran b i r

Kur 'ân d in led ik .

5 . óy ìí óyë üa ìçæa ôìèÛa åÇ ÕÁäí bßë Necm

Sûres i 3 . , 4 . Âye t : O (Peygamber ) kend i ne fs inden konuşmaz .

Onun konu ş tuğu vah iyden başka b i r şey değ i ld i r .

43

6 . Ê Ë —jg| bß ë áÜÔÛ aë Kalem Sûres i 1 . Âye t : Nûn . Ka leme ve sa t ı r sa t ı r yazd ıkla r ına yemin eder im.

7 . åîß ûàÛaÞëa bãaë ÙîÛa ojm Ùãbzjg ÛbÓ ÖbÏa

bàÜÏ Arâf Sûres i 143 . Âye t : Va tkâ k i Musa tay in e t t iğ imiz

vak i t t e ge ld i ve Rabbi O’nu ke lâm ıyla t a l t i f buyurdu . Musa : “ Ya

Rabb! Bana cemâl in i gös te r , Sen i görey im” ded i . Al lah : “Beni

ka t iyen göremezs in , f aka t dağa bak , eğer yer inde durursa ben i

göreceks in demekt i r” buyurdu . Derken Rabbi dağa t ece l l i

buyurunca , onu toz duman ed iverd i . Musa da bayg ın dü ş tü .

Ay ı ld ıktan sonra da : “ Sübhans ın ey Rabb im. Sana t evbe i l e

döndüm ve ben mü 'min le r in evve l iy im” ded i .

8 . bè Üّ× ¡bàga üaâœa á ÜّÇ Bakara Sûres i 31 . Âye t :

Ve Âdeme bü tün i s in le r i öğ re t t i ; sonra on la r ı me lek le re gös te r ip ,

“ Haydi baka l ım, sözünüzde sâd ıksan ız , Bana şunla r ı i s imler iy le

haber ver in” buyurdu .

9 . aìè biad( áèiر áèîÔgÏ İnsân Sûres i 21 . Âye t :

Üs t l e r inde yeş i l , ince ipek ten ve a t l as tan e lb i se le r i va rd ı r .

Gümü ş b i l ez ik le r le süs lenmiş l e rd i r . Rab le r i on la ra t e r t emiz b i r

i çecek i ç i recek t i r .

10 . bàÜÇ b£ãbÛ åß êbä ÜّÇ ë Kehf Sûres i 61 . Âye t :

Derken , ku l la r ım ızdan b i r in i (H ız ı r ’ ı ) bu ldu la r . B iz O’na

nezd imizden b i r r ahmet ve rmiş ve t a ra f ım ızdan b i r i l im

öğ re tmiş t ik . K1/2

11 . óãœa ëa Necm Sûres i 9 . Âye t : Aradak i mesafe ik i

yay boyu o ldu , ya da daha az . K1/5

44

12 . ïy õï( Ýّ× õbàÛ a åßë Enbiyâ Sûres i 30 .

Âye t : O inkâr eden le r b i lmiyor la r m ı k i , sema ve a rz b i t iş ik id i

de Biz on la r ı ay ı rd ık , haya t ı o lan her şey i sudan yara t t ık! Hâ lâ

inanm ıyor la r m ı? K1/6

13 . bè Üّ× ¡bàga üaâœa á ÜّÇ Bakara Sûres i 31 . Âye t :

Ve Âdeme bü tün i s in le r i öğ re t t i ; sonra on la r ı me lek le re gös te r ip ,

“ Haydi baka l ım, sözünüzde sâd ıksan ız , Bana şunla r ı i s imler iy le

haber ver in” buyurdu . K1/11

14 . bß ً ýg ë ا ً b ر ×Üi óã ì د b ن eEnbiyâ ي Sûres i 69 .

Âye t : “Ey a teş ! İbrah im iç in se r in ve se lâmet o l ded ik .” K1/12

15 . bه ت ب مو ع ب رض aال يحي Ñî× Rûm Sûres i 50 . Âye t : Al lah’ ın

rahmet in in a lâmet le r ine b i r bak . Yeryüzünü ö lümünden sonra

nas ı l d i r i l t t iğ in i gör . Gerçek ten ö lü toprağ ı k im d i r i l t iyorsa ,

ö lü le r i de d i r i l t ecek o lan O’dur . Şüphe yok k i , O her şeye

kâd i rd i r . K9/1

16 . ب ا ت ک م aل عل ه د عن Rad Sûres i 39 . Âye t : Al lah d i l ed iğ in i

mahveder , d i l ed iğ in i de b ı rak ı r . Ki tab ın Anas ı (Ana Ki tap) O’nun

yan ındad ı r . G10/2

17 . —bÌÛa ïÏ bàç ‹a Tevbe Sûres i 40 . Âye t : Eğer s i z

O’na (peygambere ) ya rd ım e tmezsen iz , b i ld iğ in iz g ib i Al lah O’na

yard ım e t t i . Küf reden le r O’nu (Mekke’den) ç ıkard ığ ı s ı rada ik i

k iş iyd i le r . İkis i mağarada iken , o s ı rada a rkadaş ına : “Mahzun

o lma; çünkü Al lah b iz imle be raberd i r” d iyordu . Derken Al lah

O’nun üzer ine rahmet in i ind i rd i , onu da görmediğ in iz o rdu la r la

des tek led i . Öyle yap t ı k i , o küf reden le r in ş i rk davas ın ı en a lçak

e t t i . Al lah’ ın t evh id in i i se en yüksek k ı ld ı . Şüphes iz k i Al lah

45

üs tün ve güç lü o lup hüküm ve h ikmet sah ib id i r . G 97 /3

18 . áíìÔm ågya T în Sûres i 4 . Âye t : B iz insan ı en güze l b i r

b iç imde yara t t ık . G101/3 , G184/4

Âye t ik t ibas la r ın ı ve rd ik ten sonra , d ivanda bu lunan had i s

ik t ibas la r ı da şunla rd ı r :

1 . éÜÛ a Ò رÇ bÔÏ éÜÛa ·رÇ åß Kim nefs in i b i l i r ve

t an ı r sa Rabbin i t an ım ış o lu r . Mensur ön söz ve K4/6

2 . áè×ìÜß åîœ óÜÇ bäÛa İnsanس la r me l ik le r in in d in i

üzer ined i r . Mensur ön söz

3 . óì أ — åß Kim ben i görürse Hakk ı görmüş tü r . G10/2

2 . ATASÖZLERİ

Divan Edeb iya t ı ’n ın gene l yap ıs ı dü şünüldüğünde ,

a tasöz le r in in pek faz la ku l l an ı lmad ığ ı gö rü lür . Bu d ivanda

46

günümüzdeki ku l lan ımlar ına yak ın o la rak i fade ed i lmiş dö r t

a tasözü t esp i t e t t ik .

Disem aú aúçamuz úara gün iç in

Yüzde o l òaùù-ı mü şg-bÀ r a l ınur

G27/4

Sengìn-d i l n igÀ ra iken i tme iè t imÀ t

äaú ın c ihÀnda sezmedigüñ ùaş baş yo rar

G40/3

Dar ta lum cevher i l e úa t ı sözüñ

Úopduà ı y i rde aàur o lu r ùaş

G79/2

èAks- i ruòsÀ r ı i l e BÀ lì b i r od o ld ı yaşum

Úur ı yan ınca begüm yaş daò ı yanar yür i

G180/5

3 . DEYİMLER:

Divanda baz ı l a r ı günümüzdeki şek i l l e r iy le ku l lan ı lm ış o l an

çok say ıda dey im mevcu t tu r . Dey imle r i d ivanda ku l l an ı ld ıkla r ı

47

şek i l l e r iy le değ iş t i rmeden a ld ık . Bâ l î Divan ı ’nda t e sp i t

edeb i ld iğ imiz dey imler i şu şek i lde s ı ra layab i l i r i z :

Adaş o l - G54/1 Başdan ç ıkar - G190/2

Ag ız aç - G39/1 Başu dön- G39/3

Ag ız a ra - G40/1 Baş o l - G54/5

Ag ız ag ıza v i r - G28/2 Baş ü s t ine tu t - K9/12

Agza ba l ça l - G110/5 Baş v i r - G141/3

Ag ız eg- G65/4 Ba ş ya r - G130/1

Agza ba l ça l - G110/5 Bagr ına bas - G26/4

Agz ı dua lu G79/3 Baş ı göge i r iş - G94 /3

Âh i t - G7/1 Başu e f lâka i r - G10/3

Akl i t - G20/4 B i l bag la- K6/18

Alem ka ldur - G52/5 B i r i ç im su G139/4

Arkay ı y i re ge tü r - G22/6 Burn ında kok- G173/1

Arkas ı o l - G48/3 Câk i t - K16/2

Ayag a l t ına a l - K13/3 Can v i r - K10/2

Ayag ına kara su in - K16/10 Cana minne t G135/2

Kar ındaş o l - G54/1 Canuna deg- G115/1

Ba i s o l - K11/2 Çeküp çevür - G149/5

Bakup ka l - G137/3 Ç ıka ge l - K21/14

Barmag ında çev i r - K5/24 Ç i f t o l - G73/4

Barmag ında göndür - G81/3 Çok i ş i d - K11/4

Barmak ka ldur - G44/4 Çok yaşa- G100/3

Başa baş K16/16 Cömerd o l - G128/2

Başa y ık ı l - G111/2 Cûşa ge l - G134/2

Baş ç ıkar - K5/7 Dad ı t uz ı o lma- G189/4

Baş eg - G111/7 Derme ça tma G12/1

Def te r in kapa- K9/5 Gözden sak la - G83/5

Des t ine a l - K9/17 Göz d ik - G65/2

Devr i t - K4/5 Göz i ıs ı r - G176/1

48

Diş b i l e - G92/1 Gözden geçür - G22/3

Di l dök- K16/2 Gün gös te rme- G2/1

Di l uzad- K6/21 Ha l i s a l tun G77/5

Di l uza tma- K15/6 Hâ l i t - K4/12

Döküp saç - G155/2 Hâ l so rmaz o l - G120/5

Dua i t - K15/18 Hased i t - G128/2

Dünya deger G144/1 Hasedden ça t l a - G43/2

Eksük o lma- G8/1 Hayran o l - K5/25

E lden sak ın- G73/3 Haz ı r o l - K8/11

Elem çek- G153/2 Hemşehr i o l - G82/4

E lüne e l i rme- G110/2 H ıdmete tu r - G21/5

E l kav şur - K21/5 H ışm i t - G180/3

Emân v i rme- G32/5 Ho ş du t - G183/3

Emr i t - K8/1 Ho ş gör - G60/4

Esüp savur - K13/1 İbade te tu r - K7/4

E şkâ l gös te r - K5/28 İ t t i f ak i t - G123/1

Fark ideme- G82/3 İnled- K13/1

Farz o l - G117/3 İmren- G53/1

Gal ip o l - K19/13 İ ş b i tü r - K22/9

Gam y ime- G166 /3 Ka lem kaş G13/5

Gark i t - G47/2 Kan ı kayna- G18/5

G ınâ ge l - K21/10 Kanl ı baş G36/1

Gönül a l - G147/4 Kara bağ ı r G160/3

Gönül a lda - G13/2 Kan lu yaş G176/5

Gönül eg lences i G97/1 Kâ t i l i t - K10/5

Göz i aç ı l - G71/1 Kasd i t - G63/1

Göz ine tu r - G171/5 Kana kana i ç - G166/4

Göz in yum- G4172 Karşu ge l - G115/3

Kanla r saç - G132/3 Pâk k ı l - K7 /11

Kahr ey le - G166/5 Pas tu t - G77/5

Kara la r g iy - K6/24 Perde çek- G30/3

49

Kar ındaş o l - G5471 Pervâne o l - K7/12

Kara gözlü G72/3 Rehber o l - K15/3

Kâmete ka lk - K7/2 Rûz u şeb uyuma- K4/8

Kendünden geç- G38/4 Rûz- ı K ıyâmet G74/1

K ıbleye yöne l - K7/2 Sağ o l - G156/2

K ı l ı k ı rk ya r - G15/4 Saf bag la - K18/18

Kol kanat o l - K2/2 Sa f sa f tu r - G90/4

Korkudan kaç- K6/20 Sark ı t - G195/2

Koyn ına koy- G36/2 Sa taş - G181/2

Koy ı sohbe t ey le - G471 Sark- G145/1

Köpür - G17/5 Ser ka ldur - K9/1

Kulag bur - G93/1 S i l l e y i - K18/7

Kulag çek- K15/6 Sormaz o l - G120/5

Lâf - ı güzâf G33/5 Su saç - G134/4

Laf uçur- G66/5 Şah in göz lü G32/1

Medh i t - K15/17 Ş iş sok- K10/9

Meyl i t - K17/3 Ta t lu söz K16/11

Mum yak- K13/6 Tavaf i t - G117/3

Muhtac i tme- G116/5 Tesk in i t - G95/4

Müfer reh o l - G1/5 Tes l im o l - G63/2

Nâ lân o l - G66/4 Teşbih ideme- G82/5

Nak ş ey le - G162/2 Tebessüm i t - G71/5

Nerm i t - G138/4 Toz kopar - G22/2

Nişan dak- K11/8 Utanup y i re g i r - G139/2

Ot la r b i tü r - K9/7 Vas l o l - G28/2

Ölüdürüp kur tu l - G143/3 Yak- y ık- G67/2

Öl i he lvas ı G173/4 Ya lan dünya G8075

Pâk i t - K4/11 Yankes ic i G56/2

Yan ına soku l - K16/9

Yagmala - G14/4

Y ı lduz ı ba r ış - G71/2

50

Yi rden y i re ça l - G132/4

Yoluna baş v i r - G79/1

Yüküni tu t - G16/2

Yüreg i agz ına ge l - K6/22

Yüz bu l - G95/1

4 . ÂDET ve İNANIŞLAR

51

Günlük hayatın Divan şiirine çok fazla aksetmemesinden dolayı

tespit edilebilecek âdet sayısı da yeri gelince sınırlı olmaktadır. Biz de

eserde ancak iki tespitte bulunabildik.

Günümüzde de b i r ge lenek o lan k ına yakma o lay ı , insan la r ın

öze l gün le r inde ve gün lük yaşamlar ında t e r t ip ed i lmekted i r . O

dönemde de sünne t d iye k ına yak ı lmas ı ge leneğ i va rd ı .

Boyad ı ba rmaà ı sünne t d iyü ãanmañ ó ınnÀ

Belk i sünne t y i r inüñ aúd ı bu laşd ı úan ı

K5 /21

Dinî vecibe olarak beş vakit namaz kılan kişi namazla birlikte

dua etmeyi ihmal etmez.

E h l - i tÀèa t l e úu l uñ o l d ı åenÀy a me şàÿ l

İ t d i b i ş vaú t d e d uèÀ i t me g i èÀd e t f a røÀ

K15 /18 5 . EDEBÎ SANATLAR

52

1 .TEŞBİH

Meh o ld ı ùavú - ı hÀ l e i l e boyn ı baà lu úul

AèdÀnuñ o la beg le r i vü ban la r ı e sì r

K18 /14

BÀlì çemende bü lbü l - i de l lÀ l èaşú idüp

Gül Yÿsu f ına óüsn- i ke lÀm ın ãa ta r yürür

G39 /5

2 .TELMİH

Maôhar - ı è i lm- i ÒudÀ iken o MÿsÀ -y ı Ke lìm

Óıø r anuñ mü şki l in i óa l ide es rÀ r nedür

K4 /12

Rezm- i aèdÀda èAlì ãa l sa èaceb mi tìàuñ ı

M ıã r - ı şevke t Yÿsuf ı e lde s inÀnuñdur şehÀ

K14 /2

3 .TEZAT Úara lanup müsevvede- i se r -nüv iş tüm Àh

Ç ıúd ı beyÀøa nÀme- i baò t - ı s iyÀh ımuz

K3/4

Çekdükle rüm ac ı l ıà ı şehd ey led i l aè lüñ

Bal - ı l ebüñ a la m ı begüm ùatlu be lÀdur

53

G51/2

4 . İSTİFHÂM Sözüñe yÀ r o lana söy le cevÀb ı BÀlì

èÁ r i f o l añ lay ı gör yÀ r l a aàyÀ r nedür

K4/17 NigÀ r ı sevmeden àayr ı òaùÀm ı b i lmedüm BÀlì

GünÀhum ney k i yÀ Rabb ne i tdüm an ı küs tü rdüm

G122/5

5 . TEŞHİS J eng o la d iyü òÿn i l e tìà ı

Úorúudan úaçd ı dü şmenüñ úan ı

K6/20

Cürèa-veş cÀm- ı ãafÀdan daş ra düşdük BÀ l iyÀ

Ç ıúduk ayaúdan gezer ÀvÀ re b i r ben b i r óabÀb

G11/5 6 . İSTİARE Gün g ib i nÿ r - ı f e rüñ o la muóìù-i èÀ l em

DÀyim ey leye ÒudÀ dev le t - i bì-hemtÀy ı

K13/20

54

ŞÀd o la nuã re t i l e BÀ l i şehen-şÀh- ı c ihÀn

Gün g ib i rÿşen ide luù f ı bü tün dünyÀy ı

K13/19 7 . TEVRİYE Óaúdan MurÀd- ı èÀ l em o lup pÀd işÀh ımuz

Her nÀ -murÀda v i rd i murÀd ın i lÀh ımuz

K3/1

Old ı muùÀb ıú i sm- i müsemmÀya sen şehüñ

Úa lb - i Se lìmüñ i td i de lÀ l e t se lÀmete

K7/18 8 . TENASÜB Ú ız ı l úan la r la çoú donanmas ı va r c i sm- i aèdÀnuñ

Bi r inden zevraú - ı òÿnìnüñüñ yoú óadd u pÀyÀn ı

K10/6

Bì -şeker úadüñ i l e büs tÀn- ı óa lÀve tdür y i rüñ

Olmaya ùÿùìye ãaón- ı şeker - i s tÀndan l eõìõ

G24/4

9 . TEKRİR

55

Yine zencì r i l e baà lu ge t i re aèdÀy ı

Rÿm i l inüñ de lü dìvÀne le r i dìvÀne

K19/17 Ruúèa g ib i dürd i bükd i àoncay ı d ivşürd i gü l

äunmaà i çün bü lbü l - i dìvÀneden dìvÀna èarø

G84/3

10 . NİDÂ

Ey àaf le t iy le peyk- i ece lden n işÀn uman

B i r ú ı ldan a l k i rìş - i beyÀøuñ òaber y i t e r

G29 /3

Sìm-veş k imse aà ız açmaz iken merd üs t ine

Ey e l i f -úad nÿn úaşuñ óar f i td i nÀ-merd üs t ine

G169 /1

11 . TECÂHÜL-İ ÂR İF ÚurbÀnuñ o l sa zümre- i düşmen èaceb midür

Ùoúu şduà ında her ça ròa her óab ş - ı ú ı rd -gì r

K18/9

Berg- i gü l g ib i ãabÀdan m ı aç ı ld ı seher i

Dest - res y i r l e r i va r gÿşe- i dÀmÀnuñda

56

G170 /4

12 . AL İTERASYON AbdÀ l - ı èaşúa dÀà - ı maóabbe t n işÀnedür

äanma güzÀ f - ı èaşú ı u lu Às i tÀnedür

G60 /1 èÁş ıúÀne BÀ l inüñ eşèÀ r ı f i rúa t -nÀmedür

Anuñ'çün her b i r in b i r d i l -be re yazar ãunar

G64 /5

13 . ASONANS ÁåÀ r ı o ld ı BÀ l inüñ evãÀ f - ı óüsn- i yÀ r

İ rgürd i èömr- i åÀnìye nÀm u n işÀn b iz i

G183 /5

Ge l ey zamÀne Òüsrev i tÀc- ı keyÀn ı g iy

Gün g ib i ze r úabÀ -y ı şeh- i kÀm-rÀn ı g iy

G185 /1

14 . MÜBALÂĞA Nefòa- i ãÿ ra deg in o lmaya ãÿ ruñ miå l i

Ùold ı èÀ l emlere f e rmÀn- ı şeh- i şÀhÀn ı

K5 /2

57

ÁvÀze- i f iàÀnum i r işdi fe lek le re

Var i se peyk- i Àh ımuza nÀ l e daúd ı z i l

G104 /3

15 . C İNÂS

áonca mecmÿèas ın ı açd ı gü l - i s tÀnda ãabÀ

Yaz ge ld i àaze lüñ BÀ lì ge l evrÀú ına yaz

G69 /5

Saña de rdüm k im bu de rdüm ö ldürü r Àò i r ben i

DÀ l úadüm red i l e de rd ey ledük derd üs t ine

G169 /4

16 . HÜSN- İ TA’LİL Tebsì - i mihr ü mehle y ine cÀn-bÀz fe lek

Oynad ı döne döne o ld ı c ihÀn óayrÀn ı

K5 /24 YÀ re yo l ında ö ldügüm d imegin

Utanup y i re g i rd i he r mürde

G139 /2

58

BİBLİYOGRAFYA

AK, Mahmut , Fehamet t in Başar , Osmanl ı Türkçes i , Dünya

Ki tap la r ı , İs tanbu l , 2004 .

ALTUN, Ara , Dipno tu ve Bib l iyogra fya Esas la r ı , İÜ Edeb iya t

Fak . Yay ınla r ı , İs tanbu l , 1986 .

AYAN, Hüsey in , Nes imî Divan ı , Akçağ Yay ınev i , Ankara , 1990 .

BANARLI , Nihad Sâmi , Res iml i Türk Edeb iya t ı Tar ih i C .1 , MEB

Yay . , İs tanbul , 1998 , s .557-630 .

BEYÂNÎ, Mus ta fa Bin Caru l lah , Tezk i re tü ’ş -şuara , (Haz . İbrah im

Kut luk ) , TTK, Ankara , 1997 , s .44 .

59

CANIM, R ıdvan , Lâ t i f î Tezk i re tü 'ş -Şuara ve Tabs ı ra tü ’n-Nuzamâ

( İnce leme-Met in ) , AKM Yay . , Ankara , 2000 , s .185-186 .

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - , Ed i rne Şa i r l e r i , Akçağ Yay . , Ankara , 1995 ,

s .205 .

ÇAVUŞOĞLU, Mehmet , Yahyâ Bey Dîvân ı , Edeb iya t Fak . Yay . ,

İs tanbu l , 1977 .

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - , (M. Al i Tanyer i ) , Hayre t î Dîvân ı , Edeb iya t

Fak . Yay . , İs tanbu l , 1981 .

D İLÇ İN, Cem, Türk Ş i i r B i lg i s i , TDK, Ankara , 2000 .

DEVELL İOĞLU, Fer i t , Osmanl ıca-Türkçe Ans ik loped ik Lûga t ,

Ayd ın Ki tabev i , Ankara , 2000 .

ELMALILI HAMD İ YAZIR, Kur 'ân- ı Ker îm ve Yüce Meâl i ,

(Sade leş t i r en Sabr i Y ı lmaz) , Huzur Yay ınev i , İs tanbu l , 2001 .

ERGUN, Sade t t in Nüzhe t , , Türk Şa i r le r i , C .2 , s .734-739 .

FERHENG İ Z İYA, Farsça-Türkçe Lûga t , MEB Yay . , İs tanbul ,

1996 .

HAMAM İ , E rda l , Râmî Divan ı , Kül tü r Bak . Yay ınla r ı , Ankara ,

2001 .

İPEKTEN, Halûk , Mus ta fa İsen , Turgu t Karabey , Met in Akkuş ,

“XVI . Yüzy ı l Divan Nazm ı” , Büyük Türk Klas ik le r i , C .3 ,

Ötüken-Söğüt , İs tanbul , 1986 , s .195-210

- - - - - - - - - - - - - - - - - , (Mus ta fa İsen) , “16 . Yüzy ı l Türk Edeb iya t ı” ,

Türk Dünyas ı E l Ki tab ı , TKAE Yay . , Ankara , 1998 , s . 169-203 .

İs lâm Ans ik loped is i , Divan Edeb iya t ı md . , C .9 , İs tanbu l , 1994 ,

s .389-427 .

KINALIZADE HASAN ÇELEB İ , Tezk i re tü ’ş Şuara , C .1 ,TTK

Yay . , Ankara , 1978 , s .209-210 .

KOCAKAPLAN, İsa , Aç ıklamal ı Edeb î Sana t la r , Damla Yay ınev i ,

İs tanbu l , 1998 .

KORTANTAMER, Tunca , Esk i Türk Edebiya t ı Maka le le r i , Kül tü r

ve Tur izm Bak . Yay ınla r ı , Ankara , 2004 .

60

KÖSEOĞLU, Nevza t , Türk Dünyası Tarihi ve Türk Medeniyeti

Üzerine Düşünceler, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1991, s.207-267

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - , “16. Yüzyılda Türk Dünyası”, Büyük Türk

Klasikleri, C.3, Ötüken-Söğüt Yay., İstanbul, 1986, s.137-170.

KÜÇÜK, Sabaha t t in , Bâk î Divan ı , TDK, Ankara , 1994 .

LEVEND, Agâh S ı r r ı , D ivan Edeb iya t ı , Enderun Ki tabev i ,

İs tanbu l , 1984 .

MAC İT, Muhs in , Ned im Divan ı , Akçağ Yay ınla r ı , Ankara 1997 .

MAZIOĞLU, Has ibe , “Esk i Türk Edeb iya t ı” , Türk Ans ik loped is i ,

C .32 , MEB Yay . , Ankara , 1983 , s .111-122 .

MUALL İM NÂC İ , Lûga t - ı Nâc i , Çağ r ı Yay ınla r ı , İs t anbul , 1995 .

MÜTERC İM ÂSIM, Burhân- ı Ka t ı , TDK Yay . , Ankara , 2000 .

PALA, İskender , Ans ik loped ik Divan Ş i i r i Söz lüğü , Ötüken

Yay ınla r ı , İs tanbu l , 1999 .

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - , Divan Edeb iya t ı , LM Yay ınla r ı , İs tanbu l 2002

Sermet Çi f t e r Kütüphanes i Yazma Eser le r Ka ta logu , Yap ı Kred i

Yay . , İs tanbul , 2002 , s .428 .

ŞAH İN, Hat ice , Esk i Anadolu Türkçes i , Akçağ Yay ınla r ı ,

Ankara , 2003 .

ŞEMSETT İN SÂM İ , Kâmûs- ı Türk î , Çağ r ı Yay ınla r ı , İs tanbu l ,

1996 .

ŞENTÜRK, Ahmet At i l l â , Osmanl ı Ş i i r i Anto lo j i s i , Yap ı Kred i

Yay ınla r ı , İs tanbu l , 1999 .

ŞEYHÎ MEHMED EFEND İ , Şakâ ik- ı Nu’mâniye ve Zey i l l e r i ,

(Neş re Haz . Abdülkad i r Özcan) , C .2 , Çağ r ı Yay . , İs tanbu l , 1989 ,

s .594 .

TARLAN, Al i Nihad , Zâ t î Dîvân ı , C .1 ,Edeb iya t Fak . Yay .

İs tanbu l , 1967 .

T İMURTAŞ , Kadr i , Osmanl ı Türkçes i ’ne Gi r iş , A l fa Yay ınla r ı ,

İs tanbu l ,1998 .

61

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - , Osmanl ı Türkçes i Gramer i , Al fa Yay ınla r ı ,

İs tanbu l , 1997 .

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - , Osmanl ı Türkçes i Met in le r i , Al fa Yay ın la r ı ,

İs tanbu l , 1998 .

TOLASA, Harun , Ahmet Paşa’n ın Ş i i r Dünyas ı , Akçağ Yay ınla r ı ,

Ankara , 2001 .

TUMAN, Mehmet Nâ i l , Tuhfe - i Nâ i l î , ( Haz . Cemâl Kurnaz-

Mus ta fa Ta tc ı ) , B iz im Büro Yay ınla r ı , Ankara , 2001 , s .87 .

Tezk i re le re Göre Divan Edeb iya t ı İs imle r Söz lüğü , Kül tü r ve

Tur izm Bakan l ığ ı Yay ınla r ı , Ankara , 1978 , s .67-68 .

Türk Di l i Derg i s i , Türk Ş i i r i Öze l Say ıs ı , TDK, Ankara , 1986 .

Türk Di l i ve Edeb iya t ı Ans ik loped is i , Bâ l î Maddes i , C .1 , Dergâh

Yay ınla r ı , İs tanbu l 1977 , s .305-306 .

UZUNÇARŞ ILI , İsmai l Hakk ı , Osmanl ı Ta r ih i , C .2 , TTK,

Ankara , 1948 , s .233-420

ÜZGÖR, Tah i r , Feh îm- i Kadîm Divan ı , TDK, Ankara 1991

Yeni Tarama Söz lüğü , (Düzen leyen Cem Di lç in ) , TDK, Ankara ,

1984 .

III . BÖLÜM

TENKİTLİ METİN

TENKİTLİ METNİN HAZIRLANMASINDA TUTULAN YOL

1 . Tenk i t l i me t in haz ı r l an ı rken Yap ı Kred i Sermet Çi f te r

Kütüphanes i ve İs tanbul Ünivers i t es i Kütüphanes i nüsha la r ı

ka rş ı l aş t ı r ı l a rak doğ ru b i r met in o lu ş tu ru lmaya ça l ış ı ld ı .

2 . Nüsha la r ın rumuzla r ın ı , bu lundukla r ı kü tüphanen in baş

ha r f l e r in i k ısa l t a rak verd ik .

3 . Kas ide ve gaze l numara la r ıyla vez in le r in i ş i i r in baş

k ısm ında ve rd ik .

4 . Kas ide le r in ve gaze l l e r in va rak numara la r ın ı ş i i r

son la r ında be l i r t t ik .

62

5 . Bey i t le rdek i değ iş ik l ik le r i d ipno t o la rak verd ik .

6 . Öze l i s imler i büyük har f le r le gös te rd ik faka t üzer le r ine

ge len ek le r i ay ı rmad ık .

7 . Âye t ve had i s le r i Arapça as l î şek l iy le ve rd ik ten sonra

d ipno t o la rak da hang i sû ren in kaç ınc ı âye t i o lduğunu be l i r t t ik ve

daha sonra i se âye t in Türkçe aç ıklamas ın ı ve rd ik . .

8 . Metn i haz ı r l a rken 16 . yüzy ı l Türkçes i ’n in d i l

husus iye t l e r in i d ikka te a ld ık .

9 . Di l imize yer leşmiş baz ı Arapça ve Farsça i fade le r i

yayg ın ku l lan ı l ış l a r ına göre a ld ık .

10 . Farsça sözcük le rdek i vâv- ı madûley i (º) işare t iy le

gös te rd ik .

11 . Baz ı tü remiş ve b i r l eş ik sözcük le r i şu şek i lde a ld ık:

a . Yer ve zaman b i ld i ren Arapça ve Farsça ek le r i ay ı ra rak

yazd ık . Kâr -gâh , t ekye-gâh , gü l -şen , şeb- i s tân v .b .

b. Ön ek le r i ( - ) i l e ay ı rd ık . Bî -had ,nâ-sâz v .b

c . Fa r sça vas ı f t e rk ip le r in i ( - ) i l e ay ı rd ık . Şâh-bâz , şeh-bâz

v .b .

d . Say ı i s i ml e r i y l e d iğe r s ö z c ü k a r a s ın a ( - ) k oy d u k . Ç â r - g û şe ,

s ad -pâ re v .b .

e . B e n z e t me e d a t l a r ın ı ( - ) i l e a y ı r a r ak gös t e rd ik . Meh-ve ş , İ sâ -

ve ş v . b .

12 . D i p n o t l a r ı g ö s t e r i r k e n şu husus l a r ı d i kka t e a ld ık :

a . H e r m ı s r a i l e d i p n o t u a y r ı m ı s r a d a g ö s t e r i l d i .

b . Ş i i r b a ş l ık la r ın ın h a n g i n ü s h a y a a i t o l d u k l a r ın ı d i pno t

o l a r a k , ( *) koya rak nüshan ın k ı s a l tmas ıy la gös t e rd ik . . .

13 . Baz ı Tü rkçe sözcük l e r i n b i r l e şme s i n d e o r t a y a ç ık a n s e s

dü şü şü n ü ( ' ) i l e g ö s t e r i p , s ö z c üğü n 'o l a şe k l i n de y a z d ık .

63

TRANSKRİPSİYON ALFABESİ é ء A, a, E, e ا Á, À آ B, b ب P, p پ T, t ت æ, å ث C, c ج Ç, ç چ Ó, ó ح Ò, ò خ D, d د Õ, õ ذ R, r ر Z, z ز J, j ژ S, s س Ş, ş ش

64

ä, ã ص Ø, ø, ë, ê ض Ù, ù ط Ô, ô ظ è ع á, à غ F, f ف Ú, ú ق K, K, G, g ك Ñ, ñ ك L, l ل M, m م N, n ن V, v, Ö, ö, U, u , Ü, ü, ß, ÿ و H, h ه Y, y, I, ı, İ, i, Ì, ì ى

DÎBÂCE

65

Se r -maù l aè - ı Ke lÀmul lÀh ve t evúìè- i r e fìè- i

è i lmu'l lÀh. Aènì èünvÀn- ı dìvÀn- ı f aø l - ı b i smi'l lÀh ve

se r - i sÿ re - i k i tÀbu'l lÀh . EfêÀ lü'd-daèvÀ t - i min-è ind i'l lÀh .

FÀ t ióa tü'l -k i tÀb e lóamdü l i'l lÀh ãa lavÀ tü'l lÀhi ve se lÀmih .

èAlÀ-Muóammedin èabdühÿ ve resÿ lüh Faó rü'l enb iyÀ- i ve'l -

mürse lìn 26åîàÛ bÈÜÛ òàyر üaÚbäÜgرabßë. DaèvÀ t - ı è i zz ü

ıóù i rÀm ve tes lìmÀ t - ı min-kü l l - i emr in se lÀm. Be- rÿó - ı çehÀ r - ı

yÀ r - ı è ıôÀm ve À l ihì ve aãóÀb ih i'l -k i rÀm. Ve's - se lÀmü èa lÀ

meni't - t ebeèa l -hüdÀ. İ lÀ -yevmi'l óaş r - i ve'l -ú ıyÀm. Her

rü tbe- i şere f -nümÿn ve èaù ıyye- i dür r - i hümÀyÿn . Ke-

emåÀ l i'l üé lüéi'l -meknÿn k i cevÀhi r - i bü legÀ -y ı õü- fünÿn ve

zevÀhi r - i kemÀ lÀ t - ı maúar rabÿndur . Ol şerÀyi f - i gencìne- i

èÀ r i fÿn ve maèÀ r i f - i èavÀ r i f - i ne tìce- i 27f æ ë œjÈîÛ üaf

fسã üa ë åvÛa oÔÜ¥ bß ë t aúdì r in muteøamm ındur .

26 Enbiyâ Sûresi 107. Âyet: Biz seni bütün âlemlere rahmet ve sadece rahmet olarak göndermişizdir. 27 Zâriyât Sûresi 56. Âyet: Ben , cinleri ve insanları ancak bana kulluk etsinler diye yarattım.

66

Efêa l - i è ibade t - i maè r i f e tu'l lÀh ve aósen- i t ezekkür - i LÀ- i lÀhe

i'l lÀ l lÀh 28éÜÛ a Ò رÇ bÔÏ éÜÛa ·رÇ åß o l

óaø re t - i r i sÀ l e penÀh dÀyi re - i t eúar rüb le r inde

qg d¦ ójã üë ldÔß ÙÜß éîÏ óäÇ bسí üoÓë éÜÛaÉß óÛ d iyü

buyurup ve rÀb ıùa- i t aèar ru f la r ında åàîÛaÝjÓ åß

æbày d¼«نفس bu üóäa buyurm ış l a rdur . EnfÀs - ı ne fìs l e r i f evÀy ió -

i gü l -zÀ r - ı ke lÀm- ı úadìm ve revÀy ió - i ezhÀ r - ı ã ı rÀù - ı

müs taúìm. Der - taã l iye - i cenÀb- ı şere f -n iãÀbla r ı fü tÿó - ı eh l i'l -

yaúìn va l lÀhü òayrü'l - fÀ t ióìn ve t es l iye - i saèÀde t - in t i sÀbla r ı

şerÀyi f - i dür r - i semìn 29åîàíÛalbzBaåß ÙÛ âýgÏ olup ne tìce- i

mecmaè-ı è i lm- i maèÀnì ve feóvÀ-y ı menbaè-ı s eb’a'l -

meåÀnì ú ı lup aãóÀb- ı ü lü'l - e lbÀba ve mi rèÀ t - ı ü lü'l - e lbÀba

münèak is o lup çehÀ r - ı yÀ r - ı è ıôÀm rükn- i aèôam- ı dÀ rü ’ s -

se lÀm o ld ı l a r . ErbÀb- ı maèÀnì ve maèÀ r i f - i aãóÀb- ı f eøÀyi l

ü şerÀyi f o l mecmaèuñ ÀåÀ r ı ve vÀ r iå-i şere f -

n iåÀ r l a r ıdur . Ol s i l s i l e - i èulemÀ -y ı è ıôÀmdan ve ekrem- i

mevÀlì - i k i rÀmdan mecmaèu'l -baóreyn ve müf t i's -

saúa l eyn aènì Aómed b in Sü leymÀn eş -şehì r İbn- i KemÀ l

PÀşÀzÀde'llÀhü t aèÀlÀ õb'í bß ë bídí bß óÜÇ i lm- i f aø l - ı

óaúÀy ıú l a ve kemÀlÀ t - ı deúÀy ıúas ından sa ’d i'l -

be r iyyes inden an ı t e rcìh i tmiş l e rdür . Yüz y ig i rmi èaded r i sÀ l e -

i maèÀ r i fÀ t ı ve ekåer fünÿnda t aó rì rÀ t ı ve t e f sì r i ve sÀyi r

kü tüb- i t eè l i fÀ t ı bì -óad o lduà ından àayr ı yevmì b iñ ik i yüz

fe tvÀya cevÀb- ı b i's - sevvÀb yazup mecmÿè - ı t aó rì rÀ t ı

èömr inüñ he r gün ine b i r cüz düşdügi meşhÿ r u müteèÀ r i fdür

ve ùÀyi fe - i c in baèøı mü şki l l e r in i s t i f tÀ i düp 30åvÛaåß —

28 Hadis: Kim nefsini bilir ve tanırsa Rabbini tanımış olur. 29 Vâkıa Sûresi 91 Âyet: Öyle ise selâm sana ashâb-ı yemînden. 30 Cin Sûresi 1 Âyet: De ki: “Bana, cinlerden bir kısmının Kur'ân’ı dinleyip de şöyle dedikleri vahyolundu.”

Gerçekten biz hayranlık uyandıran bir Kur'ân dinledik.

67

Ðã óÛaóyëaÝÓ sÿ res i t e f sì r in kendü le rden oúuduú l a r ı

muóaúúaú ve muúar re rdür . Ebenèan-ced óuøÿ r - ı

è i zze t l e r inde ò idmet ve n ice y ı l f e tvÀ -y ı şerì f l e r in k i tÀbe t

idüp muúbi l - i ÀzÀdes i aènì ke tòudÀ-zÀdes i idüm. Ol

úarÀbe t le ve tÀmme- i münÀsebe t l e mühimmÀ t - ı enÀm ve

lÀz ıme- i tÀm içün Meş rÿèÀ t -nÀm b i r k i tÀbumda f e tvÀ -y ı

şerì fden n ice b iñ mesÀé i ldür de rc ey ledüm. Bundan mÀèadÀ

maù l aè - ı dìvÀn- ı dÀ re fde ve mübtedÀ -y ı şÀh-bey t - i

n iyÀzumda f ih r i s t - i s e r -nüv iş t - i ke lÀmum ve maó l aã-ı

óüsn- ih t i rÀmum naôm- ı şere f - n iôÀmla ve maèÀ r i f - i

kemÀlÀ t - ı i n t iôÀmla nevèan ãudÿ r u ôuhÿ r bu lduà ı budur

k im şehr - i gü l -şen-ÀbÀd- ı şere f -n ihÀdda ve me lce’ - i òayrü'l -

b i lÀdda aènì mahmiye- i Ed i rne- i saèÀde t - imt ióa l l e rde

be r - seccÀde-n işìn- i mió rÀb- ı Úuds ü òa lve t - güzìn- i òÀn-

úÀh- ı ins - i muú t edÀ-y ı enÀm ve pìşvÀ-y ı e rbÀb- ı k i rÀm

Şeyòü'l - İs lÀm Aènì Pì r Aómed Dede-nÀm b i r èazìz- i be -

nÀm var id i k im saèy-i ãafÀs ında f e lek le r peyk- i bÿyÀn ve

è i r fÀn duèÀs ında melek le r l ebbeyk-gÿyÀn o lup n iôÀm- ı

maèÀş - ı dünyÀ ve in t iôÀm- ı meèÀd- ı èuúbÀ anuñ

vÀs ıùa- i t edbì r - i úavmine menÿù ve rÀb ı t a - i t aúdì r - i

mus taúìmine merbÿ t o lup 31óy ìí óyë üa ìçæa ôìèÛa åÇ

ÕÁäí bßë

f eóvÀs ınca peyàÀm- ı i l hÀm- ı i lÀhì ve ke lÀm ı vÀ r idÀ t - ı

nÀ -mütenÀhì olup óüsn- i óÀli göñü lde òa lve t ve

keå re tde vaóde t id i . Ol mürş id - i fÀy ıúa hem-dem ve

gencìne- i óaúÀy ıúa maó rem o lup sÿz iş - i pe r tev- À f i tÀbla ve

pe rver iş - i h immet - i mÀh- tÀbla Àyìne-ã ı fa t tÀb-nÀk u

küdÿ ra t - ı mÀ s ivÀdan de rÿnum pÀk idüp o tuz b iş y ı l bÀb- ı 31 Necm Sûresi 3., 4. Âyet: O (Peygamber) kendi nefsinden konuşmaz. Onun konuştuğu vahiyden başka bir

şey değildir

68

ò idmetde èaãÀ -vÀ r i s t iúÀmet le ber -úarÀ r ve mió rÀb- ı

èubÿdiyye tde seccÀde-ã ı fa t yüz y i re u rup mus taà raú - ı e s rÀ r

o ld ım. Göñül è i lminde Gül -şen- i MeèÀnì -nÀm bi r r i sÀ l e

t eé lì f ve t aãnì f ey led im.

Bey t : Göñül è i lmin ãora rsañ è i lm- i Óaúdur .

Oúumad ın oú ınur b i r sebaúdur .

İ lm- i t aãavvufda dör t pÀ re r i sÀ l e ìcÀd idüp ve cümle- i

TevÀrìò - i Ùaberìden ve àayr ıdan İn t iòÀbü't - t evÀ rìò -nÀm

muò t aãar b i r k i tÀb t eélì f ey ledüm. AmmÀ deryÀ -y ı

maèÀ r i füñ emvÀc- ı cüzé iyyÀ t ın ı edÀ - i mecÀz la e rbÀb- ı

èaşúa ebyÀ t - ı eşèÀ r l a işèÀ r ey led igüm eånÀ l a rda o l merd- i

maènì ve menbaè - ı è i lm- i l edünnì-emìn seccÀde- i eh l - i

envÀ r aènì Aómed- i Muò tÀ r Óaø re t l e r i mecmaèü'l -

baóreyn ve'l -be r reyn o lan şehr - i S i t anbÿ l ı t eş rì f

buyurm ış l a rd ı . Anda aãóÀb- ı ãafÀ ve cumhÿ r - ı yÀ rÀn- ı

bÀ-vefÀ i l e z iyÀ re t l e r i'çün rÿz- ı penç- şenb ihüñ vaú t - i

èaã r ında ÒudÀyì Beg-nÀm b i r mì r - i ke lÀm baèøı ebyÀ t - ı

eşèÀ r l a naôm- ı düre r -bÀrla è i zz - i óuøÿ r - ı fÀy ıøu'n-

nÿ r l a r ına duòÿ l u vuãÿ l bu lduúda ıôhÀ r - ı maè r i f e t i çün

yed- i beyøÀ - i şerì f l e r ine mÀnend- i k i rÀmen kÀ t ibìn se r -

nÀme- i maóabbe t i ãunup oúutduúdan ãoñra e rbÀb- ı lÀ-

reybüñ ve gürÿh- ı r i cÀ l - i àaybuñ güzìde le r inden b i r ine

bun la ruñ maèÀ r i f in Ed i rnede dÀ rü'l -óadìå - i şerì f

müteve l l i s i o lan BÀlì Çelebìye i r sÀ l u iãÀ l idüñ

naôì res in èa le'l - f evr bu cÀnibe göndersün le r d iyüp o l

úÀbi l - i vücÿduñ e l ine v i rdükde ó ikmetu'l lÀh ve kemÀlÀ t - ı

ke rÀmÀ t - ı eh lu'l lÀh i l e o l saèÀ t - ı s aèìdde ve o l dem- i

úadr - i èìdde tÀ Edi rnede úa lb- i Àyìne- miåÀ l imüze b i r

óÀ l e t - i nÿ rÀnì ve b i r keyf iyye t - i e s rÀ r - ı RabbÀnì

69

münèak is o ld ı k i an ı vaú tü'l -è ışÀ óÀ l e t - i vecde ve dÀyi re -

i i s t ià rÀúa dü şüp o l óÀ l e tüñ mü şÀhedÀ t - ı è i cÀz- ş ièÀ r ında

b i r úul le - i f e lek -ÀsÀnuñ f a rú ında b i r b ıñar - ı Àb- ı óayÀ t a ve

se r -çeşme- i øü lÀ l - i úand- ı nebÀ t a va rup kenÀ r ında o l

se rdÀ r - ı ev tÀd- ı e f rÀd aènì Óaø re t - i Óıø r - ı õü'l- fevÀd

ge lüp baña b i r úaãìde- i manôÿm taè lìm ü t e fhìm idüp ve

ik i pÀ re mÿmyÀ - i baó rì v i rüp b i r i s in úaãìdey le èazìz - i

ãÀó ib - t emeyyüzüñ bÀb- ı ÀsumÀn-cenÀbla r ına i r sÀ l ey le

d iyüp f e rmÀn- ı şerì f l e r inden ãoñra o l óÀlÀ t - ı müker rem

re fè o lup devÀ t - ı nÿñ ve k i lk - i 32 Ê Ë —jg|bë áÜÔÛ aë i l e

b i't- t emÀm úaãìdey i t aó rì r u t a sùì r idüp mÿmyÀ i l e

vÀúiè olan óÀlÀ t - ı meş rÿó ı èayÀn u beyÀn idüp èa la's -

seóer maómiye- i İs tÀnbÿ l a i r sÀ l ey ledüm. Ol he f tenüñ

yevm- i he f t inde aènì g i rü rÿz- ı penç-şenb ihüñ vaú t - i

èaã r ında mü şÀ run i l eyh ÒudÀyì Beg emåÀ l - i aú rÀn i le ve

gürÿh- ı èayÀn i l e z iyÀ re t - i eh lu'l lÀha ve maózen- i

maóabbe tu'l lÀha va rduú l a r ında o l se rdÀ r - ı e rbÀb- ı è i r fÀn ve

muò tÀ r - ı eh l - i d i lÀn aóbÀba ò iùÀb- ı müs teùÀb idüp ÒudÀyì

Begüñ maèÀ r i f - i sÀb ıúas ı Ed i rneye i r sÀ l o l ınd ı m ı d iyü

t e faóóus buyurduú l a r ında g ide r Àdem bu lunmad ı d iyü cevÀb- ı

b i's-ãevvÀb i l e aãóÀb- ı ãafÀ ol ebyÀ t ı èayn ıyla g i rü

èAzìz- i pÀke v i rüp t ek rÀ r oú ınurken daş radan b i r f e rd - i

À fe rìde e l inde ce rìde i l e i çe rü se r -vaú t l e r ine g i rüp

Ed i rneden BÀlì Çelebì gönderd i le r d iyüp des t - i

şerì f l e r ine ãunduúda oúuñ d iyü ÒudÀyì Begüñ e l ine v i rd i l e r .

Ruúèa- i r aúìbüñ rÿy ından n iúÀb- ı mü şg-bÀyì r e fè o l ınup

naôar o lunduúda kend inüñ o l on b iş bey t i baó r inde ve

32 Kalem Sûresi 1. Âyet: Nûn. Kaleme ve satır satır yazdıklarına yemin ederim.

.

70

ùarz ında ve o l úÀ f iye i l e muúaf fa b i r naôì re - i èuzmÀ k i

y id i m ıã raè ı kendü m ıã raè ınuñ èayn ı o lup andan Óaø re t - i

Óıø ruñ aóvÀ l i ve aúvÀ l i şurÿóı bi't - t emÀm oúunduú da

o l mecmaè - i kübrÀda ve èa tabe- i èu lyÀda mevcÿd

o lan la r ın ı vücÿd- ı cenÀb- ı è i zze te de rÿnì sücÿd idüp o l

muò tÀ r - ı eb rÀ ruñ se rdÀ r - ı eh l - i envÀ ruñ naôar - ı ikåì r -

t eèåì r l e r inde mes t - i bì-hÿş u óayrÀn u medhÿş

o lup 33 aìè biad( áèiر áèîÔgÏ óÀ l e t - i s ekrÀnla

lÀ-yeèú ı l o lup óÀ l e t - i vecde varup o tu ru r ve ùurur k imsene

úa lmad ı .

Bey t :bä× bîàî×dÅã éia d Ú bC é× aã æآ

bä× bàã á'¶ ء é(ì× éלìi bíآ Baède-zamÀn ın

ifÀúa t bu lup mezbÿ r ÒudÀyì Beg menbaè - ı i lmu'l lÀhda ve

maóøar - ı eh lu'l lÀhda ıôhÀ r - ı maè r i f e t l e va r l ıú i tdüg ine

nÀdìm o lup 34åîß ûàÛaÞëa bãaë ÙîÛa ojm Ùãbzjg ÛbÓ ÖbÏa

bàÜÏ f eòvÀs ınca rÿy- ı n iyÀz ı be r -òÀk idüp mezkÿ r

úuãÿ rÀ t ınuñ èafv ı i çün taøar ruè l a r ey led i . Ol úaãìde

dìvÀn ımuñ ib t idÀs ında t aó rì r ve t a sùì r o l ınm ışdur . Ol

merd- i sÀó i l ü kÀmil de ryÀ -d i l baó r - i bì -g i rÀnla r ından

t emevvüc idüp mevc- i ÀsumÀn- r i fèa t i ve òurÿş - ı evc - i

èaôamet i bu cenÀn ı ãadef - i dür r - i şÀh-vÀ r idüp naôì r e - i

33 İnsân Sûresi 21. Âyet: Üstlerinde yeşil, ince ipekten ve atlastan elbiseleri vardır. Gümüş bileziklerle

süslenmişlerdir. Rableri onlara tertemiz bir içecek içirecektir. 34 Arâf Sûresi 143. Âyet: Vatkâ ki Musa tayin ettiğimiz vakitte geldi ve Rabbi O’nu kelâmıyla taltif

buyurdu. Musa: “ Ya Rabb! Bana cemâlini göster, Seni göreyim” dedi. Allah: “Beni katiyen göremezsin,

fakat dağa bak, eğer yerinde durursa beni göreceksin demektir” buyurdu. Derken Rabbi dağa tecelli

buyurunca, onu toz duman ediverdi. Musa da baygın düştü. Ayıldıktan sonra da: “ Sübhansın ey Rabbim.

Sana tevbe ile döndüm ve ben mü'minlerin evveliyim” dedi.

71

bì -naôì r in t ek l i f i i l t i fÀ t ı i l e Óıø r - ı õü'l- fevÀduñ t aèlìm- ı

muúÀ rene t iy le maèÀnì vü maèÀ r i f müte raúúì o lup ebyÀ t u

eşèÀ rum ekåer ebhÀm ve baò t ı t amÀm o lup ebkÀ r - ı

maèÀniy le dìvÀnum n igÀ r - i s tÀn mani o ld ı .

Bey t : Yaz ı l an de rd- i èaşú i çün müre t t eb

Úara baà rumdan o lm ışdur mürekkeb

Egerç i k im mecÀzìdür edÀs ı

Óaúìúìdür maèÀnì muú t eøÀs ı

D iyÀ r - ı İs lÀmda ve memÀ l ik - i dÀ rü ’s - se lÀmda 35áè×ìÜß åîœ óÜÇ سbäÛa feòvÀs ınca gÀh Se lìmi gÀh

Sü leymÀn ı dü şüp Su lùÀn MurÀd ÒÀn- ı èÁdi l Óaø re t l e r inüñ

devr - i saèÀde t -des t -gÀhla r ında dìvÀn- ı èaşú - ı maóabbe t ve

dÀs tÀn- ı óüsn- i maè r i f e t - i èÀ l eme işèÀ r u iôhÀ r a l ınup

pÀd işÀh- ı ãÀó ib -ú ı rÀnuñ şerì f l e r inde mevÀlì - i è ıôÀm i l e

ve eh lu'l lÀh- ı k i rÀmla i t t ióÀd- ı tÀm idüp d iyÀ r - ı Rÿmuñ

şuèarÀ -y ı õü- fünÿnıyla ve bü leàÀ -y ı dür r - i meknÿn i l e tÀ

NecÀ tìden be rü ge len le r le muãÀóebe t ve münÀsebe t vÀúiè

olm ışdur .

Y 1 a , İ 1 a

35 Hadis: İnsanlar meliklerinin dini üzerinedir.

72

KASİDELER

73

1

MEDÓ - i ÓAØRET-İ RESßL-I K İRÁM ∗

Feè i lÀ tün MefÀè i lün Feèilün

1 Ey resÿ l - i emìn- i s ı r r - ı ÒudÀ

Ve'y hümÀm- ı k i rÀm- ı eh l - i hüdÀ

2 Óıø r è i lmine vÀú ı f u dÀnÀ

36bàÜÇ b£ãbÛ åß êbäÜّÇ ë

3 ÕÀ t - ı bì-çÿne úa lb idür mi rèÀ t

Beóce t - i nÿ r - ı f e r l e óüsn- i õÀ t

4 Nÿ r - ı õÀ t o lduà ı c ib i l lìdür

Göñl i Ùÿ rundaà ı t ece l lìdür

5 Menz i l i o ld ı úurb- ı 37óãœa ëa

è İzz ü cÀh ı maúÀmen Maómÿda ∗ Başlık: İ 36 Kehf Sûresi 65. Âyet: Derken, kullarımızdan birini (Hızır’ı) buldular. Biz O’na nezdimizden bir rahmet

vermiş ve tarafımızdan bir ilim öğretmiştik. 37 Necm Sûresi 9. Âyet: Aradaki mesafe iki yay boyu oldu, ya da daha az

74

6 Teşne Àb- ı óayÀ t ına he r şey i

38ïy õï( Ýّ× õbàÛ a åßë

7 Fa rú ına sÀye-bÀn o la l ı seóÀb

Old ı hem-sÀye hÀ l eye meh- tÀb

8 Şeb úadar o l sa n'ola gìsÿs ı

K i h i lÀ l o ld ı èìde ebrÿs ı

9 Barmaà ında õü lÀ l i Àb- ı óayÀ t

èArèar - ı úÀmet inde úadd- i åebÀ t

10 ÚÀmet i b i r e l i fdür èÀ l emde

Nefes i óüsn- i demdür Àdemde

11 S ı r r - ı lÀmda o ld ı è i lm- i ÒudÀ

39bèÜّ× ¡bàga ü a âœa áÜّÇ

12 İ rd i cedd i Òa lì l e óüsn- i n idÀ

40bß ًýg ë د ً ا Üi ó‹ ì× يb نb ر

13 Dikd i re sÀyes i c ihÀnda èaãÀ

O ld ı MÿsÀ e l inde e jde rhÀ

38 Enbiyâ Sûresi 30. Âyet: O inkâr edenler bilmiyorlar mı ki, sema ve arz bitişik idi de Biz onları ayırdık,

hayatı olan her şeyi sudan yarattık! Hâlâ inanmıyorlar mı?

39 Bakara Sûresi 31. Âyet: Ve Âdeme bütün isinleri öğretti; sonra onları meleklere gösterip, “ Haydi

bakalım, sözünüzde sâdıksanız, Bana şunları isimleriyle haber verin” buyurdu. 40 Enbiyâ Sûresi 69. Âyet: “Ey ateş! İbrahim için serin ve selâmet ol dedik.”

75

14 Aña e rvÀó - ı enb iyÀ meddÀó

O lduà ı i çün o l ebü'l - e rvÀó

Y 3 b , İ 3b

ÓÀlÀ se rver - i èÀ l em ü dÀver- i devr - i Àdem. Uãul -

i gürÿh- ı ümem se rdÀ r - ı l evÀ ve èa leme- i ek rem- i müker rem

Aómed- i Maómÿdu'l -óÀ l ve Muóammed- i Mesèÿdu'l meéÀ l

r e sÿ l - ı g i rd -gÀ r ve hümÀm- ı kÀm-kÀ rdur k i s ı r r - ı ke l ime- i

LÀ ilÀhe İ l lÀ'l lÀhda e sÀs - ı l emèa- i Muóammedü'n

Resÿ lu'l lÀh lÀmè idür . Maèlÿm o lu r e smÀ - i müsemmÀé-i

eh l - i hüdÀ 41bèÜّ× ¡bàga üaâœa áÜّÇ e s rÀ r - ı sü lÀ l e - i

meleéü'l- aè lÀ kü lÀ l e - i gü rÿh- ı muúa l l id ev lÀd- ı r e sÿ l - i

mülk i's - se lÀme ve Àlihi -k i rÀmdur k i se r -maù l aè - ı mih r - i

èÀ l em-À rÀ ve se t re - i ãadr - ı se rde-ÀsÀ durur la r . Se lÀm- ı

dÀ rü's - se lÀm a la ve è i lÀm- ı merÀm- ı Ke lÀmu'l lÀh

merÀóü'l - e rvÀóa vÀã ı l ev rÀd- ı mülk - i murÀd s imÀke ve

semek s ı r r - ı è i lmÀ - i èİ lmul lÀh ve duèÀ -y ı eh lu'l lÀhdur k i

e sÀs - ı devr - i èÀ l emdür edÀmu'l lÀh èömr- i hem ve

aèmÀ l ihüm.

2

NAèT-I ÓAØRET-İ SULÙÁN MURÁD ÒÁN-I èÁD İL ∗

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Bir şeh k i dehre nÀmla Su lùÀn MurÀd o la

Her merde úad i çekse e l i f b i r murÀd o la

41 Bakara Sûresi 31. Âyet: Ve Âdeme bütün isinleri öğretti; sonra onları meleklere gösterip, “ Haydi

bakalım, sözünüzde sâdıksanız, Bana şunları isimleriyle haber verin” buyurdu. ∗ Başlık: İ

76

2 İ rgürd i a t ı menz i l - i maúãÿda èÀú ıbe t

Tì r - i MurÀd he r k ime k im úol úana t o la

3 Atduúça èömr i úavs- ı úaderden z iyÀd oú ın

Her b i r z iyÀd ı şöyle z iyÀd b i r z iyÀd o la

4 Bir úadd- i dÀ l bendeñüm ey úÀmet- i e l i f

Ey le yaú ın bu úuluñ ı tÀ k im berÀd o la

5 Zar oyn ı i tmemege şehÀ kevkebüm úamer

BÀlì di le r úapus ın ı dÀyim güşÀd o la

Y 4 a , İ 4 b

3

NAèT-I PÁD İŞÁH ∗

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Óaúdan MurÀd- ı èÀ l em o lup pÀd işÀh ımuz

Her nÀ -murÀda v i rd i murÀd ın i lÀh ımuz

2 Yol sü r sÿz- ı s ip ih re n'ola keh-keşÀn g ib i

Evc- i semÀya i rd i şehÀ şÀh- rÀh ımuz

3 B i r gÿşe i t se õer re úadar luù f - ı e f se r i

Se r - tÀc- ı mÀh mihr o la ze r rìn-kü lÀh ımuz

∗ Başlık: İ 4a úadd-i dÀl: úÀmet-i dÀl Y

77

4 Úara lanup müsevvede- i se r -nüv iş tüm Àh

Ç ıúd ı beyÀøa nÀme- i baò t - ı s iyÀh ımuz

5 İki Se lìme BÀ lì SüleymÀn ı yüz d imez

İ ren MurÀda d imedi le r Àh şÀh ımuz

Y 4 b , İ 4 b

4

ÚAäÌDE-İ ÙAäAVVUF Kİ ÓAØRET-İ ÓIØR èADEM-İ

TAèLÌM-İ KERDE EST ∗

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Feylesof - ı d i l e ãor s ı r r i l e eôhÀ r nedür

Ya bu es rÀ r ı beyÀn ey leyen aòbÀ r nedür

2 İki kez ùoàuban ı b i r ne fes i l e büyüyen

Pì r iken bÀlià olan merd- i ùa leb-kÀ r nedür

3 Dimedin añ lan ı l an söy lemedin iş id i l en

CÀn göziy le görü len óÀ l e t - i e s rÀ r nedür

4 Nedür eşyÀ -y ı cevÀhi r nedür o l cemü'l -Cem

Sende ùoàar ùolanur ay i l e gün-vÀ r nedür

5 Añladuñ m ı hemÀn Al lÀh d imek i l e Óaú ı ∗ Başlık: İ 4b çıúdı: çıúsun Y

78

S ı r r - ı eşyÀda o lan pe r tev- i dìdÀ r nedür

6 s من عd 42ف ı r r ı i l e èÀ l em- i kübrÀya i rüp

Varmad ın menz i l a l an sÀ l ik - i eb rÀ r nedür

7 Bì -n işÀn menz i l ine nÀvek- i müjgÀn ı i rüp

LÀ -mekÀn y i r in iden çeşm-i güher -bÀ r nedür

8 Egnine kevn ü mekÀn ı g iyüben ò ıdmet iden

Rÿz u şeb uyumayan dìde- i bìdÀ r nedür

9 Merkez- i cümle c ihÀn s ı r r - ı øamì r - i èÀ l em

Mer tebe dÀyi re vü noúùa vü pe rgÀ r nedür

10 Babaya a ta o lup a tas ın oàul id inen

Ö lmeden öñd in ö len kÀmil ü dìn-dÀ r nedür

11 B i r inüñ yur a r ıdur şerède he r Àb- ı r evÀn

Ya óaúìúa tde sen i pÀk iden enhÀ r nedür

12 Maôhar - ı è i lm- i ÒudÀ iken o MÿsÀ -y ı Ke lìm

Óıø r anuñ mü şki l in i óa l ide es rÀ r nedür

13 Mebde- i kevn ü mekÀn men şeé - i mülk - i melekÿ t

Aènì mirèÀ t - ı ÒudÀ Aómed- i Muò tÀ r nedür

14 Remz- i mÿ r l a Sü leymÀn òaber in söy le b ize

Manùıúu’ù-ùayr oúudan Óaø re t - i èAùùÀ r nedür

42 Hadis: Kim nefsini bilir ve tanırsa Rabbini tanımış olur.

79

15 Var l ıú yoú luúa hìç l ik eyü yan lu neyk i

Úadr - i úudre t -èaôamet õer re vü mikdÀ r nedür

16 èÁ r i f - i vaóde t - i kübrÀda nedür mülk- i

miåÀ l

Seyr iden kevn ü mekÀn ı d i l ü d i l -dÀ r nedür

17 Sözüñe yÀ r o lana söy le cevÀb ı BÀlì

èÁ r i f o l añ lay ı gö r yÀ r i l e aàyÀ r nedür

Y 4 b , İ 4 b

5

ÚAäÌDE-İ SßR İYYE-İ ŞEHZÁDE ÓAØRET-İ SULÙÁN

MURÁD ÒÁN-I èÁD İL ∗

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 SÀèa t - i saèd i l e devr i td i görüñ devrÀn ı

ŞÀd-mÀn ey led i è i zze t l e úamu ÀèyÀn ı

2 Nefòa- i ãÿ ra deg in o lmaya ãÿ ruñ miå l i

Ùold ı èÀ l emlere f e rmÀn- ı şeh- i şÀhÀn ı

∗ Başlık: İ

80

3 Yidi ıú lìmi y id i ad ım idüp bÀd- ı ãabÀ

Dügüne oúud ı hep memleke t - i èOåmÀn ı

4 Dö şed i ãaón- ı çemen fe rş ine pì rÿze bahÀ r

SÀye-bÀn ey led i l e r be rg- i gü l - i òandÀn ı

5 Gül ãuy ıyla ãulad ı yo l l a r ın ı eb r - i bahÀ r

İ td i cÀ rÿb- ı ãabÀ sünbül i l e reyóÀn ı

6 Şuè l e - i mihr i l e baà l a td ı he r eù rÀ fa ù ınÀb

Úurd ı gü l çe t r - i hümÀyÿn ı f e l ek eyvÀn ı

7 Her melek baş ç ıúarup revzen- i mihr ü mehden

Geld i seyr i tmege gökden şere f - i insÀn ı

8 Ayaà ı t oz ı ä ı fÀhÀna durur kuó l - ı ãafÀ

N'ola v i rü rse èAcem yaşmaà ına Ş i rvÀn ı

9 Hindden bÿy- ı úaranfü l g ib i ÓºÀce- i C ihÀn

Gönderür mecmaè - ı è i r fÀna BahÀ r - i s tÀn ı

10 Cümle e rbÀb- ı saèÀde t ge lüben t aèôìme

İ td i l e r anda b i r ay şen l ik i l e dìvÀn ı

2a nefòa-i sÿra degin olmaya: olmaya nefòa-i sÿra degin Y

11 At meydÀn ına o l mÀ r ı ù ı l ı sm o ld ı d imek

Ge ld i sÿ ra şeh- i mÀ rÀnla gör e jde rhÀn ı

12 äadr - ı è i zze tde úarÀ r i td i aàa la r beg le r

Yol lu yo l ınca r ièÀye t idüben e rkÀn ı

81

13 Keh-ke şÀn çekd i ãumÀ t ı y ine şarúa àarba

Úurã-ı mihr ü meh o lu r sa n'ola anuñ nÀn ı

14 Murà -zÀ ra dönüben envÀè-i ùuyÿ r ı l a ãumÀ t

Çevr i lüp ey led i ùÀvus o rada cev lÀn ı

15 Çìnden ge ld i tüy in düzmek içün he r nÀ fe

Úod ı l a r şerbe te misk ezmege TÀ tÀ r úan ı

16 Yapd ı l a r cümle deñ iz mÀ l ik in i şekkerden

N 'o la ge r şerbe te t ebdì l ide le r èummÀn ı

17 Her óabÀb e l l e r ine kÀse - i b i l lÿ r a luban

äund ı her t eşne-d i l e şerbe t - i nÿş - ı cÀn ı

18 CÀm- ı mey g ib i ayaà üs t ine ge ld i he r gü l

Ey led i se rv le r i lden aşur ı s eyrÀn ı

19 Sÿz- ı s aza úu şanup úu şaà ı úa t úa t n'ey le r

Ùutd ı òÀnende l ige bü lbü l - i òo ş -e lóÀn ı

20 Şemè - i kÀ fÿ ruñ uc ın kesd i le r o l mec l i sde

Sünne t eh l in i úamu i tmek içün nÿ rÀnì

21 Boyad ı ba rmaà ı sünne t d iyü ãanmañ ó ınnÀ

Be lk i sünne t y i r inüñ aúd ı bu laşd ı úan ı

22 Luèb- ı bÀz- ı f e l egüñ d i r i lüp oyunc ı l a r ı

82

Her b i r i b i r hüner i l e bezed i meydÀn ı

23 Dikd i b i r meş rebe- i ze r fe legüñ ùaú ına gün

Urmaàa úavs- ı úuzaò tì r - i şehÀb ıyla an ı

24 Barmaà ında çev i rüp kÀse - i ça ròa meh- i nev

KÀse -bÀz i td i f e lek şunuñ i ç in devrÀn ı

25 Tebsì - i mihr ü meh i l e y ine cÀn-bÀz fe lek

Oynad ı döne döne o ld ı c ihÀn òayrÀn ı

26 Mühre- i mihr ü mehi ãaú l ad ı çün óoúúa- i ça rò

Baà l ad ı şeb göz in i òa lú - ı c ihÀnuñ Àn ı

27 Vaú t - i aóşam i r işüp şemè l e r in yaúd ı nücÿm

Şeb-çerÀà ey led i le r anda meh- i tÀbÀn ı

28 Rev iş - i dehr òayÀ l - i ô ı l a beñzer ancaú

Òa lúa gös te rdüg i eşkÀ l ine yoú

pÀyÀn ı

2 8 b pÀyÀn ı : óadd u pÀyÀn ı Y

29 MÀh- tÀb ın g ice èarø i t se n'ola À t eş -bÀz

Yed- i beyøÀ ãana se r -pençe- i devrÀn an ı

30 Gice y i rüñ yüz i oddan deñ iz o lu r sa n'ola

Her óiãÀ ruñ ú ız ı l adaya döner yanan ı

31 Á t eşüñ g ice i l e èaks i düş i cek baó re

Deñ iz i ç indek i yanar ada ãandum an ı

83

32 Cümle èÀ l em kerem ü luù f l a rÿşen-d i l o lup

Şevú i l e g iyd i c ihÀn ò i lèa t - ı tÀb- i s tÀn ı

33 B iñ yaşar b i r eyü ad ıyla c ihÀnda Àdem

NÀm- ı bÀúìs i durur k iş iye èömr- i åÀnì

34 B i r murÀd i td i c ihÀn òa lú ın ı Su lùÀn MurÀd

Her murÀd ın n'ola v i rü rse ÒudÀ erzÀn ı

35 Óüsn- i aòlÀk ına èömr i g ib i yoúdur àÀye t

Dev le t ü è i zze t inüñ o lmaya hìç pÀyÀn ı

36 İ l t i fÀ t ın ı bu BÀlì úuluñuñ ey le z iyÀd

Aña èÀlì-naôaruñ i t se n'ola iósÀn ı

Y 5 a , İ 5 a

3 5 b o lmaya hìç: hìç olmaya Y

2 9 a b u À t e ş - bÀ z : Y

6

ÚAäÌDE BERÁY-I ÁMEDEN İLCİ -İ D İYÁR-I èACEM

BERÁY-I MÜBÁREK-BÁD SALÙANAT-I SULÙÁN MURÁD

ÒÁN ∗

Feè i lÀ tün MefÀè i lün Feè i lün

1 èÁ l emüñ òÀn ı şÀh- ı su lùÀn ı

Ô ı l l - ı YezdÀn S ikender - i åÀnì

∗ Başlık: İ

84

2 Óüsn- i luù f l a èad l u dÀd ey le r

Beñzed i rÿz- ı óaş re dìvÀn ı

3 Ol şehüñ yoú durur b i r aú rÀn ı

Ô ı l l - ı Óaúúa o lu r m ı hìç åÀnì

4 è İ lm ü ó i lm ü n iôÀm- ı şerè i l e

Emr- i Óaú üzre o ld ı f e rmÀn ı

5 è İ lmin i cemè i çün ge tü rd i ÒudÀ

Devr - i Àò i rde Á l - i èOåmÀn ı

6 Kuó l - ı òÀk- i r eh- i şerì f i i çün

äa ld ı Àdem şeh- i ä ı fÀhÀn ı

7 Gül yüz inüñ úa t ında o l şÀhuñ

Sürò - i se r - lÀ l e - i beyÀbÀn ı

8 BÀd- ı pÀdur semend- i pÀdişehüñ

Yi l gö türse n'ola Sü leymÀn ı

9 ÒÀk- i pÀy- ı muèanber i se ãabÀ

Pür ide r nÀ fe - i TÀ tÀ r ÒÀn ı

10 N'ola cey ş - i S ikender - i devrÀn

Gös te rürse òurÿş - ı èummÀn ı

11 BÀd- ı pÀ l a r ãabÀya baş úo şuban

Old ı şehr i ç re a t meydÀn ı

85

12 Zer ü zìver le b i r şükÿ fe g ib i

MÀ l - ı ÚÀ rÿna ba td ı à ı lmÀn ı

13 Alay a lay çemen p iyÀde senüñ

Çek i lü r èasker - i f i rÀvÀn ı

14 Her ãulaà old ı necm- i gìsÿ -dÀ r

A lup o r taya mÀh- ı tÀbÀn ı

15 Şeh- i óüsn- i bahÀ ruñ o gence

Yürüd i se rv le r ò ı rÀmÀn ı

16 Naò l -bende g iyürd i he r gü l -şen

CÀme- i be rg- i ve rd- i òandÀn ı

8 a bÀd- ı pÀdur: bÀd- ı pÀ lar Y

17 Óüsn- i luù f ı murÀd- ı èÀ l emdür

Cümle òa lúuñ şeh- i MurÀd ÒÀn ı

18 Tìà -veş ge r àazÀya baà l a sa b i l

Kese o r tay ı tìà - i be r rÀn ı

19 Giye l aè l in úabÀy ı úÀs ım-veş

Òÿn- ı düşmenle tìà - i èüryÀn ı

20 Jeng o la d iyü òÿnla tìà i

Úorúudan úaçd ı dü şmenüñ úan ı

21 Di l uzadur èadÿya nìze le r i

86

Ya l ınur cenge tìà - i ya lman ı

22 Yüreg i aàz ına ge l i r ùopuñ

Od v i re d iyü tìà - i l emèÀn ı

23 Sey l - i òÿn-Àb- ı Àb- ı tìà ından

Úopa küf fÀ ra Nÿó ÙÿfÀn ı

24 Ola mÀ t em-zede úamu küf fÀ r

Úara la r g iye cümle ruhbÀn ı

25 Ola èavn- i ÒudÀ muèìni şehüñ

Himmet - i ev l iyÀ n igeh-bÀn ı

26 Olmaya àÀye t èömr ü dev le t ine

Lafô ınuñ yoú ni tek i pÀyÀn ı

Y 6 a , İ 6 b

7

ÚAäÌDE-İ BİNÁ -YI CÁMİè -İ ŞERÌF-İ SULTÁN SELÌM ÒÁN ∗

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 B i r cÀmiè i td i Úuds-veş o l şÀh ümmete

∗ Başlık: İ

4b ùurdı melekler: melekler ùurdı Y

87

S ı r r - ı Muóammed anda geçüpdür imÀmete

2 N'ola yönel se ú ıbleye úarşu minÀ re le r

Yi r y i r sü tÿn- ı s e rv g ib i úa lúd ı úÀmete

3 Úubbe o lupdur aña fe lek cÀmlar ı nücÿm

Mió rÀb ı resmi beñzer id i bÀb- ı r aómete

4 Ol cÀmiè i ç re ãanma k i i l ãÀye ãa ld ı l a r

Òa lú aras ında ùurd ı me lek le r è ibÀde te

5 B i r münì r i td i şuè l e - i mihr aña èarş -miåÀ l

ÁvÀze ãa ld ı hÀ t i f - i àayb ı ò iùÀbe te

6 Ef lÀka döndi şöyle muùabbaú cevÀb ın ı

Úavs- ı úuzaò kemer le r a tup evc- i r i fèa te

7 è İzz ü şere f le o lduà ı'çün maó rem ü óarem

EnvÀ r - ı Kaèbe an ı ge lüpdür z iyÀ re te

8 B i r cumèa o ld ı şöyle k i cÀmiè cevÀmiè i

İ t sün ãa lÀ Bi lÀ l - i Óabeş eh l - i ùÀèa te

9 Úar rÀ vü è i lm- i f aø l i l e ùold ı cevÀb ın ı

İ td i l e r eh l - i sünne t i anda cemÀèa te

10 Kendin i ç inde y i t i rüben àayb e ren le r i

EãóÀb- ı ãuf fa ey led i n iyye t iúÀmete

11 Göñlün i àayr ıdan ge lenüñ pÀk ú ı lmaàa

88

ÚÀyim nesìm-i f eyø - i ÒudÀ anda ò ıdmete

12 Mihr ü meh o lup aña ik i sìm ü ze r çe rÀà

Pe rvÀne o ld ı òa lú- ı c ihÀn şevú u óÀ l e te

13 Aç ı ld ı dö r t yañas ına úut lu úapu la r ı

MÀh- ı nev o ld ı òa lúa o bÀb- ı saèÀde te

14 B inÀ-y ı nes l - i Àdem aña ãan e l u rmad ı

èAú lum óavÀ l e ey led i mièmÀ r - ı

úudre te

15 R i fèa tde o ld ı Ùÿ r - ı t ece l lì eren le re

Gör ind i şöyle gün g ib i eh l - i ve lÀye te

16 İ td i ióÀùa nÿ r - ı h idÀye t derÿn ın ı

Tevóìd eh l i i rmege keå re tde vaóde te

17 Áb-des t a lan la r anda yumaz mÀ - s ivÀya yüz

ŞÀdur revÀn ı beñzed i o l óavø - ı cenne te

18 Old ı muùÀb ıú i sm- i müsemmÀya sen şehüñ

Úa lb - i Se lìmüñ i td i de lÀ l e t se lÀmete

19 EnôÀ r - ı óüsn- i luù f l a manôÿ r idüp şehÀ

BÀlì úuluñ ı maôhar i t èayn- ı è inÀye te

20 B i r úaã r - ı cenne t o ld ı ãanas ın k i Àdeme

BünyÀd ı pÀy-dÀ r o la úa la ú ıyÀmete

89

Y 7 a , İ 7 a

8

ÚAäìDE-İ SEFER-İ HÜMÁYßN DER CEVÁBET-İ DERYÁ

ÓAØRET-İ SULÙÁN SELÌM ÒÁN ∗

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Her úaçan emr i t se o l şÀh- ı ôafe r peyker se fe r

Cism- i aèdÀdan hemÀn rÿó - ı r evÀn ey le r se fe r

2 MÀ-cerÀ -y ı baó r i f e tó i tmege İskender g ib i

Ey led i de ryÀya her b i r yañadan ãula r se fe r

3 Fì - seb i l i'l lÀh meåÀb o lduà ı ' çün eh l - i àaze l

Emr- i Óaúda baèø-ı t ek l i fÀ t ı èafv ey le r se fe r

4 Her úonaú ãaón- ı çemen her cÀy-gÀh Àb u hevÀ

Yol mübÀ rekdür şehÀ her k iş iye ya ra r se fe r

5 Gün ge lüp geçmekde vü èÀ l em úonup göçmekdedür

KÀy inÀ tuñ yoú muúìmi cümle baó r u be r se fe r

6 Hef te vü eyyÀm ı bu ıúlìm-i he f tüñ geçmede

Ùurmayup devr ide r i l l e r ay la r u y ı l l a r se fe r

7 Tìà-i À t eş - tÀbuñ ı gördükde n'ola düşmenüñ

Göz le r in ú ıùèa tü'n mine'n-nÀ r o lu rsa ger se fe r

∗ Başlık: İ

20a oldı: itdi İ

90

8 LÀ l e g ib i c i sm- i aèdÀ àarú-ı òÿn o ld ı yaòÿd

Oddan göñ lüñ g iyürd i be rú - ı tìàuñ her se fe r

9 Rezm iç inde ãanma zer rìn-ùu làa g iyd i düşmeni

Tìà-i À t eş - tÀbla baş ına od yaúar se fe r

10 Úan úu şanursa dem-À -dem n'ola bu raòş - ı şafaú

Kim şebüñ şeb-dìz i vü gü l -gÿn- ı mihr ide r se fe r

11 Şeb degü ldür he r g ice şÀhum úara d i l bek leyen

ÓÀø ı r o lm ışdur àazÀya i tmege Úanber se fe r

12 B i r se fe r ay ı durur añ layana mÀh- ı f e l ek

Şarúa àarba ùurmaz ey le r Òüsrev- i Òaver se fe r

13 Sacd ı i lúar i tmege gerd- i fü tÿ r ı bÀd- ı ãubó

Toz úoya dü şmen göz ine rÿzgÀ r i s t e r se fe r

14 äÀó ib - i seyf ü úa lem SulùÀn Se lìm ÒÀn- ı c ihÀn

Ùurmaz ey le r beg le r i mÀnend- i İskender se fe r

15 Her úudÿm- ı èazm- i rezmüñdür şehÀ nuã re t - i beåì r

Fe tó - i ÓÀúanìye lÀ-büd hep o lu r óançer se fe r

16 Çek ú ı l ıç sÿ sen g ib i d ik lÀ l e -veş y i r y i r èa lem

Çekdi tìà - i muèc izÀ t ı i t d i Peyàamber se fe r

17 ÒÀk- i pÀyuñ bÀd- ı ãubó l a aşup yürü t se

n'ola

91

İ lden i l e ide ge ld i misk le èanber se fe r

18 Himmet i e rbÀb- ı lÀ- reybüñ i r işüp BÀ l iyÀ

YÀ r o la fe tó u ôafe r i tdükçe bu èasker se fe r

Y 7 b , İ 7 b

9

ÚAäÌDE-İ ÇEMEN ∗

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Nev-bahÀ r i rd i y ine úa ldurd ı b i rden se r çemen 43 bه ت ب مو ع ب رض يحي aال Ñî× d i r he r çemen

2 Nev-bahÀ ruñ èasker - i ezhÀ r ın ı úondurmaàa

Úurd ı çad ı r ç içeg in i o luban mehte r çemen

3 JÀ l e ãanmañ gör inen meydÀn- ı sebze-zÀ rda

Bi r yeş i l cevgÀn u sìmìn ùopla uyanur çemen

4 Dikmek içün óul le -veş gü l ò i lèa t - ı nev- rÿz ın ı

Söz in a ld ı ge ld i İdrìs - i Nebìden he r çemen

∗ Başlık: İ 43 Rûm Sûresi 50. Âyet: Allah’ın rahmetinin alâmetlerine bir bak. Yeryüzünü ölümünden sonra nasıl

dirilttiğini gör. Gerçekten ölü toprağı kim diriltiyorsa, ölüleri de diriltecek olan O’dur. Şüphe yok ki, O her

şeye kâdirdir

.

92

5 Mìr-i mì rÀn- ı bahÀ r o lm ış durur gÿyÀ k i o l

İbt idÀé-i mar tda be r füñ def te r in úapar çemen

6 Nìze le r ç ıúar ı lu r cümle d i l -Àver le r g ib i

Rÿm i l i şeh-bÀz ıdur k im daú ınur t e l l e r çemen

7 Ùaşda o t l a r b i tü rdüg in bahÀ ruñ d i r gören

Yine mermerde úa lemle s ikkey i úazar çemen

8 áoncanuñ b i r e lde şÀh ı b i r e l inde gü l s ipe r

äaón- ı gü l -şende anuñla des te -çÿb oynar çemen

9 Ùoúuduúda b i r yeş i l aù l a s bu üs tÀd- ı bahÀ r

KÀ r -gÀh ında a r ış a ràaç anuñ y i t e r çemen

10 SÀyes iy le he r boy- ı s e rvüñ u rur ÀzÀdedür

JÀ l e l e r baş ına b i tmekden düşüpdür t e r çemen

11 Sünbül - i gü l -bün i baà l a r b i r ú ı l i l e bÀàda

R iş t e -veş gü l -şende her gü l des tey i ãara r çemen

12 Old ı ne rg i s le r mubaãã ı r ãa tmaàa òa lúa bahÀ r

SìmsÀ r - ı jÀ l ey i baş üs t ine ùuta r çemen

13 Bülbü l - i şÿ rìdey i da ldan da la úondurd ı gü l

Gerç i y i rden ç ıúd ı ammÀ o lmad ı aóúar çemen

14 PÀdişÀh- ı gü l -şen- i èÀ l em Se lìm ÒÀn- ı c ihÀn

Baãduà ı y i rde úudÿm ından y i t e r ekåer çemen

15 Görmek o lu r m ıyd ı ãu dìdÀ r - ı yÀ r i dünyede

93

Ol şehüñ seyr ine bÀèiå olmasayd ı ge r çemen

16 DÀyimÀ ùaà üs t ine bÀà ey leye luù fuñ şehÀ

SÀye- i müjgÀnuñ i t sün dehr i se r - tÀ - se r çemen

9 b yi ter anuñ yi ter çemen: anuñ yi ter çemen

17 Berg- i sebz üzre şehÀ vaã fuñda ş iè r - i BÀ lìyi

Des t ine a lup úa lem şÀm u seóer yazar çemen

Y 8 a , İ 8 b

10

ÚAäÌDE-İ BERÁY-I FETÓ -İ DEYÁH-İ TEBRßS DER ZAMÁN-

I SULÙÁN SELÌM ÒÁN ÙABE æERÁH ∗

MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün

1 DiyÀ r - ı àarb ı f e tó i tmege mihrüñ tìà - i l emèÀn ı

Şafaúdan úan ãaçar mÀh- ı nevüñ şemşì r - i èüryÀn ı

2 N'ola cÀn v i r se tìà - i Àb-dÀ ruñ nÿş i den dü şmen

DehÀn- ı mÀ r zehr - i úÀ t i l ey le r Àb- ı nìsÀn ı

3 Ece l peymÀnes i tì ruñ i l e çün aàz b i r ikdürd i

Teke l lü f ãund ı aèdÀnuñ úamus ı tìàuña cÀn ı

4 MehÀbe t tìà ınuñ úut tÀ lü'l-àayb ın görd i rezm iç re

∗ Başlık: İ

94

èAdÿnuñ o lmadan àayr ıya hìç úa lmad ı de rmÀn ı

5 İçürd i Àb- ı merg i düşmen- i d i l - t eşneye tìàuñ

Ola ruñ úara baò t ı úÀ t i l i td i Àb- ı óayvÀn ı

6 Ú ız ı l úan la r la çoú donanmas ı va r c i sm- i aèdÀnuñ

Bi r inden zevraú - ı òÿnìn inüñ yoú óadd u pÀyÀn ı

7 Alay lar sökmege vü úa lb- i aèdÀ ya rmaàa şÀhum

Úuluñuñ cümle Àhen-pÿş o lupdur tìà - i èüryÀn ı

8 Z ı r ıh-pÿş o l sa n'ola úa t re úa t re úan i l e èasker

Pe lenge döndürür şì r - i d i lì r i düşmenüñ úan ı

9 KebÀb i tmege ùoà ra r tìà - i À t e ş - tÀbla baà r ın

èAdÿnuñ göz ine ş iş l e r ãoúarsa ùañ m ı müjgÀn ı

10 EmÀn bu lmad ı aèdÀs ın Şeh- i Rüs tem-òaşemden hìç

äa la r s ın sÀm- ı kÿh e fgen-veş aña her ne rìmÀn ı

11 áubÀ r - ı c i sm- i aèdÀ y i r l e re geçsün d iyü şÀhum

Şafaúdan úan i l e ãulad ı devrÀn ãaón- ı meydÀn ı

12 L ivÀ - i mihr - i ze r rìnüñ d ik i ld i ùÀú - ı MìnÀda

Ser -À - se r nìze vü tÿà o ld ı dehrüñ her ney i s tÀn ı

13 Baó i rde da làa l ıú i tmek i çün rÿzgÀ r aã ı l a

Deñiz mÀ l ik le r idür beg le rüñ bek ler l e r èummÀn ı

95

14 Seg i rd im ãa ld ı l a r hep baş aç ıú yükrük lük i td i l e r

At oyuncaà ı i düp èaskerüñ meydÀn- ı èummÀn ı

6 a donanmas ı : donanmad ı Y

15 Söke lden barmaà ın ancaú şehÀ eh l - i şehÀde tdür

Kimesne başúa baş çekmez meger tuà rÀ -y ı su lùÀn ı

16 MübÀ rek yÀ r i çün pÀy- ı se rì r - i èÀ l em-À rÀya

Yine söz g ib i cevher ãund ı BÀlì açd ı b i r kÀn ı

17 Muôaf fe r o la tìàuñ baó r u be rde dÀyimÀ şÀhum

Şere f burc ında l emèÀn ide Óaú sen mihr - i d ı raòşÀn ı

Y 8 b , İ 9 a

11

ÚAäÌDE-İ BERÁY-I N İŞÁNCI PAŞA ∗

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Bi r s id re ãadr u mihr - i mürüvve t úamer n işÀn

Úod ı c ihÀnda n i t ek im eh l - i hüner n işÀn

2 NÀm u n işÀn ı i l e c ihÀn ùold ı se r - t e - se r

BÀèiå o la añ ı lmaàa tÀ óaş r he r n işÀn

∗ Başlık: İ

2a cihÀn ùoldı: ùoldı cihÀn Y

96

3 B i r seyf - i úÀùıè olmaàa va rduàı y i rde o l

AókÀma Õü ' l - f ikÀ r - ı èAlì -veş çeker n işÀn

4 B i r baş ı i l e ik i d i l i o lduà ı i çün

Her y i rde emr- i şÀhla çoú iş i de r n işÀn

5 Ùuà rÀ l a r üz re ãanma e l i f l e r çeker n işÀn

äaf ãaf suùÿ r a lay ına sancaú çeker n işÀn

6 An ı müşebbek a l tun i l e l evóa ãanmañuz

Göz úulaú old ı èÀ l eme ey nÀm-ver n işÀn

7 Çaròa yay ı ld ı ãanma şerÀ re nücÿmla

ÙÀú - ı s ip ih re ãaçd ı meger rìg- i ze r n işÀn

8 Gü l -àoncas ı bürüd i baş ın berg- i sebz le

LÀ -büd baş ına e l o lan e lbe t daúar n işÀn

9 èÁş ıú s e r inde ey led i yo l la rda pü ş t e le r

Beg güc i be l lü o lmaú i çün úor g ide r n işÀn

10 Fe ryÀdum aña i rmedi àam baña yaúd ı dÀà

ÁvÀz i r işmedügine i l od yaúar n işÀn

11 Yav ı ú ı l an n igÀ r ın ı göz le r òayÀ l in i

Úoyn ında k iş i ya tu ran i s t e r a ra r n işÀn

12 R i fèa tde ça ròa ãanma k i yo l sü rd i keh-keşÀn

Ef lÀka èaks- i rÀh- ı úudÿmuñ ãa la r n işÀn

97

13 Dikdük úa lem n işÀn- ı saèÀde tde oú gib i

Menz i l a t ınca oú ına k iş i d ike r n işÀn

14 Ò ıdmetde o l sa pì re -zen- i dehr

èaceb midür

Her günde b ik r - i dev le te õÀ tuñ ide r n işÀn

15 Ùuà rÀ -y ı s e r -bü lend ine o lmaà i çün

şebìh

Mihr i l e mÀh ı ça ròa èUtÀ r id yazar n işÀn

16 B i r òo ş n işÀne i l e n işÀn ı o la l ıdan

Ol bì -n işÀndan o ld ı saña nÿ r u fe r n işÀn

17 AèyÀnuñ èÀlì-şÀn ü maèÀnì n işÀn ıs ın

èOåmÀn òuùÿù u şerè - i n iôÀma èÖmer n işÀn

18 Añ ı lmaú èömr- i åÀnìdür ÀåÀ r - ı òayr la

TÀ óaş r o l ınca ãÀó ib in i yÀd ide r n işÀn

19 İ lü k i mÀé i l i td i ÒudÀ luù f - ı t abèuñ ı

Kim luù f g ib i dünyede yoúdur ya ra r n işÀn

20 Rÿşen-çerÀà id ind i meh ü mihr i dev le tüñ

BÀlì úuluñ ı luù f i l e i t müènì r n işÀn

21 Üs tüñe döne luù f - ı ÒudÀdan meh- i şere f

N i tek i gökde devr ide bu mihr - i ze r n işÀn

98

Y 9 a , İ 9

12

ÚAäÌDE-İ BERÁY-I TESELLÌ -İ SULÙÁN SELÌM ÒÁN Kİ

BE DERYÁ-YI èASÁKİR-İ İSLÁM MÜNHEZİM-ŞODE ∗

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Tìà - i ze r rìn i l e f e tó i t he r y i r i ÒÀver g ib i

Murà - ı èÀ l em ãayd ın i t şehÀ zer rìn-per g ib i

2 Baó r - i òÿna àarú ide aèdÀy ı tìà - i ÀbdÀ r

Her yaña deryÀca leşker aú ı t İskender g ib i

3 Necm- i gìsÿ-dÀ r d iksün b i r a lay bayraà ın ı

Çeksün a l tun baş lu sancaàuñ güneş bek le r g ib i

4 Òaymele r úursun şükÿ fe lÀ l e l e r d iksün èa lem

Òa lúa ze r tu làa g iyür de ryÀda nìlÿ fe r g ib i

5 Berg- i gü l n'i t sün nesìm-i bÀd- ı pÀya ãubó-dem

ŞÀò - ı gü lden nìze a l sun àonca la r èarèar g ib i

6 Hef t -peykerdür yanuñda y id i ıúlìm begle r i

Leşker - i encüm-şümÀ ruñ yürüsün Ülker g ib i

7 Peh levÀndur b i r ayaà ıyla b iñ Àdem y ıúmada

Aàz ı úan lu b i r d i l -Àverdür oúuñ sÀàar g ib i

8 B i r p iyÀ l ey le y id i de ryÀm ı nÿş ey le şehÀ

∗ Başlık: İ

99

Bi r úuluñ la n ice se r -keşden se r a l se rver g ib i

9 Úa lèa- i ge rdÿn o lu r sa l eşker encüm-veş u şup

Mevc- i de ryÀ döge b i r yandan d i l -Àver le r g ib i

10 Yürüy iş o l sun seker dü şsün kenÀ ra da làa la r

Bi rb i r ine i rmeyüp doúunsa la r èasker g ib i

11 Yaúa la r fÀnÿs - ı b i l lÿ rìn şuèÀ - i mÀhdan

äudaà ı èaks - i h i lÀ l i daúa la r l enger g ib i

12 F i tne - i Yeécÿc-veş ç ıúmamaàa daş ra èadÿ

Óad kese de ryÀda tìàuñ sedd- i İskender g ib i

13 PÀd işÀhum àÀzì l e r sünne t r ièÀye t i td i l e r

Ó ikmet i l e ãand ı l a r EãóÀb- ı Peyàamber g ib i

14 Zaòm-nÀk o ld ı Uóud ceng inde Faò r - i KÀy inÀ t

Úoma àayre t Õü ' l - f iúÀ r ın Óaø re t - i Óaydar g ib i

15 äÀó ib - i Bey tü’ l -Óarams ın şÀh- ı eh l - i

şerè-i dìn

Nÿ r u fe r s in mülke t - i İs lÀma saèd-aò t e r g ib i

16 Mihr - i èÀ l em óükm- i ze r tuà rÀnla èünvÀn bu lu r

S ikke-sÿ re tdür c ihÀn nÀmuñla sìm ü ze r g ib i

17 Vaã f - ı luù fuñdak i ş iè r - i Àb-dÀ rum yazmaàa

100

äafóa- i de ryÀy ı emvÀc ey led i maãùar

g ib i

18 ÒÀkde úa lmazsa n'ola úa t re -veş BÀlì úuluñ

Des t -gì r i va r anuñ su lùÀn- ı baó r u be r g ib i

19 äubó - ı ãÀd ıú -veş gü şÀde o la ùÀliè dem-be-dem

Fe tó i l e rÿşen-d i l o l dÀy im şehÀ ÒÀver g ib i

Y 10 a , İ 10 a

13

ÚAäÌDE-İ DONANMA-YI HÜMÁYUN BE DERYÁ ∗

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Raèd-veş naè ra i l e iñ lede lüm deryÀy ı

Úoparup toz la r e süp ãavura lum dünyÀy ı

2 Ùop o lup dü şmenüñ üs t ine a t ı lmaàa şehÀ

Úoya lum her gemiye od ãaçar e jde rhÀy ı

3 Cümle keş tì yürüye düşmene mÀnend- i neheng

Çih l -pÀ l a r ayaà a l t ına a la de ryÀy ı

4 Mevc- i de ryÀ a luban egn ine Àyìnec iye

Her óabÀbuñ baş ına g iyd i re lüm tu làay ı

∗ Başlık: İ

19b dÀyim: İ

2b od ãaçar ejderhÀyı: od ãaçar bir ejderhÀyı Y

3b ala deryÀyı: alalar deryÀyı Y

101

5 èAskerüñ g ices i gündüz g ib i o lmaàa şehÀ

Şeb-çerÀà id ine fÀnÿs fe lekde ay ı

6 Gice deryÀdak in i èaks - i kevÀkib ãanmañ

Mÿmlar yaúd ı nücÿm aramaàa aèdÀy ı

7 Ber ü baó rüñ úuruda yaşdak i àÀzì l e r iyüz

Vara lum tìà-i ôafe r le kese lüm àavàÀy ı

8 Kefe re cümle ú ı r ı lmas ın ı ìcÀb ideyor

Yi re indürd i g ib i devr - i zamÀn èÌsÀy ı

9 Yid i de ryÀda şehüñ o lmaà i çün óükm-i revÀn

Yazd ı mih r èaks - i b ihÀ ruñ yüz ine tuà rÀy ı

10 Her gemiy i baş ı ü s t inde ge tü rsün emvÀc

Z iyne t iy le ãa la lum gü l g ib i donanmay ı

11 Ala lum zevraú - ı sìmìni h i lÀ l i y idege

Aña gür lük ide lüm hÀ l e - i ãanda l - sÀy ı

12 Óüsn- i de ryÀs ı i ç inde bu la lum dünyÀnuñ

Ala lum òÀ l - i n igÀ r i se de he r aday ı

13 Ser - i òÿnìn- i èadÿya y ine b i r r enk ide lüm

Gös te re lüm ú ız ı l e lmaya k imi a lmay ı

14 Dü şmenüñ baş ın ı ùop ey leye lüm meydÀnda

102

äaya lum baş ùop ı i l e y ine İspanyÀy ı

15 İ re lüm Óaúa c ihÀn mülk in i àÀzì l e r imüz

Ola şehr - i Venedìk b i r úuluñ ednÀ pÀy ı

16 äa la lum her gemiy i fe tó - i F ı reng- i s tÀna

Başa baş başúa ó iãÀ r a lmaàa baş ına r idÀy ı

17 PÀd işÀhum b i lemez herkez èadÿ ióãÀnuñ

Gör imez şeb-pere le r mihr - i c ihÀn-À rÀy ı

18 İde lüm zevraú - ı sìmìn i h i lÀ l - i sÀàar

İçüp a l tun k ise le r l e o mey- i ãahbÀy ı

19 ŞÀd o la nuã re t i l e BÀ lì şehen-şÀh- ı c ihÀn

Gün g ib i rÿşen ide luù f ı bü tün dünyÀy ı

20 Gün g ib i nÿ r - ı f e rüñ o la muóìù-i èÀ l em

DÀyim ey leye ÒudÀ dev le t - i bì-hemtÀy ı

Y 10 b , İ 10 b

1 5 a c i hÀn : Y

14

ÚAäÌDE-İ FETÓ -İ TßNßS VE ÚALèA-İ èAÚL BEND-İ S İNÁN

PAŞA DER ZAMÁN-I SULÙÁN SELÌM ÒÁN ∗

∗ Başlık: İ

103

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Ey şeh- i ge rdÿn r i fèa t - i maôhar - ı èavn- i ÒudÀ

Rehberüñdür rezm iç inde muèc izÀ t - ı MuãùafÀ

2 Rezm- i aèdÀda èAlì ãa l sa èaceb mi tìàuñ ı

M ıã r - ı şevke t Yÿsuf ı e lde s inÀnuñdur şehÀ

3 èAks- i meh ãanmañ ãuda şÀhuñ yed- i beyøÀs ıdur

Des t -bÿs i t sün deñ iz mÀ l ik le r id i r cÀ -be -cÀ

4 èAzm-i de ryÀ i t se èasker n'ola i z gös te rmeyüp

Baó r i MÿsÀ -veş yo l ey le r ey leyen tìàuñ èaãÀ

5 Sen ãanemden yaña ãanma ùoà r ı baş egd i èadÿ

Gös te rür emre çe lìpÀs ıda anuñ şek l - i lÀ

6 Her kenÀ r - ı baó rüñ aèdÀs ın àamuñ yaúm ışd ı b i r

Tìà - i À t eş - tÀbuñ i re dü şmene ik i yaúa

7 Mürde tÀbÿ t ı durur aèdÀya lÀ-büd he r úay ıú

Kim ece l t eknes idür dü şmen gemis i gÿy iyÀ

8 DÀyimÀ mevcüñ suùÿ r ı dü şmene óar f a tmaàa

DÀ l - ı de ryÀdur dümen zevraú l a r ı baó r i ç re rÀ

9 Ça lúanup dü şmen bu lansun baş ın ı úa ldurmasun

Baó r i ùutam d i r èadÿ şÀllÀh an ı de ryÀ Ùuna

10 Ba şdan baş t a rda la r úadr i úadar àÀs ın ãoyup

104

A ld ı rup düşmen donanmas ın d iye vÀ f i rúa tÀ

11 Cümle pür -kende perÀkende o lup d i r i lmeye

BÀ r - ı àam parça la r ıy la úa l ı t a úa la ya ta

12 Mióne t e sk i dü şmeni id ince pì r - i nÀ-òa le f

ÙÀliè - i dÿn dün c ivÀn o lmaú yi te r

bed-nÀm aña

13 YÀ a l ay baà l ad ı baó r i ç re cüyÿş - ı mÀhiyÀn

èAskerüñ ya èaks- i tìà ıdur gör ind i

he r yaña

14 Beg le r i k imi ú ı l ıcdur k imis i úur t oà l ıdur

Ge lmeye şì r - i d i lì re b i r ce t ikce mavna

15 Ùobto ludur cümley i ecnÀs - ı maòlÿúÀ t l a

Her úad ı ràañ keş tì - i Nÿó - ı Nebìdür gÿyiyÀ

16 Her óabÀb ı ey led i fÀnÿs - ı b i l lÿ rìn bahÀ r

èAks- i encüm g ib i v i rmege y i r y i r øiyÀ

17 Her Se lìm ÒÀn fe tó - i şarú u àarba i td i h immet i

Áb- ı tìà ı úo muóì t - i èÀ l em o l sun BÀliyÀ

18 B i r i ç im ãu minne t in çe ld i rmiye lden tìàuña

äuy ı mÀhì l e r da lup i çe r se òavfuñdan n'ola

19 èAzm-i de r -gÀh- ı ÒudÀ ey le r duèÀ -y ı müs tecÀb

105

Himmet i t şÀhum ç ıúaru r àÀzì l e r iş in Óaúa

20 Áb- ı rÿy ı èÀ l eme deryÀ ide lden h immetüñ

Dü şmene úan t e r l edür òÿn-Àb- ı eşki dÀyimÀ

21 Òo ş -hevÀ l a r l a o la şÀhum muvÀ f ıú rÿzgÀ r

èAskerüñ öñ ine düşsün her seóer peyk- i ãabÀ

Y 11 a , İ 11 a

15

ÚAäÌDE-İ DÜSTßR-I èAÔAM MEÓMED PAŞA BERÁY-I

TEDBÌR-İ ÓIFÔ KERDEN DER S İGETVÁR ∗

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 R i fèa tuñ úaã r ı du ru r úubbe- i ùÀú - ı MìnÀ

Şems- i èÀ l ems in eyÀ lÀyıú - ı ãadr - ı aèlÀ

2 ÕÀ t - ı pÀküñ b i r emìn- i h imem-i èÀ l iyedür

Óüsn- i luù fuñdan o lu r luù f - ı ÒudÀ nev-peydÀ

3 FuúarÀ göñ lün i e ldeñ e le mÀnend- i ye tìm

Rehberüñ o ld ı duèÀ -y ı èulemÀ vü ãuleóÀ

4 äadr - ı ã ıddìú - i ãadÀúa t saña lÀy ıú ancaú

YÀ r - i àÀ r - ı óarem s ı r r - ı se rì r - i kübrÀ

∗ Başlık: İ

106

5 Kimse reéyüñsüz iş aãmad ı c ihÀnda aã lÀ

Kimsenüñ hìç ú ı l ıc ı kesmedi sens iz úaùèÀ

6 Úoú ıya úoymaga aèdÀy ı úulaú çekdi b ióÀ r

Dehre k imse d i l uza tmad ı meger k im deryÀ

7 I s s ı ãovuú çeker èÀ l emde hemÀn mihr i l e be r f

İè t idÀ lüñ le od ı penbeye ãard ı dünyÀ

8 Ùoúunan Àyìne- i úa lbüñe yanarsa n'ola

ä ı rçadan penbey i od la ra yaúar şems- i êuòÀ

9 Her Ferìdÿn- fe r ü Keyòüsrev- i èÀ l em pendüñ

èArø - ı dÀ rÀ t idemez dev le t ine hìç DÀ rÀ

10 Aósen- i devr- i Sü leymÀn- ı saèÀde ts in k im

Úudre tüñ ÚÀ f ınuñ èuãfÿ r ı du rur he r èAnúÀ

11 Ó i c re t - i rÿó - ı Sü leymÀndak i tÀ r iò i t düñ

Ùutd ı ÀfÀú ı hep o l rÀy- ı memÀ l i k -À rÀ

12 äaú l ad ı mühr- i Sü leymÀn ı Óaú emr i ancaú

Sen Sü leymÀn ı daò ı ãaú l aduñ o lup dÀnÀ

13 Devr - i Àò i rde sen o l s ı r r - ı Muóammeds in k im

Óükm-i şerèüñle o lu r dìn- i Muóammed ióyÀ

14 Menbaè - ı luù f u ke rem aènì Meóemmed Paşa

107

Kimse maó rÿm ola anuñ kereminden óÀşÀ

15 Sürme- i òÀk- i r ehüñ eh l - i baãì re t göz ine

Fa rø-ı èayn ey led i çekmegi he r eh l - i t aúvÀ

16 Ø ı l l - ı YezdÀnla hem-sÀye o lupdur úaddüñ

Yaraş ıú se r ü saèÀde ts in eyÀ bì -hemtÀ

17 Saña lÀyıú sen i medó i tmege k im úÀdi rdür

BÀ l i b i r èarø - ı èubÿdiyye t i r idür maóøÀ

18 Eh l - i tÀèa t l e úuluñ o ld ı åenÀya meşàÿ l

İ td i b iş vaú tde duèÀ i tmegi èÀde t fa røÀ

Y 12 a , İ 12 a

16

ÚAäÌDE-İ BERÁY-I REéÌS-İ KÜTTÁB-I ERBÁB-I DÌVÁN ∗

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 F ih r i s t - i se r -nüv iş t i yazup mihr - i ze r úa lem

Saña ge tü rd i şevú l e ey mÀh- ı se r -úa lem

2 ÇÀk i t se sìnes in i úaãìdem èaceb midür

Ser -nÀme- i maóabbe te çoú di l döker úa lem

∗ Başlık: İ

108

3 Yazd ı àubÀ r - ı òaùù ın ı zü l f in a lup d i l e

NÀzükdür ince d i f f i t i l e ú ı l úapar úa lem

4 Ol úara baà r ı de rd in i fÀş i tmege i l e

DÀyim devÀ tuñ aàz ın a ra r d i l ãoúar úa lem

5 Úadd- i bü lend i o lduà ı budur boàun boàun

Úu şand ı ò ıdmetüñde b i r ik i kemer úa lem

6 Di l l e r úamuy ı nÀme- i aèmÀ l o lu r sa da

Men şÿ r ı zì r - i des t idüben óar f a ta r úa lem

7 Úudre t - raúam d inürse n 'o la des t - i òaùùuña

Barmaú l a ruñ ı ey led i o l Óaú bi re r úa lem

8 Barmaú l a ruñuñ èaks i i l e ãand ı he r gören

MüjgÀn b i r ine göz le r imüzde b i t e r úa lem

9 äoúulduà ınca yan ına yÀ rüñ devÀ t l a

Òa lúa d i l uc ı i l e v i rü r hep òaber úa lem

10 B i r ayaú üzre ò ıdmete hep úÀyim o lmada

Bi lmedi ayaà ına úara ãu ine r úa lem

11 Óüsn- i óa lÀve t i l e èaceb bì -şeker

midür

èÁ l emde ùa t lu söz le r i l e d i l ya ra r úa lem

109

12 Gencìne g ib i mÀ r o la n'ola anuñ iç i

B i tdüg i y i rde ãu i l e e jde r yudar úa lem

13 Her mÿ bedende úıl úa lem o ld ı k i bu fe lek

Òa lúuñ vücÿd ı de f te r ine hep çeker úa lem

14 YÀúÿ t ı i td i luù f i l e òo ş -nÀm-ver úa lem

İ l l e r n'i çün k i e l uc ı i l e ùuta r úa lem

15 Eh l - i r ev iş l e r inden anuñ hep òaber a lu r

İz gös te rene y i rde k im ayaú baãar úa lem

16 Des t - i suòÀña o lduà ı i çün muúÀ r in o l

Cömerd o lu r sa ùañ ıdur ey pür -hüner úa lem

17 Vaã f - ı úa lemle döndi úa lem-dÀna her saù ı r

Bu ş iè r - i t e r b i r Àb- ı r evÀndur y i t e r úa lem

18 Şevúuñla a la des t ine k i lk - i maóabbe t i

BÀlì úuluñ ı bende- i maò l aã yazar úa lem

Y 12 b , İ 12 b

17

ÚAäÌDE-İ BERÁY-I MEVÁLÌ -İ EHL-İ ŞERè -İ ŞERÌF ∗

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

∗ Başlık: İ

110

1 İcrÀ -y ı emr- i şerè i çün o l muú t eøÀ -y ı şerè

B i r eh l - i Óaúú buld ı ge türd i be rÀy- ı şerè

2 Úoúmad ı k imsenüñ gü l in i èande lìb- i úuds

Baúmad ı Óaúdan ayruàa eh l - i à ınÀ-y ı şerè

3 Meyl i tmedi k imesneye şerè - i Muóammedì

Meş rebde o l sa n'ola èÖmer muú t edÀ -y ı şerè

4 Di r l e r se n'ola yegd i mürüvve t şerìèa t i

Şerèüñ g i rü mürüvve t idür o l èaùÀ -y ı şerè

5 Dikd i n ihÀ l - i şerè i de r - i Óaúda úÀmetüñ

GÿyÀ k i ùutd ı Óaø re t - i MÿsÀ èaãÀ -y ı şerè

6 Şemèüñ kes i ld i ba rmaà ı şerèÀ aà ı rmad ı

Emr- i ÒudÀya müntehìdür mÀverÀ -y ı şerè

7 Ol tìà - i şerè kesdüg i baş g i rü b i tmedi

Kim naãã - ı úÀùıè olma durur iú t iøÀ -y ı şerè

8 Ùaş úopar i se b i r k iş i baş ın y i r ine úor

Kim Àye t ü óadìå l e o ld ı b inÀ -y ı şerè

9 Óaúú ı edÀya naú l - i şehÀdla ümmete

Mürse l l e r o ld ı şÀhid- i rÀh- ı hüdÀ -y ı şerè

10 Levó - i s ip ih re yazsun èUùÀ r id s i c i l lüñ i

Evc- i f e lekde derc o la tÀ her úaøÀ -y ı şerè

111

11 Şerèüñ yaz ı lm ı ş ında yuyulm ış bu l ınmad ı

Kim mÀ -hüve'l-Óaú old ı úaøÀda edÀ -y ı şerè

12 Vi rd i şeb- i be rÀ t a saèÀde t le hücce t i

Úadrüñ şeb inde per tev- i nÿ r - ı øiyÀ -y ı şerè

13 Buld ı umÿ r - ı şerè i l e kevn ü mekÀn şere f

Á rÀ -y ı èÀ l em o l sa n'ola cümle rÀy- ı şerè

14 Olmaz emìn- i úarè ıy ı ey le r ò ıyÀne t i

Vi r se yemìni o l ce re n'ola r ıøÀ -y ı şerè

10 b evc- i felekde: evc- i s ip ihr fe lekde Y

1 4 b v i r s e : d i r s e Y

15 Òa lúuñ egerç i manã ıb ı b i r des t -mÀ ldur

Saña o lu rsa n'ola müéebbed úaøÀ -y ı şerè

16 èÁ l emde èömr ü dev le tüñe àÀye t o lmaya

Olmaz c ihÀnda n i t ek i hìç in t ihÀ -y ı şerè

17 BÀlì ki è i lm- i f aø l l a maò l aã úuluñ durur

Maúbÿ lüñ o la luù f i l e müntehÀ -y ı şerè

Y 13 a , İ 13 a

18

ÚAäÌDE-İ SEFER-İ D İYÁR-I èACEM ∗

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün ∗ Başlık: İ

112

1 ÙÀú - ı s ip ih re úurd ı şehÀ dev le tüñ se rì r

LÀy ıú yanuñda mÀh i l e ge r şems o la vezì r

2 Aú sancaà ın ı çözd i f e lek ãubó-ı ãÀd ıúuñ

èAzm-i se fe r ide r d iyü o l mihr - i bì-naôìr

3 Sìmìn-per daú ınd ı s ip ih r üz re mÀh- tÀb

Zer tu làa g iyd i baş ına her encüm- i d i lì r

4 İ tmege rÿşen èasker - i encüm-şümÀ ruñ ı

D ikd i o taàuñ öñ ine meh meşèa l - i münì r

5 ZÀ r ın ãadÀ -y ı bÀng- ı ce res ãanma düşmenüñ

Çarò ı du tup ça l ınd ı meger sÀèa t - i aòì r

6 İñle td i y ine düşmeni ãì t u ãadÀ -y ı kÿs

MeydÀnda ceng i óarb i ça lup cümle- i ne fì r

7 Ceddüñ ùabancasun ı yemişdür şehÀ èAcem

Beñzer ùabanca oà l ın ı k im y ine s i l l e y i r

8 Laàımla n'ola dü şmen a t ı l sa yaban la ra

Daş ra a ta r c ihÀnda úabÿ l o lmayan ı y i r

9 ÚurbÀnuñ o l sa zümre- i düşmen èaceb midür

Ùoúu şduà ında ça ròada her óab ş - ı ú ı rd -gì r

10 Dü şmen óiãÀ r ın a lmaàa ùopraú sü re r ãabÀ

Toz ın göge ãavursa n'ola bÀd- ı zemherì r

113

11 Oúuñ n'ola a t ı l sa şehÀ dü şmen aàz ına

Úuluñ g ib i k i ùoà r ı geçer ò ıdmetüñde tì r

12 Her ùopuñ o ld ı pÀdişÀhum b i r ged ik e r i

A ta r hevÀyì ùopla ruñ ı mihr - i úa lèa-gì r

13 Tìàuñ duèÀ -y ı s eyf i daú ınd ı èadÿ i çün

Úa tè - ı naôarda òa lúa beåì r o ld ı hem-neõì r

14 Meh o ld ı ùavú - ı hÀ l e i l e boyn ı baà lu úul

AèdÀnuñ o la beg le r i vü ban la r ı e sì r

15 Baúma úu l ın d idüg ine fu rãa t esì r idür

Dü şmen şehÀ mütÀbaèa t i tmez a ra r øamì r

16 İ ş gö rmiş u lu beg le rüñ esk i úuluñ durur

Dönmez ş ikÀ r ın a lmadan èÀ l emde görüñ pì r

17 B i r şems- i èaã r - ı óüsn- i saèÀde t s in ey şehüm

Olur èaã rda dü şmenüñ èömr i gün i úaãì r

18 äaf baà l ad ı suùÿ r l a BÀlì úaãìdede

Dizd i óurÿ f a lay ın ı düşmen o la òabì r

19 Ô ı l l - ı èadÀ l e tüñde i l Àsÿde-óÀ l o lup

İder duèÀ k i pÀdişehüm bay eker faúì r

20 Misk g ib i òÀk- i pÀyuña o lu r d iyü şebìh

Muàber o lupdur èanberüñ o l óÀ l ine èabì r

114

21 Nev- rÿz- ı rÿzuñ èìd- i saèìd o la dem-be-dem

İ rgüre úadre úadrüñ i he r demde o l úadì r

Y 13 b , İ 13 b

19

ÚAäÌDE-İ DONANMA-YI HÜMÁYßN BE DERYÁ REFTE ∗

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Á l l a r enk ide lüm y ine F ı reng- i s tÀna

Boyaya lum ú ız ı l e lmay ı s e r -À - se r úana

2 Yine de ryÀy ı donanma i l e t ezbì r ide lüm

Mevc le r g ib i a lay gös te re lüm èummÀna

3 Yid i de ryÀy ı p iyÀ l ey le bugün nÿş ide lüm

Üs tüòºÀn- ı se r - i aèdÀy ı idüp peymÀne

4 Ú ı l ıcuñ ãa l sa èAlì -veş n'ola şÀhum úapudan

NÀm ıdur tìà - i ôafe r èasker - i bì -pÀyÀna

5 Õü'l - f iúÀ r ı úu şana baó r - ı Nec idden ç ıúarup

èAlì - i åÀnì - i evve l ãa la lum èummÀna

∗ Başlık: İ

115

6 Vi re lüm bÀda donanma-y ı óabÀb ı cümle

Kim durur úarşu ùuran sen şeh- i de ryÀ-şÀna

7 RÿzgÀ r i l e y ine baş úo şa lum deryÀda

Raòş - ı şeş -pÀ g ib i zevraú sü re lüm meydÀna

8 Tì r - i bÀ rÀn ide lüm düşmene úan yendüre lüm

KÀ f i re Nÿó ola lum àarú ide lüm ùÿfÀna

9 Ùur ışup rÀh- ı àazÀda ide lüm rÿó ı f edÀ

Öñ ãoñ ö lüm o l ıcaú úa lmaya lum b i r cÀna

10 B iz bugün ùoàuban ı bugün ö lü r àÀzì l e rüz

Ece l imüz i l e b iz i b i l e ùoàurd ı ana

11 Úo hevÀ vü heves i l e ùop ın a t sun düşmen

RÿzgÀ ru a tacaú nesnes i va r yabÀna

12 Úaraè ı kendü baş ın ı y iy i se rdür Àò i r

Ald ı ãa td ı n ice se r ke l l ey i bu süròÀne

13 Dü şmeni e l i l e mÀ t i tmege bìdaú vi re lüm

Òaãma àÀ l ib o l ıcaú ùaró v i r i lü r F izÀna

14 Dü şmenüñ göz le r ine úur t gör inür úoy ın ımuz

Ùaúu ş ı ùoúu ş ı va rur úuçamaz úurbÀna

15 Ú ı rm ız ı À t e ş i düp tu làa d iyü b i r ùas ı

Mihr g ide rd i èadÿya k i o l ınca yana

116

16 Nevèa vü sìni èadÿ bürüs in À l úan la r la

Baó r u be r şöyle dügün bayrÀm o l sun yÀ rÀna

17 Yine zencì r l e baà lu ge t i re aèdÀy ı

Rÿm i l inüñ de lü dìvÀne le r i dìvÀne

18 Óaø re t - i ŞÀh- ı Se lìm ÒÀn k i c ihÀn bendes idür

TÀc ın a ta r göge úulum d ise úanú ı yana

19 Re şk ide rse n'ola dÀ rÀ t ına DÀ rÀ i l e Cem

Úul la r ı yegdür anuñ beg ler i va r şÀhÀne

20 èAsker i mihr -veş o la l ı ze r u zìvere àarú

Her s ipÀhì l e r inüñ şevket i va r mì rÀne

21 Luù f - ı e rbÀb- ı h imem Óıø r - ı h idÀye t BÀlì

Baó r i l e be rde muèìn o la şeh- i devrÀna

Y 14 a , İ 14 b

20

ÚAäÌDE-İ BERÁY-I ŞİKÁR-I ÓAØRET-İ PÁD İŞÁH ∗

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Kebg- i sìmìn-bÀl mÀhì id icek ÒÀver ş i kÀ r

∗ Başlık: İ

117

Old ı tÀb- ı mihre necm- i murà - ı ze r rìn-per ş ikÀ r

2 ÇÀ r -gÿşe ãayd-gÀhuñ şÀhinüñ èAnúÀya ãa l

ÚÀ fdan ÚÀ fa c ihÀn ı i td i İskender ş ikÀ r

3 İki pervÀzì l e rüñdür mihr ü meh e f lÀkda

İ tmege Sìmurà dehr i ey şeh- i k işver ş ikÀ r

4 Başa baş zÀà-ı èadÿy ı kesmege seyfì l e rüñ

Eylesün şeh-bÀz la r la èÀ l emi beg le r ş ikÀ r

5 Püf te rüñdür şeb şehÀ şeh-bÀz- ı mihr ind i rmege

İde gör minúÀ r - ı mÀh- ı nev le saèd-aò t e r ş ikÀ r

6 Ol hümÀ ãayd ına dÀm olmaz f iàÀn- ı eh l - i èaşú

HÀy hÿdan vaóşe t ey le r lÀ -ce rem ürker ş ikÀ r

7 Óaù i de r şÀh in baú ış lum murà - ı d i l ãayd i tmede

Óüsn- i dev le t mevs iminde beg le r i añ la r ş ikÀ r

8 B i r úolay ı bu àaze ld i murà - ı d i l ãayd ey leyüp

Tìà-i àamze dÀyimÀ şeh-bÀz-veş ça la r ş ikÀ r

9 YÀ r ãovuú luú i tdüg ince d i l ev ine vaã l o lu r

Úar la r yaàduúça ey le r lÀ -ce rem i l l e r ş ikÀ r

10 Ol t eze rv- i şìve-kÀ r ı òºÀbda ya tu r görüp

İ tmesün kebg- i ò ı rÀmum úorúaram i l l e r ş ikÀ r

11 CÀn uçurmas ıyla ey le r se n 'o la t aèlìm-i ãayd

Göz i úan lu yavr ı şÀhin lÀ -ce rem i s te r ş ikÀ r

118

12 DÀ l ùuàÀ t ıdur n ihÀ l -úad i l e şÀhin göz le rüñ

Ol ãoyas ı úan lu müjgÀn dem-be-dem umar ş ikÀ r

13 Eh l - i d i l yan ınca ãa l ınsa n'ola he r se rv-úad

LÀ -ce rem ãayyÀd o lan la r yan ına daúar ş ikÀ r

14 YÀ re sengìn-d i l d imek göñ l ine úa t ı ge lmedi

Ùaş ı ya tu r d in i l ince lÀ -ce rem úa lúar ş ikÀ r

15 Ùaş t ü lek şeh-bÀz- ı s engìn-d i ldür o l nev-òaù güzel

Süzü lüp şÀhin göz i úa ldurmaz ayaú l a r ş i kÀ r

16 Ol àazÀ l - ı vaóşì ya l t aú l and ı ru r la r úorúaram

R ind- i şÀhid-bÀz la r k im dÀyimÀ a ra r ş i kÀ r

17 İs temem vaóşì àazÀ luma i t aàz ı degmesün

Seg le u lanmada gerç i pÀkdür d i r le r ş ikÀ r

18 Ölmege cÀnla r v i rü r şeh-bÀzuñuñ öñ inde kebg

Úurb- ı şÀh- ı è i zze t i yaènì ş ikÀ r ide r ş ikÀ r

19 Úanda bu lurd ı úudÿm- ı şÀhla saó rÀ şere f

Olmasa èazm- i hümÀyÿn ına baè iå ger ş ikÀ r

20 Ôıll-ı YezdÀn Óaø re t - i Su l tÀn MurÀd ÒÀn- ı

c ihÀn

Luù f ı gögüñ èÀ l eminde hep duèÀ ey le r ş ikÀ r

119

21 Murà - ı maènì şÀh-bÀz ıdur şehÀ BÀlì úuluñ

Ùapuña ùabè-ı bülend-pervÀz la i l l e r

ş ikÀ r

22 B i r göz i baà lu ùuàÀ tdur óas te çe şmüm merdümi

Kuó l - ı òÀk- i pÀy- ı şÀh ı i tmege i s t e r ş ikÀ r

23 äayd-gÀh- ı sa lùana tda ey şeh- i ge rdÿn se rì r

O la şeh-bÀz- ı hümÀyÿna hümÀ ekåer ş ikÀ r

Y 15 a , İ 15 a

21

ÚAäÌDE-İ BERÁY-I ÁMEDEN ÓAØRET-İ PÁD İŞÁH BE

EDİRNE ∗

MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün

1 B i -óamdi'l lÀh k i şehre dev le t i l e pÀd işÀh ge ld i

HümÀ -veş sÀye ãa la r òa lúa b i r ô ı l l - ı ÒudÀ ge ld i

2 NevÀ -y ı bü lbü le ãunsun y ine gü l lÀ l e -gÿn cÀm ı

MaãÀ r ı f mecmaè ı o l şeh Óüsey in Bayúara ge ld i

3 Gör inen ãu degü l neşv ü nemÀ i rüp úudÿm ından

Sev inüp Óabr Tuncanuñ göz ine b i r bükÀ ge ld i

4 Yid i baş lu b i r e jde rdür y id i ıúlìm úabø ında

∗ Başlık: İ

120

äanas ın des t ine MÿsÀ - i è imrÀnda èaãÀ ge ld i

5 Göñül murà ın ş ikÀ r i tmek içün şeh-bÀz h immet le

Açup bÀ l v i rey in fa rú - ı f e l ekden b i r hümÀ ge ld i

6 MisÀ f i r -òÀnedür dev le t úapuñ öñ inde ey şÀhum

Anuñ mihmÀn ıdur eh l - i münÀã ib k im úona ge ld i

7 Muó ibb - i şehr - i yÀ r - i èÀ l em o lduàum ı èarø i tdüm

Úaãìdeyle ùapuña úıããa- i şÀh u gedÀ ge ld i

8 ÒayÀ t - ı VÀm ıú u èAzrÀ ola ldan luù f cÀn-baòşuñ

Demüñden dehr - i dÿna tÀze b i r mihr ü ve fÀ ge ld i

9 N'ola ge r àarú-ı òÿn o lu rsa devrüñde şehÀ düşmen

Ki he r İskenderüñ èaã r ında bün b i r úayd- ı fÀ ge ld i

10 ZamÀne dev le tüñ yemìnle bez l - i n ièmet ide lden

CihÀna Yÿsuf - ı óüsn- i cemÀ lüñden à ınÀ ge ld i

11 äadÀ -y ı şevke t - i se rde se rì rüñ ùutd ı ÀfÀú ı

Y id i ıúlìm yid i ãaf èaskerüñdür úapuña ge ld i

12 Úudÿm-i è i zze t iy le mecmaèu'l-baó reyn şehr inden

Ş ikÀ ra MÀ-verÀü'n-nehre İskender - l iúÀ ge ld i

13 Zümürrüd sebze vü ãaón- ı çemen pì rÿzes in gü l -şen

Úudÿm- ı şÀhid èarø i t sün d iyü peyk- i ãabÀ ge ld i

1 3 b ã a bÀ : h e bÀ Y

14 Seóer pÀy- ı s emendüñe yüz in fe rş ey led i he r gü l

121

Şükÿ fe şÀhid i s t iúbÀ l e he r y i rden ç ıúa ge ld i

15 C ihÀn òa lú ına cÀn-baòş o la l ı en fÀs - ı èÌsì-dem

MuvÀ f ıú rÿzgÀ r u muè t ed i l b i r òo ş -hevÀ ge ld i

16 N'ola rÿy- ı c ihÀn ı óüsn- i mi rÀ t ında seyr i t señ

Ki b i r İskenderì Àyìne- i èÀ l em-nümÀ ge ld i

17 ŞehÀ rehne úoyacaú nesnes i o lmad ı BÀlìnüñ

Ayaàuñ toz ın ı çeşminde úoyup tÿ t iyÀ ge ld i

18 Sözüñ camasb- ı ó ikmet o lduà ı de rd eh l ine d idüm

C ihÀn şÀh- ı zamÀn vaã f ında gÿyÀ bo lúaya ge ld i

19 Z iyÀde ey lesün Óaú dev le t ü èömr- i şehen-şÀh ı

ZebÀn- ı òÀmeye evve l úa lemden bu duèÀ ge ld i

20 äadefden ayr ı lup lüé lü g ib i dür r - i ye tìm olm ı ş

B i r ik i bende zÀduñ var şehÀ luù fuñ uma ge ld i

Y 15 b , İ 15 b

1 8 a ç ü n : Y

22

122

MERSİYYE-İ MÜTEVEFFÁ -YI EHÁLİ -İ DİRNE ÙÁèİF-İ

EKBER ∗

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Òayfa k i òa lúa tì r - i úaøÀy ı ü şürd i le r

Baà run de lüp cevÀhi r i òÀke dü şürd i l e r

2 Bu çÀ r -èanÀã ı r Àdeme b i r ça rdaú iken

Úomad ı l a r y i r ev ine òa lú ı göçürd i le r

3 B i r òÀk-sÀ r ı yÀ r - i f enÀ öñ ine úa tup

CÀ rÿb- ı rÿzgÀ r l a òa lú ı süpürd i l e r

4 Olmaà i çün ş ikÀ r ece l şÀh-bÀz ına

Ùab l - ı f igÀnla èarãada çoú cÀn uçurd ı l a r

5 Güm güm c ihÀn ı nÀ l e le r iñ le t se bÀd yaòÿd

MevtÀya kÿs - ı r ıó l e t i l e nevbe t u rd ı l a r

6 Tu tu şd ı küş t -gì r - i ece l i l e y ig i t beg i

Yi r oyun ıyla a rúay ı y i re ge tü rd i l e r

7 TÀ óaş r dek uyumaàa EãóÀb- ı Kehf le

áÀ r - ı mezÀ ra miómel- i c i smi gö türd i le r

8 Göz yumd ı l a r c ihÀndan u úoyup tevÀb ièin

Gün görmez eh l - i zì r - i zemìnde o tu rd ı l a r

∗ Başlık: İ 1a òalúa tìr-i úaøÀyı üşürdiler: òalúa zamÀne tìr-i úaøÀyı üşürdiler Y

123

9 äa tup bu cÀn ı de rd a la l ı òa lú BÀliyÀ

KÀ r -òÀne- i zamÀnenüñ iş in b i tü rd i l e r

Y 16 a , İ 16 b

23

ÒAZÁN İYYE ∗

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Berg- i r engìn i l e zeyn o ld ı se r -À - se r eşcÀ r

B i r güzeş t e güze le dönd i hemÀn köhne-bahÀ r

2 Sebze-zÀ ruñ yüz ine sepd i ãovuú ãu şeb-nem

Seóer i buz luàa döndürd i óayÀ t - ı enhÀ r

3 Gül - i nes rìn n'ola dökülse ãaç ı l sa yÀ re

Kesd i yapraúdan aña ãar ı f i lo r ı eşcÀ r

4 Verd- i nes rìn mi k i he r be rg- i òazÀn ı şecerüñ

Naò l -bend ey led i he r şÀò ın ı yÀ nerg i s -zÀ r

5 Noòud ı ãanma o lubdur he r aàaç ãaó rÀda

Dürd i çad ı r ç içeg in çünki s ipÀh- ı ezhÀ r

6 Verd- i bÀ r id ne fes i se rde ãabÀnuñ le rze

Ùurd ı d i t remege gör be rg- i òazÀn ı nÀ -çÀ r

∗ Başlık: İ

124

7 İè t ibÀ r - ı şecer - i naò l - i şere fden düşe l i

Did i l e r óÀ l e t i he r be rg- i òazÀna düşvÀ r

8 Yemyeş i l baó r id i de ryÀ -y ı çemen gü l -şende

İ rd i yapraúdan aña bÀd- ı òazÀn Àò i r -kÀ r

9 Sünbül ü bÿy- ı gü lüñ şemme- i ÀåÀ r ında

Úa lmad ı rÀyióa gö tü rd i úoúuy ı èaùùÀ r

10 äa tmaàa gü l -şene kÀsey le úaranfü l l e r in i

Y ı lda b i r ke r re ge lü r òºÀce- i e sbÀb- ı bahÀ r

11 äa ld ı b i r uà r ı g ib i bÀd- ı òazÀn ı bÀàa

Cümle eşcÀ r ı ke fens iz úod ı ça rò-ı àaddÀ r

12 RÿzgÀ r i l e ãabÀ gib i òo ş i d i ba ş ı

Berg ü bÀ r ın b i l e v i rd i bu hevÀda küh-sÀ r

13 äaón- ı èÀ l em ruò - ı nev-òaù g ib i iken BÀlì

Çemenüñ rìş i aàard ı yaà ıcaú üs t ine úar

Y 16 b , İ 16 b

8 a yemyeş i l : b ir yeş i l Y

125

GAZELLER

1

Feè i lÀ tün MefÀè i lün Feè i lün

1 Her dem Àdem nefes ledür gÿyÀ

B i r ne fes oà l ıdur görüñ èÌsÀ

126

2 Nefòa- i úudre t o ld ı eh l - i ne fes

Mürde z inde ide r Mesìó -ÀsÀ

3 Nefesüñ d id i l e r k i va r cÀn ı

O lur èÀ l em duèÀ i l e ióyÀ

4 Ney k i eh l - i ne fes le hem-demdür

Naàmesine semÀè ide r MonlÀ

5 BÀ lì n'ola müfer reó olsa nesìm

Nefes - i èÀ l em o ld ı bÀd- ı ãabÀ

Y 17 a , İ 17 a

2

MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün

1 Yüz üzre va r y i rüñ ey ùur ra - i mü şgìn n iúÀb-ÀsÀ

C ihÀn òa lú ına gün gös te rmemek i tme seóÀb-ÀsÀ

2 An ı yan ınca ãa l ınmaú di le r señ ol sehì -úaddüñ

Aã ı lmaà ı baã ı lmaà ı úabÿ l ey le r ikÀb-ÀsÀ

3 HevÀ -y ı èaşú i l e başuñ pür o l sun d i r señ ey dìde

Yür i ãu üzre i z gös te rme k imseye óabÀb-ÀsÀ

4 Vücÿduñ nüsóa- i cÀmiè durur b i r l evó - i úudre t s in

Bu te rkìbüñde maènÀy ı n ihÀn ey le k i tÀb-ÀsÀ

127

5 HemÀn åÀbi t -úadem o l iş ig inde BÀ l iyÀ yÀ rüñ

Göñül geh aç ı lu r geh úapanursa n' ola bÀb-ÀsÀ

Y 17 a , İ 17 b

3

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 èAr èar çemende òay l i a lay çek t i ùu ş düşe

Hem-sÀye o ld ı se rv i l e úaãd i td i ùuru şa

2 Gü l -gÿn ruòuñ s ipÀhìs i şeb-dìz- i zü l f l e

MeydÀn- ı óüsne ge ld i ik işer úo şa úo şa

3 Ùoúunmad ı l eb inden anuñ d iş l e r ine úan

äa ld ı o seg raúìbi göz i Àhÿ o ş o şa

4 èU şşÀú ı d idüm ö ldürüben ey leseñ òa lÀã

BìmÀ rì çeşmi òas te le r in ãa ld ı òo ş òo şa

5 NÀz uyúus ına BÀ lì döner òˇÀb- ı çeşm-i baò t

Göz açmaz o l k i dìde- i mes t l e uyu şa

Y 17 b , İ 17 b

4

128

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 NÀ l e s iy le y i re göge ã ıàamaz eh l - i f enÀ

K i yaş ı baó r - i muóì t o ld ı vü göñ l i de ryÀ

2 Murà-zÀ run seóerì ãì t u ãadÀs ın n'ide lüm

NÀ l e vü zÀ r i l e bü lbü l i se óÀø ı r àavàÀ

3 İki gözüm aras ında ayaàuñ t oz ın a lu r

Ùopraú uà rus ı m ıdur bÀd- ı ãabÀ hey cÀnÀ

4 Göñül uà ru laduà ında o óarÀmì çeşmüñ

Merdüm- i dìdeme ùopraú dökelüm d id i ãabÀ

5 N'ola gencìne- i óüsn o l sa Ed i rne BÀlì

Ki ù ı l ıs ım ı va ranuñ ãu g ib i üç e jde rhÀ

Y 17 b , İ 17 b

5

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Naúş - ı kemòÀ g ib idür sìnede her ya re baña

Tenümüñ şe róas ı g ide rd i hezÀr-yare baña

2 Üs tüme göz d ike l i sen gü l i çün bunca hezÀ r

Çeşm-i bü lbü l durur egnümdeki ÀvÀ re baña

3 Áh- ı se rd i l e ãovuú söz le rüñ ebr - i zü l füñ

Úar yaàd ı g iyürür ay b ig i seyyÀ re baña

129

4 Bu ya luñ úa t bedenüm sÀye durur egnümde

MÀéì reng iy le yaşum mevc i y i t e r yÀ re baña

5 O s iyeh-çe rde mehüñ kÀkül - i şeb reng i g ib i

BÀ l iyÀ zü l f - i s iyÀh ı g iyürür úara baña

Y 17 b , İ 18 a

6

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Necf le ãayd ı d i l - i ãÀàa r ın o l bì-hemtÀ

B i r úul oà l ı meded ayaàuma urd ı ba l t a

2 Pe rde-sÀz i td i hevÀ l a r l a ben i naàme- i èa şú

Old ı ev tÀ r - ı èa rÿ f i l e vücÿdum şeş - tÀ

3 Bi r pe r - i murà- ı ece ldür t enüm üf d i señ uçar

Bu ya luñ úa t bedenüm sÀye-veş o ld ı yek- tÀ

4 Ne g i re r ç ıúar eyÀ se rv-úadüm yanuñdan

Áb- ı tìàuñ n'ola d i l - t eşneye aúsa vaú tÀ

5 Ya luñuz saña degü l èahde t aóa l lü f BÀ lì

èÁş ıúa vaède- i f e rdÀ l a r ı f e rden fe rdÀ

Y 18 a , İ 18 a

7

130

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Áh i tdüm aúd ı gözyaş ı v i rd i g ide r ş i tÀ

Güçdür be -àÀye t Àdeme yaàar ese r ş i tÀ

2 ZÀ l - i zamÀne úahr i l e aàarsa n'ola k im

Berd- i èacÿz - ı dehr i l e ü l fe t du ta r ş i tÀ

3 SÀdÀ t a öyk inür d iyü a ld ı yeş i l l e r in

Ùaà baş l a r ına se r - t e - se r aú l a r ãara r ş i tÀ

4 Úar he lvÀs ın ı i td i ùoñup ö l i cek raúìb

Ùutd ı èadÿy ı úar top ına bì -óaõer ş i tÀ

5 Mevcüñ suùÿ r ı sa fóa- i Àb üzre BÀ l iyÀ

AókÀm- ı be r fdür k i yüz üzre yazar ş i tÀ

Y 18 a , İ 18 a

8

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 B i r demde úan la r aà l aduñ ey dìde b iñ yaşa

Derd- i se r eksük o lmad ı he r ãaà o l an başa

2 Mihr- i cemÀ l üñ o yÀ re b i r müşè i l - i münì r

Kim ãubó - ı ãÀd ıú i l e seher -gÀh ùañlaşa

131

3 Dev le t c ihÀnda óüsn- i maóabbe tdür èaşú l a

Di r l e r se n'ola èÀş ıú u maèşÿúa beg paşa

4 Ùoldurd ı murà-zÀ r ı f igÀn i l e èande lìb

ZÀà u ke lÀà dü şmene düşmege úaràaşa

5 èArø i td i BÀ lì óüsnüñ i sengìn d i lüñe Àh

Fe rhÀd ãanki Şì rìni naúş ey led i ùaşa

Y 18 a , İ 18 b

5 b Şìrìni naúş eyledi : naúş eyledi Şìrìni Y

9

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 CÀnÀne da l ınursa eger cÀn degü l èaceb

YÀ r i ùa lebde yüregüm ey le r ùa leb ùa leb

2 èÁ l em der i ld i yÀ r i l e o r imÀma g i rmed i

Göñ lüm u laşd ı göñ l ine òa lú old ı úa lbe úa lb

3 Òaùù - ı ruòuñ ç ıúa l ı i çe rden s iyÀhì -veş

O l cìm-zü l füñ i l e l eb o ld ı şehÀ ce leb

4 Di l -ber ãa lÀy- ı óüsn- i maóabbe t ide r y ine

Òa lú ç ıúd ı l a r minÀ reye y i r y i r ezÀn sebeb

5 BÀ l iy i çekdi baà l ad ı b i r zengìdür saçuñ

132

Yaúd ı c ihÀnı òÀ l - i ruòuñ uà r ı b i r èArab

Y 18 b , İ 18 b

10

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 RÿzgÀ r i l e hevÀ kesb ey leye lden mevc- i Àb

äu yüz inde şöyle k im y i lden dügüm dökdi óabÀb

2 Mekteb- i óüsn i ç re yÀ r i gör eyÀ kÀmil naôar

44 d e n óì أ — åß s ebaú a l عنده علم aلکتا ب 45

3 HÀ l e s i dÀyi re t aósì l ide l i pe rgÀ r -veş

Baş ın ı e f lÀke i rgürd i meh- i r i fèa t -me’Àb

4 Ola l ı vech- i óüsünde èanberìn-òaù perde-dÀ r

İ td i mÿdan yüz ine he r nÀzenìn mü şgìn-n iúÀb

5 BÀ lì-i d i l -òas te geçd i yÀ rdan aàyÀ rdan

VÀã ı l - ı Óaú old ı mÀnend- i duèÀ -y ı müs tecÀb

Y 18 b , İ 18 b

44 Hadis: Kim beni görürse Hakkı görmüştür. 45 Rad Sûresi 39. Âyet: Allah dilediğini mahveder, dilediğini de bırakır. Kitabın Anası (Ana Kitap) O’nun

yanındadır.

133

11

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Mübte lÀyuz dìde- i òÿn-bÀ ra b i r ben b i r óabÀb

èÁş ıúuz b i r göz le r i òammÀ ra b i r ben b i r óabÀb

2 Yi le inanduú aúar ãuya dayanduú bi lmedük

Bu hevÀda úa lavuz e lve re b i r ben b i r óabÀb

3 Daà l a r seyyÀ re le rdür zaòm- ı tì ruñ di re le r

Beñzedük çeşm-i ü lü ’ l -ebsÀ ra b i r ben b i r óabÀb

4 Óaymedür he r b i r óabÀb eşkümde èaks- i yÀ r i çün

Sÿ-be-sÿ olduú hevÀ -y ı yÀ re b i r ben b i r óabÀb

5 Cürèa-veş cÀm- ı ãafÀdan daş ra düşdük BÀ l iyÀ

Ç ıúduk ayaúdan gezer ÀvÀ re b i r ben b i r óabÀb

Y 18 b , İ 19 a

12

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 CÀme- i ze r -bef t id inmiş de rme ça tmadan raúìb

Yaraşur ò i lèa t g iyürse çÿp- ı t eédìb aña åeyb

2 Nièmet- i vaãlı n igÀ ruñ ãof ra - i t aúdì rde

Úaş ıàumda ç ıúa dü şmen kör lüg ine yÀ naãìb

134

3 Şöyle èÀ lì-himmet i va r dev le t - i èaşú eh lünüñ

Dil -ber - i èÀ lì-cenÀb ı sevmek i s te r eñ àa rìb

4 İú t i rÀn- ı kevkebümden mÀh- ı èÀ l em- tÀbuma

Umaram o la úarìb o lmaú müyesser èan-úarìb

5 Şerbe t - i şÀfì gerek BÀlì l eb - i d i l -be r g ib i

E l uc ıyla nabø ın ı d i l -òas tenüñ ùuta r ùabìb

Y 19 a , İ 19 a

13

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Çeşm-i maòmÿ ruñ ay ı lmad ı yü rür dÀy im mes t

Mey- i bÀúì mi sunupdur aña o l cÀm- ı e l e s t

2 Kendümi ben unudup úa lm ış i düm añd ı n igÀ r

Aldad ı göñ lümi a ld ı d imek i l e yÀ des t

3 Görd i de rd- i se re düşdüm o s ipÀhì güze l i

Başum ı baà l ad ıgum ide tìmÀ rum se r -bes t

4 èAks- i t ebòÀ l e - i ãÀúì gib i meyde gör inür

CÀm- ı Cem g ib i óabÀb o la l ıdan bÀde-peres t

135

5 BÀ l iyÀ úa ld ı úa lem úaş ınuñ a l t ında òaù ı

NÀme taó rì r o l ıcaú lÀ -büd o lu r zì r -des t

Y 19 a , İ 19 a

14

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 äaón- ı gü l -zÀ re yay ı ld ı y ine eh l - i è iş r e t

Y ine bü lbü l gü l l e ey led i koy ı koy ı ãoóbe t

2 B i r imüz b iñ biñ imüz b i r d i se n'ola èÀ r i f

B i r durur lÀ -büd e l i f e l f - i r aúamda e lbe t

3 B i r t e r oà l an ı durur cebhe- i óüsnüñde èaraú

Áb- ı rÿy i l e n'ola i t se yüz üzre ò ıdmet

4 Ald ı èaú l ım e lem ü àussa vü àam àurbe tde

Var ım ı yaàmalad ı óayf gürÿh- ı àurbe t

5 İki zaòmüñdür ik i sÀàar - ı mey-Àlÿde

BÀ l iyÀ saña ik i başdan o lupdur óürmet

Y 19 a , İ 19 b

15

136

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Her sözüñ bÀb- ı ş i fÀda i td i LoúmÀn ı baóå

İ re l i l aè l üñ óayÀ t è i lminde her cÀn i l e baóå

2 N'ola èu şşÀú- ı dehÀnuña r i cÀ l - i àayb d i sem

Eyle r èa l lÀmü'l-àuyÿb o l s ı r r - ı p inhÀn i le baóå 3 Old ı òaùùuñ l a dehen òa lúa şeb- i s tÀn- ı òayÀ l

İ tmege eh l - i muèammÀ è i lm ü i r fÀn i l e baóå

4 Mÿ-miyÀnuñ d iúúa t inde b i r ú ı l ı ú ı rú yard ı l a r

Or ta l ıú faã l o lmayup i td i l e r imkÀn i l e baóå

5 Her òayÀ l i oúuyan i rmez òayÀ l e BÀ l iyÀ

Eylesün ş iè rüñ òayÀ l i he r suòan-dÀn i l e baóå

Y 19 b , İ 19 b

16

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Ábnÿs o ld ı ãaçuñ yine beyÀø ı aña èÀc

Yaraşur dÿde i l e naúş o l ıcaú i s fìdÀc

2 Deng óayrÀnuñ i sekde t emiz a lu r çeşmüñ

Ehl-i èaşúun güze lüm sen yüküni ùut a l bÀc

3 Zìb- i f e rdür ne úadar z iyne t ide rseñ yaraşur

KÀkülüñ boynuña úanum g ib i şÀhum döke ãaç

137

4 Old ı dìn-dÀ ruñ i l e maôhar õÀ t - ı Ày inemüz

ÚÀb- ı úavseyn i úaşuñ ãÿret-i Óaúda miè rÀc

5 BÀ l iyÀ old ı r aúìb i l g ib i küf r a lmaàa

ÓÀc ı d i sem k ime úoyn ında ç ıúar lÀ -büd óÀc

Y 19 b , İ 19 b

17

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Leb- i sÀúìye mü şÀbih o la m ı dünyede hìç

äa tma engÿ r ı b ize ãÿfì yür i ã ıú ãuy ın i ç

2 Şey degü ldür bu raúìb a lma ó i sÀba e lemin

Olur i se hìçe ãay sen an ı lÀène t b i r hìç

3 Õü ' l - f ikÀ ruña ik i d i l lü d imi şdür cÀnÀ

Bir kez ö ldürmek i l e úoma raúìbi ik i b iç

4 PÀy-mÀ l ey led i l e r sÀyes in i gü l -şende

Sevr le r o lduà ı i çün ãa l ına ne ãaàd ıç

5 Òay l ice t e r l eyüben daşd ı köpürd i BÀlì

Úu l ın ı a rda t ı du tunca kenÀ r ında Mer iç

138

Y 19 b , İ 20 a

18

NAÔÌRE-İ BÁÚÌ ∗

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Yine do lana çeküp mec l i s - i mes tÀn ı úadeó

Ùavú - ı mec l i s óarem o ld ı gü l - i òandÀn ı úadeó

2 Devr - i gü lde l eb- i mey-gÿn ı i l e sÀúìnüñ

Mecl i s - i óüsn òaù ı cÀh- ı zeneòdÀn ı úadeó

3 Áş iyÀn mec l i s - i èaşú old ı se r - i Mecnÿna

NÀ fe - i Ley lìnüñ i z i deve taban ı úadeó

4 Òa lúa- i mec l i s i òam úÀmet idür èu şşÀúuñ

NÀ l e s i naàme- i ney dìde- i g i ryÀn ı úadeó

5 Úaynad ı úan ı y ine ya re le rüñ mec l i sde

BÀliyÀ dik yumasun úan i l e he r úan ı úadeó

Y 20 a , İ 20 a

∗ bkz., Sabahattin Küçük, Bâkî Dîvânı, TDK Yay. , Ankara, 1994, s. 120

Başlık: İ

139

19

Feè i lÀ tün MefÀè i lün Feè i lün

1 Olmaàa úì l u úa l ı òaùùuñ aãaó

Ú ı l úa lem yazd ı aña úayd- ı ãaó

2 Did i le r õ ik r - i èay şa n ıã f - ı èay ş

B i r ùasavvur durur ó i sÀb- ı f e raó

3 èÁ r ıøì i se õevú - ı t e rkìbüñ

Bir òo ş -Àmed durur ãafÀ -y ı úadeó

4 Mihr ü meh ÀsmÀn- ı óüsne ruòuñ

Old ı ya úaşuñ aña úavs- ı úuzaó

5 BÀ l iyÀ yÀ r f e r - i melÀóa tda

Şehd ü şeker i l e úamudan emeó

Y 20 a , İ 20 a

20

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Úuf l - ı d i l açmaàa vaã f - ı ruò ı şeró - i mi f tÀó

è İ lm- i maúãÿda èömür ãar f ı merÀóü ' l -e rvÀó

140

3 a i se : i le Y

2 Mÿ-miyÀnuñ mutavass ı t o lana kÀfìdür

Old ı b i r şemè ruòuñ øu aña şeró- i miãbÀó

3 Levóa- i be rg- i gü le yazd ı bahÀ r - i s tÀn ı

Neşèe- i è i lm- i maèÀnì o la cümle e lvÀó

4 Manù ıúu’ù- ùayr o la n 'o la suòan- ı eh l - i ke lÀm

Feylesof - ı d i l e èaú l i td i he r è i lm- i i lóÀó

5 CÀn id i cÀn ımuza BÀ lì o rÿó - ı şÀfì

Gelmedin èÀ l em- i i cÀda gürÿó- ı e rvÀó

Y 20 a , İ 20 b

21

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Her seóer bÀd- ı ãabÀdan o l sa kÀkül şÀò şÀò

Kendüyi ey le r çemen ãaón ında sünbül şÀò şÀò

2 B i r n ihÀ l - i tÀzenüñ des t inde gördüm àonca la r

äaón- ı gü l -şende aç ı lm ı ş ãanas ın gü l şÀò şÀò

3 YÀsemen-veş úol úola ãar ı lmaú i s t e r èÀş ıúuñ

N'ola ger gü l -şende seyrÀn i t se bü lbü l şÀò şÀò

1 b sünbül: bülbül Y

141

4 Sünbül ü gü l le r l e zeyn o lm ış boyuñdur naò l b i t e

Ruò l a ruñ n'ola aña daúsam úaranfü l şÀò şÀò

5 Úaddüñe e l úav şurup her se rv ùursun ò ıdmete

BÀ l i şemşì r ü ãanevber daò ı úol úol şÀò şÀò

Y 20 b , İ 20 b

22

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Luù f ına o n igÀ r ımuñ olmayay ın m ı şÀd

Mektÿb- ı èaşúa yazd ı ben i eøèaf - ı è ibÀd

2 Her şìve oú ı dü şdügi y i rde úoparsa toz

Toz úoparana tì r ım ızuñ úor b i re r z iyÀd

3 CÀnÀ kemerde Àb- ı murÀd o ld ı òançerüñ

Gözden geçürd i c i s r - i d i l an ı a lup murÀd

4 Gi tmez yabana per açuban sìneye úonar

Bi r murà durur ü füñ kim uçar ik i üç úanad

5 BÀ lì c ihÀnda ad e r idür mülk- i naômla

EfkÀ r - ı b ik r - i maènìye o la l ı nÀ-murÀd

Y 20 b , İ 20 b

142

23

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 YÀ rüñ ãovuú luà ıdur aúutd ı ş i tÀ vü be rd

èU şşÀúa rÿzgÀ r - ı be lÀdur hevÀ -y ı se rd

2 Zü l füñ ruòuñda gös te re l i şek l - i iè t idÀ l

Sünbül hevÀya baş l ad ı bu ça rò - ı lÀ -ceverd

3 Úomaz şerÀ r - ı kevÀkib evc- i semÀda fe r

Gün g ib i o ld ı şuè l e - i Àhum fe lekde fe rd

4 Áh o l ùabìb- i cÀna bu d i l -òas te le r l e b iz

DermÀn d iyü çaà ı rduú iş idüp d id i k i de rd

5 Gül gü l o lup ú ızarur u tanmaú l a àoncamuz

äunduúça verd- i nes rìn aña BÀlì rÿy- ı ze rd

Y 20 b , İ 21 a

24

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 ÓÀ l e t - i nezè inde va r m ı òas teye cÀndan l eõìõ

Aç ıcaú óe lvÀ-y ı dü şmendür meger andan leõìõ

4 a d i l -òaste ler le biz : d i l-òaste ler b iz Y

2 Teşne- i d i l -òas teye eg lenmesün mÀé- i èase l

143

Şerbe t - i l aè lüñ l e o lup Àb- ı rümmÀndan l eõìõ

3 Sükker i ey àonca- fem b i r gü l şarÀb ıdur l ebüñ

Şì r - i òurmÀ o lmaya o l l aèl-i cÀnÀndan leõìõ

4 Bì -şeker úadüñ i l e büs tÀn- ı óa lÀve tdür y i rüñ

Olmaya ùÿùìye ãaón- ı şeker - i s tÀndan l eõìõ

5 BÀliyÀ bi ryÀn- ı èaşú ola l ı sözüñ può t edür

Çeşm-i mes t - i yÀ re o lmaz tÀze b i ryÀndan leõìõ

Y 21 a , İ 21 a

25

NAÔÌRE-İ ÕÁTÌ ∗

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Ú ıymet i ùaş i l e ze r rìn-sÀz i çün od çaúd ı l a r

Micmer- i óüsn- i ãa lÀó - ı şehde èÿd ı yaúd ı l a r

2 Olmaya eh l - i hevÀnuñ úol tuà ında perde-sÀz

Zecr i çün ceng- i ş ikes tüñ yüz ine ú ı l daúd ı l a r

3 Ne fe lek le yÀ rda o lmaà ın eh l - i dÀyi re

Bi r ùabancay la dìni de fè i aradan úaúd ı l a r

∗ bkz. Ali Nihad Tarlan, Zâtî Dîvânı, C. 1, İstanbul, 1967, s.153

Başlık: İ

144

4 Yine bÀà i ç re he r èuøv ından de l ik le r açd ı göz

Bi r ne fesden mi y ine uà raduà ına baúd ı l a r

5 ŞÀh- ı de ryÀ -d i l e demle BÀliyÀ pÀkiyye te

Áb- ı rÿy- ı neng ü nÀm ehl i ãu g ib i aúd ı l a r

Y 25 a , İ 25 a

26

NAÔÌRE-İ ÒAYÁLÌ ∗

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 äaó rÀ -y ı èaşú sìne yaşum kÿh-sÀ r ıdur

Her bÀda úan lu ãu i l e yaş lu bì -kÀ r ıdur

2 BÀrÿy- ı òaù ki baó r - i melÀóa t kenÀ res i

ÓÀn şÀh şehr - i óüsne S i tanbÿ l óiãÀ r ıdur

3 Bü lbü l yuvas ın a la l ı b i r se r n ihÀl-i gü l

áonca-se rì r bÀà-ı óüsn tÀc-dÀ r ıdur

4 Baà r ına baãsa yare le rüm d i l èaceb degü l

Bi r úo l ı úan lu beg güze lüñ yÀd- igÀ r ıdur

5 Úoñ sÿé- i ôann ı t e r dü şüren her suòan-ver i

BÀ l i - i bì -d i lüñ àaze l - i Àb-dÀ r ıdur

Y 21 a , İ 21 b

∗ Başlık: İ

145

27

Feè i lÀ tün MefÀè i lün Feè i lün

1 Óüsn- i ruòsÀ r l a d iyÀ r a l ınur

İki şÀhid le b i r óiãÀ r a l ınur

2 Al ıc ı şÀh-bÀz- ı çeşmi görüp

Di l - i èu şşÀúa bì-úarÀ r a l ınur

3 Úapd ı l a r şÀh- ı óüsn i kÿy ında

áÀ f i l en şehr ü şehr -yÀ r a l ınur

4 Disem aú aúçamuz úara gün iç in

Yüzde o l òaùù-ı mü şg-bÀ r a l ınur

5 BÀlì bi r çeşm-i şÀh-bÀz ı sever

Yavr ı şÀhin le çoú ş ikÀ r a l ınur

Y 21 b , İ 21 b

28

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Áb- ı tìàuñ yaúar i çürdügin i kesk indür

Mes t - i nÀz o ld ı gözüñ tì r - i müjeñ geçk indür

146

2 Vi rüp aàız aà ıza yÀ r l a vaã l o l saú olur

İki mìm bi r ye re lÀ -büd ge l i cek mümkindür

3 è İ şve-ger şìvede o lmaz dügen iden óÀ l i

ÚÀmet- i e l f i mülÀyim güze lüñ sÀkindür

4 Baş ına doúunan añ l ad ı ce fÀ l eõõe t in i

Ú ıymet i ùaş d idügüñ yÀ rda d i l - i t e sk indür

5 Bedenüm gÀhì mey-À lÿde gehì úana boyar

BÀliyÀ tÀze ge lüñ şìvele r i r eng indür

Y 21 b , İ 21 b

29

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Ne peyk- i bÿy- ı zü l füñe bÀd- ı seóer y i t e r

Ne seyr - i mihr - i óüsnüñe devr - i úamer y i t e r

2 Her ne úadar úaçarsa o şeb-dìz zü l f in i

Gör bÀd- ı pÀy- ı e sb- i ãabÀy ı a ra r y i t e r

3 Ey àaf le t iy le peyk- i ece lden n işÀn uman

B i r ú ı ldan a l k i rìş - i beyÀøuñ òaber y i t e r

4 Nerg i s mubaãã ı r o lmamaàa cÀm- ı l aè l üñe

BÀd- ı ãabÀy ı dìde- i ãÀó ib -naôar y i t e r

147

5 KÀn de ld i BÀlì naôm durur yÀ r l a bugün

äar rÀ f - ı dehr o lana eyü söz güher y i t e r

Y 21 b , İ 22 a

30

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Óaş re dek yo l la rda ey sengìn-d i l o lm ış i n t iôÀ r

Saña mermer şÀh ı dü lbend i l e he r eh l - i mezÀ r

2 Bendeñ olmaàa yemìn i tmiş s i l aó-dÀ r ım ızuñ

Úul o la n'ola yemìnle he r e rbÀb- ı yesÀ r

3 Pe rde çekd i úaã ra d i l -be r görmeye nÀ l em d iyü

Áh u zÀ r i l e de r ü dìvÀ r ın anuñ ùutd ı zÀ r

4 N'ola ça lúansa hevÀ -y ı óüsn le şemşì r -veş

Baş ı ye l lü b i r güze ldür bÀàda se rv- i çenÀ r

5 Gi rd -bÀd- ı Àh ımuz se rv- i hevÀ-bah şüñ l edür

Úad- i bÀlÀ başuma BÀlì be lÀ -y ı rÿz-gÀ r

Y 22 a , İ 22 a

31

MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün

148

1 ÓarÀmì çeşmüñ èu şşÀú ı yaúar zü l füñ a t a r baà l a r

Görüñ ol ùur ra - i b ik r - i óasen meydÀnda e r baà l a r

2 Olursa münèak is tìàuñda n'ola ke l l e - i òurşìd

Ki şemşì rüñ di l -Àverdür kese r yan ına se r baà l a r

3 Göñül le r açsa n'ola gü l -şen- i e şèÀ r - ı eh l - i d i l

Ki naôm- ı naò l b i td i tÀze gü l le rden d ize r baà l a r

4 Kemend- i èaşú ola l ı kÀkülüñ se r -bend- i èu şşÀúa

HevÀ -y ı zü l f l e başum be lÀda derd- i se r baà l a r

5 Göñül le r bend o la l ı ùur ra - i mü şgìnine BÀlì

Kemend- i zü l f ip in gÀhì uzadur k i çeker baà l a r

Y 22 a , İ 22 a

32

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Her k imüñ des t inde şÀhin göz lü b i r şeh-bÀz ı va r

Devle t anuñ kim ş ikÀ r o lm ış hümÀ-pervÀz ı va r

2 Úaèbe- i kÿy ında àayr ı l a r y i t e r inãÀ fdur

Bi r ik i yüz sürd i l e r üçünc i ÓÀc ı áÀzì va r

149

3 Zaòm- ı tìàuñ her s ipÀha b i r ú ı l ıç tìmÀ r ıdur

áamzenüñ di r lük t amÀm i tmeye derd-e f rÀz ı va r

4 N'ola ger se rdÀ r o lu r sa meh s ipÀh- ı encüme

Zeyn içün e f lÀk ı Maómÿd şebüñ ayaz ı va r

5 Merd- i èaşúa nev-èarÿs ı ça rò ı gör v i rmez emÀn

Cevr i çoú di l -ber g ib i BÀlìye è i zz ü nÀz ı va r

Y 22 a , İ 22 b

33

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 O s ipÀhì güze l i zümre- i óÿbuñ beg idür

Tÿà zü l f i l e l ivÀ úad i l e beg le r beg idür

2 Zümre- i eh l - i d i l e óüsn le se r -èasker o lup

Zül f - i se rdÀ r - ı s ipÀh àam- ı èa şú d i rneg idür

3 Merdüm- i dìde g ib i hìç aña åÀnì o lmaz

Rÿy- ı dehrüñ güze lüm òÀ l - i ruòuñ bi r beg idür

4 Bende- i kem- te r i yüz esk i úu l ıyuz ammÀ

Derd imüz dev le t - i óüsn i g ib i he r gün yeñ idür

5 Úoya lum lÀ f - ı güõÀ f ı güze lüm BÀlìnüñ

Şiè r i t aóúìú - i ke lÀmla sözüñ ge rçeg idür

Y 22 b , İ 22 b

150

34

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tün Mefèÿ lü FÀè i lÀ tün

1 Ùolu-y ı cÀm- ı èaşú ı he r k im k i dÀyim ey le r

Şevú i l e şemè-i bezmi mec l i sde úÀyim ey le r

2 Áşÿb- ı rÿzgÀ rum müjgÀn- ı f i tne -engìz

Devr - i zamÀne g ib i dür lü èa lÀyim ey le r

3 RÀm old ı çeşm-i sÀúì mestÀne eh l - i bezme

Keyf iyye t - i mey- i tÀb yÀ r i mülÀyim ey le r

4 VÀz ge ld i eh l - i è iş re t èay ş u ãafÀ -y ı mülden

èÌd- i emìn- i vuã l a t èu şşÀú ı ãÀyim ey le r

5 Aà l aduàuña BÀlì yÀrÀn te raóóum i td i

CìvÀn raúìbüñ iş in ancaú bahÀyim ey le r

Y 22 b , İ 22 b

35

MefÀèì lün MefÀèì lün Faèÿ lün

1 Göz i èayn- ı èAlìdür òaùù ı Úanber

Beg i èabd- ı Óabeşdür nÀm ı èanber

151

2 B i r Àdem oà l ıyuz cÀnÀ senüñ l e

Bu cÀn Yÿsuf ına ú ıyma b i rÀder

3 Nuúÿd ı sìm-i eşküñ dev le tüñde

Degül eksük he le aúmazsa ùamlar

4 İçüp g ideñ i çe rden cÀme- i sü rò

Ş i r a lu b i r úumÀşdur meyle sÀàar

5 İki cÀbe tde BÀlì beñzemez mi

Ki rÀmen KÀ t ibìne òaùù - ı d i l -be r

Y 22 b , İ 23 a

36

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Úaysuñ ki èaks- i nÀ fe - i Ley lì göz inde va r

Úan lu ba ş ın ı ey led i deve d iş i enÀ r

2 CÀnÀn vücÿd ı meyves idür úoyd ı úoyn ına

İki gü lÀn ı sìb- i şeker - rìz ü mü şg-bÀ r

3 Laè l - i l eb inde v i rmedi b i r meyve- i murÀd

Şef tÀ lüsüz lük i l e y id i Úays ı i nk i sÀ r

152

4 YÀ rüñ àam ına göñ l imüz a lçaúda d iye l i

YÀ r - i be lÀy ı gö r k i yük in yuúaru y ıàar

5 Ba l mÿm ı i l e BÀlì meh ine oúur ş ihÀb

Mihrüñ yan ında dügüne varmaludur n igÀ r

Y 23 a , İ 23 a

37

NAÔÌRE-İ BÁÚÌ ∗

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Teb- i tÀb- ı ruò - ı cÀnÀnla d i l ü cÀn d i t re r

èA şú b i r ze lze ledür èÀş ıú-ı nÀlÀn d i t re r

2 Şevú ın i l e n'ola mevc u rsa yaşum úa t re le r i

Cemre le r şaèşaèa- i mihr le yek-sÀn d i t re r

3 B i r perì rìvi degü l baña beden l e rze le r i

Yüregüm òavf - ı àam- ı hec r le he r -Àn d i t re r

4 Baó r - i zìnbaú gib i ça lúand ı hevÀñ i l e göñül

RÿzgÀ r i l e òazÀn be rg i perìşÀn d i t re r

5 Se rd- rÿ gös te re l i BÀlìye berd- i s i t emüñ

èA şú abdÀ l ı úa lender g ib i èüryÀn d i t re r

Y 23 a , İ 23 a

∗ bkz., Sahahattin Küçük, age, s.143

Başlık: İ

153

38

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Göre l i l aè lüñ õü lÀ l in Àb kend inden g ide r

Dü şdi t eng vÀdì l e re sey lÀb kend inden g ider

2 èAksidür yÀ úaş ıñuñ ef lÀkda úavs- ı úuzaó

Per tevüñde mihr - i èÀ l em- tÀb kend inden g ide r

3 èAks- i òaùùuñdan gör ind i münòas i f cÀnÀ úamer

Óüsn bedr - i tÀm içün meh- tÀb kend inden g ide r

4 SÀúiyÀ rÀh- ı óasende çeşm-i maòmÿ rum benüm

TÀze mes t - i nÀz o lup bÀb bÀb kend inden g ider

5 BÀ l iyÀ lÀz ım degül daève t aña şeydÀ l a r ı

O l pe rìyi gör icek aóbÀb kend inden g ide r

Y 23 a , İ 23 b

39

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Nev- res te yÀ rüm a la l ı göñ lüm úaçar yürür

Şol ù ı f l şÿòa döndügi èÀş ıú úapar yürür

2 Şemşì r - i yÀ re ya ram aà ız açsa n'ola k im

Teşnedür Àb- ı tìà i l e zaòmum úanar yürür

154

3 Ola l ı rÿzgÀ ra göreml i hevÀñ i l e

B i r y i l deg i rmeni g ib i ba şum döner yürür

4 Úand- ı l ebüñ l e b i r l ige b i tdüg i'çün bugün

Laè lüñ i bì -şekerden i l èÀ l em ãora r yürür

5 BÀlì çemende bü lbü l - i de l lÀ l èaşú idüp

Gül Yÿsu f ına óüsn- i ke lÀm ın ãa ta r yürür

Y 23 b , İ 23 b

40

NAÔÌRE-İ ÕÁTÌ ∗

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Laè l - i n igÀ ra èÀş ıú ı b i ld ig i e l úara r

Di l ãoúmaà içün o l pe rì gör aàz ımuz a ra r

2 äaru lmas ın ı şöyle úolay ãanmañ o l mehüñ

Dülbend in i de ãarmada cÀnÀn bura r ãara r

3 Sengìn-d i l n igÀ ra iken i tme iè t imÀd

äaú ın c ihÀnda sezmedigüñ ùaş baş yora r

∗ bkz., Ali Nihad Tarlan, age, s.188

Başlık: İ

155

4 Olup óavÀ l e ge rç i k im i tdük taúdìmi

Olmaz úadìm-i şerède ey úadèì øara r

5 äaú l a e fend i òançer - i be r rÀn ı BÀ lìden

Ölümlü òas te g ib i o düşmege y i r a ra r

Y 23 b , İ 23 b

41

NAÔÌRE-İ BÁÚÌ ∗

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Gör gì tì -nÀ fe gün ine gÿ r deger geçer

Baó r - i f enÀ nesìmis idür k i yüzer geçer

2 Uò rÀya i r t ióÀ l in i güç ãanmasun göñül

Bu c i s r - i mevt i he r k iş i göz in yumar geçer

3 Gördükçe ùuta r oúa müjeñ baña raóm idüp

Her tì r i sìne úan ın ı şöyle s i l e r geçer

4 Ol bÀà-bÀn-ı óüsn i gör Àb- ı óayÀ t l a

∗ bkz., Sabahattin Küçük, age, s.184

Başlık: İ

156

BÀàçe ãuvarmaú oyn ın ı gÀhì ide r geçer

5 BÀlì f e lekde şuè l e v i ren le r degü l nücÿm

PervÀne le rdür Àhum od ından y i t e r geçer

Y 23 b , İ 24 a

42

NAÔÌRE-İ BÁÚÌ ∗

MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün

1 Muèanber kÀkülüñden bu d i l - i dìvÀne bend i s t e r

Esì r - i èaşú olan zencì r - i zü l füñden kemend i s t e r

2 Ten- i ze rdümle hem-peh lÿ olur yÀ r i c t inÀb i tmez

Gör o l sìmìn-beden r aènÀ bì -ze r rìn sìne-bend i s t e r

3 Úamu d i l -òas teye hecrüñ be lÀs ı semm-i úÀ t i lken

Ùabìbüm tec r ibey le ö lmege b i r de rd-mend i s t e r

4 Òo ş aúar söz le r ine yÀ r i l l e rüñ he r èadem ey d i l

Gör o l nev-òaù güze l dÀyim hemÀn b i r rìş -òand i s t e r ∗ bkz., Sabahattin Küçük, age, s.190

Başlık: İ

4a her èadem: İ

157

5 İken óüsn- i c ihÀn e f rÿz ına yÀ r o lmasun àar rÀ

K i BÀlì lÀ'ü bÀl i bì - t eke l lü f şÀh- levend i s t e r

Y 24 a , İ 24 a

43

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 äoy ınup d i l -ber ãuya g i rdükçe eşküm te r dü şer

Úa t re -veş ü s t ine anuñ cemre le r d i t re r düşer

2 Ey melek- rÿ ça t l amasun m ı óasedden raèd u be rú

Mihr- i èÀ l em- tÀbuñ üs t ine fe lek gür le r düşer

3 Se rd- rÿ gös te rd i d i l -ber dü şdügince gözyaş ı

LÀ -ce rem ar ta r bürÿde t he r úaçan Ülker dü şer

4 Õevú ımuz var dÀyimÀ vaã f - ı l eb - i d i l -dÀ r l a

Ne aà ızdan l aè l - i yÀ r e lden ne òod-sÀàar düşer

5 BÀ lì yüz sü rsün hevÀñ i l e úo òÀk- i pÀyuña

RÿzgÀ r i l e y i re be rg- i òazÀn ine r dü şer

Y 24 a , İ 24 a

158

44

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Úandì l seyr ine ge le l i mÀh-pÀ re le r

Á t eş úu şand ı şevú i l e úa t úa t minÀ re le r

2 SeyyÀ re ãanma èaks- i úanÀdì l i he r g ice

Sen mÀh ı gökde mÿmla a ra r şerÀ re le r

3 Á t eş yaúa l ı baş ına o l meh minÀ renüñ

Göñ lüñ giyürd i egn ine oddan s i tÀ re le r

4 İôhÀ r - ı f e r ü şevke t - i İs lÀm içün ùurup

Úa ldurd ı y ine şevú i l e ba rmaú minÀ re le r

5 BÀlì minÀ re kendüye mef tÿ l ze r daúup

Laè l in kanÀdì l o ld ı aña gÿş -vÀ re le r

Y 24 a , İ 24 b

45

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 ŞÀhum úapuñda sìne sa rÀyuñ evÀs ıdur

Aúan o çeşm-i sa r ı yaşum mÀ-cerÀ s ıdur

2 Neşv ü nemÀ-y ı gü l -şen- i èÀ l em durur s i r işk

YÀd- ı óabÀb t eşne le re ãu hevÀs ıdur

159

3 Dar t ı l sa n 'o la misk le zü l f - i muèanber i

Ú ıymetde fÀnì b i r úara oà l an bahÀs ıdur

4 Aúdum o se rve ãu i l e ye ldüm ãabÀ i l e

Şÿ rìde göñ lüm eg leyen Àb u hevÀs ıdur

5 S id re se rì r - i şÀhuma BÀlì zamÀnede

Úaã r - ı Ed i rne evc- i şere f müntehÀs ıdur

Y 24 b , İ 24 b

46

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Beg le rüñ misk- i ò ıùÀ kÀkül - i gìsÿ Çìndür

èÁ r ıøuñ Àb ı i l e ùur ra la ruñ MÀçìndür

2 Òÿbm ış kebg- i ò ı rÀm i le t eze rv i ùuta lum

Gör o şÀh-bÀz ı ki şÀhin göz i b i r lÀ-çìndür

3 èA şú se r -òÀnes ine ke l l e geçüp baş o lan ı

Götürür êarb ı müjeñ tìà ı şehÀ se r -çìndür

4 Tekye-gÀh- ı àam- ı èa şúuñda n ' ide r cürmi o lan

Göñül abdÀ l kes i lmez o ne k i ò ı rç ındur

160

5 Kevkebüm a t ınuñ ayaà ına dü şd i ãandum

Naè l ınuñ mìò ı uc ı BÀlì meger pe rçìndür

Y 24 b , İ 24 b

47

NAÔÌRE-İ NECÁTÌ ∗

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Be güze l le r be e lÀ göz lü le r Àhÿ bek le r

èA şú ıñu da ùolu b i r cÀmla yÀ hÿ bek le r

2 áarú idüpdür göz imüñ merdümin i òÿn- ı s i r i şk

áÀ f i l o lmañ ãaú ınuñ úan ludur o l ãu bek le r

3 Cürèa la r sÀúìnüñ ayaà ına dü şdi cümle

Vaú t o lu r k im düşürür adum ı úayàu bek le r

4 GÀh şeb- i bÿy- ı ãaç ı geh àam- ı zü l f - i gìsÿ

Ne be lÀdur bu benüm başuma uyu bek le r

5 BÀ lìye òÀk- i de rüñ Óaú úara r ı o la fe lek

Naúd- i cÀn ı v i re lüm o l şehe ùapu bek le r

Y 24 b , İ 25 a

∗ Başlık: İ

161

48

Feè i lÀ tün MefÀè i lün Feè i lün

1 Gör o èÌsì-nefesde òo ş dem var

C i sm- i d i l -be rde b iñ b iñ èÀ l em var

2 Gi td i naúd- i óayÀ t va r l ıúdan

èÖmrümüñ var ı ancaú ö lmem var

3 İki a rúa ludur e lüñdek i tìà

Seyf - i úaùèa ö lü rsem arúam var

4 İsmin i g iz le r o l pe rì gerç i

Cümle esmÀya maôhar adum var

5 Gözyaş ıdur aúan miyÀn ı i çün

Benüm or tada BÀl iyÀ nem var

Y 25 a , İ 25 a

49

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 PeykÀn uc ı k i y ine de lüp b i r yaña ç ıúar

Her úanda o l sa b i r uc ı öñ ãoñ baña ç ıúar

2 Se r -óad- ı òüsn uc ında durur zü l f - i kÀ f i rüñ

Anuñ i çün d i l -Àver o lan çaú uca ç ıúar

162

3 Ç ıúsa èaceb mi lÀ dimek aàızdan o l mehüñ

YÀ r lÀm zü l f úad i e l i f o l sa lÀ ç ıúar

4 Úaãd ı miyÀn- ı èÀş ıúa ùoúunmadur begüm

Òançerüñe s iv i r i lüben o r taya ç ıúar

5 Aldurd ı nÀ fe bÿy ın ı BÀlì hevÀ l a ra

Misk- i ò ıùÀy- ı zü l f i çün e lden ò ıùÀ çıúar

Y 25 a , İ 25 a

50

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Zaòm- ı sìnem göz o lup dìde- i bìnÀya baúar

Revzen- i úaã r - ı S i t anbÿ l g ib i de ryÀya baúar

2 Göz le r i d i lde òayÀ l - i ruò ına düş o ld ı

İki cÀdÿ ãanas ın aynada aya baúar

3 Rezm- i èaşúuñda baş ına ge leceg i gör inür

Kü ş t e k im úaùè - ı naôar tìà-i müce l lÀya baúar

4 Úoyuban seyr ü ãafÀy ı dem- i vuã l a t gözedür

Dìde- i eh l - i naôar èÀ l em- i kübrÀya baúar

5 SÀde-e l fÀô ı n ' ide r deyr - i c ihÀnda BÀlì

Úa lb - i mi rèÀ t ı anuñ ãÿ re t - i maènÀya baúar

163

Y 25 a , İ 25 b

51

Mefèÿ lü MefÀèì lü MefÀèì lü Faèÿ lün

1 SeyrÀna ge lüñ mey-kede le r Àb u hevÀdur

E lde gü l ü mül ãaón- ı çemen seyr - i ãafÀdur

2 Çekdükle rüm ac ı l ıà ı şehd ey led i l aè lüñ

Ba l - ı l ebüñ a la m ı begüm ùa t lu be lÀdur

3 Em-semle l ebüñ ey led i d i l -òas teye tìmÀ r

EmrÀø-ı òaùuñ yazma durur ya oú ımadur

4 áam-àìn o l ıcaú úara - rÿ d i se

n'ola aàyÀ r

Reng- i òaùuñ o l rÿ - s iyehe úara boyadur

5 Dü şde aña vaã l o lmaú işÀ re t mi k i BÀlì

Òayra yoruñuz vÀúıèa- ı yevm

buradur

Y 25 b , İ 25 b

52

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

164

1 Saña asa rum bu med úaşuñ ı s e r -med çekd i le r

Ol e l i f úaddüñ i o r t aya se r -Àmed çekd i le r

2 Hep e lüñdendür eze l t aó rì r o lan ó i c rÀn baña

Ser -güzeş tüm def te r - i ú ı smetde èan-yed çekd i le r

3 NÀ l eye úa t úa t úu şaú úu şa tmad ı nÀy o lmayan

Her miyÀn-bes tüñ àama b i l baà l ad ı şed çekd i le r

4 CÀnla o r t adan ayr ı lmaàa ıú lìm-i beden

Tìàuñı bu úara başum üzre se r -óad çekd i le r

5 BÀl iyÀ her b i r n ihÀ l - i tÀze úa ldurd ı èa lem

Di l - rübÀ l a r hep se r -e f rÀz o ld ı l a r úad çekd i le r

Y 25 b , İ 25 b

53

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Úucaà ında d i l - i Àşüf te k i cÀnÀn gö tü rür

Leb- i cÀn-baòş ine imrense n'ola cÀn gö türür

2 YÀ r òaù i tmeyecek úan lu başumdan d id igüm

Çoú çoú aà l ama ãaú ın yoòsa sen i úan gö türür

3 Úa t ı çoú gÿşes i va r vefú - ı òaù - ı cÀnÀnuñ

Belk i şì r in l ik i çün mühr - i Sü leymÀn gö tü rü r

165

4 CÀn v i rü r òas te göñül bu lmasa t i ryÀk- i l ebüñ

Ehl - i keyf iyye t i gör èÀ r iye t - i cÀn gö tü rü r

5 a her : İ

5 YÀ r i td i gö tür i óüsn- i metÀè ın bÀzÀ r

BÀ lì cÀn v i r se bahÀ yi r ine yÀ rÀn gö tü rür

Y 25 b , İ 26 a

54

NAÔÌRE-İ ÁHÌ ∗

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Derd- i èaşú eh l i i l e şunla r k i óÀ l -dÀş o ld ı l a r

LÀ -ce rem FerhÀd u Mecnÿn i l e adaş o ld ı l a r

2 äanma FerhÀd i l e Mecnÿndur úarìn- i èaşú olan

Ol úar ında cümle èaşú eh l i úar ındaş o ld ı l a r

3 Nevbe t i l e èarãa- i e f lÀkda g iz lenmege

Bi rb i r iy le mihr ü meh oyn ında pÀdÀş o ld ı l a r

4 Di r òayÀ l - i ô ı lda gören cÀm- ı des t - i sÀúìyi

SÀye le r èaşú eh l ine ancaú ayaúdaş o ld ı l a r

5 Zümre- i se r -pÀ bürehne BÀ lì o lmaz se r - se rì

Yitd i l e r ayaúda ammÀ èaşú l a baş o ld ı l a r

∗ Başlık: İ

166

Y 26 a , İ 26 a

55

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Úaã r ında revzen in i k i cÀnÀn açar úapar

Görüp c inÀnda ravøa- i R ıêvÀn açar úapar

2 B i r d i l -ş ikes teyem k i àamuñ göñ l imüz açar

Bi r òas teyem k i óücremi yÀ rÀn açar úapar

3 CÀnÀn görünmez o la l ı vì rÀne göñ l imüz

ÒÀn- ı òarÀba dönd i k i mihmÀn açar úapar

4 Merdümlerüm k i o l şehüñ Àn ına úul iken

ä ı rça -sa rÀy- ı dìdemi her -Àn açar úapar

5 Úan lu úapu aç ı l sa n 'o la BÀ lì üs tüñe

Devle t úapu la r ın şeh- i devrÀn açar úapar

Y 26 a , İ 26 a

56

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Úaş l a rum b i r güze lüñ sÀye- i ebrÿs ı m ıdur

èA şú se r -nÀmesinüñ başdaà ı yazus ı m ıdur

167

2 Yankes ic i mi k i tìà - i müje cÀn naúdin a lu r

Ol óarÀmì göz i yÀòÿd göñül uà rus ı m ıdur

3 Di rhem- i eşkümi b iñ b iñ yine vezn ey lemege

Kef fe - i dìde le rüm aúça t e rÀzÿs ı m ıdur

4 Gün g ib i doàduà ı he r b i r güze lüñ èu şşÀúa

Mihr se r -pençes inüñ úuvve t - i bÀzÿs ı m ıdur

5 ÒºÀb- ı nÀz ı gözüñüñ BÀ lìye b i r şìve mi ya

Dìde- i baò t - ı s iyÀhuñ Oàuz uyúus ı m ıdur

Y 26 a , İ 26 b

57

NAÔÌRE-İ ŞEMS PAŞA ∗

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Úavs- ı úuzaò ki emr le ça ròa n işÀn çeker

Bi r peh levÀn du td ı i k i úa t kemÀn çeker

2 Se rdÀ r o la l ı o d i l e baş gös te rü r n işÀn

Dehre òuùÿù - ı èasker - i emn ü emÀn çeker

3 Çekdi çevürd i çenber - i ça rò ı n işÀn i çün

Ùuà rÀñ e l i f l e r in i aña keh-keşÀn çeker

4 èÜnvÀn úaşuñdur eh l - i be rÀ t a muós inÀ t

∗ Başlık: İ

168

Tevúìè - i çìn- i zü l füñ i o l óüsn ü Àn çeker

5 Tì r - i murÀd ı u rmaàa BÀlì n işÀneye

Atman kepÀdes in i úadüñ çoú zamÀn çeker

Y 26 b , İ 26 b

58

MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün

1 Güne ş g ib i c ihÀnda gü l yüzüñ óüsn- i ú ıyÀmetdür

N igÀ rum çeşm-i fe t tÀn i l e şehre şöhre t À fe tdür

2 Efend i úÀn ièüz b i r şìves ine gÿşe- i çe şmüñ

VefÀ resmi güze l l e r i ç re vuã l a tdan è ibÀ re tdür

3 äaçuñ cÀn maóşer idür b iz n ' i çün óaş r o lmazuz cÀnÀ

GedÀ l a r úÀmet- i se rvüñsüz ö lmek òod-ú ıyÀmetdür

4 Teèer ruú ey leyüp eh l - i se lÀmetden se lÀm almaz

Yürür o l b iñ güze l èör f ine ide r èör f iøÀ fe tdür

5 Ùuyurd ı òÿn- ı óüsnüñ BÀ lìyi ey Yÿsuf - ı åÀnì

CemÀ lüñ zümre- i èu şşÀúa hep n ièmet àanìmetdür

Y 26 b , İ 26 b

169

1 a c ihÀnda: c ihÀnla Y

59

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Ol h i lÀ l eb rÿ l a ruñuñ mihr ü meh úurbÀn ıdur

èÌd- i óüsnüñde şafaú gÿyÀ k i úurbÀn úan ıdur

2 Ol hümÀ ãa l ınduà ınca döndi t en ãa l ıncaàa

Uçur Al lÀhum uçur o l eh l - i èaşúuñ cÀn ıdur

3 Döne döne oynamaà i çün semend- i nÀz la

Sìne òÀ lüñ e t lü úara cÀn ınuñ meydÀn ıdur

4 İndi eù fÀ l - ı nücÿm i le y i re dï lÀb- ı ça rò

Mihr ü meh bayrÀm yi r inüñ À fe t - i devrÀn ıdur

5 Şehr - i óüsnüñ zìne t iy le şöhre t in gör BÀ l iyÀ

NÀm i le bayrÀm bugün b i r òÿb- ı şehr oà l an ıdur

Y 26 b , İ 27 a

60

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 AbdÀ l - ı èaşúa dÀà - ı maóabbe t n işÀnedür

äanma güõÀ f - ı èaşú ı u lu Às i tÀnedür

1 a abdÀ l : abdÀà

2 Her luù f - ı bì-di rìà ına o l bì-bahÀnenüñ

170

Biñ-cÀn bahÀ did ik le r i ancaú bahÀnedür

3 İnce b i l in i úa t ıdur Ààÿş ide r kemer

Bi lmez an ı k i mÿy- ı miyÀn ı miyÀnedür

4 ZìbÀ -y ı rÿy- ı gü lde vü bü lbü lde yoú beúÀ

Òo ş gör bahÀ r - ı óüsn i zamÀn ın zamÀnedür

5 Eg lence o ld ı èÀ l eme BÀlì àaze l le r i

ErbÀb- ı èaşúa söz le r i hep èÀş ıúÀnedür

Y 27 a , İ 27 a

61

NAÔÌRE-İ BÁÚÌ ∗

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Yanuñda hÀ l e i l e eyÀ mihr - i bì -naôì r

Gölge óarÀmìs ine dönüpdür meh- i münì r

2 Vi r óüsnüñüñ zekÀ t ın eyÀ óˇÀããa- i cemÀ l

Mektÿb- ı èaşúa yazd ı ben i de rdüñ e l - faúì r

3 Áyìnes inde rÿy- ı c ihÀn o l sa münèak is

Olmaz umÿ r - ı mülk- i S ikender - i óÀ l -pezì r

4 Ey le r ùuta r ı úa lmad ı d idüm vücÿdumuñ

äad-pÀ re görd i cÀme- i c i smi yamad ı bì r

∗ bkz., Sabahattin Küçük, age, s.156

Başlık: İ

171

5 B i r b iñ güze l esì r i durur y ine BÀ lì k im

èA şú i l e i td i cümle d i l - i nev-c ivÀn ı pì r

Y 27 a , İ 27 a

62

Mefèÿ lü MefÀèì lü MefÀèì lü Faèÿ lün

1 PeykÀnuñı añ l ayamad ı k imse ne d i ldür

YÀ rüm g ib i he r tì r i b i re r aàz ı ú ız ı ldur

2 TÀ r ı ãaç ıñuñ inceden ince i se cÀnÀ

Ol mÿy- ı miyÀnuñ úa leme çaú ú ı l a ú ı ldur

3 èU şşÀú ı ãa l ındur aã ı lup úa la raúìbüñ

İki k iş i zü l füñe aãulmaú bi r aã ı ldur

4 İ t se àaze lüm murà-ı òo ş -e lóÀn ı n 'o la t aúsìm

ÁvÀze- i bü lbü l daò ı b i r başúa faã ı ldur

5 b cümle: İ

4 b faã ı ldur : sebaúdur Y

5 BÀlì úo yaşum òÀk- i r eh i l e o la t aòmì r

Ádem d id igüñ dünyede b i r Àb i l e g i ldür

172

Y 27 a , İ 27 b

63

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Úay ı rmaz o ld ı kevn i şula r k im be lÀ çeker

Bi r yÀ r - i bÀúì diyü her èÀş ıú fenÀ çeker

2 Tes lìm olurken eb leh i gör èömr i de f te r in

DevrÀn resìde baş l a sa o l BÀú ıyÀ çeker

3 DeryÀ -y ı eşküm üzre bu c i smüm se fìnes in

Di l ye lken i hevÀ bu l ıcaú çoú yaña çeker

4 Gözyaş ı òÀke meyl ide r Àhum fe lek le re

Ùurmaz b i r i yuúaru b i r i aşaàa çeker

Y 27 b , İ 27 b

64

NAÔÌRE-İ ÒAYÁLÌ ∗

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

∗ Başlık:İ

173

1 Her úaçan àam baña zehr -À lÿde sÀàar ãunar

Meş reb in i gör meyüñ cÀm- ı ãafÀ-perver ãunar

2 Gös te rür Àyìne- i èÀ l em-nümÀ şek l in göñül

Úa lb- i ãÀfì k iş iye mi r’À t - ı İskender ãunar

3 èAks- i óüsn- i yÀ r l a şevú i r işür Àyìneye

Mihr - i èÀ l em- tÀbdur k im mÀh nÿ r u fe r ãunar

4 Münèak is o la l ı kevkeb he r kenÀ r - ı Àbda

äuda èaks- i rÿy- ı ze rd o l se rve nì lÿ fe r ãunar

5 èÁş ıúÀne BÀ lìnüñ eşèÀ r ı f i rúa t -nÀmedür

Anuñ içün her b i r in b i r d i l -be re yazar ãunar

Y 27 b , İ 27 b

65

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Neyki e fend i èÀş ıúuña àayr ãanmalar

Döyince görmedük sen i ne bu uãanmalar

2 ÇevgÀn- ı zü l fe baş ımuz èÀ l emde ùop iken

İ l l e r öñüñde n içeye dek yuva lanmala r

3 èÁş ıú úu l ından Àh- ı muúaddem midür úu şaú

Úol layup ince b i lüñ i neyk i do lanmala r

174

4 Her aàz ı eg rü dü şer i midür d i l e a lup

Biñ b iñ ya lan i l e l ebüñ i çün ya lanmala r

5 Döndürd i b i r óabÀba hevÀ i l e BÀ lìyi

DeryÀ -y ı óüsn i ça lúanuban ı bu lanmala r

Y 27 b , İ 28 a

66

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Şemsüñ degül zamÀne yo luñda ú ı l ıç ãa la r

Tìàuñ şuèÀèì şevú i l e a rd ın öñ in ça la r

2 äayduñ öñüñde cÀn uçura ldan şÀhin le rüñ

Kebg ü teõerv i d ipd i r i y i r le rd i bu l sa la r

3 Zeyn ey ledükde püş t e dehen bezm- i óüsn in i

Sìb- i õeúanda sìnede úom ış t u runca la r

4 Úadrüñ şeb inde ney g ib i nÀlÀn o lu r göñül

Bi r Mevlevì - i rÿze durur k im ãaóÿ r ça la r

5 Çoú lÀ f uçurd ı BÀ l i o kebge raúìb zÀà

Şeh-bÀz- ı çeşme dÀm ol ımaz o l uçurmala r

Y 28 a , İ 28 a

175

67

NAÔÌRE-İ NECÁTÌ ∗

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Gör icek yÀ r in i aà l a r k iş i kend in y iñemez

Ser - i zü l fe do laşan nÀ l e kemendin y iñemez

2 Yaúd ı vü y ıúd ı göñül mülke t in i òÀ l - i òaùuñ

ŞÀh- ı óüsn èasker inüñ kimse un ıdan y iñemez

3 Ç ıúd ı Yeécÿc òaù ı d iyü aúar sey l - i s i r işk

Puãuñuñ sedd- i S ikender daò ı bend in y iñemez

4 At ãa ld ı ruò - ı gü l -gÿn ına şeb-dìz ãaç ı

Şeh-süvÀ rum çeküben nÀz- ı s emendin y iñemez

5 B i r baş ı y i l lü güze ldür fe raó ından ãa l ınur

SÀye le r ãaón- ı gü lüñ se rv- i bü lend in y iñemez

Y 28 a , İ 28 a

68

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Engÿ ruñ Àb ın i s tese ãÿfìye v i rmezüz

Minne t de i t se õÀhide úurda ã ıd ı rmazuz

2 Úaçma kenÀ ra ge lmeden ey se rv- i lÀ l e -òad

∗ Başlık: İ

176

äaú ınma leb le rüñ i öperken ıã ı rmazuz

3 Ger pÀ re le r se sìne le r i nÀòun- ı be lÀ

èÁ l emde e t l e ù ı rnaú aras ına g i rmezüz

4 Ça ld ı çaà ı rd ı nÀ l e l e rüm eh l - i sÀz la

Ùab l - ı f igÀnla k imseye nevbe t deg i rmezüz

5 Se r -òa lúa- i semÀè - ı maóabbe tdür eh l - i èaşú

Devr - i ãafÀda BÀlì güõÀ f ı e s i rmezüz

Y 28 a , İ 28 b

69

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Meze lenmege çemen berg in i he r è iş re t - i sÀz

Sa la ta sebze le rüñ rìş ine ùoà rad ı p iyÀz

2 Muù r ıbÀ çeng i l e úÀnÿna ik i e l l e yap ış

B i r meåe ldür bu k i v i rmez ya luñuz e l ÀvÀz

3 Zü l f i çün sìney i ãad-çÀk idüben sünbü l le r

Did i l e r e lde p iyÀz ey yüz i gü l d i lde n iyÀz

4 Kaèbe- i óüsn i yüz in ö r te r i se zü l f - i s iyeh

Rÿmdan ŞÀma varup ey leyemem èazm- i Ó i cÀz

5 áonca mecmÿèas ın ı açd ı gü l - i s tÀnda ãabÀ

Yaz ge ld i àaze lüñ BÀ lì ge l evrÀú ına yaz

177

Y 28 b , İ 28 b

70

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Bi lmem n'idem k i geçd i günüm mÀh-pÀ resüz

Oldum c ihÀnda y ı ld ız ı yoú bi r s i tÀ resüz

2 Sengìn-d i lüñ be lÀs ı d idüm ùaş l a r a l t ına

Al t ında úa ld ı ùaşuñ e lüm Àh çÀ resüz

3 Gü l şehr -yÀ r ı baúmad ı bì-nÀ l e bü lbü le

Hìç şÀh- ı k işver o la l ı ùab l u naúÀ resüz

4 DÀy im mübÀ r i zÀn- ı r ezm pÀ re lenmede

Olur m ı k im d i l -Àver - i èaşú o la ya resüz

5 Şevúum şuèÀ’ì BÀlì derÿnum ø iyÀs ıdur

DÀàum úara rm ı ş oda dönüpdür şerÀ resüz

Y 28 b , İ 28 b

71

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

178

1 Kuó l - ı òÀke reh- i yÀ r i l e aç ı ld ı göz imüz

N'ola b i r luù f - ı ãafÀ-baòş i l e gü l se yüz imüz

2 Kevkebüm şöyle úarìn o ld ı o saèd-aò t e re k im

Ne úadar úaú ısa mÀhum bar ışur y ı lduz ımuz

3 RÿzgÀ ra ne duyur õer re - i òurşìd g ib i

Gün o la görmeyise r bÀd- ı ãabÀda toz ımuz

4 Görüp eùfÀ l - i çemen z iyne t in i boyun eger

äaón- ı gü l -şende benefşe mi ik i öksüz imüz

5 Var o lun õer rece BÀlìye tebessüm i td i

Óüsn i ç inde dehen- i d i l -be re yoúdur söz imüz

Y 28 b , İ 29 a

72

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Seyr iden ruòsÀ r - ı yÀ r i he r gü le zìbÀ dimez

áonca- i bì -nÀù ıúa d i l yÀ r - i müs teånÀ dimez

2 KÀkü lüñ t evúìè ınuñ óükmi begüm baş ü s t ine

Ey e l i f -úad lÀm-zül f emr ine k imse lÀ dimez

3 Her naôarda çeşm-i Àşÿbuñ çoú i s t iànÀ ide r

179

Úara gözlüm göñ lümi k imse gözüñ a la dimez

4 Úanda úa l sun úand- i l aè lüñ şerbe t in nÿş i tmeyen

Teşne- i d i l -òas teye Àb- ı l ebüñ bi r mÀ dimez

5 Mihr - i óüsn i BÀ l iyÀ bi r meşèa le uyard ı k im

Şeb-çerÀà-ı mÀha k imse şemè - i Cemè-À rÀ

d imez

Y 29 a , İ 29 a

73

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 ZÀ r ide r bü lbü l - i se r -mes t i o gü l t ek ùurmaz

áonca la r anuñ i çün gü l -şene úu ş uçurmaz

2 Ay u gün ruò l a r ı i l e b ig i seyyÀ re le rüñ

Yÿsuf - ı óüsn in i gören yaramaz düş görmez

3 Naúdin i òÿn- ı s i r i şküñ ãaú ınur yÀ r e lden

Baş ımuñ aúça la r ınuñ ú ız ı l ın gör durmaz

4 Ç i f t o lup yÀ r l a gezdüm d i r imiş dü şde èadÿ

Úodum uyur an ı düş daò ı gö rür t ek ùurmaz

5 Aà l adur gü le gü le sev i l iş i BÀlìyi

Leb inüñ òandele r i k imse le r i gü ldürmez

Y 29 a , İ 29 a

180

74

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 ä ı rça - sÀèa tdür óabÀb- ı eşkimüz vaú t bek le rüz

YÀ r i l e óaş r o lmaàa rÿz- ı ú ıyÀmet bek le rüz

2 DÀne- i èömr in ögü td i eh l - i d i l l e r b iz daò ı

Ás iyÀb- ı dehr - i dÿn iç inde nevbe t bek le rüz

3 Kÿy- ı yÀ r i ùolayu a lduú úamu èu şşÀú l a

B i r s ipÀhüz k im o tÀà-ı şÀh- ı dev le t bek le rüz

4 Nevbe t inde geçd i FerhÀd i l e Mecnÿn b iz daò ı

Áh ımuz ùab l i l e de r ine maóabbe t bek le rüz

5 MÀ - s ivÀdan geçmişüz BÀlì şarÀb- ı èaşú i l e

ÒÀn-úÀh- ı d i lde yüz ge tü r te vuã l a t bek le rüz

Y 29 a , İ -

75

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Ùunca Mer iç a rada durur cÿy-bÀ r ımuz

DeryÀ -y ı t e lò i úa t reye ãaymaz kenÀ r ımuz

181

2 Gül - ruò l a ruña èarú l a r ı he r cÀna ãu seper

DÀy im gü l-Àb- ı gü ldür i l e b i r güõÀ r ımuz

3 Şeh-bÀz ımuz ş ikÀ r ıdur èAnúÀ -y ı kÿh- ı ÚÀ f

ŞÀhin yuvas ıdur güze lüm kÿh-sÀ r ımuz

4 Gül -zÀ r u gü l -şen i l e eúÀlìm-i sebèada

Heş t - i b ih iş t e beñzed i şehr ü d iyÀ r ımuz

5 Vi rdüñ c ihÀna neşv ü nemÀ BÀ lì çeşmle

Ser -çeşme o ld ı èÀ l eme bu çeşme-sÀ r ımuz

Y 29 b , İ -

76

Mefèÿ lü MefÀèì lü MefÀèì lü Faèÿ lün

1 Áh ey leyene pe rde- i nÀmÿs ge rekmez

Yi l mÿm ı yaúan èÀş ıúa fÀnÿs gerekmez

2 AùùÀ r - ı c ihÀn o l oú ı ge l Mant ıúu 'ù-ùayr ı

Úu ş d i l i Sü leymÀn ına úÀmÿs ge rekmez

3 Ey şÀh- ı ke rem óüsn- i úudÿmuñla seóer -gÀh

Güm güm dögülür sìne b ize kÿs ge rekmez

182

4 Üf tÀde le rüñ maóbes - i àamda úoma cÀnÀ

ÁzÀde le rüñ de rd i l e maóbÿs ge rekmez

5 BÀlì oúuma mey-kedeye õÀhid- i òu şki

èU şşÀú - ı c ihÀnuz b ize sÀlÿs ge rekmez

Y 29 b , İ -

77

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 İ tmezem sìb- i õeúan bÀà - ı ruò ından i l t imÀs

Laè l - i ruòsÀ r - ı n igÀ rum baña y i t e r gü l -kerÀs

2 N'ola aàz ından ı raà olanuñ ıã ı r sa göz i

Leb le rüñ şef tÀ lüs in göz iy le y i r l e r cümle nÀs

3 M ıã r - ı óüsnüñ Yÿsuf ı yaşum taãavvur i tmege

Nì l - i e şke merdüm- i dìdem durur ümmü ' l -ú ıyÀs

4 C i sm- i yÀ re cÀmdan bakduà ı ' çün óammÀmda

Mihr i l e mÀhuñ ü şürd i ne melek baş ına ùas

5 Zer g ib i Àyìne- i úa lbümi j eng i tmez bu àam

Ùabè - ı BÀlì òÀliã a l tundur k i ùutmaz hìç pas

Y 29 b , İ -

78

183

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Kebg- i ò ı rÀmum ey lese biñ nÀz i l e rev iş

N ice göñül ó iãÀ r ın a lu r işbu yürüy iş

2 Beñze tme kendüñ ol ãaneme şöyle ãÿ re tÀ

Taãvì r - i deyr - i yÀ r i úo dìvÀ ra va r yap ış

3 At depd i sü rd i úarè ıy ı a radan bugün

Ol şeh-süvÀ r óüsn a t ına ögredür sü r iş

4 ŞÀhuma esk i úul geç inür b i r yeñ i çe r i

Gi tmez o se r t ı r aşuñ öñ inden hìç o l úay ış

5 Em-semle k imse l aè lüñe cÀnÀ úar ışmasun

BÀlì olursa n 'o la l ebüñ l e emi ş úar ış

Y 30 a , İ -

79

Feè i lÀ tün MefÀè i lün Feè i lün

1 Çoú m ı yo l ına v i r se n ice baş

YÀ r imüñ şöyle óaú ıdur b iñ baş

2 Dar ta lum cevher i l e úa t ı sözüñ

Úopduà ı y i rde aàur o lu r ùaş

184

3 Yazd ı mercÀn duèÀs ı l aè l ine òaù

Virem aàz ı duèÀ luya cÀn baş

4 Baà l amalu b i r aàz ı açuúdur

Zaòm- ı sìne derÿnum ey led i fÀş

5 N'ola ge r şehd- i fÀy ıú olsa söz i

BÀ l i ba l l ebüñ i l edür adaş

Y 30 a , İ -

80

MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün

1 Görüñ pì r - i s ip ih r i şeb-çerÀà-ı dehr uyandurm ış

Yed- i beyøÀs ına ãaçuñ ú ız ı l a l tun ı yandurm ış

2 Úomamuş k imsede b i r Mevlevì zìbÀ ãab ı r naúdin

SemÀè- ı şevú óüsn inde c ihÀn òa lú ın do landurm ış

3 Gidermiş èÀ l em be lÀ l ı èayn ından e lem úa lm ı ş

Be lÀ -y ı èaşú Mecnÿn ı bu èÀ l emden uãandurm ış

4 HemÀn Ó ızr l ebüñ Àb- ı õü lÀ l i nÿş i de r ãanma

Nice d i l - t eşney i tìàuñ òayÀ t Àb ına úandurm ış

185

5 Bu úay ında beúÀ õevú ın ı bu lduú d iyüben BÀlì

Yalan dünyÀya kendüs in i ge rçek le r inandurm ış

Y 30 a , İ -

81

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 YÀ r i a rayup demür g idem ayaàa tì r -veş

Yi r y i r Àhen-bend ide r le r se úomam şemşì r -veş

2 Óa lúa óa lúa o lduà ı duyu ld ı òa lúa zü l füñüñ

Söy leşüp b i rb i r ine u lad ı l a r zencì r -veş

3 Ey úaş ı yÀ key ãaú ın nÀvek- f igendür Àh ımuz

Barmaà ında döndürür mÀh- ı nev i z ih -gì r -veş

4 Ey göz i Àhÿ dü şüp i züñe d i l a rdduñcadur

Úaçmaà i l e úur tu lu r m ıs ın èaceb t eòcì r -veş

5 áar - ı d i lde BÀ l iyÀ EãóÀb- ı Kehfüm èaşú - ı yÀ r

Gi tmez içümden raúìb endìşes i Ú ıùmì r -veş

Y 30 b , İ -

82

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Úays u FerhÀd i l e VÀm ıú göz i o ld ı saña şeş

186

èÁş ıú u maèşÿú ımuñ olur i se c ihÀn ı úo dü şeş

2 Eze lì ù ıyne t imüz òÀk- i r eh- i yÀ r o ld ı

N'ola ger cümle mezÀ r eh l ine d i r señ yi r deş

3 Dìdede óüsn- i òayÀ lüñ l e sen i fa rú idemem

èAks- i t aãvì rüñ i l e Àyìnede sen deg iş

4 Ayla b i r günde toàar şehr - i óasende o pe rì

N'ola hem-şehrì ola mÀh i l e yÀ r meh-veş

5 BÀ lì t eşbìh idemez gü l yüzüñe ay u gün i

B i r s iyeh-çerde güze l meh sa ruş ın òÿb güneş

Y 30 b , İ -

83

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Günde b iñ kez depe le r s in ben i ne bunca úıãÀã

Úomazum zü l füñ i e lden ge rek ö ldür ge rek aã

2 Úur tu lan maóbes- i àamdan bar ışur tì ruñ i l e

èA şúda menz i l a ta r sa n'ola ge r eh l - i òa lÀã

3 İsm- i èaôam g ib i nÀm ın iş iden meyl ey le r

LÀ-cerem i s imle göñül aú ıdur eh l - i òavÀã

187

4 Ge lüñüz òÀ l iã u muò l iã úul o la lum yÀ re

Ki mücerì t durur envÀè - ı murÀda iòlÀã

5 O perì- rÿy ı ÒudÀ ãaú l aya d i lden gözden

Úorúaram d i l döküne BÀ lì l eb ine eşòÀã

Y 30 b , İ -

84

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 NÀmeye lÀz ım degü l óÀ lüm ide cÀnÀna èarø

NÀ l e ey le r bü lbü lüñ èaşú ın gü l - i òandÀna èarø

2 Ùutd ı mek tÿb- ı h i lÀ l i pì r - i ça rò bi r gÿşede

Devr e l inden ayda b i r ãunar şeh- i devrÀna èarø

3 Ruúèa g ib i dürd i bükd i àoncay ı d iv şürd i gü l

äunmaà i çün bü lbü l - i dìvÀneden dìvÀna èarø

4 B i r ik i ba rmaú beyÀø evrÀú ın ı z inbaú - ı s ió r

Yazd ı a l tun mül le ãuna şÀh- ı èÀlì -şÀna èarø

5 BÀ l iyÀ èu şşÀú de rd- i èaşú ı yÀ re söy lemez

èArøa èarødur i tmek o lmaz degme- i su lùÀna èarø

Y 31 a , İ -

188

85

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Kes re fe tóe o lmad ı òÀ l - i è i zÀ ruña bu òaù

LÀ -ce rem her y i rde bì- ièrÀb o lu r cümle faúaù

2 B i r òaberdür b i lde òançer t eşneye i çürmege

Eh l - i d i l l e r d id i l e r lÀ -òayre i l lÀ f i ' l -vaãa t

3 ŞÀh- rÀh- ı cezm úonum dìde vü dendÀn òÀ l

Eh l - i t ecvìd- i maóabbe t o lmayan ey le r àa la t

4 Baó r - i eşkümdür v i ren óüsn- i S i t anbÿ luña fe r

BÀè iå - i ÀbÀd- ı BaàdÀ t o ld ı lÀ-büd nehr - i şaù

5 İ şbu zìb ü z iyne t - i dünyÀy ı n'ey le r BÀ lì k im

YÀ r - i bì -hem- tÀ durur maúãÿd ı èu şşÀúuñ f aúaù

Y 31 a , İ -

86

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 İ td i Àyìne- i d i l yÀ r i t emÀşÀdan òaù

Bü lbü le o ld ı muúadder gü l - i zìbÀdan òaù

189

2 Leb inüñ olsa õü lÀ l i n 'o la baó r - i muóìù

Eh l - i d i l l e r ide lÀ -büd l eb- i de ryÀdan òaù

3 Cürèa- i bezm- i e l es t in i n iåÀ r i tdükde

Yazd ı t aúdì r - i ÒudÀ cÀm- ı muãaf fÀdan òaù

4 Leb- i sÀúìye naôar cÀm- ı Cemüñ o ld ı óabÀb

Òa lúa b i r nük te durur sÀàar u ãahbÀdan òaù

5 BÀ l iyÀ l evóa- i be rg- i gü le yazd ı k i bahÀ r

Bü lbü l - i èaşú ide b i r àonca- i r aènÀdan òaù

Y 31 a , İ -

87

Feè i lÀ tün MefÀè i lün Feèilün

1 Vaã f - ı eb rÿña mÀh- ı nev m ıã raè

Úaşuñ aña naôì re b i r maù l aè

2 YÀ rde úaùèì cevÀb seyf - i úa lem

Ser - i èu şşÀú ı ey led i maúùaè

3 ÒÀk- i pÀyuña meyl ide r èÀş ıú

Ù ıyne t aã ı l o la n'ola mercaè

4 Òaùù - ı müşgìn-n iúÀb-veş cÀnÀ

Eyled i zü l füñ èanberìn-bürúaè

190

5 Nüsòa- i cÀmiè o la l ı BÀlì

Old ı mecmÿèa maèÀniye mecmaè

Y 31 b , İ -

88

MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün

1 İ rüp gü l vaã l ına bü lbü l o lupdur òÀ rdan fÀ r ià

Tese l lÀs ında her vÀã ı l c ihÀn aàyÀ rdan fÀ r ià

2 Leb- i cÀnÀn g ib i d i l cÀn- ı èÀ l em o lan ı i s t e r

Göñül deyr inde èÀ r i f ãÿ re t - i dìvÀ rdan fÀ r ià

3 Yaşumla deyre ãÿ re t bu ld ı èaks- i óüsn- i yÀ rümle

Olur m ı Àb i l e Àyìne hìç dìn-dÀ rdan fÀ r ià

4 E l uc ıyla ùuta ldan nabø ın ı d i l -òas te èu şşÀúuñ

Ùabìbüm è i zz ü nÀz ından yürür bìmÀ rdan fÀ r ià

5 Daú ın b i r tÀze àonca BÀl iyÀ pe jmürde gü lden geç

ÒazÀn i r işdi bü lbü l gü l -şen ü gü l -zÀ rdan fÀ r ià

Y 31 b , İ -

89

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 TÀ rìk- i èÀ l em iç re o lu r nÿ r - ı f e r çe rÀà

191

Rÿşen-d i l o la dünyede her k im yaúar çe rÀà

2 Ge l eksük i tme À t e ş in i şemè -veş d i lüñ

Sökünmesün e fend i çeneñde yanar çe rÀà

3 Mihr o ld ı şehre encüm ış ıú l a r a lay ıdur

DervÀze- i s ip ih re gö türd i úamer çe rÀà

4 EzhÀ r ı t e rb iyey le ãafÀ-baòş idüp bahÀ r

äaón- ı çemende nerg i s - i mes t i ide r çe rÀà

5 DeryÀda BÀ l i èaks - i kevÀkib degü ldür o l

B i r şÀh- ı be r ü baó re ùuta r nì lÿ fe r çe rÀà

Y 31 b , İ -

90

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Old ı d iş ya re le r i ge rden- i cÀnÀn ãaf ãaf

äank i boyn ına d ize r l aè l - i BedeòşÀn ãaf ãaf

2 Baó r - ı òÿnìn s i r işkümde ú ız ı l bayraú l a r

Dìdemüñ dizd i donanmas ına her gÀh ãaf ãaf

3 Úa lbe ùoúunmaàa meydÀn- ı óüsnde müjes i

ÇÀ r -ebrÿdan alay ı baà l ad ı cÀnÀn ãaf ãaf

192

4 Ey kemÀn-ebrÿ t enüm o lmaàa t aèlìm-òÀne

Dizd i peh lÿ l a rum ı yÀ g ib i devrÀn ãaf ãaf

5 O s ipÀhì güze l i BÀ l i daú ınduúda b i lüñ

Per ide r d i l ãadef in nÀvek- i h ic rÀn ãaf ãaf

Y 32 a , İ -

91

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Daò ı úundaúda tü feng id i yabana a tacaú

Öykinür naè ra la rum ùop ına o l ça t l ayacaú

2 Naôar ın i rd i n igÀ ruñ aña göz degmek i l e

Úomad ı dìde le rüm óÀ lüme b i r y i r baúacaú

3 YÀ re baúmaàa ç ıúar dìde le r i aàyÀ ruñ

Göz d iker b i r baúacaà ımuza ik i ç ıúacaú

4 Başdan t iàìn ı ãavdum d iyü faò r ey le r imi ş

Se r - i sevdÀ-zedenüñ baş ına var ùoú ınacaú

5 èÌdde óadd- i èaraú - rìz i gü l -Àb i l e bugün

YÀ r o la bÀ rì göñül naúdin i BÀlì a lacaú

Y 32 a , İ -

193

92

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Úadìmì sÿò t e vü e f rÿò t e s iyüm d i r babaú

Diş b i l e r l aè l ine b i r sÿò t edür ammÀ ùoñuzaú

2 SÀàar - ı de rd- i de rÿnun ı ãurÀò i ne döker

äaú ın ey sÀkì ki ça t l amaya başuñda úabaú

3 YÀ r - i merdÀna geçer zaòm ser - i èÀş ıúda

RÀs t ı òay l i òünerdür e r o lup baş ya rmaú

4 Ú ı l ıcuñ Àb- ı óayÀ t ın ı i çen b iñ yaşad ı

O l sebebden v i r i lü r tìàuña ú ı rú yid i ya raú

5 Yüzde su lùÀn ı begüñ şÀh- ı Óabeşdür d iye l i

Se rverÀ òÀ l - i ruòuñ neyk i b ize úara rmaú

6 äa l sa b i r cÀm- ı ãafÀ didüm o mes tÀne gözüñ

Didi keyf iyye t - i mey k imseye ãa ldurmaz ayaú

7 Be l lüdür àamzes inüñ f i tne le r inden BÀlì

Á fe t - i devr - i zamÀnda o l ıcaú b i r o lacaú

Y 32 a , İ 29 b

93

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

194

1 SÀz u söz eh l i i l e úarşu úulaà ın buruñ

Ravøa- i yÀ re durur ye l t emes i ùanbÿ ruñ

2 Ney i b i r bÿse l ige iden esì r - i şehnÀz

Naàme- i ùarz - ı hevÀ -baòş ı du rur mÀhÿ ruñ

3 İ l i b iz n ' ide lüm i l süz ça la lum çaà ı ra lum

Ten i şeş -òÀnes in i bozuàayuz mehcÿ ruñ

4 Eràanÿn d i l - i èu şşÀú ı nevÀ-sÀz ey le r

Söz i l e naàme- i úanÿn-veş - i ãan tÿ ruñ

5 äÿ r - ı Àh èÀ l eme gü l -bÀng- ı f enÀ naè ras ıdur

äav t - ı ãÿ rìs i durur BÀ lì ne fì r o l ãÿ ruñ

Y 32 a , İ 29 b

94

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Bezm- i ãa fÀda sÀúì olan è işve-ger ge rek

Çeşm-i óabÀb- ı mey g ib i ãaçup naôar ge rek

2 Berg- i gü l o l sa bü lbü l - i èaşúa n'ola kefen

Kim şìven ine ö lüs i anuñ deger ge rek

3 Baş ı göge i r işdi ùuta lum ãanevberüñ

195

Se rvüm bü lend-h immete e lde óüner ge rek

4 Her óºÀce- i c ihÀn geçenüñ dür degü l söz i

äar rÀ f - ı dehr o landa e fend i güher ge rek

5 ÒÀk- i be lÀ vü àamda yanan göz i yaş luya

BÀlì c ihÀnda luù f - ı şeh- i baó r u be r ge rek

Y 32 b , İ 30 a

95

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Yüz bu ld ı uyd ı zü l f - i s iyeh-kÀ re beg le rüñ

Sen mÀha o ld ı sebèa- i seyyÀ re beg le rüñ

2 Yaàmada mülk- i óüsnüñüñ üf tÀde d i l l e r in

äaçma seg i rdüm ey led i ruòsÀ re beg le rü

3 Yaúd ı buòÿ r - ı meryemi òÀ l - i muèanberüñ

Misk- i ò ıùÀda nÀ feye e l úara beg le rüñ

4 a dür degül sözi : sözi dür degül

4 Teskìn ide rse dÀà - ı derÿnum od ın n'ola

Derd ine úara baà r ım ızun çÀ re beg le rüñ

5 Eg lenmez o ld ı dÀà - ı àam- ı èa şú - ı yÀ r i l e

BÀlìyi şöyle ey led i ÀvÀ re beg le rüñ

196

Y 33 a , İ 30 a

96

NAÔÌRE-İ BÁÚÌ ∗

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 N'ola ey merd- i s ip ih r a r t a r i se nÿ r u fe rüñ

Mihr ü meh ik i çe rÀà ıdur e lüñde b i r e rüñ

2 Yed- i beyøÀ -y ı şeh- i óüsn o la l ı mih r i l e meh

Bi r e l i gö lges idür hÀ l e s ip ih re úamerüñ

3 äar c iger zaòm ın ı ge l sìne- i kÀfÿ ruñ i l e

Òo ş durur òas te -d i l e sa rmas ı cÀnÀ c igerüñ

4 Ol pe rì ùuta r e lümdür d iyü faò r i tmez idüñ

Olmasa ey d i l - i dìvÀne senüñ b i r ùuta ruñ

5 CÀn n iåÀ r i tme hemÀn vaède- i vaã l a BÀlì

İó t imÀ l i o l ıcaú ã ıdúa vü k izbe òaberüñ

Y 33 a , İ 30 a

97

MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün

∗ bkz.,Sabahattin Küçük, age, s. 271

Başlık: İ

197

1 Bugün yar ın d iyü b iz vaède- i dìdÀ ra eg lendük

Göñül eg lences i À rÀm- ı cÀn b i r pÀ re eg lendük

2 C ihÀn deyr inde t aãvì r - i ve fÀs ız yÀ re meyl i tdük

Di rìàa óayf naúş - ı ãÿ re t - i dìvÀ re eg lendük

3 ÒayÀ lüñ i l e de rün d i lde o ld ıú 46 —bÌÛa ïÏ

bàç ‹a

B iz o l EãóÀb- ı Kehfüz óÀ l e t i l e àÀ ra eg lendük

4 èÖmür se r -óadd iñe her rÿz u şeb g i tmekdeyüz cÀnÀ

Yol eh l i ãand ı l a r k im a ra g i tdük a ra eg lendük

5 Do laşmaz murà - ı d i l BÀlì be lÀ-yı bend ine

òÀ ruñ

CihÀn bÀà ında bü lbü l -veş gü l - i gü l -zÀ ra eg lendük

Y 33 a , İ 30 b

98

46 Tevbe Sûresi 30. Âyet: Eğer siz O’na (peygambere) yardım etmezseniz, bildiğiniz gibi Allah O’na yardım

etti. Küfredenler O^nu (Mekke’den) çıkardığı sırada iki kişiydiler. İkisi mağarada iken, o sırada arkadaşına :

“Mahzun olma; çünkü Allah bizimle beraberdir” diyordu. Derken Allah O’nun üzerine rahmetini indirdi, onu

da görmediğiniz ordularla destekledi. Öyle yaptı ki, o küfredenlerin şirk davasını en alçak etti. Allah’ın

tevhidini ise en yüksek kıldı. Şüphesiz ki Allah üstün ve güçlü olup hüküm ve hikmet sahibidir

5a cÀn: cÀnÀ Y

198

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 KÀkü lüñ başdan esì r - i èaşúa se r -bend ey ledüñ

Zül f i l e de ryÀ -y ı óüsnüñde èaú ı l -bend ey ledüñ

2 Şehd- i l aè lüñ vaã f ı düşdi eh l - i d i l l e r aàz ına

Micmer - i dehrüñ dehÀn ında èase l -bend ey ledüñ

3 TÀze lense úan ı ge r baà rum kebÀbunuñ n'ola

Zül f - i pe rçìnüñ l e beñzüm şek l - i rÀvend ey ledüñ

4 Yaàmalar k imse geçürmez uà r ın uà r ın baú ışuñ

Ol óarÀmì göz le rüñ l e dehr i de r -bend ey ledüñ

5 DÀyimÀ mìò - ı nücÿm üs t inde döner raòş - ı ça rò

BÀ l iyÀ aña kemend eh l in i peyvend ey ledüñ

Y 33 b , İ 30 b

99

NAÔÌRE-İ BÁÚÌ ∗

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Bende- i muúbi l iyem eh l - i d i l - i maúbÿ luñ

Yÿsuf - ı óüsn úabÿ luñ o la n 'o la úuluñ

∗ bkz., Sabahattin Küçük, age, s. 265

Başlık: İ

199

2 RÀh- ı èaşú i l e göñül vuã l a t - ı cÀnÀna i r iş

B i lmek o ldur k iş i kendüye ç ıúar ı r yo luñ

3 SÀúiyÀ söy leme söz pì r - i muàÀn fevú ında

Geçme üs t inden eger köpr i o lu r sa o luñ

4 èÁş ıúa d ime ãafÀñ var m ı ve fÀdan cÀnÀ

Eyü söze ne dan ışaú y i r idür maèúÿ luñ

5 ÓÀã ı l ı ò ı rmen- i óüsn inde ögü tdüm kevnüñ

BÀ l iyÀ dÀne- i òÀ l - i ruò ıdur maóãÿ luñ

Y 33 b , İ 30 b

100

NAÔÌRE-İ YAÓYÁ ∗

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Gerç i yüz aú l ıà ıdur ge ld i aàard ı saúa luñ

Seni ãaú l amaú i çün penbeye ãard ı ece lüñ

∗ bkz. Mehmet Çavuşoğlu, Yahyâ Bey Dîvânı, Edebiyat Fak. Yay., İstanbul, 1977, s. 421

Başlık: İ

200

2 Gün g ib i şevú - ı t ece r rüdde d iñi l sen yek- tÀ

HÀ l e - i mÀha dönüp sÀyeñ olupdur èamelüñ

3 Görey in ik i gözüm merdümi çoú çoú yaşas ın

Áb- ı rÿy i l e k i a lnuñ t e r idür mÀ-óaãa luñ

4 Eg lenürse d i l ü cÀn èaşú - ı maabbe t l e n 'o la

Cevr - i nÀz ından eyü b i r nes i va rdur güze lüñ

5 Bì - sü tÿn- ı f e lege BÀlìyi ùaş l a tma göñül

Döndürür ú ıããa- i Fe rhÀda êarb- ı meåe lüñ

Y 33 b , İ 31 a

101

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Ge ld i yÀ r Àyìne- i èÀ l eme e lvÀn-şek i l

Ge lmedin Àdeme urunmad ın bu cÀn-şek i l

2 Ol ãanem òas te le r i cÀn lu úadì r ey leye l i

Old ı deyr i ç re k i dìvÀ r i l e yek-sÀn-şek i l

3 Vech i va r 47áíìÔm ågya o la cÀnÀ Àdem

47 Tîn Sûresi 4. Âyet: Biz insanı en güzel bir biçimde yarattık.

201

äÿ re t - i Óaú bu degü l k im o la insÀn-şek i l

4 Ge l icek Àyìne- i óüsn e le ãÿ re t bu ld ı

Vech i va r gös te re ge r mihr - i d ı raòşÀn-şek i l

5 Giz lemez óüsn- i òayÀ l in i cemÀ lüñ di lden

BÀ l iyÀ olmaya Àyìnede p inhÀn-şek i l

Y 34 a , İ 31 a

102

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Yaşum ı yÀd i t eyÀ àonca- i À l

Gül le rüñ ãolmasun aàzuña ãu a l

2 Mevlevìyüz e l i fì -k i sve t i l e

NÀmemüz aú yaz ı l ıdur abdÀ l

3 Şöyle nÀzükdür o sìmìn- ten k im

B i r de rüm ik i çek i rdekdür òÀ l

4 Var òÀ lüñde suèÀ l - i ó ikmet

Did i LoúmÀn k i aña óubb- ı suèÀ l

5 Òaù òayÀ l - i ô ı l a beñzer BÀlì

SÀye- i zü l f i şeb- i s tÀn- ı òayÀ l

202

Y 34 a , İ 31 a

103

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Eh l - i èaşú i çünde b i r meyyÀ l èÀş ıúdur

LÀéü bÀ lì ãÀ f -d i l yÀ r - i muvÀ f ıúdur göñül

2 B i r hevÀs ı òÿb u rÿşen şÀh- ı èÀdi l úaã r ıdur

Gice ge l gündüz de ge l úapanmaz aç ıúdur göñül

3 B i r mekÀn- ı lÀ-mekÀndur nesne eg lenmez geçer

Añ l ayana şÀh rÀh- ı bì-èa lÀy ıúdur göñü l

4 Ùur fe tü ' l -èayn ına mÀverÀ -y ı kÀyinÀ t

Berú- ı hÀ t i fdür yÀòÿd b i r Ó ıø r - ı fÀy ıúdur göñül

5 BÀ l iyÀ Àyìnes inde şemm-i vechu ' l lÀh ı gö r

Maù l aè ından gün doàar b i r ãubó-ı ãÀd ıúdur

göñül

Y 34 a , İ 31 a

104

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Úand- ı müker re r Àb- ı l eb ine y i t e r eze l

Yan ınca çoú ãa l ınma eyÀ tìà o l kese l

203

2 Dimezdi àonca gü l -şen rÀz ın ı bü lbü le

Berg- i gü l o ld ı aña aç ı lduúda óüsn- i d i l

3 ÁvÀze- i f iàÀnum i r i şdi fe lek le re

Var i se peyk- i Àh ımuza nÀ l e daúd ı z i l

4 Gencìne o lam èaşúa d idüm n 'ey lemek gerek

Vì rÀne göñ lüñ i l e d id i yür i va r yaú ı l

5 èAks- i è iõÀ r - ı sÀúì meye BÀ lì r enk v i rüp

CÀm- ı şa rÀb humre t i l e ge ld i úan ú ız ı l

Y 34 b , İ 31 b

105

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Úaş ına a l tun úa lem çekmiş b i r eb rÿs ı güze l

äank i b i r meh-pÀ redür óüsn i l e o l rÿs ı güze l

2 ÇÀ r -ebrÿy ı l a óüsn i ç re bu ben b i r bì -kese

ÇÀ r -kesdür yÀ r kendüm kevn- i gìsÿs ı güze l

3 Bosnevì bi r sìbdür bÀà - ı ruò ında àabàab ı

B i r ãanevberdür ya se rv o l úadd- i d i l - cÿs ı güze l

4 Yüz idür óüsn ü cemÀ l iy le vücÿd ı èÀ l emüñ

204

Rÿmì bi r meh- rÿ m ıdur o l zü l f - i gü l -bÿs ı güze l

5 B i r gü l - i nes rìn mi BÀ lì ya Yahÿdì peççe mi

Gün g ib i a l tun baş lu sìm peh lÿs ı güze l

Y 34 b , İ 31 b

106

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Güld i dem- i bahÀ r l a d i l - i òur rem o ld ı gü l

Gül mevs imin geçürme zamÀnuñ yüz ine gü l

5 a b ir gül- i nesrìn mi: berg- i nesrìn mi Y

2 Áhum y i l iy le ãanma àubÀ rum semÀè ide r

ÒÀkis te r in i yÀda v i rü r eh l - i èaú l gü l

3 Kü l lense n 'o la dÀà - ı de rÿnum ocaà ı ger

èA şú eh l i cümle kendü ocaà ına eşdi gü l

4 B i ldüñ o dür r - i pÀkine güher idüg in i

Gi td i nedür b i l inmedi yÀ r i seven göñül

5 EzhÀ r ı BÀ l i u rmaz iken gü l l e nev-bahÀ r

Di r l e r benefşe des te le r ine döküldü gül

Y 34 b , İ 32 a

205

107

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 BayrÀm yi r inde àonca b i re r ik işer degü l

Alay a lay perì l e r i va rdur beşer degü l

2 èU şşÀú l a ùutuşmasun aàyÀ r ge r naôar

Ger yeg durursa göz ine an ı baãar degü l

3 Didüm lebüñden ey pe rì óaú-ı naôar ge rek

Did i k i èayn- ı èÀş ıú ımuñ óar f - i ce r r degü l

4 Mes t düşürüp úoúulayamaz k imse kÀkül in

Kim yÀ r yaú ı lduà ı gün i misk i tüze r degü l

5 CÀn levóas ına BÀ l i yazu ld ı àaze l le rüñ

Añlayamaz şu k imse k im oúur yazar degü l

Y 35 a , İ 32 a

108

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Başum üs t inden şerÀ r - ı nÀ r - ı Àh eksük degü l

Devle t - i óüsnüñde b i r ze r rìn-kü lÀh eksük degü l

2 NÀ r - ı èaşúuñ l a dehÀn - ı Àhum aşd ı başdan

Úanda k im À t eş o la dÿd- ı s iyÀh eksük degü l

3 Cürm- i bì-óaddur egerç i cÀndan sevmek sen i

206

PÀd işÀhum èafv ú ı l úuldan günÀh eksük degü l

4 Zü l f i a l tundan hüveydÀ geh ruò ı geh cebhes i

ÁsmÀn- ı óüsne lÀ-büd mihr ü mÀh eksük degü l

5 Her zamÀn b i r yÀ r - i zìbÀ i l e eg lenseñ n'ola

BÀ l iyÀ di l mülke t inde pÀd işÀh eksük degü l

Y 35 a , İ 32 a

109

NAÔÌRE-İ BÁÚÌ ∗

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Çoú àuããa va r başumda hemÀn derd- i se r degü l

èA şú eh l i b i r be lÀ i l e ö lmek hüner degü l

2 Zaòm- ı òadeng- i àamze oñulmaz be lÀ imiş

Şemşì r - i hec r ya res i o lu r b i t e r degü l

3 ÁlÀm- ı bÿy- ı zü l fe úader d i r úader b i l en

Her şemme- i úaøÀ vü úader o lu r b i t e r degü l

4 Merd- i s ip ih r e l inde meger nìmçedür h i lÀ l

Ya peyk- i Àha sìm-i be te rdür úamer degü l

∗ bkz., Sabahattin Küçük, age, s. 279

Başlık: İ

207

5 BÀlìye rÿó - ı şÀfì vü cÀn pÀ res i ge rek

Deyr - i c ihÀnda mÀyi l - i şek l ü ãuver degü l

Y 35 a , İ 32 b

110

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Bugün o l çeşm-i àazÀ lì ú ı l ıcumla a ldum

Yine ãayyad- ı c ihÀn iç re ş ikÀ rum ça ldum

2 Meyl - i pÀ -bÿs la sÀúì e lüñe i rmedi e l

Cürèa- i bezm- i àamum e lden ayaúdan úa ldum

3 Úo şuban raòş - ı d i l - i se rv - i semend- i tÀze

Şeh-süvÀ r - ı şeh- i óüsne y ine b i r a t ãa ldum

4 YÀ re cÀn vi rmek i l e vaã l a sen i rdüñ ãanma

ÓÀ l e t - i nezèe dü şüp ben daò ı v i rdüm a ldum

5 Vaã f - ı şehd- i l eb- i cÀn-baòş ı i l e BÀlì yine

Di l - i óayrÀn ımuzuñ aàz ına b i r ba l ça ldum

Y 35 b , İ 32 b

111

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

208

1 Dìdeden dÿ r o l ıcaú òÀ l - i ruò- ı cÀnÀnum

O la yazdum y ine ãandum k i dök ind i dÀnem

2 Köhned i pì r - i òarÀbÀ t o la l ı òÀne- i t en

Úorúarum başuma b i r gün y ıú ı lu r vì rÀnem

3 Bey t maèmÿ r ide r sem n 'o la ey d i l y i r ev in

Mÿ r -veş zì r - i zemìn o l ısa r Àò i r -òÀnem

4 Uramaz k imse de lü göñ lüme bend ü zencì r

Ne ùutu lu r úaç ı lu r ne yeñ i lü r dìvÀne

5 BÀ l iyÀ faú r u fenÀ zümres idür À l èabÀ

Ò i lèa t - ı şÀh ı y i t e r ò ı rúa- i de rvìşÀnem

Y 35 b , İ 32 b

112

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 ÙÀèa t u iòlÀãda her göz ine úa ldum b i lmedüm

Secde- i sehv i l e baş egdüm yañu ldum b i lmedüm

2 Ùurm ış id im sÀye- i úadüñ i çün ãaf baà l ayup

Bi r ú ıyÀm- ı úÀmet- i se rve eg i ldüm b i lmedüm

3 Bu òamìde úametüm èaşú i td i mÀnend- i h i lÀ l

B i r d i l - i sÀdem úa lem-veş ik i de ldüm b i lmedüm

4 Maniè old ı gü l -şen ü gü l -zÀ r sey r ine raúìb

209

Reh-güõÀ r - ı yÀ rde b i r òÀn ey ledüm b i lmedüm

5 Yi re yüz sürmek úaøÀdur saña fa røÀ sÀye-veş

BÀ l iyÀ baş eg úaøÀya d ime b i ldüm b i lmedüm

Y 36 a , İ 33 a

113

NAÔÌRE-İ BÁÚÌ ∗

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Bi r hümÀyam ve lì ÚÀ f - ı f e lege èAnúÀyem

äu g ib i k i aúaram gÀhì ùurur de ryÀyem

2 N'ola b i r noúùa- i pe rgÀ r i se c i smüm ôÀhi r

èÁ l emüñ añ l aduà ı dÀyi reden aèlÀyem

3 Söz le rüm tÀc- ı s e r i t se n 'o la he r mì r - i ke lÀm

Kişver - i mülk- i maèÀnìde bugün DÀ rÀyem

4 R iş t e - i şevúa d izüp õer re g ib i maènÀy ı

Fe lek- i naôma bugün mihr - i c ihÀn-À rÀyem

5 Aómedì meş rebüz èÀ l emde Muóammed óaúú ı

Nÿş - ı cÀn i s t eyene sözde dem- i èÌ sÀyem

∗ bkz. , Sabahattin Küçük, age s.294

Başlık: İ

210

Y 36 a , İ 33 a

114

MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün

1 Hi lÀ l e döndi úadüm çenber - i e f lÀkden geçdüm

Ùolundum gün g ib i ãubóa bu zì r - i òÀkden geçdüm

2 Vücÿdum úa t res i ãÀ f o l sa n 'o la jÀ l e -veş he r dem

Maóabbet sebze-zÀ r ına b i r Àb- ı pÀkden geçdüm

3 Baña es rÀ r ın ı añmaàa k imse Zühres i yoúdur

İçüp cÀm- ı ãafÀ -baòş ı hemÀn t e r pÀkden geçdüm

4 Úamu se r -óa lúa- i èu şşÀúa döne döne uà radum

SemÀè - ı şevú i l e dÀyi re - i id rÀkden geçdüm

5 Geçürmişken yaúamdan nÀvek- i h ic rÀnuñ ı BÀlì

Dimiş tì ruñ k i ben o l sìne- i ãad-çÀkden geçdüm

Y 36 a , İ 33 a

115

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 èA şúuñda şöyle cÀnuma degd i ce fÀ begüm

Zaómet le r o ld ı degmez idük b iz buña begüm

211

2 Öpe úuca güreşdüñ e fend i miyÀn i l e

Andan l ebüñ nice ãora lum her ãabÀ

3 Úarşu ge lü rd i saña göñül görse úarşudan

Úuluñ ı şöyle úarşu ge le b i r aña begüm

4 ÚurbÀn ide rse èÀş ıú ı àamzeñ meåÀb o lu r

Cevr iyse óadd in aşd ı he le òayr o la begüm

5 İki c ihÀn yo luñda degü l õer re BÀ lìye

Ger cÀn ger c ihÀn i se i t señ n 'o la begüm

Y 36 a , İ 33 b

116

NAÔÌRE-İ BÁÚÌ ∗

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Bu ik i cÀm- ı müåe l leå ki müse l se l çekdüm

Cürèa- i cÀm- ı e l e s tden an ı evve l çekdüm

2 Gün g ib i ãanma ãara rdum ben eyÀ sìm-beden

äafóa- i çehreme a l tun i l e cedve l çekdüm

1a şöyle cÀnuma degdi: şöyle degdi cÀnuma Y ∗ bkz., Sabahattin Küçük, age, s.302

Başlık: İ

212

3 Ten- i ze rden àam- ı zü l füñden ayurd ı vaã luñ

Luù f i l e ã ı rma ãaçuñdan y ine b i r t e l çekdüm

4 Müjemi ú ı l úa lem ey leye l i naúúÀş - ı eõe l

Sìm-i eşk i l e yüzüm üzre gümüş óa l çekdüm

5 SÀú iyÀ e lden ayaàa ben i muó tÀc i tme

BÀ lì mey çekmeden aàyÀ r i l e ben e l çekdüm

Y 36 b , İ 33 b

117

NAÔÌRE-İ BÁÚÌ ∗

MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün

1 İ ş igüñdür óarìm-i Kaèbe-y i eh l - i ãafÀ ú ıblem

Yüzüñdür nÿ r - ı maóø - ı Úuds e rbÀb- ı ve fÀ ú ıblem

2 CemÀ lüñ ú ıbles in göz ler dem-À -dem merdüm- i dìdem

Gözümdür èaks- i óüsnüñ l e baña ú ıble -nümÀ ú ıblem

3 äafÀs ı èumre sürd i Merve Óaúú ı Kaèbe- i Óaúúuñ

Seni èÀ l em ùavÀ f i tmek n 'o la ge r fa rø ola ú ıblem

4 äafÀ -y ı bey t - i maèmÿ ruñ ùavÀ f - ı Kaèbeden yegdür

∗ bkz., Sabahattin Küçük, age, s. 306

2a ãarardum: ãordum Y

213

Degi ldür se rde ÙÿbÀ úÀmetüñden müntehÀ ú ıblem

5 TemennÀ -y ı v iãÀ l ey le r yüzüñ tÀb ın görüp BÀlì

Gör inse nÿ r - ı Kaèbeye müs tecÀb o lu r duèÀ ú ıblem

Y 36 b , İ 33 b

118

NAÔÌRE-İ ÒAYÁLÌ ∗

MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün

1 Yine b i r sÀúì - i gü l - ruò e l inden cÀm- ı Cem çekdüm

Aú ı tdum o l l eb - i mey-gÿn ı e jde r g ib i dem çekdüm

2 E l i f l e r kesdüm abdÀ l a ne dögdüm sìnemi güm güm

Úudÿm- ı yÀ r l a èaşúuñ diyÀ r ına èa lem çekdüm

3 áamum tes lìm-i rÿó id ince dek hìç o lmad ı fÀnì

BelÀ naúdin i bÀúì diyü èu şşÀúa õ imem çekdüm

4 Dimek úavs- ı úuzaó i td i ióÀùa Kaèbe- i kÿy ın

Aña dÀyi rey i bu rebè - i meskÿn ı óarem çekdüm

5 Úadüñden ùoà r ı óar f öğ renmek içün baş egüp BÀlì

El i f lÀma ç ıú ınca ù ı f l - ı d i l òay l i e l em çekdüm

Y 36 b , İ 34 a

119

∗ Başlık: İ

214

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Zü l f - i yÀ re d i l edüm misk i l e b i r nÀme yazam

Úaş ı èünvÀn ın anuñ nÀmeye se r -nÀme yazam

2 ŞÀò - ı gü lden úa lem a ldum e le mÀnend- i bahÀ r

NÀme- i be rg- i gü l i se rv - i gü l -endÀma yazam

3 RÀdde çekd i ãaç ı o ld ı r aúam- ı noúùa- i òÀ l

Def te r - i óüsn ine b i r gün g ib i rÿz-nÀme yazam

4 Çeşm-i bìmÀ r ına maómÿm- ı àamuñ ãıóóa t i çün

Ol òayÀ l in n 'o la ge r dìde- i bÀdÀma yazam

5 Leb- i mey-gÿn ı i l e sÀúì - i gü l -çehre le rüñ

Nükte - i de fè-i àamda cÀm- ı s e r -encÀma yazam

6 Ki lk - i d i l àarú ola l ı baó r - ı murÀd e leme

O úa lem barmaà ı vaã f ında bu lam òÀme yazam

7 Eh l - i èaşú oúumaàa gÿşe-be-gÿşe BÀlì

TÀze dìvÀnum ı b i r yÀ r - i d i l -À rÀma yazam

Y 37 a , İ 34 a

120

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 ÙÿfÀn- ı Nÿóa döndi aúan yaşum aà l a ram

215

Baña o lacaú old ı hemÀn başum aà l a ram

1 b hemÀn: hem Y

2 Bezm- i ayaàa mey g ib i gezdüm ayaú ayaú

èÁ l emde bu lmadum b i r ayaúdaşum aà l a ram

3 BÀlÀ úadüñ l e göñ l i dü şürd im be lÀ l a ra

áurbe tde úa ld ı de rd i l e yo ldaşum aà l a ram

4 äu sepmez À t e şüme meded göz le rem yaş ı

Yand ı àam od la r ıyla i çüm daşum aà l a ram

5 ÓÀli úomazd ı òÀ l i àam ın BÀ l iyÀ ben i

Hem ãormaz o ld ı óÀ lümi óÀ ldaşum aà l a ram

Y 37 a , İ 34 b

121

MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün

1 Yine b i r Àh À t eş -nÀk iş igüñden yaña çekdüm

Gören ãand ı göge od la r ãaçar b i r e jde rhÀ çekdüm

2 äadÀ -y ı ãÿ r - ı İs rÀ f i l l e hem-dem o lup naè ram

Ser -Àmed raèd- ı mes tüm dehre gü l -bÀng- ı f enÀ çekdüm

3 Se r -Àmed- i peh levÀnum y ine b i r Àhen-d i l egdüm ben

Bugün meydÀn- ı èaşú i ç re demürden berg- i pÀ çekdüm

216

4 Uyardum şevúum i le çe şm-i èÀ l em-bìnin i mihrüñ

Baãì re t nÿ r ı i l e aña keó l - i rÿşenÀ çekdüm

5 N ' ide r èaşú eh l i yan ında d idüm Mecnÿna ben BÀlì

Maóabbet şÀh- rÀh ında an ı òay l i yo la çekdüm

Y 37 b , İ 34 b

122

MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün

1 Gi r i f tÀ r - ı àam- ı èaşúam y ine cÀnÀn ı küs tü rdüm

Anuñ de rd- i f i rÀú ıyla b i r inde cÀn ı küs tü rdüm

2 Güneş g ib i seóer úa lúup gör inmez kevkeb- i dev le t

Úara aòşam o lur ge lmez meh- i tÀbÀn ı küs tü rdüm

3 Ben i gördükçe gü l -şende aç ı lmaz yÀ r şÀd o lmaz

Yüz in i àonça-veş dürd i gü l - i òandÀn ı küs tü rdüm

4 ÒayÀ lüm o l perì -çehre ben i gözine gös termez

Baña aàmÀz- ı èayn ey le r göz- i f e t tÀn ı küs tü rdüm

5 NigÀ r ı s evmeden àayr ı òaùÀm ı b i lmedüm BÀlì

GünÀhum neyk i yÀ Rabb ne i tdüm an ı küs tü rdüm

Y 37 b , İ 34 b

217

123

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Mec l i sde i t t i fÀú idüben sÀú iyÀ èumÿm

CÀm- ı l ebüñ i çün d id i l e r dÀfièü ' l -àamum

2 Resm i td i bÿy- ı zü l f in i bÀd- ı hevÀ diyü

TìmÀ r - ı óüsn i de f te r ine baà l ad ı rüsÿm

3 Úadd- i ò ı rÀm ı i l e e l i f b i r ó i sÀb imiş

O l ik i òÀ l i yüzde añ ı noúùa- i ruúÿm

4 Óüsn- i n igÀ r ı görmeye ne d ime gördügüñ

èÁ l em úaraà ı i s e gözüñ èÀ r i fÀne yum

5 BÀlì tu tu şd ı od la ra dön nÀ r - ı Àh i l e

Olursa n 'o la şevúuñ i l e ó ıdmetüñde mÿm

Y 37 b , İ 35 a

124

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Çarò u ru rken èaşú i l e v i r sem eger cÀn dönmezem

Döne döne ger ben i ö ldürse devrÀn dönmezem

2 èA şú i l e pe rgÀ ra döndim dÀyi rem b i lmez o yÀ r

218

Bi r pe rìdür ge r çeküp çevürse he r -Àn dönmezem

3 èA şúda se r -óa lúayam g i rdüm semÀèa yÀ r i çün

Döndürem d i r se ben i ge rdÿn- ı gerdÀn dönmezem

4 Ol mehüñ gün g ib i dÿ r i tdüm der ü de rvÀzes in

Üs t ime dönmezse de o l şÿò - ı devrÀn dönmezem

5 BÀ lìyi do landurup her şeb ruòuñ pervÀne-veş

Du tuban baúmazsa o l şemè - i şeb- i s tÀn dönmezem

Y 38 a , İ 35 a

125

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 KÀkü lüñ ùaraña se rdÀ r o la l ıdan yÀ rÀn

Did i le r zü l f - i d i l - avìzüñe şÀh- ı mÀ rÀn

2 Deş t - i Ú ıpcaàa dönüp sìne le rüñ ãaó rÀs ı

áamze TÀ tÀ r ına kÀkül le r idür e jderòÀn

3 Úa t ı merdÀne güze ldür o c ivÀn- ı tÀze

N 'o la he r merd- i àarìbe o la şÀh- ı merdÀn

4 SÀàar - ı t eşne degü l úanun ı úuru tmaà i çün

Küpe küp dü şdi bu mey b i td i küpe pì r - i muàÀn

219

5 Dü şmenüñ lÀ f - ı güõÀ f ından Àdem nef re t ide r

BÀ l iyÀ bi r y i re ya lan i l e s ıàmaz ìmÀn

Y 38 a , İ 35 a

126

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Naúd- i cÀn v i rd i a lan kÀkülüñüñ sevdÀs ın

Eh l - i d i l i l e lÀ-büd deg işür dünyÀs ın

2 Rÿyuñ üs t inde úaşuñdur ik i rÀ ruòsÀ re

Òa lú-ı èÀ l em sever ebrÿ l a ruñuñ buras ın

3 Yine peykÀn uc ın ı úana ba tu rd ı c ige rüm

Hele úana tdum uc ın Óaú oñara ãoñ ras ın

4 Ne a ra r òa lú - ı c ihÀn miå l ig i èÀ l emlerde

Yi rde gökde ya luñuz mihr - i c ihÀn-À rÀs ın

5 BÀ lìnüñ aàmad ı b i r òÿb- te rÀzÿs ından

Óüsn- i Yÿsuf ne a lu r ãa ta r èaceb zìbÀs ın

Y 38 a , İ 35 b

127

220

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 İ td i yaşumla gözüm zevraú ı de ryÀ se fe r in

Müje le r o ld ı görüñ i de donanma se fe r in

2 Dü ş i cek reng- i ruò ı èaks- i sìb- i õeúana

Ey lesek À l i l e n'o l a ú ız ı l e lma se fe r in

3 Se r -c ivÀn ı ge tü rüp muà-peçe le r k i bezme

Her àa la tdan ide lüm y ine áa laùa se fe r in

4 Se fe r i tmege bedenden úamu rÿó - ı èadÀ

Bir nümÿne ide lüm èÀ l eme Mal ta se fe r in

5 Ú ıble - i óüsn- i ruò ında d iz i l en BÀ l i o òÀ l

ÓÀc ı l a rdur k i ider Kaèbe- i èa lyÀ se fe r in

Y 38 b , İ 35 b

128

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 İçmeyen mey-gÿn l ebüñ yÀd ına nÿş ı de rd o l sun

Sevmeyen sen sÀúì - i gü l -çehrey i nÀ-merd o l sun

2 Óase t i tme èÀ ş ıú ı yo luñda úurbÀn i tmede

áamze- i òÿn- rìzüñüñ úaããÀb ı úo cömerd o l sun

3 Ç i f t e ç i f t e kÀkülüñ boyn ına ãa l ındurmayun

Riş t e - i zü l f - i t aèa l luúdan kes i l sün fe rd o l sun

221

4 YÀ r daúm ış ve rd- i nes rìn fa rú ına dü lbend inüñ

Gül-s i tÀn ı óüsn inüñ èu şşÀú ı rÿy- ı ze rd o l sun

5 BÀ l iyÀ mirèÀ t ı o l nev-òaù l a muàber o lmay ın

Olsa ger Àyìne- i İskenderì pür -gerd o l sun

Y 38 b , İ 35 b

129

MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün

1 Süre r s in òarca èu şşÀú ı n'olur bu òarc - ı zÀyi rden

Vaôì feñ o la lÀyıú m ı a su lùÀnum zevÀyi rden

2 Fü lÿs - ı aómere úadar degü ldür gü l l e r i ãanma

Şükÿ fe be rg ine b i r aúçe le r kesdürd i kÀà ıddan

3 Begüm b i r bÿseñ i b iñ şÀhid- i bÀzÀ ra v i rmem ben

Lebüñüñ aàz ı iú rÀ r ı baña b iñ n ice şÀhidden

4 O òaùù - ı l aè l - i yÀúÿ tuñ n 'o la f e tó i t se reyóÀn ı

áubÀ r - ı óüsn t aó rì rüñ miåÀ l a lm ış èUtÀ r idden

5 äadef mecmÿèas ında b i r dür - i yek-dÀnedür naômuñ

Úarì r - i èÀ l em o l BÀlì sözüñ var ùarz - ı

vÀó idden

222

Y 38 b , İ 36 a

130

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Muèc ize gös te rür i se n 'o la óüsn- i cÀnÀn

Gün yüz inde yed- i beyøÀ durur an ı a l an

2 Çekmezem õer rece yÀ rÀn- ı ãafÀnuñ àam ın ı

YÀ r ya r sun başum ı úoñ t ek o l o l sun yÀ rÀn

3 Merdüm- i dìdeme óÀø ı r l ad ı baò t - ı s iyehüm

Dìdeden úara ãu i l e ik i ùolu f incÀn

4 Ayaú ayaú n'ola úa lú ınsa d i l - i ãad-sÀ lüm

SÀye- i úÀmet- i sÀúìdür èaãÀ -y ı pì rÀn

5 BÀ l iyÀ di lde èaúìú - i l eb inüñ õ ik r i i çün

Old ı t e sbìó i c ihÀn òa lú ınuñ e lde mercÀn

Y 39 a , İ 36 a

131

NAÔÌRE-İ BÁÚÌ ∗

∗ bkz., Sabahattin Küçük, age s.322

223

Mefèÿ lü MefÀèì lü MefÀèì lü Faèÿ lün

1 E l b i r ide lüm derd i l e cÀnÀnuñ e l inden

äad-çÀk ide lüm sìnemiz i anuñ e l inden

2 Di l mi úa lur a l ınmaduú o l óüsn- i n igÀ re

An ı da a lu r Àn i l e Àh anuñ e l inden

3 Óüsn- i yed- i beyøÀs ı i çün zümre- i bÀnÿ

Úana boyar e l Yÿsuf - ı Kenèanuñ e l inden

4 äayd ey le r id i Yÿsuf ı o l pì re -zen- i dehr

Úur tu lmasa dÀmÀn ı Zü leyòÀnuñ e l inden

5 BÀlì àam i l e gü l g ib i nÿş ey led igüm mey

Úan o ld ı baña sÀúì - i devrÀnuñ e l inden

Y 39 a , İ 36 a

132

NAÔÌRE-İ BÁÚÌ ∗

Başlık: İ ∗ bkz., Sabahattin Küçük, age, s. 320

Başlık

224

Mefèÿ lü MefÀèì lü MefÀèì lü Faèÿ lün

1 Uc v i rd i be lÀ zü l f - i pe rìşÀnuñ uc ından

Ucdan uca mióne t -zedeyüz anuñ uc ından

2 Ey úaş l a r ı yaúanuma her dem g i re r o ld ı

PeykÀn- ı semm-i nÀvek- i müjgÀnuñ uc ından

3 Di l ãoúduà ı ' çün ya re le rüñ aàz ına her dem

Úan la r ãaç ı lu r èÀ l eme peykÀnuñ uc ından

4 Yi rden y i re ça l ınd ı àubÀ r - ı r eh- i cÀnÀn

Bi r òÀk ayaàa b inmedi dÀmÀnuñ uc ından

5 Da ldan da la úondurd ı göñül murà ın ı BÀlì

TÀ l im uçurup se rv- i ò ı rÀmÀnuñ uc ından

Y 39 a , İ 36 b

133

NAÔÌRE-İ BÁÚÌ ∗

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

∗ bkz., Sabahattin Küçük, age, s. 321

Başlık: İ

225

1 Urdum yüzümi èaşú i l e Às i tÀne ben

İ rgürdüm anda başum ı he f t -ÀsmÀne ben

2 Çekdüm çoú èusr r iş t e - i maúãÿda d izmede

Tesbìó-i yüs r - i óÀ l - i ruò ın dÀne dÀne ben

3 Menz i l ùaş ı i d ind i bu seng- i mezÀ rum ı

Her úaş ı yaya óaş re dek o lam n işÀne ben

4 Fe rzÀne- i zamÀneyem o l şÀh- ı óüsn le

Naùè - ı c ihÀn ı seyr ide rem òÀne òÀne ben

5 BÀlì bu mülk- i maènìde mì r - i ke lÀm olup

ŞÀhum serì r - i naôma bugün ÒüsrevÀne ben

Y 39 b , İ 36 b

134

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Bük i lüp fev te ã ıúı lmazd ı ç ıúup óammÀmdan

Dü şmeseydi ge r cedÀsun se rv- i sìm endÀmdan

2 Cÿşa ge ld i lü le le rden se rv- i úadüñ görd i ãu

Baúmaàa óammÀm saña göz le r açd ı cÀmdan

3 MÀhuñdur des tüñde ùasuñ didüm o l gün yüz lüye

Başuma ãula r úoyuld ı ùaèn- ı òÀã-ı èÀmdan

226

4 Úor ne baş ına perì l e r ùas üşürse àam degü l

Üs tüñe ãu ãaçduà ı ' çün kÀse - i gü l - fÀmdan

5 BÀliyÀ yÀ r ayaà ına ãu döke lde dìde le r

E l yudum Àb- ı me lÀmet le bu neng ü nÀmdan

Y 39 b , İ 36 b

135

MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün

1 Gören le r àam- ı pusu las ında óÀ lüm Àh u zÀ rumdan

Bi lü r le r ne hevÀ úul landuàum ı rÿzgÀ rumdan

2 MaúÀbi rde o lan seng- i èa lÀmet h ice ùaş ıdur

CihÀnuñ neydügüni hece leñ seng- i mezÀ rumda

3 Dimeñ y i rden úopar bÀ rÀn deminde şemme- i òÀk i

Ge lür ùopraà ımuñ úoúus ı c i sm- i òÀk-sÀ rumdan

4 Ú ıyÀm- ı úÀmetüñ õevú i l e çün úadem rükÿè i td i

Sücÿda vard ı ev rÀú-ı òazÀnum berg- i yÀ rumdan

5 Görüp cÀnÀnum ı BÀlì t eke l lü f ey led im cÀn ı

Úabÿ l ı cÀna minneddür a lu r sa b i r güõÀ rumdan

Y 39 b , İ 37 a

136

227

NAÔÌRE-İ BÁÚÌ ∗

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Od a td ı ça ròa Àhum i l e g ice mÀh- ı nev

Old ı şafaú şerÀ re le r i mihr b i r èa lev

2 Mengÿş - ı nev-a rÿs s ip ih r o lmaz id i meh

Söz cevher in daú ınmasa gÿş - ı suòan-ş inev

3 Her b i r n ihÀ l àonçaya v i rd i şeh- i bahÀ r

Gül òa lúas ın ı tÀze vü tÀze nev-be-nev

4 Açd ı óayÀ úapu la r ı yÀ r i ge lü r d iyü

Gezd i ş i fÀè - i mihr ü mehi a rayu ev ev

5 YÀ rdan vefÀ l a r o lmayacaà ı muúar re rüñ

BÀlì cefÀ i se àaraøuñ bì -ve fÀy ı s ev

Y 40 a , İ 37 a

137

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Ne úadar ú ıymete ç ıúsa o dür - i nÀ-süf te

Hìç bÀzÀ rc ı l ıú olur m ı c ihÀna müf te

2 Boyn ı úulaà ı açuú tÀze gü lüñ yÀ r g ib i

áonca-ebkÀ r ı baş ı ö r t i lü b i r nÀ -òuf te

∗ bkz., Sabahattin Küçük, age, s. 346

Başlık: İ

228

3 Óüsn- i dìn-dÀ r ına Àyìne g ib i her güze lüñ

Baúd ı úa ld ı göz imüz o ld ı göñül Àşüf te

4 Yaúd ı èaşú À t eş in i maùbaò - ı úa lb i ç re ÒudÀ

TÀ ki söz in p iş i rüp söy leye he r nÀ -può t e

5 Leb- i vaã f ındak i ş iè rüñ d ime BÀlì àayra

Yaraşur m ı eyü söz he r dehen- i bed-güf te

Y 40 a , İ 37 a

138

Mefèÿ lü MefÀèì lü MefÀèì lü Faèÿ lün

1 Ú ı ldan ú ı l a söy le tmege o tÀ r ı kemÀnçe

Di r c ik i c ik i ya lvar ı yaúar ı kemÀnçe

2 Olursa ik i söz lü n'ola zì r i l e yay ı

YÀ rüñ ãaú ız ın çekmege her ya r ı kemÀnçe

3 Anì çekerük iñ l ede l i zü l f - i s iyeh-kÀ r

Diñ l e td i n igÀ r pÀ res ine zÀ r - ı kemÀnçe

4 Nerm i tmiş i ken inceden ince söz i göñ lüm

İ tmese ã ız lad ı ãoñun ı ba r i kemÀnçe

5 äa l ınsa ik i yaña ãafÀdan n 'o la BÀlì

Seyr i td i ó ı rÀm- ı úad- i d i l -dÀ r ı kemÀnçe

229

Y 40 a , İ 37 b

139

Feè i lÀ tün MefÀè i lün Feè i lün

1 Ne úadar k im ãafÀ ola dürde

İki lüé lü d işüñ geçer òurde

2 YÀ re yo l ında ö ldügüm d imegin

U tanup y i re g i rd i he r mürde

3 Bek le rük óÀc ı óüsnüñ ió rÀm ı

Ş iè rüm aña úaãìde- i bürde

4 B i r i ç im ãu m ı tìàuñ ı görsem

D id i baş eg ya raà ımuz kürde

5 BÀ l i ùururken èaşúuñ ı şÀhum

E fse r i tmeye her b i r e f sürde

Y 40 b , İ 37 b

140

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Buraya c i sm- i óÀs i r g ib i y ıúas ın başuma

Şevú - ı şemèüñ ç ıúa fÀnÿs - ı t enümden daşuma

230

2 E şkimüñ mevc i seker düşdi kenÀ r - ı yÀ re

O düg inden güze lüm i rmedi başum başuma

3 B i r ayaú ùaş ı du rur menz i lüme seng- i mezÀ r

İ rmedi k imse n işÀnuma ne ayaúdaşuma

4 Baş ımuñ yazus ın e leminde s iyeh-mÿ ãanmañ

Aãd ı o l sÀye- i ebrÿs ı úara l t ı úa şuma

5 Gül g ib i başuma b indükçe hevÀ -y ı l eb - i yÀ r

BÀ l iyÀ óÀ l e t o lu r k im ã ıç ı ra r cÀn başuma

Y 40 b , İ 37 b

141

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Yine başdan g i r işür kÀkül - i mü şg-e fşÀna

Şöyle k im sünbülüñüñ sìnene beñzer şÀna

2 Lebüñ i çün a rasunda ik i lÀm- ı zü l füñ

èAyn- ı l aè l o ld ı gözüm döne l i r eng- i úana

3 Başum ı t ek ya ra yÀ rÀn- ı ãafÀ àayre t ine

Ne t eke l lü f güze lüm baş v i re lüm yÀ rÀna

231

4 Diş ã ı r ı tmamaàa yÀ rüm n'ola degsem aàz ına

äar ıdan r iş t e l e r i beñzemese dendÀna

5 Úan lu göñ lüm g iyürür BÀ lì göz i merdümine

İnanan Yÿsuf - ı gü l -çehres in i iòvÀna

Y 40 b , İ 38 a

142

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 NÀ r - ı èaşúum şuè l e l endürd i hevÀ -y ı Edr ine

Şu úadar ùurduúça óüsn- i iú t iøÀ -y ı Edr ine

2 Her kenÀ r - ı Àbda b iñ se rv- i gü l - ruòsÀ r ı va r

CÀn b i tü r se ùañ ıdur neşv ü nemÀ -y ı Edr ine

3 Remzdür men lem-yezuú l em-yaè r i f èÀ l em òa lú ına

Bundan añ l a neydügin õevú - ı ãafÀ -y ı Edr ine

4 BÀà u dÀà u ãaón- ı gü l ye r kenÀ r - ı Àbdur

MÀ-verÀéü 'n -nehre beñzer mÀ-cerÀ -y ı Edr ine

5 Münèak is ãuy ında BÀlì mÀverÀé -y ı kÀyinÀ t

äÀ fdur Àyìne- i èÀ l em-nümÀ -y ı Edr ine

Y 41 a , İ 38 a

232

143

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Rìş ine gü ld i he r çemenüñ berg-i sÀz i l e

Or taya ge ld i sünbül i gör b i r p iyÀz i l e

2 Meh- tÀbuñ özge èÀ l emin i t süñ senüñ l e b iz

Maómÿd- ı mÀha beñzesüñ ey şeh ayaz i l e

3 ŞÀh in gözüñe n 'o la cenÀó ın o la müjen

Òa lú diye şÀh- ı óayra ç ıúar şÀh-bÀz i l e

4 Rengìn ada l ibÀs ı durur b ik r - i maènìnüñ

Òo şdur k i nev-èarÿs - ı zamÀne c ihÀz i l e

5 Ölmemek i l e úayda bu ö ld i BÀliyÀ

İ rdüñ o se rv - i úÀmete èömr- i de rÀz i l e

Y 41 a , İ 38 a

144

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Did i dünyÀ deger i l tìà - i àam- ı cÀnÀna

Dü şey in òançer - i be r rÀn ına degsün cÀna

2 Sìne k i sìne le re ãarmaàa b iñ cÀn v i re lüm

CÀn- ı èÀ l em deger idür o l ıcaú cÀn cÀna

233

3 Ùur ra vü zü l f ge rekür k i g i r işmiş i ken

Dü ş l e r in yek id i ãaydurmasa òa lúa şÀna

4 E lem- i cÀh- ı zeneòdÀn ına i td i ben i d i l

Yÿsuf - ı èÀ l em o laú yaramazuz iòvÀna

5 BÀliyÀ çek e lem- i èaşúuñ è ivÀ- ruò l a r ın ı

èA şú s e r -def te r ine çünki yaz ı lduñ òÀne

Y 41 a , İ 38 b

145

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Ça l ışur d i l b i r l eb- i cÀnÀn i çün cÀn óaúú ına

Gör o zü l f - i kÀ f i r i ãarúar Müse lmÀn óaúú ına

2 KÀkül - i mü şgìniñüñ her tÀ r ı èömr- i cÀv idÀn

Dimeñüz uzun ú ısa zülf-i perìşÀn óaúúına

3 Öldürüp úur tu lmaàa t en maóbesünden cÀn d i l

Tì ruñuñ var t e r òa lÀãı eh l - i z indÀn óaúú ına

4 Bedr - i tÀm iken cemÀ l i mihr - i èÀ l em- tÀb ımuñ

Artuú eksük söy lemeñ o l mÀh- ı tÀbÀn óaúú ına

234

5 Ser - fü rÿ ey le r se ÙÿébÀ n 'o la BÀlì úadd ine

Ùoà rudur d i r l e r hep o l se rv- i ò ı rÀmÀn óaúú ına

Y 41 b , İ 38 b

146

Feè i lÀ tün MefÀè i lün Feè i lün

1 B ikr - i maènÀya ùabè ımuz ana

Sözüm erkeg idür babayÀne

2 Nev-èarÿs - ı òayÀ l - i r engìne

Söz e r iyüz naômda merdÀne

3 N 'o la mì r - i ke lÀm olsaú naôma

Neseb- i èAlìyüz emì rÀne

4 Her úaãìdem begüm a lay beg idür

áaze lüm b iş bö lük aàayÀne

5 Úorúm ış ögünmege muòanneå o lan

BÀ l i a t sü rd i òaãma meydÀne

Y 41 b , İ 38 b

147

Feè i lÀ tün MefÀè i lün Feè i lün

1 Bi r i gü l yÀ r imüñ bi r i àonca

MÀ l iküz èaşú i l e ik i gence

235

2 Yed- i beyøÀ -y ı óüsn- i meh- rÿ l a r

Pençe- i À f i tÀba se r -pençe

3 B iz i yÀ r i l e eg le r oya la r

Old ı dìvÀne d i l de l ' eg lence

4 Göñ l imüz a ld ı göñ l i d i l -dÀ ruñ

İki göñül uà raduú rence

5 BÀ l i a ldamaà i l e bÿseñ a lu r

Did i o l sun baña bu ögrence

Y 41 b , İ 39 a

148

MefÀèì lün MefÀèì lün Faèÿ lün

1 Dime ebrÿ -y ı yÀ re şöyle böy le

Meh- i nev egr i o tu r ùoà r ı söy le

2 Òaùuñ gün yüzde òaùù - ı i s t ivÀdur

Ne var ey À f i tÀbum o l sa öy le

3 Varup d i l -òas te le r yÀ re ãaàa ldum

Eyü va rdum òo ş i t düm iş t e şöyle

236

4 İçer ãÿfì mey- i òÿn-Àb ı Àb ı

K i yaènì yumaú i s t e r úan ı ãuyla

5 Ola ldan kÿy- ı yÀ re BÀ l i mÀ l i k

Vi rü r le r se deg işmez şehr i kÿyla

Y 42 a , İ 39 a

149

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 CÀnlu bÀúì diyü ãara rsaú oñulmaz yaraya

Sìneñüñ merhem- i kÀ fÿ r i s i zaòmed yaraya

2 Baó r - i óüsnüñ ú ız ı l adas ı ruòuñdur güze lüm

Mermer - i seng-d i lüñden geçe lüm Marmaraya

3 Baó r - i èUmmÀn melÀóa t id i de ryÀ -y ı cemÀ l

Mevc- i óüsnüñ gör icek òaù úod ı ayaú úaraya

4 Ceng imüz ú ıymete gö tü rmege úard ı dökd i

Döndüre lden t en- i şeş -òÀnemüzi pÀ reye

5 BÀ lìyi çekd i çevürd i o kemÀn-ebrÿ l a r

Göñ l imüz her úaş ı bÀde a l ınur yayúaraya

Y 42 a , İ 39 a

237

150

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Óa lú-ı èÀ l em ide l i À rÀm b i r cÀnÀnla

Yürür o ld ı èaşú i ç inden b iñ k iş i b i r cÀnla

2 ÓÀ lüme aà l amaduà ı ' çün bu çeşm-i merdümi

Boàay ın b i r úa t re ãuda dìde- i g i ryÀnla

3 SÀàar i l e sÀú iyÀ şöyle aà ız b i r ikd i k im

äu g ib i i çdüg imüz ebrÿ gider yÀ rÀnla

4 Bezm- i gü lde sÀàar - ı aèdÀya v i rdüñ ink i sÀ r

Yine şeyùÀn ayaà ın ú ı rduú bugün r indÀnla

5 TÀze ş iè r - i d i l -güşÀn i l e pür o ld ı BÀ l iyÀ

Gü l g ib i mecmÿèa- i bü lbü l hezÀ r -des tÀnla

Y 42 a , İ 39 b

151

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Mey- i èaşú i td i y ine bü lbü l - i mes t i geveze

Sebze le r o l sa n'ola bezm- i gü l eh l ine meze

2 Lebüñe baà l ad ı şerbe t şeker - i se r -gü l le

äu g ib i b i r úo l ı úuvve t lü ge rek baş eze

238

3 Úa t ı i nce eg idür sÀúì harì r - i sü ròi

Ar ış a ràaç y i t e rüz b iz de raúìb meleze

4 Merdüm- i çeşmi raúìbüñ müje le r l e dök inür

Göz i ç ı rp ınmaà i l e aà ı ruban döndi beze

5 BÀliyÀ mey-kede vü bezm- i c ihÀn ı do lanup

Cürèa la r ç ıúd ı ayaúdan mey i l e geze geze

Y 42 b , İ 39 b

152

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Öldüg ine sev inür èÀş ıú-ı òo ş -óÀ l i göre

èA şú dìvÀnes idür Úayàusuz AbdÀ l ı gö re

2 NÀ fe - i Ley lìyi èÀ l emlere vaã f i tdüg i 'çün

Old ı Mecnÿn be lÀ -keş deve de lÀ l ı göre

3 Varaú- ı dìger idür sa fóa- i gü l bü lbü l - i èaşú

Muãóaf - ı óüsn- i ÒudÀ yÀ r f e raó fÀ l ı göre

4 Naè l ' çüñ naúş ı hevÀs ı i l e baş úo şduà ı ' çün

ÕÀhidüñ tÀc ı s e r inde o lan o l dÀ l ı göre

239

5 Eze lì ã iàar - ı b idÀyet o lan è i lm- i Óaúda

Noúùa- i BÀ lì durur besmelede BÀ lì göre

Y 42 b , İ 39 b

153

NAÔÌRE-İ NECÁTÌ ∗

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 èAks- i òaù vi rd i óa le l ãÿ re t - i mÀh- ı f e leke

Hìç meydÀn- ı óüsnde yüz aàardur m ı l eke

2 YÀ re maènÀ gib i i rmege gerek i s t ièdÀd

Çoú e lem çekd i bu göñ lüm i r i ş ince meleke

3 Çehre- i ze rdümi a l tun o luú i td i başum

Beñze l iden óacerü ' l - esvede òÀ lüñ meóeke

4 äuda mÀhiye t - i mÀhì fe leke èaks - i h i lÀ l

Òançerüñe şaè şaès ı i rd i semÀk ü semeke

5 Vuã l a t ına ben i çekmezse naãìbüm BÀlì

Atsa ney ine úoñar k im ece lüm yÀ r i çeke

Y 42 b , İ 40 a

∗ Başlık: İ

240

154

Mefèÿ lü MefÀèì lü MefÀèì lü Faèÿ lün

1 İ tdükçe t emÀ şÀ -y ı c ihÀnda didüm Al lÀh

Óa lú baúd ı t emÀşÀ l a ruma mÀ-òa laúa ' l lÀh

2 Di l -be r bu yürüy iş l e nemüz var i se a ld ı

Göñ lümüzi de a la yoru l ıvi re şÀéllÀh

3 Ey úad i e l i f kÀkü lüñ old ıysa n 'o la lÀm

Her sözüme lÀ dime d idüm d id i lave ' l lÀh

4 Òÿb o lacaà ı n ' ide r o lan yÀ r ine úanè ı

Baña o lacaú o ld ı t evekkül èa l iyu ' l lÀh

5 Óaúú- ı kü le óÀø ı r göre lüm ey bü t - i sìmìn

BÀ lì osun o l èÀ l em- i vaóde tde maèa l lÀh

Y 43 a , İ 40 a

155

Mefèÿ lü MefÀèì lü MefÀèì lü Faèÿ lün

1 CÀnÀna muãaf fÀ olur Àyìne- i sìne

MiréÀ t - ı S ikender midür o l rÿy- ı zemìne

2 Yo luñda döküp ãaçmaà i çün sìm-s i r işki

èA şú i td i ik i göz le rümi ãuya òazìne

241

3 äaó rÀya dü şer nÀ fes i boyuñ l a àazÀ luñ

ÒÀk- i r ehüñi i l t se ãabÀ k işver - i Çìne

4 Çün eh l - i hevÀ i l e y i l e v i rd i de ründe

Ney uà rad ı ü s tÀd- ı nevÀnuñ nefes ine

5 DeryÀ -y ı naômda dür - i maènÀ i l e BÀlì

Old ı bu àaze l ùarz ına mecmÿèa se fìne

Y 43 a , İ 40 a

156

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Görmezüz o l mihr ü mÀh ı ãubóda aòşamda

Zü l f - i d i l -be r le ú ı l avuz g ib i Àò i r şÀmda

2 ÚÀmetüm döndi ãa l ıncaàa n 'o la baúmazsa yÀ r

äaà olun se rvüm i l e ãa l ına lum bayrÀmda

3 Ayaà ına dìde le r ãu dökdügin añar m ı hìç

Ey perì bi r ùas ãuy ı b i l emeyen óammÀmda

4 EvvelÀ ezhÀ r - ı óüsnüñ old ı gözde münèak is

İbt idÀ lÀ-büd şükÿ fe aç ı lu r bÀdÀmda

5 Naò l - i úadüñden müfer r ih söz úoparur BÀlì k im

Leõõe t o lmaz meyve- i eşèÀ r - ı t aèb- ı óÀmda

242

Y 43 a , İ 40 b

157

NAÔÌRE-İ EMRÌ ∗

MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün

1 Bu lu şmad ın ö lü r sem se rv -úad- i gü l -çehre yÀ rümle

Dökem tÀ óaş r o l ınca başum ı seng- i mezÀ rumla

2 Dimek òÀk- i mezÀ rmm y i le v i rd i g i rd -bÀd- ı Àh

HevÀ -y ı èaşú ı b i r se rvüñ semÀè ey le r àubÀ rumla

3 Ola ldan ik i göz lü Às iyÀbum üs tüòºÀn- ı se r

Deg i rmenle r döner ba şumda eşk- i cÿy-bÀ rumla

4 MurÀdum ger degü lse o l úıyÀmet úÀmetün vaã l ı

MülÀúÀ t o lmayay ın rÿz- ı maóşerde n igÀ rumla

5 Ruòuñ òaùù - ı s iyÀhìdür úara baò tum benüm BÀ lì

Ne úara gün le re úa ldum bu óÀ l - i bì-úarÀ rumla

Y 43 b , İ 40 b

∗ Başlık: İ

243

158

NAÔÌRE-İ EMRÌ ∗

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Gör inen yÀ dìde- i èu şşÀúdur ya şÀhda

Ey e l i f -úad óa lúa- i yÀdur bu úaddüm Àhda

2 Sìne g i r sün sìneye bu sende ãarmayan sen i

Óa lúa-y ı hÀ old ı ça ròuñ çenber i sen mÀhda

3 HÀy èömr im hÀda òam zü l füñe rÀh- ı èaşúda

LÀ -ce rem hÀ naè l i cüñ naúş ı g ib idür rÀhda

4 áabàabuñ ı sìbe teşbìh i td i ge rç i bÀà-bÀn

HÀ durur dÀyi re - i çÀh- ı õeúan e fvÀhda

5 BÀ l iyÀ cÀn Às i tÀn ına i çe rden baúmaàa

Zaòm- ı sìne hÀ g ib i r evzen durur de r -gÀhda

Y 43 b , İ 40 b

∗ Başlık : İ

244

159

NAÔÌRE-İ BÁÚÌ ∗

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 èÁş ıúuñ gi rdükçe o l mÀh- ı şeb-À rÀ úoyn ına

Şol yed- i beyøÀya beñzer g i rd i MÿsÀ úoyn ına

2 Baó r - i eşkümde pe rì - rÿ l a r k i o ld ı münèak is

äan deñ iz mÀ l ik le r idür g i rd i de ryÀ

úoyn ına

3 S ı r r - ı èaşú yÀ r i p inhÀn ey led i d i l àayr ıdan

äank i àÀ r EãóÀb- ı Kehf i úoyd ı t enhÀ

úoyn ına

4 Mÿc ib - i vaã l o l sa ùañ ıdur maóabbe t dos tum

èA şú i l e td i Yÿsuf ı Àò i r Zü leyòÀ úoyn ına

5 DÀne dÀne òÀk- i mü şgìn mi k i BÀlì sìnede

Yaòud èanber úoyd ı o l zü l f - i muùar rÀ úoyn ına

Y 43 b , İ 41 a

160

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tün Mefèÿ lü FÀè i lÀ tün ∗ bkz., Sabahattin Küçük, age, s. 367 Başlık: İ

245

1 Yaèúÿb- ı d i l ùufey lì èaşú i l e hÀy hÿda

Dev şürd i úayd- ı bendüñ cÀn Yÿsuf ın úuyuda

2 Úaddüñ şeb inde ùoàd ı o l mÀh- ı bedr tÀmÀm

äa ld ı ò ı rÀm- ı úad i he r sÀye- i sücÿda

3 Ola l ı úara baà rum derdüñ i l e mürekkeb

Baò tum şeb inde o ld ı Àhum duòÀn- ı dÿda

4 B i r yüz i ãulu tìà ol dÀy im óamiyye t i l e

K im Às iyÀb- ı dehrüñ döner hep Àb- ı rÿda

5 Yoà iken o l dehÀnuñ he rg iz n işÀn ı BÀlì

NÀm ı de lÀ l e t iy le ge ld i èadem vücÿda

Y 44 a , İ 41 a

161

NAÔÌRE-İ BÁÚÌ ∗

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Nefèì var defè - i òumÀ r i l e úamu derd- i se re

Tÿ rş - rÿ l a rda eyÀ sÀúì raúìbüñ gebere

2 Yo lda günden úara rup o ld ı s iyeh-çe rde n igÀ r

Ola l ı eh l - i se fe r beñzed i mÀh ãafe re

∗ bkz., Sabahattin Küçük, age, s. 364

Başlık: İ

246

3 Neseb- i gü lde úamu àonca la r À l o lduà ına

Varaú - ı sebzüñ èa lÀyimler i y i t e r şecer

4 Naò l - ı úaddüñ e lemin çekmede ey se rv- i ò ı rÀm

BÀà - ı óüsnüñde l ebüñ meyve le r idür åemere

5 BÀ l iyÀ òÀ t imeme òa tme duèÀs ı y i r ine

Áye t - i òüsn- i ruò ı nÿ r - ı h idÀye t ye t i re

Y 44 a , İ 41a

162

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Zühre b i r çengì güze lden mihr ü mÀh

Raúãa g i rmiş òÀver - i ze r rìn-kü lÀh

2 Des t in i ò ınnÀ i l e naúş ey lemiş

E lde b iş ba rmaà ı naúş - ı pençe-gÀh

3 Des te - i r eyóÀn durur zü l f - i s iyeh

İki sünbü ldür yüz inde dÿd- ı Àh

4 Ey ler o l Àhÿ baú ış lum vaóşe t i

B i r àazÀ l - ı mi skdür çe şm-i s iyÀh

5 Sen begüm d iy ince BÀ lì di l -bere

Ol èazìz yÀ ren le r an ı d id i şÀh

Y 44 a , İ 41 b

247

163

NAÔÌRE-İ SULÙÁN SELÌM ÓÁN ∗

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tün Mefèÿ lü FÀè i lÀ tün

1 äu iç re èaks - i mehden şevú i rd i gü l - s i tÀna

Gös te rd i yÀ r i ãandum Àyìne- i zamÀne

2 Taãvì r - i óüsn- i óÿbÀn naúş o ld ı kÀy inÀ t a

Mihr ü meh i l e e f lÀk o ld ı n igÀ r -òÀne

3 Öldürd i ben àarìbi boy ınca úana g i rd i

Ol úo l ı úan lu dönd i gü l -şende e ràuvÀna

4 Her bÀà -bÀn- ı gü l -şen o ld ı èazìz- i èÀ l em

Gül Yÿsu f ıyla döndi su lùÀn- ı kÀm-rÀna

5 Derd- i de rÿn ı BÀlì gös te rd i zaòm- ı sìnem

ÓÀ l - i mükedder ve lì-óÀce t degü l beyÀna

Y 44 b , İ 41 b

164

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tün Mefèÿ lü FÀè i lÀ tün

1 Naú l ey ledüm c ihÀndan ey yÀ r rÿy- ı sÀde

DaèvÀ -y ı èaşú tÀ k im o la naú l - ı şehÀde

∗ Başlık: İ

248

2 Òaù - ı zü l f i sÀyes iken maóv i td i tÀb- ı óüsn i

Kim ô ı l l ı zÀyi l ey le r gün òaùù - ı i s t ivÀda

3 Á rÀy-ı òüsn i mÀhuñ ara lad ı c ihÀn ı

Ey mihr - i èÀ l em-À rÀ úa ldum ik i a rada

4 Á lÀm ı rÿzgÀ ruñ b i r semm-i úÀ t i l iken

Rengìn-ruòuñ hevÀs ı döndürd i sü rò-i bÀde

5 Ge l f i ' l -óaúìúa rÿóum BÀlìye sü rme e lüñ

Lec lÀó - ı dehr ide k i şah-mÀ t ide r p iyÀde

Y 44 b , İ 41 b

165

MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün

1 Be lÀ vü derd- i hec r i l e zamÀnuñ baş ı yaãduúda

Ş ikes te óÀ ldür èÀ l em- i c ihÀnuñ baş ı yaãduúda

2 Dayanm ış kürde bÀ l iş ine çeşmüñ ik i merdümler

Uyur o l ne rg i s - i bÀà - ı c inÀnuñ baş ı yaãduúda

3 Uyanmaz çeşm-i baò tum g ib i ya tu r cÀme òºÀbunda

Göz i bìmÀ r u ebrÿs ı kemÀnuñ baş ı yaãduúda

4 Çemende sÀyes i gü l l e r düş inmiş àonca yaãdanm ış

249

ÒumÀ r - ı nÀz i l e se rv- i r evÀnuñ baş ı yaãduúda

5 èAdÿ ùaş yaãdanup ùopraú düş inmiş d id i l e r BÀlì

Ceó i du ' l lÀh raúìb- i bed-kemÀnuñ baş ı yaãduúda

Y 44 b , İ 42 a

166

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 F i tne - i devr - i ruòuñda çoú èa lÀmet le r o la

ÚÀmet- i se rvüñ uc ından ne úıyÀmet le r o la

2 Úıããa- i Yÿsuf i l e Òüsrev ü Şì rìn o las ın

Vaã f - ı óüsnüñde şehÀ özge ó ikÀye t le r o la

3 Sevdügümdür ãuçum ancaú ben i ö ldürme d idüm

Did i àam y ime günÀhuña kefÀ re t l e r o la

4 Úana úana y ine i çdüñ nice merdüm úan ın

Nerg i s - i dìde- i bìmÀ ruña ãıóóÀt l e r o la

5 Úahr - ı mÀnì baú ışuñ BÀ lìye úahr ey lemesün

Umar ın b i r gün aña èayn- ı è inÀye t le r o la

Y 45 a , İ 42 a

167

MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün

250

1 Kiş inüñ sen semen-sìmÀ gib i b i r d i l -be r i o l sa

TemÀşÀ-gÀh- ı óüsn iy le göñül àamdan ber i o l sa

2 Di le r b i r beg ler i seyyÀ re meh- rÿya dü şe kevkeb

Güze l le r çoú durur ammÀ úamunuñ Ülker i o l sa

3 Anuñ mef tÿ l - ze r g ib i do lasam ger dìnine úul

Dür - i dendÀn i l e boyn ı úulaà ı cevher i o l sa

4 Muèanber kÀkül in ãunsa úoúunsa zü l f - i r eyóÀn ı

äaç ı sünbü l n igÀ ruñ miskden beñ le r i o l sa

5 Baña b i r àonca- leb gü l -bÿ muvÀ f ıú yÀ r o la BÀlì

Muèaùùar ey lese cÀnum ı zü l f - i èanber i o l sa

Y 45 a , İ 42 a

168

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Or taya ãoúu lmasun d i òançer - i be r rÀnuña

Geçmesün o l ãay lama hìç hey úul oà l ı yanuña

2 Teşne-d i l o lma s i r işk- i çeşm-i òÿn-e fşÀna ge l

Merdüm-i dìdem eger ãuãamaduñsa úanuña

3 èAnberìn-zü l füñe t eşbìh i tdüg i ' çün nÀ fey i

Tüy i yüzüñde b i t ed i òaùù - ı müşg-e fşÀnuña

251

4 Çekdi b i r ùuà rÀ-y ı àar rÀ úaş l a ruñ aókÀm ı k im

Rìg- i ze r ãaçd ı şuèÀ - i À f i tÀb èünvÀnuña

5 èAsker - i mì r - i suòan-verdür óurÿ f - ı eşèÀ rda

Her suùÿ r ı BÀ l iyÀ ãaf baà l ad ı dìvÀnuña

Y 45 a , İ 42 b

169

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Sìm-veş k imse aà ız açmaz iken merd üs t ine

Ey e l i f -úad nÿn úaşuñ óar f i td i nÀ-merd üs t ine

2 Eh l - i d i l l e r n 'o la cÀn v i r se àubÀ r - ı rÀhuña

Yoluña her òÀk o lan kef geçd i le r ge rd üs t ine

3 Úurã - ı mihrüñ göge aàd ı geçd i kendümden göñül

Ş imdi cÿ ióãÀn ı t aúdì r o ld ı cömerd üs t ine

4 Saña de rdüm k im bu de rdüm ö ldürür Àò i r ben i

DÀ l úaddüm red i l e de rd ey ledüñ derd üs t ine

5 BÀ l iyÀ reng- i òazÀn dehre èaceb naúş ey led i

äan zemìn i l e zamÀn ze r yazd ı l a r ze rd üs t ine

6 Vay aña k im müddeèì aña èAm ı r vÀv ı ola

Óar f - i è i l l e tdür n 'o la úonulmasa verd üs t ine

7 Óüsn i l e daèvÀ -y ı f e rdÀ niyye t ey le r mihr ü meh

252

Sen fe rìd- i èÀ l em o l bu fe r l e he r fe rd üs t ine

Y 45 b , İ 42 b

170

NAÔÌRE-İ KEMÁL ∗

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Var óarÀmì ya taà ı çÀh- ı zeneòdÀnuñda

Göñül uà r ı l a r ı va r gÿşe- i büs tÀnuñda

2 äulu şef tÀ lü le rüñ òay l i d i r i lmiş cÀnÀ

Gör inür cÀn e rüg i ùar f - ı büs tÀnuñda

3 Lebüñüñ àonca la r ın ı k im úoúulad ı e l u rup

Sünbülüñ des te lemüş l e r gü l - i òandÀnuñda

4 Berg- i gü l g ib i ãabÀdan m ı aç ı l d ı seher i

Dest - res y i r l e r i va r gÿşe- i dÀmÀnuñda

5 BÀ lìye luù f - ı ve fÀ olduà ı duyu ld ı şehÀ

Òaber a lm ış g ib i aèdÀ an ı dìvÀnuñda

Y 45 b , İ 43 a

∗ Başlık: İ

2b büstÀnuñda: gül-sitÀnuñda İ

253

171

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 E l ãuna l ıdan be rü gü l dÀmenine her naş ı

áonca la r gö tü rür o ld ı e t eg inde baş ı

2 Az idüp òÿn- ı l eb in baña durÿger -õÀdum

Úan lu yaşum g ib i gözüm boyad ı Àh iş i

3 Baà r ımuñ baş ı d idüm ö ldürüp ide r mi òa lÀã

Didi k im úur tu l ımaz o l sa eger b iñ baş ı

4 Naúş b i td i ãaç ınuñ õevú ı semÀèì ola l ı

Mÿy- ı ev tÀ ra döner èÀş ıú ı ãoñ úardaş ı

5 BÀ l iyÀ òÿn- ı c ige r gözüñe ùursun d iye l i

Merdüm-i dìde le rüñe y idüg idür gözyaş ı

Y 46 a , İ 43 a

172

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Medó i td i úadd- i yÀ r i NihÀlì àaze l le r i

Óüsn- i ke lÀm- ı yÀ r CemÀlì àaze l le r i

2 Añla tmad ı òayÀ l i oúumaú l a he r òayÀ l

254

İ rmez òayÀ l - i yÀ re ÒayÀlì àaze l le r i

3 Ş iè r - i õü lÀ l i i l e l eb in ãormaàa anuñ

Bi r kez e le g i reyd i ViãÀlì àaze l le r i

4 Ölmek d i r i lmek èÀş ıúa cÀnÀ l aùì fedür

İ rmez meéÀ l - i èaşúa MeéÀlì àaze l le r i

5 Vaã f i td i l aè l - i d i l -be r i şì rìn ke lÀmla

Ba l ça ld ı òa lúuñ aàz ına BÀlì àaze l le r i

Y 46 a , İ 44 a

173

MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün

1 Mümessekdür anuñ úand- ı l eb inüñ şehd- i zìbÀs ı

Anuñ içün úoúar d i l -òas tenüñ burn ında óe lvÀs ı

2 O sìb- i àabàabuñ òa lú i l e iş i a lma ãa tmada

Giye lden bÀà - ı óüsn- i nÀz i ç inde yÀ r e lmas ı

3 èAceb mi i smine v i rd idene meyl i t se cÀnÀn ı

Ki t e sòì re mücer rebdür anuñ esmÀ - i óüsnÀs ı

4 O òÀk-À lÿde ruòsÀ r i l e gü l le r b i td i úabr inde

MezÀ r ında n igÀ ruñ l eb le r idür ö l i óe lvÀs ı

5 Ece l o lduà ı ' çün BÀlìye cÀnÀ òaùù - ı ruòsÀ ruñ

Ùuta r zü l f - i s iyeh pÿşuñ g ib i ya úaş l a ruñ yÀs ı

255

Y 46 b , İ 43 b

174

MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün

1 Lebüñ èaks iy le sÀàar g ib i kend in lÀ l e -gÿn i td i

Anuñ 'çün mi òayÀ l i àarúa- i g i rdÀb- ı òÿn i td i

2 Ne úudre tdür göreñ mièmÀ r - ı t aúdì r - i f e lek-ÀsÀ

BinÀ-y ı èaşúa FerhÀduñ asas ın bì-sü tÿn i td i

3 Gi re lden bezm- i óüsn- i nÀz i ç inde mihr ü meh ça ròa

ZeneòdÀnuñ àam- ı cÀm- ı s ip ih r i se r -n igÿn i td i

4 Müse lse l kÀkül i se r -bend- i èa şú o la l ı cÀnÀnuñ

An ı se r -óa lúa- i èu şşÀúa zencì r - i cünÿn e td i

5 ÒayÀ l - i úad le BÀlì noúùa yi te rd i baña dÀàum

El i f -úÀmet le òÀ l i de rdümi b i r iken on i td i

Y 46 b , İ 43 b

175

MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün

256

1 Úoúula r Yÿsuf - ı gü l pì rehen-veş cÀn cÀnÀn ı

Anuñ 'çün èÀş ıú - ı d i l -òas tenüñ yüz indedür cÀn ı

2 Ne nÀzük ùabè olur cÀnÀn k i baş ın kesmeden

yegdür

äa t sa aàyÀ r ı ayaà ın kese şemşì r - i be r rÀn ı

3 Urup başuma vü sögd i ne sens in d id i cÀnÀnum

Didüm èaşúuñda dögenüñ sögenüñ úu l ı úurbÀn ı

4 Se rì r - i óüsn- i d i l -be rde d iyÀ r - ı èaşúa şÀhìyem

ÒayÀ l - i şÿò - ı nev- res tem derÿnumdan iç oà l an ı

5 Aàard ı pÀ re - i meh-pÀ rem içün aàaç-veş d idüm

N 'o la b i r pÀ reye BÀlì olursa ik i èOåmÀn ı

Y 46 b , İ 43 b

176

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Iã ı ru r gözüm ı raúdan l eb- i şekker -bÀ r ı

B i r yaú ın i l e n igÀ r ı öpeb i l señ bÀ rì

2 Şevú i l e görd i g ice pencereden cÀnÀn ı

TÀb- ı meh iş l ed i nÀzüklük i l e şeb-kÀ r ı

257

3 Merdüm- i dìde dü şer f ik r i l e i s t ià rÀú

Gör ne çoú ãu gö türü r çeşm-i ü lü ' l - ebãÀ r ı

4 Rÿy- ı ze rd i td i àamuñ cÀna s i rÀye t ide l i

èA şú- ı sÀ rì güze lüm ey led i beñzüm ãar ı

5 BÀ lìnüñ úan lu yaş ından begüm ik rÀh i tmek

PÀkdür úanda i se şerèada mÀè - i cÀ r ı

Y 46 b , İ 44 a

177

NAÔÌRE-İ BÁÚÌ ∗

Mefèÿ lü MefÀèì lü MefÀèì lü Faèÿ lün

1 SÀàar la óabÀb- ı mey o cÀnÀna do land ı

Gözyaş ı g ib i dìde le rüm úana bu land ı

2 Şeh-bÀz- ı d i l e ùaşda yuva ide l i Fe rhÀd

èU şşÀú - ı c ihÀn iç re n ice ùaş yuva land ı

3 Keş tì - i beden ba ta g ib i baó r - i f i rÀúa

Kim dìde le rüm zevraú ı g i tdükçe ãuland ı

4 ReyóÀn ãaç ı şeb-bÿy ı g ib i o ld ı pe rìşÀn

Sünbül le r i va r i se seóerden úoúuland ı

5 Se r -óa lúa o lup BÀ lìye o l zü l f ge rek i r

Zencì r - i maóabbe t g ib i g i tdükçe u land ı

∗ bkz., Sabahattin Küçük, age, s.425

Başlık: İ

258

Y 47 a , İ 44 a

178

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Niçe b i r şìves i yÀ rün n içe b i r bu nÀz ı

CÀnuma geçd i benüm àamze- i tì r -endÀz ı

2 Zü l f i sevdÀs ın ı dÀm ey leyüben èaşúunda

Avlasaú murà - ı d i l i l e n 'o la b i r şeh-bÀz ı

3 Resen- i zü l f i l e cÀn oynamaàa èaşú ında

CÀna úa lmaz geçer èu şşÀú - ı c ihÀn se r -bÀz ı

4 Úa t ı çoú baş ludur anuñla ç ıú ı lmaz başa

Òa lú ı b i r ú ı l l a ide r zü l f - i kemend-endÀz ı

5 Bezm- i yÀ re úoma maó rem düşe muù r ıb BÀlì

Başúa dügün ça lay ın d i r görüñ o l nÀ - sÀz ı

Y 47 a , İ 44 a

179

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Hem-sÀye görd i yÀ r i l e ben òÀk- i yeg i

YÀ rÀn d id i k i gü l g ib i d i l -be r mübÀ rek i

259

2 B i r küş t e èabd maò l a s ıdur bu úara başum

ÁzÀd iderse n 'o la bu ö lmiş mübÀ rek i

3 İú rÀ r - ı bÿseñ i l e n 'o la vaã luñ olsa d i l

Söz i v i renden a lan e fend i ge rek zek i

4 Ger t ek mi ç i f t mi oynasa èÀş ıú nigÀ r i l e

Ol ç i f t e beg le r i i l e a lu r d i l - i t ek i

5 BÀlìye õ ik r - i zü l füñ aà ız misk i o la l ı

Laè lüñ revÀy iş ey led i úand- ı mümessek i

Y 47 a , İ 44 b

5a BÀlìye: BÀlì Y

180

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Duyd ı gö rmez yanan aàyÀ ruñ ö gözüm nÿ r ı

Baña çoú mihr - i ve fÀ ey led i düşmen kÿ r ı

2 Úa t ı ú ız naúş ıdur egnüñdek i bu cÀme- i À l

Ki benefşe g ib i s in b ik r - i óüsün sen mÿ r ı

3 Oturacaú ùuracaú yi rüm o la d id i r aúìb

áamzes i ò ışm idüben d id i k i e l inüñ kör i

4 İnt iôÀ r ey led i èu şşÀú ı göz i yaşuna àarú

260

İ td i úara ãula r ayaà ına ùur ı ùur ı

5 èAks- i ruòsÀ r ı i l e BÀ lì b i r od o ld ı yaşum

Úur ı yan ınca begüm yaş daò ı yanar yür i

Y 47 b , İ 44 b

181

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Ol rÀh- ı èaşú ola l ı ùarìú - i melÀmet i

Ölen yo luñda cÀnun ı v i rd i se lÀmet i

2 Dev le t budur k i ãa taşa d i l -dÀ r ına k iş i

ÙÀliè odur k i úarşu ge le aña dev le t i

3 Luù f - ı ÒudÀy ı gör k i bugün b i r n igÀ r i çün

Ölmek d i r i lmek èÀş ıúadur ik i r aómet i

4 NÀ l em duyurd ı vaède- i f e rdÀm ı dü şmene

YÀ r y ine úa ld ı úıããa- i hec rüñ ó ikÀye t i

5 Her òas te c i s r - i mevt i geçer ãanma BÀ l iyÀ

Yoú l amadur geçe y i r in i òa lúuñ è i l l e t i

Y 47 b , İ 44 b

182

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

261

1 CÀn sevmedi k imesney i a la hemÀn sen i

Ge l hey e fend i b ize ne v i rd i a lan sen i

2 Germ o lur i se n'ola fe lek b i r c ihÀnla

Va l lÀhì vi rmem ik i c ihÀna inan sen i

3 Óüsnüñ perì mi b i lmedi le r ya melek mis in

Her k iş i gökden ind i d i r ey bì-zamÀn sen i

4 Áhum bu lur fe lekde sen i ay gün usañ

Ç ıúsañ göge melek g ib i şÀhum úoman sen i

1 b ne: İ

5 Vaã f i t se BÀ lì óüsn- i ruòuñ gü l g ib i n 'o la

Òa lú diye le r n ihÀye t i sevmiş fü lÀn sen i

Y 47 b , İ 45 a

183

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Úoyup g iderse Àò i r o rÿó - ı r evÀn b iz i

Mÿmlar yaúuban a raya mihr - i c ihÀn b iz i

2 Ben seyr - i èaşú - ı yÀ r i úadìm olduàum duyup

Arayu ana raómete ge ld i bu cÀn b iz i

3 Des t - i zamÀn k i ge r dü ş - i dehr i ùuta r úopar

262

Òo ş du t sa n 'o la òas te -d i lüz b i r zamÀn b iz i

4 Mihr i l e meh k i çeşm-i c ihÀn b ize ça rò iken

Görmez göz i k imesney i a la hemÀn b iz i

5 ÁåÀ r ı o ld ı BÀ l inüñ evãÀ f - ı óüsn- i yÀ r

İ rgürd i èömr- i åÀniye nÀm u n işÀn b iz i

Y 48 a , İ 45 a

184

NAÔÌRE-İ ÓAYRETÌ ∗

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Gös te rür meh g ib i he r ayda fe lek b i r güze l i

Old ı sevdÀ -zede le r èaşú i l e hep tÀze d i l i

2 Òaúa- i zaòm ımuza o la l ı èu şşÀú z ı r ıh

O s ipÀhì güze l i gös te rü r o ld ı cebe l i

3 MÀh- ı yek-des t g ib i b i r e lden işüñ görme göñül

Var şemşì r ü çenÀ ruñ göre her y i rden e l i

4 Ò i lèa t - ı 48áíìÔm ågya i d i bu óüsn- i cemÀ l

∗ bkz. , Mehmet Çavuşoğlu, M. Ali Tanyeri, Hayretî Dîvânı, Edebiyat Fak. Yay., İstanbul, 1981, s. 230

Başlık: İ 48 Tîn Sûresi 4. Âyet: Biz insanı en güzel bir biçimde yarattık.

263

Riş t e - i òaù - ı ruòuñ yüz ine u rd ı t eke l i

5 Merd- i bì -maènÀ ne b i l sün söz in i BÀ lìnüñ

Ùarz - ı e rbÀb- ı muèÀyindür anuñ her àaze l i

Y 48 a , İ 45 a

185

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 Ge l ey zamÀne Òüsrev i tÀc- ı keyÀn ı g iy

Gün g ib i ze r úabÀ -y ı şeh- i kÀm-rÀn ı g iy

2 èÜryÀn ü pÀ -bürehnes i i señ t ece r rüdüñ

Rind o l úa lenderÀne ge l ik i c ihÀn ı g iy

3 Gün g ib i nÿ r ımuzla muóìù - i c ihÀn i señ

Bu ça rò - ı lÀceverd i vü hef t -ÀsmÀn ı g iy

4 NìsÀn deminde gü l -şene bÀ rÀn ıdur seóÀb

Vaú t - i ş i tÀda gör k i i çe rden n ihÀn ı g iy

5 BÀlì vücÿd- ı cÿd ı g iye r rÿó- ı pÀk o lup

Her ne muúadder i se ÒudÀdan sen an ı key

Y 48 a , İ 45 b

186

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

264

1 èAks- i yÀ r o ld ı deñ i z mÀ l ik i e şk èummÀn ı

äaç ınuñ uc la r ıdur göz le r imüñ müjgÀn ı

2 Deñeyü baúmaga b iñ cÀn v i re lüm d i r i se òa lú

Deñemege de mi degmez saña òa lúuñ cÀn ı

3 Òÿb k im aà l ad ı Yaèúÿb- ı d i l i f i rúa t i l e

Yÿsufa åÀnì o la yav ı ú ı l ay ın an ı

4 Úa t re le r dÀne- i l aè l o ld ı gözüm ik i enÀ r

TÀ o la ldan berü yÀúÿ t l ebüñ rümmÀn ı

5 BÀ l iyÀ renk v i r i cek lÀ l e le re naúş - ı bahÀ r

Úa t ı aç ıú boyad ı be rg- i gü l - i òandÀn ı

Y 48 b , İ 45 b

187

NAÔÌRE-İ BÁÚÌ ∗

FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lÀ tün FÀè i lün

1 Nev-bahÀ r i rd i aç ı l ey àonca verd- i t e r g ib i

Serve èarø - ı úÀmet i t şÀh- ı gü l - i aómer g ib i

2 Şeb- i çe rÀà èÀ l em-À rÀdur fü rÿà - ı cÀm- ı mey

∗ bkz. , Sabahattin Küçük, age, s. 411

Başlık: İ

265

Rÿşen i t sün bezmimüz mihr - i ø iyÀ-güs te r g ib i

3 KÀse - i meh mec l i s - i e f lÀki çoú devr ey leye

Bezme sÀúì ùoàmaya b i r úut lu gün sÀàar g ib i

4 Murà - ı ze r rìn-perdür encüm ãayd-gÀh- ı ça ròda

Mihr ü meh pervÀzì l e rdür ik i şÀhin le r g ib i

5 Öykinürseñ n 'o la ne rg i s -zÀ r - ı èa şúa BÀl iyÀ

äuda èaks- i çehre - i ze rd le nì lÿ fe r g ib i

Y 48 b , İ 45 b

188

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 N'ola bayrÀml ıú ola èÀş ıúa anuñ nÀm ı

Ay u gün ruò l a r ıdur òa lúuñ ik i bayrÀm ı

2 Çeşm-i bü lbü l g ib i d iksün eyÀ eh l - i naôar

YÀ re kemòÀ yaraşur naúş ı o la bÀdÀm ı

3 Á l l a r i l e ùonanur èìd- i bahÀ ruñ gü l idür

YÀsemen g ib i k i aú sÀye g iyer bayrÀm ı

4 N 'o la óüsn ine n işÀn o l sa l eb i ebrÿs ı

Çekdi t evú iè aña ùuà rÀ úaş ınuñ aókÀm ı

266

5 Kaèbe- i kÿy ın ı cÀn i l e ùavÀ f ey lemege

BÀ l iyÀ old ı ke fen mürde le rüñ ió rÀm ı

Y 48 b , İ 46 a

189

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Óaú TeèÀlÀ úu l ına şol gün i ú ı l sun rÿz ı

K i o la vaã l i l e he r rÿz ı dem- i nev- rÿz ı

2 O s ipÀhì güze l ine d ikemez se r -mÿze

İz i toz ından a lu r ö lçe r i r aúìb mÿz ı

3 Sÿé- i øan i tme r i cÀ idene Àb- ı tìàuñ

Teşne- i c i s r - i d i lüñ ãudadur ik i kÿz ı

4 B i r ùuz ek yarama ge l nÀn u nemek óaúú ı i çün

Cevr - i bì -óaddüñüñ Àh o l sun ne dad ı ùuz ı

5 BÀ l iyÀ ãanèa t - ı ş iè r iyede a l tundur işüñ

Ola l ı naôm i le eh l - i suòanuñ ze r -dÿz ı

Y 49 a , İ 46 a

190

267

NAÔÌRE-İ BÁÚÌ ∗

Mefèÿ lü MefÀèì lü MefÀèì lü Faèÿ lün

1 Òo şdur baş ımuñ Àhum i se Àb- ı hevÀs ı

Yaúd ı ben i göñü l d in i l en b i r y ıú ı l a s ı

2 Şemşì r i anuñ d i l g ib idür òa lú se r inde

Başdan ç ıúarur èÀş ıú ın ı i ş t e buras ı

3 ÕÀhid k i úaøÀ ey lemedi secde- i sehv in

Baş ına ge l i se rdür anuñ dünye úaøÀs ı

4 Yaraşd ı ze r ü zìver o sìmìn- tene ammÀ

Òa lòÀlınuñ eksük degü l ayaú dolamas ı

5 BÀlì seóer i oúumaàa bü lbü l - i şeydÀ

Ögre td i àaze l gü l -şen- i èaşúuñ şuèarÀs ı

Y 49 a , İ 46 a

191

Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lÀ tün Feè i lün

1 Göz i şÀhindür anuñ zü l f - i s iyeh püf te res i

Yaşum uà r ın baú ış ı i td i óarÀmì deres i

2 SÀde- rÿ l a rda ne yüz úara l ıà ıdur bu k im

∗ bkz., Sabahattin Küçük, age, s. 416

Başlık: İ

268

Òa lú o pì r o la ç ıúa di r saúa l ı aà ı ras ı

3 Yed- i beyøÀs ına úaras ın ı bu laşdurur i l

Olmasa pek o mehüñ ayd ın e l inde úaras ı

4 Başdan úapd ı ben i èaşúa hevÀ şeh-bÀz ı

O ld ı a lnumda úaşum nÀòun- ı miòne t be res i

5 Naúd- i cÀndur y ine BÀlì úo göñül bÀzÀ r ı

İdicek vaède- i f e rdÀ i l e bÿseñ v i res i

Y 49 a , İ 46 b

192

MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün MefÀèì lün

1 BahÀ r o ld ı donand ı eh l - i èaşúuñ verd - i zìbÀs ı

Ed i rne şehr inüñ eksük deg i ldür gü l donanmas ı

2 Güneş g ib i ùoàar he r günde b i r mihr - i c ihÀn-À rÀ

O lur he r ayda peydÀ bi r h i lÀ l - ebrÿs ı àaras ı

3 Ú ı l ı daú ı tda ú ı rú ya rdum èaceb ùÿ l - ı emel çekdüm

MiyÀn- ı zü l f - i d i l -dÀ ruñ bu l ınmaz uc ı o r t as ı

4 B ióÀ r - ı eşkümi pÀyÀne ge l seyr - i kenÀ r ey le

Gi rüp bu l ınmaz iy se rvüm bu èaşúuñ úaè r - ı de ryÀs ı

5 C ihÀn bü lbü l le r in se r -mes t - i èa şú i tmek i çün BÀ lì

Bugün bezm- i bahÀ ruñ tÀze gü ldür cÀm- ı ãahbÀs ı

269

Y 49 b , İ 46 b

193

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 BÀàuñ gü l i vü sünbül i se rv- i benef şes i

YÀ r i ge lü r d iyü úod ı l a r gözc i ne rg i s i

2 Ald ı òaber ãabÀdan vü döndi göz ey led i

Yaènì ge lür o göz le r i Àhÿ keseñ ses i

3 YÀ rüñ benefşe zü l f ine öykünmek i s temiş

Miskìnüñ o l imiş çemen iç inde sekmes i

4 BÀlì n ice òa lÀã ola úaplÀn- ı èaşúdan

Geçd i de rÿn- ı d i lden anuñ cÀna pençes i

Y 49 b , İ 46 b

194

Feè i lÀ tün MefÀè i lün Feè i lün

1 NÀ r - ı èaşú e td i ben semender i óay

LÀ -ce rem Àò i ru 'd -devÀ l l ikey

2 Õevú ı hep naàme- i semÀèìdür

270

Old ı b i r sÀz beñz lü Mevlevì ney

3 Gül - ruò ı v i rmedi bahÀ ra vücÿd

Bÿy- ı ezhÀ ra zü l f i d i r lÀ -şey

4 Gül müre devÀ o lu r sa n 'o la

Old ı t e lò olmaà ı l a nÀ f iè mey

5 Zemherìde ıãındı cÀn BÀlì

YÀ r ãovuú luà ı o ld ı ş idde t dey

Y 49 b , İ 47 a

195

Mefèÿ lü FÀè i lÀ tü MefÀèì lü FÀè i lün

1 B i r nev-èarÿs - ı tÀze yaúup sìne daà ın ı

Ö lçe rd i b ik r - i óüsn i e ren le r ocaà ın ı

2 Ley lì l eb ine meyl ide l i Úays nÀ-murÀd

äarúutd ı òay l i nÀ fe - i Ley lì ùuùaà ın ı

3 Baó r - i çemende òa lúa gü l i èarø idüp bahÀ r

Gös te rd i èande lìbe deñ izde úulaà ın ı

4 R indÀn - ı òaãm bÀdede b i l baà l am ış gö rüp

Ú ı rú yi rden i td i óarú ım ı ö ldüm úu şaà ın ı

5 Künc- i ãafÀda gÿşe-n işìn o ld ı BÀ lì k im

è İ r fÀn yüz inde seyr ide dünyÀ bucaà ın ı

271

Y 50 a , İ 47 a

SONUÇ

Çalışmamızla ulaştığımız sonuçları şöyle sıralayabiliriz:

1 . 16 . yüzy ı l g ib i , Divan Edeb iya t ı ’n ın en par lak zaman ın ı

yaşad ığ ı b i r dönemde ese r ve rmi ş o lan Bâ l î Çe leb i , d in î yönü

kuvve t l i b i r şa i r o la rak karş ım ıza ç ıkmaktad ı r .

2 . D ivan ındak i ş i i r l e rde a şk konusuna daha faz la ye r ve rmiş

o l an şa i r imiz , d in konusunu da ihmal e tmemiş t i r . Bâ l î , dünyan ın

geç ic i l iğ i , aşk şarab ı g ib i konu la r ı da iş l emi ş t i r .

3 . 16 . yüzy ı lda uzun b i r yaşam sürmü ş o lan ve haya t ı

hakk ında faz la b i lg i bu lunmayan Bâ l î , i lk önce İs tanbu l ’dak i

medrese le rde görev a lm ış , daha sonra da yaşam ın ın ge r i ka lan

k ısm ın ı sü rdürdüğü Edi rne’ye geçerek medrese le rde görev

a lm ış t ı r . Darü lhad i s müteve l l i s i o la rak görev in i i f â ederken ş i i r l e

t an ışan şa i r imiz , he r ne kadar b i rkaç ese r inden bahse t se de

e l imizde sadece d ivan ı mevcu t tu r .

4 . E l imizdek i ik i d ivan nüshas ı a ras ında , İs tanbu l

Ünivers i t e s i Nüshas ı ’ndak i 18 gaze l in eks ik o lmas ı d ış ında çok

c idd î f a rk la r bu lunmamaktad ı r .

5 . Bâl î , d i l ve üs lûp bak ım ından ince lend iğ inde başar ı l ı b i r

şa i r o la rak karş ım ıza ç ıkmaktad ı r . Gene l o la rak sade ve samimî

b i r d i l ku l l anm ış o l an şa i r imiz , bunun da e tk i s iy le dey imle r i

çok s ık ku l l anm ış t ı r . Bu , onu d iğer şa i r l e rden ay ı ran en öneml i

öze l l iğ id i r .

272

6 . Bâl î Çe leb i , he r ne kadar edeb iya t t a r ih inde hak e t t iğ i

ye r i a lamam ı ş da o l sa , edeb iya t t a r ih imizde ger i p lânda ka lm ış

b i r değer o la rak d ikka t çekmekted i r .

273

İNDEKS

èAcem : K5/8 , K18/7

Aómed : K4/13 , G113/5

274

èAlì : K11/3 , K14/2 , K19/4 , K19/5 , G35/1 ,

G146/3

èAnúÀ : K5/10 , K20/2 , G75/3 , G113/1

èArab : G9/5

èAùùÀ r : K4/14 , G76/2

èAzrÀ : K21/8

BaàdÀ t : G85/4

BedahşÀn: : G90/1

Bey tü ' l -Óaram : K12/15

Bi lÀ l - i Óabeş : K7/8

Bosnevì : G105/1

Cem : K19/19 , G13/4 , G72/5 , G86/4 , G118/1

Çìn : K5/15

DÀ rÀ : K15/9 , K19/19 , G113/3

Edi rne : G4/5 , G45/5 , G1 42/1 , G142/2 , G142/3 ,

G142/4 , G142/5 , G192/1

FerhÀd :G8/5 , G54/1 , G54/2 , G74/4 , G82/1 , G100/5 ,

G174/2 , G177/2

Ferìdÿn : K15/9

F ı reng i s tÀn : K13/16 , K19/1

Óabeş : G35/1 , G92/5

ÓÀúanì : K8/15

Óaúú : K3/1 , K4/5 , K6/3 , K6/4 , K8/3 , K10/17 ,

K13/15 , K14/19 , K15/12 , K16/7 , K17/1 ,

K17/2 , K17/5 , K17/9 , K21/19 , G16/4 ,

G47/5 , G101 /3 , G117/3 , G126/3 ,G152/5 ,

G189/1

Òa lì l : K1 /12

ÒÀver : K12/1 , K12/19 , K20/1 , G162/1

ÒayÀlì : G172/2

275

Óaydar : K12/14

Heş t -b ih iş t : G75/4

Ó ıø r : K1/2 , K4/12 , G103/4

Ó i cÀz : G69/4

Hind : K5/9

ÒudÀ : K1/11 , K4/12 , K4/13 , K5/34 , K6/5 ,

K6/25 , K7/11 , K11/19 , K11/21 ,

K13/20 , K14/1 ,

K14/19 , K15/2 , K17/6 , K21/1 , G83/5 ,

G152/3 , G181 /3 , G185 /5

Óüsey in Bayúara : K21/2

Óüsrev : K8/12 , G133/5 , G166/2 , G185/1

İdrìs : K9/4

èÌsÀ (bkz . èÌsì ) : K13/8 , G1/1 , G113/5

èÌsì (bkz . èÌsÀ ) : K21/15 , G48/1

İskender(bkz .S ikender ) : K8/2 , K8/14 , K12/2 , K12/12 , K20/2 ,

K21/9 , K21/12 , K21/16 , G64/2 , G128/5

İs lÀm : K12/15

İspanyÀ : K13/14

İs rÀ f i l : G121/2

Kaèbe : K7/7 , G32/2 , G69/4 , G117/1 , G117/3 ,

G117/4 , G117/5 , G118/4 , G127/5 , G188/5

ÚÀ f : K15/10 , K20/2 , G75/3 , G113/1

Úanber : K8/11 , G35/1

ÚÀ rÿn : K6/12

Úayàusuz AbdÀ l : G152/1

Úays(bkz . Mecnÿn) : G36/1 , G82/1 , G195/2

Kenèan : G131/3

Ú ıpçaà : G125/2

Ú ı tmì r : G81/5

276

Ki rÀmen KÀ t ibìn : G35/5

Ley lì : G18/3 , G36/1 , G152/2 , G195/2

LoúmÀn : G15/1 , G102/4

Maómÿd : K1/5 , G32/4

MÀçìn : G46/2

Manùıúu 'ù-ùayr : K4/14 , G20/4 , G76/2

Marmara : G149/2

MÀ -ve rÀü 'n -nehr : K21/12

MeèÀlì : G172/4

Mecnÿn (bkz . Úays ) : G18/3 , G54/1 , G54/2 , G74/4 , G80/3 ,

G121/5 , G152/2 ,

Mer iç : G17/5 , G75/1

Merve : G117/3

Mesìh (bkz . èÌsì) : G1/2

Mevlevì : G80/2 , G102/2 , G194/2

M ıã r : H14/2 , G77/3

MìnÀ : K15/1

MurÀd : K2/1 , K2/2 , K3/5 , K5/34 , K6/17 , K20/20

MÿsÀ : K1/13 , K4/12 , K4/14 ,

K17/5 ,K21/4 ,G159/1

Müse lmÀn : G145/1

Nì l : G77/3

Nÿó : K6/23 , K14/15 , K19/8 , G120/1

Oàuz : G56/5

OåmÀn : K5/3 , K6/5 , K11/17

èÖmer : K11/17 , K17/3

Rabb : G122/5

R ıêvÀn : G55/1

Rÿm : K9/6 , K19/17 , G69/4

Rÿmì : G105 /4

277

Rüs tem : K10/10

Se lìm : K3/5 , K7/18 , K8/14 , K19/14 ,K14/17 ,

K19/18

S ikender(bkz . İskender ) :K6/1 , K6/10 , G61/3 , G67/3 , G155/1

Sìmurà : K20/3

S i t anbÿ l : G26/2 , G50/1 , G85/4

Sü leymÀn : K3/5 , K4/14 , K6/8 , K15/10 , K15/11 ,

K15/12 , G53/3 , G76/2

ŞÀm : G69/4

Şì rìn : G8/5 , G166/2

Ş i rvÀn : K5/8

TÀ tÀ r : K5/15 , K6/9 , G125/2

ÙÿbÀ : G117/ , G145/5

Ùuna : K14/9

Tunca : K21/3 , G75/1

Uóud : K12/14

èUtÀ r id : K11/15 , K17/10 , G129/4

Sìmurà : K20/3

Ülker : K12/3

VÀm ıú : K21/8

Venedìk : K13/15

VisÀlì : G172/3

Yahÿdì : G105/5 ,

Yaèúÿb : G186/3

Yÿsuf : K14/2 , K21/10 , G35/2 , G39/5 , G5875 ,

G73/2 , G77/3 , G99/1 , G126/5 , G131/3

G131/4 , G141/5 , G144/4 , G159/4 , G160/1

G163/4 , G166/2 , G186/3

Yeècÿc : G67/3

YezdÀn : K6/1 , K15/16 , K20/20

278

279

TIPKI BASIM

280