1

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

SİVAS’IN İKİ YILI (6 NUMARALI SİVAS ŞER’İYYE

SİCİL DEFTERİ H.1214-1215/ M.1799-1800) TRANSKRİPSİYON VE DEĞERLENDİRME

Tezi Hazırlayan

Zafer ÖZDEMİR

Tezi Yöneten

Prof. Dr. Sebahattin SAMUR

İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı

İslam Tarihi Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi

Kasım 2010 KAYSERİ

i

ii

ÖNSÖZ

Milletlerin geleceğine yön veren hamleler yapmaları için geçmişlerinde neler

olduğunu bilmeleri çok önemlidir. Eğer bir toplumun geçmişiyle geleceği arasındaki

köprü sağlam değilse o toplum için bir gelecekten bahsetmek oldukça zordur. Osmanlı

devletini 600 yıl ayakta tutan gerçek, kendisi için servet niteliğindeki tarihine, milli ve

kültürel değerlerine verdiği önemde yatmaktadır.

Tarihini bilen bir millet tıpkı Osmanlı gibi kendi coğrafyasını pek tabi kendi

çizecektir. Geçmişini ve tarihini bilmekse ancak o döneme ait belgelere sahip olmakla

ve onları değerlendirmekle mümkündür. İşte tarihi kanıt niteliğindeki şer’iyye sicilleri

de, içinde oluştuğu dönemi aydınlatıcı ve bugüne katkısı olacak nitelikteki belgelerdir.

Böylelikle şer’iyye sicillerini çalışmanın, bahsettiğimiz anlamda önem arz ettiğini

düşünerek böyle bir çalışmanın içerisine girmeyi uygun buldum. Çünkü bu kaynaklar

birinci el kaynaklar olup o dönemin tarihine ışık tutacak nitelikteki çok önemli

belgelerdir.

Sivas vilâyetine ait toplam şer‘iye sicil defteri 65 adet olup orijinalleri Devlet

Arşivleri Genel Müdürlüğünde muhafaza edilmektedir. Milli Kütüphaneden mikrofilm

vasıtasıyla temin ettiğimiz 6 Numaralı Sivas şer‘iye sicili H.1214-1215(M.1799-1800)

tarihlerini kapsamaktadır. Sivas şer‘iye sicillerin büyük bir bölümü ise henüz transkribe

edilmemiştir.

Konumuza esas olan 6 Numaralı Sivas Sicil defterinin transkripsiyonuna

geçmeden önce Osmanlı Hukuk Sistemi ve şer‘iye sicilleri konusunda kısa bir bilgi

verdikten sonra; Sivas şer‘iye sicilleri hakkında bir değerlendirme yaptık. Daha sonra

metin transkripsiyonu hakkında bilgi vererek ikinci bölümde metin özetlerini sunduk.

Üçüncü bölümde ise; sicil defterindeki tarafımızca numaralandırılan 244 adet belgenin

transkripsiyonu yapıldı. Son bölümde ise; Sivas şehrinin kısa bir tarihçesi verilerek 6.

Numaralı Sivas Şer‘iye Sicil Defteri siyasi, sosyal, ekonomik ve dini açıdan

değerlendirmeye tabii tutuldu. Daha sonra Sivas’ın kaza, mahalle ve köylerinin isimleri

verilerek sonuç bölümüyle çalışmamız sonlandırıldı.

Osmanlı tarihi ve günümüz tarihçiliği açısından son derece büyük öneme sahip

olan siciller ve Sivas’a ait bu sicil defteri bugüne ışık tutacak bilgileri ihtiva ettiğine

iii

inanıyorum. Yapmış olduğum bu çalışma esnasında özverisiyle benden desteğini

esirgemeyen sevgili eşime, bana tez çalışmamda yardımcı olan hocalarım Sayın Ahmet

GÜL ve Sayın Prof. Dr. Sebahattin SAMUR’a teşekkür ediyorum.

Zafer ÖZDEMİR

Kayseri 2010

iv

SİVAS’IN İKİ YILI (6 NUMARALI SİVAS ŞER’İYYE SİCİL DEFTERİ

H.1214-1215/ M.1799-1800) TRANSKRİPSİYON VE DEĞERLENDİRME

Zafer ÖZDEMİR

ÖZET

Çalıştığımız dönem H. 1214–1215 / M. 1799–1800 yıllarına ait 6 numaralı Sivas

şer’iyye sicili’dir. Çalışmamızın başında Osmanlı Hukuk Sistemi ve şer’iyye sicillerinin

tanımı, ortaya çıkışı, tarihi gelişimi, şer‘iye sicillerinin önemi; Sivas şer‘iye sicilleri ve 6

numaralı Sivas şer‘iye sicilini ana hatlarıyla ele alarak izah etmeye çalıştık.

İncelemiş olduğum sicillâtdaki belgelerde genellikle merkezden kadıya hitaben

gelen fermân ve buyuruldularla Sivas ilinin imdâdiye, hazeriyye, ağnam, zehâyir ve

diğer vergilerinin toplanması ve irsâline ilişkin emirleri varlığını gördük. Bunun dışında

belgelerde görev tevcihleri, mâlikâne ve tımar tahsilâtları, tereke taksimi, mirâs, alacak-

verecek, evlenme akidleri vs. birçok belge türüne de rastlanmaktadır. Belgelerde Sivas

iline bağlı livalar, kazalar, nahiye ve köylerin ve bunların büyüklüklerinin yanında

ekonomik durumlarına dair ipuçlarına da şahit olduk.

Çalıstıgımız dönemde Sivas’da Müslümanlar ile gayr-i Müslim tebadan olan

Ermenilerin bir arada yasadıkları görülmüştür. Genelde alacak-verecek ve satışla ilgili

durumlarda gayr-ı Müslim tebaanın isimlerinin geçtiği görülmüştür. Bunun dışında

vergi toplamada bir çok esnaf grubundan insanında gayr-ı Müslim olduğu

anlaşılmaktadır. Gayr-ı Müslim-müslim arasında çok az sayıdaki da‘va dışında önemli

bir olayın olmadığı ve dini kimliği farklı olan insanların bir arada mutlu ve huzurlu

yaşadıkları da tarafımızca müşahede edilmiştir. Diğer taraftan incelediğimiz

belgelerden 212 adetinin Müslümanların birbirleriyle olan münasebetlerine ait

olması(fakat bu belgelerde gayr-ı Müslimleri de ilgilendiren vergi toplama ve bunun

ahaliye duyurulması gibi direkt ve dolaylı yoldan ilgilendiren konuların mevcut olması),

22 adetinin gayr-i Müslimlerin kendi aralarındaki meselelerine ait olması ve 10

tanesinin ise Müslim-gayr-i Müslim arasındaki anlaşmazlıklara ait olduğu görülmüştür.

v

Sicil defterine bakıldığında Sivas merkezindeki insanların geçim kaynağının

ticaret olduğu esnaf ve zanaatkarların varlığından anlaşılmaktadır. Bunun yanında tarım

faaliyetlerinin varlığından da söz edilmelidir.

Anahtar Kelimeler: Buyuruldu, görev tevcihi, satış, miras-tereke, vakıf,

evlenme akdi, menzil

vi

EVALUATION AND TRANSCRIPTION OF SİVAS’S TWO YEARS (NUMBER

6 SİVAS RELIGIOUS REGISTRY H.1214-1215/ M.1799-1800)

Zafer ÖZDEMİR

ABSTRACT

Studied term is the number 6 religious registy of Sivas in the years H. 1214–

1215 /M. 1799–1800. At the beginning of our study we tried to explain the emergence,

historical development, and importance of religious registry of Ottoman Juridical

System and religious registry by discussing Sivas religious registry and number 6 Sivas

religious registry with their base lines. Previously we have studied that most of these

registries were looked into. I found it useful to translate and evaluate the number 6

Sivas religious registry in the hope of setting light to today.

In the documents of registry that we have studied, we saw the presence of orders

about collection and dispatch of the imdâdiye, hazeriyye, ağnam, zehâyir and other

taxes which are usually come from the headquarters to be recorded. In addition to this,

we have come across to a lot of document types such as appointment, rental land,

limited time rental land revenues and inheritance, assets and liabilities, marriage

contracts. We also witnessed clues about livas, towns, townships and villages

economical conditions which are subsidiaries of Sivas besides their size.

It is seen in the period of our study that Muslims and non-Muslims who were

Armenian lived together. Generally it is seen that about the assets and liabilities

situations non-Muslims names were related. Apart from this it is understood that many

groups of tradesman were non-Muslim in respect to tax collection. It is also observed by

us that Muslims and non-Muslims whose religions were different lived together happily

an in peace except for a few lawsuits. On the other hand of the documents that we

studied 212 of them - in these documents there are some issues which concern non-

Muslims directly or indirectly which are about tax collection and announcing this to the

public - were related to the interactions among Muslims, 22 of them were about the

problems among non-Muslims and 10 of them were about the problems between

Muslims and non-Muslims. When looked at the registry it is understood that the means

of subsistence of the people who live in the centre of Sivas was trade when looked at the

vii

presence of tradesman and artesian. In addition to this the existence or agricultural

activity should be added.

Key Words: Imperial order, Appointment, Retail, Inheritance, Charitable

Foundation, Marriage Contract, Area

viii

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ....................................................................................................................... İİ

ÖZET.........................................................................................................................İV

ABSTRACT ..............................................................................................................Vİ

İÇİNDEKİLER......................................................................................................Vİİİ

KISALTMALAR ....................................................................................................... X

GİRİŞ .......................................................................................................................... 1

A. OSMANLI HUKUK SİSTEMİ ................................................................................ 1

1. ÖRFÎ HUKUK.......................................................................................................... 1

2. ŞER‘Î HUKUK......................................................................................................... 2

a. KADILIK MÜESSESESİ VE ŞER‘Î MAHKEMELERİN GÖREVLERİ .................. 2

b.ÇALIŞMA SİSTEMİ VE MAHKEME GÖREVLİLERİ............................................ 3

B. OSMANLI ŞER‘ÎYE SİCİLLERİ ............................................................................ 5

1. TANIMI VE TARİHİ GELİŞİMİ.............................................................................. 5

2. ŞER‘İYE SİCİLLERİNİN ÖNEMİ VE MUHTEVÂSI ............................................. 5

3. ŞER‘İYE SİCİLLERİNDE BELGE ÇEŞİTLERİ ...................................................... 6

a. USÛL-İ SAKK KAVRAMI : .................................................................................... 7

C. SİVAS ŞER‘İYE SİCİLLERİ................................................................................... 7

1. ŞER‘İYE SİCİLLERİNİN DURUMU....................................................................... 7

2. 6 NUMARALI SİVAS ŞER‘İYE SİCİLİ .................................................................. 8

a.BELGELERİN TÜRLERİNE GÖRE TASNİFİ ......................................................... 9

b.BELGELERİN KONULARINA GÖRE TASNİFİ................................................... 10

c.BELGELERİN MÜSLİM-GAYR-I MÜSLİM AÇISINDAN TASNİFİ.................... 12

D. METİN TRANSKRİPSİYONUNDA İZLENECEK METOD ................................ 12

I. BÖLÜM ................................................................................................................. 14

BELGE ÖZETLERİ.................................................................................................... 14

II. BÖLÜM................................................................................................................ 35

METİN TRANSKRİPSİYONNU ............................................................................... 35

III. BÖLÜM ............................................................................................................ 258

A. SİVAS’IN TARİHİ GELİŞİMİ VE OSMANLI İDARESİNDEKİ KONUMU ..... 259

B. 1799-1800 YILLARINDA SİVAS ....................................................................... 262

1. İDARİ DURUM ................................................................................................... 262

II. DİNİ DURUM ..................................................................................................... 265

ix

III. SOSYAL DURUM ............................................................................................. 266

IV. EKONOMİK DURUM ....................................................................................... 268

a. 1799-1800 YILLARINDA SİVAS’IN LİVA, KAZA, MAHALLE VE KÖYLERİ

................................................................................................................................. 270

SONUÇ.................................................................................................................... 272

KAYNAKÇA........................................................................................................... 274

EKLER.................................................................................................................... 275

x

KISALTMALAR

a.g.e. : Adı geçen eser

A.Ü.İ.F.D. : Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi

B. No : Belge numarası

H. : Hicri

M. : Miladi

S : Sayfa

C. : Cilt

vd. : ve digerleri

vs. : ve saire

1

GİRİŞ

A. OSMANLI HUKUK SİSTEMİ

Bilindiği üzere Osmanlı Devleti 600 yılı aşkın bir süre tarih sahnesinde yaşamını

devam ettirmiştir. Bu süre zarfında büyük bir imparatorluk kurarak, bir çok milleti

bünyesinde barış ve huzur içerisinde uzun yıllar yaşatmıştır. Bunu yaparken hiç

şüphesiz sınırları içerisindeki çeşitli tebaalara karşı tam bir adalet duygusu içerisinde

yaklaşarak devlet-millet bütünleşmesini uzun yıllar hâkim olduğu topraklarda

yaşatmıştır.

Osmanlı milletinin, devletine olan güveni de devletin adalet anlayışıyla tam bir

paralellik arzetmiştir. Millet, müslim olsun, gayr-ı müslim olsun mahkeme önünde ayırt

edilmemiş, haklıya hakkı teslim edilmiş, milletin devletine olan güveni bu sayede

artmıştır. Bu sebepledir ki, uzun yıllar bu imparatorluk varlığını devam ettirmiştir. Bu

kısa açıklamadan sonra Osmanlı hukuk sistemini kısaca tanımlarsak; genel olarak,

Osmanlı hukuku örfî ve şer‘î hukuk olmak üzere iki ana temel üzerine kuruludur. Şimdi

bunları kısaca tanıyalım.

1. Örfî Hukuk

Şer‘î hukuktan ayrı olarak cemiyetin hayrı için hükümdârın kendi irâdesine

dayanarak çıkardığı kanunlardır.1 Diğer bir tanımda ise; şer‘î hükümlerin tanıdığı

yaşama yetkisine ve içtihâd esâsına dayanılarak, özellikle mâli hukuk, toprak hukuku,

askerî ve idâre hukukuna ait hukuki düzenlemeler ve temelini örf-adetler, amme

maslahatı gibi tâlî kaynaklardan olan içtihâdi hükümlerdir.2 Aslında örfî hukuk devletin

1 Halil İnalcık; Osmanlı İmparatorluğunda Toplum ve Ekonomi, Eren Yay. İstanbul 1993, s.320. 2 Ahmet Akgündüz; Sâid Öztürk; 700. Yılında Bilinmeyen Osmanlı, OSAV, İstanbul 1999, s.368.

2

icrâ ve otoritesinin çıkarmış olduğu kanunlar ve uygulamalar neticesinde oluşan

hukuktur,3şeklinde tâbir edilebilir.

2. Şer‘î Hukuk

Osmanlı hukuk sisteminin temelini oluşturan ve kurulduğu tarihten son bulduğu

ana kadar hep önemini koruyan şer‘î hukuku; dini emir ve yasaklara göre kitap, sünnet

icmâ ve kıyas gibi şer‘î deliller vasıtasıyla, İslam müçtehitlerinin fıkıh kitaplarından

derledikleri hukuki hükümlerin4 günlük hayatta uygulanması şeklinde tanımlayabiliriz.

Şer‘î hukuk şer‘î mahkemelerde icrâ edilirdi. Şer‘î mahkemelere ise bizzat

padişahın berâtıyla atanan kadılar bakardı. Devleti kuran Osman Gazi’nin de ilk atadığı

görevli bir kadı olmuştur.5 Bu ve bundan sonraki birçok uygulama Osmanlı toplumunda

şer‘î hukuk, şer‘î mahkemeler ve kadıların idâre ve yargılamada birinci derecede rol

oymadığını göstermektedir. Devlet içerisinde öyle zamanlar olmuştur ki, bizzat

padişahlar dahi kadılar tarafından mahkemeye davet tarzında veya üzerlerindeki bir

dava neticesinde mahkemeye çağırılmışlar ve yargılanabilmişlerdir.

a. Kadılık Müessesesi ve Şer‘î Mahkemelerin Görevleri

Şer‘î mahkemelerde yargılama görevini ifa eden kadılar, bu makama ilmiye

sınıfı içerisinden padişahın berâtı neticesinde gelmekteydiler. İlmiye sınıfına ise gayr-ı

müslimler alınmazlardı. Onun için kadıların tamamı Müslüman olmak zorundaydılar.

Kadı olacak kişilerin tahsili, atanmaları ve terfîlerinde gelişmiş bir hiyerarşi mevcuttu.

Kadılar dereceleri itibarıyla çeşitli sınıflara ayrılıyorlardı. En yüksek derece

mevleviyet denilen kadılıklardı ki, bunların içerisinde Rumeli kadıaskerliği en yüksek

dereceydi. Onu Anadolu kadıaskerliği takip ederdi. Mevleviyet derecesinin ölçüsü

yevmî akçe ile ölçülürdü. Örneğin, 17. Yüzyılda Sivas eyâleti kadılığı yevmî 300 akçeli

mevleviyet derecesindeydi. Bundan sonraki dereceler ise; İstanbul kadılığı, Harameyn

3 T.Ekmeleddin İhsanoğlu; Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi, İslam Tarih,Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi, İstanbul 1994,C.I. s. 376. 4 Akgündüz;Sâid Öztürk;700. Yılında Bilinmeyen Osmanlı, OSAV,İstanbul 1999, s.368. 5 Ahmet Akgündüz; Şer‘iye Sicilleri, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yay, İstanbul 1988, C.I S.68.

3

mevleviyeti, Devriye mevleviyeti, pâye-i mücerrede sahipleri gelirdi. Kaza kadılıkları

bunlardan sonra gelen derecelerdi ki, onlarda kendi aralarında derecelere ayrılırlardı.6

Kadılar; şer‘î hükümleri icrâ edecekler, Hanefi mezhebinin sahîh olan

görüşlerini araştırıp bularak uygulayacaklardır. Şer‘îye sicillerini yazacaklar, veli veya

vâsisi olmayan küçükleri evlendirecekler, miras taksimi, yetim ve gâiblerin mallarını

muhafaza, vekil veya vâsi tayini veya azli, vakıf tescili ve muhasebesini kontrol,

evlenme akidlerini icrâ, vasiyetleri tenfîz kısaca bütün şer‘î meselelerde tasarruf

hakkına sahip olacaklardır. Ancak; memleketin nızâmı, vatandaşların korunması ve

gözetilmesi, devletin idâresi ile ilgili hususlarda haklarını öteki yetkililere bırakacaklar

ve kendilerine gelen bütün emir ve talimatları icrâ ile görevli olacaklarıdır.7

Yukarıda belirtildiği üzere, kadıların uymaları gereken kurallarında olduğu

açıktır. Karar verirken din, dil, renk ve ırk ayrımı gözetmeyerek, mahkemenin vakârına

uygun davranarak, davaları sırasına göre yürüterek gerektiğinde şahidûnun görüşüne

başvurarak ve en sonunda Hanefi mezhebinin görüşlerine dikkate alarak kendi

içtihadıyla karar vermeleri gerekmektedir.

Görüldüğü üzere kadıların idarede görev ve sorumluluk alanı oldukça geniş bir

yelpazededir. Fakat; bu kadar geniş olan yetkileri 19. Yüzyılın ilk çeyreğiyle birlikte

gittikçe daraltılmaya başlanmıştır. Kadılar artık tanzimatla birlikte belli davalara

bakabilmişlerdir.

b-Çalışma Sistemi ve Mahkeme Görevlileri

Kuruluş ve yükselme dönemlerinde şer’i mahkemelerin belli bir mekanı

olmayıp, olay mahalli veya herhangi bir mekanda toplanarak davalar sonuca bağlanırdı.

Fakat; daha sonraki asırlarda mahkemelere belli bir yer tesis edilmiştir. Kadılar

buralarda davalara bakmışlardır. Osmanlı mahkemelerinin çalışma sistemi ise davacının

herhangi bir sebebden dolayı mahkemeye müraacatı veya herhangi bir sözleşme, satış,

tereke, miras vb. meselelerin mahkemede kadı huzurunda ikrâr edilerek kaydının

6 Akgündüz; Şer‘iye Sicilleri, s.68-69. 7 Akgündüz; Şer‘iye Sicilleri, s.68.

4

tutulması suretiyle sonuca bağlanırdı. Elde edilen sonuç ise sicil dediğimiz defterlere

tarihi sırasına göre kaydedilirdi.

Mahkemelerde yargılama görevini kadı tek başına icrâ etmeyip ona birtakım

yardımcılarda yardım ediyordu. Bu görevlileri kısaca tanımak gerekirse;

a. Nâib: Kelime manası vekil anlamına gelmektedir. Kadıların görev yerlerine

gitmediği veya yerlerinde olmadığı durumlarda nâibler bu görevi icrâ ederlerdi. Nâibler

de kendi içerisinde kazâ, mevâli, arpalık ve diğer nâiblikler olmak üzere kısımlara

ayrılırlardı.

b. Muhzır: Şer‘î mahkemelerde kadının yardımcısı olan muhzırlarda

bulunurlardı. Bunların görevleri davalının veya davacının mahkeme huzuruna

getirilmelerini sağlamaktı.

c. Çavuşlar: Şer‘î mahkemelerden sâdır olan i‘lâmların icrâsının yerine

getirilmesinden sorumlu olan görevlilerdir. Kısaca mahkemenin verdiği kararın tatbik

edilmesini sağlarlardı.

d-Subaşı: Merkezde çavuşların yaptıkları görevleri taşradaki sancak, kazâ,

nâhiye ve köylerde subaşı denilen görevliler yürütürlerdi.

Mahkeme görevlileri olarak bunların dışında; celb ve tebliğ işlerinde görevli

mübâşirler, kadının ihtiyaç duyduğu zaman kendisine danışacağı-bu kişiler daha çok

şeyhulislamlar ve alanına göre uzman kişiler olurdu-müşâvirler, tarafların iddia,

savunma ve şahitlerin beyânlarını kayd altına alan kâtip ve hademeler, vefât eden bir

şahsın terekesini taksim eden ve bu iş de uzman olan kassâmlar, ve mahkeme esnâsında

şâhitlik yapan kişilerde mahkeme görevlileri arasında zikredilebilir.8

8 Akgündüz; Şer‘iye Sicilleri, s. 72-75

5

B. OSMANLI ŞER‘ÎYE SİCİLLERİ

1. Tanımı ve Tarihi Gelişimi

“Sicil” tâbiri okumak, kaydetmek ve karar vermek anlamına gelir. Terim olarak

ifâde ettiği anlam ise; İnsanlarla ilgili bütün hukukî olayları, kadıların verdikleri karar

suretlerini, hüccetleri ve yargıyı ilgilendiren çeşitli yazılı kaynakları ihtivâ eden

defterlere şer‘iye sicilleri (sicillât-ı şer‘iye) kadı defteri, mahkeme defterleri, zabt-ı

vakâyi sicilleri veya sicillât denir.9

Mahkemelerde tutulan kayıtların tarihi gelişimine bakıldığında bu uygulamanın

İslam tarihinin ilk dönemlerine kadar dayandığı görülür. Peygamber Efendimiz (s.a.v.)

ve dört halife zamanında taşraya gönderilen vâliler aynı zamanda buralarda kadılık

görevini de ifâ etmişlerdir.10

Osmanlı devleti ise, kuruluşundan itibâren kazâ usûlünü benimsemiş, kadıların

tayinleri ve yetiştirilmelerine büyük önem vermiştir. Daha sonraki yüzyıllarda kadıların

önemi iyice artmış, kadılar tanzimata kadar kadıaskerliğe bağlı iken bu asırla berâber

şeyhulislamlık makâmına bağlanmışlardır. Bu yüzyıldan cumhuriyet dönemine kadar

kadılık müessesesi ve şer‘iye sicilleri varlığını hep korumuştur. Yapılan araştırmalara

göre Osmanlı devletine ait 20.000 adetten fazla kadı sicil defteri buna paralel olarak da

500.000 sayfa sicilin varlığından bahsedilmektedir.

2. Şer‘iye Sicillerinin Önemi ve Muhtevâsı

Mahkeme tutanağı olarak bilinen şer‘iye sicilleri, Osmanlı toplumunun aynası

niteliğindedir. Osmanlı merkez ve taşra teşkilâtında yargılama gibi önemli bir görevi

üstlenen kadılar ve onların tuttukları kayıtlar, hiç şüphesiz o toplum ve devletin siyâsi,

sosyal, kültürel ve ekonomik hayatının nasıl şekillendiğini gösteren ve bize o tarihler

hakkında açıklayıcı bilgiler veren adetâ tarihi aydınlatan çok önemli belgelerdir.

Konunun daha net anlaşılmasını sağlamak amacıyla birkaç örnek vermek gerekirse;

herhangi bir kazada yapılan bir tereke taksimi veya miras meselesinden hareketle o

kazanın ve yaşayanlarının ekonomik ve sosyal statülerinin rahatlıkla anlaşılacağı

9 Akgündüz; Şer‘iye Sicilleri, s. 17 10 Münir Atalar; “Şer‘iye Mahkemelerine Dair Kısa Bir Tarihçe”, A,Ü,İ,F,D, Sayı 4. Ankara 1984. s.305

6

malumdur. Eyâlete gelen bir buyuruldu neticesinde toplanacak bir verginin ahali

tarafından ödenip ödenemeyeceği yine o bölgenin ekonomik yapısı hakkında bize bilgi

verecektir. Nitekim bu şekilde sicillâtlarda bir çok örnek vardır. Bizin incelediğimiz

Sivas şer‘iye sicilinde de bu gibi örnekler mevcuttur. Başka örnekler vermek gerekirse;

kadı veya herhangi bir yönetici ta’yinlerinin ne lüzum üzerine yapıldığı, yönetimde

zülm ve ta‘addinin var olup olmadığı o dönemin siyasi tarihi hakkında bize ipuçları

verecektir. Bu konuda daha birçok örnek verilebilir, fakat biz bu kadarıyla yetineceğiz.

Sicil muhtevâlarına da kısaca değinecek olursak; evlenme ve boşanma akidleri,

satış sözleşmeleri, miras meseleleri ve tereke taksimleri, sürgün ve azl edilmeler, görev

tevcihleri, çeşitli konulardaki merkezden gönderilen fermân ve buyuruldular, madenler

ve işletmeleri, iltizâm ve mâlikâne tevcihleri, kale, sûr ve saray ta’miratı, vakıflar vs.

daha bir çok konu sicil defterlerinin muhtevâlarından sayılabilir.

Tarih araştırmacıları için, Osmanlı devletinin diğer bir çok kaynağıyla berâber

şer‘iye sicilleri son derece önemli olup, tarihi gerçekleri ortaya çıkarması bakımından

gereklidir.

3. Şer‘iye Sicillerinde Belge Çeşitleri

Şer‘iye sicillerindeki belge çeşitlerine de kısaca göz atmak gerekirse; bunlardan

ilki ve sicillerde en çok yer tutanı hüccetlerdir. Hüccet, kadı hükmünü ihtivâ etmeyen,

taraflardan birinin ikrârını ve diğer tarafın bu ikrârı tasdikini havî bulunan ve üst

tarafında bunu düzenleyen kadının mühür ve imzasını taşıyan belgeye denir.11 Hüccetler

delil niteliği taşımaktadırlar. Vakfiyeler, evlenme akidleri, satış akidleri, görev tevcihi,

köle azadı, vâsi tayini vb. hüccetlere örnek gösterilebilir.

Bir diğer belge çeşidi ise; i‘lâmlardır. İ‘lâmlar şer‘î bir hükmü ve altında kadının

imza ve mührünü taşıyan yazılı belgeye denir.12 İ‘lâm belgesinde davacı ve iddiasının

ve davalının cevap ve davanın def‘i veya kabulünü gösterir. Borç, alacak-verecek,

evlenme ve boşanma i‘lâmları, iftirâ, yemîn teklifi, zinâ vs. i‘lâm örnekleridir.

11 Akgündüz; Şer‘iye Sicilleri, s. 21 12 Akgündüz; Şer‘iye Sicilleri, s.29

7

Bu belge çeşitleri dışında ise kadının kaleminden çıkıp, fakat; kadının kararını

ihtivâ etmeyen icrâ makamlarına durumun arzını bildiren ma‘ruzlar, yukarıda zikri

geçen hususlar dışında kadının bazı resmî yazışmaları- bu yazışmalar kendine rütbe

olarak denk veya daha aşağısına yazdığı-olan mürâseleler, başka makamlardan sâdır

olan fermân, buyuruldu, tezkere ve temassüklerde şer‘iye sicillerindeki belge

çeşitlerinden sayılırlar.

a. Usûl-i sakk kavramı :

Şer‘iye sicillerine ait defterlere kaydedilen belgeler belli bir usule göre

düzenlenmektedir. Örneğin bir i‘lâmda davalının ve davacının isimleri ve ikamet

ettikleri yerler, aralarında geçen anlaşmazlığın tesbiti ve tarafların itirâzları ve ispatları,

ve sonucun belgenin sonuna yazılması ve tarihin atılarak varsa şahitlerin yazılması

gerekir. Sonuçta kadılar kayıtları belli bir usule göre yaparlar ve bu usulün dışına

çıkamazlardı.

C-SİVAS ŞER‘İYE SİCİLLERİ

1. Şer‘iye Sicillerinin Durumu

Sivas şer‘iye sicilleri daha önce Sivas müzesinde muhafaza edilirken,

çalışacağımız sicil defterine ulaşmak istediğimizde sicillerin tamamının Ankara Milli

Kütüphanede muhafaza edildiğini ve biz de konumuza teşkil eden sicili buradan temin

ettiğimizi belirtelim. Fakat Milli Kütüphane yetkililerinin bize verdiği bilgiye göre

sicillerinin orijinallerinin Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğüne aktarıldığı oldu.

Milli Kütüphane yetkililerinden Sivas şer‘iye sicillerinin toplu kataloğunu

sorduğumuzda toplu katalogun bulunmadığını bize belirttiler. Orijinallerine de

ulaşamadığımız sicil defterlerinin şekil, yazı karakterleri, yazıların okunup okunamama

durumları vs. konularda yeterince bilgi sahibi olamadık. İlk defterin tarihinin H. 1191

(M.1777) , son defterin tarihinin ise H.1327 (M.1909) olduğunu müşahede ettik.13Sivas

şer‘iye sicil defterlerinin tamamı Milli Kütüphane ortamında uzmanlar tarafından

13 Akgündüz; Şer‘iye Sicilleri, s.209

8

Mikrofilm usulüyle sanal ortama aktarılmış olup, bizimde tezimizi bu şekilde fotokopi

yoluyla elde ettiğimizi belirtmemiz gerekir.

2. 6 NUMARALI SİVAS ŞER‘İYE SİCİLİ

Sivas şer‘iye sicillerinden olan 6 numaralı defter H.1214-1217 (M.1799-1803)

tarihleri arasındaki Sivas eyâletinde olan olayları içerisine almaktadır. Defterin tamamı

198 sayfadan oluşmakta olup, bizim konumuzu teşkil eden bölümü H.1214-1215

(M.1799-1800) yıllarını içine alan 131 sayfalık kısmıdır. Bu bölüm içerisinde bazı

sayfalar boş bırakılmıştır. Defter içerisinde yazılı olan belgeler numaralandırılmamış

olup numaralandırma tarafımızca yapılmıştır. Defterdeki sayfa numaraları ise Milli

kütüphane görevlileri tarafından verilmiştir. Belgeler yazılırken kronolojik olarak

yazılmamış olup defterde daha sonra gelen bir belgenin daha önceki bir tarihde takâbül

ettiği görülmüştür. Defter üzerinde rurûbet, nem ve fare yeniği gibi durumlar olmayıp

defter iyi muhafaza edilmiştir. Fakat bazı bölümlerde özellikle sayfa altlarında

mürekkeb lekeleri yazıları okunamaz hale getirmiştir. Defterin geneli itibarıyla yazı

karakteri rika olup bazen rika kırması yazılara da rastlanmaktadır. Defterdeki yazıların

% 95 i tek katibin elinden çıkmış olmakla berâber bazı belgeler farklı katipler tarafından

kaleme alınmıştır. Bunun dışında birkaç belgede yarım bırakılmış olup devam

ettirilmemiştir.

6 numaralı sicil defterinin muhtevasına şöyle bir göz atacak olursak; defterin

tarihinden de anlaşılacağı üzere Fransa’nın Mısır’ı istila etmesi dönemidir. 19. Yüzyılın

daha ilk yıllarında bu işgal sicil defterlerine direkt yansımıştır. Defterde işgal ve

sonucunda asker ve erzak sevki, ordu-yu hümâyunun çeşitli ihtiyaçları için ağnâm,

zehâyir, şa‘îr, dakîk, şütürân vb. ihtiyaçların tahsil edilmesi, bunların dışında imdâdiye

ve hazeriye gibi olağanüstü durumlarda toplanan vergilerin varlığı defterde geniş bir yer

tutar. Bu gibi ihtiyaçlar merkezden gelen fermân ve buyuruldularla ifâde edilmektedir.

Kadı ise bunun üzerine gerekli yerlere yazılar yazarak bu ihtiyaçların tedârik edilip

gelen tatarla gönderilmesinden sorumludur. Defterde bunun dışında tımar ve mâlikâne

tevcihlerine, vergi toplarken ahalinin zulme uğratılmamasına, maden ocakları ve

nakline, vakıflarla ilgili meselelere, alacak-verecek davalarına, nikah akidleri, görev

tevcihleri, müsâdere ve miras meselelerine, tereke defterlerine, menzillerle ilgili

meselelere vb. değişik konulara rastlanmaktadır.

9

1867 tarihli Divân-ı Ahkâm-ı Adliye nizâmnâmesine göre aile, miras, vakıf,

şahsa karşı işlenen suçlar ve cezalar gibi hukuk-i şer‘iye denilen davalar dışındaki

hususlar şer‘iye mahkemelerinin yetkilerinden çıkarılmıştır.14 1799-1800 tarihli 6

numaralı Sivas sicil defterini tercih etmemizdeki sebep ise yukarıdaki tarihten bir hayli

önce kaleme alınması ve defterin muhtevâsının oldukça geniş olmasıdır.

Sivas’ın iki yılını incelediğimiz M. 1799-1800 tarihli sicil defterinde kısmen de

1801 yılının ilk ayları mevcuttur. Bunu da ifâde etmekte fayda vardır. Yukarıda ifâde

ettiğimiz gibi defterdeki belgelere bizzat tarafımızdan belge numarası verilmiş olup

toplam 244 adet belge ortaya çıkmıştır. Verilen numaralar Ekler kısmında belgenin aslı

üzerinde de görülecektir.

Şimdi numaralandırdığımız belgeleri belge özetleri ve transkripsiyona geçmeden

önce türlerine, konularına ve Müslüman-gayr-ı Müslim belgeleri açısından bir tasnife

tabii tutalım.

a.Belgelerin Türlerine Göre Tasnifi

KONULAR BELGE NUMARALARI

HÜCCET

1,2,3,4,5,7,8,9,11,12,13,14,15,16,17,18,19,21,22,23,24,

26,27,29,30,33,36,41,42,43,45,46,48,51,52,55,56,57,58,

59,61,62,63,64,65,68,69,71,72,73,77,78,79,80,81,83,85,

88,89,93,97,102,103,104,106,107,108,109,110,111,113,

114,115,117,118,119,121,123,124,125,126,127,128,129

,131,132,137,138,139,140,141,142,147,151,152,153,15

5,156,157,158,164,165,166,167,169,170,173,174,176,1

78,179,180,181,182,184,185,187,188,189,194,198,203,

204,25,206,207,211,212,213,214,217,220,221,222,223,

224,225,226,227,228,229,231,232,233,235,237,239,240

,241,242,243,244.

14 Akgündüz; Şer‘iye Sicilleri,s.77

10

İ‘LÂM

25,28,34,76,82,90,168,200,210,

FERMÂN-

BUYURULDU

6,10,20,31,32,35,37,38,39,40,44,47,49,50,53,54,60,70,

75,84,86,87,91,92,94,95,96,98,99,105,112,116,120,122,

130,133,134,135,136,143,144,145,146,148,149,150,154

,159,162,163,171,172,175,177,183,186,190,191,195,

196,197,199,201,202,208,209,215,216,218,219,234,236

238.

TEMESSÜK 95,120,163,191.

MA‘RUZ 47,66,67,74,100,101,160,161,175,192,193,230.

KONULAR BELGE ADETİ YÜZDE(%)

HÜCCET 146 59,8

İ‘LÂM 9 3,7

FERMÂN-

BUYURULDU 73 30

TEMESSÜK 4 1,6

MA‘RUZ 12 5

TOPLAM 244 100

b.Belgelerin Konularına Göre Tasnifi

KONULAR BELGE NUMARALARI

Asker ve Erzak Sevki 35,49,53,103,118,136,139,159,171,172,183,184.

Alacak-Verecek 25,28,34,90,121,168,173,200,207,210.

Cizye Tahsili 60,146

Görev Tevcihi

18,23,38,40,51,70,71,80,94,95,109,114,117,149,150,154,

155,156,163,185,187,188,189,190,191,194,199,211,219,

220,222,224.

11

Maden Nakli 15,39,99,110.

Menziller 20,24,50,58,59,75,81,112,148,162,170,216.

Miras Meseleleri 3,41,72,76,79,88.

Müteferrik 2,5,14,56,57,63,82,85,108,113,124,127,128,140,165,167,

181,186,197,202,212,213,221,229,237,239,244.

Nikah Akidleri 1,9,13,16,26,141,142.

Ordu-yu Hümâyun

ta’yinâtları

(Ağnam,Zehâyir,Şütürân

vb.)

10,11,12,19,22,27,29,30,31,32,33,36,43,44,45,46,47,52,

65,86,89,104,105,107,119,122,123,125,126,130,135,138,

143,144,145,153,158,195,196,198,201,209,214,234.

Satış 8,48,62,73,102,111,115,137,151,152,174,178,203,205,

217,223,227,235,240,241,242,243.

Sürgün ve Azl 54,116,157.

Tereke 42,55,61,77,78,83,166.

Vakıflar 4,96,131,147,169,206,225,226,231,232,233.

Vergi Tahsili

(İmdâdiye,Hazeriye,

Sâlyane,Tımar,Malikâne)

17,21,37,67,68,69,87,92,106,120,129,132,133,134,160,

161,179,180,182,204,218,228,236,238.

Vergiden Muafiyet 6,7,66,74,175,192,193,208,230.

Vergide Ahaliye Zülm 100,101,215.

Müsâdere 64,84,91,93,97,98,135,164,176,177.

KONULAR BELGE ADETİ YÜZDE(%)

Asker ve Erzak Sevki 12 5

Alacak-Verecek 10 4,09

Cizye Tahsili 2 0,81

Görev Tevcihi 32 13,11

Maden Nakli 4 1,62

Menziller 12 5

Miras Meseleleri 6 2,44

Müteferrik 27 11,05

Nikah Akidleri 7 2,86

12

Ordu-yu Hümâyun

ta’yinâtları

(Ağnam,Zehâyir,Şütürân

vb.)

43 17,60

Satış 22 9

Sürgün ve Azl 3 1,22

Tereke 7 2,86

Vakıflar 11 4,50

Vergi Tahsili

(İmdâdiye,Hazeriye,

Sâlyane,Tımar,Malikâne)

24 9,83

Vergiden Muafiyet 9 3,7

Vergide Ahaliye Zülm 3 1,22

Müsâdere 10 4,09

Toplam 244 100

c.Belgelerin Müslim-Gayr-ı Müslim Açısından Tasnifi

KONULAR BELGE ADETİ YÜZDE(%)

Müslim 212 86,90

Gayr-ı Müslim 22 9,01

Müslim-Gayr-ı Müslim 10 4.09

D-METİN TRANSKRİPSİYONUNDA İZLENECEK METOD

H. 1214–1215 yıllarında 6. Numaralı Sivas Şer‘iye Sicil defterindeki belgeleri yukarıda

değindiğimiz üzere numaralandırılmış olup bunun neticesinde 244 adet belge ortaya

çıkmıştır. Defter mikro film vasıtasıyla fotokopiye aktarıldığı için defterin aslına

nazaran noktalamalarda ve harekelerde ufak tefek hatalar olabilmektedir. Bu da doğal

olarak çevirimize yansıyabilmektedir.Fakat buna benzer hataları en aza indirmek için

olağanüstü bir gayreti de gösterdik.

Bunların dışında defterde okunamayan kelimeler (…) simgesiyle, yazıların bozuk

olmasından veya mürekkep lekelerinden okunamayan yerleri (bozuk) şeklinde,

13

okunduğu halde şüpheli kelimeleri (?) simgesiyle, metinde geçen hemzeleri

(‘)simgesiyle, ‘ayın harfinin bulunduğu yerleri (‘)simgesiyle, uzatma ve inceltmeleri ise

(^) simgesiyle gösterdik. Belgelerde Arapça olan Hicrî tarihlerin milâdi karşılıkları

parantez içinde gösterilmiştir. Belgelerin baş taraflarına belge numarası siyah puntoyla

verilmiş olup, sicil defterindeki sayfalar arası geçişleri belirtmek maksadıyla parantez

içerisinde sayfa numarası belirtilmiştir.

14

I. BÖLÜM

BELGE ÖZETLERİ

1. Akkuzulu karyesinden Esmine bint. Habib ile Seyyid Süleyman bin.

Osman’ın nikah akidlerine dair.

2. Temürcilerardı mahallesinden İstefan veledi Bagos’un kaza sonucu duvardan

düşüb başının mecrûh olmasının vâlidesi tarafından dava ve nıza’ edilmemesine dair.

3. Sığır Canbazından Seyyid Hüseyin Ağanın vârisleri arasındaki davanın

sonuçlandığına dair.

4. Şebinkarahisarından (…) kazasına bağlı Meseh nahiyesindeki Kara Yakup

evkâfına Seyyid Ali Ağanın vekil nasb olunduğuna dair.

5. Sivas kadısının cizyeden aldığı mikdar ve masrafı gösterir belgeye dair.

6. Sarı Şeyh mahallesinden daha önce toplanan verginin üzerinden bir vergi

toplanması sonucu ahâlinin perişân olması, bunun üzerine çıkan buyurulduyla sâbıkına

nazaran toplanmasına dair.

7. Sivas valisinin Sarı Şeyh mahallesi üzerindeki önceye nazaran fazla alınan

verginin sâbıkına nazaran toplanmasına dair emri.

8. Kenisa mahallesinden Sirbon bint. Agob’un aynı mahalleden Artin ve

karındaşı Eğya’ya kış evi, kiracı damı, fevkâni ve tahtı oda, eşçâr-ı müsmire ve gayr-ı

müsmireli bağçeyi iki yüz seksen guruşa sattığına dair.

9. Salı Hakkılı Mehmed’in kızı Arzu ile Sabah Hammamı İbrahim oğlu

Abdullah’ın on yedi bin akçe ile nikahlarının kıyıldığına dair.

10. Sivas eyâletinden ordu-yu hümâyuna lahm ta’yinatı içün bin re’s ağnâmın

tahsiline dair.

11. Mezkur ganemin Şâm-ı şerif tarîkine irsâline dair.

12. Ganem tahsili içün sadrazam tatarlarından Bekir Ağa yediyle gelen emr-i

âlinin vüsûlünü bildirir belgeye dair.

15

13. Şems Ferrâş mahallesinden Hüsne bint. Halil ile Şâm ahâlisinden Hacı Ömer

bin. Musa’nın nikah akdi ile Tokmak mahallesinden Marziye bint. Hüseyin ile Hasan

bin. Feyzullah’ın nikah akidlerine dair.

14. Sivas ve Bozok tarafına giden evrâk değerini gösterir belgeye dair.

15. Sivas, Yıldızeli, Hafik ve Sivas ilinin nuhâs nakliye bedellerinin dağılımına

dair.

16. (…)Beyinin kızı Ahraz Kezban ile Tahir Ali bin. Abdurrahman’ın nikah

akdine dair.

17. Sivas eyâletinin tımar erbâbının akçe bedellerinin silâhşörân-ı hassa

Mehmed Beğ’e teslimi, bunun duşında diğer bir takım gelirlerin teslimi ve zikredilen

mebâliğa içün verilen altunu gösterir belgeye dair.

18. Sivas kazasının umûr-i şer’iyesinin 1213 Zilhiccesinden itibâren Mevlânâ

Cerûmi-zâde Abdurrahman Efendiye tevciye olunduğuna dair.

19. Sene-i mubârekede ganem mübâya‘ası fermânı mucibince bin re’s ağnâmın

Sivas kazalarına taksimine dair.

20. Şâm-ı şerif cânibinde bulunan menâziller ve Erkâli menzilinde bozulan

nizamın takrardan sağlanması içün, Sivas eyâletinden on bin guruş imdâdiyenin taleb

edilmesine dair.

21. Erkâli menzili imdâdiyesi içün Sivas sancağından müretteb on bin guruş

imdâdiyenin Sivas kazalarına taksim ve tevzi’ini gösterir belgeye dair.

22. Sivas eyâletinden ordu-yu hümâyuna lahm ta’yinâtı içün çıkarılan emr

neticesinde ağnâmın beherinin dörder guruşdan, dört yüz mekâri-şütürânın beherinin ise

yüz yetmiş beş guruşdan, ayrıca mübâşire hizmet bedelide dahil olmak üzere toplam

yekûnün Sivas kazalarına imdâd-ı hazeriyye üzere tevzi’i ve taksimine dair.

23. Kelmuğad kazasının nâibik görevinin 1213 Receb gurresinden itibaren

Osman Efendiye tevciye olunduğununa dair.

24. 1213 Zilhiccesinin ortasından itibaren bir sene Sivas menzilhânesini murûr

ve ubûr iden ulakların düzeni, Tokad ve Deliklitaş tarafına isâl eyleyüb, Divriği tarafına

bârkir vermemek içün Hasan Yüzbaşının otuz dört bin guruşa menzilci nasb ve ta’yin

edildiğine dair.

25. Gavralı Deli makdisi Serkez’in değirmen ortağı Şirvan oğlu Kabril’in

kendisine aid olan altı kile zâhireyi vermemesi üzerine açtığı davada, davalının ısbatıyla

davadan men‘ olunduğuna dair.

16

26. Hamurkesen mahallesinden Seyyid Muhammed Ağanın hizmetkârı Hasan

bin. Ali ile Bahtiyar Bostanından Fatma bint. Ahmed’in neseben kız karındaşı

Hüsne’nin tevzîcine izin verildiğine dair.

27. Sene-i mubârekede França keferesi üzerine ordu-yu hümâyundan istihdâm

olunmak içün matlub buyurulan mekâri-şütürân, ağnâm ve hizmet bedellerinin Sivas

iline isâbet edeninin hesabı ve yukûnün nısfının esnafa tevzi’i ve taksimine dair.

28. Şıracı Osman’ın, Taşgon bint. Sekon zevcinden otuz beş guruş alacağını

taleb etmesi üzerine Taşgon bint. Sekon’un isbattan aczi üzerine ma’a rızâdan men’

olunduğuna dair.

29. Sene-i mubârekede França keferesi üzerine ordu-yu hümâyunda istihdâm

olunmak içün matlub buyurulan mekâri-şütürân, ağnâm ve hizmet bedellerinin Sivas

iline isâbet edeninin hesabı ve yekunün nısfının mahallâta tevzi’i ve taksimine dair.

30. Sene-i mubârekede ordu-yu hümâyunda istihdâm olunmak içün matlub

buyurulan mekâri-şütürân ve hizmet bedellerinin Hafik nâhiyesine isâbet eden ve Erkâli

menzili imdâdından yine nâhiyeye isâbet eden yekunün hesabı (Belge devam

ettirilmemiştir.) França keferesi üzerine sefer tertibinden ötürü ordu-yu hümâyunda

istihdâm olunan mekâri-şütürândan Sivas iline isâbet edenlerin tahsiline dair.

31. Ordu-yu hümâyun lâzımesi içün Sivas eyâletine tabî Zile, Mecidözü ve sâir

taraflardan yirmi bin kile dakîk ve elli bin kile şa‘ir tertibi, dakîkin beher kilesi dörder

guruşdan, şa‘irin beher kilesi ise doksan paradan alınıp Sivas’da toplanarak ordu-yu

hümâyuna irsâline dair.

32. Sivas eyâletine gönderilen fermânla ordu-yu hümâyun ta’yinâtlarının

karşılanması ve asâkirin doyurulması içün Sivas eyâletinden kırk nefer hamurkâr ve

pişüricinin talebi ve serian ordu-yu hümâyuna irsâline dair.

33. Sene-i mubârekede ordu-yu hümâyundan istihdâm olunmak içün matlub

buyurulan mekâri-şütürân ve hizmet bedellerinin Hafik nâhiyesine isâbet eden ve Erkâli

menzil imdâdından yine nâhiyeye isâbet eden yekûnün (devam ettirilmemiiştir. Belge

30 da olduğu gibi.)

34. Bakırcı Seyyid Hüseyin bin. Ahmed’in Mütevelli-zâde Seyyid Abdullah

müvâcehesinde, belgede adı geçen zımmîlere kefâleti olan kırk guruşu taleb etmesi

üzerine mezkur Seyyid Abdullah’ın bu bedeli ödediğini isbat etmesi üzerine Bakırcı

Seyyid Hüseyin Ağanın da‘vadan men‘ olunduğuna dair.

17

35. Sivas ve civârında vaki‘ kazalardan yedi yüz elli nefer sipah serdengeçdinin

tahrîri ve tamamının acil ve seri bir şekilde Şâm-ı şerif cânibine irsâline dair.

36. Sene-i mubârekede ordu-yu hümâyundan istihdâm olunmak içün matlub

buyurulan mekâri-şütürân ve diğer hizmet bedellerinin Hafik nâhiyesine isâbet eden ve

Erkâli menzil imdâdından nâhiyeye isâbet eden mebâliğin nâhiye karyelerine tevzi‘i ve

taksimine dair.

37. Mısır istilâsı sonucu Fransa keferesi üzerine sefer ta’yini neticesinde ordu-yu

hümâyun lâzımesi içün Sivas eyâleti dahilindeki kazalardan otuz üç bin guruş imdâd-ı

seferiyyenin tahsili ve irsâline dair.

38. Ordu-yu hümâyun ve sâir levâzımâtını tanzîm edüb icâb eden bahanın kabu

kethüdâsı Seyyid Mehmed tarafından kabzına me’mur ta’yin edildiğine dair

mütesellime hitâben buyuruldu.

39. Ergâni ma‘deninde ne mikdâr nuhâs var ise bir an önce Tokad’a oradan

Samsun iskelesiyle Deraliyeme irsâli ve nakl işleminde yeteri kadar şütürân ve

hayvânâtın tamin edilmesine dair.

40. Sivas valisi Receb Paşa’nın Mısır cânibine me’mur olmasına binâen, Zaralı-

zâde Seyyid Lütfüllah’ın mütesellim olduğuna dair.

41. Kuyumcu Balbal oğlu İstefan’ın miras içün aldığı menzil hüceetine dair.

42. Küçük Minâre mahallesinden Kerîme bint. Osman nâm hatunun tereke

deferine dair.

43. Sene-i mubârekede sefer-i hümâyundaki asâkirin ta’yinâtı içün daha önce

belirtilen (Belge 31) yirmi bin kile dakîk ve elli bin kile şa‘irin ve diğer masrafların

Sivas’daki elviye ve kazalara taksimine dair.

44. Sefer-i hümâyun tatbikinden ötürü ordu-yu hümâyun lâzımesi içün yetmiş

bin kile İslambôli dakîk ve şa‘ir, bin re’s ağnâm ile dört yüz mekâri-şütürân ayrıca

Erkâli menzili içün on bin guruş imdâdiyenin ve yukarıda belirtilen mahsülün yğmur

azlığı sebebiyle yirmi bin kile dakîk ve elli bin kile şa’ir olarak tartib edilib, bu yükü

taşıyacak yatari kadar şütürânında tertibi ve Şâm-ı şerif cânibine belirlenen bedel ile

irsâline dair.

45. Yukarıda belirlenen zehâyirin bedelinin isti’câli hâvi olduğunun kadı ve

mütesellime bildirildiğine dair.

46. Şütürân ve ağnâm bedelinin bâkâyasının isti‘câlini hâvi 1214 senesi

şa’banının yirmi üçüncü günü Enderun Ağası yediyle emr-i alî.

18

47. Ordu-yu hümâyun lâzımesi içün daha önce matlub olunan dört yüz mekâri-

şütürân ve bin re’s ağnâmın Sivas ve ahâlilerinin edâ ve tedârik edemeyeceklerini

bildirmeleri üzerine, bedellerinin otuz dört bin guruş olarak toplanıp irsâline dair.

48. Akdeğirmenden Karabet veledi Babil’in bir bab kış evini Banik veledi

Tavbet’e yüz altmış guruşa sattığına dair.

49. Daha önce (Belge 35) Sivas ve civârındaki kazalardan yedi yüz elli nefer

sipah serdengeçdisinin matlub edildiği; ancak ordu-yu hümâyuna katılmadıkları

sebebiyle bundan sonra zikri geçen neferin nısfının tenzîl ve nısfının ise tahrîr ve

ihrâcına dair.

50. Sivas eyâletindeki Hasan Bezrik ve Hasan Celil ve ma’lümü’l-esâmî

manzillerin nizamlarının bozulduğuna, bu menzillerin menzilcilerinin bârkirlerinin

tecâvüzlerinin bir an önce önlenmesi ve ortaya çıkan hasarın tecâvüz edenlere

ödetilmesi, Kangal ve Deliklitaş ve Sivas’ın nizâma sokulmasına dair.

51. Sivas, Sivas ili, Hân-ı cedîd, Behramşâh ve nevâhilerinin üzerine Ken’ân-

zâde Seyyid Ali’nin kethüdâyeri ta’yin edildiğine dair.

52. Sene-i mubârekede ordu-yu hümâyunda istihdâm olunmak matlub olunan

şütürân ve ağnâmın bedellerinin kesin olduğu ve bin guruş diğer hizmetlerle berâber

yekûnün Sivas kazalarına taksimine dair.

53. Fransa’nın Mısır’ı işgâli üzerine Mısr-ı Kahire cânibindeki Korfo kal‘ası ve

civar kal‘aların mürettebât ve silahlar yetiştirilmesi ve bu kal‘aların fethi hususu ve

donanma emrine dair.

54. Sivas ve civârında Paşa Efendi, Hacı Tahir Efendi ve Hatip-zâde Hüseyin

Efendinin mübâya‘a ve sâir mürettebât-ı seferiyyenin te’hirine sebeb olmalarından ötürü

Samsun kal‘a sına sürülmelerine dair.

55. Gökmedrese mahallesinden Hamza Yaşar’ın zevcesi Emine bint.

Abdullah’ın tereke defterine dair.

56. Deve, ganem, dakîk ve şa‘irin kabzına görevlendirilen Abdullatif Ağanın

ta’amiyesi bedeline dair.

57. Abdullatif Ağanın ta’amiyesinin ihâtâ etmemesinden ötürü Dizdâr İbrahim

Ağa ile beher yevm on üç guruşa mukâvele olunduğuna dair.

58. Erkâli menzili mâdesi içün tahsile me’mur Haseki Halil Ağanın ta‘amiye

bedeline dair.

19

59. Abdullatif Ağanın ta‘amiyesinin beher yevm on üç guruşdan Vardar Ağaya

mürâsele verilmesine dair.

60. Sivas ve tevabi‘i kalemi cizyesinden, Kayseri, Bozok ve sâir taraflara teaddi

ve fecr neticesinde yerleşen ehl-i zimmet re’ayalarına oranın cizyedârı tarafından evrâk

verülmeyüb, kâr-ı kesb içün gidenlere evrâk verilmesine dair.

61. Abdulkerim mahallesinden Kürt Ali’nin tereke defterine dair.

62. Akdeğirmenden Temürci Banik’in bir bab kış evi, bir bab fevkâni oda, tahtı

sekü, bir mikdâr bostan, iki göz anbar ve nısfı derûnunda müşterek ma’i câriyi dört yüz

guruşa Derzi Mosis ve karındaşı Markos zımmîye iştirâ eylediğine dair.

63. Sâlyaneye idhâl olmayan mürâsele ile alınan mebâliğden geriye kalan

meblâların tek tek zikredilmesine dair.

64. Müteveffâ Hasan Yüzbaşının mâl-i menzilden teslim olan meblâğ defterine

dair.

65. Sene-i mubârekede asâkirin ta’yinâtları, menzil nizâmı, deve ve ganem

mübâya‘ası vs. mesârifin yekünunün esnaf taifeisne taksimine dair.

66. Yeniköylülerin perişânyetlerine binâen üzerlerindeki tekâlifin kendilerinden

muaf tutulmasına dair.

67. Ece mahallesinin arz-u hâline binâen Sivas mütesellimi tarafından

tahmillerine göre sâlyane tarh edilmesine dair.

68. 1214 Cemâziyelahir gurrresinden tevzi’i olunan sâlyane ve hizmet-i

mesârifin Sivas mahallâtına taksimine dair.

69. 1214 Cemâziyelahir gurresinden Hafik nâhiyesine tevzi‘i olunan sâlyane ve

zehâyir bedelinden, bazı karyelere zam, bazılarına mürâbaha ve hizmet-i mesârifin

nâhiye kurâlarına tevzi‘i ve taksimine dair.

70. 1214 Cemâziyelahir gurresinden Sivas kazasının umûr-i şer‘iyesi Mevlânâ

Kemîşü’ş-şeyh Ömer Efendiye tevciye olunduğuna dair.

71. Sivas, Sivas ili, Hân-ı cedîd, Behremşah ve tevâbi‘i nevâhilerinden

kethüdâyeri olan Ali Ahmed-i Sivâsinin azl edilip yerine Zaralı-zâde el-Hac Mehmed

Beğ’in kethüdâyeri ta’yin edildiğine dair.

72. Hoca Beğden Ali Ağanın kızı Zülfi, müteveffâ Ali Ağa ve anasından intikal

eden gerek defter-i kassâm gerek haric emsâlin değeri yüz altmış beş guruş ve daha

sonra altmış guruşu karındaşı Seyyid Mehmed’den aldığının takrîrine dair.

20

73. Baldır Bazarından Markos veledi Agob’un bir bab fevkâni oda, tahtı havlu

ve bir bab kış evini Karabet veledi Babil’e yüz seksen guruşa sattığına dair.

74. Sivas mütesellimi Lütfullah Ağanın Apardı karyesi ahâlilerinin

perişâniyetlerine hâvi yardım ve fukârayı himâyeye alınmasının Sivas Miralay’ına

bildirilmesine dair.

75. Bağdat’tan Üsküdar’a mürûr ubûr eden tatarların altışar vukıyye olarak iki

yükten ziyâde menzil verülmeyüb, menzillerin nizâmının sağlanmasına dair.

76. Kenisa mahallesinden iken hâlik olan Ağabin’in zevcesi Sirbon tarafından,

mesfurun karındaşları Babil ve Mihayel’in terekede haklarının olmadığı ve otuz dokuz

guruşu mesfure Sirbon’a ödemelerine dair.

77. Şems-i Ferrâş mahallesinden Hacı Abdullah Ağanın tereke defterine dair.

78. Kenisa mahallesinden Abraham veledi Biraos nâm hâlikin tereke defterine

dair.

79. Kenisa mahallesinden hâlik olan Abraham’ın kızları Mâniye, İhsâpert ve

Menân’ın analarının babaları Ohannis’i vâsi ta’yin eylemelerine dair.

80. Ken’an-zâde Seyyid Ali’nin Sivas, Sivas ili, Yıldızeli, Hân-ı cedîd,

Behramşah ve tevâbi‘ilere kethüdâyeri nasb ve ta’yin edildiğine dair.

81. 1214 Receb gurresinden Sivas menzilhânesinin mâhiye üçretinin yeniden

belirlenib mukâvele olunmasına dair.

82. Zilkâr mahallesi sâkinlerinden Mehmed Beğin oğlunun Hacı Murtaza Ağa

tarafından öldürülmesi üzerine maktülün kızlarına Hacı Murtaza Ağanın kan diyeti

olarak ödediklerine dair.

83. Şems-i Ferrâş mahallesinden Fatma bint. Hüseyin Ağanın tereke defterine

dair.

84. Erzurum valisi merhûm Seyyid Ahmed Paşanın muhallefâtının zabtına dair.

85. Hâlâ Sivas mütesellimi Zaralı-zâde Seyyid Lütfullah Beğin Silahşörân-ı

hassâ defterine kayd edilmesine dair.

86. Merdesli aşiretinin ağnâm bahası ile şa‘ir ve dakîk bedelinden arta kalanın

tahsiline dair.

87. 1214 senesi Sivas re’ayasının zecriyye bedelinin yüz elli guruşa maktu‘

emrine dair.

88. Üryân-ı Müslim mahallesinden iken sefer-i hümâyundan fevt olan Berber-

zâde çırağı İbrahim’e zevcesi Sâniye Hatunun vesâyet etmesine dair.

21

89. Sivas dahilinde olan elviye kazalarının mübâya‘a-i ağnâm, zehâyir ve

şütürân bedellerinin Sivas mütesellimi ve Enderun Serçavuşu tarafından teslimine dair.

90. Tunus kazasının Behâr özünden Seyyid Abdullah’ın Bingöl karyesinden Deli

Ohan’a kısrak alışverişi sebebiyle açtığı da’vanın Abdullah’ın aleyhine men‘

olunduğuna dair.

91. Erzurum valisi merhûm Seyyid Ahmed Paşa muhallefâtından zevcesi Hadice

Sultan’ın yüz on beş bin guruş ve mücevherâtın hakkı olmasına binâen zikri gecen

mebâliğin Hadice Sultan’a edâsına dair.

92. Sivas valisi Receb Paşanın mâlikâneleri olan Zara, Yarhisar ve Tuzlacık

mukata‘alarının 1212 senesi sonunda oluşan beş bin iki yüz dokuz guruşun Sivas

valiliği ‘aidâtından bir an önce tahsili ve hâzine-i âmireye teslimi hususuna dair.

93. Erzurum valisi merhûm Seyyid Ahmed Paşanın Sivas’daki konağında

bulunan muhallefâtının müsâderesine dair.

94. Artukâbad kazasının Seles nâm karyesinin imâmı olan Seyyid Şeyh Receb’in

göreve lâyık olmamasından ötürü def‘ edülüb yerine Seyyid Şeyh Abdullah ve Ahmed

adlı kişilerin imâm ve hatib olarak görevlendirilmelerine dair.

95. Erba‘a kazasının Battalpaşa-zâde Tayyâr Seyyid Mehmed Beğ ve dâmadı

Hasan Beğe senevîsi toplamında on yedi bin beş yüz guruşa mâlikâne olarak verildiğine

dair.

96. Erzurum valisi merhûm sâbık Seyyid Ahmed Paşaya aid Sivas’daki

boyahâne, hamam ve konâğın vakf edildiğine dair.

97. Erzurum valisi Seyyid Ahmed Paşanın Sivas’daki konâğında bulunan ve

oğlu Alaaddin ve kerîmelerinin eşyalarının takrâr kendilerine iade edildiğine dair.

98. Erzurum valisi merhûm Seyyid Ahmed Paşanın Sivas’daki konâğında

mâlikâne ‘ahdelerinden mevcud olan hınta, şa‘ir ve yiğeni tarafından toplanan

rüsûmâtın ve bunun dışında Erzurum’daki konâğında vaki‘ muhallefâtının hıfz

ettürdülüb kayda geçirilmesine dair.

99. Sivas kal‘asından Çıldır eyâletindeki bazı kal‘alara yüz yirmi iki kantar

kurşun nakline dair.

100. Kazâbâd kazasındaki kurâ ahâlilerinin ayân olan İlbaşı-zâde Ahmed Ağa

tarafından zülme uğradıklarını bildirmelerine dair.

101. Kazâbâd kazası kurâları ahâlilerinin ayân İlbaşı-zâde Ahmed Ağadan

gördükleri zülm ve te’addiyi ‘arzlarına dair.

22

102. Temürcilerardı mahallesinden Ohannis veledi Agob’un bir bab kış evi, bir

bab fevkâni oda ve tahtı kilâr, nısfı bağçe ve havluyu aynı mahalleden Bâbed ve Dirbâb

veledân-ı Evâkim’e altı yüz elli guruşa sattığına dair.

103. Canik, Karahisar ve Erba‘a kazalarına aid imdâd-ı seferiyenin yanında

şütürân, ganem ve zehâyir bedelinin yanında üç bin nefer asâkir istenmiş iken sonradan

on bin neferin Mısır’a bahren irsâli hususunun Canik ve diğer kazalara irsâline dair.

104. Daha önce Divriği tarafına isâbet eden şa‘ir ve dakîk bedelinden bâkâya

kalan bin sekiz yüz guruşun Ulaş ahâlileri ve Uzun Ali Ağadan tahsiline dair.

105. Ordu-yu hümâyun lâzımesi içün daha önce matlub buyurulan dakîk , şa‘ir,

şütürân ve ağnâmın bedellerinden geriye kalan yüz yirmi bir bin altı yüz elli dokuz

guruşun bir an önce teslim edilmesine dair.

106. Sivas valisi Receb Paşaya aid Zara, Yarhisar ve mahsul-i Tuzlacık

mukata‘alarından kalan üç bin iki yüz kırk dokuz buçuk guruşun teslim alınmasına dair.

107. Sivas eyâletinin zehâyir, şütürân ve ağnâm bedeliyelerinden yüz iki bin kırk

bir buçuk guruşun Sivas mütesellimi Lütfüllah Beğ yedinden teslim alındığına dair.

108. Ece mahallesinden Abdullah bin. Mehmed’in sağ ve sol ayağının mecrûh

olamasında yine aynı mahallede kaîn Keşiş oğlu Tardesin’in kabahatinin olmadığı

takrîrine dair.

109. Sivas, Hân-ı cedîd, Yıldızeli ve İlbeylü kazalarına kaimmakâm olan es-

Seyyid Şeyh Süleyman Efendinin görevine devam etmesine dair.

110. Tokad Ergâni ma’denindeki nuhâsın Samsun’a nakli içün Sivas’dan

mikdâr-ı kifâye şütürân ve hayvânâtın temin edilmesine dair.

111. Akdeğirmen mahallesinden Temürci Banik’in Derzi Musis ve karındaşı

Markos’a iştirâ eylediği menzil hücceti(Belge devam ettirilmemiştir.)

112. Deraliyeden ordu-yu hümâyuna ve ordu-yu hümâyundan deraliyeye gidib

gelen telhîs tatarlarının daha sür’atle gidib gelmeleri içün Bolu, Amasya ve Sivas

güzergâhında hareketleri ve bu menzillerde gereken tedbirlerin alınmasına dair.

113. 1214 senesi Zilhiccesinin yirmi yedinci günü Niksarlı Bayram oğlu İbrahim

yediyle mahkemeye ulaştırılan hasıd-ı cedîd-i sünbülesine dair.

114. Sivas, Sivas ili, Hân-ı cedîd, Behramşâh ve Yıldızelinde kaîn altı bölük

yoldaşlarının üzerlerine Zaralı-zâde es-Seyyid Mehmed Beğin kethüdâyeri nasb ve

ta’yin olunduğuna dair.

23

115. Bazar mahallesinden Ovanis veledi Kirkos, Hatunmâr bint. Mehâyel ve

Zirmod bint. Nikor’un mülkleri olan bir bab kış evi, iki bab fevkâni sağîr oda, tahtları

üç göz anbar ve aralığı evsât olan müştemil mülkü Serbon bint. Mehâyel’e beş yüz

guruşa iştirâ eylediğine dair.

116. Sivas mütesellimi Lütfullah Beğin tekâsül ve rehâvetine binâen azl edilmesi

bunun sonucunda serseri-keşt ve güzâr idenleri def‘ ve men‘ edilmesine dair.

117. Daha önce azl edilen Sivas mütesellimi Lütfullah Beğin yerine mütesellim

olarak Sa’adetlü Mehmed Sadık Ağanın nasb ve ta’yin eidlmesine dair.

118. Mısır’ı işgal eden Fransa keferesi üzerine Sivas eyâletindeki elviyelerden

eşkinci, ze’amet ve erbâb-ı tımarının 30 gün içerisinde ordu-yu hümâyuna dahil

olmalarına dair.

119. 1214 senesi Sivas eyâleti ve sancaklarından matlub buyurulan ağnâm,

zehâyir ve şütürânın bâkâya kalan kısmının bazı kaza ve livalara taksimine dair.

120. Sivas eyâletinde ve elviyelerinde kaîn ze’amet ve tımara mutasarrıf

olanların fevti sonucunda ze’amet ve tımarın sahîh-i sulb evâlitlarının dışında

mülâzımlara verilmemesi ve kanuna aykırı dağıtılmaması hususuna dair.

121. Baldır Bazarından Seyyid Ahmed nâm kimsenin, Meğal Kobrân zımmîde

olan on iki guruş alacağını ahz ve kabz eylediğine dair.

122. Ordu-yu hümâyunda mevcud askere zehâyir nakli içün Sivas sancağından

matlub buyurulan dört yüz mekâri-şütürânın bir an evvel temini ve Yâfa sahrasına

irsâline dair.

123. Ordu-yu hümâyun lâzımesi içün zikri gecen şütürân, Sivas sancağından

temîn edilemez ise, Mısır’a azîmetin te’hiri söz konusu olmadığından sâir mahallerde

bulunan develerin bir an önce bölgeye gönderilmesi için kadı , mütesellim, ayân ve

mübaşirlere hitabına dair.

124. 1215 senesi sâferinin gurresine gelinceğe değin vuku‘u bulan çeşitli belde

masraflarının dağılımına dair.

125. Ordu-yu hümâyun lâzımesi içün gelen tatar ağasının toplam ta‘amiyesi olan

yüz altmış beş guruş ve faizinin esnaf taifesine dağıtılması ve diğer çeşitli masrafların

taksimine dair.

126. 1214 senesine mahsuben zehâyir, şütürân ve ağnâm bakâyasına mübâşir

olan zata hizmet ve ma‘a faizinin esnaf taifesine taksimine dair.

24

127. 1214 senesi cemâziyelahirinden 1215 senesi sâferine değin belde

borçlarının esnaf, mahallât ve nâhiyeye tevzi‘i ve taksimine dair.

128. Sivas eyâletindeki çeşitli masrafların esnaf taifesine taksimine dair.

129. 1215 sâferinde cümle ma’rifetiyle sâlyane ve diğer masrafların Sivas

mahallâtına tevzi‘i ve taksimine dair.

130. Sivas’da sâkin dergâh-ı mu‘allâ çavuş gedüklüsi Himmaet-zâde İbrahim’in

ordu-yu hümâyuna bir an evvel vüsûlüne dair.

131. Temürcilerardı mahallesinden Zarin oğlu Simon’un bir bab kış evi, bir

kiracı damı, iki bab eyvân, bir samanlık, b,r mikdar aralık ve derûnunda olan eşyayı

senevî otuz akçesinin Küçük Kenisa’ya şem’-i revgân verilmek, diğer gelirinin

tamamını vakf ettiğine dair.

132. Devletlü Alaaddin Paşanın Karaman eyâleti içün zâhire tahsiline dair

buyuruldu.

133. 1215 senesi muharreminden itibâren şürût-i seferiye mucibince Sivas ve

kazalardan otuz üç bin guruş imdâd-ı seferiye talebine dair.

134. 1215 senesine aid otuz üç bin guruş imdâd-ı seferiyyenin Sivas tarafında

olan kabu kethüdâsı Seyyid Mehmed’e teslim edilmesine dair.

135. Sâbık Sivas mütesellimi olan Lütfullah Beğ zimmetinde olan aidât ve

tayârâtın hezab ve ru’yet olunub ortaya çıkan meblağın kabu kethüdâsına teslimine dair.

136. Daha önce Sivas eyâletine bağlı eşkinci, ze‘amet ve erbâb-ı tımarın ordu-yu

hümâyuna vüsûlünün gecikmesine binâen bir an evvel ordu-yu hümâyuna katılmalarına

dair.

137. Bazar mahallesinden Mesiya, Bâbil ve Sirob veledûn Mehâyel ve İstefân

veledi İsâr, bir bab kış evi, bir bab fevkâni sağîr oda, tahtı kilar ve bir bab fevkâni kebîr

oda, tahtı kış evi ve harabe bârlık ve tahtı aralık derûnunda nısfı lüle-i ma’-i câri

mülklerini aynı mahalleden Manus bint. (…), Berin bint. Nazır nasrânilere altı yüz

guruşa sattıklarına dair.

138. 1215 senesi sâferinin onuncu gününden itibâren şütürân-ı mezkur isti‘câli

içün sâdır olan emr-i âli’ye dair.

139. Tımarlı sipâhinin vüsûlü içün üçüncü def‘a gelen emr-i âli’nin vüsûlünü

bildirdiğine dair.

25

140. 1215 senesine mahsub Hafik nahiyesine ifrâz, beş bin beş yüz guruş, deve

mübâya‘ası, nuhâs nakliyesi ve diğer masrafların yekûnü olan dokuz bin yedi yüz kırk

bir buçuk guruşun nâhiye kurâlarına tevzi‘i ve taksimine dair.

141/142. Türkmen taifesi Kara Hasinli oymağından olan câriyenin aynı

oymakdan Ahmed bin. Hasan ile Sivas’a gelüb burada nikahlarının on üç bin akçe ile

kıyılması ve nıkahın kıyılması içün gelen emre dair.

143. Ordu-yu hümâyun lâzımesi içün bundan önce şa‘ir ve dakîk taleb edilmiş

olup havâle edilmeyen kırk dört bin iki yüz beş guruşun yerlü yerinde toplanıp mübâşire

teslim edilmesine dair.

144. 1214 cemâziyelahirinde sâdır olan emir üzerine Sivas’dan on nefer

hamurkâr ve on nefer pişüricinin te’hirine sebeb olanların ism ve şöhretleriyle

Dersaadet’e bildirilmesi isteğine dair.

145. Devletlü Receb Paşanın ordu-yu hümâyuna azîmetinde lâzım gelen hizmet-

i fârziye içün daha önce sâdır olan otuz üç bin guruş imdâdiyenin yerlü yerinde tahsil

edilmesine dair.

146. Sivas cizyesi malının cizyedâr olanlarından yevmî on sağ akçe karşılığında

Nasuh-zâde Şeyh Abdurrahman’ın mutasarrıf olmasına dair.

147. Cami-i Kebir mahallesinden merhûm Ahi Paşa-zâde Seyyid Abdullah’ın

hanımı Fatma bint. Mustafa aracılığıyla malının üçte biri olan iki bin beş yüz otuz sekiz

guruşu vakf ettiğine dair.

148. Sivas’dan Kayseriye, Kars ve Erzurum’da iyâb ve zihâb iden tüccârların

buralardan bey‘ ettikleri sığı ve camuşdan gectikleri mahallerdeki ayân ve voyvodalar

tarafından zorla tobrak bastı parası alındığının, bunun olmaması için gerekli tedbirlerin

alınmasına dair.

149. Erzurum valisi olan Alaaddin Paşanın Sivas valiliği görevine getirilmesine

dair.

150. Devletlü Alaaddin Paşanın 1215 sâferinden itibâren Sivas valiliğine tevciye

olunub, bir an akdem Sivas’a vüsûl emrine dair.

151. Kenisa mahallesinden Oskon ve kızının iki bab kış evi, bir bab fevkâni

harem oda, tahtı örtme, müsmîre ve gayr-ı müsmireli bağçe ve bir mikdâr havlu ile

derûnundakileri Azâr, Karabet, Agob ve Serkez zımmîlere dört yüz seksen guruşa

sattığına dair.

26

152. Hoca İmâm mahallesinden Deste bint. Manuk, bir bab kış evini Azâr veledi

Ohannis’e otuz beş guruşa sattığına dair.

153. Ordu-yu hümâyuna matlub buyurulan etmekçi esnafının masraflarından

bâki kalan iki bin iki yüz elli guruşun esnafa taksimine dair.

154. Divriği de ikâmete me’mur sâbık Rakka valisi Mustafa Paşanın 1215

rebîulevvelinin yirmi üçünden itibâren Sivas mutasarrıflığına ta’yin ve nasb olunduğuna

dair.

155. 1215 senesi rebîulevvelinden itibâren Sivas mütesellimliğine Ken’an-zâde

Feyzullah Ağa’nın ta’yin olunduğuna dair.

156. Sivas, Sivas ili, Yıldızeli, Hân-ı cedîd, Behramşâh ve tevâbi‘i nevâhilerde

oturan altı bölük yoldaşlarının üzerlerine İnce Mehmed Ağanın kethüdâyeri nasb ve

ta’yin olunduğuna dair.

157. Eyâlet-i Sivas kazalarının kurâlarında ashâb-ı divânkân ve tüfenkciyânın

serseri-keşt ve güzâr edenlerinin eyâlet-i merkumeden def‘ ve ihrâç edilmesine dair.

158. Ordu-yu hümâyuna gönderilen hamurkâr ve pişürüci neferâtının kimler

olduğuna dair.

159. Mısır’ı işgâl eden Fransa keferesi üzerine tertib olunan sefer neticesinde

Sivas, Divriği ve Arapkir kazalarından iki bin süvâri ve bin piyâdenin ordu-yu

hümâyuna irsâline dair.

160/161. 1215 senesine mahsub Sivas valisi Receb Paşanın Zara, Yarhisar ve

Tuzlacık mâlikânelerinin mîrîleri olan altı yüz elli altı buçuk guruşun Mirahor Ali

Ağaya teslimine ve Yarhisar mâlikânesinden yüz bir guruşun İnce Mahmed Ağadan

alındığına dair Ali Ağanın takrîrîne dair.

162. Kızıl kal‘a ismiyle meşhur Levceturla Virâni mezra‘asının Hasan ve

Hüseyin adlı kişilere mâlikâne olarak verilmesi üzerine mâlikânelik vasfının ref‘i ve

tımar mutasarrıfı olarak erbâb-ı tımardan Halil ve Mehmed adlı kişilere daha önceki

kayıtlara bakılarak verildiğine dair.

163. Sivas sancağı ve nâhiyesinden Ali Beğ Virâni ve gayrıdan nâm karyelerin

yedi yüz elli akçe gedik tımarı ve Sivas kal‘ası mustahfızlığı Seyyid Mustafa’dan alınıb

1215 senesi rebîulevvelinin yirmi sekizinci günü Seyyid el-Hac Abdullah’a tevciye

olunduğuna dair.

164. Necâbetlü Lütfullah Beğden 1215 senesine mahsub tahmîsi kahve ve şem‘-i

hâneden yirmi beş guruş otuz paranın alındığına dair.

27

165. Boroncu Ebu Bekir’in İstihânlı Ohan zımmîye ta‘amiye ve yevmiye elli

para verdiğine dair.

166. Küçük Minâre mahallesinden Ali Beşe bin. Ali’nin terekesinin eşleri

Menûşe ve Vahide, oğlu İbrahim ve kızı Ayşe arasında taksimine dair.

167.

168. Hân-ı cedîd’den Hüseyin bin. Yusuf’un Han Ağası Seyyid Feyzullah’a yedi

yüz guruş vereceğinin olması sebebiyle, bunun üzerine alacağı tahsili içün giden Abaza

oğlu Hacı’ya sövüb sayması olayının i‘lâmının sâbit olması sebebiyle da‘vanın takrar

yapılıb yapılmayacağına dair.

169. Ali Baba mahallesinden Rûkiye bint. Türkmen Hacı Ali’nin bir bab kış evi,

iki bab fevkâni oda, tahtı ahur ve odunluk, bir mikdar havlu ve derûnunda seksen beş

guruşluk eşya ve on beş guruşluk nükûd-i akçe vs. yi vakf ettiğine dair.

170. Sivas ile Tokad arasında mürûr ubûr iden ulak, tüccâr ve mültezimlere

menzilhânelerden bârkir verilmeyüb bir an ve bir dakika bekletilmemelerine ve bu

ulakların mahalline kaydı ve kaydı ordu-yu hümâyuna irsâline dair.

171. Daha önce Sivas sancağından matlub buyurulan yedi yüz elli nefer sipah

serdengeçdisinin büyük bölümünün iğfâli ve bunların üç yüz kadarına verilen ru’s-i

hümâyun neticesinde bu mekûle askerin ordu-yu hümâyuna irsâline dair.

172. Sivas ve elviyelerinde bulunan bi’l-cümle eşkinci, ze‘amet ve erbâb-ı

tımarının bin on üç nefer olduğu beher nefere yüz elli beşer guruşdan icâb eden

bedelinin bir iki gün zarfında , diğer nısfının ise on beş gün zarfında ordu-yu hümâyuna

irsâline dair.

173. Altun oğlu Agob zımmîmin zevcesi Hâni’ye iki yüz guruş deyni mukâbili

verdiği eşya defterine dair.

174. Hoca imâm mahallesinden Altun oğlu Agob’un zevcesi Hâni bint. Kobrin’e

üç yüz guruş deyni karşılığında iki yüz guruşluk eşya verdiği bâki yüz guruşu ise bir

bab kış evi, bir bab fevkâni oda, tahtı aralık, nısfı lüle-i ma’-i câri ve havluyu müştemil

mülk menzilini dört yüz guruşa Hâni bint. Kobrin’e sattığı ve üç yüz guruşu ahz ve kabz

ettiğine dair.

175. 1214 senesine mahsub Canik sancağı zehâyir bedeliyesinde arta kalan otuz

sekiz bin guruşun edâsında iktidârsız oldukları içün zikri geçen meblâğın affedilmesine

dair.

28

176. Ken’an-zâde Feyzullah Ağanın Raşid Efendiye olan deyninin edâsı ve

teslimine dair.

177. Sivas silahdâr ocağı neferâtının Binbâşısı Ken’an-zâde Feyzullah Ağa

zimmetinde olan bin üç yüz guruşun acele tahsil edilmesi hususunu bildirir emre dair.

178. Cami-i Kebîr mahallesinden Hâmin oğlu makdisi Korkin veledi Malkon,

bir bab kış evi, bir mikdar bağçe ve bir mikdar havluyu aynı mahalleden Seyyid

Süleyman Ağa bin. Mehmed’e beş yüz guruşa sattığına dair.

179. 1214 sâferinden 1215 sâferine gelinceğe değin üçret-i menzil ve diğer

masrafların yekunü yirmi bir bin yüz altmış guruşun esnaf- mahallât, Yıldızeli ve Hâfik

kazalarına taksimine dair.

180. 1215 recebinden menzil içün dağıtılan sâlyanede mahallâta ifrâz olunan iki

bin guruşun taksimine dair.

181. 1215 senesi mahallâta ifrâz olunan iki bin guruş üzerine kethüdâyeri, baş

çavuş ve ayak çavuşlarına üç yüz guruş, yekûn iki bin üç yüz guruşun mahallâta

taksimine dair.

182. 1215 sebnesi recebinden dağıtılan menzil sâlyanesinden Hâfik nâhiyesi

kurâlarına iki bin iki yüz bir buçuk guruşun taksimine dair.

183. Sivas eyâletinden matlub buyurulan yedi yüz elli nefer sipah

serdengeçdisine verilen ru’s lar dört yüz elli kadarının firârı sebebiyle bu ru’sların

toplanıb ordu-yu hümâyuna irsâline dair.

184. Sivas eyâletinin eşkinci, ze’amet ve erbâb-ı tımarının bin on üç nefer

olması ve her nefer başına yüz elli beşer guruş, yekûn yüz altmış beş bin dört yüz elli

guruşun nısfının bir iki gün zarfında diğer nısfının on beş gün zarfında ordu-yu

hümâyuna irsâline dair.

185. Sivas mütesellimi Ken’an-zâde Feyzullah Ağanın mütesellimlik görevine

devam ettiğini bildirdiğine dair.

186. Erzurum, Sinop, Kars ve Van kal‘alarında muhâfaza içün görevli askerlerin

1197, 1198, 1199 ve 1210 senelerindeki müstehâk oldukları on üç bin altı yüz kırk iki

guruşun Tokad voyvodalığı, Tuzlacık, Yarhisâr ve Divriği mukata‘alarından tahsil

edilib kula‘â-i mezbura irsâline dair.

187. Sivas mutasarıfı Bağdâdi es-Seyyid Abdullah’ın yerine 1215 senesi

şa’bânından itibâren Mevlânâ Şeyh el-Hac Muhammed Efendiye tevciye ettirildiğine

dair.

29

188. Sivas mutasarrıflığının şa’bân ayından itibâren Mevlâna Şeyh el-Hac

Muhammed Efendi sarfına bırakıldığına dair. (Muhammed Efendiye hitâben.)

189. Sivas mutasarrıflığının 1215 cemâziyelahirinin başından itibâren Mevlânâ

el-Hac Osman Efendiye tevciyesine dair Sivas kadısının emri.

190. Hâfik nâhiyesine bağlı Tödürge nâm karyeye Ahmed Halife adlı kişinin

imâm olarak tevciye ettürülmesine dair.

191. Sivas sancağı ve nâhiyelerinde Ali Beğ Virâni ve gayrıdan gedik tımarı ve

Sivas kal‘ası mustahfızlığının Seyyid Abdullah’dan alınarak Seyyid Mustafa’ya 1215

cemâziyelahirinin yirmi yedinci günü tevciye ettürülmesine dair.

192/193. Hâfik nâhiyesindeki Hergün karyesinin mürûr ubûrun kesretinden

perîşân oldukları, bu sebeble sâlyâneleri olan yüz guruşun taleb edilmemesi hususunu

Sultana ve Hâfik nâibine takdîm eylediklerine dair.

194. Sivas, Sivas ili, Hân-ı cedîd, Yıldızeli, Behramşâh ve tevâbi‘-i

nevâhilerinden sâkin olan altı bölük yoldaşlarının üzerlerine İnce Mehmed Ağanın

kethüdâyeri nasb ve ta’yin olunduğuna dair.

195. Sivas ve Erzurum eyâletleri ve kazalarındaki elviyelerinin zâhire, ağnâm,

şütürân, eşkinci ze‘amet ve erbâb-ı tımarının bedeliyelerinin ikici bir evâmir-i şerife ile

bir an önce tahsili ve ordu-yu hümâyuna irsâline dair.

196. Sivas eyâletindeki bi’l-cümle eşkinci ze‘amet ve erbâb-ı tımarının beher

neferine isâbet eden yüz elli beşer guruşdan toplam yüz altmış beş bin dört yüz elli

guruşun nısfının bir iki gün zarfında nısf-ı aharının on beş yirmi gün zarfında tahsil

edilib ordu-yu hümâyuna irsâline dair.

197. Yukarıdaki bedel emrinin isti‘câlini hâvi Sivas valiliğine hitâben iki yüz on

beş senesi şa’bânı evâhiri tarihiyle muvarih sadrazam tatarlarından Ali tatar yediyle bir

kıt‘a emr-i ‘alî vüsûlüne dair.

198. Sivas eyâletinde vaki‘ eşkinci ze’amet ve erbâb-ı tımar neferinin beher

kaydının yüz elli beşer guruşdan belirlenib yekunun affının söz konusu olmadığı,

yekunun seriân tahsil edilib ordu-yu hümâyun hazinesine irsâline dair.

199. Sivas kazasının İhsâniye medresesine yevmi kırk sağ akçeye El-Hac Hasan

zîde îlmehünün 1215 şa’bân gurresinden itibaren tevciye ettirildiğine dair.

200. İbrahim Hacı İsmail’in, Ali bin. Hacı Hasan’dan toplam üç yüz yirmi guruş

alacağının geriye kalan altmış guruşunu talep etmesi üzerine mezkur Ali’den tahsil

edilib İbrahim Beşe’ye teslimine dair mürâsele.

30

201. Daha önce Sivas eyâletine tevzi‘i olunan dört yüz mekâri-şütürândan Sivas

ili, Turhal ve Niksar kazalarına isâbet eden otuz bir şütürânın beheri yüzelli beşer

guruşdan yekûnun tahsili ve diğer üç yüz altmış dokuz şütürânın bedellerinin tahsili

bâbında Sivas, Erzurum, Bozok sancağı mutasarrıfı, kazaların kadıları ve nâiblerine

hitâbına dair emr.

202. Anadoluda asker veya gayr-ı asker olarak ölenlerin sağîr ve sağîresi

olmayub ğâibi olanların istekleri üzerine muhellefâtlarının tahrîr olunmamasına dair

emr.

203. Tokmakkapı mahallesinden Bogos zımmînin bir bab kış evi ve bir bab

fevkâni oda, tahtı dahi oda ve bir bab fevkâni yazlık tahtı aralık ve bir bab karîn damı ve

taşrada iki bab fevkâni oda tahtları ahur ve bir mikdar bağçe ve bir mikdar havluyu

müştemil mülk menzilini aynı mahalleden Muhammed Çavuş bin. Abdullah’a altı yüz

guruşa iştirâ eylediğine dair.

204. Bin iki yüz on dört senesine mahsuben Sivas eyâletinden matlub elli bin

kile şa‘ir bedeliyesinin ve hizmetlerin Sivas kazalarına taksimine dair.

205. Tokmakkapı mahallesinden Muhammed Beğ bin. Abdullah’ın iki bab

fevkâni oda tahtları ahur ve bir mikdar bostan ve bir mikdar havluyu müştemil mülk

menzilini, aynı mahalleden Artin ve Mehâyel Doçmân veledûn Kesber’e iki yüz seksen

beş guruşa sattığına dair.

206. Billur mahallesinden Fatma bint. Mustafa’nın bir mikdar eşcâr-ı müsmire

ve gayr-ı müsmireli bağçesini vakf eylediğine dair.

207. Hoca imam mahallesinden Mahmud Efendinin 1187 ile 1215 seneleri

arasındaki 29 sene sürecinde umûr-i muhâsebesinden Hüseyin Efendinin alacağının

olmadığını ibrâ eylediğini gösterir belgeye dair.

208. Ordu-yu hümâyun lâzımesi içün daha önce vârid olan şa‘ir ve dakîk

bedelinden Çorum sancağına isâbet eden on dört bin altı yüz kırk bir guruş şa‘ir

bedelinin affına dair.

209. Ordu-yu hümâyun lâzımesi içün daha önce vârid olan şa‘ir ve dakîk

bedelinden Çorum sancağına isâbet eden on dört bin altı yüz kırk bir guruş şa’ir

bedelinin affı sonrasında dâkîk ve zehâyir bedelinin eyâlet içerisindeki diğer kazalara

tarh ve taksim olunub bir an önce tahsili ve ordu-yu hümâyuna irsâline dair.

210. Divriği sükkânından İsmail Ağanın Divriği Alay beğliği karşılığından

Sivas sükkânından Kasım Ağaya verdiği dört yüz guruşun Alay beğliği olmadığı içün

31

taleb etmesi üzerine şahitlerinde şehâdetiyle Kasım Ağadan dört yüz guruşun alınması

kararına dair.

211. Sivas, Sivas ili, Hân-ı cedîd, Behramşâh ve tevâbi‘-i nevâhilerinden sâkin

olan altı bölük yoldaşlarının üzerlerine İnce Mehmed Ağanın kethüdâyeri nasb ve ta’yin

olunduğuna dair.

212. Mütevellî-zâde Seyyid Osman. Süleyman ve Mahmud kardeşler, Çâkrı,

Bingöl ve Fazlûn mukata‘alarından beş akçeyi, fevt olan karındaşları Halil Ağanın

oğullarına bıraktıklarına dair.

213. Bin iki yüz on beş senesi zilkâde gurresinden saray ta‘miri, kurşun nakli,

ramazanda toplar içün barut alımı vs. belde masraflarının esnaf taifesine taksimine dair.

214. Bin iki yüz on beş senesine mahsuben eyâlet ve liva-i Sivas’dan bâ-fermân-

ı alî matlub-i hümâyun buyurulan zehâir ve şütürân ve ağnâm bedellerinin bâkâya

kalanının Sivas ve Bozok’daki kaza ve livalara taksimine dair.

215. Anadoluda vâki‘ eyâlet, kaza, kasaba ve kurâlarda kadı ve nâiblerce verilen

davalar sonuçunda ahâliden def‘-i mahsûl nâmıyla alınan akçe ve hibelerin haksız ve

zülüm olduğu neticesinde bu meblağların kesinlikle alınmamasına dair.

216. 1213 senesi Erkâli menzili içün imdâdiye olan on bin guruşun bâkâyası

dört bin yüz otuz guruşun tahsil edilib hazine-i amireye irsâline dair.

217. Hoca imam mahallesinden (…) oğlu makdisi Artin, bir bab kış evi ve bir

fevkâni oda tahtı yaz odası ve tahtı ahur ve dört göz anbar ve bir mikdar eşcâr-ı

müsmire ve gayr-ı müsmireli bağçe ve bir mikdar harem havlusu ve bir mikdar taşra

havlusu derûnunda rub’u lüle-i ma’-i câri çeşme müştemil mülk menzilini, aynı

mahalleden Derbâb oğlu Menâs’a bin yirmi iki guruşa sattığına dair.

218. Sâbık müteveffâ Yusuf Paşanın baş silahşörü Sivas’da sâkin Mehmed zîde

kadrühünün Sivas’daki mukâta‘asından, suret-i defter mucibince tahsili iktizâ eden iki

yüz yirmi beş cebelü bedeliyesini tahsili ve 1207 senesinden önce mukâta‘a

mutasarrıflarından alınan beher, binde üçer nefer iken bu tarihden sonra binde ikişer

nefer olduğuna dair.

219. Bin iki yüz on beş senesi şevvâlinin dördüncü gününden itibâren Sivas

Valisi Mustafa Paşanın görevine devam etmesine dair.

220. 1215 senesi şevvâlinin dördüncü günü vârid olan tevcihât-ı hümâyunun bir

kıt‘a mümzâ süretinin ihrâç ve irsâli ayrıca Sivas mütesellimi ‘izzetlü Mehmed Beğin

mütesellimlik görevinin devamına dair.

32

221. Umûr-i memlekete sarf olunan cem‘an elli bin beşyüz guruşun salyâne

olunub ma’rifet-i şer’i ve cümle ma’rifetiyle tevzi’i olunmasına dair.

222. 1215 senesi şevvâlinin dördüncü günü vârid olan tevcihât-ı hümâyun

mucibince Sivas mütesellimi Mehmed Beğ’in görevine devam etmesine dair.

223. Hacı Zâhid mahallesi sakinelerinden Fatma bint. Mustafa’nın, mahalle-i

merkumede vâki‘ bir bab kış evi ve bir mikdar havluyu müştemil mülk menzilini, aynı

mahalleden Dellâk Feyzullah’a seksen guruşa sattığına dair.

224. Artukabâd kazasına bağlı Selis nâm karyede imâm ve hatib olan es-Seyyid

eş-Şeyh Receb’in yerine Mevlânâ es-Seyyid eş-Şeyh el-Hac Abdullah ve es-Seyyid eş-

Şeyh el-Hac Ahmed’in imâm ve hatib ta’yin edildiğine dair.

225.226. Sivas’da vâki‘ Sultan Alaaddin Paşa binâ eylediği Cami-i Kebîr’de

südüs hissesi olan Ali veledi Mustafa’nın bilâ veledinin fevt olması sonucu yerine es-

Seyyid İbrahim’in tevciye olması ve Mahmud Paşa mahkemesinden Ali veledi

Mustafa’nın bilâ veledinin fevt olduğunun doğrulanması ve Seyyid İbrahim’in göreve

tevciyesine dair.

227. Kösedere-i Müslim mahallesinden Mehmed bin. Abdulbâki(enderun

ağalarından Recep Paşanın vekili olarak), bir bab kış evi ve bir mikdar havlu derûnunda

nısf-ı lüle-i mâ-i câri çeşmeyi müştemil mülk menzilini, aynı mahalleden Mehmed bin.

Hüseyin’e yüz guruşa sattığına dair.

228. 1215 şevvâlinden, 1215 senesi zilkâdesinin evâhirine değin Sivas

mütesellimlerinin mesârifleri ve belde mesâriflerinin yekûnü olan seksen bin guruşun

esnaf, mahalât, nâhiye ve Yıldızeli kazasına tevzi’i ve taksimine dair.

229. 1215 şevvâlinden, 1215 senesi zilkâdesinin evâhirine değin mesârifât-ı

belde ve diğer masrafların yekûnü olan yedi bin üç yüz on guruşun mahallâta ifrâzına

dair.

230. Hacı Veli mahallesi sâkinlerinin tevzi‘i olunan salyâneye itirâzları üzerine

beher salyânenin bundan önce olduğu gibi yirmi guruşdan tarh olunmasını bildirir

mürâseleye dair.

231.232. Küçük Minare mahallesindeki Câmi-i Şerifin vakfında iki kıt‘a bostan

arazisinin Hacı Osman’ın şikayeti üzere, Seyyid Receb tarafından 1300 guruşa Seyyid

Abdullah’a satılması ve vakfın haksız bir şekilde itlâf ve izâ‘a edilmesi ve bununda

şahitlerle isbatının sâbit olması üzerine, Seyyid Receb’den vakfın tevliyetinin alınıb

Seyyid Şeyh Muhammed’in mütevellî nasb ve ta’yin edildiğini bildirdiğine dair.

33

233. Bin iki yüz on beş senesinden on altı senesine gelinceye kadar vakıfların

borçlarının hesabını bildirir belgeye dair.

234. Daha önce ordu-yu hümâyun lazımesi içün matlub buyurulan dört yüz

şütürândan ödenmeyen üç yüz altmş dokuz şütürânın bedelinin Sivas ili, Niksar ve

Turhal kazalarına isâbet eden baha, kırk sekiz bin altı yüz seksen üç buçuk guruşun

irâd-ı cedîd-i hümâyuna ve altı bin altı yüz altmış altı buçuk guruşun ise darbhane-i

amireye teslim ve irsâline dair.

235. Gök Medrese mahallesi sâkinelerinden Alîm bint. Arap Osman’ın, bir bab

fevkâni oda tahtı ahur ve aralığın pârsu penceresinden oda çekmesine varınca havlu ve

oda çekmesinden sokak kabusuna dağin tarîkin nısfı müştemil mülk menzilini, oğlu Ali

Beğe hibe eylediğine dair.

236. Tımar bedeli olan, yüz altmış beş bin dört yüz elli guruşun şimdiye kadar

sekiz bin guruşunun tahsil edildiği, kalanının nısfının hemen nısfının ise 15 gün zarfında

tahsil edlib ordu-yu hümâyuna irsâline dair.

237. Sivas valisi Devletlü Mustafa Paşa Efendi Hazretlerinin, saray ta‘mir ve

mefruşâtı içün, tanzim olunan beş bin guruşun esnaf taifesine tevzi’ine dair.

238. Sivas Alay Beyi Ebu Bekir Ağa, Amasya Alay Beyi Seyyid İbrâhim’in

isti‘dâd ve istihkâklarına göre tımarlarına terfî ve livâ-i mezburda bilâ-veled ve

karındaşı fevt olan kimesnelerin mahlülâtından istihkâklarına göre tımarlarına terfî

arzına dair.

239. 1215 senesi Zilkâdesinin yirmi beşinci günü tarihinde, çeşitli masrafların

cem‘an-yekunu dokuz bin yüz seksen beş guruşun livâ-i mezbur kurâlarına tevzi‘i ve

taksimine dair.

240. Küçük Minare mahallesi sakinlerinden Seyyid Süleymân bin. Mehmed’in,

bir bab kış evi, bir mikdar bağçe ve bir mikdar havlu müştemil mülk menzilini, aynı

mahalleden Halil Ağa bin. Mehmed’e üç yüz yetmiş guruşa sattığına dair.

241. Oğlan Çavuş mahallesi sükkânından Receb bin. Muhammed ve Safiye bint.

Muhammed’in, bir bab kış evi ve bir mikdar havluyu müştemil mülk menzillerini, aynı

mahalleden Taflî veledi Karabet’e yüz on guruşa sattığına dair.

242. Gök medrese mahallesinden Aişe bint. Hasan Efendi, Paşa Beğ

mahallesindeki, bir selvi ve bir fevkâni oda tahtı kış evi ve bir kirâcı damının

çekmesinden oda çekmesine divar çekmek üzere harem havlusuna ve sülüs hisse samgî

34

çeşme ve taşra havlunun sülüs hissesini müştemil mülk menzilini, Esmâ Hatun’a üç yüz

guruşa iştirâ eylediğine dair.

243. Hacı Mahmud mahallesi sakinlerinden Göğedinli Feyzullah, bir bab kış evi

ve bir mikdar havluyu müştemil mülk menzilini aynı mahalleden Ebu’l-Kâsım’a yetmiş

beş guruşa sattığına dair.

244. 1216 senesi mâh-ı muharremü’l-harâmın gurresinde Niksâr kasabası

sükkânından Tekke-nişîn oğlu Mustafa yediyle bi’l-i‘lâm-ı şer‘iyye hasâd-ı cedîd-i

sünbülesinin Sivas’a vürûduna dair.

35

II. BÖLÜM

METİN TRANSKRİPSİYONU

1

(S.1) Akkuzulu karye sakinelerinden Esmine bint Habib nâm bikr-i baliğa Karlı

karyesinden Seyyid Süleyman bin. Osman otuz beş bin akçe mihr-i mu’accel ve

müeccel ile akd-i nikah olunduğu tescil şüd.

Şuhudü’l- hal:

Seyyid Ali Efendi, Ahmed Efendi, Mahzar Süleyman Ağa, Ömer Efendi, Katib-i

Mahkeme Seyyid Mehmed Efendi,

2

Temürcilerardı mahallesi mütemekkinlerinden İstefan veledi Bagos nâm zımmî

başının sağ tarafı mecruh huzur-i şer’a getürilüp sebeb-i cerahatinden sual olundukda

tarihinden bir gün mükaddem kable’l-mağrib civarımızda mahallemiz

mütemekkinlerinden Derzi Agob nâm zımmînin becâsında laib oynarken bi-kaza’illahi

te’ala kendim divardan sokağa düşüp andan cerahet oldu. Kimesnenin bir türlü sun’u

olmayup âhardan da’va ve nızamız yokdur deyü zımmî-i mezbur ve büyük validesinin

takriri kayd şüd. 27 Muharrem 1214 (1 Temmuz 1799)

3

Sığır Canbazı Etyemezoğlu Seyyid Hüseyin Ağa’nın vârisleri zevcesi Huriye

ve kızı Mevlüde ve karındaşı Hüseyin Bey namûn kimesneler müteveffa-yı mezburun

hanesinde akd olunan meclis-i şer’i de Türkmen oğlu Seyyid Koca Ömer Beğ

mahzarında (…) otuzbeş guruş hakkı olmağla taleb ederiz deyü da’va ol-dahi

cevabında müteveffa Hasan Ağaya bilâ-zevr-i şer’i ikiyüz kuruş murabaha verdim ben

dahi terekesinden ahz ederim deyu (…) ısbat eyledikde bendelerine muslihûn nev-i

satıyla (…) varisûn-i mezburun hüsn-i rızalarıyla otuz beş guruşdan merkum Seyyid

36

Koca Ömer Beğin zimmetini ibra-yı âmm ile ibra eyledikleri kayd şüd. Fi 7 Safer

1214 (11 Temmuz 1799)

Şuhud’ül-Hal:

Abdulahad Efendi, Keşân oğlu Seyyid Mehmed Ağa, Kara Abdal Beğ, Keşan

oğlu Seyyid Ömer Ağa, Şemsiyeli Hasan Ağa, Hafız Hasan Beğ, Cemil Bekir Beğ,

Yahya oğlu Alemdar.

4

Şebinkarahisarında (…)şar kazasında Meşeh nahiyesinde Hazreti Ebubekir li’s-

sıddık radiyallahu anh. neslinde Kara Yakup evkafının bâ-berat-ı âlişân evladiyet ve

meşrutiyet üzere ifşâr-âbaddan budur ki nâm karyenin Sivas’da sakin reâyalarına gedik

ve ispençlerini ahze şeyh olan Seyyid Ali Efendilerinin âli bâ-berat şeyh olduğunu

zümre-i divankândan Bölükbaşı Şeyh Mehmed Ağa ve beş altı aded divankân ile

huzur-i şer’ide bade’s-subut Seyyid Ali Ağayı vekil nasb eylediği kayd şüd. Fi 9 Şevvâl

1214 (6 Mart 1800)

Şuhudü’l-Hal:

Seyyid Sıbgatullah Efendi. Seyyid Hacı Abdulehad Efendi. Mahzar başı

Hüseyin Ağa.

5

Cizyeden Efendinin aldığı : 100 guruş

Harç : 10 guruş

Fi 1 Muharrem 1214 (5 Haziran 1799)

6

(S.2)Sarı şeyh mahallesinin buyuruldusu.

Ya miftah’ül-ebvab, iftahnâ hayru’l-ebvab.

Şeriat-şiâr Sivas kadısı Faziletlü Efendi zide fazlühu ve kıdvetü’l- emâcid ve’l-

ayân kehüdâyeri ve vekil-i miralay izzetlü Lütfullah Beğ ve Said Ağa zîde mecdühümâ

ve kedvetü’l-emâsil ve’l-a’yân, eşraf ve zabitân ve iş erleri ve ashab-ı müstehak inhâ

olunur ki, Sivas mahallâtından Sarı şeyh mahallesi ahalilerine ez-kadim bila-infak

tevzi’i olunan salyâneden beş bin guruşda yüz guruş tarh ve hisse ifraz olunagelmiş iken

bir müddetten berü tahmillerinden ziyade tarh ve perişaniyetlerine bâis olduğu

37

tarafımıza inhâ ve sabıkına nazaran kemâ kâne binde yirmi guruş vermelerine rabt-

bende olmasın istirhâm-i hal itmeleriyle imdi sizler ki muhâtabeyn mumî ileyhimsiz,

ahâli-i mahallenin perişan hallerine merhameten öteden berü verdikleri beşbin guruşdan

yüz guruş tarh ve bundan maada bir akçe ve bir hisse mütâlebesiyle rencide olunmamak

bâbında Divan-ı Rumdan işbu buyuruldu tahrîr ve i’ta olundu. Gerekdir ki, vech-i

meşruh üzere marifet-i şer’ ve cümle marifetiyle belde-i mezkurdan tevzi’i ve taksim

olunan salyâneden kemâ kâne ahâli-i mahalleye beş bin guruşdan yüz guruş hisse ifraz

ve bundan maada bir akçe ve bir hisse ziyade mütalebesiyle rencide olmayup ber-

mucib-i buyuruldu amil ve hareket eyleyesiz deyü. Fi 5 Zilhicce 1213 (10 Mayıs 1799)

7

Sarı şeyh mahallesi ahalilerinin salyâne müraselesidir.

Bâis-i mürasele budur ki,

Medine-i Sivas mahallâtından Sarı şeyh mahallesi ahâlilerine bundan akdem

olan salyanelerde binde yirmi guruş mahalle-i mezbureye ifraz olunagelmiş iken bir

müddetten berü tahmillerinden ziyade tarh ve perîşâniyetlerine bâis olduğunu hala Vali-

i Sivas devletlü Recep Paşa hazretlerine ifade-i hâl olduğuna mebni merhameten li’l-

fukârâ kemâ fi’s-sâbık binde yirmi guruşa bî-zâm bend olunup tevzi’i olunan

salyaneden mahalle-i merkumeye binde yirmi guruşdan ziyade tarh olunmaması

bâbında bu fakir ve sair-i hitâben yedlerine i’ta olunan buyuruldu emr-i uslubların ibrâz

eyleyüp ber-mucib buyuruldu hazret-i vâliun’niâm tevzi’i olunan salyaneden mahalle-i

merkumeye binde yirmi guruşdan ziyade tarh olunmamak içün işbu mürâsele tahrir ve

irsal ve yedlerine i’ta olundu. Gerekdir ki, mucib-i mürâsele amil oluna.Fi 3 Muharrem

1214 (7 Haziran 1799)

8

Kenisa mahallesi mütemekkinlerinden Sirbon bint. Agob nâm nasraniye meclis-i

şer’i de Artin ve karındaşı Ağya tarafından tasdike vekilleri anaları Hemos bint. Kirkor

mahzarında mahalle-i merkumede vaki‘ bir taraftan Hekim Meseyâ ve bir taraftan

Abdurrahman ve bir taraftan bazen müşteri ve bazen Eskici Kirkor mülklerine ve bir

taraftan tarîk-i âm ile mahdud, bir bab kış evi ve bir bab kiracı damı ve bir bab fevkâni

oda ve tahtı dahi oda ve bir mikdar eşcâr-ı müsmire ve gayr-ı müsmireli bağçe ve nısfı

havluyu müştemil mülk menzilimi cem’i-tevâbî ve levâhıkıyla tarafeynden icab ve

38

kabulu hâvî şurût-i müfsideden ârî bey’-i bât-ı sahih-i şer’i ile mesfurân Artin ve

karındaşı Ağya’ya iki yüz seksen guruş bey’ ve teslim ve temlik eylediğimde anlar dahi

ber-minval-i muharrer iştira ve tesellüm ve kabz-ı kabulünden sonra semeni olan

meblâğ-ı mezbur iki yüz seksen guruşu mesfurânların mütevekkilleri mesfur Hemos

yedinden tamamen ve kâmilen ahz ve kabz eyleyüp fima-ba’d salifü’z-zikr menzil-i

mahdud-i mezkur asla ve kat’a alaka ve müdahilem kalmayup müştemelâtıyla mesfurân

Artin ve karındaşı Ağyanın müşterek mülk-i müşterâ ve hakk-ı sarfları olmuşdur. Keyfe

mâ yeşâ ve cesîmen yehtâr mutasarrıf olsun didikde gıbbe’t-tasdikü’ş-şer’i mâ vakâ’a

bi’t-talep ketb olundu. Hurrire fi’l-yevmü’l-hâmis aşer, min şehr-i muharremu’l-haram

sene erba’a aşer ve elf.

Şuhudü’l-hal:

Eskici Kirkor, Kabril, Kuyumcu Artin,Boyacı Karabet, İslambollu Züre oğlu,

Sermahzar Hüseyin Ağa, Katip Ahmed Efendi, Seyyid Abdurrahman’ın oğlu Ali,

Karındaşı Mehmed Ağa, Hafız Yüzbaşı.

9

Salı Hakkılı Mehmed’in kızı Arzu nâm sulbiyei on yedi bin akçe mihr-i

mu’accel ve müeccelesiyle tarafeynin rızasıyla tabir olunan Sabah hammamı külhancısı

İbrahim’in oğlu Abdullah’a akd olunduğu kayd şüd. Fi 17 Zilhicce 1214 (12 Mayıs

1800)

Şuhudu’l-hâl:

Abdullah Beğ, Seyyid Mahmud, Seyyid Mustafa, Ebubekir, es-Seyyid

Abdulahad Efendi.

10

(S.3)Ganem mübâya’asıçün sadır olan emr-i âlîdir.

Düstûr-i mükerrem müşîr-i müfahham nizamu’l-alem müdebbir-i umuri’l-

cumhur bi’l-fikri’s-sakıb mümehhid-i bünyani’d-devleti ve’l-ikbâl müşeyyid-i erkani’s-

sa’âdeti ve’l-iclâl el-mahfufu bi-sünûf-i avâtıf’l-meliki’l-a’lâ hâlâ Sivas valisi vezirim

Recep Paşa edâma’llahu te’âlâ iclâlehü ve mefâhiru’l- küzât ve’l-hükkâm me’âdinu’l-

fezâil ve’l-kelâm Sivas sancağında vak’i kazaların kadıları ve naibleri zîde fazlühüm

ve mefâhiru’l-emâsil ve’l-akrân bu hususa mübâşir ta’yin olunan sadr-a’zâm

tatarlarından Mehmed ve a’yan ve zabitân ve saîr iş erleri zîde kadrühüm tevki’-i refi’i

39

hümâyûn vasıl olucak malum ola ki, el-hületa hazihi Fransa keferesinin bilâd-ı

islâmiyyeden def’-i tasallut ve tecavüzleri zımnında avn ü inâyet hayru’n-nâsırîne

tevekkül ve mü’cezât kesîriyle el-berekât hazret-i risalet penâhı sallallahu aleyhi

veselleme tevsil ve itîmat olunarak bi’l-fiil sadr’ı azâm Sütüde Şim ve vekil-i mutlak

kavi’i-ileyhim düstûr-i ikrâm müşîr-i müfahham nizâmu’l-alem el-hac Yusuf Paşa

edâmallahü te’alâ ve iclâlehü vedâif-i bil-bende ikbale ve efendâremin asâkir-i külliye

ve tedârikât-ı kaviyye ile bi’z-zat dersa’adetimden hareket ve Fransa üzerine (…) ve

azîmetini kararuda olduğuna binaen müşaru’n-ileyh maiyetiyle ordu-yu hümâyûnumda

mevcud asâkirin külle yevm verilecek lahm ta’yinâtlarıçün iktiza iden ağnamın Anadolu

canibinde vak’i elviyeden tertib ve mübâya’ası lazımdan olmaktan naşî fiyat-ı mirileri

ile îcab eden pahası ordu-yu hümayûn kassab başısı dergah-ı muallam kapucu

başlarından Mustafa dâme macdühü tarafına hiyn-ı teslimde ordu-yu hümâyun

hazinesinden ber-vech-i nakd verilmek şartıyla kart ve erkek ağnamın beher re’si yetmiş

beşer ve kısır mâribe ve şişek ağnamın beher re’si altmışar ve mevâki keçinin beher

re’si ellibeşer paraya olarak nahiye ve sair ma’lumü’l-esâmi sancaklardan yetmiş yedi

bin üç yüz elli re’s ağnam ve keçi mübâya’ası tertibine irâde-ı aliyem ta’alluk etmekle

kabudan kaleminden ihraç ve derûn-i emr-i şerîfeme mevsuan irsal olunan memhûr ve

mümzâ suret-i defterde takdîm olunduğu üzere Sivas sancağında tertib olunan bin re’s

ağnam serian liva-i mezbur kazalarına tevzi’i ve taksim ve yekün-i cem’ı ve ordu-yu

hümâyunuma erişdirilmesi hususuna mübâderet olunmak fermân-ı alîşânım olmağın

hâssaten işbu emr-i celilu’l-kadrim ısdar ve ile irsal olunmuşdur. İmdi

vusülünde siz ki, vezîr müşâru’n-ileyh ve kuzzât ve nevvâb ve a’yan ve zabitan mûmî

ileyhimsiz, fiyat-ı mezkur üzere îcab iden baha ordu-yu hümâyun hazinesinesinden

semen-i nakd ashabına edâ olunmak üzere inzimâm-ı re’y ve ma’rifetleri ve mübâşir-i

merkum ma’rifetiyle tertib olunan mâru’z-zikr bin re’s ağnâmı vusül-i emr-i şerîfim

kevni ber-mucib suret-i vakt derhal kazalara tevzi’i ve taksim ve yerlü yerinden serian

ve acilen cem’ı ve mübâşir-i mekuma teslimi bir gün evvel ordu-yu hümâyunuma irsal

ve tesyir ve kassab başısı mûmî ileyhe teslime mübâderet ile siz şöyle ki, liva-i

mezburdan tertib-i mezkur ol mikdar ağnam ordu-yu hümâyunumda mevcud asâkir-i

mevcûdîn ve ocaklu ve hizmet-i devlet-i âliyemin ta’yînâtı lazımesiçün olup

ma’azallahü te’âla matlub olunan ağnamın bir re’si noksan gelmek ve yahud zaîf olmak

lazım gelur ise bir dürlü cevaba kadir olmayup bu babda cümleniz muatab ve müvâheze

olucağınız muhakkak bilin ki, ber-mucib-i suret-i defter-i matlub olunan sabıku’z-zikr

40

bin re’s ağnamı bir ân ve bir dakika muahir itmeyerek serian ve acilen tevzi’i ve taksim

ve tamamen mübâşirine teslimi ordu-yu hümâyunuma îsal ve kassab başı mûmî ileyhe

teslim sür’at ve şitâb eyleyesiz ve sen ki, mübâşir-i merkumsun , sen dahi ziyade

ihtimam ve dikkat ve hilaf-ı rıza-yı hümâyun te’hir ve tevkîfden ve edâ-i te’hirine

rehâvetten gayetü’l-gaye hazer ve mücanebet eylemek bâbında fermân-ı âlîşânım sadır

olmuştur, buyurdum ki hükm-i şerifim vardıkda bu babda vech-i meşruh üzere şeref-

yafte-i sudur iden işbu emr-i şerif-i alîşânım mazmunuyla amil olasız , şöyle bilesiz

alamet-i şerife îtimat kılasız. Tahrir fi’l-yevmü’s-sabiu’ aşer zilhicce sene selâse aşer ve

mieteyn ve elf.

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 17 Muharrem 1214(21 Haziran 1799)

11

Mübâya’a-i ağnâm (…) Liva-i mezbura lâzıme-i ta’yinât-ı asâkir-i mansurede

sefer-i hümâyuna mürâsele derhâl şâm-ı şerife (…) mübâya’a-i ordu-yu hümâyuna nakl

olunan. Liva-i Sivas. 1213

12

Ganem-i mezkurun isti’câlini havi on dört senesi muharremin yirmi birinci günü

tarihiyle müvarih sadr’ı-azâm tatarlarından Bekir Ağa yediyle emr-i alî vüsulü kayd şüd.

Kadd-ı vasl-ı ileyna. Fi 11 Cemaziyelevvel 1214 (11 Ekim 1799)

13

(S.4)Şems-i Ferrâş mahallesi sakinelerinden Hüsne bint. Halil meclis-i şer’i de

Şam ahalisinden Hacı Ömer bin. Musa’ya on beş bin akçe mihr-i mua’ccel ve müeccel

ile tesmiye-i mihr ile akd-i nikah eylediği kayd şüd. Katip Mehmed Efendi. Mahzar

Osman Ağa.

Tokmak mahallesinden Sa’id Ağanın saklaması Marziye bint. Hüseyin nâm

bikr-i bâliğa mahkeme-i şerifde Hasan bin. Feyzullah’a yirmi beş bin akçe mihr-i

mua’ccel ve müeccel ile nikah olunduğu kayd şüd.

Şuhudü’l- hâl:

Mahzar başı, Mahzar Osman Ağa, Katib-i mahkeme Ahmed Efendi.

14

41

Boğça-i evrak nefs-i Sivas. Fi 1 Muharrem 1215 (25 Mayıs 1800)

A’la: 46 guruş + Evsat: 1042 guruş + Ednâ: 1842 guruş :3430 guruş

Evrak-ı mezkurdan Bozok tarafına giden :

A’la:100 guruş + Evsat: 244 guruş + Ednâ: 200 guruş : 544 guruş

15

Sivas ve Yıldızeli ve Hafik ve Sivas ili kazalarının nuhâs nakliyesi sekiz yüz on

beş guruşdan taksim-i defteridir ki zikr olunur.

Nefs-i Sivas, Nakliye : 278 guruş 19 para

Yıldızeli, Nakliye : 207 guruş 38 para

Hafik : 139 guruş 21 para

Sivas nuhâs : 3540 batman

Sivas ili nuhas : 1073 batman. Nakliye: 189 guruş 22 para

Cem’ân-yekûn: 815 guruş Yalnız sekiz yüz on beş guruşdur.

16

(…) beyinin kızı Ahraz Kezban on beş bin akçe mihr-i mua’ccel ve müeccel ile

Tahir Ali bin. Abdurrahman nâm kimesne huzur-i şer’i de akd-i nikah olunduğu kayd

şüd. Fi 27 Ramazan 1215 (11 Şubat 1801)

Şuhudü’l-hâl:

Mahzar başı, Abdulahad Efendi.

17

Eyalet-i Sivas’ın erbab-ı tımarının bedel-i akçelerinden mübâşiran necâbetlü

silâşorân-ı hassâ Mehmed Beğe teslim eyleyüp ve kabz eylediği yalnız otuz dokuz bin

beş yüz on dört guruşdur.

Hisse

39514 guruş

10486 guruş. Def’a mîr mûmîileyhe teslim eyledikleri ve kabzını huzur-i şer’i de takrir

eylediği tescil şüd. Fi 5 Zilkade 1215 (20 Mart 1801)

+_________

50000 guruş

30000 guruş. Rağim Hacı Osman Ağaya Miralay Ebubekir Ağa yediyle teslim olundu.

42

06000 guruş. Bâ-ruznamçe-i hümâyun Tanâk nâm zımmîye Ahmed Ağa-yı merkumun

Yahya Ağaya teslimi.

12000 guruş. Defterdâr ahzının hazinedârı Yahya Ağaya yine ağa-yı merkum ve Hacı

Osman yedlerinden teslim.

02000 guruş. Tokad mütemekkinlerinden mîrî sarrâfı Koca Kobrin âvfı İstefan Ağa-yı

merkumun yediyle teslim.

+__________

100.000 guruş.

Mebâliğ-i mezkurlarıçün verilen altun beyan olunur.

Macar altunu: 1281 kıyye. Kıymeti 8 guruş : 10248 guruş.

Yalduz altunu: 55 kıyye. Kıymeti 9 guruş.: 495 guruş

Fındık altunu: 11 kıyye.Kıymeti 7 guruş: 77 guruş

Bütün İslambol: 110,5 kıyye. Kıymeti. 5 guruş : 552,5 guruş.

Yünlü Mısır kadifesi : 29 kıyye. Kıymeti 2 guruş : 58 guruş

Cem’ân-yekûn : 11430,5 guruş.

18

(S.5) Euzubillahimineşşeytanirracim. Bismillahirrahmanirrahim ve neste’în.

Allahümme salli ala Muhammed ve ala eli Muhammed kema salleyte ala İbrahim ve ala

eli İbrahim . İnneke hamidün mecîd.

İzzet-meâb, şerî’at-nisâb, Mevlâna Cerûmi-zade Abdurrahman Efendi kâm-yâb,

gıbbe’t-tahiyyetü’l-vâfiye inhâ olur ki, işbu sene salis aşer ve mieteyn ve elf, zilhicce-i

şerifesi gurresinden zabt etmek üzere ber-vech-i mansıb mutasarrıf olduğum Sivas

kazasının umûr-i şer’iyesi tarafımızdan cenâbına ihale ve tefvîz olunmuş olunmuştur,

gerekdir ki, kaza-i merkumu gurre-i merkumeden zabt eyleyüp beyne’l-ahali icra-yı

ahkâm-ı şer’i alî eyleyüp ve vaki‘a olan muhellefât-ı mevtâ-yı askeriyemi dahi tahrîr ve

terkîm ve beyne’l-veresete a’lî ma-ferâzellahu tea’la tevzi’i ve taksim eyleyüp câdde-i

şerî’atden ser-mû inhirâfa cevâz göstermeyesen. Vesselam.

El-fakîr Abdullah el-kâdî bi-kazâ-i Sivas

19

43

İşbu sene-i mübârekede ordu-yu hümâyunda mevcud asâkir-i mevcûdînin külle

yevm verilecek lahm ta’yinâtlarıçün fermân-ı emr-i alî de beyan olunduğu üzere Sivas

sancağından mübâya’ası tertib ve matlub-i hümâyun buyurulan bin re’s ecnâs ağnamın

fiyat-ı mîriyyeleri ordu-yu hümâyun hazinesinden hayn-ı tevârüdlerinde irâde olunmak

üzere sicill-i mahfuzda mukayyed imdâd-ı hazeriyye mucibince kaza-i mezbur

ahalilerine tevzi’i ve taksim defteridir ki, ber-vech-i atî zikr olunur. Fi 17 Muharrem

1214 (21 Haziran 1799)

Kaza-i Sivas ma’a Yıldızeli, ber-taksim-i hazeriyye : 78 re’s Bedeli: 2 guruş

Kaza-i Tokad ma’a’l-nevâhi, ber-taksim-i hazeriyye : 330 re’s , Bedeli : 2 guruş

Kaza-i Şarkpâre, ber-taksim-i hazeriyye: 41 re’s Bedeli: 2 guruş

Kaza-i Niksar, ber-taksim-i hazeriyye: 74 re’s, Bedeli: 2 guruş

Kaza-i Karayaka, ber-taksim-i hazeriyye: 62 re’s, Bedeli: 6 guruş

Kaza-i Eyrek, ber-taksim-i hazeriyye : 62 re’s, Bedeli: 6 guruş

Kaza-i Sonisa, ber-taksim-i hazeriyye : 16,5 re’s

Kaza-i Karakuş, ber-taksim-i hazeriyye :16,5 re’s,

Kaza-i Taşâbâd, ber-taksim-i hazeriyye :41 re’s, Bedeli: 2 guruş

Kaza-i Zile ma’a nevâhi, ber-taksim-i hazeriyye: 33 re’s,

Kaza-i Karahisar-ı Behramşah, ber-taksim-i hazeriyye :12,5 re’s

Kaza-i Hüseyinabâd, ber-taksim-i hazeriyye : 12,5 re’s

Kaza-i İnallu-Ballu, ber-taksim-i hazeriyye : 4 re’s

Kaza-i Kazabâd, ber-taksim-i hazeriyye : 103,5 re’s

Kaza-i Turhal, ber-taksim-i hazeriyye : 37 re’s

Kaza-i Sivas ili, ber-taksim-i hazeriyye : 34 re’s, Bedeli: 2 guruş

Kaza-i Artukabâb , ber-taksim-i hazeriyye: 41 re’s

Kaza-i İlbeylü, ber-taksim-i hazeriyye : 39,5 re’s

Kaza-i Kelmugad ma’a nevâhi , ber-taksim-i hazeriyye: 16,5 re’s

Kaza-i Çepni Çongar, ber-taksim-i hazeriyye : 24,5 re’s Bedeli: 6 guruş.

Cem’an-yekûn: 1000 ganem. Yalnız bin ganemdir.

20

44

Erkali menziline imdad emridir.

Mefâhiru’l-küzât ve’l-hükkâm me’âdinu’l-fezâil ve’l-kelâm Sivas sancağında

vak’i kazaların kadıları ve naibleri zîde fazlühüm kıdvetu’l-emâcid ve’l-a’yan Sivas

sancağı mütesellimi zîde mecdühü ve mefâhiru’l-emâsil ve’l-akrân zikr olunan hususa

mübâşir ta’yin olunan hâssa sakinlerinden Halil zîde kadrühü ve a’yân ve zabitân ve iş

erleri zîde kadrühüm tevki’-i refi’i hümâyûn vasıl olucak malum ola ki, memâlik-i

mahrûsamda vak’i menâzillerin aklâm umur-i mehâm irade-i âliyemden

ba-hususa bi’z-zât sadr-ı azâm Sütüde Şim vekil-i mutlak Yusuf Paşa edâmallhü te’ala

ve iclalehü ve ikbânında ordu-yu hümâyun-i alî şam-ı şerif cânibine azîmeti muhakkak

olduğuna mebni şâm-ı şerîf’de olan menziller evkât-ı saireden ziyade muntazam olmak

lazım iken ekser manâziller (bozuk) (S.6) eğerci bundan akdem Anadolunun üç koluna

nizâm-ı havi işbu evâmir-i şerifim ısdar ve mübâşirleri tesyâr olunmuş olup dahi sefer-i

hümâyunum ğailemi ber-taraf oluncaya dek menzillerin nizamı ez-vakitte

bozulmayacak vechle esfâr-ı sabıkaya kıyas ile tanzim olunması hususuna irade-i

seniyyem ta’alluk etmekle hazine-i âmirem defterlerinden tenbi’e olundukda kırk üç

tarihinde İran seferi zühûr eyledikde tarîk-i câdede olan menâzillerin hüsn-i nizam üzere

idaresiçün garb ve civar olan kazalardan imdâdiye ta’yin ve yerlü yerinde tahsil ve

menzilcilere teslim berle emr-i nizamı eyalet ve sancak mutasarrıflarına ve voyvoda ve

müteselllimlere ve hükkâm ve a’yân ve zabitân ihale berle tanzim olunmuş olup ancak

bu mekule menâzillerin re’s senesi ibtida-yı rûz-i hazer olmakdan nâşi işbu bin iki yüz

on iki sene rûz-i hazerından itibarıyla gerek garb ve gerek ba’deleri olan kazalar ve

nevâhiden her bir menzile mikdar-ı vakıyye imdâdiye tertib olmağla Sivas sancağında

vak’i kaza ve nevâhiden esfâr-ı sabıkada olageldiği vechle erkali menziliçün on bin

guruş imdâdiye tertib ve ta’yin olunmağla mevkufundan mahreç suret-i defter

mucibince meblâğ-ı mezburu sen ki, müteselim mûmâileyhsen marifetin ve ma’rifet-i

şer’ ve mübâşir-i merkum ma’rifetiyle icâb edenlerden tamamen tahsil ve cümle

ittifakıyla kavi-yi kefil ahz olunarak nasb ve ta’yin olunacak menzilciye dahi edâ ve

teslim ve menzilci dahi kadr-ı vâfi tevanâ barkir ve müstevfî zehâyir ve sürücüler ve

levâzım-ı sairelerini derhal tedarik ve tekmil ve fimâ-ba’d ve ğailerimi hükkâmâtın ve

umur-i mühimme-i müsta’cile me’mur-i mübâşirîn ve ulakların bir neferleri bir ân ve bir

dakika beyhûde meks ve tevfîk ittirilmemek vechle hüsn-i nizam ve ifrağa tanzim ve

‘ale’d-devâm hüsn-i nizam üzere ru’yet ve idareleri hususuna hükkâm ve zabitân-ı

nezâret ve ihtilal-ı nizamını mucib-i hâlâtden hazer ve mücanebet olunmak fermân

45

olmağın bâ-takrir işbu emr-i celilu’l-kadrim ısdar ve mübâşir-i merkum ile irsal

olunmuşdur. İmdi vusulünde ber-vech-i muharrer ğaile sefer-i hümâyun ber-taraf

oluncaya değin tarîk-i şâm-ı şerif de vakî menâzillerin evkât-ı saireden ziyade rabt ve

nizamları ve umûr-i mühimme-i müsta’cile ile me’mur-i mübâşirîn ve ulaklar ve hezâin-

i miriyenin ber-kadim-i akdem zehâb ve iyâbları akdem umurdan olmakdan nâşi Erkali

menziliçün Sivas sancağından müretteb olan on bin guruş imdadiyeyi liva-i mezburda

vak’i kazalar ahâlilerinden ma’rifetiniz ve ma’rifet-i şer’ ve mübâşir-i merkum ma’rifeti

vechle ittifakıyla serian tahsil ve menzil-i mezbur menzilcilerden edâ ve teslim

olunarak murûr ve ubûr idenlere vâfi ve tevanâ barkir ve müstevfî zehâyir ve sürücüler

ve levâzım-ı sairelerin tedarik ve tekmil ve fimâ-ba’d ğailemi çekmeyecek vechle

nizâm-ı müstahsene-i ifrağa ve tanzim ve ‘ale’d-devâm hüsn-i nizam üzere i’mâl ve

idaresi hususuna hükkâm ve zabitân dahi ihtimam ve dikkat ve ma’zallahi te’ala emr-i

alişânım hilafı hareket ve imdadiye-i mezburun edâsında tea’llul ve muhalefet ve

beyhûde-i tahrirât irsaliyle umûr-i mühimme-i müsta’cilenin bir’an ta’til ve te’hirine

sebeb olmak lazım gelur ise hükkâm ve a’yân-ı kazanın irâd olunacak özürleri makbul

olmayup te’dibât-ı lâyıkalar icra (…) ğuş hoşlarına ilgâ iderek menzil-i mezburu bir gün

evvel nizam-ı müstahseneye ifrağ ve tanzim-i fariza-i nizamı hazine-i âmirem

defterlerine nihâyet ve kayd içün i’caleten Deraliyeme tahrir ve inhâya ziyade sa’i

eyleyesiz. Ve sen ki, mübâşir-i merkumsun senden sadakat-i me’mûl olmakdan nâşi

akranın meyânında intihâb hâsetsen bu hususa me’mur kılındığın ma’lumun oldukda

dâmin-i gayret meyân-ı hamiyete bend edüb müretteb olan salifu’z-zikr imdâdiye

imdi mâl tamamen tahsil ve menzilcisine teslim ile umûr-i menzil-i mezburu ber-vefk-i

matlub serian tanzim ziyade i’tinâ-yı dikkat ve hilaf-ı fermândan hazer ve mücânebet

eyleyesen. Ve sen ki, küzzât ve nevvâb ve a’yân ve zabitân mûmâileyhimsiz ve

sairlersiz, sizler dahi, mükteza-yı emr-i şerifeme imtisâl ve mutabaât etmeniz bâbında

fermân-ı alîşânım sadır olmuşdur, buyurdum ki hükm-i şerifimle

vardıkda bu babda vech-i meşruh üzere şeref-yafte-i sudur olan işbu emr-i şerif-i

celilu’ş-şân vâcibu’l-imtisâlin itaat-ı makrunuyla amil olasız , şöyle bilesiz alamet-i

şerife îtimat kılasız. Tahrir fi’l-yevmü’l-hâmis şehr zilhicce sene selâse aşer ve mieteyn

ve elf.

Kostantıniyye el-mahrusa.

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 19 Muharrem 1214(23 Haziran 1799)

21

46

İşbu sene-i mubârekede sefer-i hümâyun vukû’u şâm-ı şerif câdesi üzerinde

vak’i menâzilin emr-i tanzîmine irâde-i aliyem ta’alluk etmekten nâşi işbu bin iki yüz

on üç senesi rûz-i hazerinden itibarıyla gerek garb ba’deleri olan kaza ve nevâhiden

esfâr-ı sabıkada olageldiği vechle Erkali menziliçün ba-fermân-ı alî Sivas sancağından

mürettep on bin guruş imdâdiyenin sicill-i mahfuzda mukayyed imdâd-ı hazeriye üzere

kaza-i Sivas’a tevzi’i ve taksim defteridir ki, ber-vech-i atî zikr olunur. Fi 21 Muharrem

1214 (25 Haziran 1799)

Kaza-i Sivas ma’a Yıldızeli, ber-taksim-i hazeriyye : 782,5 guruş

Kaza-i Tokad ma’a’l-nevâhi, ber-taksim-i hazeriyye : 2302,5 guruş

Kaza-i Şarkpâre, ber-taksim-i hazeriyye: 410 guruş

Kaza-i Niksar, ber-taksim-i hazeriyye: 742,5 guruş

Kaza-i Karayaka, ber-taksim-i hazeriyye: 267,5 guruş

Kaza-i Eyrek, ber-taksim-i hazeriyye : 267,5 guruş

Kaza-i Sonisa, ber-taksim-i hazeriyye : 165 guruş

Kaza-i Karakuş, ber-taksim-i hazeriyye :165 re’s,

Kaza-i Taşâbâd, ber-taksim-i hazeriyye : 412,5 guruş

Kaza-i Zile ma’a nevâhi, ber-taksim-i hazeriyye: 320 guruş

Kaza-i Karahisar-ı Behramşah, ber-taksim-i hazeriyye :125 guruş

Kaza-i Hüseyinabâd, ber-taksim-i hazeriyye : 125 guruş

Kaza-i İnallu-Ballu, ber-taksim-i hazeriyye : 40 guruş

Kaza-i Kazabâd, ber-taksim-i hazeriyye : 1035 guruş

Kaza-i Turhal, ber-taksim-i hazeriyye : 370 guruş

Kaza-i Sivas ili, ber-taksim-i hazeriyye : 242,5 guruş

Kaza-i Artukabâb , ber-taksim-i hazeriyye: 410 guruş

Kaza-i İlbeylü, ber-taksim-i hazeriyye : 395 guruş

Kaza-i Kelmugad ma’a nevâhi , ber-taksim-i hazeriyye: 165 guruş

Kaza-i Çepni Çongar, ber-taksim-i hazeriyye : 247,5 guruş.

Cem’an-yekûn: 10000 guruş. Yalnız onbin guruşdur.

22

İşbu sene-i mubârekede ordu-yu hümâyunda istihdam olunmak ve asâkirin lahm

ta’yinâtlarçün ba-emr-i alî Sivas sancağından ‘aynî matlub-i hümâyun buyurulan dört

yüz mekari-şütürân ve bin aded ağnamın bila-ezin sonradan bedel-i kat’i olduğuna

47

mebni mehâr-ı mekurun beheri yetmiş beşer guruşdan otuz bin guruş ve ağnamın beheri

dörder guruşdan dört bin guruş ve devlet-i mübâşirîne hizmet ve mesârif-i sairesi dört

bin beş yüz guruş yekun otuz sekiz bin beş yüz guruş Sivas sancağının kazalarına

imd’ad-ı hazeriye üzere tevzi’i ve taksim defteridir ki, zikr olunur. Fi 4 Rebiulevvel

1214 (6 Ağustos 1799)

Kaza-i Yıldızeli, ber-taksim-i hazeriyye : 885,5 guruş

Kaza-i Sivas ve Hafik, ber-taksim-i hazeriyye : 1765 guruş 34 para

Kaza-i Tokad ma’a’l-nevahi, ber-taksim-i hazeriyye : 11144 guruş 40 para

Kaza-i Şarkpâre, ber-taksim-i hazeriyye: 1369 guruş 68 para

Kaza-i Niksar, ber-taksim-i hazeriyye: 2466 guruş 1,5 para

Kaza-i Karayaka, ber-taksim-i hazeriyye: 900 guruş 46,5 para

Kaza-i Eyrek, ber-taksim-i hazeriyye : 900 guruş 24 para

Kaza-i Sonisa, ber-taksim-i hazeriyye : 557 guruş 78 para

Kaza-i Karakuş, ber-taksim-i hazeriyye :557 guruş 71 para

Kaza-i Taşâbâd, ber-taksim-i hazeriyye : 1369 guruş 68 para

Kaza-i Turhâl , ber-taksim-i hazeriyye: 1244 guruş 15 para

Kaza-i Sivas İli, ber-taksim-i hazeriyye : 816 guruş 42,5 para

Kaza-i İlbeğlü, ber-taksim-i hazeriyye : 1328 guruş 24 para

Kaza-i Zile ma’a’l- nevâhi, ber-taksim-i hazeriyye : 1242 guruş 55 para

Kaza-i Karahisar-ı Behramşah, ber-taksim-i hazeriyye : 473 guruş 30 para

Kaza-i Hüseyinabâd, ber-taksim-i hazeriyye : 473 guruş 30 para

Kaza-i Çepni-Çongar, ber-taksim-i hazeriyye : 912 guruş 60 guruş

Kaza-i İnallu-Ballu , ber-taksim-i hazeriyye: 149 guruş 50 para

Kaza-i Kazabâd, ber-taksim-i hazeriyye : 3826,5 guruş

Kaza-i Artukabâd , ber-taksim-i hazeriyye: 1608 guruş 45 para

Kaza-i Kelmugâd, ber-taksim-i hazeriyye : 611guruş 70 para

23

(S.8) Kelmugâd kazasının naîbi Osman Efendi mürâselesidir.

İzzet-meâb, şerî’at-nisâb, Mevlâna Osman Efendi kâm-yâb, ba’de’t-tahiyyetu’l-

vâfiye inhâ olunur ki, ber-vech-i ma’işet mutasarrıf olduğum Kelmugâd kazasının

umûr-i niyâbet ahkâm-ı şer’iyyesi işbu sene salis aşer ve mieteyn ve elf, recebü’l-ferd

gurresinden cenâbınıza ihale ve tefvîz olunmuş olunmuştur. Gerekdir ki, kaza-i

48

mezburu gurre-i merkumeden bi’n-niyâbe mutasarrıf olup beyne’l-ahali icra-yı ahkâm-ı

şer’i alî ve vaki‘a olan mevta-yı askeriye-i muhallefâtını dahi tahrîr ve terkîm ve

beyne’l-veresete bi’l-farîzati’ş-şer’i tevzi’i ve taksim eyleyüp câdde-i şerî’i koymadan

ser-mû inhirâfa cevâz göstermeyesiz. Vesselam.

El-fakîr es-Seyyid Süleymanü’l- mutasarrıf bi-kazâ-i mezbure

Kaza-i mezburu sene-i mezkur receb-i şerif gurresinden Dülger oğlu zabt

eylediği merkum Osman Efendinin takrîri kayd şüd. Fi 27 Muharrem 1214 (1 Temmuz

1799)

24

İşbu bin iki yüz on üç senesi mâh-ı zilhiccenin evsatından bir sene-i kâmile

Medine-i Sivas’ın menzilhanesini murûr ve ubûr iden ulaklara zaruret çektirmeyüp

yarar ve tevânâ barkirler besleyüp Tokad ve Deliklitaş menzilhanesine irsal ve îsâl

eyleyüp ve Divriği tarafına barkir vermemek üzere cümle ma’rifeti ve ma’rifet-i şer’le

Kebabcı Hasan yüzbaşı menzilci nasb ve ta’yin olunup otuz dört bin guruş mukavele

olunup mezbur Hasan yüzbaşı ağa dahi ber-minvâl-i muharrer mukavele-i mezkuru

kabul eylediği tescil şüd. Fi 1 Muharrem 1214 (5 Haziran 1799)

Şuhudü’l-hâl:

es-Seyyid el-Hac Abdullah Efendi, Müfti-zade es-Seyyid el-Hac Tahir Efendi,

Kaim-makâm Nakibu’l-eşrâf Faziletli es-Seyyid el-Hac Süleyman Efendi, Müfti-i sabık

es-Seyyid el-Hac Hüseyin Efendi, Faziletli es-Seyyid Hüseyin Efendi, Helâlu’l-

müşkilât.

25

Gavralı deli makdisi Serkez meclis-i şer’i de Şirvân oğlu Kabrîl mahzarında işbu

mesfûr ile bir değirmende ortak olup sekiz sehimde bir sehim vermek üzere bir

süpürgeci? kavl edüb işbu mesfûrun sağîr karındaşı Ağya’yı götürdiler benim rızam

yokdur on sekiz kile zâhire verdiler, altı kilesi benim hissemdir, geriye istirdâdı

matlubumdur didikde, ol dahi cevabında işbu deli makdisi dahi rızasıyla götürdi deyü

şâhidîn ile isbât edüb deli makdisinin mu’ârezesi men’ olunduğu kayd şüd. Fi 25 Receb

1214 (23 Aralık 1799)

Şuhudü’l-hâl:

Yusuf Tabi’ Hacı Hasan Efendi İcarcı-zade, Mahzar Süleyman.

26

49

Hamurkesenden Abdüzzer-zâde Abduz-zer Seyyid Muhammed Ağanın

hizmetkârı Hasan bin Ali nâm kimesneye Bahtiyar bostanı mahallesinden olup rızaân

karındaşının neseben kız karındaşı Fatma bint. Ahmed nâm bikr-i baliğa-i mezbur

Hüsne, ber-mucib fetevâ-yı şerife kabl-i şer’iden tezvîce izin verildiği kayd şüd. Fi 9

Rebiulahir 1214 (10 Eylül 1799)

27

(S.9) İşbu sene-i mubârekede Fransa keferesine sefer-i hümâyun tahkik etmekten

naşî, ordu-yu hümâyunda istihdam olunmak içün Sivas sancağından ba-ferman-ı alî

matlup-i hümâyun buyurulan dört yüz mekari-şütürândan nefs-i Sivas’a isabet eden on

üç mehâr yedi semen, beher mehârı iki yüz altmış beşer guruş olmak üzere üç bün altı

yüz atmış yedi guruş hizmet-i mübâşiriye-i devlet yüz kırk guruş ve asâkirin lahm

ta’yinâtlarıçün kezâlik Sivas sancağından matlub buyurulan bin aded ağnamdan nefs-i

Sivas’a isabet eden otuz beş ganemin kıymetleri beşer guruşdan yüz yetmiş beş guruş ve

ba-emr-i alî Erkali menziliçün imdâd Sivas sancağından matlub buyurulan on bin

guruşdan nefs-i Sivas’a isabet eden üç yüz kırk sekiz guruş ve mebâya’a-i zâhire olan

Ağaya hizmet ve gidecek adama ücret içün vaz’i olunan beş yüz guruşdan nefs-i Sivas’a

isabet eden üç yüz guruş ve zâhire mebâya’acısının ta’amiyesiçün vaz’ı olunan yüz

guruş men haysü’l-mecmu’ dört bin yedi yüz kırk guruşun nısfı iki bin üç yüz yetmiş

guruşu mahallâta ifrâz ve baki nısfı dahi esnafa bendeleri üzerine tevzi’i ve taksim

defteridir ki, zikr olunur. Fi 7 Safer 1214 (11 Temmuz 1799)

Nefs-i Sivas’a mekâri-şütürân : 3677 guruş, Devlet-i âliye mübâşirine hizmet :

140 guruş

Nefs-i Sivas’a ganem : 175 guruş , Erkali menziliçün imdâd : 348 guruş

Zâhire mebâya’acısı Ağaya ve ma’a giden adama hizmet : 300 guruş

Tahmisden börekciden : 12 guruş , Bakkaldan mûmhaneye : 23 guruş.

Cem’an-yekun : 4775 guruş. Yalnız dört bin yedi yüz yetmiş beş guruş. - 0023

guruş Bakkaldan mûmhaneye ifrâz = 4752 guruş – 0012 guruş. Bakkaldan tahmise

ifrâz. = 4740 guruş. – 2370 guruş. Mahallâta ifrâz = 2370 guruş.

Taifelerin bendelerine vech üzere taksim defteridir ki, zikr olunur.

Taife-i bezzâz : 236 guruş 15 para

Taife-i benbeci : 347 guruş 29 para

Taife-i bakkal : 213 guruş 7 para

Taife-i haffâf . 236 guruş 7 para

Taife-i kuyumcu . 94 guruş 5 para

Taife-i kürkçü : 27 guruş 11 para

50

Taife-i börekçi : 49 guruş 22 para

Taife-i etmekci : 61 guruş 25 para

Taife-i arabacı : 61 guruş 25 para

Taife-i kassâb : 61 guruş 25 para

Taife-i attâr : 40 guruş 22 para

Taife-i tuzcu : 80 guruş

Taife-i İçeri Kalemçiler : 22 guruş 32

para

Taife-i Taşra Kalemciler : 22 guruş 32

para

Taife-i debbâğ : 48 guruş 12 para

Taife-i bostancı : 53 guruş 25 para

Taife-i duhancı : 94 guruş

Taife-i derzi : 85 guruş

Taife-i gazzâz : 43 guruş

Taife-i çilingir : 45 guruş 25 para

Taife-i temurci ve hurdacı : 40 guruş 12

para

Taife-i nalband : 32 guruş 13 para

Taife-i muytaf : 33 guruş 23 para

Taife-i serrâc : 33 guruş 23 para

Taife-i sipah bazarı : 32 guruş 3 para

Taife-i berber : 40 guruş 12 para

Taife-i safir canbazı : 19 guruş

Taife-i kadifeci : 13 guruş 27 para

Taife-i güncü ma’a eskici : 13 guruş 27

para. Taife-i semerci : 21 guruş 27 para

Taife-i kılıçcı : 32 guruş 13 para

Taife-i katırcı : 16 guruş 12 para

Taife-i hamâl-meydân : 21 guruş 27 para

Cem’ân-yekun : 2370 guruş. Yalnız iki bin yetmiş guruş.

28

Şıracı Osman nâm kimesne meclis-i şer’i de Taşgon bint. Sekon müvâcehesinde

işbu mesfûrun zevci hâlik-i esirde olan otuz guruş alacağıma vekil olmağla suâl olunup

alıverilmek murâdımdır didikde ol dahi cevâbında kesret-i inkâr ve isbatdan acz ve

yemîne dahi tâlib olmayup ma’a-rızadan men’ı olunduğu kayd şüd. Fi 3 Muharrem

1214 (7 Haziran 1799)

29

(S.10) İşbu sene-i mubârekede sefer-i hümâyun tahkik etmekten naşî, ordu-yu

hümâyunda istihdam olunmak içün Sivas sancağından ba-emr-i alî matlub-i hümâyun

buyurulan dört yüz mekari-şütürândan nefs-i Sivas’a isabet eden on üç mehâr yedi

semen, beher mehârı iki yüz altmış beşer guruşdan bin altı yüz atmış yedi guruş ve

devlet-i mübâşirine hizmet yüz kırk guruş ve asâkirin lahm ta’yinâtlarıçün kezâlik Sivas

sancağından matlub buyurulan bin aded ağnamdan nefs-i Sivas’a isabet eden otuz beş

51

ganem kıymetleri beşer guruşdan yüz yetmiş beş ve ba-emr-i alî Erkali menzilhanesine

imdâd, Sivas sancağından matlub buyurulan on bin guruşdan nefs-i Sivas’a isabet eden

üç yüz kırk sekiz guruş ve zâhire mebâya’asına me’mur Ağaya hizmet ve gidecek

adama ücret içün vaz’i olunan beş yüz guruşdan nefs-i Sivas’a isabet eden üç yüz guruş

ve ağa-yı mûmâileyhin ta’amiyesiçün vaz’ı olunan yüz guruş men haysü’l-mecmu’ dört

bin yedi yüz kırk guruşun nısfı esnaf taife ifrâz ve nısf-ı ahârı olan iki bin üç yüz yetmiş

guruş ahâli-yi mahallâtın sâbıkına kıyasen tevzi’i ve taksim defteridir ki, zikr olunur. Fi

7 Safer 1214 (11 Temmuz 1799)

Mahalle-i Paşabey ma’a Tokmak : 49

guruş 14 para

Mahalle-i Ganem : 16 guruş

Mahalle-i Billur : 37 guruş 14 para

Mahalle-i Keçibula : 22 guruş

Mahalle-i Hamurkesen : 17 guruş 14

para

Mahalle-i Kirçuk : 12,5 guruş

Mahalle-i Şah Hüseyin : 44 guruş 13

para

Mahalle-i Temurcilerardı: 91guruş 13

para

Mahalle-i Küçük Minare : 44 guruş 14

para

Mahalle-i Hacı Veli : 18 guruş 8 para

Mahalle-i Ferhadbostanı: 29,5guruş

Mahalle-i Hacı Mehmed: 38 guruş 27

para

Mahalle-i Sofu Mehmed: 16 guruş 29

para

Mahalle-i Akdeğirmen : 51 guruş 22

para

Mahalle-i Kösedere-i Müslim: 11guruş

27 para

Mahalle-i Kösedere-i Zımmî : 47 guruş

14 para

Mahalle-i Uryan-ı Müslim : 69 guruş

6para

Mahalle-i Uryan-ı Zimmî: 57 guruş

17para

Mahalle-i Sarı Şeyh : 50 guruş

Mahalle-i Baldır bazarı : 53 guruş

Mahalle-i Oğlan Çavuş : 35 guruş 26

para

Mahalle-i Hacı Zahid : 20 guruş

Mahalle-i Hamamardı : 18 guruş 28

para

Mahalle-i Köhne Civan : 46 guruş

Mahalle-i Kılağuz : 37 guruş 14 para

Mahalle-i Gökçe Bostan : 7 guruş

Mahalle-i Hacı Mahmud : 14 guruş

Mahalle-i Bazar : 134 guruş

Mahalle-i Ali Baba : 17 guruş 6 para

Mahalle-i Bahtiyar Bostanı: 17 guruş 19

para

Mahalle-i Cami Kebir : 49 guruş 36

para

Mahalle-i Zilkâr : 10 guruş 27 para

Mahalle-i Veled Beğ : 25 guruş 23 para

52

Mahalle-i Osman Paşa : 14 guruş

Mahalle-i Hoca İmam : 42 guruş 19

para

Mahalle-i Kenisa : 93 guruş

Mahalle-i Çavuş başı : 98 guruş 34 para

Mahalle-i Ece : 192 guruş 28 para

Mahalle-i Örtülüpınar : 78 guruş 15

para

Mahalle-i Ağcabölge : 122 guruş 28

para

Mahalle-i Bab-ı Kayseri :171 guruş

35para

Mahalle-i Şeyh Çoban : 15 guruş

Mahalle-i Kaleardı : 49 guruş 64 para

Mahalle-i Hoca Ali Çavuş : 10 guruş

Mahalle-i Gök Medrese : 45 guruş

Mahalle-i Hoca Hüsâm : 14 guruş 26

para

Mahalle-i Şems-i Ferrâş : 86 guruş 13

para

Mahalle-i Yahya Beğ : 24 guruş

Mahalle-i Abdulkerim : 20 guruş 27

para

Mahalle-i Kabalı : 11 guruş 26 para

Mahalle-i İmaret : 15 guruş 13 para

Mahalle-i Küçük Bengiler : 46 guruş

Mahalle-i Ali Baba : 8 guruş 13 para

Cem’ân-yekun : 2370 guruş. Yalnız

ikibinüçyüzyetmiş guruşdur.

30

İşbu sene-i mubârekede ordu-yu hümâyunda istihdam olunmak içün Sivas

sancağından ba-ferman-ı alî matlub-i buyurulan dört yüz mekari-şütürândan Hafik

nahiyesine isabet eden yedi mehârın kıymeti ikişer yüz altmış beşer guruşdan bin sekiz

yüz elli beş guruş, hizmet-i mübâşiriyesi yetmiş guruş ta’yinâtı asâkiriçün matlub-i

hümâyun buyurulan ağnamdan on yedi ganemin kıymeti beşer guruşdan seksen guruş

Erkali menzili imdâdından isabet eden yüz yetmiş guruş, zahire mübâya’acısına hizmet

ve ma’a gidecek adama iki yüz guruş ve Hakim Efendi ve katibine ve kethüdâyeri (iki

buçuk satırın üzeri çizilmiş durumda) men haysü’l-mecmu’ üç bin (S.11) Ol devlet-

mekîne arz-ı da’i kimine budur ki, işbu sene-i mübârekede Fransa keferesi üzerine

sefer-i hümâyun tahkikinden nâşi, ordu-yu hümâyunda hümâyunda istihdam olunmak

içün ba-ferman-ı alî Sivas sancağından matlub-i hümâyun buyurulan dört yüz mekari-

şütürândan nefs-i Sivas’a isabet eden yirmi mehâr, yedi semen şütürânı cümle ma’rifeti

ve ma’rifet-i şer’le ahâlisinden cem’ı ve tahsil ve ber-mantûk emr-i alî üzerine Tokadi

Aharpaşa-zâde Mustafa Ağa ve Usta Ali Ağa kulları sarbân başı nasb ve ta’yin ve

mehâr-ı mezkur (…) sâiresiyle tamamen ve kamilen yedlerine teslim ve ordu-yu

53

hümâyuna irsâl olunduğu ola ki, vak’iü’l-hâl hasbetüllahi meliki’l-bil’itmâm sarîr-i a’lâ

arz ve i’lâm olundu. Bâkî emr-i hazret-i menneü’l-emirdir. Hurrire fi’l-yevmü’l-hamis

aşer, şehr saferü’l-hayr , li-sene erbea’te aşer ve mieteyn ve elf.

El-abdü’d-devleti’l-a’zâmü’l

Osmaniye Abdurrahman Cerûmî-zâde el-mevlâ-hilafe Medine-i Sivas

31

Zehâirin bedeliyesiçün vürûd eden emr.

Kıdvetü’l- kuzât ve’l-hükkâm , mea’dinu’l-fezâil ve’l-kelâm Mevlanâ Sivas

kadısı zîde fazlühü ve kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân Sivas mütesellimi zîde mecdühü ve

mefâhirü’l-emâsil ve’l-akrân ve vücûh-i ahâli ve iş erleri zîde kâdirhüm, tevki’i-refi’i-

hümâyun vasıl olucak malum ola ki, dergah-ı muallâm kapucu başlarından mîrahur

olma payesiyle Bozok sancağı mutasarrıfı Cabbâr-zade Süleyman Beğ dâm mecdenin

bu def’a ordu-yu hümâyunuma takdim eylediği bir kıt’a kâimesi se’ninde ordu-yu

hümâyunum lazımesiçün şâm-ı şerife nakl olunmak üzere Sivas eyaletinden mübâya’ası

müretteb olan zehâyirden ahdesinde olan Zile ve Mecidözü ve saîr tarafına müteallik

kazalara hisse-i tarh ve tevzi’i olunmuş olup ancak kazahen-i mezburdan ayn-ı zahâyirin

tedarik ve nakli hususu müte’asir olduğundan Sivas eyaleti dahi ayn-ı zehâyir nakl

eylemeleri irade olunmak lazım gelse ber-vechle idare edemeyeceklerini beyân berrle

eğer bedel ile tanzîm olunur ise icâb eden asâkir-i mansûre geleceğini tahrîr ve inhâ

etmekle hazine-i âmîrem kaydâtı tenbi’i etdirildikde ‘ibrâz , liva-i Bozok eyâlet-i

Sivas’dan yirmi bin kile dakîk ve elli bin kile şa’ ir tertib olunup mübâya’asıçün emr-i

şerifim verildiği baş muhasebeden der-kitâb olunmağın ancak zehâyir-i mezkur ordu-yu

hümâyunumda mecmu’u eden asâkir-i mevcudînin ta’yînâtlarıçün tertib olunmuş olup

mûmâileyhin inhâsına binaen yerine ahar mahalden rayiciyle zehîre mübâya’a olunmak

üzere emsaline kıyasen eyalet-i merkumdan mübaya’ası müretteb olan elli bin kile

şa’îrin beher kilesi doksan para yirmi bin kile dakîkin dahi beher kileside dörder

guruşdan îcâb eden bedelleri mutasarrıf mûmâileyhin tanzimi hususuna müsa’ade-i

seniyyem erzani kalınup ber-minvâl-i muharrer mûmâileyhin ahdesinde olan Zile ve

Mecidözü ve saîr mûmâileyhin tarafına müteallik kazaların hisse-i mübâya’aları ne

mikdar idüği ibtida-i mahfil-i kazâ olan nefs-i Sivas kazâsından ba’de’t-tahkîk taraf-ı

şer’i den verilecek pusula mantûkî ve fermân-ı alîşânımda mastur-i fiyat üzere lazım

gelen bedeli mûmâileyhin ma’rifetiyle ve maada eyalet-i merkumda olan kazaların

hisse-i mübâya’aları bedeli dahi , sen ki, mütesellim mûmâileyhsen, mahalinde ma’rifet-

54

i şer’ ve cümle ma’rifeti cem’ı ve tahsil ve ordu-yu hümâyunum hazinesine teslim

olunmak fermân olmağın , işbu emr-i celilu’l-kadrim ısdâr ve ile irsâl olunmuşdur.

Vüsulünde bâlâda muharrer olduğu üzere mûmî ileyhin tarafına müteallik olan kazaların

îcâb eden zehâyirleri mûmîileyhin ma’rifetiyle olunmasıçün diğer emr-i şerifim tasvîr

kalınmağla sen dahi, eyalet-i Sivas’dan mahreç-i pusulalar mantûkî üzere müretteb olan

dakîk ve şa’îr’den kazâlar ahâlilerinin hisselerine isâbet eden zehâirin fiyat-ı mezkure

üzere bedeli cem’i ve tahsîl ve ordu-yu hümâyun hazinesine teslime mezîd-i sa’î ve

gayret eyleyesiz. Ve siz ki, kuzzât ve vücûh-i ahâli ve saîrlerisiz, Sizler dahi, mucib-i

emr-i şerifimle amel ve hareket eylemeniz bâbında fermân-ı alîşânım sâdır olmuşdur.

Buyurdum ki, hükm-i şerifimle vardıkda bu babda vech-i meşruh şeref-yafte-i sudur

buyurulan emr-i celilu’ş-şân vâcibü’l-ıttıbâ’ ve lazımu’l-imtisâlimin mazmun-i münîfi

üzere amil olasız , şöyle bilesiz alamet-i şerife îtimat kalasız. Tahrir fi’l-yevmü’s-salis,

şehr Safer sene erba’a aşer ve mieteyn ve elf.

Buyuruldu Sahra-i Konya

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 15 Cemaziyelevvel 1214(15 Ekim 1799)

32

(S.12) Düstûr-i mükerrem müşîr-i müfahham nizamu’l-alem müdebbir-i umuri’l-

cumhur bi’l-fikri’s-sakıb mütemmim-i mehâmi’l-enâm bi’r-re’yi’s-sâib mümehhid-i

bünyani’d-devleti ve’l-ikbâl, müşeyyid-i erkani’s-sa’âdeti ve’l-iclâl el-mahfufu bi-

sünûf-i avâtıf’l-meliki’l-a’lâ hâlâ Sivas valisi vezirim Recep Paşa edâma’llahu te’âlâ

iclâlehü ve kıdvetu’l-kuzât ve’l-hükkâm me’âdinu’l-fezâil ve’l-kelâm Mevâlinâ Sivas

kadısı zîde fazlühü ve kıdvetu’l-emâcid ve’l-a’yân Sivas mütesellimi zîde mecdühü

ve mefâhiru’l- emâsil ve’l-akrân, vücûh-i ahâli ve iş erleri zîde kadirhüm tevki’i-ref‘i

vasıl olucak malum ola ki, dergâh-ı muallâ kapucu başlarından ordu-yu hümâyunum

nüzul emîni Hasan dâm mecdenin takdîm eylediği takrîri mefhûmunda ordu-yu

hümâyunumda külle-yevm tabh ve tevzi’i iktiza eden nân-ı ‘azîz hususunda ihtimamı

derkâr ancak; el-hâleti hazihi asâkir-i mansûre kün-yekün tecmi’i etmekde ve ta’yinât-ı

asâkir ziyade olmakda olduğundan la-mahal mevcud olan yirmi haymeden başka

hubbazân çadırları kûşâd firunların tezâyüdüne muhtaç olmağla asla habbâz esnafının

hamurkâr ve pişürici usta ekserisi nefs-i Sivas ve ahâlilerinden olduğuna binaen iktiza

eden ücret-i tabhları ordu-yu hümâyunuma vüsûllerinde verilmek şartıyla Sivas’dan

ma’rifetle mâhir kırk nefer hamurkâr ve pişürci ustaları ihraç ve serian ta’yin olunan

55

tatara teslimen menzil ile imsitâ-yı tarîkde vak’i Erkaliye erişdirilmesiçün emr-i şerifim

sudurunu mûmî ileyh tahrîr ve inhâ etmekle mucibince amel ve hereket olumak

fermânım olmağın ba-takrîr işbu, emr-i celilu’l-kadrim ısdâr ve sadr-ı ‘azâm

tatarlarından kıdvetu’l-emâsil ve’l-akrân Musa zîde kadrühü ile irsâl olunmuşdur. İmdi

vüsûlunda sen ki, vezîr müşârun ileyhsen, ber-minvâl-i muharrer nefs-i Sivas da

ma’rifetinde kırk nefer hamurkâr ve pişürci ustaları serian ve acilen tedârik ve tatar-ı

merkuma terfîkân menzil ile esnâ-yı tarîkde vak’i Erkali nâm merhalede ordu-yu

hümâyunuma erişdirilmesi hususuna bezl-i cell-i himmet ve sarf-ı küll-i miknet

eyleyesen. Ve siz ki, mütesellim ve kadı ve vücûh-i ahâli ve iş erlerisiz, salifu’z-zikr

kırk nefer hamurkâr ve pişürci ustalarını vezir müşâru’n-ileyhin ihtimâm-ı rey-i

ma’rifeti ve ma’rifetiniz ile tedârik ve tatara terfîkan Erkali’de ordu-yu hümâyunuma

irsâl ve tesyâre müsâreât ve hilafından itkâ ve mübâ ‘adet eylemeniz bâbında fermân-ı

âlîşânım sadır olmuştur. Buyurdum ki hükm-i şerifim vardıkda bu babda vech-i meşruh

üzere ‘amil eyleyesiz, şöyle bilesiz alamet-i şerife îtimat kılasız. Tahrir fi’l-yevm el-

yevmu’salis şehr Saferu’l-hayr sene erba’a aşer ve mieteyn ve elf.

Buyuruldu Sahra-yı Konya

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 15 Safer 1214(19 Temmuz 1799)

Mucibince Sadr-ı ‘azâm mektubu dahi sâdır olmuşdur.

33

İşbu sene-i mubârekede ordu-yu hümâyunda istihdam olunmak içün Sivas

sancağından ba-ferman-ı alî matlub-i buyurulan dört yüz mekari-şütürândan Hafik

nahiyesine isabet eden yedi mehârın kıymeti ikişer yüz altmış beşer guruşdan bin sekiz

yüz elli beş guruş,hizmet-i mübâşiriyesi yetmiş guruş ta’yinâtı asâkiriçün matlub-i

hümâyun buyurulan ağnamdan on yedi ganemin kıymeti beşer guruşdan seksen beş

guruş Erkali menzili imdâdından isabet eden yüz yetmiş dört guruş, zehîre

mübâya’acısına hizmet ve ma’a gidecek adam*(devam ettirilmemiştir.)

34

Bakırcı Seyyid Hüseyin bin Ahmed meclis-i şer’i de Mütevelli-zâde Said Paşa

Ağa Seyyid Abdullah müvâcehesinde, işbu mezburun (…) zımmîlere kefâleti olan kırk

guruşu taleb iderem deyü suâl olunduğu, cevabında ikrâr-ı sâf tamamen edâ eyledüm

56

deyü vaziâti şâhidîn ile müvâcehesinde vech-i meşrûh üzere isbât eyleyüb mucibiyle

ma’a-rızadan men ‘ı olunduğu kayd şüd. Fi 7 Zilkade 1214 ()

Şuhudü’l-Hâl:

es-Seyyyid Mehmed Efendi, es-Seyyid el-Hac Abdulahad Efendi, Bermud oğlu

Halil, Seyyid Ömer Ağa bin Derviş Ağa.

35

(S.13) Kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yan hâlâ Sivas mütesellimi Mîr Lutfüllah zîde

mecdühü ve mefâhirü’l-emâsil ve’l-akrân a’yân ve zabitân ve iş erleri zîde kadirhüm

tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak malum ola ki, Sivas ve civarında vaki‘ kazalardan

müceddeden ağalık yedi yüz elli neferer sipah serdengeçdisi neferâtı tahrîr ve bir saat

akdem tekmîl ve şâm-ı şerife doğru irsali ve esna-yı râhde Sadr-ı a’zam maiyetine

alınmak mübâderet olunmak içün bundan akdem me’muriyetlerini hâvi şeref-rîz sudûr

olmakdan emr-i şerifimi ocak tarafından güzâr-ı mübâşir ta’yin ve irsali olunup hâla

Sivas vâlisi sefer-i hümâyunuma müretteb-i hukuk-i asâkiriyeye mahallerinden ahra-yı

serdenci ta’yin olunan dustûr-i mükerrem müşîr-i mufahham nizâmu’l-alem vezirim

Recep Paşa edâmallahü tea’la ve iclâlehü sa’i ve ikramıyla tahrîr ve tekmîli kuvvet-i

mühibbeye yetmiş iken vezîr müşârun-ileyh Sivas’dan hareket vucûb-i me’muriyete

azîmet eyledikden sonra siz ki, mütesellim ve sair mûmîileyhsiz, tarafınızdan neferât-ı

merkume tahririne mumâne’ât olunduğu bi’l-ihbâr tahkîk olunduğu beyânıyla neferât-ı

mezkureme bir gün ezli, ve ber-kadm-i akdem tahrîr ve tekmîl ve esna-yı râh’de sadr-ı

azâm îsâline bi’l-farîza mezîd-i saî ve gayret eylemeniz bâbında emr-i şerifim sudûr ve

sipahiyân-ı ebnâ dergâh-ı mu’allam kapucubaşlarından iftihâru’l-emâcid ve’l-ekârim

Mîr Süleyman zîde mecdühü bâ-takrir (…) itmekle vech-i meşrûh üzere amel olunmak

fermân olunmağın te’kiden isti’câl-i rikâb-i hümâyunumdan işbu, emr-i şerifim ısdâr

ve kaim-makâm tatarlarından kıdvetü’l-emâsil ve’l-akrân Ömer zîde kadrühü ile irsâl

olmuşdur. İmdi neferât-ı mezbureyi serian me’mura irişmeleri (…) mütâlebe (…)

olunduğu ve ba’de-ezîn tahrîr ve ihrâcında ser-mu terâşüdü ve mümâne’at misullü

hareket (…) rehâvet idüğü ma’lumun oldukda, ber-vech-i meşruh neferât-ı merkumeyi

(…) emr-i şerifim mucibince (…) tamamen ve serian tahrîr ve tekmîl-i ihrâc ve şâm-ı

şerife doğru irsâli ve esnâ-yı râh’de sadr-ı a’zâm maiyetine erişdirilmeğe (…) der-

miyân-ı gayret ve hilaf-ı fermân ile ve (…) tecvîz ile mazhar (…) levâhıkdan ittikâ ve

mübâ’adet eylemniz bâbında fermân-ı âlîşânım sadır olmuştur. Buyurdum ki, vusûl

57

buldukda bu babda vech-i meşruh üzere şeref-yafte-i sudur iden fermân vâcibü’l-ıttıbâ’

ve lazımu’l-imtisâlimin mazmun-i itaat makrunuyla amel ve hareket ve hilafından

gayetü’l-gaye hazer ve mücânebet eyleyesiz. Şöyle bilesiz alamet-i şerife îtimat kılasız.

Tahrir fi evâil , şehr safer sene erba’a aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makam sahra-i Konya

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 17 Safer 1214(21 Temmuz 1799)

36

İşbu sene-i mubârekede ordu-yu hümâyunda istihdam olunmak içün Sivas

sancağından ba-ferman-ı alî matlub-i buyurulan dört yüz mekari-şütürândan Hafik

nahiyesine isabet eden yedi mehârın kıymeti iki yüz altmış beşer guruşdan bin sekiz yüz

elli beş guruş, hizmet-i mübâşiriyesi yetmiş guruş, ta’yinâtı asâkiriçün matlub-i

hümâyun buyurulan ağnamdan on yedi ganemin kıymeti beşer guruşdan seksen guruş,

Erkali menzili imdâdından isabet eden yüz yetmiş dört guruş, zahire mübâya’asına

hizmet ve ma’a gidecek adama iki yüz guruş ve Hakim Efendiye harc-ı himmet yüz elli

guruş, men haysü’l-mecmu’ iki bin beş yüz otuz dört guruş, sabıkına kıyâsen nahiye-i

mezkur ahâlilerine tevzi’i ve taksim defteridir ki, zikr olunur. Fi 17 Safer 1214 (21

Temmuz 1799)

Karye-i Beypınarı : 41 guruş 10 para

Karye-i Başıbüyük: 25 guruş

Karye-i Deng-i sağır : 11 guruş

Karye-i Hanzar : 25 guruş 30 para

Karye-i Üzeyir : 16 guruş 21 para

Karye-i Sarıköy : 12 guruş 31 para

Karye-i Düğer : 37 guruş 28 para

Karye-i Uzamış : 23 guruş

Karye-i Karabalçık : 50,5 guruş

Karye-i Alan Yund : 21 guruş

Karye-i Horahun : 46 guruş 15 para

Karye-i Kavak : 9 guruş 23 para

Karye-i Ağca kenisa : 17 guruş 35 para

Karye-i Kutlu oğlan : 10 guruş 28 para

Karye-i Avragir : 23 guruş 18 para

Karye-i Karlı : 27,5 guruş

Karye-i Eymir : 21 guruş 15 para

Karye-i Emre : 10 guruş 36 para

Karye-i Tuzhisar : 38 guruş

Karye-i Çirhin : 19 guruş 5 para

Karye-i Durusu : 25 guruş 10 para

Karye-i Horsane : 29,5 guruş

Karye-i İnceğa : 23,5 guruş

Karye-i Feridşah Yenicesi : 8 guruş 6

para

Karye-i Hatip dereli : 5 guruş 8 para

Karye-i Kelhadik : 9 guruş 2 para

Karye-i Bingöl : 55 guruş 23 para

Karye-i Moluç : 24 guruş

Karye-i Hoşavenk : 9 guruş 3 para

58

Karye-i Emirhan : 21 guruş 16 para

Karye-i Kızılcakışla : 28 guruş

Karye-i Filendir : 28 guruş

Karye-i Girne : 17 guruş 5 para

Karye-i Acıpınar kurb-i Ağva:17guruş 5

para

Karye-i Sofular : 18 guruş 5 para

Karye-i Tavşanlı : 25 guruş 24 para

Karye-i Karayün : 33 guruş 1 para

Karye-i Bakariç : 30 guruş 26 para

Karye-i Yavu : 8 guruş 22 para

Karye-i Tahtakemend: 8 guruş 22 para

Karye-i Akpınar : 45 guruş 25 para

Karye-i Hacı Mirza : 13 guruş

Karye-i Mamuğan : 38 guruş 17 para

Karye-i Göğedin : 51 guruş

Karye-i Koçhisar : 127 guruş 31 para

Karye-i Kemis : 68 guruş 9 para

Karye-i Yarhisar : (bozuk) 31 para

Karye-i Çimen Yenicesi : 93 guruş

30para

Karye-i Tödürge : 11 guruş 25 para

(S.14)Karye-i Gulam : 16 guruş 14 para

Karye-i Beştepe : 8 guruş 32 para

Karye-i Karacaşar : 13 para

Karye-i Tutmaç : 21 guruş 31 para

Karye-i Seyfik : 42 guruş 31 para

Karye-i Acıpınar : 26 guruş 27 para

Karye-i Yâm :15 guruş 23 para

Karye-i Boğazkesen : 34 guruş 10 para

Karye-i İşhanı : 51 guruş 35 para

Karye-i Kaldı : 5 guruş 8 para

Karye-i İmaret : 17 guruş 25 para

Karye-i Şah beğ : 8 guruş 22 para

Karye-i Alan Yund : 5 guruş 8 para

Karye-i Yassı Cabel : 16 guruş 5 para

Karye-i Şehristan : 5 guruş 28 para

Karye-i Hoşkadem : 5 guruş 8 para

Karye-i Mescidli : 6,5 guruş

Karye-i Güllüce : 28 guruş 30 para

Karye-i Sinekli : 12 guruş 39 para

Karye-i Ebugen : 5 guruş 8 para

Karye-i Yenice kurb-i Güllüce : 11

guruş 30 para

Karye-i Kara Gömlek : 13 guruş

Karye-i Ata Kenisa : 32 guruş 28 para

Karye-i Hanviran : 10 guruş 36 para

Karye-i Tatlıcak : 21 guruş 11 para

Karye-i Damlacık : 25 guruş 33 para

Karye-i Apa : 38 guruş 18 para

Karye-i Apardı ma’a Kürt : 88 guruş 8

para

Karye-i Hayırbey : 42 guruş 31 para

Karye-i Çöken : 8 guruş 22 para

Karye-i Hocabeğ : 32 guruş 28 para

Karye-i Himmet vakiyye : 20,5 guruş

Karye-i Sarıklı Hocabeğ : 17 guruş

25para

Karye-i Sinkürek ma’a Karapınar : 43

guruş 34 para

Karye-i Celalli : 43 guruş 34 para

Karye-i Serpincuk ma’a Akviran

:49,5gruş

Karye-i Kesrek : 13 guruş 30 para

Karye-i Çatviran : 12 guruş 24 para

Karye-i Sahnun : 7 guruş

59

Karye-i Mihmadek : 4 guruş 16 para

Karye-i Beydilli : 20 guruş 30 para

Karye-i Serçe : 8 guruş 12 para

Karye-i Yeniköy : 10 guruş 15 para

Nahiye-i Hergün : 50 guruş

Cem’an-yekûn : 2534 guruş. Yalnız iki

bin dört yüz otuz dört guruşdur. Sahh.

(Katip beş yerine sehven dört

yazmıştır.)

37

İmdad-ı seferiye emridir.

Mefâhirü’l-küzât ve’l-hükkâm me’âdinu’l-fezâil ve’l-kelâm Sivas eyaletinde

vak’i kazaların kuzzât ve nevvâbı zîde fazlühüm ve mefâhiru’l-emâsil ve’l-akrân, a’yân

velâyet zîde kadrühüm tevki’i-refi’i hümâyun vasıl olucak malum ola ki, taraf taraf neşr

olunan emr-i aliyemde tafsil olunduğu üzere düşman din-i mübâyin olan Franca keferesi

nakz-ı ahde ile Mısr-ı Kahiremi istila ve ümmet-i muhammed’e azar ve ihanete ictirâ

eylediğine binaen verilen fetevâ-yı şerife mucibince infâk-ı erâ-yı ulemâ-i a’zâm ve

ricâl-i devlet ile kıyâmımda üzerlerine sefer-i hümâyunum tahkîk edüb Anadolu ve

Rumilinden kabuları halkıyla me’mur ve ta’yin kılınan vüzerâ-yı a’zâmın idare-i daire-i

mesâriflerine medâr olmak içün mansıblarından müretteb ve muayen olan imdâd-ı

seferiyenin tahsili hususuna irade-i şahânem ta’alluk etmekden hâla Sivas valisi düstûr-i

mükerrem müşîr-i mufahham nizâmu’l-âlem vezirim Recep Paşa edâmallahü tea’la

iclâlehü kapulu halkıyla sefer-i hümâyunuma müretteb asâkirin sevkine me’mûr ve

ta’yin kılınmış olmağla mesârif-i sevkiyesine avn ve medâr zımnında eyâlet-i Sivas’da

vaki‘ kazalardan valî içün seferler vuku’unda tertib ve ta’yîn kılınan otuz üç bin guruş

imdâd-ı seferiyenin iki yüz on dört senesine mahsuben eyâlet-i mezbure dahilinde vaki‘

kazalar ahâlilerine şurût-i seferiye mucibince def’aten tevzi’i ve tahsil ve hâla Sivas

valisi müşârun-ileyh tarafından kabzına me’mûre edâ ve teslim olunmak fermânım

olunmağın işbu, emr-i şerifim ısdâr ve ile irsâl olunmuşdur. İmdi (S.15)siz

ki, Mevlâna ve sair mûmîileyhsiz, siz ber-minvâl-i muharrer müşârun-ileyh sefer-i

hümâyunuma asâkir sevkine me’mur olmak mülâbesesiyle mesârif-i seferiyesine avn ve

medâr zımnında eyâlet-i mezkureden muayen olan seferiyenin tahsiline irâde-i aliyem

ta’alluk eylediği ma’lumunuz oldukda, ber-vech-i meşruh iki yüz on dört senesine

mahsus (…) sene gurre-i muharrem itibâr olunarak vâliçün muayyen olan mâru’z-zikr

otuz üç bin guruş imdâd-ı sefriyeyi şurût-i sefriye mucibince def’aten eyâlet-i mezkure

60

dahilinde kain kazalar ahâlilerine tevzi’i ve taksim ve yerlü yerinde cem’ ve tahsil ve

müşârun-ileyh tarafından kabzına me’mura edâ ve teslim ettürüb avn ve te’hirden ve

mikdâr-ı ma’iyyetinden ziyade ve mükerrer seferiye tahsiline ve kesret üzere kazalara

mübâşirler irsâliyle ahâli-i fukâra-yı ra’iyete te’addi vuku’unü tecâvüzden ve hizmet-i

mübâşiriye mütâlebesinden gayetu’l-gaye hazer ve mücânebet eylemeniz bâbında

fermân-ı âlîşânım sadır olmuştur, buyurdum ki vusül buldukda bu babda vech-i meşruh

üzere şeref-yafte-i sudur olan emrim üzere amel ve hareket eyleyesiz, şöyle bilesiz

alamet-i şerife îtimat kalasız. Tahrir fi evâil şehr muharrem, sene erbe’a aşer ve

mieteyn ve elf.

Be-makam Kostantıniyye el-mahsusa

Mucibince kaim-makâm mektubu sadır olmuşdur.

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 3 Rebiulahir 1214( 4 Eylül 1799)

38

Bâlâda mezkur emr-i şerif-i celilu’ş-şân matlub buyurulan imdâd-ı seferiye

tevzi’i ve taksim ve müşârun-ileyhin kabu kethüdası olan iftiharu’l- emâcid ve’l-ekârim

Seyyid Mehmed dame mecdühunün rikâb-ı hümâyuna takdim eylediği takrîrinde

müşârun-ileyhin caiz ve sair umûr-i seferiye levâzımâtını tanzim edüb iktiza iden pahası

eyâlet-i Sivas seferiye akçesine mahsub olunmuş olduğu beyanıyla ve tarafından

kabzına me’mur edmesine teslim olunmak bâbında kadı ve mütesellime hitâben bir kıt’a

emr-i alî vürûd eylediği tescil şüd. Fi 1 Muharrem 1214 (5 Haziran 1799)

Kadd-ı vasl-ı ileyna : 3 Rebiulahir 1214 (4 Eylül 1214)

39

Nuhas emridir.

Düstûr-i mükerrem müşîr-i müfahham nizamu’l-alem müdebbir-i umuri’l-

cumhur bi’l-fikri’s-sakıb mütemmim-i mehâmi’l-enâm bi’r-re’yi-sâib mümehhid-i

bünyani’d-devleti ve’l-ikbâl müşeyyid-i erkani’s-sa’âdeti ve’l-iclâl el-mahfufu bi-sünûf-

i avâtıf’l-meliki’l-a’lâ hâlâ Sivas valisi vezirim Paşa edâma’llahu te’âlâ iclâlehü ve

kıdvetü’l- küzât ve’l-hükkâm me’âdinu’l-fezâil ve’l-kelâm Mevlâna Sivas kadısı zîde

fazlühü ve mefâhiru’l-emâsil ve’l-akrân zabitân ve vücûh-i ahâli ve iş erleri zîde

kadirhüm bu hususa mübâşir ta’yin olunan sadr-a’zâm tatarlarından Mehmed ve a’yan

ve zabitân ve saîr iş erleri zîde tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak ma’lum ola ki,

hâcegân-ı divân-ı mualla erkân-ı hüsrevânımdan hâla darbhane-i âmirem nazırı Ahmed

61

Şakir dâme mecdühunun takdim eylediği takrîri mefhumunda tersane-i âmire ve

tophane-i ma’mûrem ve sair levâzım-ı zaruriye ve mumimmât-ı müsta’cileye kemâl-i

lüzumu destkâr olan nuhasın ardı kesilmeyerek bir taraftan tedârik ve isti’cali

müktezebât-ı hâle nazaran derc-i vucûbet olup darbhane-i âmirem mahzenlerinde (…)

olan nuhâs şimdiye dek umûr-i mühimme içün i’tâ ve karîn-i hitâm olmağla bundan

sonra izâ’â olunacak toplar ve mühimmât-ı saireye bila-inkıta’ külliyetlü nuhâs lazım

olmağla her ne vechle olur ise bir saat evvel nuhâs tedarik ve isti’caline eşedd-i ihtiyac

olmağla el-hâleti hazihi Ergani madeninde mevcud ne mikdar nuhâs var ise bir dirhemi

geriye kalmayarak bir an akdem Tokad’a nakl ve der-ikâb tabh ve tasfiye olundukdan

sonra Samsun’a tenzîl ve der-mahzen olunmak ve andan dahi sefîne ile deraliyeme celb

ve darbhane-i âliyeme teslim olunmak üzere evâmir-i şerifem ısdârını nâzır mûmîileyh

tahrîr ve inhâ itmekle mucibince nuhâs-ı mezkurun Tokad’a nakliçün müktezâ olan

şütûrân Cabbar-zâde vekili tedarik ve ücret-i mu’tâdları maden-i hümâyunum emîni

tarafından eshâbına verilir ki, Tokad’a nakl olunmak üzere başka nuhâs-ı mezkur der-

ikâb Tokad’da tabh ve tasfiye ve Samsun’a tenzil ettirilmek, nuhâs emîni Hafız Hasan

zîde kadrühü hitâben başka evâmir-i şerifim tasdir olmağla , siz ki vezîr müşâr ve kadı

mûmîileyhâ ve vucûh-i ahâli ve iş erlerisiz, sabıkı üzere icâb eden ücret-i mu’tâdeleri

nuhâs emîni mûmîileyh tarafından an-nakd eshâbına verilmek şartıyla birân akdem

Tokad’da mevcud bulunmak üzere kifâyet mikdarı mekâri- şütûrân ve hayvânat-ı saire

tedarik ve cem’ ve mevcud olan nuhâsı ve Samsun iskelesine serian ve acilen tenzil

ettirilmesine ikdâm ve ihtimâm eylemeniz bâbında işbu, emr-i celilü’ş-şânım ısdâr ve

ile irsâl olunmuşdur. İmdi vüsûlunde nuhâs-ı mezkurun (bozuk) luzumu(S.16)ve

iktizâsına mebnî birân akdem gelüp darbhane-i âmîreme teslimi matlub-i kati’ ve

levâzım olduğu ma’lumunuz oldukda Tokad’da mevcud olan nuhâsın nakline kafî

şütûrân ve hayvan-ı saire ile ücret-i mu’tâdeleri nuhâs emîni tarafından eshâbına

tamamen verilmek üzere cümle ma’rifeti ve ma’rifet-i şer’ile nuhâs-ı mezkurun nakl ve

tenziline bila-infak-ı sai’ ve gayret ve bu babda eda-i te’hirine kusur ve rehâvet iden

icrâları bir dakika kavt olunmayacağı iktizâ edenlerin ğuş hoşuna ilgâ iderek tefeyüz-i

emr-i şerifime dikkat eyleyüp mucib-i emrim üzere amel eyleyesiz. Şöyle bilesiz,

alamet-i şerife itîmat kalasız. Tahrîr fi’l-yevmi’l-hâdi aşer, şehr muharrem , sene erbe’a

aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

Mucibince Kaim-makâm mektubu sadır olmuşdur.

62

Kadd-ı vasl-ı ileyna : 5 Rebiulahir 1214 (6 Eylül 1799)

40

Seyyid Lütfullah Beğ Efendinin mütesellimlik emridir.

Mefâhiru’l- küzât ve’l-hükkâm me’âdinu’l-fezâil ve’l-kelâm Sivas kadısıyla

eyâlet-i Sivas da vaki‘ sair kazaların kuzât ve nevvâbı zîde fazlühüm tevki’i-refi’i

hümâyun vasıl olucak malum ola ki, hâla Sivas valisi düstûr-i mükerrem müşîr-i

mufahham nizâmu’l-alem vezirim Recep Paşa edâmallhü tea’ala iclâlehü bâ-fermân-ı

âli Mısır cânibine me’mur olduğuna binaen eyâlet-i mezkureye tarafından zabt ve rabt-ı

memleket ve inhâ ve himâyet ve siyânet ve fukara ve züefâ zamanda bir mütesellim

mansıbından lâbid ve müktezâ olmakdan nâşi, Zaralı-zâde kıdvetu’l-emâcid ve’l-a’yân

Seyyid Lütfullah Beğ dâme mecdühü re’aya-yı perver ve müstakimü’l-etvâr olduğu

beyanıyla eyâlet-i mezkureye mütesellim nasb olunmak bâbında emr-i şerifim sudûrunu

vezîr müşârun-ileyhin kabu kethhudâsı bâ-takrîr ifade etmekle vech-i meşruh üzere

mütesellim nasb olunmak fermenım olmağın , imdi siz ki, Mevlana ve sairmûmî

ileyhimsiz, sizler eyâlet-i mezkureye mûmîileyh mütesellim nasb olunduğu ma’lumunuz

oldukda ber-vech-i meşruh mütesellimlik mezkuru mûmâileyhe zabt ve vezîr müşârun

ileyh tarafına raci’ olan aidât ve tayârâtı-ı kadîmden olageldiği vechle ahz ve kabz

ettürüp mütesellimlik umûruna âhârdan bir ferd ve hâl ve tarifi ettirilmemek bâbında

fermân-ı âlişânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki hükm-i şerifim vardıkda bu babda

vech-i meşruh üzere şeref-yafte-i sudur buyurulan emrim üzere amil ve hareket,

hilafından hazer ve mücânebet eyleyesiz. Şöyle bilesiz alamet-i şerife îtimat kalasız.

Tahrir evâhir şehr muharrem lisene erbe’a aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makam Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 1 Rebiulahir 1214(2 Eylül 1799)

41

Kuyumcu Bal bal oğlu Istefanın miras içün aldığı menzil hüccetidir.

Camiu’z-zikr-i hususun mahallinde ma’rifet-i şer’le taksim olunması içün

kable’ş-şer’iden naîbiniz Mevlana Ahmed Efendi irsâl ol-dahi imtinâ-i şer’le Sivas

mahallâtından Hoca İmam mahallesi temekkinlerinden iken bundan akdem hâlik olan

Balbal oğlu makdisi Avresin nâm zımmînin menziline varıb akd eylediği meclis-i şer’-i

şerif tebdil eyledikde hâlik-i mesfurun zevcesi Ane bint. Naile ve kızları Anâd bint.

mesfur LOhannis meclis-i ma’kûd-i mezkurede hâlik-i mesfurun kız karındaşları Elsin

63

ve Ağna bint. Biruhân tarafından Ebubekir Ağa bin. Ahmed ve Seyyid Osman bin.

Mustafa şehâdetleriyle sabitü’l-vekâle karındaşları Istefan bi’l-isâle ve bi’l-vekâle ve

makdisi Agob veledi Pedrus tarafından dahi Agob veledi Kesir ve Serkez veledi Babağa

şehadetleriyle kezâlik sabitü’l-vekâle karındaşı mesfur Istefan mahzarından bi’t-tav’is

sâf ikrâr-ı tâm ve takrîr-i kelam edüb işbu mesfurânların bundan akdem hâlik olan

anaları Eskon ve karındaşı ve oğulları (…) ve İbraham’dan mesfurân Agob ve Istefanın

bâ-defter-i kassâm hisse-i erba’alarından vâzıatü’l-yed olmağla mahalle-i mezburede

vaki‘ hudud-i erba’a ile mahdud iki bab kış evi, ve iki bab fevkani ota, tahtları aralık ve

(…) tahtı bir göz anbar ve küçük kış evinin bizim mülkümüzden tarafı çekmeden?

mukabelesi divara değin nısfı bağçe ve nısfı havlu, derûnunda nısf-ı lüle mâ-i cârî

çeşmeyi müştemil menzili cem’i-tevâbi’i ve levâhıkıyla mesfurânın bâ-defter-i kassâm

hisse-i ırsiyeleri olan dört yüz sekiz guruş dört para mukabelesinde mesfur Istefan bi’l-

isâle ve bi’l-vekâle def’i ve teslim ve temlik eylediğimizde anlar dahi ber-minvâl-i

muharrer kabz-ı kabul eyleyüb menzil-i mezkurda bizim asla ve kat’a alaka ve

müdâhilemiz kalmadı deyü, takrîrlerîn tasdik eyledikleri tescil şüd. Fi 7 Rebiulevvel

1214 (9 Ağustos 1799)

Şuhûdü’l-hâl :

Mahzar Osman, Emin Ağa, Hacı Hüseyin Ağa, Şeyh Alemdar, Seyyid Osman

Ağa bin Mustafa, Canbaz Ebubekir Ağa.

42

(S.17) Ecevid oğlu zevcesi Kerime Hatunun terekesidir.

Medine-i Sivas mahallâtından Küçük Minare mahallesi sakinelerinden iken

bundan akdem müteveffiye olan Kerime bint. Osman nâm müteveffiyenin verâseti zevci

Seyyid Mehmed Derviş Alemdar ile sulb-i kebîr oğlu Alaaddin ve Mehmed ve kebire

kızı Ukife’ye mahzara olup müteveffâ-yı mezburenin terekesi defteridir ki, zikr

olunur.Fi 9 Rebiulevvel 1214 (11 Ağustos 1799)

1 re’s şâli cebe : kıymeti : 5 guruş

2 re’s (…): kıymeti :2 guruş

1 re’a mendil börnük : kıymeti : 10

guruş

1 re’a müsta’mel kutnu döşek yüzü :

kıymeti: 4 guruş

7 re’s fagfuri fincan, 5 re’s sim zarf :

kıymeti : 27 guruş

3 re’s havlu, 1 re’s boğça : kıymeti : 12

guruş

14 re’s (…) kaşığı, 9 re’s kaşık :

kıymeti : 3 guruş

64

1 cilt delâil-i şerif: kıymeti : 10 guruş

1 re’s in’âm-ı şerif :kıymeti : 3 guruş

1 re’s akçe kesesi, 1 re’s duhan kesesi

: kıymeti : 5 guruş

2 re’s beldâr enteri kolu : kıymeti : 1

guruş

1 re’s sim taşlı keser : kıymeti . 50

guruş

1 re’s don, 1 re’s uşkur : kıymeti : 2

guruş

1 re’s uşkur, 4 re’s peşkir :kıymeti: 6

guruş

8 re’s (…) :kıymeti : 13 guruş

7 re’s (…) değirmi :kıymeti: 8 guruş

2 re’s beyaz dülbend, 1 re’s şiş .:

kıymet: 1 guruş

1 re’s ahmediye : kıymeti :6 guruş

1 re’s iplikli gömlek :kıymeti: 4 guruş

1 re’s ustuka yüzlü deve kürk : kıymeti :

95 guruş

1 re’s kutnu entâri .kıymeti :15 guruş

1 re’s (…) entârisi, 1 re’s çarşaf

:kıymeti :95 guruş

1 re’s musta’mel alaca çınarı entâri:

kıymeti :8 guruş

1 re’s beldâr yüzlü köhne kâkım

:kıymeti : 10 guruş

1 re’s selvi sanduka :kıymeti : 10 guruş

1 re’s sansar köhne kürk :kıymeti: 4

guruş

1 re’s köhne rende, kıymeti :1,5 guruş

Ken’ân ipliği : 1 guruş

1 re’s halı döşemesi : kıymeti: 1 guruş

1 re’s musta’mel abdes boy tası :kıymeti

:1,5 guruş

1re’s beyaz entâri ma’a alaca şayak :

kıymeti : 7 guruş

1 re’s musta’mel beyaz börnük :kıymeti

: 4 guruş

1 re’s sağir kemer bend kuşak :kıymeti :

2 guruş

2 re’s bez gömlek : kıymeti : 4 guruş

3 re’s mendil mutsa’mel çarşaf, 1re’s

boğça : kıymeti : 6 guruş

Dolma şekeri, 1 re’s musta’mel sofra

bezi : kıymeti :10 guruş

1 re’s musta’mel çuka entâri, Şalı kuşak

ma’a boğça :kıymeti : 5 guruş

1 re’s Tokad suluğu :kıymeti : 3 guruş

2 re’s mir’ât : kıymeti :5 guruş

1 çift altun küpe : kıymeti .: 15 guruş

Berûze ve zümrüt ve zer yüzük :

kıymeti :12 guruş

Def’a berûze sarı kaşlı yüzük ma’a sim :

kıymeti :12 guruş

20,5 kıyye evân-ı nuhâs : kıymeti :21

guruş

60 kıyye sair evân-ı nuhâs :kıymeti :90

guruş

1 re’s kebir şamdan : kıymeti : 4 guruş

1 re’s evsât şamdan : kıymeti : 2 guruş

3 re’s sağir şamdan : kıymeti : 1,5 guruş

1 re’s bakır şamdan :kıymeti : 1 guruş

1 re’s kahve bardağı, 1 re’s çezve :

kımeti: 2 guruş

65

1 re’s şerbet güğümü : kıymeti : 1,5

guruş

1 re’s havan :kıymeti : 1 guruş

7 re’s yasdık :kıymeti :25 guruş

3 re’s yüz yasdığı :kıymeti :2 guruş

2 re’skutnu yüzlü döşek : kıymeti :20

guruş

1 re’s dimi döşek :kıymeti : 5 guruş

1 re’s kutnu yorgan :kıymeti : 6 guruş

5 re’s çit yorgan :kıymeti : 20 guruş

3re’s minder :kıymeti :7 guruş

3 re’s sağir (…) : kıymeti :3 guruş

1 re’s sağir orta halı :kıymeti :15 guruş

2 re’s köhne orta halı :kıymeti :5 guruş

4 re’s mak’ad şiltesi :kıymeti :15 guruş

1 re’s minder şiltesi :kıymeti :1 guruş

4 re’s çuval köhne :kıymeti :3 guruş

1 re’s tahta satır : kıymeti : 1 guruş

Baklava tahtası : kıymeti :1 guruş

Derviş Ağa zımnında mihr : 104 guruş

Cem’an-yekun : 858 guruş

Ve minhâ el-ihrâcât:

Resm-i kısmet: 21 guruş

Katibiyye, çukadariyye, Ihzâriyye: 9

guruş

Sahhü’l-bâkî li’t-taksîm beyne’l-

veresete : 828 guruş

Hisse-i li’z-zevci’l-mezbur Mehmed:

207 guruş

Hisse-i li’l-ibni’l- mezbur Alaaddin :

248 guruş 16 para

Hisse-i li’l-ibni’l- mezbur Mehmed :

248 guruş 16 para

Hissa-i li’l-binti’l-mezbure Ukife :124

guruş 78 para

43

İşbu sene-i mubârekede sefer-i hümâyuna me’mur asâkir-i mansurenin idâre-i

ta’yînâtlarıçün bundan akdem gayr-i ez-liva-i Bozok Sivas eyâletinden mübâya’ası ba-

fermân-ı âli matlub buyurulan ‘aynî zehâyirin bi’l-iltimâs sonradan bedel-i kat’i

olunduğuna mebnî bedeli nâtık-ı derûn-i âlide best ve beyân olduğu üzere yirmi bin kile

dakîkin beher kilesi dörder guruşdan ve elli bin kile şaîrin beher kilesi doksan paradan

bedel-i mezkur ile devlet-i mübâşirinin melûkât ve mesârifâtı ve zehâyir-i mezkurun

bedeliyesi husuusna irsâl olunduğu adamların ve isti’câliyesine ve kabzına me’murun

66

hizmeti ber-minval-i meşruh gayr-i ez-liva-i Bozok eyâlet-i Sivas’da vaki‘ evliye ve

kazalara ber-taksim-i hazeriyye tevzi’i ve taksim defteridir ki, ber-vech-i atî zikr olunur.

Fi : 13 Rebiulevvel 1214 (15 Ağustos 1799)

Kaza-i Sivas ma’a Hafik, ber-taksim-i hazeriyye : 4941 guruş

Kaza-i Yıldızeli , ber-taksim-i hazeriyye : 2319 guruş

Kaza-i Tokad, ber-taksim-i hazeriyye: 28947 guruş

(S.18)Kaza-i Şarkpare, ber-taksim-i hazeriyye: 3616 guruş

Kaza-i Niksar, ber-taksim-i hazeriyye: 6522 guruş 30 para

Kaza-i Karayaka , ber-taksim-i hazeriyye: 2372 guruş 17,5 para

Kaza-i Sonisa , ber-taksim-i hazeriyye : 1452 guruş 10 para

Kaza-i Eyrek, ber-taksim-i hazeriyye : 2372 guruş 17,5 para

Kaza-i Taşâbâd , ber taksim-i hazeriyye : 3653,5

Kaza-i Karakuş, ber-taksim-i hazeriyye : 1452 guruş 30 para

Kaza-i Zile ma’a nevâhi, ber-taksim-i hazeriyye: 2905,5 guruş

Kaza-i Karahisar-ı Behramşah, ber-taksim-i hazeriyye : 1101 guruş 30 para

Kaza-i Hüseyinabâd, ber-taksim-i hazeriyye : 1101 guruş 30 para

Kaza-İnallu-Ballu, ber-taksim-i hazeriyye : 821,5 guruş

Kaza-i Kazabâd, ber-taksim-i hazeriyye : 9720 guruş 30 para

Kaza-i Turhal, ber-taksim-i hazeriyye : 3256,5 guruş

Kaza-i Sivas ili, ber-taksim-i hazeriyye : 2115 guruş 30 para

Kaza-i Artukabâb , ber-taksim-i hazeriyye: 2973 guruş 30 para

Kaza-i İlbeylü, ber-taksim-i hazeriyye : 3441 guruş 30 para

Kaza-i Kelmugad , ber-taksim-i hazeriyye: 1432 guruş 30 para

Kaza-i Çepni Çongar, ber-taksim-i hazeriyye : 2174 guruş 10 para

Liva-i Amasya : 28752 guruş 30 para

Liva-i Çorum : 25378 guruş 13 para

Liva-i Canik : 32588 guruş 30 para

Liva-i Divriği : 9080,5 guruş

Liva-i Arapkir : 10883 guruş 5 para

Dakîk : 20.000 kile, kıymeti : 80.000 guruş Şaîr : 50.000 kile, kıymeti :

112.500 guruş

44

(S.19)Zehâyirin bedeliyesiçün sadır olan .

67

Mefâhirü’l- küzât ve’l-hükkâm me’âdinu’l-fezâil ve’l-kelâm Sivas eyâletinde

vaki‘ kazaların kadıları ve nâibleri zîde fazlühüm ve kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân Sivas

mütesellimi zîde mecdühü ve mefâhiru’l-emâsil ve’l-akrân

vücûh-i ahâli ve iş erleri zîde kadirhüm tevki’i-refi’i hümâyun vasıl

olucak malum ola ki, silahşorân-ı hassâmdan me’muriyetle Sivas’dan avdet iden

Zeyne’l-âbidîn zîde mecdühunun götürdüğü i’lamat ve mahzar-ı hülâsasında ordu-yu

hümâyunum lazımesiçün yetmiş bin kile islamboli dakîk ve şaîr ve bin re’s ağnam ve

dört yüz mehâri-şütürân ve on bin guruş menzil-i imdâdiyesi (…) ve sekbân-ı askerimi

ve sair vechle varidâtı edâda kusurları olmayub ancak; bu sene-i mubârekede kesret-i

baran sebebiyle mahsulâtları galîl olduğundan ol mikdar dakîk ve şaîrin tamamen

tedarik ve şam-ı şerife nakli tahmillerinden hariç olduğu beyânıyla zehâir-i mezkurun

‘akdi hususunu beyân ve iltimâs almalarıyla hazine-i âmirem kaydâtı tenbi’ ittirildikde

ber-minvâl-i muharrer ordu-yu hümâyun lazımesiçün gayr-ı ez-liva-i Bozok Sivas

eyâletinden ma’a civarı , baha dakîkin beher kilesi beşer, ve şaîrin beher kilesi otuzar

akçeye olmak üzere yirmi bin kile islamboli dakîk ve elli bin kile şaîr tertib ve bir gün

evvel mübâya’a ve şâm-ı şerife nakli bâbında sâdır olan emr-i âlişânım lede’l-vüsûl

zehâir-i merkumenin edâ ve teslimi hususunda eyâlet-i mezkurede vaki‘ Edim kazası

ahâlilerinden maada nefs-i Sivas ve Tokad ve Taşabâd ve Karayaka ve Eyrek ve Sonisa

ve Niksar ve Karaguş kazaları ahâlileri müteahhid olup ancak; ahâli-i mezkur da deve

ve sair hayvânât bulunmadığından başka şâm-ı şerifin bu’d-i mesâfesine nazaran zahâir-

i mürettebe-i mezkurenin ber-vechle imkanda olduğuna binâen bedelleri i’tâsını Sivas

ahâlileri teklif etmeleriyle aynî zehâyire ve yahud bedel-i mezkurun tahsili hususunu

mübâşir-i mûmîileyh takrîr etmekle gayr-i ez-liva-i Bozok Sivas eyâletinde mukaddema

elli bin kile şaîr ve yirmi bin kile dakîk mübâya’ası tertib olunub ba’de Bozok sancağı

mutasarrıfı dergah-ı mua’lla kapucubaşlarında Cabbâr-zade Süleymen Beğ dâme

mecdehunun inhâsına mebnî ücret emsâline kıyasen şa’îrin beher kile doksan ve dakîkin

beher kilesi dörder guruşdan icâb eden bedelleri tahsil olunmasına irâde-i seniyyem

ta’alluk etmekle mîr mûmâileyh ‘ahdesinde olan Zile ve Mecidözü ve sair tarafına

müteallik kazaların hisse-i mübâya’aları ne mikdar idiyse ezel-i emirde nefs-i Sivas

kazasından ba’de’t-tahkîk taraf-ı şer’iden verilecek pusula mantukî ve fiyât-ı mezkure

üzere lazım bedeli mîr mûmâileyh ma’rifetiyle ve eyâlet-i mezkurede olan sair

kazalardan dahi kezâlik verilecek mantukî ve pusula fiyât-ı mezkure üzere hisse-i

mübâya’aları bedeli mahallinde ma’rifet-i şer’ ve sen ki, mütesellim mûmâileyhsen ,

68

ma’rifetinle cem’ ve tahsil ve ordu-yu hümâyunum hazinesine irsâl ve teslim olunmak

üzere, işbu sene-i mubârekede evâil-i sâferinden iki kıt’a evâmir-i şerifim verilmiş

olduğunu baş muhâsebeden der-kenâr olmağla ahâli-i merkumenin hallerine

merhameten zehâir-i merkume mukaddem bedele kat’i olunmuş olmakdan nâşi,

mahzarlarında muharrer-i mürettebât-ı sairemi edâya ikdâm ve ihtimam itmeleri

şartıyla salifu’z-zikr zehâir bedelini dahi serian ve acilen tahsil ve ordu-yu hümâyunum

hazinesine tevsîl etmek fermânım olmağın te’kid ve isti’câle, işbu emr-i şerifim ısdâr ve

sadr-ı a’zam enderun baş çavuşu Abdullatif ile irsâl olunmuşdur. Vüsûlünde mukaddem

ve bu def’a sâdır olan evâmir-i şerifem mucibince zehâir-i mezkure yedlerinden mîr

mûmâileyh ma’rifetiyle tahsil olunacak kazalar hisselerinden maada eyâlet-i mezkurede

olan sair kazaların fiyat-ı mezkure üzere iktiza eden bedelini yerlü yerinden ve îcab ve

iktiza edenlerden serian tahsil ve ordu-yu hümâyunum hazine irsal ve teslime mezîd-i

ihtimam ve hilafından tehaşi ve muba’adet eylemeniz bâbında fermân-ı alîşânım sâdır

olmuşdur. Buyurdum ki, hükm-i şerifimle bu babda vech-i meşruh amel ve hareket

etleyüb, hilaf-ı hareketden ictinâb etleyesiz. Şöyle bilesiz alamet-i şerife îtimat kalasız.

Tahrir fi’l-yevmü’s-sadis ışrıyn , Safer sene erba’a aşer ve mieteyn ve elf.

Buyuruldu Sahra-i (…)

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 23 Rebiulevvel 1214(25 Ağustos 1799)

45

Zehâir-i mezkurun bedeliyesinin isti’cal-i hâvi sadr-ı a’zam tatarlarından tatar

yediyle Cabbar-zâdeye ve mütesellim ve kadıya hitâben bir kıt’a emr-i âli vürûd

eylediği kayd şüd. Tarih-i fermân Fi : 8 Rebiulahir 1214 (9 Eylül 1799)

Kadd-ı vasl-ı ileyna : 21 Cemaziyelevvel 1214 (21 Ekim 1799)

46

Şütürân ve ağnam , zehâir bedeliyesinin gayr-i ez- havâlât bakayasının isti’calini

havî iki yüz on dört senesi şa’ban-ı şerifinin yirmi üçüncü günü enderun ağası (bozuk)

Ağa yediyle vürûd eden emr-i âli.

Kadd-ı vasl-ı ileyna : (bozuk )

47

Şütürân ve ağnâmın bedel-i kat’i olduğu emr-i âlidir.

69

Mefâhirü’l- küzât ve’l-hükkâm me’âdinu’l-fezâil ve’l-kelâm Sivas kadısı ve

Sivas eyâletinde ka vaki‘ kazaların kadıları ve nâibleri zîde fazlühüm ve kıdvetü’l-

emâcid ve’l-a’yân Sivas mütesellimi zîde mecdühü ve mefâhirü’l-emâsil ve’l-

akrân bu hususa mibâşir ta’yin olunan sadr-ı a’zâm enderun başçavuşu Abdullatif ve

a’yân ve zabitân ve vucûh-i ahâli ve iş erleri zîde kadirhüm tevki’i-refi’i hümâyun vasıl

olucak malum ola ki, ordu-yu hümâyuna nüsret-makrunumda mevcud bulunub

hedemât-ı lazımede istihdam olunmak üzere Sivas sancağından dörtyüz mehâr-şütürân

ve ta’yinât-ı asâkir içün bin re’s ağnâm tertib ve ihracı bâbında evâmir-i şerifem ısdâr ve

irsal olunmuşdur. El-halâta hazihi Sivas ahâlileri vekili el-Hac Hasan zîde kadrühunun

ordu-yu hümâyunuma takdîm eylediği arz-u hâli mefhumunda liva-i mezbureden

müretteb tertibât-ı seferiyenin kesret ve vefreti olduğundan salifu’z-zikr şütürân ve

ağnâmı aynen tedârik ve edâ edemeyeceklerini beyân berrle bedelleri tahsil olunması

niyaz ve istirham etmeleriyle zikr olunan deve ve ağnamın şimdiye dek te’hiri vücûh-i

ahâlinin te’diblerini îcâb etmiş iken haklarında merhamet-i seniyyem erzâni kalunub

develerin beheri yetmiş beşer guruşdan otuz bin guruş ve ağnamın beheri dörder

guruşdan dört bin guruş ki, cem’an otuz dört bin guruş bedelleri tahsili hususuna irade-i

aliyem ta’alluk etmekten nâşi, imdi sen ki, mütesellim mûmâileyhsen, işbu evâmir-i

şerifimle ta’yin olunan mübâşir mûmâileyh bu tarafa o tarafa vâsıl olduğu anda meblâğ-

ı mezburu ma’rifet-i şer’ ve ma’rifetin ve mübâşir mûmi ileyh ma’rifetiyle ‘ale’l-hâl

serian ve acilen ve tamamen ve kamilen tahsil ve i’câline ordu-yu hümâyunum

hazinesine irsâl ve tesyir eylemek fermânım olmağın hâssına, işbu emr-i celilu’l-kadrim

ısdâr ve ve ile irsâl olunmuşdur. İmdi vüsûlunda ber-minvâl-i muharrer

şütürân ve ağnam-ı mezkurun fiyat-ı mezkure üzere îcâb otuz mübâşir mûmîileyhe

teslimen ordu-yu hümâyunum hazinesine irsâl ve tesyîre ziyade sa’i ve gayret

eyleyesen. Şöyle ki bundan sonra dahi ahâli-i merkum meblağ-ı mezkuru edâda mikdar

zerre tekâsül ile kusur ve rehâvetleri ihsâs olur ise husus-i mezkur Bozok mutasarrıfı

Cabbar-zade Süleyman Beğ dâm mecdühuya hitaben emr-i şerifim ısdâr ile zecrâle

tahsil ve haklarında âhar gün muamele dahi dergâr ittüğüni ahâli-i merkumenin güş

hoşlarına ilgâ ederek fermûde-i âliyem üzere tanzim ve temine musâre’ât eyleyesen. Ve

siz ki, mübâşir mûmîileyh ve kuzât ve nevvâb ve zabitân ve vücûh-i ahâli ve iş erleri

sizler dahi mazmun-i emr-i şerifimle ‘amel ve hareket ve hilafından ittikâ ve mubâ’adet

eylemeniz bâbında fermân-ı âlîşânım sadır olmuştur, buyurdum ki hükm-i şerifim

vardıkda bu babda vech-i meşruh üzere şeref-yafte-i sudur iden emr-i

70

celilü’ş-şân vacibü’l-ittiba’ve lazımü’l-imtisâlimin mazmûn-i münîfi üzere amel ve

hareket eylayesiz. Şöyle bilesiz alamet-i şerife îtimat kılasız. Tahriren fi’l-yevmü’l

hamis işriyn. Saferü’l-hayr lisene erbea aşer ve mieteyn ve elf.

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 23 Rebiulevvel 1214 (25 Ağustos 1799)

48

Akdeğirmenden Karabet veledi Babil bi’l-isâle ve kız karındaşı Soğin tarafından

Kürkçü Masar oğlu Bagos ve Derzi Masar şehâdetleeriyle sâbitü’l-vekâle emmisi

Simon veledi Serkez meclis-i şer’i de işbu baisü’s-sifr Banik veledi Tavbet

muvâcehesinde mahalle-i mezburede vaki‘ iki taraftan Banik ve bir taraftan Simon ve

bir taraftan tarîk-i hâs ile mahdud bir bab kış evini müştemil mülk menzilini bi’l-isâle

ve bi’l-vekâle beyânıyla yüz altmış guruşa bey’ ve teslim ve temlik ve kabz-ı semen

eyleyüb menzil-i mezkuru mülkiyet üzere zabt ve tasarrufuna teslît eyledikleri ve anlar

dahi kabul eyledikleri kayd şüd. Fi 15 Cemaziyelevvel 1214 (15 ekim 1799)

Şühûdü’l-hâl:

Hafız Efendi, Mahzar başı Hüseyin Ağa, Kürkçü Banik Ağa, Kasarcı Teros,

Kürkçü Maksut.

49

(S.21)Serdengecdilerin tenzîl emridir.

Kıdvetü’l- kuzât ve’l-hükkâm , mea’dinü’l-fezâil ve’l-kelâm Mevlanâ Sivas

kadısı zîde fazlühü ve kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân Sivas mütesellimi zîde

mecdühü ve zikr-i atî sipah serdengeçisi neferâtı inhâsı es-Seyyid el-Hac Hamza zîde,

tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak malum ola ki, mûmi ileyh nefs-i Sivas ve havalisi

kazalardan yedi yüz elli nefer sipah serdengeçdisi neferâtı tahrîr ve bi’l-istishab ordu-yu

hümâyunuma vüsûle sür’at ve şitâb eylemesi bâbında me’muriyetini ve isti’câline hâvî

bi’d-def’at sudûr iden evâmir-i aliyemin mefhûm-i munifine nazaran neferât-ı merkume

şimdiye dek ordu-yu hümâyunumda ısbât-ı vücud eylemeleri lazımeden iken

serdengeçdi ağası mûmâileyh neferât-ı mezkureyi tahrîre mübâşir eyledikde vücûh-i

belde ve sair bazı Keşan taraflarından tahririne mumâne’ât ve asker-i mezkurun bu âna

dek te’hir ve tevkıfına sebeb ve illet oldukları bu def’a bila- ihbâr tahkikinizde şahânem

olmağla neferât-ı merkumenin tertibi haklarında mahz-ı ‘inâyet bu vechle tekâsül ve

rehâvet ocaklu hakkında dergâr olan ‘inâyeti fehm olduklarından nâşi, olmağla neferât-ı

71

merkumenin nısfı tenzîl ile nısfı âharı olan üç yüz yetmiş beş nefer tamamen tahrîr ve

ihraç ve bundan sonra dahi te’hir olunur ise sebeb olanların suret-i te’dibleri ‘ilâm

olunmak fermânım olmağın tenbihen ve te’kide ve isti’ali mahsus evâmir-i şerifim ısdâr

ve ber-vech-i ta’cil sadr-ı a’zâm enderun baş çavuşu kıdvetü’l-emâsil ve’l-akrân

Abduulatif zîde mecdühu ile irsâl olunmuşdur. İmdi gayr-ı ez-tenzîl üç yüz yetmiş beş

nefer bir ân akdem tahrîr ve tekmil ‘acilane ordu-yu hümâyunuma irsâl ve tesyîri emrine

bila-infak ve dikkat-ı tâm olunması matlub-i kat’i- şâhanem idüğü ve bundan böyle dahi

neferât-ı merkumenin tahrîrine mümâne’ât olunmak ve ordu-yu hümâyunuma

irişdirilmemek lazım gelur ise sebeb olanların lede’t-tahkîk bilâ-imhâl icra-yı

te’dîblerine musâre’at olunacağı , siz ki, Mevlana ve mütesellim mûmîileyhâsız,

ma’lumunuz oldukda ber-vech-i meşruh asâkir-i merkumenin serian tahrîr ve ihracı

esbâbının istihsâline bilâ-infâk kemâl-i sa’i ve gayret ve fimâ ba’d dahi münâfi-i emr ve

rıza ve ‘avn-ü te’hirlerini mucib olur harekete cesaret edeni olur ise ol makûlelerin

ihrâç-ı te’dîbleri keyfiyetlerini serian ordu-yu hümâyunuma tahrîr ve i’lâm ve infâz ve

imrâr ve katî mucib olur hareketden ni’abet-i tehâşi ve ittikâ eyleyesiz. Ve sen ki ,

serdengeçdi ağası mûmâileyhsen sen dahi mazmûn-i emrim üzere neferât-ı merkumeyi

tahrîr ve ordu-yu hümâyunum vüsûle dâmin-i der-miyân-ı gayret ve ba’de ezîn ‘iz ve

illet irâdıyla dakika-i vâhide ikâne-i dikkat-i mucib cesâretle mazhâr eşedd-i muâheze

ve ‘ıkâb-ı şâhanem olmakdan niyâbet-i tehâşi eylemek fermânım olmağın buyurdum ki,

vüsûli vech-i meşruh üzere amel ve hareket eyleyüb hilâfından hazer ve mücânebet

eyleyesiz. Şöyle bilesiz alamet-i şerife îtimat kalasız. Tahrir fi evâhir, şehr Saferü’l-

hayr sene erba’a aşer ve mieteyn ve elf.

Buyuruldu Sahra-i (…)

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 23 Rebiulevvel 1214(25 Ağustos 1799)

Cümlesinin müciblerince sadr-ı a’zâm mektubları dahi sâdır olmuşdur. Sahh.

50

Menzil nizâmı içün sâdır olan emr-i âlî.

Kıdvetü’l- kuzât ve’l-hükkâm , mea’dinü’l-fezâil ve’l-kelâm Mevlanâ Sivas

kadısı zîde fazlühü ve kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân Sivas mütesellimi zîde

mecdühü, tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak malum ola ki, sen ki mütesellim

mûmîileyhsen Sivas mütesellimi menzilî muhtel-i nizâm olduğu dergâh-ı mu’allâm

kapucu başlarından mea’din-i hümâyun emîni Mîr Abdullah dâme mecdühunun

72

mesmu’u olmaktan nâşi bu mekûle hususa rıza-yı âliyem olmayub menzil-i mezkura

nizâm verilmesini emîn mûmîileyh bundan akdem tahrîr ve inhâ etmekten nâşi menzil-i

mezkurun hüsn-i nizâm üzere i’mâl ve idaresi matlub-i şâhanem olduğuna binaen bu

maddeye ikdâm ve ihtimam ve ‘ale’d-devâm nezâret eylemek bâbında emr-i şerifim

verilmiş idi. Şimdi emîn mûmîileyh tarafından tevârud iden tahrîrâtda Deliklitaş ve

Hasan Bezrik ve Hasan Celil ve sair ma’lumü’l-esâmi menziller dahi muhtel-i nizâm ve

barkirleri birbirlerini tecâvüz ile telef ve menzilçilerine hasâret olunub umûr-i

mühimmenin ta’tiline bâis olduğunu tahrîr ve inhâ etmekle iktizâmı lede’s-suâl bir

menzilin barkîri ahar menzilin hududîyn tecâvüz eyledikde iktiza eden ücret ve helâk

olan barkîrlerin kıymetleri tecâvüz ettiren menzilciden ve kaza-i ahâlisinden ma’rifet-i

şer’le tahsil ve barkîrleri tecavüz eyleyen menzilciye teslim ettirilmek şürût-i kadime-i

menzilden olmağla Kangal nâm Deliklitaş menzilinin hüsn-i nizâmı içün Cabbar-zade

Süleyman Beğ dâme mecdühuye başka ve maada menâzilin me’adin-i hümâyunum

kazalarında olmağla anların nizâmları içün dahi me’adin emîni mûmîileyhe hitâben dahi

başka evâmir-i şerifemle tenbiye olunmuş olup ancak, Sivas menzili el-yevm bi-nizâm

olması mutlaka sen ki, ihtimâm etmediğinden nâşi, olmağla bir dahi kâl ü kalma

gelmeyecek vechle menzil-i mezkuru ber-hüsn-i nizâm ifrâğ eylememek fermânım

olmağın te’kîd-i havi sana dahi, işbu emr-i şerif-i celilü’l-kadrim ısdâr ve rikâb-ı

hümâyunum kaimakamı İsmail zîde kadrühu ile irsâl olunmuşdur. İmdi vüsûlunde emr-i

menzil-i umûr-i devlet-i âliyemin umûr-i lazıme-i müsta’cilesinden idüği ve vâreste-i

kayd beyân olup mütezâ-yı gayret ve hamiyetin üzere menzil-i mezkuru ber-hüsn-i

nizâmı ifrâğ ve ‘ale’d-devâm ve hüsn-i nizâm üzere i’mâl ve idaresi esbâbının

istihsâlesinden matlub-i melükânem idüğü ma’lumun oldukda mucibince amel ve

hareket ve hilafından mübâ’adet eyleyesen. Ve sen ki kadı mûmâileyhsen sen dahi

müktezâ-yı emr-i şerifimle amel ve hareket eylemek bâbında fermân-ı âlîşânım sâdır

olmuşdur . Buyurdum ki, hükm-i şerifim vüsûl buldukda bu babda vech-i meşruh şeref-

yafte-i sudur olan işbu emr-i şerif-i celilu’ş-şân(S.22) vâcibü’l-imtisâl ve lazımu’l-

ittiba’mın mazmun-i itaat makrunuyla âmil olasan , şöyle bilesen, alamet-i şerife îtimat

kalasan. Tahrir fi gurre-i şehr-i Rebiulevvel , sene erba’a aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makam Kostantıniyye el-mahrusa

51

Kenân-zade’nin kethüdâyerilik mektubu.

73

İzzetlü, ref‘etlü, fazîletlü Efendi hazretlerinin meclis-i şeriflerine dürer-i dâ’vât-ı

sâfiyât ve gürer-i teslimât-ı vâfiyât ithâfıyla inhâ olunan oldur ki, hâlâ taht-ı hükümet-i

şi’ârınızda vaki‘ Sivas ve Sivas ili ve Hân-ı cedîd ve Behramşâh ve tevâbi’i-i

nevâhilerinde sâkin ve temekkin olan altı bölük yoldaşlarının üzerelerine zâbit ve

kethûda nasb ve ta’yin olunmak zât-ı hadîm ve kâide-i müstedîmeden olmağla ebnâ-i

sipâhiyândan bölükde akçe ulûfeye mutasarrıf olan kıdvetü’l-emâsil

ve’l-akrân Ken’ân-zadde seyyid Ali zîde kadrühu ocağın kadîm emekdârlarından olup

her vechle mahal ü müstehakk olduğundan nâşi, bu def’a kethudâyerilik olduğunu

tarafımızdan işbu tahrîr ve irsâl olunmuşdur. İnşâallahü te’alâ vüsûlunde gerekdir ki,

mûmî ileyhâ hizmet-i merkumede istihdâm ve kethudâyerilik umûrunda mürâca’tı

mûmâileyhâ ettürdesiz. Ve sizler ol havâlilerde sâkin ve mütemekkin olan altı bölük

yoldaşlarısız, mûmâileyhâ üzerlerize zâbit ve keyhudâyeri bilüb vukû’ bulan da’va ve

nızânızı merkumun ma’rifeti ve ma’rifet-i şer’le ru’yet edüb şerî’at-ı gârrâya kemâl-i

itâ’at ve mûmâileyhe inkıyâd üzere olasız. Ve sen ki kethudâyeri zîde kadruhusun, ol

havâlilerde sâkin altı bölük yoldaşlarından olup sahîhu’l-esâmî sipah ve sipahzâde ve

takâ’üdleri gerekdir ki, bundan şeref-yâfte-i sudûr buyurulan fermân-ı âlîşânım

mucibince hükkâm eline verilmeyüb tühem-i şer’iye ile müttehim olanların ber-

müktezâ-yı şer’i-i kadîm zâbitî ma’rifeti-i şer’le iktizâ eden cezâ-yı şer’ileri icrâ ve

tertîb olunub, sipah ve sipahzâde ve tekâ’üd olmayub re’âyâ mekûlesinde olanlara

kat’an sahib çıkılmayub, sâdır olan fermân-ı âlî mucibince ‘amel ve hareket edüb,

hilâfından ziyâde hazer ve mücânebet eyleyüb, ber-mûcib-i mektub ile âmil olasız. Bâkî

fi hemîşe der-mesned şerî’at-ı dâim bâd. Tahriren fi evâil-i şehr Rebîulahir sene erbe’a

aşer ve mieteyn ve elf.

(imza)

El-hac Osman ağa-yı arabâ-yı yemîn

dergâh-ı ‘alî

(imza)

Osman ağa-yı ulûfeciyân-ı yemîn

dergâh-ı âlî

(imza)

İsmail ağa-yı zümre-i siladârân

dergâh-ı ‘âlî

(imza)

Mîr Süleyman ağa-yı ebnâ-yı sipâhiyân

dergâh-ı ‘âlî

(imza)

İbrâhim ağa-yı ulûfeciyân-ı yesâr

dergâh-ı ‘âlî

(imza)

Seyyid Mehmed Nuri ağa-yı arabâ-yı

yesâr

dergâh-ı ‘âlî

74

52

İşbu sene-i mubârekede ordu-yu hümâyunda istihdam olunmak ve asâkîrin

ta’yînâtları içün Sivas sancağından bâ-emr-i âlî gayr-i matlub-i hümâyun buyurulan

dört yüz mekari-şütürân ve bin aded ağnâmın bi’l-itmâmın sonradan bedel-i kat’i

olduğuna mebnî mehâr-ı mezkurun beheri yetmiş beşer guruşdan otuz bin guruş, ve

ağnâmın beheri dörder guruşdan dört bin guruş, devlet-i mübâşirine ve sair mesârif

bedeli bin guruş, yekun kırk bir bin guruş, Sivas sancağının kazalarına tevzi’i ve

taksim defteridir ki, zikr olunur. Fi 1 Rebîulevvel 1214 (3 Ağustos 1799)

Kaza-i Yıldızeli, ber-taksim-i hazeriyye : 1075 guruş

Kaza-i Sivas ma’a Hafik, ber-taksim-i hazeriyye : 2138 guruş 30 para

Kaza-i Tokad ma’a-nevâhî, ber-taksim-i hazeriyye: 11890 guruş 35 para

Kaza-i Şarkpâre, ber-taksim-i hazeriyye: 1668 guruş 30 para

(S.23)Kaza-i Niksar, ber-taksim-i hazeriyye: 2041 guruş 35 para

Kaza-i Karayaka, ber-taksim-i hazeriyye: 1095 guruş 17 para

Kaza-i Eyrek, ber-taksim-i hazeriyye : 1595 guruş 13 para

Kaza-i Sonisa, ber-taksim-i hazeriyye : 678 guruş 30 para

Kaza-i Karakuş, ber-taksim-i hazeriyye : 678 guruş 30 para

Kaza-i Taşâbâd, ber-taksim-i hazeriyye : 1668 guruş 30 para

Kaza-i Zile, ber-taksim-i hazeriyye: 1374 guruş 15 para

Kaza-i Karahisar-ı Behramşah, ber-taksim-i hazeriyye : 523 guruş 30 para

Kaza-i Hüseyinabâd, ber-taksim-i hazeriyye : 523 guruş 30 para

Kaza-i İnallu-Ballu, ber-taksim-i hazeriyye : 166 guruş 10 para

Kaza-i Kazabâd, ber-taksim-i hazeriyye : 4241 guruş 10 para

Kaza-i Turhal, ber-taksim-i hazeriyye : 1512,5 guruş

Kaza-i Sivas ili, ber-taksim-i hazeriyye : 998 guruş 30 para

Kaza-i Artukabâb , ber-taksim-i hazeriyye: 1673 guruş 5 para

(s.24)Kaza-i İlbeylü, ber-taksim-i hazeriyye : 1625 guruş

Kaza-i Kelmugad ma’a nevâhi , ber-taksim-i hazeriyye: 678 guruş 30 para

Kaza-i Çepni Çongar, ber-taksim-i hazeriyye : 1012,5 guruş

Cem’an-yekûn: 41000 guruş. Yalnız kırk bir bin guruşdur. Sahh.

75

53

Korfo kal‘asının donanma emridir.

Düstûrûn-i mükerremûn müşîrûn-i müfahhamûn nizamu’l-alem müdebbiri’l-

umûri’l-cumhur bi’l-fikri’s-sakıb mütemmim-i mehâmi’l-enâm bi’r-re’yi’s-sâib

mümehhid-i bünyani’d-devleti ve’l-ikbâl müşeyyid-i erkani’s-sa’âdeti ve’l-iclâl el-

mahfufûn bi-sünûf-i avâtıfu’l-meliki’l-a’lâ Üsküdar’dan Anadolu’nun orta kolu yemîn

ve yesârıyla nihâyetine varınca vaki‘ vüzerâ-yı a’zâm edâma’llahu te’âlâ iclâlehümve

akzâ-yı kuzâti’l-müslimîn ol-havâlâti’l-muvahhidîn me’âdinu’l-fezâil ve’l-yetteküm

râfiu i’lâmü’ş-şerife ve’d-dîn ve arşû ‘ulûmü’l-enbiyâ-i ve’l-mürselîn li’l-müttesilûn bi-

mezîd-i ‘inâyeti’l-meliki’l-me’în mevâlihan-i ‘azâm zîde fezâilhüm ve mefâhirü’l- küzât

ve’l-hükkâm me’âdinü’l-fezâil ve’l-kelâm, kuzzât ve nevvâb zîde fazlühum mefâhirü’l-

emâcid Yeniçeri zâbitleri ve mütesellimler ve a’yân ve zâbitân ve vücûh-i memleket

zîde kadirhüm tevki’i-refi’i hümâyun vasıl olucak malum ola ki, França keferesinin

bundan akdem bilâ-mûcib fesh-i sulh ve nakz-i ahdi irtikâbı ve nikbetia Mısr-ı Kahiremi

zabt ve istilâ ümmet-i muhammed’e ‘azar ve ihânetleri takribiyle cânib-i şeri’at-i

mutahharede verilen fetevâ-yı şerife muciblerince ittifâk-ı ârâ ile berren ve bahren

üzerlerine sefer-i hümâyunum tahakkuk olunmuş olduğu ma’lum olan tecâvüzünden

kefere-i mesfurenin eyâd-ı menhûselerine giriftâr olan Mısr-ı Kahire havâlisinin nez’ ve

teshiri ve ol-tarafta olan ümmet-i Muhammed’in tahliyesi zımnında taraf-ı devlet-i

âliyemden berren ve bahren lazım gelen tedârikât-ı kaviyyenin leyl ve nehâr

istikmâliyle iştiğâl ve kefere-i mesfureden ahz-ı târ ve intikam esbâbının isti’câline sa’i-

yi âmel olunmakda olmağla inşallahü tea’la bâb-ı harameyn-i mahzemîn olan Mısr-ı

Kahire havâlisinin garîben vücûd-i şerike-i âlûd-i müşrikînden tasfiye ve tethîri

müvâhib-i rabbâniyyeden me’mûl ve müsted’â kaldığı bundan akdem İskenderiye

tarafına gönderilen bir takım donanmadan başka olarak devlet-i âlîyemin Françalu

aleyhine olan müttefiki olan Rusya devleti donanmasıyla ma’an Körfez cânibine diğer

bir takım donanma-i hümâyunum sefâyini tesyîr ve Artudluk tarafından asâkir ve ifrâd

tertîb olumuş olmağla kefere-i mesfurenin bir iki sene mukaddem ve terk-i

mukâsemesinde yedlerine geçen cezîrelerden şimdiye dek Zanya ve Kefelonya ve

Ayamavra ve Cerve adaları ve sair ba’zı adalar ve bunlardan maada Arkudluk

sevâhilinde ve Karlı ili ve Yanya ve Delvinya havâlilerinde vaki‘ ve Yenice ve Revze

ve Parga ve Yetrin nâm dört kıt’a arasında vaki‘ hisarlar mecmu‘ top ve mühimmât ve

tevâbi’ ve muzâfâatıyla França melâîyn yedllerinden tenzi‘i ve teshîr olunub eyyâm

76

eyyâm ve Akrâdan berü Korfo nâm kal‘a-i metînenin dahi berren ve bahren hasr ve

tadyık ile iştigal olunmakda idi el-hulâtâ hazihi donanma-yı hümâyunum başbuğ ve

me’mûrîn-i saire taraflarından tahrîrât-ı mürettebât tevârüd edüb mefhûmelerinde

França keferesi sâlifü’z-zikr Korfo kal‘ası piş-gâhhında kâin demir ve ta’bir olunub

cezîrenin altı mahalline mütebeyyin ve muhkem tâbiyeler inşâsı ve derûnlarına kâvi-yi

vâfir ve akar toplar ve humbaralar indifâtıyla kefere-i mesfurenin metrisleri tahribiyyete

ibtidâr ve donanma-yı hümâyunum kalyoncu dilâverleri ve Rusya askerinden kifâyet

mikdarı neferâtı, filuka, sandal ve kayıklar ile karaya donanma-yı sefîneleriyle

mütevekkil ‘alellâhi’l-mu’ayyen mâh-ı ramazân-ı şerifin dördüncü cum’a günü ‘ale’s-

sabah cezîre-i mezkure üzerine varulub taraf-ı bahrdan top humbara indihâtıyla cezîre-i

mezkure üzerinde olan kuffâr-ı tâbiyeleriyle kırkdan mütecâviz balyemez top ve

humbaralar zabt ve sancaklar ve bandıralar ve binden mütecâviz melâ’în devzâh-ı karîn

imrâr-ı sevk olduğundan Françalu (…) ve (…) sair zabitânından üç yüzden mütecâviz

melâ’în-i ğınâbını(S.25) hayye-i saade istirkâk olarak cezîre-i mezkurenin ‘avnü’l-allah

feth ve teshiri olduğu ve Korfo kal‘asınde mahsûr olan melaîn Fransa’ya bu hâlet-i

vesileye nezâif-i za’if ve futûr olduğundan derhâl kehfü’l-emân ve istimânü’l-necâd ve

kal‘a-i mezkuru teslime ızhâr-ı sûret ve rızâ etmeleriyle derûn-i kal‘a de olan yalnız

França keferesinin mukavves-i zabtlarına emân verilerek kal‘a-i mezkureden dahi mâh-ı

mezkurun yirmi yedinci günü mecmu’u top ve mühimmât ve edevât ve kurâ ve kasabât

ve muzâfâtıyla Allahü’l-hamd ve’l-menn zabt ve teshîr olunduğu ve mecmu’û asâkir

kesret-i (…) emvâl-i ğaneyimi hesabdan hesab oldukları ‘ale’l-fazl derc ve testîr

olunmuşsa haze min fazl-i rabbi bu alay ve alay-ı behîne’l-emârın “ve amennâ bi

ni‘meti rabbike fehaddis” mucibi üzere izâ’at ve i’lânı irtiyâh kalub ahali-i İslâm vesile-

i inşirâh sudûr-i enâm olduğundan istibâh olmamağla hâsene-i tebşîr ve i’lân-ı havî ve

iklîm-i Mısır da olan França keferesinin dahi garîben mekhûr ve müdemmer olmaları

ve ‘avânına muvâzebet ve iştiğâl ve taht-ı hükümet ve kazanızda Mısır’a me’mur olan

hemân bir uçdan tahrîk ve cânib-i Mısır’a kefere-i França üzerine sevk ve irsâl ve sa’i

bi-hemâl olunmasını muhtevî işbu emr-i şerifim ısdâr ve sadr-ı a’zâm tatarlarından

kıdvetü’l-emâsil ve’l-akrân Seyyid Ahmed zîde kadruhu ile irsâl olunmuşdur. İmdi siz

ki , vüzera-yı müşâru’n-ileyhsiz, işbu emr-i şerifim âmme-i feth ve kıraât ve mazmûn-i

beşâret ‘avnunu cümleye ilân ve izhâr-ı şâdmân ve meserret ve bundan böyle dahi

gâlibiyet-i alem-i İslam ve mekhuriyet-i kefere-i la‘im ve ‘avânına müdâvemet ve Körfa

fethinde bulunan asker-i İslam lâyüaddü velâ yuhsâ emvâl-i ğaneyimi nâil ve kefere-i

77

França üzerine gâlibiyet ile envâ-i meserret-vüfûr ve sa’adete vâsıl olmalarıyla Mısır

ser-askeri maiyyetine taht-ı hükümet ve kazânızdan müretteb ve me’mûr olan sunûf-i

askeriyeden şimdiye dek hareket ve hezîmet olmamış olanların bundan sonra durub

oturacakları vakt olmadığı ve Mısır ve ol-havâlilerde olan França keferesinin hahr ve

tedbirlerim? Korfo’da olan asker-i islâmın nâil oldukları misüllu Mısır ve havâlisinde

mevcûd França keferesi emvâlin dahi beynlarinde iktisâm-ı zamanda hemân ‘icaline

sevb-i me’mûre erişmeleri farz-ı ‘ayn mertebesinde olduğunu asâkir-i me’mûre baş

çavuşları ve sair lazım gelenlere ifâde ve iş’âre müsâre’at eylemeniz içün fermân-ı

âlişânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki hükm-i şerifimle amel ve hareket eyleyesiz.

Şöyle bilesiz alamet-i şerife îtimat kalasız. Tahriren fi evâhir şehr şevvâl-i mükerrem

lisene selâse aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makam Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 1 Rebiulahir 1214(2 Eylül 1799)

54

Paşa Efendi ve Hatib-zâde Seyyid el-Hac Hüseyin Efendi ve Tahir Efendinin

Samsun kal‘asine nakl emridir.

İftihârü’l-emâcid ve’l-ekârim el-muhtass bi-mezîd-i ‘inâyeti’l-meliki’d-daîm

dergâh-ı mu’allâm kapucu başlarından Bozok sancağı mutasarrıfı Cabbâr-zâde Mîr

Süleyman dâme mecduhu ve kıdvetü’l- küzât ve’l-hükkâm me’âdinu’l-fezâil ve’l-kelâm

Mevlâna Sivas kadısı zîde fazluhü ve kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân Sivas mütesellimi

zîde mecduhu ve kıdvetü’l-kuzât ve’l- müstahfızîn Samsun kal‘ası vüzerâ-yı zîde

hıfzuhu tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak ma’lum ola ki, Sivas ve civarından Paşa

Efendi ve Hacı Tahir Efendi ve Hatib-zâde Hüseyin Efendi dimekle ‘arîf kimesneler

mübâya’a ve sair mürettebât-ı seferiyyenin te’dibe ve ihrâcında mumane’at eyledikleri

bilâ-hebâr tahkîk olunmaktan nâşi, siz ki, kapucu başı ve Mevlâna ve mütesellim

mûmîileyhimsiz, te’dîb ve emsallerini terhîb zımnında çavuş mübâşiriyle merkumûn

Samsun kal‘asına nefy ve iclâ olunmaları fermânım olmağın , imdi bu mekûle

mürettebât-ı seferiyyenin ta’tîline sebeb ve ‘illet olanların icra-yı te’dîbleridir ki,

emsâllerini ter’ib-i lâzımeden idüğü ma’lumunuz oldukda ber-vech-i meşrûh

merkumları ahz ve dîvân-ı hümâyunum çavuşlarından kıdvetü’l-emâsil ve’l-akrân

Derviş Muhammed çavuş zîde kadruhu mübâşiretle Samsun kal‘asına nefy ve ilcâya

müsereât ve hilâfından hazer ve mübâ’adet eyleyesiz. Ve sen ki, vüzerâ-yı merkumsun

78

vüsûllerinde mezkurları kal‘a-yı merkumeye vaz’ ve menfiyâmın ve ikâmet ettürüb bilâ-

emr-i şerifim ıtlâk ve ber-takrîb firârlarından hazer ve mübâ’adet ve vüsûllerini çavuş-i

merkum ile ordu-yu hümâyunuma tahrîr ve işâret eylemek bâbında fermân-ı âlişânım

sâdır olmuşdur. Buyurdum ki, çavuş-i merkûm hükm-i şerifimle vüsûl buldukda bu

babda vech-i meşruh üzere şeref-yafte-i sudur olan fermân, vâcibü’l-ıttıbâ’ ve lazımu’l-

imtisâlimin mazmun-i ita’at makrûnuyla amel ve hareket ve hilâfından ziyade hazer ve

mücânebet eyleyesiz. Şöyle bilesiz alamet-i şerife îtimat kalasız. Tahriren fi evâsıt-ı

şehr-i Rebîulevveli sene erba’a aşer ve mieteyn ve elf.

Sahra-i (…)

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 23 Rebiulahir 1214(24 Eylül 1799)

55

Medîne-i Sivas mahallâtından Gök Medrese nâm mahalle sakinelerinden iken

bundan akdem müteveffiye olan Hamza Yaşar’ın zevcesi Emine bint. Abdullahın

terekesi ma’rifet-i şer’le tahrîr ve (…) Sultânide bey’ (…) ile bey’ ve Kebabcı Hasan

yüzbaşısına teslîm olunan kıymet-i tereke defteridir ki, ber-vech-i ‘atî zikr olunur. Fi 25

Cemaziyelevvel 1214 (25 Ekim 1799)

9 re’s sahan, 2 re’s lenger, 3 re’s leğen, 1 re’s kâgîr ,3 re’s hoşab tası, 1 re’s

tepsi, 1 re’s su tası, 2 re’s tencere, 3 re’s tava, 1 re’s ibrik, 1 re’s (…) , 1 re’s tabla :

kıymeti : 18 guruş 32 para

1 re’s yasdık: kıymeti : 2 guruş 31 para ; 1 re’s döşek : kıymeti : 4 guruş ; 2 re’s

yorgan :kıymeti : 10 guruş 11 para ; 1 re’s minder : kıymeti : 11 para ; 1 re’s kilim

:kıymeti : 6 guruş 21 para; 1 re’s bez gömlek :kıymeti : 2 guruş ; 1 re’s bez tob :kıymeti

: 3,5 guruş ; 3 er’s cecim : kıymeti : 5 guruş 13 para ; 3 re’s çuval, kıymeti : 3,5 guruş ;

1 araba hatab : kıymeti : 5,5 guruş

Cem’an yekûn : 63 guruş 6 para

Ve minhâ el-ihrâcât: Techiz-i tekvîn: 18 guruş

Resm-i kısmet: Katibiyye, Ihzâriyye: 7,5 guruş

Sahhü’l-bâkî li’t-taksîm beyne’l-veresete : 37 guruş 26 para Meblâğ-ı Hasan

yüzbaşıya teslîm olmuşdur. Sahh.

56

79

(S.26)Deve ve ganem ve dakîk ve şa’îr bedeliyesinin kabzına me’mûr ser-

çavuşân enderun hazret-i serdâr penâhı Abdullatif Ağanın ta’amiyesi içün mâh-ı

rebîulevvelin yirmi ikinci cum’a gününden beher yevmine on guruş Hafız Yüzbaşı ağa

ile mukâvele olunub hayn-ı salyânede onu on beş guruşdan hesâb olunub miyân-ı

memleketden almış. İmdi yedine murâsele verildiği kayd şüd. Fi 22 Rebîulevvel 1214

(24 Ağustos 1799)

57

Ağa-yı mûmîileyh Abdullatif Ağanın ta’amiyesi beher yevm on guruşdan ihâta

etmemekle mâh-ı rebîulahirin yirmi üçünçü yevm pazardan Dizdar İbrahim Ağa ile

beher yevm onüç guruşdan cümle ma’rifetiyle mukavele olunub ne mikdar mebâliğ

bâliğ olur ise biri bir buçuk guruşdan hayn-ı salyânede miyân-ı memleketden ahz

eylemek içün yedine mürâsele verildiği kayd şüd. Fi 23 Rebîulahir 1214 (24 Eylül

1799)

58

Erkali menzili mâdesiçün bâ-emr-i âlî tahsiline me’mûr Haseki Halil Ağanın

mâh-ı cemaziyelevvelinin guuresi pazarertesi gününden ta’amiyesiçün beher yevm

ikişer (…) bir buçuk guruşdan ahz eylemek üzere fukara vekili Mehmed Ağaya hitâben

mürâsele verilmişdir. (…) olunmaya.

59

Enderun baş çavuşu Abdullatif Ağaya ta’amiyesiçün cemaziyelahir’in üçünçü

cum’a gününden beher yevm on üç guruş vermek içün Vardar Ağaya mürâsele verildi.

60

(S.27)(S.28)Ehl-i zimmet re’ayalarının üzerlerine edâ lazım gelen cizye tahsiline

emr-i ‘alîdir.

Mefâhirü’l- küzât ve’l-hükkâm me’âdinü’l-fezâil ve’l-kelâm Sivas cizyesine merbut

kazalar re’ayalarının bulundukları mahallerin kadıları ve nâibleri zîde fazlühüm tevki’i-

refi’i hümâyun vasıl olucak malum ola ki, kıdvetu’l-emâcid ve’l-a’yân Mehmed Arif

zîde mecdühünün takdim eylediği arz-u hâli mefhûmunda bin iki yüz on dört senesine

mahsuben cibâyeti ahdesinde olan Sivas ve tevabi’i kalemi cizyesi muhallefâtından

nefs-i Sivas ve Tokad ve Amasya ve Merzifon kazalarının havî olduğu karyelerinde

80

sâkin ve mütemekkin ve mevcud ehl-i zimmet re’ayanın ekserisi ihtilâl ve bazı ta’ddiyât

vuku’u sebebiyle kazahâ-i mezburenin rikkât-i vâfir mukayeselü ehl-i zimmet re’ayaları

civarda vaki‘ Kayseri’ye ve Bozok ve ahar kazalara tefrik ve perîşân olduklarından

emvâl-i cizyenin kesr ve noksanına bâ’is olduğuna binaen ve kalem-i mezbur

re’ayasından olup etraf ve eknâfa perîşân olan o mekûle mukâyeselü re’aya

bulundukları mahallerin cizyedârı tarafından evrâk verilmek lazım gelür ise kalem-i

mezburun manzumunda olduğu mukâyese evrâkının tamamen tevzi’i olunmayub nâ-

tevzi’i kalmasına ve mâl-i cizyenin telef ve zâ’ine ve cizyedârının zarar ve hasâretine

bâ’is olacağından başka cizyenin nizâmına halaldâr olacağı beyânıyla kalem-i mezburun

fi’l-‘asl mukayeselü re’ayasından olup civarda vaki‘ ahar kazalara müteferrik ve perîşân

olan re’ayaya bulundukları mahallerin cizyedârı tarafından evrâk verilmeyüb hafiyyeten

ve yahud dâhil-i mukâyesesi olmayan re’ayaya ahar kaza cizyedârı tarafından evrâk

verilmemek ve verildiği şer’an zâhir olur ise gerüye red ve asıl cizyedârı tarafından

tahmiline göre evrâk verilmek bâbında emr-i şerifim sudûrunu tahrîr eylediği ecilden

hazine-i ‘âmire defterleri tenbi’ olundukda re’ayaya ibtidâ evrâk tevzi’i ve vakt gure-i

muharrem de tahmiline göre cizyesin cizyedâra edâ ve yerine ism ve eşkali mutabık

evrâk olduktan sonra mürûr eylediği mahallerde iskân olduğu kasaba ve kurâlarda takrar

evrâk teklîf ve tebdîli ile re’aya fukarası rencide olunmamak eğerce şürût-i mer’iyeden

olup ancak, kalem-i mezburun asl-ı mukâyeselü re’ayasından olup kâr-ı kesb içün ahar

kazada bulunmuş olmayub fecr ü ihtilâl takrîbi ve bazı ta’addebât vukû’undan civar

kazalara müteferrik ve perîşân olan re’ayaya bulundukları mahallerin cizyedârları dahl

eylememek, ve asl-ı mükâyesesine dahil olduğu Sivas kalemi cizyedârı tarafından

tahmil ve istihkâkına göre evrâk verülüb cizye malı cânib-i mîr içün hâsıl olunub lakin,

bu bahane ile ahar kalem re’ayasına ve kâr-ı kesb içün bulunan re’ayaya evrâk verülüb

cizye nizâmına ‘alel vermeden hazer olunak şartıyla işbu emr-i ‘alişânım ısdâr ve

ile irsâl vüsûlünde siz ki , muhâtebeyn mûmîileyhimsiz, bâlâda beyân olunduğu üzere

fi’l-asl Sivas ve tevâbi’i kalemi cizyesi muhallefâtının mukâyeselü re’ayasından olup

kâr içün ahar kazalarda bulunmuş olunmayub fecr ve ihtilâl ve te’addî vukû’unda

Kayseri’ye ve Bozok ve sair mahallere müteferrik ve perîşân olan re’ayaya bulundukları

mahallerin cizyedârları ber-vechle dahl ve ta’riz ve evrâk verilmeyüb verildiği zâhir

oldukda geriye red ve asl-ı mükâyesesine dahil olunduğu Sivas cizyedârı tarafından

tahmil ve istihkâkına göre evrâk verülüb mâl-ı cizyeleri mîri içün tahsil olunub ancak,

bu bahane ile ahar kalem re’ayasına ve kâr-ı kesbiyle içün bulunan re’ayaya evrâk

81

verülüb cizye nizâmına helal-i verimden gayet tehâşi eylemeniz bâbında fermân-ı

âlişânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki hükm-i şerifim vardıkda bu babda

vech-i meşruh üzere şeref-yafte-i sudur olan işbu emr-i ‘alişânın mazmûn-i münîfi üzere

‘amîl olasız. Şöyle bilesiz alamet-i şerife îtimat kılasız. Tahriren fi’l-yemü’s-sâlis ışrîyn

şehr Rebîulevvel sene erbe’a aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makam Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 9 Cemâziyelevvel 1214(9 Ekim 1799)

61

Abdulkerim mahallesinden iken fevt olan Kürt Ali’nin verâseti li-ebeveyn kız

karındaşı ğâibine ‘ani’l-beled mahzar olup müteveffâ-yı mezburun terekesi

defteridir ki, zikr olunur. Fi 29 Cemâziyelevvel 1214 (29 Ekim 1214)

1 re’s balta : kıymeti : 30 para ; 1 re’s (…), 1 re’s (…) , kıymeti : 1 guruş ; 1 çift

terazü : kıymeti : 1 guruş ; 1 çift lenger :kıymeti :1 guruş ; 1 re’s İslamboli altuni :

kıymeti : 5 guruş ; 1 re’s hâtem : kıymeti : 20 para ; nükûd akçe : kıymeti : 8 guruş ; 1

re’s desti :kıymeti : 5 para ; 1 re’s entari, 1 re’s kuşak, 1 re’s gömlek : kıymeti : 6 guruş

; 1 re’s şayak şalvar , 1 re’s entari şalvar : kıymeti : 5 guruş ; 1 re’s halı :kıymeti :8

guruş ; 1 re’s tencere ma’a kabak : kıymeti :1,5 guruş ; 1 re’s sağîr kurgan : kıymeti :1

guruş ; 1 re’s köhne (…), 1 re’s köhne çuval parçası :kıymeti: 20 para ; 1 re’s sahan, 1

re’s tepsi, 1 re’s kazan 1 re’s su tası : 1,5 guruş ;

Cem’an-yekûn : 41 guruş 5 para . Yalnız kırk bir guruş beş paradır.

Ve minhâ el-ihrâcât: Techîz-i tekvîn : 18 guruş 10 para

Resm-i kısmet: Katibiyye, çukadariyye (…) mahzara: 18 para

Sahhü’l-bâkî li’t-taksîm beyne’l-veresete : 20 guruş 15 para Verâseti içün

meteveffen Emin Sefer Efendi zimmetinde kalan.

62

(S.29)Akdeğirmen mütemekkinlerinden Mesin ve karındaşı Simon bi’l isâle ve

‘amucaları Banik veledi Derzi Çolak Tâvnin oğulları Temürci Banik’den iştirâ

eyledikleri menzil hüccetidir.

Akdeğirmenden Mesin ve Simon veledân-ı Mosis ve ‘ammileri Banik veledi

Esdir bi’l-isâle ve Serbon ve Zemermân ve Hatutmâr bintim Mosis taraflarından imâm-

ı mahalle Hâfız Abdurrahman Efendi ve oğlu Mahmud şehâdetleriyle sâbitü’l-vekâle

mesfûr Banik bi’l-vekâle meclis-i şer’i de , işbu bâisânü’s-sifr Derzi Mosis ve karındaşı

82

Markos veledân-ı Tâviyet mahzarlarında bi’l-isâle ve bi’l-vekâle ikrâr-ı tâm edüb

mahalle-i merkumede vaki‘ bir taraftan Hacı Abdullah hatuni, ve bir taraftan Temürci

Kabrîl mülklerine ve iki taraftan tarîk-i hâs ile mahdûd bir bab kebîr kış evi, ve bir bab

fevkâni oda , tahtı sekü, ve bir mikdâr bostân ve iki göz anbar ve nısfı havlu derûnunda

müşterek ma’i pınarı müştemil mülk menzilimizi cem’i-tevâbi’i ve levâhıkıyla menzil-i

mahdûd-i mezkurdan birer zira‘ını bundan akdem (…) mukâbelesinde, işbu mesfurân

hibe ve teslim ve temlîk edüb ve ol dahi ittihâb ve kabz-ı kabüllerinden sonra bu def’a

bakî mülk menzilimizi dahi mesfurân Mosis ve karındâşı Markos zimmîye ‘ale’l-iştirâk

dört yüz guruşa bey’ ve teslim ve temlik eylediğimizde anlar dahi ber-minvâl-i muharrer

iştirâ ve tesellüm ve temlîk ve kabz-ı kabullerinden sonra semeni olan meblâğ-ı

mezburu mesfurân yedlerinden tamamen ve kamilen ahz be kabz eyledik, menzil-i

mahdûd- mezkurda bizlerin asla ve kat’a ‘alaka ve müdâhilemiz kalmayüb

müştemelâtıyla mesfurânın müşterek mülk menzilleri ve hakk-ı sarfları olmuşdur.

Keyfe mâ-yeşân ve cisîmen yehterân mutasarrıf olsunlar didi didiklerinde gııbe’t-tasdîk-

i şer’i mâ-vakâ’bi’t-taleb ketb olundu. Hurrire fi’l-yevmü’s-sâlis aşer ve şehr

Zilhiccetü’ş-şerife lisene erba’a aşe ve mieteyn ve elf.

Şühûdü’l-hâl:

Temürci Kabrîl, Temürci makdisi Agob, Mahzar Süleyman Çelebi, Ser-

mahzarân Hüseyin Ağa, Çolak Hacı Memiş Ağa, Seyyid Resûl Hafız, Sâkanin Seyyid

Ali Ağa, Hamamcı-zâde Ali Efendi

63

(S.30) Bu def’a salyâneye idhâl olunmayup bâ-mürâselât alınan mübâya’adan

bakî kalan mebâliğ defteridir ki, zikr olunur.

Ali Beğin konağı muharremin onuncu günü mütesellim ağa içün beher mâhiyesi

yüz guruşa kat’i olunduğu kayd şüd.

Guruş

01950 Uzun Hacı-zâdenin

02557,5 Mîralay Ahmed Ağanın

01500 Şehir hacılarının mallarından sehve mebnî kalan

00525 Mîralay vekili İbrahim Ağanın

00225 Gazâz Zehir Ali Ağanın

00450 Emir Abdullah’dan alınan

83

00450 Çaylak-zâde nin

00450 Cırcır oğlu Mustafa Ağadan

01400 Tokadlı oğlu ve Genc İbrahim ve Uzun Hacı oğlu ve Hüseyin Ağanın

muhâsebelerinden kalan

00019,5 ‘ıydü’z-zahiye ‘attâr esnafından alınan barut .6 kıyye. 1213

00080 Ken’an-zâde İşhanı karyesine nüzûlünde seyyid İbrahim Ağadan alınan

şa’ir. 10 kıyye

00040 Menzilcilere sarîk baha

00200 İmâmet ve hitâbet içün gelen tatara Seyyid Hacı Muhammed Beğin

verdiği hizmet ve fâiz

03000 Hacı Hamza Ağanın ve Haysuncu oğlu ve yüzbaşıların alacakaları içün

Seyyid Lütfüllah Beğden mâl-i menzilden kitapcı Hasan yüzbaşından bin beşyüz iki

guruş alınmışdır.

05400 Merkumun alacakları içün Abdullah ve ‘Ubeydullah ve Süleyman

Beğden alınan ma’a faiz

04095 Mütevelli-zâde Süleyman Ağa da ve Uzun Hacı-zâde’den Hacı Hamza

Ağa’nın alacağı içün alınan

01500 Deyn-i mezkur içün mîrahor ağa zâde’den

00075 Hacı Hamza Ağanın üç günlük ta’amiyesiçün Ali Ağadan alınan şa’ir.

12,5 kıyye.

00285 Ta’yinât-ı mezkur içün Kemarlı-zâde Mustafa Ağadan şa’ir. 47,5 kıyye.

00225 Ta’yinât-ı mezkur içün vekil Mîralay sa’adetlü İbrahim Ağadan alınan.

05250 Şehr Hacılarının mallarından bakâya kalan ma’a fâiz.

00350 Erkali menzili içün gelen Haseki Ağaya ve Cabbar-zâde tarafından

isti’câliçün gelen Enderun ağasına hizmet

00150 Meblağ-ı mezbure fâiz.

01500 Bâlâda mezkur Aeyyid Lüfullah Beğ Efendinin üç bin guruşun bin beş

yüz guruşu Hasan yüzbaşından alınan bedel

00150 Zara emîninin mürûr edecek turukların tathîriçün emr-i ‘alî getüren

tatara necâbetlü Lütfullah Beğ’den alınan hizmet. 100 guruş . ve bu akçe fâiz. 50 guruş.

01000 Bâlâda mezkur necâbetlü Lütfullah Beğ efendinin üç bin guruşun bin

beşyüz guruşunu Kitabcı Hasan’dan ve mâl-i menzilden ahz ve bâki bin beşyüz guruşun

beşyüz guruşunu çavuşlar kethüdâsının ve beşyüz guruşunu Mehmed Beğ’in ve beşyüz

84

guruşunu necâbetlü efendinin olup çavuşlar kethüdâsının beşyüz guruşu Ken’an-zâde’ye

havale bâki.

00500 Çavuşlar kethüdâsından Ken’an-zâde’ye havale.

00080 Umûr-i vilâyet içün Yusuf beğ’in oğlu Osman Beğ’in bir kıt’a esir

menzilde helâk olup ba-mürâsele kıymeti hayn-ı sâlyaneden.

00200 Mısır-kahire futühât hayrıyla Asitâne’den vürûd eden iki tatara hizmet

ma’a Mirâce Kemurli-zâde Ömer Ağadan ba-tahvîl ve mesmel-i fukarâ-i aliden ahz

eylediği Ali Alemdârın ismine olan yediyüz elli guruş çavular kethüdâsının olup

hamurkâr akçesiyle yekunu bâlâda tahrîr olundu.

00500 Mısır fütuhâtı hayrıyla gelen tatara iki yüz guruş ve Seyyid Ahmed Paşa

muhallefât-ı miyân içün Süleyman Beğ’e üçyüz guruş Emir-zâde Ali Alemdar’dan.

00250 Meblağ-ı mezkur fâiz.

05500 Merhûm Seyyid Ahmed Paşa muhallefâta me’mûr Silahşör Ağa’nın

mesârifiçün Seyyid Nuri Mümtâz Beğ hazretlerine ba-mürâsele beşyüz guruş

00200 Hamurkâr içün gelen tatara hizmet Emirbâli oğlu Ali Alemdâr’dan

çavuşlar kethüdâsının ismiyle ahar para tahrîr olmuşdur.

00150 Meblağ-ı mezbur fâiz.

00600 Ulaş karyesine imdâd olarak Mütevelli-zâde Süleyman Ağa’dan alınan

yüz kile şa’ir baha beher kilesi altışar guruşdan

00018 Bin iki yüz on dört senesi ‘ıydü’z-zahiye i’lanı içün ‘attâr esnafından

alınan barut.6 kıyye.

00000 Menzilcilerin telef olan barkirleri. 8 guruş?

00525 Hacı Hasan Efendi’nin zabt eylediği mâhiye içün Süleyman Ağa

ma’rifetiyle Hâkim Efendi’nin mâhiyesine verileceği ma’a fâiz.

00150 Sivas cebehânesinden Çıldır eyâletine bâ-fermân-ı ‘alî nakl olunacak

kurşun mübâşiri ağa’ya hizmet :100 guruş. Esnafından ba-mürâsele :50 guruş

00065 Kurşun nakliyesiçün alınan akçe-i veren esnaf. Bezzâz : 30 Temürci : 15

Kılıçcı :20

00032 Bu akçe fâiz.

00300 Saray ta’mirine ve konakçıya hizmet Uzun Hacı-zâde Ahmed Ağa’dan

alınan

00150 Meblağ-ı mezbure fâiz.

85

00163 Ramazan-ı şerif ve ‘ıydü’z-zahiye ve imsâk ve ‘ıydü’l-fıtr içün ‘attâr

esnafından alınan barut. 54,5 kıyye

00036 (…) Deli başı kendinde bir buçuk batman barut, ve bir buçuk batman

kurşun.

00006 Recep Paşa Efendimiz (…) barut 2 kıyye

00012 Ariş kal‘ası içün barut 3 kıyye

00004 Mütesellim Ağa geldiği vakitte 1,5 kıyye

00012 Def’a velilere kurşun : 3 kıyye Barut : 3 kıyye

00040 Himmet ağa-zâdeye fişek deste : 150

64

(S.31) Kebabcı müteveffâ Hasan yüzbaşının mâl-i menzilden teslim olan mebâliğ

defteridir ki, zikr olunur.

Guruş

03050 ‘Atîk menzilcisinden aldığı barkîr ve saman ve eşya kıymeti

18000 Bu def’a salyânede vaz’ı olunan

02363 Esnaftan kethüdâyeri ve vekil Hafız Mehmed Ağa yediyle ahz eylediği

+______

23413

01500 Lütfullah Beğin aldığı üç bin guruşdan ihrâç olan

-______

21913

Recep gurresine değin müteveffâ-yı mezbure verilen yalnız yirmi bir bin dokuz

yüz on üç guruşdur.

65

(S.32)İşbu sene-i mubârekede asâkirin ta’yinâtlarına mütezammın bâ-emr-i ‘alî

matlub buyurulan dakîk ve şa’ir bedeliyesi dört bin altı yüz kırk bir guruş ve mesârif-i

hazine yüz altı buçuk guruş asl-ı mâl-i seferiye ve hizmet-i mübâşiriye ve sair bin üç

yüz yirmi altı buçuk menzil nizâmı içün vaz’ı olunan divânkân ve zahîre

mübâya’acısına ta’yînât ve ganem ve ganem mübâya’acısına gelen tatara hizmet ve

Mehmed Ağa’ya sarîk baha altı yüz beş guruş mübâya’a ve sair mesârif-i belde bâ-

defterdât vekîl-i fukara Ahmed Ağa yediyle bin iki yüz doksan altı guruş nâ-defter-i

86

müfredât menzil fâizi üç bin guruş sadr-ı a’zâm enderun baş çavuşuna on üç guruşdan

beş günlük ta’amiye altmış beş guruş zehîre ve isti’câline gelen tatara hizmet dört yüz

guruş İhsâniye medresesinin hane kirasına altmış guruş Mustafa Paşa Efendimizin

bâkâya kaln bin beş yüz guruş mâl-i menzilden bu def’a vaz’ı olunan on sekiz bin guruş

Hâkim Efendiye bir aylık üç yüz elli guruş necâbetlü Lütfullah Beğ efendiye bin beş

yüz guruş, bedestân kethüdâsına iki yüz elli guruş, şehr kethüdâsına elli guruş, kâtib

efendilere kalemiyye yüz guruş, huddâmiye üç yüz guruş , mahzariyye otuz guruş,

defter buyurmasına beş yüz elli guruş, menzil nizâmı içün gelen tatara hizmet elli guruş,

men haysü’l-mecmu’u otuz üç bin dokuz yüz on guruşdan mahallâta ifrâz olunan beş

bin guruş nahiyeye ifrâz olunan dört bin guruş, sahhü’l-bâki yirmi dört bin dokuz yüz

on guruş , bakkaldan mumhâneye iki yüz yirmi dokuz guruş, ve börekciden tahmîse yüz

yirmi guruş , yekûn yirmi beş bin iki yüz elli guruş beldeleri vech üzere tevzi’i ve

taksîm defteridir ki, zikr olunur. Fi 1 Cemâziyelahir 1214 (31 Ekim 1799)

Taife-i bezzâz : 4114 guruş

Taife-i benbeci : 4114 guruş

Taife-i bakkal : 2157 guruş

Taife-i haffâf : 2399 guruş

Taife-i kuyumcu : 953 guruş

Taife-i kürkçü : 735 guruş

Taife-i börekçi : 500 guruş

Taife-i etmekci : 626 guruş

Taife-i arabacı : 626 guruş

Taife-i kassâb : 301 guruş

Taife-i attâr : 817 guruş

Taife-i tuzcu : 817 uruş

Taife-i debbâğ : 485 guruş

Taife-i bostancı : 544,5 guruş

Taife-i duhancı : 953 guruş

Taife-i çilingir : 463 guruş

Taife-i temurci ve hurdacı : 408 guruş

Taife-i nalband : 325,5 guruş

Taife-i muytaf : 326,5 guruş

Taife-i serrâc : 326,5 guruş

Taife-i sipah bazarı : 326,5 guruş

Taife-i berber : 407,5 guruş

Taife-i safir canbazı : 189,5 guruş

Taife-i kavukcu : 134,5 guruş

Taife-i güncü ma’a eskici : 135,5 guruş

Taife-i semerci : 217,5 guruş

Taife-i kılıçcı : 326,5 guruş

Teife-i katırcı : 163 guruş

Taife-i hamal-meydân : 218 guruş

Cem’ân-yekun :

24910 guruş. Yalnız yirmi dört bin

dokuz yüz on guruşdur. Sahh.

01240 Sadr-ı a’zâm enderun baş

çavuşunun altı günlük ta’amiyesi içün

sonradan beher guruş ikişer para zam

olunan.

+______

26150 guruş

87

66

Yeniköylülerin perişâniyetlerine binâen arz-u hâlleri üzerine buyuruldu

suretidir.

Hâla Hafik nâibi Efendiye inhâ olunur, sahib-i ‘arz-u hâlin mütemekkin olduğu

karyenin tekâlifîn-i edâ-i tekâsürleri hilâf-ı şer’i ve kanûn karye-i ahardan sâlyane

mütâlebesiyle müdâhele ettürmeyesiz. Fi 1 Şaban 1214 (29 Aralık 1799)

Be-makâm Mîr es-Seyyid Lütfullah Zârâlı-zâde Mütesellim-i Sivas

67

(S.33)Ece mahallesinin buyuruldusudur.

Şeri’at- şi’âr Sivas kadısı Fazîletlü Efendi zîde fazlühü budur ki,

kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân kethüdâyeri ve sair a’yân ve eşrâf zîde kadirhüm inhâ

olunur ki, derûn-i ‘arz-u hâl’de mezkur ahâli-i mahallenin bendelerin tenzîl ve salyâne-i

tahmillerine göre de salyane tarh eyleyesen. Fi 21 Cemâziyelahir 1214 (20 Kasım 1799)

Mîr es-Seyyid Lütfullah Zârâlı-zâde Mütesellim-i Sivas

68

İşbu bin on dört senesi cemâziyel ahir gurresinden cümle ma’rifeti ve ma’rifet-i

şer’le tevzi’i olunan salyâneden mahallâta ifrâz olunan beş bin guruş kethüdâyeri

Mehmed Beğ Efendiye beşyüz guruş ve başçavuşuna yüz guruş ve kâtibine yirmi

guruş, ve ayak çavuşlarına altmış guruş men haysü’l-mecmu’u bin altı yüz seksen guruş

bâliğ olup meblâğ-ı mezkur ahâli-i mahallâta sâbıkına kıyâsen tevzi’i ve taksîm

defteridir ki, zikr olunur. Fi 1 Cemâziyelahir 1214 (31 Ekim 1799)

Mahalle-i Paşabey ma’a Tokmak : 119

guruş

Mahalle-i Ganem : 38 guruş

Mahalle-i Billur : 90 guruş

Mahalle-i Keçibula : 53 guruş

Mahalle-i Hamurkesen : 42 guruş

Mahalle-i Kirçuk : 30,5 guruş

Mahalle-i Şah Hüseyin : 107 guruş

Mahalle-i Temurcilerardı: 225 guruş

Mahalle-i Küçük Minare : 115 guruş

Mahalle-i Hacı Veli : 44,5 guruş

Mahalle-i Ferhadbostanı: 71 guruş

Mahalle-i Sofu Himmet: 30,5 guruş

Mahalle-i Akdeğirmen: 123 guruş

88

Mahalle-i Hacı Mehmed : 96 guruş

Mahalle-i Kösedere-i Müslim: 28 guruş

Mahalle-i Kösedere-i Zımmî : 114

guruş

Mahalle-i Uryan-ı Müslim : 167,5 guruş

Mahalle-i Uryan-ı Zimmî: 137 guruş

Mahalle-i Sarı Şeyh : 114 guruş

Mahalle-i Baldır bazarı : 128,5 guruş

Mahalle-i Oğlan Çavuş : 87 guruş

Mahalle-i Hacı Zahid : 20 guruş

Mahalle-i Hamamardı : 50 guruş

Mahalle-i Köhne Civan : 115 guruş

Mahalle-i Kılağuz : 92 guruş

Mahalle-i Gökçe Bostan : 22,5 guruş

Mahalle-i Hacı Mahmud : 34 guruş

Mahalle-i Bazar : 234 guruş

Mahalle-i Ali Baba : 41,5 guruş

Mahalle-i Bahtiyar Bostanı: 92 guruş

Mahalle-i Cami Kebir : 123,5 guruş

Mahalle-i Zilkâr : 26,5 guruş

Mahalle-i Veled Beğ : 59 guruş

Mahalle-i Osman Paşa : 58 guruş

Mahalle-i Hoca İmam : 103,5 guruş

Mahalle-i Kenisa : 239 guruş

Mahalle-i Çavuş başı : 202,5 guruş

Mahalle-i Ece : 300 guruş

Mahalle-i Örtülüpınar : 199,5 guruş

Mahalle-i Ağcabölge : 229,5 guruş

Mahalle-i Bab-ı Kayseri : 412 guruş

Mahalle-i Şeyh Çoban : 36 guruş

Mahalle-i Kaleardı : 119 guruş

Mahalle-i Hoca Ali Çavuş : 24 guruş

Mahalle-i Gök Medrese : 90 guruş

Mahalle-i Hoca Hüsâm : 35 guruş

Mahalle-i Şems-i Ferrâş : 207 guruş

Mahalle-i Yahya Beğ : 48 guruş

Mahalle-i Abdulkerim : 50 guruş

Mahalle-i Kabalı : 40 guruş

Mahalle-i İmaret : 37 guruş

Mahalle-i Küçük Bengiler : 104 guruş

Mahalle-i Ali Baba : 20 guruş

Cem’ân-yekun : 5680 guruş. Yalnız beş

bin altı yüz seksen guruşdur. Sahh.

69

(S.34) İşbu bin iki yüz on dört senesi Cemâziyelahir gurresinden cümle ma’rifeti

ve ma’rifet-i şer’le tevzi’i olunan sâlyaneden Hafik nâhiyesine ifrâz olunan dört bin

guruş ve bedel-i zehâir bin beş kırk yedi guruşdan Göğedin ve Tuzhisar karyelerinin

sehve mebnî bindelerinden ziyâde zam olunan iki yüz yetmiş dört guruş , Çatvirân

karyesinden bâkâya ve Apardı ve Kürt karyelerinden sehve mebnî ziyade zam olunan

yüz altmış beş buçuk guruş , Törnük karyesinden mümtenî mahsülu ma’a murâbaha

Hafız Ağaya bâ-tahvîl altmış dokuz guruş, necâbetlü Lütfullah Beğ Efendiye bâ-tahvîl

89

verilen yedi yüz elli guruş, bâ-tahvîl Bingöl karyesine imdâd olunan yüz elli guruş, ba-

tahvîl Tuzhisar karyesine imdâd iki yüz elli guruş, mîralay Ahmed Ağa’nın mesârıfı iki

yüz yirmi guruş, Cimen Yenicesine bâ-tahvîl imdâd yüz yirmi guruş Necâbetlü

Lütfullah Beğ Efendiye ikrâmiye bin, Mîralay Ahmed Ağaya vekili Seyyid İbrahim

Ağaya beşyüz guruş, başçeri başı ağaya ikiyüz guruş, çavuş kethüdâsına elli guruş,

mîralay kâtibine elli guruş, ayak çeri başlarına kırk guruş, Hâkim Efendi’ye harc-ı imzâ

iki yüz elli guruş, katib efendilere kalemiyye altmış guruş, hüddâmiye otuz guruş,

ıhzâriyye yirmi guruş, bazı kurâlardan mümteni’ mahsülü yüz guruş, men haysü’l-

mecmu’u dokuz bin sekiz yüz elli buçuk guruş bâliğ olun meblâğ-ı mezkurun beş yüz

doksan beş guruşu deve bedeli fazlasından tenzîl olunub , bâki dokuz bin iki yüz elli beş

buçuk guruş nahiye-i mezbur kurâlarına sâbıkına kıyâsen tevzi’i ve taksim defteridir ki,

zikr olunur. Fi 21Cemâziyelahir 1214 (20 Kasım 1799)

Karye-i Beypınarı : 156 guruş

Karye-i Başıbüyük: 95,5 guruş

Karye-i Deng-i sağır : 39,5 guruş

Karye-i Hanzar : 95,5 guruş

Karye-i Sofular : 72,5 guruş

Karye-i Üzeyir : 64 guruş

Karye-i Sarıköy : 48,5 guruş

Karye-i Düğer : 142,5 guruş

Karye-i Uzamış : 87 guruş

Karye-i Karabalçık : 183,5 guruş

Karye-i Alan Yund: 79,5 guruş

Karye-i Horahun : 174,5 guruş

Karye-i Kavak : 43 guruş

Karye-i Ağca Kenisa : 60 guruş

Karye-i Kutlu oğlan : 40 guruş

Karye-i Avragir : 94,5 guruş

Karye-i Karlı : 123,5 guruş

Karye-i Eymir : 70 guruş

Karye-i Emre : 40 guruş

Karye-i Tuzhisar : 142,5 guruş

Karye-i Çirhin : 72,5 guruş

Karye-i Durusu : 103,5 guruş

Karye-i Horsane : 113,5 guruş

Karye-i İnceğa : 89 guruş

Karye-i Feridşah Yenicesi : 29 guruş

Karye-i Hatip Dereli : 19 guruş

Karye-i Kelhadik : 30,5 guruş

Karye-i Bingöl : 222,5 guruş

Karye-i Moluç : 87,5 guruş

Karye-i Hoşavenk : 29 guruş

Karye-i Emirhan : 79,5 guruş

Karye-i Kızılcakışla : 103,5 guruş

Karye-i Filendir : 103,5 guruş

Karye-i Girne : 62,5 guruş

Karye-i Acıpınar kurb-i Ağva:62,5

guruş

Karye-i Tavşanlı : 95,5 guruş

Karye-i Karayün : 126 guruş

Karye-i Bakariç : 111,5 guruş

Karye-i Yavu : 35,5 guruş

90

Karye-i Tahtakemend: 35 guruş

Karye-i Akpınar : 154 guruş

Karye-i Hacı Mirza : 47,5 guruş

Karye-i Mamuğan : 144 guruş

Karye-i Göğedin : 185,5 guruş

Karye-i Koçhisar : 483,5 guruş

Karye-i Kemis : 257,5 guruş

Karye-i Yarhisar : 447 guruş

Karye-i Çimen Yenicesi : 356,5 guruş

Karye-i Tödürge : 267,5 guruş

Karye-i Gulam : 71,5 guruş

Karye-i Beştepe : 32 guruş

Karye-i Karacaşar : 48 para

Karye-i Tutmaç : 79,5 guruş

Karye-i Seyfik : 148,5 guruş

Karye-i Acıpınar : 95 guruş

Karye-i Yâm : 55,5 guruş

Karye-i Boğazkesen : 127,5 guruş

Karye-i İşhanı : 200 guruş

Karye-i Kaldı : 60 guruş

Karye-i İmaret : 79 guruş

Karye-i Şah beğ : 30 guruş

Karye-i (…) : 12,5 guruş

Karye-i Yassıcebel : 63,5 guruş

Karye-i Şehristan : 19,5 guruş

Karye-i Mescidli : 24,5 guruş

Karye-i Güllüce : 112,5 guruş

Karye-i Sinekli : 48,5 guruş

Karye-i Ebugen : 20,5 guruş

Karye-i Yenice kurb-i Güllüce : 41

guruş

Karye-i Kara Gömlek : 48 guruş

Karye-i Ata Kenisa : 114 guruş

Karye-i Hanviran : 38,5 guruş

Karye-i Tatlıcak : 79,5 guruş

Karye-i Damlacık : 95,5 guruş

Karye-i Apa : 143,5 guruş

Karye-i Apardı ma’a Kürt : 325,5 guruş

Karye-i Hayırbey : 160 guruş

Karye-i Çöken : 32,5 guruş

Karye-i Hocabeğ : 93 guruş

Karye-i Himmet Fakiyye : 75 guruş

Karye-i Sarıklı Hocabeğ : 66 guruş

Karye-i Sinkürek ma’a Karapınar :

164,5 guruş

Karye-i Celalli : 164,5 guruş

Karye-i Serpincuk ma’a Akviran: 179,5

guruş

Karye-i Yeniköy : 37 guruş

Karye-i Börnük : 48,5 guruş

Karye-i Kesrek : 51,5 guruş

Karye-i Çatviran : 60,5 guruş

Karye-i Sahnun : 25,5 guruş

Karye-i Mihmadek : 16 guruş

Nahiye-i Hergün : 50 guruş

Cem’an-yekûn : 9255,5 guruş. Yalnız

dokuz bin iki yüz elli beş buçuk

guruşdur.

91

70

(S.35)Yâ Fettâh…

İzzet-meâb, şerî’at-nisâb, Mevlâna Kemîşü’ş-şeyh Ömer Efendi kâm-yâb, ba’de’t-

tahiyyetü’l-vâfiye inhâ olunur ki, işbu erba’a aşer ve mieteyn ve elf, camâziyelevveli

gurresinden Sivas kazasının umûr-i şer’iyesi bi’n-niyâbe cenâbınıza ihale ve tefvîz

olunmuşdur, gerekdir ki, gurre-i şehr-i mezburdan kaza-i mezkuru bi’n-niyâbe zabt

edüb beyne’l-ahali icra-yı ahkâm-ı şer’i alî eyleyesiz. Vesselam.

El-fakîr Ahmed Muhtar Kadıasker-i Anadolu

71

İzzetlü, ref‘atlü, fazîletlü Efendi hazretlerinin meclis-i şeriflerine dürer-i dâ’vât-ı

sâfiyât ve gürer-i teslimât-ı vâfiyât ithâfıyla inhâ olunan oldur ki, hâlâ taht-ı

hükümetinizde vaki‘ Sivas ve Sivas ili ve Hân-ı cedîd ve Behramşâh ve tevâbi’i-i

nevâhilerinde sâkin ve temekkin olan altı bölük yoldaşlarının üzerlerine zâbit ve

kethûdâyeri nasb olunmak ka’ideden olmağla ebnâ-i sipâhiyândan bölükde

akçe ulûfeye mutasarrıf olan Ali Ahmed-i Sivas zîde kadreye eğerce kethüdâyerilik

tevciye olunmuş olup bu def’a tevârüd eden ‘arz ve mahzar mûcibince mûmîileyh

kethüdâyerili hizmetinden ‘azl ve ref‘at’den Zâralı-zâde El-Hac Mehmed Beğ’e tevciye

olunduğunu hâvi tarafımızdan işbu, mektub irsâl olunmuşdur. Gerekdir ki, sâdır olan

fermân-ı ‘alî mûcibince ‘amel edüb hilâfından hazer ve mûcib-i mektub ile ‘âmil olasız.

Tahriren fi evâil recebü’l-ferd , sene erba’a aşer ve mieteyn ve elf.

(imza)

Seyyid Mehmed Nuri ağa-yı arabâ-yı

yesâr dergâh-ı ‘alî

(imza)

İbrâhim ağa-yı ulûfeciyân-ı yesâr

dergâh-ı âlî

(imza)

El-hac Osman ağa-yı arabâ-yı yemîn

dergâh-ı ‘âlî

(imza)

Osman ağa-yı ulûfeciyân-ı yemîn

dergâh-ı ‘âlî

(imza)

İsmail ağa-yı zümre-i siladârân

dergâh-ı ‘âlî

(imza)

Mîr Süleyman ağa-yı ebnâ-yı sipâhiyân

dergâh-ı ‘âlî

92

72

Hocabeğ’den Kırklı oğlu Ali Ağa’nın kızı Zülfi meclis-i şer’ide karındaşı Seyyid

Mehmed müvâcehesinde babası müteveffâ-yı mezbur Ali Ağa’dan ve anasından intikâl

edüb gerek bâ-defter-i kassâm ve gerek defterden hâriç bâ-defter-i müfredât yorgan ve

döşek ve çul ve çuval ve sunta ve tavar ve dâm ve sair-i mâl ıtlâk olunur, emvâl ve

eşyâdan menakalü’l-vücûh cümlesinden hisseme ‘aid olan içün ba-defter-i kassâm yüz

on beş guruş ve ba’de elli guruş, bir damı aldıkdan sonra bu def’a dahi karındaşım

Seyyid Mehmed yedinden altmış yedi alub ‘âmme-i da’vâdan karındaşım merkumun

zimmetini ibrâ-i ‘âm ile ibrâ eyledüm deyü, takrîri tescîl şüd. Fi 5 Receb 1214 (3 Aralık

1799)

Şüdûdü’l-hâl:

İbiş Tâbi Ahar Paşa-zâde, Seyyid Mehmed Ağa Kaşık-zâde, Seyyid Mehmed

Efendi, Ahmed Efendi, Seyyid Mahmud Efendi, Katib-i mahkeme El-Hac Abdulahad

Efendi,

73

Baldırbazarından Markos veledi Agob tarafından Ağya bint. Evenis ve Derbâb

veledi Manin şehâdetleriyle sâbitü’l-vekâle Sahek veledi Menâsin meclis-i şer’ide

Karabet veledi Babil müvâcehesinde mahalle-i merkumede vaki‘ bir taraftan Keçeci

Ağa’ya mülk, bir taraftan nehr-i câri ve bir taraftan büyük oğluna mülk ve bir taraftan

tarîk-i ‘âm ile mahdûd bir bâb fevkâni oda, tahtı havlu ve bir bâb kış evini müştemil

mülk menzilini cem’i-tevâbi’i ve levâhıkıyla mesfûr Karabet’e yüz seksen guruşa bey’

ve teslîm eyleyüb ol-dahi iştirâ ve tesellüm ve temlîk ve kabz-ı kabûl eylediği tescîl şüd.

Fi 7 Receb 1214 (5 Aralık 1799)

74

(S.36) Hâla vekîl-i mîralay-ı Sivas ‘izzetlü İbrahim Ağa zîde kadrühu inhâ

olunur ki, ashâb-ı ‘arz-u hâli Apardı karyesi ahâlileri perîşân-ı ahvâl olduklarına mebnî

hallerine göre i’âne ve fukâra-yı himâyeye mübâderet eyleyesen. Fi 1 Receb 1214 (29

Kasım 1799)

Mîr Lütfullah Zaralı-zâde Mütesellim-i Sivas

93

75

Mefâhirü’l- küzât ve’l-hükkâm me’âdinü’l-fezâil ve’l-kelâm Üsküdar’dan

Bağdad’a varınca yol üzerinde vaki‘ kazaların kuzzât ve nevvâbı zîde fazluhüm ve

mefâhiru’l-emâsil ve’l-a’yân ve zâbitân ve vücûh-i memleket zîde kadirhüm tevki’i-

refi’i hümâyun vasıl olucak malum ola ki, menzil-i hususu hususât-ı saireye meziâ

olmayub tanzimi lazıme-i hâlden olup tevârüd edenlerin kesret-i ittikâlarından

menzilhânelerin ekseri perîşân olduğu, hâla Bağdâd valisi düstûr-i mükerrem müşîr-i

mufahham nizâmü’l-alem vezirim Süleyman Paşa edamallü tea’la ve iclâlehünün

mesmu’u olmak hasebiyle Bağdâd’dan Üsküdar’a, Üsküdar’dan Bağdâd’ tevârüd eden

tatarların nihâyet beher yükü altışar kıyye olarak iki yük kaldırmak üzere karar verülüb

tenbiye olunamak idüğü bu def’a müşârü’n-ileyh tarafından rikâb-ı müstetâbeye vârid

olan tahrirâtda derc olunmuş amed-şüd iden tatarın fi’l-hakika iktisâb-ı menafi’ ve

ticâret daiyesiyle her bir tüccâr malı ve sair ahâde-nâsın ihmâl ve eşgâlini istishâb

ederek esnâ-yı râh’de vaki‘ menâzilin ihtilâl-i nizâm ve râbıtasına bâdi oldukları

ma’lum ve müşârü’n-ileyhin tahrîri üzere tanzîm olunduğu suretde menâzilin hüsn-i

idâre ve nizâmına vesile olacağı meczûm olunmaktan nâşi siz ki, Mevâlinâ ve sair

mûmîileyhimsiz, Üsküdar’dan Bağdâd’a varınca Bağdâd’dan Üsküdâr’a gelince yol

üzerinde vaki‘ menâzile tevârüd eden tatarlara beher yük altışar vakiyye olarak , nihâyet

iki yük kaldıracağından ziyâdeye menzil vermemeniz hususuna ve evveli vechle iki yük

olur ise anlar dahi altışar vakiyyeden ziyâde olmamak üzere nizâm-ı rabt olunub hilâfı

hareket vuku’a gelmemesine dikkat olunmak fermânım olmağın tenbihâtı te’kîden

rikâb-ı hümâyunumdan işbu emr-i şerifim ısdâr ve irsâl olunmuşdur. İmdi

keyfiyet-i ma’lumunuz oldukda ber-vech-i meşrûh ba’de ezîn Üsküdar’dan Bağdâd

behişt-abâde ve Bağdâd’dan Üsküdâr’a gelince esnâ-yı râhde olan menzil ile vârid olan

tatarlara altışar vakıyye oalrak iki yük kaldıracağından ziyâde menzil bargiri verilmesi o

mekûle iki yük olur ise altışar vakıyyeden ziyâde olmaması hususuna ihtimâm ve dikkat

olunarak nizâm-ı rabt berle evvel vechle i’tâya mübâderet ve hilâfı fermân ve münâfî

tenbihât-ı şâhânem vaz’-i tecâvüzden ittikâ ve müba’adet olunmak bâbında fermân-ı

alîşânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki, rikâb-ı hümâyunum kâim-makâmı tatarlarından

kıdvetü’l-emâsil ve’l-akrân Abdurrahman zîde kadrühu hükm-i şerifimle vüsûl

buldukda emr-i şerifimle ‘amel ve hareket ve hilâfı hareketden niyâbet-i itirâz ve

müba’adet eyleyesiz. Şöyle bilesiz alamet-i şerife îtimat kalasız. Tahrir fi evâil , şehr

Cemâziyelahir lisene erba’a aşer ve mieteyn ve elf.

94

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 11 Receb 1214( 9 Aralık 1799)

76

(S.37) Kenisa mahallesinden iken hâlik olan Ohân veledi Serkez nâm hâlikin

verâseti oğulları Ağabin ve Bâbil ve Mihayel ve zevcesi Mâriye namûn nasraniyelere

mahzara oldukdan sonra kable’l-kasm Ağabin dahi hâlik olup verâseti zevcesi Sirbon ve

vâlidesi Mariye ve hemle’l- mevkufuna münhasır olup hâlik-i mesfurun zevcesi mesfure

Sirbon meclis-i şer’ide hâlik-i mesfurun li-ebeveyn karındaşları Bâbil ve Mihâyel

müvâcehelerinde zevcem hâlik-i mesfurun terekesine , işbu mesfurlar vâz’û-l yed

olmağla ba-defter-i kassâm hisse-i ırsiyeme isâbet eden bedel otuz dokuz guruş , işbu

mesfurlar yedinden tamamen ve kâmilen ahz ve kabz eyleyüb husûs-i mezkura

müte’allik ‘âmme-i da’vâdan zimmetimi ibrâ-i ‘âm ile ibrâ ve istifâ-yı hak eyledik

didikde ol-dahi ber-minvâl-i muharrer ibrâ-i mezkuru kabûl eylediği kayd şüd. Fi 23

Receb 1214 (21 Aralık 1799)

Şühûdü’l-hâl :

Seyyid Mehmed Efendi, Ahmed Efendi, Seyyid Muhammed Efendi, Ser-Kâtib

es-Seyyid El-Hac Abdulahad Efendi.

77

Eğri Köşeli Hacı Abdullah Ağa (üzeri karalı) terekeleri defteridir.

Medine-i Sivas mahallâtından Şems-i Ferrâş mahallesinden iken fevt olan Hacı

Abdullah Ağa bin Hacı Mehmed Ağa’nın verâseti zevcesi Fatma bint. Hüseyin ve sülb-

i sağîr oğulları Hacı Mehmed ve Mustafa ve Musa ve sağîre kızları Halime ve Sâlime

mahzara oldukdan sonra müteveffâ-yı mezburun terekesi defteridir ki, zikr olunur. Fi 25

Receb 1214(23 Aralık 1799)

1 re’s sim şam kılıcı ,2 re’s (…): kıymeti : 60 guruş

1 re’s sim rişme , 1 re’s sim silâh , 1 re’s kabûr, 1 re’s sim zer sini : kıymeti : 60 guruş

1 re’s siyah kabûr, 1 re’s başlık, 1 re’s köhne sine-bend : kıymeti : 5 guruş

1 re’s sim küllübdân, 1 re’s sehurdân, 1 re’s sim zarf : kıymeti : 50 guruş

10 re’s fincan , 1 re’s sim zarf :kıymeti :10 guruş

1 re’s berber takımı :kıymeti : 10 guruş ; 7 re’s şam şitârisi :kıymeti : 130 guruş

95

2 re’s haleb halısı : kıymeti : 50 guruş ; 1 re’s ihrâm , 1 re’s çadır börnük : kıymeti : 16

guruş

1 re’s hümâyun bez tob, 1 re’s parça bez : kıymeti : 25 guruş

1 re’s ahmediye, 1 re’s kuşak : kıymeti : 10 guruş

1 re’s sağîr selvi sandık , 1 re’s köhne şamdan, 5 re’s sağîr şamdan :kıymeti : 13 guruş

1 re’s mir’ât , Hurdavat oda ma’a sağîr kahve ibrikleri : kıymeti : 21 guruş

12 re’s harem odasında mir’at-ı sağîr (…) , 1 re’s yasdık, 1 re’s şilte, 4 re’s minder , 1

re’s kaliçe:kıymeti : 100 guruş

8 re’s kilim, 1 re’s cecim, 1 re’s seccâde, 1 re’s yan halısı, 1 re’s hurç :kıymeti : 100

guruş

8 re’s çuval, 5 re’s köhne harar, 1 re’s (…), 1 re’s tülüce : kıymeti : 16 guruş

6 re’s yorgan, 2 re’s döşek : kıymeti : 70 guruş

3 def’a kilim, 1 re’s cecim, 2 re’s hurç : kıymeti : 20 guruş ;200 kıyye evân-ı nuhâs :200

guruş

1 re’s köhne en hâşesi , 3 re’s gömlek : kıymeti : 3 guruş

6 re’s def’a yorgan ,4 re’s döşek, 5 re’s yasdık :kıymeti :30 guruş

4 re’s def’a döşek, 8 re’s yorgan, 1 re’s yasdık :kıymeti : 50 guruş

(…) oda ve kahve takımı : kıymeti :5 guruş

14 re’s taşra evsat yasdık, 4 re’s yan kaliçe, 1 re’s orta halısı, 7 re’s şilte, 1 re’s koltuk

yasdığı :kıymeti : 60 guruş ; 1 re’s camus ineği,3 re’s sağîr inek :kıymeti : 50 guruş

14 re’s davar , 1 re’s nısf-ı katran: kıymeti : 75 guruş

1 re’s sim raht : kıymeti : 300 guruş

1 re’s sim sürâhi , 1 re’s mercan tesbihi, 1 re’s sim şiş : kıymeti :150 guruş

Mahalle-i merkumede mülk menzil : kıymeti : 350 guruş

Taşlı sokakda mülk menzil : kıymeti :100 guruş

Debbağ hâşir ağzında mülk dükkan : kıymeti : 100 guruş ; mülk bakırcı dükkanı :

kıymeti : 150 guruş ; Mülk gazzâz dükkanı , 2 adet, kıymeti : 250 guruş

Çimen Yenicesinde şa’ir : 34 kıyye : kıymeti : 150 guruş

12 re’s zincirli altun : kıymeti : 480 guruş ; 57 re’s fındık altunu : kıymeti : 399 guruş

6 re’s islambol kadifesi, 1 re’s fındık kadifesi : kıymeti : 17 guruş

1 re’s minder, 22 re’s yasdık, yorgan yüzleri : kıymeti : 22 guruş

Hurdavât hane : kıymeti : 20 guruş ; 1 re’s simli piştof İbrahim Ağada : kıymeti :40

guruş

96

1 re’s simli (…) döşek , İbrahim Ağada : kıymeti : 30 guruş

1 re’s bandol saat : kıymeti : 30 guruş ; 1 re’s simli piştof kaburu İbrahim Ağada :

kıymeti : 20 guruş ; 1 re’s kilim , İbrahim Ağada : kıymeti : 10 guruş

1 re’s simli enâm kabı, İbrahim Ağada : kıymeti : 10 guruş

1 re’s kabû devresi , İbrahim Ağada : kıymeti : 5 guruş

1 re’s hurç , İbrahim ağada : kıymeti : 5 guruş ; 1 re’s harar, İbrahim Ağada: kıymeti : 2

guruş

1 çift Hacı (…) , İbrahim Ağada : 5 guruş

Der-zimmet-i erbâb-ı tımardan Emin Ağa : 181 guruş

Der-zimmet-i Kayrıklı söylemez oğlu İbrahim : 15 guruş

Der-zimmet-i Konşumar Deli balta oğlu İbrahim : 24 guruş

Der-zimmet-i Mescidli Ömer Beğ : 12 guruş

Der-zimmet-i Mütevelli-zâde Hiratlı Ali : 10 guruş

Der-zimmet-i Mütevelli-zâde Mahmud Ağa : 120 guruş

Der-zimmet-i Koçhisarlı Seyyid Mehmed Ağadan fevt akçesi : 30 guruş

Der-zimmet-i Koçhisarlı Deli kölesi oğlu Keşiş : 24 guruş

Der-zimmet-i Fatma Hatun : 60 guruş

Der-zimmet-i Alametli Hasan : 25 guruş

Der-zimmet-i Kazâbâd’da Kârenli cüce oğlu Hüseyin : 4 guruş

Der-zimmet- i Çayur Emirzalı Mehmed : 18 guruş

Der-zimmet-i Göğedinli Topal oğlu Abdullah : 120 guruş

Der-zimmet-i Göğedinli Topal Görin ve Menos: 40 guruş

Der-zimmet-i Göğedinli Ohannis : 36 guruş

Der-zimmet-i Göğedinli Keşiş torunu Ohannis : 24 guruş

Der-zimmet-i Göğedinli Mehâyel oğlu Agob : 24 guruş

Der-zimmet-i Durusulu İbrahim : 11 guruş

Der-zimmet-i İnce İbrahim Beğ : 60 guruş

Der-zimmet-i (bozuk)

Der-zimmet-i Zeynep Hatun : 130 guruş

Der-zimmet-i Hurdacı Hasan oğlu : 24 guruş

Der-zimmet-i (bozuk)

Der-zimmet-i (bozuk)

Der-zimmet-i Kemisli Bâli Kethüdâ : 120 guruş

97

(S.38) Der-zimmet-i erbâb-ı tımardan Abdulkâdir Alemdâr : 108 guruş

Der-zimmet-i Yeniceli Deyoz oğlu Alkisân : 23 guruş

Der-zimmet-i Koçhisarlı Ağacık : 24 guruş

Der-zimmet-i (Bozuk)

Der-zimmet-i Borazanlı Ohan oğlu : 96 guruş

Der-zimmet-i Durusulu İmam oğlu Seyyid Ömer : 40 guruş

Der-zimmet-i Bağcecikli Esâr oğlu : 120 guruş

Der-zimmet-i Bingöllü Usta Kürk : 36 guruş

Der-zimmet-i Kuyumcu Taşlı oğlu Manuk : 36 guruş

Der-zimmet-i Yeniceli Şârin oğlu Torus : 24 guruş

Der-zimmet-i Karacavirânlı Cebeci oğlu Hasan : 24 guruş

Der-zimmet-i Bağcecikli Meldivan oğlu : 110 guruş

Der-zimmet-i Bingöllü Boşnak oğlu : 7 guruş

Der-zimmet-i Bigöllü Horan oğlu : 12 guruş

Der-zimmet-i Bingöllü Bârnân oğlu : 26 guruş

Der-zimmet-i Bingöllü Köler oğlu : 24 guruş

Der-zimmet-i Bingöllü Köle oğlu Serkez : 30 guruş

Der-zimmet-i Bingöllü Dakis oğlu : 24 guruş

Der-zimmet-i Bingöllü Bekir oğlu : 36 guruş

Der-zimmet-i Göğedinli Sarı Ebu oğlu : 60 guruş

Der-zimmet-i Göğedinli Kesr oğlu : 36 guruş

Der-zimmet-i Göğedinli Mihâyel oğlu : 75 guruş

Der-zimmet-i Göğedinli Ohan Keşiş : 72 guruş

Der-zimmet-i Göğedinli Zârmen oğlu : 36 guruş

Der-zimmet-i Feyzullah Beğ : 60 guruş

Der-zimmet-i Temürci : 24 guruş

Der-zimmet-i Bekler oğlu : 24 guruş

Der-zimmet-i Bağcecikli Kölenin oğlu : 141 guruş

Der-zimmet-i Ümmühân Hatun : 38 guruş

Der-zimmet-i Hacı Mirzalı Ali : 36 guruş

Der-zimmet-i Hacı Şa’bân oğlu EbuBekir Ağa : 60 guruş

Der-zimmet-i Bekir Çavuş-zâde İbrahim Ağa : 800 guruş

Cem’an-yekun : 7746 guruş. Yalnız yedi bin yedi yüz kırk altı guruşdur. Sahh.

98

Ve minhâ el-ihrâcât: Resm-i kısmet: 177 guruş Katibiyye, çukadariyye : 24 guruş

Mihr-i müsbet li’z-zevceti’l-lmezbure Fatma : 625 guruş

Sahhü’l-bâkî li’t-taksîm beyne’l-veresete : 6920 guruş

Hisse-i li’z-zevceti’l-mezbure Fatma : 765 guruş

Hisse-i li’l-ibni’l- mezbur Hacı Mehmed : 1513 guruş 30 para

Hisse-i li’l-ibni’l- mezbur Musa : 1513 guruş 30 para

Hisse-i li’l-ibni’l- mezbur Mustafa : 1513 guruş 30 para

Hisse-i li’l-binti’l-mezbure Sâlime :756 guruş 35 para

Hisse-i li’l-binti’l-mezbure Hâlime :756 guruş 35 para

Defter imzâ olundukdan sonra müteveffâ-yı mezbur Hacı Abdullah Ağa’nın zuhûr eden

eşyası defteridir ki, zikr olunur.

15 re’s ‘ud ağacı 15 dirhem : kıymeti : 12,5 guruş

2 re’s işleme kemer kolluğu : kıymeti : 16 guruş

27 re’s fagfuri fincan : kıymeti : 17 guruş ; 14 re’s telkâri 2 re’s sim zarf tonbak

:kıymeti :44 guruş

Ufak akçe : 17 guruş ; 1 re’s yusuflu tesbîh : kıymeti :5 guruş

1 re’s kaşlı sürahi :kıymeti :60 guruş

21 re’s cedîd yasdık ve yorgan yüzü ve peşkir : kıymeti : 42 guruş

1 re’s kebîr altun : kıymeti : 30 guruş ; 3 re’s sim işlemeli fes : kıymeti :30 guruş

1 re’s bâlhamı saplı hançer . 1 re’s bıçak : kıymeti : 10 guruş

1 re’s sim su tası : kıymeti : 10 guruş ; Zincirde düzülü tek akçe : 5 guruş

1 re’s bot : kıymeti : 5 guruş ; 1 re’s hitâmi tabak örtüsü : kıymeti : 1 guruş

1 re’s sağîr sim kemer, 1 re’s sim tatlı kaşığı : kıymeti : 4 guruş

2 re’s zer-zikor : kıymeti : 20 guruş ; 1 re’s (…) sakal tarağı ma’a kab: kıymeti : 3

guruş

2 re’s oya, 1 re’s (…) makarası, 1 re’s âl benbesi, kıymeti : 10 guruş

2 re’s peşkir :kıymeti : 1 guruş ; 2 re’s alaca îş, 1 re’s sarı minder: kıymeti : 11 guruş

1 re’s Mushaf , 1 re’s delâil : kıymeti : 50 guruş ; 1 er’s yıldızlıtaş : kıymeti : 2 guruş

4 re’s çarşaf : kıymeti : 10 guruş

20 re’s islambol (…), 2 re’s Mısır (…) : kıymeti : 54 guruş

5 re’s fındık (…): kıymeti : 31,5 guruş ; 17 re’s (…) :kıymeti : 30 guruş

1 re’a sim sürmeli kuşak : Kıymeti : 30 guruş ; Fevt olan uşakların ensayı : 56 guruşa

14 kıyye şa’ir : kıymeti : 56 guruş ; 1 re’s zer-cevcok kol bağı : kıymeti : 18 guruş

99

Şa’ir akçesi : kıymeti : 90 guruş ; 3 re’s etbak : kıymeti : 30 guruş

94 kıyye bakır ziyâdesi : kıymeti : 94 guruş

8 re’s yasdık :kıymeti : 15 guruş ; 5 re’s sağîr yorgan : kıymeti : 10 guruş

3 re’s sağîr döşek : kıymeti : 12 guruş

78

(S.39)Benbeci, boyacı Biros’un oğlu Abraham’ın kassâm defteri ve sağîrlerine vaz’i

hüccetidir.

Medine-i Sivas mahallâtından Kenisa mahallesi mütemekkinlerinden iken hâlik olan

Abraham veledi Biros nâm hâlikin verâseti zevcesi Ebes bint. Evenis ve anası Mârmâd

ve sülbiye-i sağîre kızları Mâniye ve İhsâpert ve Menân ve li-ebeveyn kız karındaşları

Pâyon ve İhsâpert nâmân nasraniyelere mahzara olduğu şer’an zâhir oldukdan sonra

hâlik-i mesfurun terekesi ma’rifet-i şer’le tahrîr ve beyne’l-veresete bi’l-farîzate’ş-

şer’iye tevzi’i ve taksîm defteridir ki , vech-i atî zikr olunur. Fi 14 Şa’bân 1214 (11

Ocak 1800)

14 re’s minder : kıymeti : 7 guruş ; 6 re’s yorgan : kıymeti: 25 guruş

5 re’s yasdık : kıymeti : 10 guruş ; 4 re’s döşek : kıymeti : 25 guruş

1 re’s köhne halı : kıymeti: 1 guruş ; 1 re’s tüylüce : kıymeti: 5 guruş

2 re’s cecîm : kıymeti : 4 guruş ; 2 re’s köhne halı : kıymeti : 1 guruş

2 re’s kilim : kıymeti : 20 guruş ; 27 kıyye evân-ı nuhâs : kıymeti : 40 guruş

1 re’s el leğeni , 3 re’s ibrik : kıymeti: 4 guruş ; 1 re’s aşlık . kıymeti : 8 guruş

6 kıyye dakîk : kıymeti: 48 guruş ; 8 re’s çuval : kıymeti : 16 guruş

5 araba hatab : kıymeti : 10 guruş ; hurdavat-hane : 10 guruş

57 re’s kelle poş : kıymeti : 5 guruş ; 25 re’s iplik uşkur : kıymeti : 1 guruş

62 re’s (…) tob : kıymeti: 240 guruş ; 123 re’s dokuz nişân : kıymeti .492 guruş

27 re’s sârık : kıymeti :45 guruş ; 20 re’s şâl şalvâr : kıymeti : 30 guruş

1 re’s apa : kıymeti: 5 guruş ; 1,5 batman ketân ipliği : 18 guruş

1 re’s gömlek : kıymeti : 2 guruş ;

9 re’s (…) uşkur , 1 re’s köhne şalvar , 2 re’s duvar terazü ma’a taş : kıymeti : 10 guruş

Der-zimmet-i Sarıköylü Abdullah : 16 guruş

Der-zimmet-i Kahveci Abdullah : 16 guruş

Der-zimmet-i Serkez oğlu Mehâyel : 2 guruş

Cem’an-yekun : 1116 guruş. Yalnız bin yüz on altı guruşdur.

100

Ve minhâ el-ihrâcât: Resm-i kısmet: 27,5 guruş

Katibiyye, çukadariyye, Ihzâriyye: 13,5 guruş

Mihr- i li’z-zevceti’l- mesfure : 36 guruş ; Deryn-i li’z-zevceti’l-mesfur Ebes : 120

guruş

Sahhü’l-bâkî li’t-taksîm beyne’l-veresete:919 guruş.Yalnız dokuz yüzon dokuz

guruşdur.Sahh

Hisse-i li’z-zevceti’l-mesfure Ebes: 114 guruş 35 para

Hisse-i li-ümmi’l- mesfure Mârmâd : 135 guruş 7 para

Hisse-i li’l-binti’l- mesfure Mâniye : 204 guruş 9 para

Hisse-i li’l-binti’l-mesfure İhsâpert : 204 guruş 9 para

Hisse-i li’l-binti’l-mesfure Menân : 204 guruş 9 para

Hisse-i li’l-ihtâ’l-mesfure Pâyon : 19 guruş 5 para

Hisse-i li’l-ihtâ’l-mesfure İhsâpert : 19 guruş 5 para

79

Kenisa mahallesi mütemekkinlerinden iken hâlik olan Abraham’ın sülbiye-i

sağîre kızları Mâniye ve İhsâpert ve Menân nâmân sağîrelere kable’ş-şer’iden müstekîm

vasî nasb ve ta’yîn olunması ehemm ve elzem sağîrân-ı mesfurânın analarının babaları,

işbu baisü’s-sifr Ohannis zimmi müstekîm olduğunu zeyl-i kitabda muharrerü’l-esâmi

sikâtü’l- ehbârlarıyla şer’an zâhir olup hâkim mevku’-i sadr-ı kitâb (…) Hasan-meâb

Efendi hazretleri dahi mesfur Ohannis zimmîyi vâsi nasb ve ta’yîn eyleyüb ol-dahi ber-

minvâl-i muharrer ve sâbit-i mezkuru kabul ve hizmet lüzûmesini kemâ-yenbeği edâya

teahhüd ve iltizâm etmeğin ma-vaka’ bi’t-taleb ketb olundu. Hurrire fi’l-yevmü’l-hamis

min şehr şa’bânü’l-muazzam , lisene erbe’a aşer ve mieteyn ve elf.

Şühûdü’l-hâl :

Bağcı-zâde Osman Ağa, Benbeciler Şeyhi Hasan Ağa, İmam-ı mahalle İbrahim

Efendi.

80

(S.40) Kenân-zâde Seyyid Ali Ağa’nın kethüdâyerilik mektubu.

İzzetlü, ref‘atlü, fazîletlü efendi hazretlerinin huzur-i şeriflerine dürer-i dâ’vât-ı

sâfiyât ve gürer-i teslimât-ı vâfiyât ithâfıyla inhâ olunur ki, hâlâ taht-ı hükümet-i

şi’ârınızda vaki‘ Sivas ve Sivas ili ve Yıldızeli ve Hân-ı cedîd ve Behramşâh ve

nevâhisinde sâkin altı bölük yoldaşlarının üzerelerine zâbit ve kethûdayeri nasb

101

olunmuş bu def’a mûmîileyhin ‘azli mukteza olmağla mûmîileyh ‘azli ve bölükde

akçeye mutasarrıf olan Ken’an-zâde Seyyid Ali Ahmed Sivas’da zîde kadrehu mecd ve

kethudâyerilik nasb olunduğunu hâvi tarafımızdan işbu mektub tahrîr ve irsâl

olunmuşdur. Gerekdir ki, mûmîileyh hizmet-i merkumede istihdâm ve kethudâyerilik

umûrunda mürâca’at ettürdesiz. Ve siz ki, ol havâlilerde ve mütemekkin altı bölük

yoldaşlarısız, mûmâileyh üzerlerize zâbit ve keyhudâyeri bilüb vukû’ bulan da’va ve

nızânız merkum ma’rifeti ve ma’rifet-i şer’le ru’yet edüb şerî’at-ı gârrâya kemâl-i itâ’at

ve mûmîileyhe inkıyâd üzere olasız. Ve sen ki kethudâyeri zîde kadruhusun, altı bölük

yoldaşlarından olup sahîhu’l-esâmî sipah ve sipahîzâde ve takâ’üdleri, bundan akdem

sâdır olan fermân-ı ‘alîşânın mazmunu olursa hükkâm eline verilmeyüb tühem-i şer’iye

ile müttehim olanları ber-müktezâ-yı şer’i-i kadîm zâbitî ma’rifeti-i şer-i şerif ile iktizâ

eden cezâ-yı şer’ileri icrâ olunub, sipah ve sipahizâde ve tekâ’üd olmayub re’âyâ

mekûlesinden olanlara sahib çıkılmayub, sâdır olan fermân-ı âlî mucibince ‘amel ve

hareket edüb, hilâfından ziyâde hazer ve mücânebet eyleyüb, mûcib-i mektub ile âmil

olasız. Tahriren fi evâil-i şehr recebü’l-ferd, lisene erbe’a aşer ve mieteyn ve elf.

(imza)

İbrâhim ağa-yı ulûfeciyân-ı yesâr

dergâh-ı ‘alî

(imza)

Osman ağa-yı arabâ-yı yemîn

dergâh-ı âlî

(imza)

Osman ağa-yı ulûfeciyân-ı yemîn

dergâh-ı ‘âlî

(imza)

İsmail ağa-yı zümre-i siladârân

dergâh-ı ‘âlî

(imza)

Mîr Süleyman ağa-yı ebnâ-yı sipâhiyân

dergâh-ı ‘âlî

(imza)

Seyyid Mehmed Nuri ağa-yı arabâ-yı

yesâr

dergâh-ı ‘âlî

81

Menzilcilerin kayıtlarıdır.

İşbu bin iki yüz on dört senesi Receb-i şerif gurresinden Medine-i Sivas

menzilhanesini mukaddem menzilci Hasan Yüzbaşının takrîri üzere seneliği altmış

sekiz kise akçeden altı mâhiyesi otuz dört kise akçeye ve üç mâhiyesi altmış kise

102

akçeden on beş kise akçeye yekun dokuz mâhiyesini kırk dokuz kise akçeye idare ve

ru’yetine Bağcı-zâde Alli ve Mehmed Ağa ve Hacı Ömer ez-cümle müvâcehesinde

mukavele ve teahhüd eyledikleri kayd şüd. Fi 1 Receb 1214 (29 Kasım 1799)

82

(S.41) Hacı Ahmed oğlu Murtaza Ağanın kan da’vası içün ibrâ hüccetidir.

Medine-i Sivas mahallâtından Zilkar mahallesi sâkinlerinden iken bundan

akdem maktulen fevt olan Mehmed Beğ bin nâm müteveffânın verâseti zevcesi

bint. Ömer ve vâlidesi bint. ve li-ebeveyn kız karındaşı nâmân

hâtunlara mahzara olduğu lede’ş-şer’ül-enver zâhir ve ‘ayân olduktan sonra ve varisûn-i

mezburûn taraflarından zikr-i âtiyü’l-ibrâ takrîr ve i’tâ-i kıymetine vekil olup vekâlet-i

zât-ı mezburânı ma’rifet-i şer’le ‘arifân olan Uzun Hacı-zâde Ahmed Ağa ve Ahar Paşa-

zâde es-Seyyid Süleymen Beğ şehâdetleriyle sâbitü’l-vekâle Müfti-zâde Faziletlü es-

Seyyid el-Hac Muhammed Tahir Efendi meclis-i şer’-i şerif-i enver ve mahfil-i din-i

münif ezherden maktul-i mezburun katli Seyyid Murtaza bin Ahmed Ağa tarafından

tasdîka vekili müsta’cile-i şer’iye Hacı Ahmed-zâde Seyyid Hacı İbrahim Ağa

mahzarında bi’l-vekâle ikrâr-ı tâm ve takrîr-i kelâm edüb müekkilelerim mezburân

mevruslarının kâtli merkum Seyyid Murtaza Ağa’dan maktul-i mezburun diyeti

mukâbili vekîl-i merkum yedinden bir simli şâm kılıcı ve bir aded altun saat ve iki simli

hâre tüfenk ve bir kaşlı sim kemer ve bir cılkafa ve bir nâfe kürk ve yüz guruş akçe ve

on kile hınta ve on kile şa’ir üzerine dem diyeti olan dirhem-i ömriyete ile on bin

dirhem gümüş mukâbelesinde müekkilelerim mezburân müsâliha olup bu bedel-i sahh-i

mezburu tamamen ve kamilen her birleri ahz ve kabz eyleyüb husus-i deyn-i mezkur ve

hukuk-i saire-i müte’allika müekkilelerim mezburân kâtil-i merkum Seyyid Murtaza

Ağa’nın zimmetini ibrâ-yı âm ile ibrâ ve istifâ-yı hak eyledik dediler didikde, vekîl-i

merkum dahi ibrâ-i mezkuru kabûl ve fakr mûmîileyh es-Seyyid el-Hac Muhammed

Tahir Efendi cem’i-kelimât-ı meşrûhat’de vecâben ve şifâhen tasdîk ve tahkîk itmeğin,

ma vak’a bi’t-taleb ketb olundu. Hurrire fi’l-yevmü’s-sâ’bi’u aşer, min şehr şa’bânu’l-

mu’azzâm, lisene erbe’a aşe ve mieteyn ve elf.

Şühûdü’l-hâl :

Seyyid Ali bin Himmet, Taşcı oğlu Melâ Hüseyin, Kayyum oğlu Seyyid

Hüseyin Ağa, Çoşkun Hacı Hüseyin Efendi, Deli başı Cevlik Hüseyin Efendi, Bağcı-

zâde Ali Ağa, Mütevelli-zâde es-Seyyid Süleyman Ağa, es-Seyyid Koca Şeyh

103

Abdurrahman Efendi, Ohelâ oğlu Melâ Mustafa, Yusuf Alemdâr, Emiryalı-zâde Seyyid

Ali Alemdâr, Hacı İbrahim oğlu Seyyid Mehmed Emîn.

83

Eğeri Köşeli Mehmed Ağa’nın oğlu Hacı Abdullah Ağa’nın zevcesi mütevelli

kızı Fatma Hatunun kassâm defteridir ki, zikr olunur.

Medine-i Sivas mahallâtından Şems-i Ferrâş mahallesi sâkinelerinden iken

bundan akdem müteveffiye olan Fatma bint. Hüseyin Ağanın verâseti zevci İbrahim

Ağa bin. Derviş Mehmed, ve sulb-i sağîr oğulları Ebu Bekir ve Muhammed ve Mustafa

ve Musa ve sulbiye-i sağîre kızları Sâlme ve ‘Alime nâmûn kimesneler mahzara

olduktan sonra müteveffiye-i mezburenin terekesi ma’rifet-i şer’le tahrîr ve beyne’l-

veresete bi’l-farîzeti’ş-şer’iye tevzi’i ve taksîm defteridir ki, ber-vech-i ‘atî zikr olunur.

Fi : 21 Şa’bân 1214 (18 Ocak 1800)

3 re’s makreme, 3 re’s peşkir : kıymeti : 12 guruş ; 1 re’s işlemeli çarşaf : kıymeti : 10

guruş

1 re’s hamam takımı, 1 re’s börnük, 2 re’s cuka : kıymeti : 30 guruş

4 re’s çarşaf : kıymeti : 8 guruş ; 1 re’s serâser yüzlü zerdava kürk : kıymeti : 80 guruş

1 re’s beldâr enteri, 1 re’s serbâb entari, 3 re’s iş: kıymeti : 40 guruş

1 re’s serâser kaftan . kıymeti : 50 guruş

1 re’s çarşaf, 1 re’s havlu, 1 re’s öğnük :kıymeti : 3 guruş

1 re’s beldâr yorgan yüzü : kymeti : 3 guruş

2 re’s beyaz don, 2 re’s çarşaf, 1 re’s içlik : kıymeti : 20 guruş

1 re’s kutnu saccâde, 1 re’s düğme, 1 re’s havlu, Bir mikdar bez : kıymeti : 10 guruş

1 re’s müsta’mel beyaz çuka neybe, bir miikar kırmızı bez ve boğca : kıymeti : 5 guruş

1 re’s mücessem, 1 re’s işlemeli oya, 1 re’s el , 1 re’s sârı : kıymeti : 10 guruş

1 re’s boynoz derûnunda revgân : kıymeti : 2 guruş

5 re’s yaka peşkiri : kıymeti : 5 guruş ; 1 re’s yorgan yüzü : kıymeti : 1 guruş

1 re’s zerli sakaldurak : kıymeti : 40 guruş

1 re’s ten-sûh, 1 re’s şilte, 2 re’s sim yüzük : kıymeti : 3 guruş

4 re’s oya, 1 re’s çâtgu, 2 re’s boyama peşkir : kıymeti : 40 guruş

1 re’s beldâr yüzlü müsta’mel kakum kürk : kıymeti: 20 guruş

1 re’s libâde, 1 re’s boğca : kıymeti : 15 guruş

1 re’s şeridli müsta’mel kadife cebe : kıymeti : 15 guruş

104

20 re’s eski islambol zincirlisi altun : kıymeti : 80 guruş

1 re’s serâser entari, 1 re’s hitâmi entari, 1 re’s havlu, 2 re’s îş : kıymeti : 122 guruş

1 re’s incüli kafes, 1 re’s incüli esfâr sarı inci : 10 miskâl : kıymeti : 200 guruş

2 miskâl hilâl incüsi : kıymeti: 40 guruş ; 3 re’s zer yüzük : kıymeti : 20 guruş

1 çift incüli küpe : kıymeti: 70 guruş ; 1 re’s işlemeli börnük : kıymeti : 8 guruş

1 re’s sim na’lin : kıymeti : 15 guruş

1 re’s kutnu yüzlü döşek, 2 re’s yasdık, 1 re’s yorgan : kıymeti : 100 guruş

1 re’s sim mir’ât : kıymeti : 20 guruş ; 1 re’s def’a esfaıenın teki, kıymeti: 40 guruş

1 re’s seve sim kemer : kıymeti : 30 guruş ; 1 re’s kaşlı kemer : kıymeti :50 guruş

1 re’s zer küpe : kıymeti: 15 guruş

1 re’s sümbül ucunda tasfiye :kıymeti : 85 guruş

1 re’s leğen, 1 re’s ibrik , 1 re’s şamdan, 1 re’s hamam leğeni : 1 re’s kahve takımı :

kıymeti : 4o guruş ; 1 re’s köhne kürk : kıymeti :5 guruş

3 re’s köhne beldâr ve delme peşkir ma’a sofra bezi : kıymeti : 10 guruş

Zevcesi İbrahim Ağa zimmetinde mihri : 666 guruş

Mukaddem zevci Hacı Abdullah üzerinde mihri : 625 guruş

Müteveffâ Hacı Abdullah Ağadan arsa müntekil hissesi : 865 guruş

Cem’an-yekun : 3528 guruş

Ve minhâ el-ihrâcât:

Resm-i kısmet (…) ma’a mahreç : 74 guruş

Sahhü’l-bâkî li’t-taksîm beyne’l-veresete : 3454 guruş

Hisse-i li’z-zevci’l-mezbur İbrahim Ağa: 862,5 guruş

Hisse-i li’l-ibni’l- mezbur Ebu Bekir Çavuş : 518 guruş 4 para

Hisse-i li’l-ibni’l- mezbur Muhammed : 518 guruş 4 para

Hisse-i li’l-ibni’l- mezbur Musa : 518 guruş 4 para

Hisse-i li’l-ibni’l- mezbur Mustafa : 518 guruş 4 para

Hisse-i li’l-binti’l-mezbure Âlime : 259 guruş 2 para

Hisse-i li’l-binti’l-mezbure Sâlme : 259 guruş 2 para

Defter imza olunduktan sonra meteveffiye-i mezbure Fatma Hatunun sonradan zühûr

iden eşya defteridir ki, zikr olunur.

1 re’s kaşlı kemer : kıymeti : 90 guruş ; 1 re’s zer börnük : kıymeti : 7,5 guruş

1 re’s kelâboranlı kemer kulanı :kıymeti : 8 guruş

3 re’s sümbül üzerinde islambol kadifesinin ziyâdesi : kıymeti : 7,5 guruş

105

84

(S.42)Müteveffâ es-Seyyid Ahmed Paşanın muhallefâtı içün sâdır olan emr-i

‘alîşân kaydıdır.

Kıdvetü’l- kuzât ve’l-hükkâm , mea’dinu’l-fezâil ve’l-kelâm Mevlanâ Sivas

kadısı zîde fazluhü ve kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân Sivas mütesellimi bu hususa mübâşir

ta’yin olunan hâssam silahşörlerinden kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân Mîr Halil zîde

mecdühümâ, tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak malum ola ki, Erzurum valisi vezirim

Seyyid Ahmed Paşa bu def’a karargâh-ı hükümeti olan Erzurum’da dâr-ı bekâya irtihal

edüb kâffe-i muhallefâtının cânib-i mîrinden zabtına irâde-i ‘aliyem ta’alluk etmekten

nâşi sen ki, mübâşir-i mûmîileyhsen, senden sadâkat-ı me’mûliyle bu hususa hâssa-i

mübâşir ta’yin kalınmağın ecilden muteveffâ-yı müşâru’n-ileyhin Erzurum’da hayn-i

vefâtında yanında mevcud olan muhellefâtın zabtına, diğer emr-i şerifimle ahar mübâşir

ta’yin olunmuş olmağla işbu emr-i şerifimle doğru ve müşaru’n-ileyhin vilâyeti olan

Sivas’a varub ânda olan bil-cümle emvâl ve eşya ve nükûd ve zemamât ve hayvânât ve

‘akârât ve çiftlikân ve arazi ve’l-hasıl ism-i mâl ıtlak olunur, hasîs ve nefîs ve nâtık ve

sâmit her neye mâlik ise bi’l-helâl ve bir cinsi hâriç ve mektûm kalmamak şartıyla

ma’rifet-i şer’ ve mütesellim mûmîileyh ma’rifetiyle gereği gibi suâl ve tefvîz iderek

cümlesiz, zâhir ihrâç berle cânib-i mîr içün zabt ve tahrîr ve nükûd mevcuduyle me’an

memhûr ve memzu’u muhallefât-ı defterini dersaadetime irsâl ve son anda tevkîf ve

ba’deden vechle fermân-ı ‘alişânım sâdır olur ise, ‘amel ve hareket eyleyüb hâtır gönle

ri’ayet ve tama’ hâm-ı tebeiyyet ile bir akçe ve bir hilâlin hâriç ve mektûm

kalınmasından tehâşi ve mücânebet eyleyesen. Ve siz ki, kadı ve mütesellim

mûmîileyhümâsız, müteveffâ-yı müşâru’n-ileyhin hafî ve celî emvâl ve eşya ve

zemamât ve nükûdunun ve’l-hasıl kaffe-i muhallefâtının zâhir ihrâçı hususunda

mübâşir mûmâileyh müa’venet ve müğâyir rızâ-yı ‘aliyem hareketi tecvîzden gayetü’l-

gaye hazer eyleyesiz. Şöyle ki, müteveffâ-yı müşâru’n-ileyh hanedân-ı kadîm ve

kudemâ-yı vüzerâ-yı ‘azâmdan olup kendüsinde kilütlü mâl ve eşya müctemi’

olunduğundan şüphe olmamağla evâlid ve itbâ’ ve muhallefâtı ketm ve setr kaydında

oldukları ve siz dahi bâ-ri’ayete ve bâ-tam’an mümâşât eylediğiniz tesbîh olunmak

lazım gelür ise, derhâl sizin ve mübâşirin te’dîbât- lâyıkanız icrâ olunacağı sonra

nedâmet ve pişmanlık faide vermeyeceği mefruz bilüb ana göre selâmet-i hâliniz

lazımesiz istihsâle hız ve sai’ eylemeniz bâbında fermân-ı alîşânım sâdır olmuşdur.

106

Buyurdum ki, hükm-i şerifimle vardıkda bu babda vech-i meşruh üzere şeref-yafte-i

sudur olan işbu emr-i ‘alişânım vâcibü’l-ıttıbâ’ ve lazımu’l-imtisâlimin mazmun-i

ita’at-makrunuyla ‘amel edüb hilâfından mücânebet eyleyesiz. Şöyle bilesiz ‘alamet-i

şerife îtimat kılasız. Tahrir fi’l-yevmü’s-salis ‘işrıyn , şehr Receb sene erba’a aşer ve

mieteyn ve elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 23 Şa’bân 1214(20 Ocak 1800)

Mücibince Kaim-makâm mektubu dahi sâdır olmuşdur.

85

(S.43)Hâlâ Sivas mütesellimi Zaralı-zâde Necâbetlü es-Seyyid Lütfullah Beğ

Efendinin şilahşörlük lâika mektubudur.

İzzetlü, sa’adetlü , mezîd-i mevedetlü, mîr-i muhterem hazretlerinin nâdi-yi

sa’adetlerine mezîd-i i’zâz ve’l-ikrâm ile dürer-i dâ’vât-ı sâfiyât, meveddet-nümûn ve

gürer-i teslimât-ı vâfiyât muhabbet-füzûn ehâf-ı vâhide kalındığı siyâkında nümâyinde

mühibbâneleridir ki, mezîd-i ‘avâtıf-ı ‘aliyeme ri’ayet-i tenbiye-i padişâhânelerinde

devlet-i ‘aliyenin hevâss-ı hademesi zümresinden olup beyne’l-akrân mümtâz ve

müstesnâ olan silahşörân-ı gâile zümresine hepiniz dahi idrâc ve ilhâk olunub isminiz

defter-i silahşörâna kayd ve sâbit olmağla tesyîr ve tertîb zımnında işbu, mektub tahrîr

ve ve tarafınıza tesyîr olundu. Vüsûlünde ma’dûn olduğunuza binaen silahşörân-ı hassa

ağalarının ‘alameti olan berât ile etba’ilerinizin ser-iftihârlarîn tezyîn edüb ve ni’met-i

celîl mukâbele eyledikde şevketlü, kerâmetlü, muhabbetlü, kudretlü Padişâh-i ‘âli-penâh

efendimiz hazretlerinin leyl ve nehâr ve ‘aliyede devlet-i ‘aliyeme müdâvemet ve

muvâzebet berle istikâmet üzere hareket eylemeniz me’mûl-i hâlisânemizdir. Fi 1

Ramazan 1214 (27 Ocak 1800)

Be-makâm-ı İsmail (…) hüda-yı Mîrahor

86

Merdesli ‘aşîretinin ağnâm bahası ve dakîk ve şa’ir bedeliyesinden havale

emridir.

İftihâru’l-emâcid ve’l-ekârim câmi’u’l-mehâmid ve’l-mekârim el-muhtass bi-

mezîd-i ‘inâyeti’l-meliki’d-daîm dergâh-ı mu’allâ kapucu başlarından Mîrahor olma

payesiyle Bozok sancağı mutasarrıfı Cabbâr-zâde Mîr Süleyman dâme mecduhu ve

107

Sivas mütesellimi zîde mecduhü tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak ma’lum ola ki,

ordu-yu hümâyunda zafer-i makrunumda mevcud cenûd mevcudunun lahm ta’yinâtlar

içün Merdesli ‘aşireti beyi Abdulhami-zâde Ali celb-i keşân-ı saire ma’rifetiyle

mübâya’ası fermânım olan ağnâm bu def’ a ordu-yu hümâyunuma vârid olmağla zikr

olunan ağnâmın bahâları nakden sağ ve serii mahsul-i emvâlden i’tası hususuna irâde-i

‘aliyem ta’alluk etmekten nâşi nakden ve havale verilen emvâl-i sairden maada Sivas

sancağının dakîk ve şa’ir bedelinden bir kıt’a ruznamce-i hümâyunum temessükü

mucibince ber yük dört bin sekiz yüz kırk bir guruş havale olunmuş olup ancak, bunlar

Asitâne-i saâdetimde olan ‘ıbadallahıma ve ordu-yu hümâyunumda mevcud asâkir-i

mansureme ağnâm celbiyle me’lûf ve meşgul el-hâleti hazihi havale olunan meblağ-ı

mezbur ağnâm sermayeleri olduğundan gayrı bundan sonra dahi işbu akçe ile ağnâm-ı

mübâya’a ve ordu-yu hümâyunum ve Asitâne-i saâdetime sevk ve tesyâr edecek

olduklarından meblağ-ı mezburun nihâyet iki üç gün zarfında tamamen tahsil ve teslimi

matlub-i kat’i-melükânem olmağla , imdi siz ki, Bozok sancağı mutasarrıfı ve Sivas

sancağı mütesellimi mûmîileyhâsız, işbu emr-i şerifim tarafınıza vâsıl olduğu anda ber-

mucib ruznamce-i hümâyun bedeliye-i mezkurdan tahsil olunmuşlarından ve bir iki gün

zarfında vücûda geleceklerinden tamamen tahsil ve taraflarına edâ ve teslime bezl ve

sai’ ve mikdaret eylemeniz fermânım olmağın hâssaten işbu emr-i ş şerifim ısdâr ve

ile irsâl olunmuşdur. İmdi vüsûlünde ber-vech-i muharrer ağnâm-ı mezkur bahası içün

bedeliye-i mezkureden bir kıt’a ruznamce-i hümâyunum temessükü mucibince havale

olunan sâlifü’z-zikr ber yük dört bin sekiz yüz kırk bir guruş vürûd-i emr-i şerifimle

bedeliye-i mezkurun tahsil olunmuşlarından ve bir iki gün zarfında vücûda

geleceklerinden ‘ale’l-hâsıl serian tahsil ve tamamen taraflarına edâ ve teslime gayret ve

hilâf-ı rıza-yı hümâyunum ‘avk ve te’hiri mucib-i hâlâtdan bî-gayet ihrâz eylemeniz

bâbında fermân-ı alîşânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki, hükm-i şerifimle vardıkda bu

babda vech-i meşruh üzere şeref-yafte-i sudur olan işbu emrim üzere ‘amel ve hareket

eyleyesiz. Şöyle bilesiz ‘alamet-i şerife îtimat kalasız. Tahrir fi’l-yevmü’l-hamis aşer,

şehr receb lisene erba’a aşer ve mieteyn ve elf.

Buyuruldu sahra-yı Gazze

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 14 Ramazan 1214(9 Şubat 1800)

Mücibince Sadr-ı a’zâm mektubu dahi sâdır olmuşdur.

87

108

(S.44)Sivas re’ayası zecriyyesinin yüz elli guruşa maktu’ emridir.

Kıdvetü’l-nüvvabü’l-müteşerriîn Sivas nâibi Mevlâna zîde ‘ilmühü , tevki’i-

refi’i-hümâyun vasıl olucak malum ola ki, îrâd-ı cedîd-i hümâyunum hazinesi tarafından

zecriye muhassilliğini idâreye me’mûr kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân Seyyid Muhammed

Vehîd zîde mecdühünün takdîm eylediği takrîri mefhumundan Sivas kazası

re’ayalarının i’mâl eyledikleri müsekkirâtdan şürût üzere resm alınmak lazım gelse

mebâliğ-i vâfire hâsıl olacağı ma’lum mevâdden olup lakin, sâbıkları üzere yüz elli

guruşa maktu’atin re’aya fukarâsının isticlâb-ı da’vât-ı hayriyelerini mucib olmağın

fima ba’d ziyâde ve noksan kabul itmeyerek meblağ-ı mezkur beher sene ibtida’i-

ağustos’da zecriyye sanduğuna teslîm olunmak ve dikkat-ı edâsı mürûruyla tahsili içün

mübâşir gönderilmesi lazım gelür ise hizmet-i mübâşiriye ve mesârif-i re’aya

taraflarından verilmek ve bu hususa re’aya ve a’yân ve sair zâbitândan kimesne

karışmamak ve fükâra-yı ra’iyyetten ziyâde akçe alınmamak şartıyla işbu, bin iki yüz on

dört senesinden itibâr ve maktu’ kayd olunub re’aya yedlerine emr-i şerifim südûrunu

tahrîr ve inhâ etmekle mucibince ‘amel ve hareket olunmak fermânım olmağın işbu,

emr-i ‘alişânım ısdâr ve ile irsâl olunmuşdur. İmdi vüsûlünde sen ki, nâib

mûmîileyhsen, kaza-i mezbur re’ayalarının resûmât-ı zecriyyesi işbu bin iki yüz on dört

senesinden itibâren yüz elli guruş maktu’ kayd olunduğu ma’lumun oldukda fima ba’d

ziyâde ve noksan kabul etmeyerek meblağ-ı mezbur beher sene ibtidâ’i-ağustos’da

zecriyye sanduğuna teslim olunmak ve dikkat-ı edâsı mürûruyla tahsîli içün mübâşir

gönderdülmesi lazım gelür ise hizmet-i mübâşirine ve mesârifi re’aya tarafından

verilmek ve bu hususa voyvoda ve a’yân ve sair zâbitândan kimesne karışmamak ve

furârâ-yı ra’iyetten ziyâde akçe alınmamak hususlarına ihtimam ve dikkat eylemeniz

bâbında ferman-ı âlîşânım sadır olmuştur, buyurdum ki hükm-i şerifim vardıkda vech-i

meşruh üzere ‘amel ve hareket eyleyesiz. Şöyle bilesiz alamet-i şerife îtimat kılasız.

Tahriren fi’l-yevmü’s-sani aşer, şehr Receb sene erbe’a aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 15 Şevval 1214(12 Mart 1800)

88

Berber-zâde çırâğı İbrahim’in vesâyet mehri.

Medine-i Sivas mahallâtından Uryan-ı Müslim mahallesinin sakinlerinden iken

bundan akdem sefer-i hümâyunda fevt olan Berber-zâde çırağı İbrahim’in sülb-i sağîr

109

oğulları Mustafa ve Mehmed’in tesviye-i umûruna kıbel-i-şer’iden mesûb müstekîm ve.

… nasb ta’yin olunması ehemm ve elzem olmağla zeyl-i mürtakiyede muharrer’ül-

esâmi sikâtü’l-ehbârlarıyla sağîrân-ı mezburânın valideleri işbu bâ’isü’l-kitâb Sâniye

Hatun mesûbe ve müstekîme olmağla hâkim-i mevku’u sadr-ı kitâb tavbıyla ve hüsn-

meâb Efendi hazretleri dahi mezbure Sâniye Hatunu vasiye nasb ve ta’yin eyleyüb ol-

dahi ber-minvâl-i muharrer vesâyet-i mezkurda kabul ve hizmet-i lazımesini kemâ-

yenbeği edâya te’ahhüd ve iltizam etmeğin ma-vak’a bi’t-taleb ketb olundu. Hurrire fi’l-

yevmü’s-sabi’u ‘aşer, min şehr Ramazanü’l-mübârek lisene erbe’a ‘aşer ve mieteyn ve

elf.

Şühûdü’l-hâl :

Seyyid Ali Beğ, Mahmud Çavuş, Şeyh İbrahim, İmam-ı mahalle Halil Efendi

89

Bâ-ruznamce-i hümâyun Sivas dahilinde olan elviye kazalarının mübâya’a-i

zehâyir ve şütürân ve ağnâm bedeliyesi yüz dört bin sekiz yüz kırk bir guruşdan teslim

olunan.

Guruş

67500 Yalnız altmış yedi bin beşyüz guruşdur. Sahh

11765 Def’a Tokad’dan teslim mütesellim mûmîileyden

04582 Def’a teslim-i Sivas’dan

+_________

83847 guruş

Bâ-is-i terkîm-i rekîme oldur ki,

Sivas eyâleti dahilinde olan elviye kazalarının bedel-i zehâyir ve şütürân ve

ağnâm akçelerinden ba-fermân-ı ‘alî kabzına me’mur olduğumuz yüz dört bin sekiz yüz

kırk bir guruşdan balâda tahrîr olunduğu üzere altmış yedi bin beş yüz guruşu Sivas

mütesellimi Zaralı-zâde Necâbetlü Seyyid Lütfullah Beğ Efendi ve mübâya’a-i

mezkurun tahsiline mübâşir ta’yin buyurulan ser-çavuşân-ı enderun hazret-i serdâr

penâhı Saadetlü Abdullatif Ağa ma’rifetiyle tarafımıza teslim ve ruznamce-i hümâyun

zahriye olunub teslim olunduğu mübâyen işbu halâs verildi. Vakt-ı hacet’de ibrâ oluna.

Fi 17 Ramazan 1214 (12 Şubat 1800)

Bende Bende Bende

Resul tâbi Abdulhay-zâde Ali tâbi Abdulhay-zâde Veliyyurrahmantâbi Cabbar-zâde

110

90

(S.45)Ohan zımmînin kaydı…

Tunus kazasının Behâr özünden Seyyid Abdullah bin. meclis-i şer’ide

Bingöllü Deli Ohan müvâcehesinde üzerine da’va edüb işbu mesfurdan bir kısrâg yüz

on guruş iştirâ eyleyüb ve iştirâtı mutasarrıf iken işbu mesfur kısrağı fuzuli getürüb

ba’de altmış yedi guruş bey’ eyledi suâl bundan akdem yüz on guruşdan kendim

hissemi taleb ederim, ol-dahi cevâbında meblağ-ı mezburun nısfı elli beş guruşdan bâkî

otuz beş guruşumu kirâren taleb eylediğimde edâda muhâlefet eylediğine binaen kısrağı

getürüb sultan mezâtında altmış beş guruşa bey’ eyledim deyü cevâbı istiftaya havale

olundukda cevâb bâ-cevâbında müahir olan ba’de her neye bey’ olundu ise ana ‘amel

olunur deyü cevâb buyurulmağın mucibiyle mezbur Abdullah’ın mesfur Ohan zımmî

üzerine olan bi-vechü’ş-şer’i müdâhelesi men’ ve def’ olunduğu tescil şüd. Fi 5

Ramazan 1214 ( 31 Ocak 1800)

91

(S.46) Seyyid Ahmed merhumun terekesi hususuna emr-i ‘alî.

Emîrü’l-ümerâi’l-kirâm kebîrü’l-küberâü’l-fihâm evvelü’l-kadr ve’l-ihtişâm, sahibü’l-

‘izzi ve’l-ihtişâm, el-muhtass bi-mezîd-i ‘inâyeti’l-meliki’l-e’la, hâlâ Erzurum

mütesellimi olan Seyyid Alaaddin Paşa edâme iclalehü ve akzâ küzzâti’l-müslimîn

evâli-yı vülâti’l- müvahhidîn Mevlanâ Erzurum kadısı zîde fezâil ve iftihârü’l-emâcid

ve’l-ekârim cami’u’l-mehâmmid ve ‘l-mekârim el-muhtass bi-mezîd-i ‘inâyet’l-

meliki’d-dâim zümrede mastur muhallefâtın cânib-i mîriden zabtıçün Erzuruma me’mur

kabubaşlığı pâyesi olan Hüseyin dâme mecdühu kıdvetu’l- kuzât ve’l-hükkâm ,

mea’dinu’l-fezâil ve’l-kelâm Mevlanâ Sivas kadısı zîde fazlühü ve kıdvetü’l-emâcid

ve’l-a’yân muhallefât-ı merkum içün Sivas’a ta’yin olunan silaşörân-ı hassamdan Halil

Beğ ve Sivas mütesellimi zîde mecdühümâ ve zikr-i atî-i husus içün işbu emr-i

şerifimle mahsus mübâşir ta’yin olunan , tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak

malum ola ki, seyyidü’l-muhderât, eklîlete’l- muhsenât, tâcü’l-mestürât, zâti’l-‘alâ ve’s-

sa’âdât hemşire-i muhteremem Hadice Sultan ve ümmet-i ismethâ ve zâdet-i ‘anhânın

şevher-i pâkîzesi olup, bu def’a Erzurum valisi iken hevl-i ecel mev’uduyla irtihâl ve

erbekâ iden Seyyid Ahmed Paşa merhumun zimmetinde Sultan müşârü’n-ileyhânın kırk

bin guruş mâ-hiyede ve yirmi beş bin guruş mihr-i müeccelden ve elli bin guruş cihet-i

111

karz-ı şer’iden ki, cem’an yüz on beş bin guruş hak-ı sarîh olduğundan gayrı derûn-i

emr-i şerifimle mevzuhân gönderülen defter mucibince hâl-i hayatda isti’mal içün ve

def’aten verdiği mücevherât ve bir sevb-i kuyruk gerdanın dahi bilâ-kusur Sultan

müşaru’n-ileyhâya teslim olunması mühim ve müktezî olduğuna mebnî zikr olunan

nükûd ve mücevherât vufûre evvel bâdi merhûm müşâru’n-ileyhin emvâlinden ifrâz ve

ta’yin olunan mübâşir teslimen Sultan müşâru’n-ileyhâya irsâl olunmasına irâde-i

mahsusâne-i padişâhânem ta’alluk ve hatt-ı hümâyun şevket-makrunum sudûr etmekle

sen ki, merhum müşâru’n-ileyhin oğlu mîr-i mirân-ı kirâmımdan Alaaddin Paşasan,

işbu emr-i şerifimle ta’yin olunan mübâşir tarafına vâsıl olduğu saatde zikr olunan

mücevherât ve gerdan her ne mahalde ise derhal çıkarub defter-i nâtık ve zikr olunan

yüz on beş bin guruşu dahi merhun müşâru’n-ileyhin nükûd-i mevcudesinde ikrâr ve

ta’dâd ve biriyle cümle müvâcehesinde ma’rifet-i şer’le mübâşir-i mahsusa teslim ve

Sultan müşâru’n-ileyhâ tarafına serian tesyîre ihtimâm-ı ‘azîm eyleyesen. Ve sen ki,

kadı, mütesellim ve muhallefât-ı mübâşirleri ve bu hususun mübâşiri mûmâileyhimsiz,

sizler dahi bi’l-infâk müktezâ-yı emr-i şerifim üzere ‘amel ve hareket eylemeniz

bâbında ferman-ı âlişânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki hükm-i şerifimle vardıkda bu

babda vech-i meşruh üzere ‘amel ve hareket eyleyesiz. Şöyle bilesiz alamet-i şerife

îtimat kalasız. Tahriren fi’l-yevmü’l-hâmis şehr şa’bânü’l-mu’azzâm lisene erbe’a

aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makam Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 29 Ramazan 1214(24 Şubat 1800)

92

Karye-i Zâra ve Yarhisar ve Tuzla mukâta’alarının güzeşte-i matlubu emridir.

Kıdvetü’l- kuzât ve’l-hükkâm , mea’dinü’l-fezâil ve’l-kelâm Mevlanâ Sivas

kadısı zîde fazlühü ve kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân silahşörân-ı hâssamdan Erzurum

valisi müteveffâ Seyyid Ahmed Paşanın Sivas cânibinde olan muhallefâtının zabtına

me’muriyetle ol-cânibde olan Halil Beğ ve Sivas mütesellimi zîde mecdühü, tevki’i-

refi’i-hümâyun vasıl olucak malum ola ki, hâlâ Sivas valisi vezirim Receb Paşa

edâmellahü te’ala ve iclalehunun ber-vech-i mâlikâne ‘ahdesinde olan karye-i Zârâ ve

Yarhisar ve mahsül-ü Tuzlacık mukâta’alarının sinîn-i güzeşteden iki yüz on iki senesi

ğâyetine gelince gayr-ı ez-teslimât ve havâlât zimmet-i sahîhası olan beş bin iki yüz

dokuz guruşun tahsili bâbında emr-i şerifim ısdâr ve kalemimden bir kıt’a suret-i defteri

ihrâc ve derûn-i emr-i şerifime mevzu’an ve rikâb-ı hümâyunum defterdârı etba’ında

112

ahar hususa me’mur Muhammed Arif zîde kadrühu mübâşiriyetle irsâl olunmuşdur.

Şimdi bazı i’zâr-ı vâhide irâdıyla bundan böyle hesâb görmek üzere senedât ve akçe

irsâl edecek deyü, mütesellim (S.47) mûmîileyh Sivas kadısından bir kıt’a i’lâm ahz ve

mübâşir-i merkuma i’tâ ile def’ olunmuş olduğunu mübâşir-i merkum Deraliyeme

tahrîr ve inhâ ve ahar me’muriyetle ‘azimet eylemek mülâyesesiyle emr-i şerif-i mezkur

ile suret-i mezbura irsâl etmeğin meblağ-ı mezbur ol-vechle nâ-tahsil kalmağla dikkat-ı

edâsı murûr eden zimmet-i mîriyesinin edâsında ‘arz ve ‘illet ile mübâşiri tehaşi ve def’

ber-vechle münâsib olmayub el-hâleti hazihi mesârif-i mühimmenin kesreti ve hezâin-i

‘inâyet ve kâyin-i hasrdânımdan had ü hasr gelmez nükûdun lâ-yenfa‘ sarfı bu mekûle

vâridât-ı mîriyenin yerlü yerinden ve iktizâ edenlerinden şeref-ifzâ-yı sudûr olan hatt-ı

hümâyunum mucibince tahsîl ve hazine-i ‘amireme teslim olunması îcab etmeğin sen

ki, mübâşir mûmîileyh Mîr Halil zîde mecdühüsün suret-i defter-i mezkur işbu, emr-i

‘alişânıma mevzu’an tarafına irsâl olunmağla vüsûlünde meblağ-ı mezkuru ma’rifet-i

şer’ ve mübâşiretiğle müşaru’n-ileyhin Sivas valiliği ‘aidâtından olarak mütesellim

mûmîileyhden derhâl taleb ve tahsil ve serian hazine-i ‘amireme irsâl eylemek

fermânım olmağın kat’i olmak ve işbu emr-i şerifim ısdâr ve rikâb-ı hümâyunum kâim-

makâmı tatarlarından Ahmed zîde kadrühü irsâl olunmuşdur. İmdi vüsûlünde keyfiyet-i

mantûk emr-i münîfimden ma’lumun oldukda sâdır olan hatt-ı hümâyun ve işbu sûret-i

defter-i mezbur mucibince vezir müşâru’n-ileyhin zimmetinde olan beş bin iki yüz

dokuz guruşun edâsında ‘arzım vechle mesmu’u olmayub vâridât-ı mukarriret-i

mîriyenin peşmânede kalmasına rızâ-yı ‘aliyem olmamağla meblâğ-ı mezkuru Sivas

valiliği ‘aidâtından mütesellim mûmîileyh ma’rifetiyle bâdi-i hâl ifrâz ve hazine-i

‘amireme teslime dikkat ve infi’âl-i şahânemi mücib-i hâlâtdan tevekkî-yi tâm

eyleyesen. Ve sen ki, mütesellim mûmîileyhsen meblâğ-ı mezkuru mûmâileyh Halil

Beğ’e dikkat ve hilâf-ı emr-i şerifim hareketden mücânebet eyleyesen. Ve sen ki, kadı

mûmîileyhsen, sen dahi mücib-i emr-i şerifimle ‘amel ve hareket eylemek bâbında

fermân-ı alîşânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki, hükm-i şerifimle vardıkda bu

babda vech-i meşruh üzere şeref-yafte-i sudur olan işbu emr-i cilîlü’ş-şân vâcibü’l-

ıttıbâ’ ve lazımu’l-imtisâlimin mazmun-i münîfi üzere ‘amil olasız. Şöyle bilesiz

‘alamet-i şerife îtimat kılasız. Tahriren fi’l-yevmü’l-hadî, şehr şa’bân, sene erba’a

aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 8 Şevval 1214(5 Mart 1800)

113

93

(S.48) Sâbıkan Erzurum valisi iken vefât eden Seyyid Ahmed Paşa hazretlerinin

Sivas’da konağı derûnunda, Erzurum’da olan ‘iyâli Adil Şah hanım mihriyle memhûr

üç kıt’a odalarından mevzu’ sandık ve sepetlerin derûnlarında mahfûz muhallefât ve

eşya defteridir ki, zikr olunur. Fi 15 Şa’bân 1214 (12 Ocak 1800)

3 re’s sim matara, 66 re’s sim kılışân zarfı, 77 re’s bec fincan, 22 re’s takma

tarak, Yün memlû paşa çitmesi, 15 re’s kutnu ısdârlı yasdık, 2 re’s benbe ustuka sağîr

yasdık, 4 re’s köşe yasdığı, 7 re’s müsta’mel el çuka mak’ad ma’a sacak, 5 re’s yün

minder, 5 re’s şayâk ortacası, 12 re’s beyaz bez pencere perdesi, 1 re’s çuka müsta’mel

kapu perdesi, 14 re’s müsta’mel Türkân?, 1 re’s Selanik orta, 2 re’s Bayburt cedîd

seccâde, 10 re’s Bosnakârî su tası, 2 re’s beyaz bez sacâk tob, 2 re’s Bursa kutnusu tob,

1 re’s mâfî Haleb (…) tob, 2 re’s Diyerbekir alacası tob , 2 re’s işleme hamâm gömleği,

10 re’s beyaz lebe seccâde, 2 re’s elvân çiçekli çuka yorgan, 1 re’s hitâmi yasdık yüzü,

1 re’s mer dolma peşkir, 1 re’s Moskof bezi, 1 re’s torba derûnunda baharat, 10 re’s

mercân başlı abonos kaşık, 10 re’s kehribâr uçlu kaşuk, 39 re’s müsta’mel evsât çitme

yasdık yüzü, 60 re’s müsta’mel çuka mak’ad ma’a sacâk, 1 re’s köhne mâî sacâksız

mak’ad, 5 re’s müsta’mel çuka elvân mak’ad, 12 re’s müsta’mel mâî çuka yasdık yüzü,

7 re’s müsta’mel beledî yasdık yüzü, 10 re’s müsta’mel çit yasdık yüzü, 6 re’s köhne

çitme yasdık yüzü, 2 re’s sineklik ma’a 1 re’s yelbaze, 3 re’s çiçekli yorgan yüzü, 1 re’s

mısırkâri döşek sargısı, 1 re’s kalıbdan şeridli el ihrâm, 12 re’s beğâ hoşâb kaşağı, 1 re’s

sedefli köhne çekmece, 4 re’s müsta’mel börüncek çömlek, 3 re’s cedîd yüzlü börüncek

tob, 6 re’s Tokadkâri cedîd yüzlü mak’âd ma’a 24 re’s yasdık yüzü, 3 re’s Tokadkâri

yorgan yüzü, Yıldızlı kahvaltı sahân, ma’a 20 re’s tabak, 2 re’s çorba tası ma’a kabak, 2

re’s nuhâs-ı sağîr tas, 1 re’s tombak kahve tepsisi, 1 re’s pirinç kahve tepsisi, 3 re’s sağîr

polâd tepsisi, 1 re’s yıldızlı leğen, 2 re’s eski ma’den tabak, ma’a 2 re’s kase, 3 re’s

fagfuri tabak, 8 re’s kahvaltı tabak, Elmas tıraş kase ma’a 14 re’s tabak, 1 re’s

saksoniye bardak ma’a tabak, Elmas tırâş bardak ma’a 11 re’s tabak, 10 re’s pirinçkâri

sağîr kâse, 10 re’s Kütahya tabağı ma’a kâse, 11 re’s müsta’mel çitme yasdık yüzü, 12

re’s sarı kalıbdâni cedîd paşa çitmesi yasdık yüzü, 12 re’s cedîd beyaz çitme yasdık

yüzü, 12 re’s müsta’mel kalıbdânlı çitme yasdık yüzü, 4 re’s müsta’mel mâî çitme

yasdık yüzü ma’a kılıfı, 2 re’s müsta’mel beyaz çuka mak’âd ma’a sacak, 6 re’s sağîr

ve kebîr pirinç şamdan, 19 re’s uçları mercân ağac kaşık, 15 kıyye şem’-i asel beruce

tahmin, 2 re’s besmelekâri müştemi’i tob, 4 re’s billur ibrik, 1 re’s müsta’mel

114

Bayburtkâri seccâde, 1 re’s misk sabunu sağîr kutu, 2 re’s müsta’mel halı seccâde, Sağîr

safsoniye kâse ma’a 2 re’s elmas tıraş bardağı, 2 re’s yün memlü köhne çuka ma’a 12

re’s yasdık, 2 re’s köhne mâî çuka mak’âd, 5 re’s köhne minder kılıfı, 1 re’s pirinç tenle,

1 re’s miskâl ma’a tahta, 1 re’s pirinç iskemle, 7 kıyye kahve, 10 re’s köhne hararlar, 2

re’s sakız hinbâri minder yüzü , 1 re’s köhne tahterevân ma’a 1 re’s poşide, Hitâmi şilte

ma’a 4 re’s yasdık yüzü, 306 kıyye nuhâs.

Müteveffâ-yı müşâru’n-ileyhin kurb-i Sivas’da olan malikâne karyeleri beyân

olunur. Beheri kile-i Sivasî sene-i mezbure mahsuben.

Tuzhisar karyesinden selase hissesi: 5 rubu’ ,5 kile hınta, 22 kile şa’ir. İki yüz on

üç senesine mahsuben tamir eylediği.

Göğedin karyesinden selase hissesi : 12 rubu’ , 36 kile hınta, 9 rubu’, 39 kile şa’ir.

Lütbon karyesinden selase hissesi : 2 rubu’, 1,5 kile hınta.

Bu dahi Araklı karyesinden selase hissesi: 4 rubu’, 15 kile hınta, 4 rubu’, 9 kile şa’ir.

Çekisyân karyesinden selase hissesi: 10 (…) rubu’, 7 kile hınta, 10 rubu’, 4 kile şa’ir

Küçüklü ve Cihanlı karyelerinden: 28 kile hınta, 5 rubu’ , 21 kile şa’ir.

Müteveffâ, Süleyman Paşa evkâfından olan Kara Demzârdan rubu’u tevliyet hissesi: 14

kile hınta, 7,5 kile şa’ir.

Ve müteveffâ mûmîileyhâ Süleyman Beğ ve İsmail Ağanın vakfı olarak senede

bir def‘a kıraat-ı mevlüd-i şerif içün ber-mücib vakf-ı nâme-i evâlidiyet üzere şart

kalınub mesârif-i mezkure ve ehl-i mürtezikalarına soylarına mahsus ve vakf eyledikleri

bir kıt’a boyahane ile otuz yedi aded dükkânından on dokuzu mu’atıl ve maadâ olan on

sekiz adedinden hâsıl olan ‘alamesi.

159,5 guruş. Dekâkîn senevîsi

300 guruş. Boyahânenin senevisi

+________

459,5 guruş.

Zikr olunan dekâkîn ve boyahâneden kıraat-i mevlüd ve ehl-i mürtezika ve

mesârif-i sairelerine ba’de’s-sarf fazla kalur ise nısf-ı hams hissesi müteveffâ müşâru’n-

ileyh ‘aid olacağını.

Müteveffâ-yı müşâru’n-ileyhin ecdâdları Süleyman Beğ ile emmileri İsmail

Ağanın derûn-i Sivas’da binâ ve ihyâ eyledikleri iki aded cevâmi’lerin îkâd edecekleri

şem’-i asel ve ehl-i mürtezikalarına ber-mucib vakıf-nâme-i evâlidiyet ve meşrutiyet

üzere vakf eylediği konak ve hamam. 3 batman.

115

Zikr olunan hamam ve konakdan hâsıl olan gallesi mesârif-i mâzelerine ve ehl-i

mürtezikalarına ba’de’s-sarf fazla kalur ise nısf-ı hams hissesi müşâru’n-ileyhe ‘aid

olacağını .

(S.49) Zikr olunan kurâların zeylinde muharrer zehâyirden müteveffâ-yı

müşâru’n-ileyhin emr ve memhûr tezkireleriyle ba’zı mürtezika ve ba’zen

emekdârlarına yiğeni Süleyman Beğ yediyle tevzi’i ve in’am olunub gayr-ı ez-(…)

derûn-i konakda mevcud anbar olunan. 154,5 kile hınta, 2 rubu’ , 83,5 kile şa’ir.

Müteveffâ-yı müşâru’n-ileyhin ‘ahdesinde olan mâlikâne olur ki, zikr olunan

karyelerin on üç senesine mahsuben Tokad Harpud hamisi tarafından havale olunan

altıyüz yetmiş iki guruş mîrîsi mesârif-i mezkurda dahil olunduğu.

Müteveffâ-yı müşâru’n-ileyhin emriyle yiğeni Süleyman Beğ ma’rifetiyle derûn-

i konakda mukîm-i ‘iyâli ile kerîmesi hanıma, ve müteveffâ-yı müşâru’n-ileyhin pederi

Süleyman Paşa merhumun azâdlü iki nefer ve meteveffâ-yı Seyyid Ahmed Paşa’nın

zenciye bir nefer ki, cem’an üç nefer halâyıklarına mâhiye ve melbusât-ı sairesine ve

ekl-i meblâğ eyledikleri me’kulât lazımesi içün iki yüz on üç senesinden dört senesine

gelince on üç ayda sarf eylediği mesârif-i mu’ayyenesi ber-mucib-i defter-i müfredât.

1729 guruş. 39 para.

Zikr olunan kurâlarından yiğeni mûmâileyh Süleyman Beğ ma’rifetiyle tahsil ve

hâsıl olan rusûmât îrâdı. 824 guruş. 14 para.

Bâlâ-yı defterde tahrîr olunan üç aded odaların derûnlarında mevcud olan

müşâru’n-ileyhin Erzurum’da yanında olan ‘iyâl ve kerîmelerine dair envâ’-i

mütenevvi’a elbiselerinin defteridir ki , ber-vech-i atî zikr olunur.

1 re’s sim leğen, 1 re’s sim ibrik, 1 re’s sim kahve tepsisi, 8 re’s çift îşî sim

buhurdan, 7 re’s çift elişi sim külebdân, 1 re’s def’a sim külebdân ma’a buhurdân, 2 re’s

sim sağîr kahve ibriği, 1 re’s sim kuşak, 1 re’s sağîr sim maşraba, 1 re’s sağîr sim

tuzluk, 2 re’s sağîr sim su tası, 1 re’s sim şamdan ma’a 1 re’s mikrâs, 1 re’s kabralı

sofra, 1 re’s sim zarf, 16 re’s tob benbe çul gömlek bezi, 1 re’s tob güz kadife, 3 re’s

yeşil kadife parça, 1 re’s sarı ustuka bârça, 3 re’s köhne benbe cânfes zen entârisi, 1 re’s

âl damga hane zen entarisi, 1 re’s benbe atlâs zen entarisi, 1 re’s mor çukazen cebesi, 1

re’s turuncu haleb çiçeklisi zen entarisi, 1 re’s beyaz libâde, 1 re’s mor cânfes zen

hırkası, 1 re’s yeşil haleb çiçeklisi zen entarisi, 1 re’s müsta’mel güz şâli zen cebinesi, 1

re’s yeşil atlâs zen libâdesi, 2 re’s elvân atlâs zen entarisi, 1 re’s köhne dandâl zen

cebesi, 1 re’s ustuka içlik, 2 re’s msta’mel sarı ustuka kablu zen su semuru kürk, 1 re’s

116

müsta’mel beyaz sevâiye kablu zerdavâ bâcesi zen kürk, 1 re’s srı ustuka kablu köhne

semur zen kürk, 1 re’s mâî damğahane kablu köhne kakum zen kürk, 1 re’s kırmızı

kablu köhne kakum zen kürkü, 2 re’s elvân beldâr kablu kâbre şeridli kakum zen kürkü,

1 re’s düz dibâye kablu köhne kakum zen kürkü, 1 re’s çiçekli atlâs kablu köhne farsak

zen kürkü,1 re’s beyaz haleb çiçeklisi kâbre şeridlisi zen entârisi, 5 re’s elvân kadife zen

entarisi, 4 re’s elvân ustuka zen entarisi, 1 re’s kimyoni haleb çiçeklisi zen entârisi, 2

re’s elvân çiçekli haleb zen entarisi, 2 re’s müsta’mel elvân kadife zen entarisi, 3 re’s

elvân kadife zen cebesi, 4 re’s elvân ustuka tel şeridli zen cebesi, 1 re’s beyaz köhne

ustuka zen gün kâbı, 20 re’s benbe memlû ustuka yasdık, 12 re’s yun memlû sarı çişme

yasdık, 19 re’s müsta’mel sakız hitâmi pencere perdesi, 2 re’s elvân haleb çiçekli zen

entarisi, 4 re’s müsta’mel turuncu çuka mak’âd ma’a sacak, 2 re’s elvân çuka orta

gicesi,2 re’s müsta’mel şâyak orta gicesi, 2 re’s köhne çuka kabu perdesi, Benbe memlû

kırmızı hitâmi sağîr minder, 7 re’s yün memlû minder, 4 re’s sağîr ve kebîr endâm

aynası, 4 re’s yün memlû müsta’mel çit döşek, 5 re’s yün memlû müsta’mel kumaş ve

döşek, 2 re’s köhne şilte, 1 re’s benbe memlû beyaz kutnu şilte, 11 re’s müsta’mel çit

yorgan ma’a çarşaf, 1 re’s cedîd çit seccâde, 1 re’s müsta’mel alaca yorgan ma’a çarşaf,

1 re’s benbe memlû acem kumaşı şilte ,1 re’s sağîr köhne hatâyi baş yasdık, Yün memlû

köhne çit ma’a 9 re’s alaca yasdık, 3 re’s benbe memlû sağîr çit şilte, 2 re’s yün memlû

ısdâr yüzlü köhne yorgan, 1 re’s köhne kırmızı boğası minder, 1 re2s sağîr som

çekmece, 1 re’s işleme bez ta’âm peşkiri, 8 re’s elvân minvâl üzerine işlemeli kahve

peşkiri, 3 re’s cedîd don, ma’a 6 re’s gömlek, 9 re’s sade kalıpdan oyalı destiman, 14

re’s müsta’mel dülbend ve bezi işleme uşkur, 18 re’s işleme çevre, 1 re’s dülbend

üzerine işleme şerit mekremesi, 21 re’s kalpden işleme uşkur, 18 re’s işleme abdest

havlusu, 37 re’s müsta’mel işleme telli pesend naylon , 1 re’s beyaz peştamal, 2 re’s

müsta’mel sade havlu, 2 re’s müsta’mel sade ustuka mak’âd ma’a sacak, 1 re’s işleme

bez ta’âm peşkiri, 1 re’s köhne hitâmi ta’âm sofrası, 3 re’s köhne sade bez peşkir, 3 re’s

elvân gönye üzerine kâbreli sağîr çekmece derûnunda hurdavat, 1 re’s kehribâ ve soya

kuşâk, 3 re’s güz hitâmi yorgan ma’a çarşaf, 3 re’s telkâri yorgan ma’a çarşaf, 1 re’s

ustuka yorgan ma’a çarşaf, 2 re’s köhne sandâl yorgan ma’a çarşaf, 2 re’s köhne çiçekli

yorgan ma’a çarşaf, 1 re’s köhne tamğahane yorgan ma’a çarşaf, 4 re’s benbe

memlûharî çiçekli şilte, 1 re’s müsta’mel acem kumaş minder, 6 re’s benbe memlû

çiçekli şilte ma’a yasdık, 5 re’s benbe memlû çiçekli yasdık, 2 re2s müsta’mel kutnu

yorgan ma’a çarşaf, 9 re’s benbe memlû hıtâmi yasdık, 3 re’s müsta’mel çiçekli yasdık,

117

(S.50) 1 re’s yün memlû döşek, 16 re’s elvân köhne baş yasdığı, 15 re’s sağîr ve kebîr

köhne minder, 4 re’s köhne çit mak’âd, 3 re’s müsta’mel helâlî don gömlek, 1 re’s cedîd

benbe çul gömlek, 1 re’s yeşil kutnu ocak peşmağı, 1 re’s sarı ustuka kabortası ma’a

ocak peşmağı, 5 re’s köhne Çorum çarşaf, 4 re’s boğası çarşaf, Köhne çivari elbisesi

don ve gömlek ve entari (2 re’s) sanduk

Müteveffâ-yı müşâru’n-ileyh hazretlerinin oğlu ‘atûfetlü mîr-i mîrân-ı kirâmdan

Alaaddin Paşa Hazretlerinin dahi enva’-i mütenevvi’a ve eşyası defteridir ki, vech-i atî

zikr olunur.

1 re’s kapak kılıç, 1 re’s sim kabzalı nezîr kılıç, 1 re’s sim divit, 1 re’s sim balta,

1 re’s sim köhne (…) ma’a sacak, 1 re’s köhne yıldızlı kebîr sim raht ma’a sacak, 1 re’s

sağîr köhne sim raht ma’a sacak, 1 re’s benbe kadife üzerine morkârî sim hâşe ma’a

yüzü sacaklı, 2 re’s neftî çuka üzerine sim kabârlı hâşe, 1 re’s mâî çuka üzerine sim

kabârlı rşme yüzü sacaklı cedîd hâşe, 1 re’s sim hişt, 1 re’s sağîr İngiliz pişdofu çift, 1

re’s yanyakârî pişdof çift, 1 re’s çît pişdofu çift, 1 re’s sim palaska, 1 re’s çit yatağan

sacağı, 1 re’s sim yanyakârî şiş, 1 re’s sağîr sim buçak, 9 re’s kalıbdan işleme duhân ve

akçe kisesi, 1 re’s cedîd çuka çekşör, 1 re’s sağîr sade altun hançer, 2 re’s köhne destâr,

2 re’s Trabzon bezi ve tülbend üzerine işleme berber takımı, 1 re’s mâî müsta’mel şâlî

şiş, 1 re’s güz beyaz çubuklu müsta’mel çarşaf, 1 re’s haleb çiçeklisi sarı entari, 1 re’s

sarı cânfes üzerine suzânî destâr örtüsü, 1 re’s halebkârî beyaz yollu kaftan, 1 re’s

nümayen beyaz entari ma’a 2 re’s libâde, Şemseli kapur ma’a 1 re’s başlık, 1 re’s sarı

kizye kablu semur bâcesi müsta’mel niş kürk, 1 re’s leylâki şâler kablu köhne kakum

kabur kürk, 1 re’s yeşil sofa kablu semur bâcesi kabur kürk, 1 re’s kırmızı çuka kablu

semur bâcesi kunduz kürk, 1 re’s benbe kizye kablu su semuru benbe kürk, 1 re’s

köşeli (…) kablu müsta’mel niş kakım kürk, 3 çift mest babuç, 1 çift sandal çizme, 1

re’s sağîr temür rikâb, 1 re’s sağîr köhne sedefli çekmece.

İşbu defter, kulları bâlâsında tahrîr olunduğu üzere taharri ve tahadd olunub ism

ve eşkallerini tahrîr ve tertib olunan muhallefât ve eşyalarından mâ’a hariçde hibe-i

vâhideleri mahtum ve hakkı kalmadığını ihbâr eyledikleri menzûr ve ma’lum-i

devletlerinin buyuruldularıdır. Her hâlde emr ve fermân devletlü, ‘inâyetlü, merhametlü,

Efendim Sultanım Hazretlerinindir.

94

118

Es-Seyyid el-Hac Abdullah Efendi ve es-Seyyid el-Hac Ahmed Efendinin

iştirâk-ı berât suretleridir.

Artukabâd kazasına tabi’ Seles nâm karyemi vâki’ eshâb-ı hayratdan Mehmâd

beğ nâm sâhibü’l-hayrat binâ eyledikleri câmi’-i şerifde vazife-i mu’ayyene ile imam

ve hatib olan Seyyid Şeyh Recep hevâsına mütabe’at berle hizmet-i lazımelerini edâya

istikkâkı olmadığını mahallinde meclis-i şer’ide nive müslimûn ihbâr etmeleriyle şer’an

ref‘î zâhir ve ‘ayân olmağla def’ olunub yerine erbâb-ı istihkâk ve evâlid-ı vâkıfdan ve

akrabasından ve ulemadan cümlenin muhtar ve mûtemeden râfi’ân-ı tevki’i- refi’ü’ş-

şân hâkani Mevlana es-Seyyid Şeyh el-Hac Abdullah ve es-Seyyid Şeyh el-Hac Ahmed

zîde mevlahâhümâ her vechle layık ve mahal ü müstehak olmalarıyla mezbur Seyyid

Şeyh Receb’in ref‘atden ber-vech-i iştirâk tevciye olunub yedlerine berât-ı şerif-i

alîşânım verilmek bâbında Sivas naibi Mevlana Abdurrahman Hirdemi-zâde zîde

‘ilmühü ‘arz etmeğin mucibince vech-i meşruh üzere Mevlana-yı merkumân-ı

mezburun rif’atden iştirâk-ı tevciye-i vesikâ edüb bu berât-ı hümâyun sa’adet-makrunu

virdim ve buyurdum ki, ba’de’l-yevm Mevlana-yı merkumân es-Seyyid Şeyh el-Hac

Abdullah ve es-Seyyid Şeyh el-Hac Ahmed zîde salâhahümâ varub zikr olunan

cami’u’ş- şerifde def’ olunan mezburun yerine ber-vech-i mezburân imam ve hatib olup

hizmet-i lazımeleri mer’i ve tevdi’ kaldıkdan sonra vazife-i mu’ayyenesiyle ber-vech-i

iştirâk olan vâkfın rucu’ ve devâm-ı ‘ömr ve devletim içün re’âya müdâvemet gösterün

ol-babda def’ olunan mezbur tarafından ve taraf-ı ahardan ber-vechle dahl ve ta’riz

kalmayalar. Şöyle bileler, hilâlet-i şerife iştirâk kılarlar, tahriren fi gurre-i

cemâziyelevveli, sen erba’a aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileynâ : 13 Cemâziyelahir 1214 (12 Kasım 1799)

95

(S.51) Kaza-i erba’a, devletlü es-Seyyid el-Hac Battâl Paşa-zâde Tayyâr Seyyid

Mahmud Beğ ve damadı Hasan Beğe malikâne olduğu berâtı suretidür.

Bina-i ‘ali’z-zâlik hâlâ Trabzon valisi ve Canik muhassili düstûr-i mükerrem

müşîr-i müfahham es-Seyyid Battâl Hüseyin Paşa edâma’llahu te’âlâ iclâlehü tarafı

ndan vârid olan tahrirât-ı hülasa-i mefhumunda tersâne-i ‘amiremin a’zâm-ı

levâzımatından olan tel ve kendir hınta Canik sancağından beher sene müretteb altı bin

119

kantardan ibâret olup liva-i mezburun hülasa-i tertib-i mezkuru idare idemediğinden

sene sene bâkâya kalarak tersâne-i ‘amiremin mühimmâtına daima noksan tertib

eylediği zâhir ve ‘ale’l-husus seferler henkâmında bi’l-ihtiyac etrâf ve eknâftan kendir

mübâya’a olunur isede me’mul-i mertebe kendire iştirâ olunamadığı bâhir olmaktan

nâşi, liva-i mezburda bakâyâ namıyla tel ve kendir tahsili bâbında imdâd ve irsâl olunan

evâmir-i ‘aliyenin tenfîzden gerek müşâru’n-ileyh ve gerek Canik muhassılı vekili

Tayyâr Beğ terk-i hevâb ve rahât ederek tüccâr ve esnaf mekûlesine bir dirhem tel ve

kendir aldırmayub Canik ve Karahisar sancaklarında hasıl olan tel ve kendirin

mübâya’asını berle on bin kantar tedarik etmek mülâyesesiyle beş bin kantarı irâd-ı

cedîd-i hümâyunum tarafına edâ olmak üzere olduğundan tersâne-i ‘amîreme beş bin

kantardan ziyade tel edâ olunamayacağı aşakâr ve mübâya’a suretiyle tüccâr mekulesi

kendir bey’ ve iştirasından men’ olundukça sefâyen-i bahr sipâhı mu’attıl kalacağı ve bu

vechle devlet-i ‘aliyeme mûzâyeka zuhûru melhûz idiği bedîdâr olmağla eyâlet-i Sivas

dahilinde olup vülât-ı ‘azâm-ı mısriye namıyla cüz’iyât-ı mekulesini verdiren

mütekabiline ve a’yân gürûhunün me’keli olan kuzâd-ı erbe’a ta’bir olunur Eyrek ve

Karayaka ve Sonisa ve ve Taşabâd kazalarından haylice kendir hasıl ve münâfi’i

beyhude abade-i sairede ‘atıl olup böyle henkâm-ı müzâyakada telef olmakda

olduğundan bahs ve beyân ederek zikr olunan kazalar malikânenin bu vechle rabt ve

tanzîm olunur ise cânib-i mîriye münâfi’ kesret-i mucib olacağı beyân berle kaza-i

erbe’a-i mezburede hâsıl iden kendirin tersâne-i ‘amîreme tertib ve tahsili lazıme-i

hâlden idüğü beyânıyla kazâhâ-i merkumenin malikâne vechle tanzîm buyurulmasına

müşâru’n-ileyh iltimas ve zikr olunan kazaların bin yetmiş bir buçuk guruş on akçe

mâl-i avârız ve bedel-i nüzûl olup eyâlet-i Sivas’ın asl-ı avârız mâlına dahil olmadığı ve

kazâhâ-i mezburenin hazeriye ve seferiyesi Canik ve Amasya sancakları misüllü Sivas

valileri tarafına edâ olunmak ve mâl-i avârız ve bedel-i nüzûlleri mükâbili senevi, beş

yüz kantar tersâne-i ‘amireme virmek ve beher sene fâiz olarak beş bin guruş dahi irâd-ı

cedîd-i hümâyunum hazinesine takdîm olunmak şartıyla on iki bin beş yüz guruş

mu’acceli teslim olunarak malikânelik vechle tanzîm ve müşâru’n-ileyhin oğlu es-

Seyyid Mahmud Tayyâr Beğ ile damadı Hasan Beğ dâme mecdehânın ‘ahdelerine

tevciye buyurulmasını kabu kethüdâsı İbiş dâme mecdühü bâ-takrîr-i istid’a etmekle

kazâhâ-i merkumenin Canik ve Amasya sancakları misüllü hazeriye ve seferiyesi öteden

berü vâsi tarafına verülegelen mu’ayenât-ı sairesi kemâ fi’s-sâbık Sivas valileri tarafına

verilmek şartıyla müceddeden malikâne olarak tanzimi ve ‘avârız bedel-i nüzûlü

120

mükâbili senevî tersâne-i ‘amîreme verilecek beş yüz kantar telin iki yüz elli kantar

telden dâhî ber-vech-i ocakluk tersâne-i ‘amîreme tesyîr olunmak ve senevî cânib-i

mîrîyenin iki bin guruş mâl ve irâd-ı cedîd-i hümâyunum hazinesine beş bin guruş fâiz

verilmek ve mü’accelesini dahi beş bin guruş zam onyedi bin beş yüz guruş ilave

olunmak iki yüz on beş senesine muharremi gurresinden itibaren mukayyed olan ‘avârız

ve bedel-i nüzûl-i malları eyâlet-i merkume ‘avârızı malından ifrâz olunmak iktizâ

eylediği hâlâ irâd-ı cedîd-i hümâyunum hazinesi defterdârı iftihârü’l-emâcid ve’l-ekârim

el-Hac İbrahim Reşid i’lâm itmekle vech-i muharrer üzere Sivas eyâletinde vaki‘ kaza-i

erbe’a ta’bir olunan Eyrek ve Karayaka ve Sonisa ve Taşabâd kazalarının hisse-i

hazeriye ve seferiyeleri öteden berü verilegelen mu’ayenât-ı sairesi Canik ve Amasya

sancakları misüllü kemâ fi’s-sâbık Sivas valileri tarafına edâ olunmak ve mukayyed

olan ‘avârız ve nüzûl bedelleri mâli mükâbili senevî tersâne-i ‘amirem tarafına ber-

vech-i ocakluk yedi yüz elli kantar tel dâhi teslim olunmak ve senevî cânib-i mîrîye iki

bin guruş mâl ve irâd-ı cedîd-i hümâyunum hazinesine beş bin guruş fâiz verilmek üzere

on yedi bin beş yüz guruş mu’acceli ile müşâru’n-ileyhin oğlu es-Seyyid Tayyâr Beğ ve

damadı Hasan Beğ dâme mecdühümânın ‘ahdelerine kayd ve bin iki yüz on beş senesi

muharremi gurrresinden itibaren mukayyed olan ‘avârız ve bedel-i nüzûl malları eyâlet-

i mezbure malından ifrâz olunmak üzere zikr olunan on yedi bin beş yüz guruş

mu’acceli ile resm-i dellâliyesi hazine-i ‘amireme teslim olunduğunu müş’ir-i suret

ruznamce-i hümâyunum verilmeğin sâdır olan hatt-ı hümâyunum mucibince ber-vech-i

malikâne ‘ahdelerine kayd ü şartıyla berât- alişânım verilmek bâbında bâ-telhis fermân-ı

‘alişânım sâdır olmağın hakkında mezîd-i ‘inâyet-i padişâhânem zuhûra getürüb bin iki

yüz on beş senesi şa’bân- ı şerifin yirmi ikinci günü bu berât-ı hümâyunu verdim ve

buyurdum ki ,mûmîileyhümâdan işbu râfi’u-tevki’u- refi’u’ş-şân hâkânî iftihâru’l-

emâcid ve’l-ekârim es-Seyyid Mahmud Tayyâr Beğ dâme mecdühü zikr olunan

kazaların hâsılât-ı kendir mukâta’asının nısf hissesini bin iki yüz on beş senesi

muharremi gurresinden verdim ki, sekiz bin yedi yüz elli guruş mu’accele mukâbili

hayatda oldukca te’biden ber-vech-i malikâne zabt ve vâki’ olan rusûmâtın kanûn-i

kadîm ve evveli geldiği üzere ahz ve kabz ve senevî mâlî olan meblâğ-ı mezkuru beher

sene hazine-i ‘amireme ve beş bin guruş fâizi irâd- cedîd-i hümâyunum hazinesine ve

kazâhâ-i mezkur ahâlilerinin senevi bin yetmiş bir buçuk guruş on akçe ‘avârız ve

bedel-i nüzûlleri mukâbili yedi yüz elli kantar teli ber-vech-i ocakluk tersâne-i

‘amiremde mahzen-i seribe teslim ve kalemiyesin verüb ve senevîsi aharında hesâbın

121

görüb sûret-i muhâsebesin aldukca zabt ve rabt ve rusûmâtın ahz ve kabzına taraf-ı

ahardan ferd te’addî ve ta’riz eylemeyeler, Şöyle bileler ‘alâmet-i şerife itimât kılalar.

96

(S.52) Müteveffâ Seyyid Ahmed Paşa’nın boyahâne ve konak ve hamâm vakf

olunduğu hasebiyle yine vakf içün terk olunduğu emr-i şerif suretidür.

Kıdvetu’l- kuzât ve’l-hükkâm , mea’dinu’l-fezâil ve’l-kelâm Mevlanâ Sivas

kadısı zîde kadruhü ve kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân hassa-i şilahşörlerimden husus-i

atiü’z-zikre me’muriyet ile ol-tarafda olan Mîr Halil ve Sivas mütesellimi zîde

mecdühümâ tevki’-i ref‘-i hümâyunvâsıl olucak malum ola ki, sen ki, silahşör

mûmîileyhsen, bu def’a dersaadetime vârid olan tahrirâtın hulâsasında Erzurum valisi

sâbık müteveffâ Seyyid Ahmed Paşa’nın muhallefâtının cânib-i mîriden zabtı bâbında

sâdır olan emr-i şerifim mahalline lede’l-vüsûl müteveffâ-yı müşâru’n-ileyhin

muhallefâtını nâtık-ı vârid olan defterde muharrer senevî dokuz yüz guruş irâdı hâsıl

olur boyahâneyi müteveffâ-yı müşâru’n-ileyhin ecdâdının binâ eylediği cevâmi’i-şerifde

kıra’at olunan mevlûd-i şerife vakf edüb ğalesi evâlidı ve evâliden meşrût eylediği ve

derûn-i kasabada vaki‘ bir bab konak ve bir bab hamamı kezâlik vakf edüb hâsıl olan

galesinden eğer fazla kalur ise nısfı hamsı müşâru’n-ileyhe ‘aid olacağı defter-i

mezkurda şerh verilmiş olmağla emlâk-i mezkurenin vakf-ı şerif-i mezkure terki

hususuna irâde-i ‘aliyem ta’alluk etmekle mucibince ‘amel ve hareket fermânım

olmağın bâ-takrîr işbu, emr-i ‘alişânım ısdâr ve ile irsal olunmuşdur. İmdi

vüsûlünde emlâk-ı mezkure taraf-i vakfa terk olunmuş olduğu ma’lumun oldukda ana

göre ‘amel ve hareket ve hilâfından hazer ve mücânebet eyleyesiz. Şöyle bilesiz,

alamet-i şerife itimat kılasız. Tahriren fi’l-yevmü’sâni aşer şehr şevvâl lisene erba’a

aşe ve mieteyn ve elf.

Kadd-ı vasl-ı ileynâ : 1 Zilkâde 1214 (27 Mart 1800)

97

Müteveffâ Seyyid Ahmed Paşa’nın oğlu Alaaddin Paşa ve ‘iyâlleri ve

kerîmelerinin eşyaları in’amı emridir.

Kıdvetü’l- kuzât ve’l-hükkâm , mea’dinü’l-fezâil ve’l-kelâm Mevlanâ Sivas

kadısı zîde fazlühü ve kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân hassa silahşörlerimden husus-i

atîu’z-zikri me’muriyetiyle Medine-i Sivas’da olan Mîr Halil ve Sivas mütesellimi

zîde mecdühümâ ve mefâhirü’l-emâsil ve’l-akrân ve vücûh-i belde zîde kâdrühü,

122

tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak malum ola ki,sen ki, silahşör mûmîileyhsen,

Erzurum valisi sâbık müteveffâ Seyyid Ahmed Paşa’nın Medine-i mezkurede olan

muhallefâtının cânib-i mîriden zabtı bâbında sâdır olan emr- işerifimle mahalline lede’l-

vüsûl müteveffâ müşâru’n-ileyhin Sivas’da olan konağı derûnunda ‘iyâl ve kerîme ve

oğlu Alaaddin Paşa’nın mâl-i ıtlâk olur ise ve eşyaları ma’rifet-i şer’le mu’ayene ve

defter-i muhallefât zeyl olunub takdîm-i şayân bir nesneleri olmayub şâyeste-i

merhamet sezâdâr-ı ‘âtıfet olduklarına tahrîr ve inhâ ve ol-babda Sivas mütesellimi

Zaralı-zâde Lüfullah Beğ zîde mecdühunun bir kıt’a ‘arz-u hâliyle Sivas ahâlisinin

mahzarlarını irsâl eylemişsin eşya-i mezkurun terki hususuna irâde-i ‘aliyem ta’alluk

etmekle eşya-i mezkuru tamâmen red ve teslim eylemek fermânım olmağın bâ-takrîr

emr-i şerifim ısdâr ve ile irsâl olunmuşdur. İmdi vüsûlünde eşya-i mezkur

beytü’l-mâl olup ve mûmîileyhe şâyeste-i merhamet oldukları ecilden eşya-i mezkur

kendilere ihsân-ı hümâyunum olmağla fermûde-i şahânem üzere eşya-i mezkureyi

ma’rifet-i şer’le ihsâna tamâmen red ve teslim ve mahalline kayd içün yedlerine sened

ahz ve der’aliyeme ‘avdet eyleyesen Şöyle bilesen ‘alamet-i şerife itimat kılasan.

Tahriren fi’l-yevmü’sâbi aşer min şehr şevvâl-i mükerrem lisene erba’a aşer ve

mieteyn ve elf.

Kadd-ı vasl-ı ileynâ : 1 Zilkâde 1214 (27 Mart 1800)

98

Müşâru’n-ileyhin muhallefâtının mahal-i münasibine vaz’ıçün sâdır olan emr-i

‘alişândır.

Kıdvetü’l- kuzât ve’l-hükkâm , mea’dinü’l-fezâil ve’l-kelâm Mevlanâ Sivas

kadısı zîde fazlühü ve kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân hassam silahşörlerimden husus-i

atîu’z-zikre Mîr Halil zîde kadrühu me’muriyetle Sivas’da olan Mîr Halil ve Sivas

mütesellimi zîde mecdühümâ ve mefâhiru’l-emâsil ve’l-akrân, vücûh-i belde ve iş

erleri zîde kâdirhüm, tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak malum ola ki,sen ki, silahşör

mûmîileyhsen, bu def’a Dersaadetime vârid olan tahrirâtın mefhumunda Erzurum valisi

sâbık müteveffâ Seyyid Ahmed Paşa’nın kâffe-i muhallefâtının cânib-i mîriden zabtı

bâbında sâdır olan emr-i şerifimle Medine-i Sivas’da lede’l-vürûd ve müteveffâ-yı

müşâru’n-ileyhin konağı derûnunda mevcud üç aded odada mevzu’-i emvâil ve eşyası

cânib-i mîriçün zabt ve tahrîr ve sebt-i defter ettürdüb hâriç ez-defter kimesne

zimmetinde bir destesi olmadığın tahrîr ve inhâ ve ol-babda Sivas kadısı bir kıt’a

123

memhûr ve i’lâmıyla muhallefât-ı defterini irsâl itmişsen defter-i mezkure imrâr-ı nazar

olundukda müşâru’n-ileyhin kurb-i Sivas’da vak’i malikâne ‘ahdesinde olan

karyelerinin bin iki yüz on üç senesi hâsılâtından gayr-ı ez otuz dört kile Sivas olarak

yüz on altı kile yirmi sekiz rubu’ hınta ile seksen dört buçuk kile bir rubu’ şa’ir

konağında der-anbar olup kurâ-i mezburenin rûsumâtından müşâru’n-ileyhin yiğeni Mîr

Süleyman yediyle sekiz yüz yirmi dört guruş on dört para tahsîl olunmuş îrâdı ve

konağ-ı mezbur-i muhitde müşâru’n-ileyhin ‘iyâlî ‘Azelşah Hanımın mihriyle memhûr

olarak üç oda derûnunda olan eşyası cüzebât-ı mekûlesi olduğundan gayrı müşâru’n-

ileyhin Erzurum’da yanında olan muhallefâtının henüz defteri vürûd etmediğinden

muhallefâtı divânına vefâ edeceği ve etmeyeceği ma’lum olmadığına binâen defter-i

mezkur baş muhasebede hıfz olunub Erzurum’da olan muhallefâtının defteri vürûduna

değin eşya-yı mezkure zımnında hıfz olunmasına irâde-i ‘aliyem ta’alluk etmekle imdi

yed ve hıfzında olan muhallefât-ı merkumeyi ma’rifet-i şer’ ve vücûh-i belde

ma’rifetiyle mahal-i minasibine vaz’ ve hıfz ettürdüb mahalline kayd içün sened-i şer’i

ahz ve Dersaadetime ‘avdet etmek fermânım olmağın işbu emr-i ‘alişânım irsâl

olunmuşdur. Vüsûlünde gerekdir ki, muhallefât-ı merkume şimdilik mahal-i münasibine

vaz’ ve ba’de bu vechle emrim sâdır olur ise ana göre ‘amel ve hareket eyleyüb bu

babda vech-i meşrûh üzere şeref-yafte-i sudur olan işbu emr-i ‘alîşânımın mazmun-i

münîfi berle ‘amil olasız. Şöyle bilesiz alamet-i şerife îtimat kılasız. Tahriren fi’l-

yevmü’sâbiu’ aşer, şehr şevvâl, sene erba’a aşe ve mieteyn ve elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileynâ : 1 Zilkâde 1214 (27 Mart 1800)

99

(S.53)Sivas kal‘asından kurşun nakline.

Kıdvetü’l- kuzât ve’l-hükkâm , mea’dinü’l-fazl ve’l-kelâm Mevlanâ Sivas

kadısı zîde fazlühü ve kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân Sivas mütesellimi zîde mecdühü ve

kıdvetü’s-sikâti’l-müstahfifîn Sivas kal‘ası dizdârı zîde hıfzühü, tevki’i-refi’i-

hümâyun vasıl olucak malum ola ki, Çıldır eyâletinde vaki‘ İhsanheve Argos ve Harnos

ve Ahaklin kal‘alarınde mevcud bulunmak üzere mikdâr-ı kifâye barut ve kurşun irsâl

124

Çıldır valisi vezirim Sâbit Mehmed Paşa edâmallahü iclâlehü Deraliyeme tahrîr ve inhâ

etmekten nâşi, tertib olunduğu üzere yüz yirmi iki kantar kurşun Sivas kal‘ası

cebehânesi mevcudundan ifrâz ve irsâline irâde-i ‘aliyem ta’alluk etmekle sen ki,

mütesellim mûmîileyhsen ol-mikdar kurşunu cebehâne-i mezbureden ifrâz ve nakline

dâhi iktizâ eden hayvânâtı tarafından tedârik ve mühimmât-ı mezkurei tahmîl ve kal‘a-i

merkumeye irsâle bezl-i muderet eylemek fermânım olmağın işbu emr-i celilü’l-kadrim

irsâl olunmuşdur. Buyurdum ki, hükm-i şerifimle amel ve hareket eyleyesiz. Şöyle

bilesiz alamet-i şerife îtimat kalasız. Tahriren fi’l-yevmü’s-sâbi’u aşer, şehr Receb sene

erbe’a aşer ve mieteyn ve elf.

Kaim-makâm mektubu mucibince sâdır olmuşdur.

Be-makam Kostantıniyye el-mahrusa

100

Kazâbâdlının ‘ilâmı

Ma’rûz-i da’i devletleridir ki,

Kazabâd kazası kurâlarında sâkin bi’l-cümle ahâli fukâra kulları meclis-i şer’a

gelüb nizâm-ı mâl ederler ki, kazamızda a’yân olan İlbâşı-zâde Ahmed Ağa kullarının

zülm ve te’addi ve cevir-i cefâsına bir türlü tahammül edemediğimiz ecilden bir yere

gelüb bu zülm a’yân-ı merkuma ifâde edelim def’ eylesün deyü müşâvere içün cem’

olduğumuzda bazı kimesneler dahi beytimize nizâm ve râbıt vermek üzere ve yeni yevm

cum’a namazında iken ‘ale’l-ğafle külliyetlü asker ile cem’ olduğumuz Bazar kasabasını

basub muharebeye tasdî eylediğinde bizler dahi ‘arzımız üzere yine geldiği ecilden

mudâfa’a ve üç gün ‘ale’d-devâm muhârebe ve ol esnada beş on adam maktûlen vefât

edüb ve Erkilet karyesinde ev yakup ve esnâ-yı muharebede beş altûn hatunlar vaz’-ı

hamal edüb bir türlü müda’afaya takatimiz kalmadığı ecilden gice ile ‘ale’l-‘umûm

Tokad’a firâr ve ‘iyâl ve evlad ve emvâlimizi külliyen terk itmiş iken yine bu ki

kana’at etmeyüb iki bin mikdarı asker ile Tokad kenarında vak’i Gûspend kapusu nâm

mahale gelüb mahal-i merkumede iki saat mikdarı etrafı muhâsara eylediği ecilden

Tokad’da sâkin olan efendiler çarşuî külliyen kabadub merkumun yanına varub def’ine

saî eylediklerinde efendi mûmîileyhaya nâ-hem-vâre cevâba tasdî eylediği gibi anlar

dahi muhârebe ile def’ edüb bu müsüllü hilâf-ı rızâ-yı bârî harekâta cesâreti nümâyân

olmağla Allah ve Resule ‘inâyetlü Efendimiz bizler mahzar eyledik, sen dahi ‘ilâm

edivür deyü el-hac ve iltimasları olaki vâki’u’l-hâl. Fi 9 Zilkâde 1214 (4 Nisan 1800)

125

Ed-da’iyü’d-devletlim Mustafa es-Sâib bi-Kaza-i Kazâbâd

101

Devletlü, ‘inâyetlü veliyyü’n-ni’âm Efendim Sultanım Hazretleri sağ olsun.

Kazâbâd kazasında Bazar ve Erkilet ve Dereköy ve Beyobası ve Menteşe ve Çiftlik ve

Tatar ve Yayındur ve Nal’acık ve İlgacı ve Râyes ve Kilidkân ve Ahur ve Kât ve Gürcü

ve Yeribler ve Yeniköy ve Kürtler ve Cehâ ve Zanya ve Taşlıöyük ve Tavukcu ve

Munmak ve Keşlik ve Ermos ve Endîz-i Müslim ve zımmî ve Kâkha ve Varazlar ve

Taşlı çiftlik ve Çerci ve Giceci baba ve Bozan alayı ve Halil alayı ve Ovacık nâm

kurâlar ahâlilerinin bi’l-cem’ahüm ‘ale’t-tarîkü’l-mahzar ‘arzuhalleridir ki, a’yân-ı

kazâmız olan İlbaşı-zâde Ahmed Ağa’nın dest-i cevarında bu ana kadar çekmediğimiz

cevr-i cefâ ve zülm te’addisi çiftlik ve konak tertibiyle taş ve ağaç çeküb ve vakt-ı

zamanıyla kendi çekdiğimiz dest-i rest edemeyüb kendü tarlasını ve fuzuli zabt eylediği

emlaklarımiz zira’i ve hasad vaktinde biçüb ve dövüb ve emmâ hakkı çit görmediğimiz

ve işitmediğimiz kaftân baha peydâh ve her bir karye birer adam bırakub kendi

başlarına cerâyim ahz ve gözü kesdiği nisâîyn-i dâmin ve ehl-i ‘arzları ifk-i ifzâ ile

fuzûli ‘arzına teslît ve hamamdan nisâ taifesin cebren çıkarub bildikleri gibi alub ve

satub ve bu misüllü hareket nedir denilerek her yerlerine bühtân olarak mâde peydâh ile

tahrîm ve saireyi nihâye te’addilerine tâkatimiz tâk olup cümle bir mahale gelüb ber-

müşâvere bu zülm-i te’addileri Ahmed Ağaya ifâde edelim, bu zülmleri üzerimizden

def’ eylesün deyü cem’ olduğumuzda bazı kimesneler beytimize nizâm ve râbıt(S.54)

vermek üzere iken cum’a günü bi’l-cem’ahüm Bazar karyesinde cum’a namazında iken

‘ale’l-ğafle külliyetlü asker ile bizleri basub ‘arzımız üzerine geldiği ecilden bizler

dahi karşu durub iki gün iki gece bizim ile muhârebe edüb birkaç adamımız hâlik

oldukda sıvışub Tokad’a dâhil olduk ba’de haze Ahmed Ağa iki bin kadar süvâri ve

piyâde ile Tokad’a hücum ve konak olduğumuz misâfirhâneleri basub ve gârât

eylediğinde Tokad ahâlileri çarşulari kapayub ‘umûmen Ahmed Ağa’nın üzerine çıkub

muharebe-i ‘azâm oldukda vücûh-i belde def’ine saî ile cevab verüb geri kendilükde

yine kazaya dühülünde Bazar ve Erkilet ve Munmak nâm karyelerin üzerine evlerin

ihrâk ve malların ‘ârât eyleyüb bu misüllü hilâf-ı şer’i hareketleri ma’lum-u devletleri

buyuruldukda üzerimizde cevr ve zülmünü def’ buyurulmaları bâbında ‘arzuhâle cesâret

kalındı, merâhim-i ‘aliyelerinden mercudur ki, Allah ve resule gaddâr zâlimi üzerimizde

ref‘ ve bundan böyle vechen minel’l-vücûh matlub-i merkubumuz değildir isdemiyez.

126

Bu misüllü cevr-i zülme Efendimiz rızâ-yı şerifleri olmadığı ve fakruu di’anallah olup

hıfz ve himaye buyuracağınız ‘ilme’l-yakîn ma’lumumuz olmağla ba’de’l-yevm bizlere

dest-i rest eylememesi bâbında lütf-i kerem devletlü Efendimizindir.

Bende

Garib Osman

Karye-i Yeni

Bende

Himmet

Karye-i Yeniköy

Bende

Çatak oğlu Osman

Karye-i Dere

Bende

Karhaverân oğlu

Karye-i Çiflik

Bende

Muharrem oğlu

Karye-i Bazar

Bende

Deliloz oğlu

Karye-i Beyobası

Bende

Çevlik oğlu Ali

Karye-i Erkilet

Bende

Mölük oğlu Emin

Karye-i Yeniköy

Bende

Cebûr oğlu

Karye-i bazar

Bende

Abdurrahman Hasib

Karye-i Bazar

Bende

Mehlü oğlu Ahmed

Karye-i Sünlün

Bende

Mîr oğlu

Karye-i Hali alayı

Bende

Seyyid Süleyman

Karye-i Endiz

Bende

Yıldırım oğlu Ali

Karye-i Tavukçu

Bende

Hacı Bârem

Karye-i Kât

Bende

Hüseyin

Karye-i Gürcü

Bende

Kara Ali oğlu Ömer

Karye-i Gürcü

Bende

Hacı Hasan

Karye-i Yerb-i ‘atik

Bende

Abdurrahman

Karye-i Yerb-i ‘atîk

Bende

Hatib oğlu Ali

Karye-i Zanya

Bende

Kasım Efendi

Şayh Gececi Baba

Bende

Kahveci oğlu Mahmed

Karye-i Taşlı köy

Bende

Mehmed

Karye-i Kâkı

Bende

Küçük Hasan oğlu

Hüseyin

Karye-i Menteşe

102

127

Temürcilerardından makdisi Ohannis veledi Agob meclis-i şer’ide Bâbed ve

Dirbâb veledân-ı Evakim müvâcehelerinde mahalle-i merkumede vaki‘ etraf- erbe’ası

Delice Halil Mehmed ve Kasârcı Ohan’ın ve kendi mülküm ve tarîk-i ‘âm ile mahdûd

bir bâb kış evi ve bir fevkâni oda ve tahtı kilâr ve nısf-ı bağçe ve bir havluyu müştemil

mülkümü mesfurâna altıyüz elli guruşa bey’ ve teslim ve temlîk eylediğimde anlar dahi

ber-minvâl-i muharrer iştira ve kabz-ı kabullerinden sonra semenini dahi tamamen ahz

ve kabz eyledim menzil-i mezkur mesfurân Bâbed ve Dirbâb zimmîlerin mülk-i

müşterâları olmuşdur. Fi 19 Cemâziyelahir 1215 (7 Kasım 1800)

Şühûdü’l-hâl :

Kasâbâr Şeyhi Ömer Efendi, Ve Karındaşı Mustafa Ağa, Altun oğlu Melâ

Osman, Seyyid Ali Efendi, Keşiş oğlu makdisi Ahron, Derzi Agob, Temürci makdisi

Agob, Makdisi Bâbil, Dülger Ahron

103

(S.55)Battâl Paşa-zâde Tayyar Beğden.

Sa’adetlü, Necâbetlü, Hamiyetlü, dâver-i azâm mîr-i celilü’l-kadr hazretlerinin

Hemdâr-ı karîn tevzi‘ât-ı ileyh ve rehin-niâm vekâyât-ı nâ-mütenâhi olmaları ol

payesiyle nümâyende muhibbâ budur ki, adamımız ve adamınız vesâyetiyle

müte’akiben vürûd eden kâimelerimiz eyâletlere münderic Canik sancağının imdâd-ı

seferiyesi ve kaza-i erbe’anın yirmi sekiz bin kırk bir guruş bedel-i şütür ve ganem ve

zehâyir bedeliyesi hususları kayd ve iş’âr olunmuş Canik sancağından matlub olunan

imdâd-ı seferiye mâli kapu kethüdâsı Etâfetlü Seyyid Muhammed Efendi hazretleri

tarafına irsâl olunmak üzere iken Canik sancağından bâ-emr-i ‘alî matlub buyurulan

yedi yüz elli nefer kalyoncu neferâtı ve gayr-ı ez-ocakluk birkaç bin kantar tel mesârifi

Canik sancağına tarh ve tevzi’i olunub işbu mâl-i mezkurenin tahsilinden sonra imdâd-ı

seferiye mebâliği dahi ber takrîb tahsil olunur deyü te’hir olunmuş idi. Mâl-i mezkure

henüz tahsil olunmamış iken Canik ve Karahisar ve kaza-i Erba’a havâlilerinden üç bin

piyade matlub devlet-i ‘aliye buyurulmağın işbu neferât içün dahi yekunu bin sekiz

yüz guruş levâhâ-i merkumûn tevzi’i ve taksim olunub tahsiline mübâşeret olunmakda

iken müte’akiben neferât-ı mezkureden maada on bin piyade nefer Mısır cânibine

bahren irsâl olunmak bâbında muhiblerine hitâben emr-i celilü’ş-şân mübâşiri

züemâdan Hasan Ağa vesâyetiyle sarf-ı vürûd ettiği ve el-yevm affı ve yahud ihracı

hususlarında keşmekeş iztırâb ve istid’amı olduğum ma’lum-i necibâneleri oldukda “la

128

yükellifullahü nefsen illa vüs’ahe” işbu on bin nefer gâilesi Canik ve kaza-i erba’a ve

Karahisar-ı şarkî sancakları ahâli-i fukârası üzerinde durur iken imdâd-ı seferiye ve

bedeliyye diyerek cenâbınıza vekil hiç bir tarafa hisse-i vahide vermeyeceğim ve bu

suretler ile emânetallahi te’âla fukarâ ve züefâya vesile-i zülm ve ğader olmayacağım

ma’lum-i necibâneleri oldukda eğerce asâkir-i mezkure ‘affı buyuruluyor ise bi-mennihi

te’ala bundan böyle dört beş mâada kadar ancak, salyane ederem mebâliğ-i mezkureler

ol-vakt tamamen ve kamilen edâ olunur. Ve enne asâkir-i merkume ‘afv buyurulmayub

ihrâç olunmak lazım gelur ise mebâliğ-i mezkurelerden hisse-i vâhide verilmeyeceği

ma’lum-i necibâneleri olmak hâmil ve hâssetsen suâl-i hatr saadet-mezâhirleri mühtevi-

yi kâime-i vefâ-i dâimemiz tahrîr ve …seferinin ‘avdetiyle tesyîr sevb-i necâbet-i

mesirleri kılındı. İnşâllahü te’ala liva-yı esâd elverür ber-nehcü’l-meşruh ma’lum-i

necibâneleri buyuruldukda Abdulhan ta’bir olunan zâtın suret-i ahar ile def’aten

himmetleri ağamıza iğlâmı hayr-ı hâhanemizdir. Fi 14 Zilhicce 1214 (9 Mayıs 1800)

Es-Seyyid Mahmud Tayyâr

104

Köse Paşa kâimesi

‘İzzetlü, sa’adetlü, ma’rifetlü, meveddetlü oğlum e‘azzim mîr-i muhterem

hazretleri.

Hem-vâre müstedâm ‘iz ve ‘akibet ve mazher-i tevfikât. rabbü’l-‘azn olmaları

di’vânıyla sual-i hâtır-ı ‘atırları ba’de’l-edâ nemude muhallesâtımızdır ki ,eyâlet-i

Sivas’dan bâ-fermân-ı ‘alî matlub buyurulan dakîk ve şa’îrden Divriği sancağında vaki‘

kazalar sehmine isabet eden dakîk ve şa’îrin sicil-i mahfuzda mukayyed tevzi’-i kadîm

üzere takrîr-i kazanın iktizâ eden sehimlerinin pusulaları mukaddemâ savb-i

meveddetlerine irsâl olunmuş idi, yalnız Divriği kazası sehmine isabet eden iki yüz

yetmiş dokuz kile dakîkin dörder guruşdan, ve altı yüz doksan yedi kile şa’irin doksan

paradan ber-mantuk emr-i alî iktiza eden iki bin altı yüz seksen dört guruş

bedeliyelerinden sekiz yüz seksen dört guruşu nakden irsâl ve bâki bin sekiz yüz

guruşunu ol-tarafda Ulaş ahâlileri zimmetlerinde olan şa’ir bahasını aldığımızdan ve

Uzun Ali zimmetinde olan bahasın matlubâtımızdan havale olunub Memiş Paşa-zâde

adamımız Ömer Beğ tarafınıza irsâl olmağla gerek Ulaş ahâlilerinden ve gerek Uzun

Alinin vekilinden bin sekiz yüz guruşu tahsil ve bedeliye-i merkuma mahsuben ahz ve

kabz ve kaza-i merkumun bedeliye-i merkumeden iktiza eden ol-mikdar hisselerinin

129

edâsını müş’ir halâsları adamımız mîr-i mûmâileyh ile irsâl ve matlubâtlarımızın tahsil

olunması hususunda kâime-i hudud tahrîrine bâdi olmuşdur. İnşallahü te’ala liva-i

es’adü’l-vüsûl irsâl olunan meblağ-ı merkumdan ma’ada bâki bin sekiz yüz guruşu ol-

tarafda tahsili havale olunan gerek Ulaş ahâlilerinden ve gerek Uzun Ali vekilinden

tahsil ve ahz ve kabz ve halâsını irsâle ihtimam ve gayret ve tarafımıza köse-i hâtırdan

‘adem-i ihrâcları me’mûl-i hâlisânımdır. Fi : 15 Zilkâde 1214 (10 Nisan 800)

Be-makam Mustafa Vali-i Divriği

105

(S.56) Zehâir bedeliyesinin isti’câli emridir.

İftihârü’l-emâcid ve’l-ekârim,câmiü’l-mehâmmid ve’l-mekârim, el-muhtass bi-

‘inâyeti’l-meliki’d-daîm dergâh-ı mu’allâm kapucu başlarından hâlâ Bozok sancağı

mutasarrıfı Cabbâr-zâde Mîr Süleyman dâme mecduhu ve kıdvetü’l- küzât ve’l-hükkâm

me’âdinü’l-fezâil ve’l-kelâm Mevlâna Sivas kadısı zîde fazluhü ve kıdvetü’l-emâcid

ve’l-a’yân Sivas mütesellimi zîde mecduhu ve mefâhiru’l-emâsil ve’l-akrân husus-

i atiu’z-zikre me’muriyet ile el-yevm ol-cânibde olan Sadr-ı a’zâm enderun baş çavuşu

Abdullatif ve vücûh-i ahâli ve iş erleri zîde kadirhüm, tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl

olucak ma’lum ola ki, bundan akdem ordu-yu hümâyunum lazımesi içün Sivas

eyâletinden tertib olunan dakîk ve şa’ir ve şütürân ve ağnâmın ‘aynen şâm-ı şerife nakli

müteasir ve fukâra-yı memlekete ğadr-i mucib olduğundan yirmi bin kile dakîkin beher

kilesi dörder guruşdan seksen bin guruş ve elli bin kile şa’irin beher kilesi doksan

paradan yüz on iki bin beş yüz guruş ve ve dörtyüz mehâri-şütürânın beheri yetmiş

beşer guruşdan otuz bin guruş ve bin re’s ağnâmın beheri dörder guruşdan dört bin

guruş ki, cem’an yekun yirmi altı bin beş yüz guruşun tahsili bâbında bundan akdem o

emr-i şerifim ısdâr ve sen ki, müşâşir-i merkumsan, ta’yin ve irsâl kalınalı temâm yedi

mâhe garîb olup bu ana kadar mebâliğ-i mezburu tamamen tahsil ve ordu-yu

hümâyunuma ‘avdet eylemek vâcibe-i zimmet me’muriyetinden iken ile’l-ana bir haber

ve eseri zuhûr etmediği senden me’mul olan sadakât ve hamiyete münâfi ber- hâlet

idüğü salifü’z-zikr iki yüz yirmi altı bin beş yüz guruşun yüz dört bin sekiz yüz kırk bir

guruşi ordu-yu hümâyunuma ağnâm getüren celilü’ş-şân havale olunub el-yevm ahâli-i

merkumenin yüz yirmi bir bin altı yüz elli dokuz guruş zimmet-i sahîhaları bâki

kalmağla imdi emr-i şerifim tarafına vâsıl olduğu anda meblağ-ı bâki-i mezburu Bozok

sancağı mutasarrıfı ve mütesellim mûmâileyhümâ ma’rifetleri ve ma’rifet-i şer’ ve

130

mübâşiretiğle birkaç gün zarfında ‘acilâne ve müsâri’ate tahsil ve hazineye yed ve

istishâb ve getürüb ordu-yu hümâyunum hazinesine teslime mübâderet eylemek

fermânım olmağın te’kid ve isti’câli havî işbu emr-i celilü’l-kadrim ısdâr ve enderun

ağalarında İsmail ile irsâl olunmuşdur. İmdi vüsûlünde meblağ-ı mezkurdan gayr-ı ez-

havale bâki kalan sâlifü’z-zikr yüz yirmi bir bin altı yüz elli dokuz guruşun bir ân

akdem tahsiliyle ordu-yu hümâyunuma ‘avdetin matlub-i kat’i-i mülükânem idüğü

ma’lumun oldukda meblağ-ı mezburu vüsûl-i emr-i şerifimle mûmîileyhümâ

ma’rifetleri ve ma’rifetin ve vücûh-i ahâli ma’rifetiyle ‘acilâne tahsil ve getürüb ordu-

yu hümâyunum hazinesine teslime mübâderet ve bundan sonra beyhûde meksden

tekâsülden tehâşi eyleyesen. Ve siz ki, Bozok sancağı mutasarrıfı ve Sivas mütesellimi

mûmîileyhümâsız, keyfiyet-i mantûk emr-i şerifimden ma’lumun oldukda meblağ-ı

bâki-i mezburu nihâyet bir iki gün zarfında tekmilen tahsil ve teslim berle mübâşir-i

merkum ordu-yu hümâyunuma ‘avdet ettürmeğe bezl-i tâb-i mukadderât eyleyesiz. Ve

sizde kadı ve vücûh-i memleket ve işerlerisiz, siz dahi, mazmûn-i emr-i ‘alişânımla

‘amel ve hareket ve hilâfından ittika ve mübâ’adet eylemeniz bâbında fermân-ı

‘alişânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki, hükm-i şerifimle vardıkda bu babda vech-i

meşruh üzere şeref-yafte-i sudur olan işbu emr-i ‘alişânım mazmun-i münîfi üzere

‘âmil olup hilâfından hazer ve mücânebet eyleyesiz. Şöyle bilesiz ‘alamet-i şerife îtimat

kılasız. Tahriren fi’l-yevmü’s-salis ‘işrıyn , Şa’bân sene erba’a aşer ve mieteyn ve elf.

Buyuruldu sahra-yı Ariş

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 29 Zilkâde 1214(24 Nisan 1800)

106

Bâ’is-i tastîr-i hurûf oldur ki,

Hâlâ Sivas valisi devletlü Receb Paşa Hazretlerinin ‘ahde-i müş’irânlarında

Zara ve Yarhisar ve mahsul-i Tuzlacık muka’atalarının mâl-i mîrilerini tahsil ve

Asitâne-i ‘aliyeye tesyîr olunmak bâbında fermân-ı ‘alî mübâşir ta’yin kalındığım

hasebiyle mukâta’-i mezburun sinîn-i güzeşte mâllarından gayr-ı ez-teslimat ve havâlât

beş bin iki yüz doksan guruşdan mukaddem ru’yet-i muhâsebesi icmâlinde muharrer üç

bin iki yüz kırk dokuz buçuk guruş müşâru’n-ileyhin misüllü silahşörân-ı hassamdan

sa’adetlü es-Seyyid Lütfullah Beğ yedinden cânib-i mîr içün ahz ve kabz olunduğu

131

müşir mûmîileyh yedine işbu memhûr edâ-i tezkiresi verildi. Fi : 13 Şevval 1214 (10

Mart 1800)

Be-makam silahşörân-ı hâssa bi-mevla hilafe es-Seyyid Ahmed Paşa

107

Hisse

102041,5 Yalnız yüz iki bin kırk bir buçuk guruşdur.

Bâ’is-i tahrîr-i hurûf oldur ki,

Eyâlet-i Sivas zehâir ve şütürân ve ağnâm bedeliyelerinden bâ-rûznamce-i

hümâyun tarafımıza havale buyurulan dört bin sekiz yüz kırk bir guruşdan hâlâ Sivas

mütesellimi Zaralı-zâde Necâbetlü Seyyid Lütfullah Beğ Efendi yedinden bâlâda terkîm

olunduğu vech üzere yüz iki bin kırk bir buçuk guruş tamamen tarafımıza teslim ve ahz

ve kabz ve rûznâmce-i hümâyun zühuru kabz olunmağla mîr mûmâileyh yedine işbu

halâs-ı tezkiresi verilmişdür. Vakt-ü hâcetde ibrâz-ı ‘amâde. Fi 1 Zilhicce 1214 (26

Nisan 1800)

Be-makâm el (…) Abdulhay-zâde

108

(S.57) Ece mahallesinden Keşiş oğlu Tardesin nezlinde Kirâhi Ternicen karyesi

sâkinlerinden Abdullah bin Mehmed sağ ayağında ve sol ayağında mecrûh olunmuş

olup sebeb-i cerâhatinden suâl olundukda tarihinden sekiz gün mukaddem akşam

döşeğime yatub ‘ale’s-sabah işbu mahal-i mezburlarımda mekâindellah birden bire inme

gibi emrâz zühûr eyledi kimesnenin sun’i yokdur deyü mecruhun tahrîri kayd şüd. Fi 3

Zilhicce 1214 (28 Nisan 1800)

109

Kıdvetü’l-sâdâtü’l-kirâm hâlâ kâim-makâmımız olan es-Seyyid

Şeyh Süleyman Efendi dâme-i şeref-siyâdet, gıbbe’t-tahiyyetu’l-vâfiye inhâ olunur

ki,Sivas ve Hân-ı cedîd ve Yıldızeli ve İlbeylü kazalarından olan sâdâtü’l-kirâm sizden

hoşnud oldukları tarafımıza inhâ olduğuna binâen hizmet-i mezkure-i celîl yine

132

tarafımızdan cenâbınıza işbu sene erbe’a aşrete ve mieteyn ve elf, zilk’ade-i şerifesi

gurresinden kemâken ibkâ olunmuşdur. Gerekdir ki, sâdâtü’l-kirâma tevkîr ve ikrâm

edüb hilâf-ı me’mul-i gulattan mücânebet edüb işbu emânet-i küberada kemâl-i ‘iffet ve

istikâmet edüb sâdâtü’l-kirâmın siyânet-i ‘arz-u hâllerinde sa’a-i mevfûr zımnında

şevketlü efendimize isticlâb-ı da’vât-ı hayriye edüb her emirde şer’-i şerife imtisâl ile

mahzâr-ı şefa’at-i hazret-i seyyidü’l-enâm ifzâlü’t-tahiyye ve’s-selam olasız.

El-fakîr Es-Seyyid Mehmed ata ez-hüseyni iltefet-i ‘ale’l-eşrâf

110

Tokad’dan Samsun’a nuhas nakliyesiçün.

Kıdvetu’l- kuzât ve’l-hükkâm , mea’dinu’l-fezâil ve’l-kelâm Mevlanâ Sivas

kadısı zîde fazlehü ve kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân Sivas mütesllimi zîde mecdühü

ve mefâhirü’l-emâsil ve’l-akrân ve vücûh-i ahâli ve iş erleri zîde kâdirhüm, tevki’i-

refi’i-hümâyun vasıl olucak malum ola ki, ricâl-i devlet-i ‘aliyemden hâlâ darbhâne-i

‘amirem nazırı Ahmed Şakir dâme mecdühünün takdîm eylediği takrîri mefhumunda

ser-hüdât hazine ve donanma-yı hümâyunum kalyonları ve levâzım-ı saire-i devlet-i

‘aliyem içün tobhâne-i ‘amirem kerhânesinde ve Hasköy tobhânesinde isâğalan müktezi

olan envâ’în toblara ve tersâne-i ‘amirem ve cebehâne-i ‘amirem dâir mühimmât-ı saire

ve iştirâ lüzûmu (bozuk) der-himmet olan mühimmât-ı sâire ve edevât-ı mîriyeye

nazaran bayağı külliyetlü nuhâs isticab-ı vücûbda idüğü bâhir olmağla Ergani ma’deni

hâsılatından şimdiye kadar Tokad’a nakle tabh ve tasfiye olunan nuhâsın bir dirhemi

geri bırakılmayarak mecmu’u bir saat evvel Samsun iskelesine nakl ve andan sefâyin ile

darbhâne-i ‘amireme teslim olunmak üzere emr-i şerifim ısdârını tahrîr ve inhâ etmekle

mucibince nuhâs-ı mezkurun Samsun’a tenzîl ettürülmek içün nuhâs emini Hâfız

Hasan’a hitâben başka emr-i şerifim tastîr olunmağla siz ki, kadı ve mütesellim ve

vücûh-i ahâlisiz, sâbıkı üzere icâb eden ücret-i mu’tâdeleri nuhâs emini mûmîileyh

tarafından ‘an-nakd eshâbına verilmek şartıyla biran akdem Sivas cânibinden mikdâr-ı

kifâye şütürân ve hayvânât-ı saire tedârik ve Tokad’a tesyîre ihtimam eylemeniz

fermânım olmağın işbu emr-i celilü’l-kadrim ısdâr ve ile irsâl olmuşdur.

İmdi vüsûlünde Tokad’da mevcud olan nuhâsın nakline kâfî şütürân ve hayvânât-ı

sairenin tedârik ve ihrâc ve Tokad’a tesyîrine cümleniz bi’l-infâk-ı saî ve gayret ve bu

babda ednâ-i mertebe kusur idenlerin icrâ-yı te’diblerinde dakikâ-i fevt olunmayacağını

güş hoşlarına ittika ve tenfîz emr-i şerifime mezîd-i dikkat eylemeniz bâbında fermân-ı

133

alîşânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki, hükm-i şerifimle vardıkda bu babda vech-i

meşruh üzere sudur olan emr-i şerîf-i celilü’ş-şânımın mazmun-i münîfi üzere ‘amil

olasız. Şöyle bilesiz ‘alamet-i şerife îtimat kılasız. Tahrir fi’l-yevmü’s-sani ‘aşer , şehr

Zilk’ade-i şerif, lisene erba’a aşer ve mieteyn ve elf.

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 8 Zilhicce 1214(3 Mayıs 1800)

111

(S.58) Derzi Çolak Dâvit’in oğullarının Temürci Banik’den iştirâ eylediği

menzil hücceti.

Medine-i Sivas mahallâtından Akdeğirmen mahallesi mütemekkinlerinden Asin

ve Simon veledân Musis bi’l-‘isâle ve emmüleri Banik veledi Esdir bi’l-‘isâle ve Serbon

ve Zarmân ve Hatunmâr Yetim Musis taraflarından imâm-ı hâfız Abdurrahman ve oğlu

Mahmud şehâdetleriyle sâbitü’l- vekâle mesfûr Banik meclis-i şer’ide Derzi Musis ve

karındaşı Markos veledân Dâvit müvâcehelerinde bi’l-isâle ve bi’l-vekâle ikrâr-ı tâm ve

takrîr-i kelâm edüb (Devam etmemiştir.)

112

Sivas tarafından ordu-yu hümâyuna telhîs tatarları vürûd etmek üzere sâdır olan

emr-i şerifdir.

İftihâru’l-emâcid ve’l-ekârim, el-muhtass bi-mezîd-i ‘inâyeti’l-meliki’d-daîm

dergâh-ı mu’allâm kapucu başlarından ber-vech-i mâlikâne Bozok sancağı mutasarrıfı

Cabbâr-zâde Süleyman Beğ dâme mecduhu ve mefâhirü’l- küzât ve’l-hükkâm

me’âdinu’l-fezâil ve’l-kelâm zikr-i atî kazâ ve kasaba ve nevâhinin kuzât ve nevâbı zîde

fazluhüm ve mefâhirü’l-emâcid ve’l-a’yân Sivas ve Amasya mütesellimleri, Bolu

voyvodası zîde kadirhüm, tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak ma’lum ola ki, ordu-yu

hümâyunumdan Der’aliyeme ve der’aliyemden ordu-yu hümâyunuma tahrîrât-ı

mühime-i müsta’cile ile amed-şüd iden telhîs tatarları doğru yoldan ‘azimet edemeyüb

Tarsus iskelesinde sefîne ile ‘azimet eylediklerinden muhâlefet-i hava esbabıyla bazen

on beş yirmi gün geriye kalmalarıyla ol-mekûle telhîs tatarlarının iyâb ve zehâbları ve

tahrîrât-ı mühimme-i müsta’cilenin bu vechle te’hire kalması ber-vechle câiz olmayub

‘icâline ve müsâre’ata gidüb gelmeleri elhem-i lâzımü’l-ihtimamdan olup taifin tebdili

ve birbirine ba’de mesâfesi olan kazaların yenilerine ancak, telhîs tatarlarına mahsusi

olarak menziller tedârikiyle ser-seri’ ile amed-şüd ettirilmeleri vâcibât-ı umurdan

134

olmalarına binâen ba’de ezîn dersa’adetimden ordu-yu hümâyunuma irsâl olunan telhîs

tatarları tarîk-i câdenden Karaman iskelesine ve andan Niğde’ye ve andan Develü

Karahisarına ve andan Kayseri’ye ve andan Boğazlıyanlü’ya ve andan (…) den Akce

kasabasına ve andan Gürün ve andan Elbistan ve andan Maraş ve andan Ayıntab ve

andan Haleb ve andan ordu-yu hümâyunuma ‘azimet ve ordu-yu hümâyunumdan rikâb-

ı kamyâbıma gönderilenler dahi bu vechle tarîk-i mezkurdan amed-şüd eylemeleri

hususuna irâde-i ‘aliyem ta’alluk etmekle evvel babda tenbiye ve te’kid-i şâmil sudûr

iden emr-i şerifim sen ki, Cabbar-zâde mîr mûmîileyhsen, tarafına vüsûlünden bahisle

tarîk-i mezkur doğru olmayub gayet muharref ve sapa olup ekseri mahalleri birbirine on

beşer ve on sekizer saat ba’dı olmak takribiyle i’tâ olunan bârkirler tâbur olamayub

ekseri telef olacağı bedihî ve âşakâr olacağı ve Bolu ve Amasya ve Sivas câdesinde

şitâda Malatya üzerinden ve mevsim-i seyf’de Elbistân üzerinden ‘azimet eyledikleri

halde mahal-i merkume bundan doğru olup yenileri birbirine garîb ve menzilleri

muntazam olmağla bir mahalde tevkîflerini mucib bir halde olduğu bu def’a tarafından

vârid olan tahrirâtda derc ve tesyîr olunmuş olmakdan nâşi, muktezâ-i tahririn üzere o

mekûle der’aliyemden ordu-yu hümâyunuma ve ordu-yu hümâyunumdam rikâb-ı

kâmyabıma amed-şüd idecek telhîs tatarlarını Bolu ve Amasya ve Sivas câdesinden

imrâr ettürdüb erkâbları zımnında dahi menzilhânelerde yarâr ve tevânâ bârkirler tedârik

ve ihzâr ettürderek hayn-i vürûdlarında bir mahalde meks ve tevkîf ettürmeyerek derhal

yedlerinde olan menzil ve hükkâm-ı şerifesi mucibince irkâb ve yanlarına kılavuz

terfikiyle imâen ve sâlimen sevb-i me’murlarına irsâle ve dâmin-i der-meyân eylemeniz

fermânım olmağın ikdâmen ve ihtimâmen rikâb-ı müstetâyemden işbu emr-i şerifim

ısdâr ve ile irsâl olunmuşdur. Buyurdum ki, o mekûle telhîs tatarları

vürûdunda der-ân saat irkâb ile ‘icâline müsâre’at ettüresiz. Şöyle bilesiz alamet-i şerife

îtimat kalasız. Tahriren evâhir şehr ramazânü’l-mübârek lisene erbe’a aşer ve mieteyn

ve elf.

Be-makam Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 27 Zilhicce 1214(22 Mayıs 1800)

113

İşbu bin iki yüz on dört senesi mâh-ı zilhicce’nin yirmi yedinci ve mayıs’ın on

günü hasıd-ı cedîd-i sünbülesinin Niksar sükkânından Bayram oğlu İbrahim Yaşar

yediyle Medine-i Sivas mahkemesine vüsûlü tescil şüd.

135

114

Hacı Mehmed Beğin kethüdâyerilik mektubudur.

İzzetlü, ref‘atlü, fazîletlü efendi hazretlerinin meclis-i şeriflerine dürer-i dâ’vât-ı

sâfiyât ve gürer-i teslimât-ı vâfiyât ithâfıyla inhâ olunur ki, hâlâ taht-ı hükümet-i

şi’ârınızda vaki‘ Sivas ve Sivas ili ve Yıldızeli ve Hân-ı cedîd ve Behramşâh ve tevâbi’

nevâhilerde sâkin ve mütemekkin olan altı bölük yoldaşlarının üzerlerine zâbit ve

kethûdayeri nasb ve ta’yîn olunmak dâib-i kadîm ve kâide-i müstedîm olmağla ebnâ-i

sipâhiyândan bölükde altmış altı akçeye ‘ulûfeye mutasarrıf olan kıdvetü’l-

emâsil ve’l-akrân Zaralı-zâde el-Hac Seyyid Mehmed’in zîde kadrehu ocağın kadîm

emekdârlarında olup her vechle lâyık ve mahal-ü müstehak olduğundan nâşi bu def’a

müceddeden olunduğu müş’ir tarafımızdan işbu mektub tahrîr ve irsâl olunmuşdur.

İnşâ’allhü te’ala, vüsûlünde gerekdir ki, mûmî ileyh hizmet-i merkumede istihdâm ve

kethudâyerilik umûrunda mürâca’atı ve da’vânızı merkumun ma’rifeti ve ma’rifet-i

şer’-i şerif ile ru’yet edüb garrâya kemâl-i ita’atve mûmîileyhe inkıyâd üzere olasız. Ve

sen ki, kethudâyeri zîde kadruhusun, ol havâlilerde sâkin altı bölük yoldaşlarından olup

sahîhu’l-esâmî sipah ve sipahîzâde ve takâ’üdleri gerekdir ki, bundan akdem şeref-

yafte-i sudûr olan fermân vâcibü’l-ittiba’ ve lâzımü’l-imtisâlin mazmûn-i ita’at

makrûnu üzere hükkâm eline verilmeyüb tühem-i şer’iye ile müttehim olanları ber-

müktezâ-yı şer’i-i kadîm zâbitî ma’rifeti-i şer’-i şerif ile iktizâ eden cezâ-yı şer’ileri

icrâ ve tertîb olunub, sipah ve sipâhîzâde ve tekâ’üd olmayub re’âyâ mekûlesinden

olanlara kat’a sahib çıkılmayub, sâdır olan fermân-ı âlî mucibince ‘amel ve hareket

edüb, hilâfından ziyâde hazer ve mücânebet eyleyüb, mûcib-i mektub ile âmil olasız.

Bâkî hemîşe der-mesned ‘ilm-i şerî’at dâim-bâd. Tahriren fi evâil-i şehr

muharremü’l-harâm , lisene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

(imza)

İbrâhim ağa-yı ulûfeciyân-ı yemîn

dergâh-ı ‘alî

(imza)

Seyyid Hüseyin ağa-yı zümre-i

siladârân

dergâh-ı âlî

(imza)

136

Seyyid Derviş Mehmed ağa-yı ebnâ-yı

sipâhiyân

dergâh-ı ‘âlî

(imza)

Osman ağa-yı arabâ-yı yemîn

dergâh-ı ‘âlî

(imza)

Hacı Osman ağa-yı ulûfeciyân-ı yemîn

dergâh-ı ‘âlî

(imza)

Hüseyin ağa-yı arabâ-yı yesâr

dergâh-ı ‘âlî

115

Derzi Mehâyel kızı Serbon nâm nasrâniyenin ev hüccetidir.

Medine-i Sivas mahallâtından Bazar mahallesi mütemekkinlerinden Ohannis

veledi Kirkos ve Hatunmâr bint. Mehâyel ve Zirmod bint. Nikor tarafından zikr-i atîü’l-

bey‘-i takrîr ve i‘tâ-i hüccete vekîl olup vekâlet-i mesfureyi ma’rifet-i şer’le ‘arifân olan

Mehmed Efendi bin Hacı Yusuf ve Melin oğlu Mehâyel şehâdetleriyle sâbitü’l-vekâle

Hatunmâr tarafından Banik veledi Ohannis ve Zirmod tarafından Kara oğlu Bosis ve

Nikon zımmîler meclis-i şer’ hatîr-i lâzımü’t tevkîrdir. İşbu bâisetü’s-sifr Serbon bint.

Mehâyel nâm nasrâniye tarafından tasdika ve vekîl-i zevci Kirkor veledi Artîn

mahzarında her birleri bi’l-isâle ve bi’l-vekâle ikrâr-ı tâm ve takrîr-i kelâm edüb ‘akd-i

‘atîu’z-zikrin südûruna değin yedlerimizde mülkümüz olup mahalle-i merkumede bir

tarafdan makdîsi Kabrîl ve bir taraftan Tütüncü Ken’ân ve bir tarafdan Cihangir oğlu ve

ba’zen Ohannis ve bir tarafdan ba’zen Kürkçü Mail ve ba’zen tarîk-i ‘âm ile mahdûd bir

bab kış evi ve iki bab fevkâni sağîr oda tahtları üç göz kârkir anbar ve kabu ile aralığın

evsatı yazlık ve küçücük olup divârı çekesinden hızâsı kadm-i hânenin nısfı ile havlu

müştemil mülk menzillerini cem’-i tevâbi’ ve levâhıkıyla tarafeynden icâb ve kabulü

hâvi şürût-i müfsideden ‘arî bey’-i bât-ı sahîh-i şer’ ile mesfure Serbon bint. Mehâyele

beş yüz guruşa bey’ ve teslim ve kabz-ı semen eyleyüb ol-dahi ber-minvâl-i iştirâ ve

temlîk ve kabz-ı kabûl eyleyüb fimâ ba’d sâlifü’z-zikr menzil-i mahdûd-i mezkurda

bizleri ‘alaka ve müdahili kalmayub müşteriye-i merkumun mülk-i müşterâsı olmuşdur.

Keyfe yeşâ mutasarrıf olsun deyü bi’l-isâle ve bi’l-vekâle takrîr ol-dahi tasdîk eylediği

tescil şüd. Fi 9 Muharrem 1214 (13 Haziran 1799)

Şüdûdü’l-hâl :

137

(…)hakir Artin, Babed oğlu David, Ohanin kebâr oğlu Artin , Derzi makdisi,

Mehmed Ağa, Hacı Osman oğlu Mehmed Ağa, Kantâr oğlu.

116

(S.60)Cabbar-zâde tarafından Sa’adetlü Mehmed Ağa’nın mütesellim nasb

olduğu emr-i ‘alî ve buyuruldusudur.

İftihâru’l-emâcid ve’l-ekârim,câmiu’l-mehâmid ve’l-mekârim, el-muhtass bi-

mez’id-i ‘inâyeti’l-meliki’d-daîm dergâh-ı mu’allâm kapucu başlarından mirahor edâlim

payesiyle Bozok sancağı mutasarrıfı Cabbâr-zâde Mîr Süleyman dâme mecduhu ve

mefâhiru’l- küzât ve’l-hükkâm me’âdinu’l-fezâil ve’l-kelâm Sivas kadısıyla Sivas

eyâletinde vaki‘ sair kazaların kadıları ve nâibleri zîde fazluhüm, hâlâ Sivas valisi

tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak ma’lum ola ki, düstûr-i mükerrem müşîr-i

mufahham nizâmü’l-‘alem vezirim Receb Paşa edâmallü te’ala ve iclalehünün bu def’a

ordu-yu hümâyunuma takdîm eylediği bir kıt’a takrîrinde müşâru’n-ileyhin tarafından

bir seneden berü eyâlet-i mezbureye mütesellim olan Lütfullah Beğ’in müşâru’n-ileyh

tarafına ‘aid olan vâridât ve tayyârâtın cem’-i idâresinde ‘aczi ve mühime-i devlet-i

‘aliyemin ru’yetinde dahi tekâsül ve rehâveti derkâr olduğuna binâen mîr-i mûmâileyh

‘azli ve yerine mücerrebü’l-etvâr fukâra-i perûr ve zabt ve rabt-ı memleket ve enhâya

ve himâyet ve siyânet-i em’ali ve fukâraya ve umûr-i mühime-i devlet-i ‘aliyemi ru’yet

ve temşiyete sâhib-i Efendâr birinin mütesellim nasbı lazımede olduğu beyânıyla sen ki,

kapucu mîr-i mûmâileyhsen, tarafından evsâf-ı mezkure ile muttasıf birinin mütesellim

nasb olması iltimâs etmekle vech-i meşruh üzere zabt-ı rabt-ı memleket ve etrâfâ vakt

olunmak ve delîlân ve sair serseri-keşt ve güzâr idenleri men’ ve def’ ve o mekûle ve

sair taraflarından fukâra-i ra’iyet duçâr-ı ezâ ve hasâr olunmak hususuna mubâderet

eylemek üzere mütesellim nasb ve ta’yin olunmak fermânım olmağın imdi sen ki,

kabucu mîr mumâileyhsen, keyfiyet-i ma’lumun oldukda ber-vech-i muharrer zabt ve

rabt-ı memleket ve etrafâ vakt ve delilân ve sair keşt ve güzâr idenleri men’ ve def’a ve

o mekûle ve o sâire taraflarından fukâra-i ra’iyyet düçâr ezâ ve hâsar olunmamak

hususuna ihtimam ve gayret eylemek üzere mücerrebü’l-etvâr tarafından birini

mütesellim nasb ve ta’yin ve tesyîre mübâderet eyleyesen. Ve siz ki, Mevlâna-yı

mûmîileyhimsiz, mütesellim-i mezkuru kabucu başı mîr mûmîileyh tarafından nasb ve

ta’yin olunan kimesneye zabt ve müşâru’n-ileyh tarafına ‘aid ve râci’ olunan ‘aidât ve

tayyâratı kadîmesi üzere ahz ve kabz edüb mütesellimlik umûruna mütesellim-i sâbıkı

138

ve ahardan ferd dahl ve ta’riz ettürülmemek bâbında fermân-ı alişânım sâdır olmuşdur.

Buyurdum ki, hükm-i şerifimle vüsûl buldukda bu babda vech-i meşruh üzere şeref-

yafte-i sudur olan fermân-ı vâcibü’l-ıttıbâ’ ve lazımu’l-imtisâlimin mazmun-i ita’at-

makrunuyla ‘amel ve hareket ve hilâfından hazer ve mücânebet eyleyesiz. Şöyle bilesiz

‘alamet-i şerife îtimat kılasız. Tahriren fi evâil, şehr Zilhicce sene erba’a aşer ve

mieteyn ve elf.

Buyuruldu sahra-yı Yâfa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 13 Muharrem 1215(6 Haziran 1800)

117

Şeri’at-şiâr Sivas kadısı fazîletlü Efendi zîde fazlühu ve me’zun bil-iftâ

Sa’adetlü Efendi zîde ‘ilmühü ve kıdvetü’l-emâsil ve’l-akrân , a’yân-ı vilâyet zîde

kadrühu ve nakîbü’l-eşrâf vekili ve kethüdâyeri ve zâbitân-ı saire ve vücûh-i ahâli

ba’de’s-selâm inhâ olunur ki, Sivas eyâletinde mütesellim olan Lütfullah Beğ’in umûr-i

mütesellimliği idâre-i ‘aczi ve umûr-i mühime-i devlet-i ‘aliyede tekâsül ve rehâvetleri

derkâr olduğuna binâen mîr-i mûmâileyh ‘azli ve yerine tarafımızdan mecerrebü’l-etvâr

birinin mütesellim nasbıyla umûr-i mütesellimliği zabt ve rabt ve delilân ve sair serseri-

keşt ve güzâr idenleri men’ ve def’ biriyle ahâli-i memleketi himâye ve siyânet ve mîr-i

mûmâileyh mütesellimlik tevcihi tarihinden ‘azli gününe gelinceye kadar Sivas valisi

devletlü Receb Paşa hazretlerinin tarafına ‘aid vâridât ve tayyârât ve şehriyelerin hesâbı

ru’yet olunmak bâbında tarafımıza hitâben iki kıt’a evâmir-i şerife ısdâr ve şerefrîz-i

vürûd eylediğine mebnî tarafımızdan dahi mücerrebü’l-etvâr ve fukâra-i perûr dergâh-ı

‘ali kapucu başlarından Sa’adetlü Mehmed Sâdık Ağa zîde mecdühu eyâlet-i mezbure

mütesellim nasb ve ta’yin ve irsâl olmağla, imdi mûmîileyhi mütesellim bilüb ber-

mantûk evâmir-i şerife umûr-i mütesellimliği mûmîileyhe zabt ve rabt ve mütesellim-i

sâbıkdan iktizâ eden kâffe-i muhâsebeyi ma’rifet-i şer’ ve cümleniz ma’rifetiyle ru’yet

ve tahsile vakt ve delilân ve sair keşt ve güzâr idenleri mûmâileyh ile bi’l-infâk men’ ve

def’ ve fukâranın a’mâl ve asayiş-i hallerini mucib olur hâlât-i gayret eylemeleriniz

bâbında sâdır olan evâmir-i şerife muciblerince tarafımızdan dahi işbu buyuruldu tahrîr

ve irsâl olunmuşdur. İnşa’allahü te’ala vüsulünde gerekdir ki, vech-i meşruh üzere

mazmûn-i evâmir-i şerife ve mucib-i buyuruldu ile ‘amel ve hareket eyleyesiz. Fi 3

Muharrem 1215 (27 Mayıs 1800)

Be-makâm (…) Mîrahor(…)

139

118

(S.61) Tımar sipâhilerinin sefere ta’yin emridir.

Mefâhiru’l-emâsil ve’l-akrân Sivas eyâletinde vâki’ elviye alay beyleri zîde

kadirhüm, tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak ma’lum ola ki, ber-müktezâ-yı takdîr

mümteni’üt-tağyîr bundan akdem ordu-yu hümâyunum Mısır’dan ‘avdet ve gazzeye

dâhil ve ikâmet-i esnâsında ğazzede zehâirin nedreti olmak hasebiyle siz ki, alay beyleri

mûmâileyhimsiz, size ve sancaklarınızın bi’l-cümle eşkinci ve erbâb-ı tımarına

vilâyetlerine ‘azîmete eğerce ruhsat-ı havî emr-i şerifim sâdır olmuşdur. Ancak, el-hâleti

hazihi Mısır’ı istila iden e’da’-i dinin derûn-i Mısır’a dühûl iden ser-kerdekân ve sair

sünûf- i askeriye ahâli-i Mısır ile bi’d-def’at vâki’ olan muhârebelerde küffâr-ı

hâkesârın güzide askerinden üç binden mütecâvizi kılıçdan geçirilmek ve iki binden

mütecâvizi dahi mecrûh olduğu ve kefere-i mesfurenin kamâl-i za’if ve perişânlığı

derkâr idüğü sahîhü’l-ehbâr ve bi-‘avnihi te’ala bi’l-fiil sadr-ı a’zâm Setûde Şim ve

serdâr-ı ekrem kavî-yi ileyhim kuvvet-i kâmile ve tedârikât ve edevât-ı harbiye-i kesîr

ile kefere-i mesfure üzerine ‘azimet (…) ve tez elden ordu-yu hümâyunuma mu’tenâ ve

mu’temet asker-i celîl-i lazımeden idüğü bedihi ve bedidâr olmakdan nâşi, siz ki,

elviye-i mezkure alay beğleri mûmîileyhimsiz, işbu emr-i şerifim vâsıl olduğu saat

sancaklarınızın bi’l-cümle eşkinci ze’amet ve erbâb-ı tımarını bayraklarınız altına celb

ve cem’-i berle seri’an hareket ve tarih-i emr-i ‘alişânımdan otuz gün kadar Yâfa

sahrasında ordu-yu hümâyunumda isbât-ı vücûd eylemeğe kemâl-i sa’î ve bezl-i

mechûd eylemeniz husuusna irâde-i padişâhânem ta’alluk etmeğin tenbihen ve

ihtimâmen ve me’muriyetinizi iş’âre-i mahsusen işbu emr-i ‘alişânım ısdâr ve ber-

vech-i ta’cîl Sadr-ı a’zâm tatarlarından kıdvetü’l-emâsil ve’l-akrân Osman zîde kadrühu

ile tesyâr olunmuşdur. İmdi bu vakt evkât-ı saire maks olmayub tamâm-ı dîn ve devlet-i

‘aliyeme hizmet ve sadâkate ibrâz-ı mevsimleri olup müddet-i merkume tamamına

değin ordu-yu hümâyunuma vüsûlünüz matlub-i kat’i cihandârânım idüğü ve ma’azaalü

te’ala bu babda tereddüd ve muhâlefet ve imrâr ve kabt misüllü harekete cür’et olmak

lazım gelur ise ze’amed-i erbâb-ı tımarın ze’amet ve tımarları üzerlerinden ref‘ ve talib-

i aharlarına tevciye olunduğundan başka sizin cezânız tertib olunacağından kat’a iştibâh

olmadığı ma’lumunuz oldukda ber-vech-i meşruh vüsûl-i emr-i ‘alişânımda derhâl

sancaklarınızın ze’amet-i eşkinci tımarı ve erbâb-ı tımarını bayraklarınız altına celb ve

cem’ berle seri’an hareket ve ve işbu emr-i ‘alişânımın tarihinden otuz gün mürûruna

140

değin ordu-yu hümâyunuma vüsûl ve lehûka ve damin ve der-miyân gayret ve tekâsül

ve rehâvetden ve dakika-i imrâr ve vaktini mucib olur hareket hudûsunü tecvîz ile

mazhâr ve ‘aydât-ı şahânem olmaktan niyâbet-i hazer ve müba’adet eylemeniz bâbında

fermân-ı alîşânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki, vüsûl buldukda bu babda vech-i

meşruh üzere şeref-yafte-i sudur iden fermân, vâcibü’l-ıttıbâ’ ve lazımu’l-imtisâlimin

mazmun-i ita’at-makrunuyla ‘amel ve hareket ve hilâfından hazer ve mücânebet

eyleyesiz. Şöyle bilesiz ‘alamet-i şerife îtimat kalasız. Tahriren fi evâsıt , şehr Zilhicce,

lisene erba’a aşer ve mieteyn ve elf.

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 25 Muharrem 1215(18 Haziran 1800)

119

Bin iki yüz on dört senesine mahsuben Sivas eyâleti ve sancağından matlub-i

hümâyun zehâyir ve şütürân ve ağnâm bedellerinden bâkâya kalan mahaller beyân

olunur.

Kaza-i Tokad, ber-taksim-i hazeriyye : bedel-i zehâyir : 6811 guruş

Kaza-i Şarkpâre, ber-taksim-i hazeriyye , bedel-i zehâyir: 3561 guruş (Tokad’dan

matlub) +1384 guruş (bedel-i şütürân ve ağnâm) =4955 guruş

Kaza-i Erba’a, ber-taksim-i hazeriyye, bedel-i zehâyir: 9722 guruş + 3763,5 guruş

(bedel-i şütürân ve ağnâm) = 13485,5 guruş

Liva-i Canikde, ber-taksim-i hazeriyye : bedel-i zehâyir : 32589 guruş

Liva-i Divriğide , ber-taksim-i hazeriyye : bedel-i zehâyir : 8924 guruş

Karye-i Kemes ma’a Hacıköyü , ber-taksim-i hazeriyye : bedel-i zehâyir : 2079,5 guruş.

Yalnız iki bin yetmiş dokuz buçuk guruşdur.

Cem’an-yekun : 68884 guruş.

120

(S.62) Teka’üdleri içün gelen emirdir.

Kedvetü’l-emâsil ve’l-akrân Sivas eyâletinde vâki’ elviye alay beyleri zîde

kadirhüm, tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak ma’lum ola ki, eyâlet ve elviye de kâin

ze’amet ve tımara mütekâiden mutasarrıf olanların ze’amet ve tımarları mahlûl oldukda

mulâzımına verilmeyüb Luser çifliği zâbitân ve mütekâidine tahsisen irâd-ı cedîdeden

olunmak üzere tanzim olunmaktan nâşi, mütekâ’idinden fevt olanların ze’amet ve

tımarları eğerce irâd-i cedîdeden zabt olunmakda olup ancak, bu mekûle mütekâ’iden

fevt olanların ze’amet ve tımarları irâd-ı cedîdeden zabt olundukdan sonra alay beği ve

141

sancakları hile ve desise ile fevt olan kimesnenin ze’amet ve tımarlarını kasrîdeden

mukaddem tarih ile mülâzım arz edüb mülâzım dahi ol-‘arzı sened-i kavîyü’l-ittihâz

iderek kendüye tevciye ettürülmek ve i’yasıyla ta’cizden hâlî olmadığına binâen fima-

ba’d diyâr-ı kalemi misüllü mütekâ’idemi ze’amet ve tımara mutasarrıf olanların sahîh-i

sulb evladından gayrıya kasrîdi hususuna ruhsat verilmemek ve mütekâ’idlerin fevt

olanların ze’amet ve tımarları mahlûlünden evâlid ve mülazıma verilmeyüb nizâmı

sâbıkı mucibince irâd- cedîde zabt olunmak üzere tanzimi iktizâ eylediği beyânıyla ber-

vech-i muharrer mütekâ’iden ze’amet ve tımara sahîh-i sulb evâlidından gayrıya kasrîd

eylemeleri men’ berle divân-ı hümâyunum kalemine kayd olunub tenbîhi havî siz ki,

alay beyleri mûmî ileyhimsiz, size hitâben emr-i şerifim ısdâr ve iktizâ eden mahallere

‘ilm ve hayrları i’tâ olunmasını ricâl-i devlet-i ‘aliyemden şıkk-ı sâni ve irâd-ı cedîd-i

hümâyunum defterdârı iftihârü’l-emâcid ve’l-ekârim el-Hac İbrahim Reşid dame

mecdühu bâ-takrîr ifâde ve takrîr-i mezkur huzur-i hümâyunuma ‘arz ve takdîm

olundukda takrîri mucibince tanzîm oluna deyü hatt-ı hümâyun şevket-i makrunum

şeref-yafte-i sudûr olmağla vech-i meşruh üzere ‘amel ve hareket olunmak fermânım

olmağın tenbihen ve ihtimâmen rikâb-ı hümâyunumdan işbu emr-i şerifim ısdâr ve

rikâb-ı hümâyunum kâim-makâm tatarlarından Halil ile irsâl olunmuşdur. İmdi bâlâda

beyân olunduğu üzere fima-ba’d sancaklarınızda mütekâ’iden ze’amet ve tımara

mutasarrıf olanların sahîh-i sulb evladlarından gayrıya kasrîd itmemeleri emrine mezîd-i

itinâ ve dikkat olunmak matlub-i melûkânım olduğu ve sermû-hilâfı harekete vükû’une

rızâ-yı ‘aliyem olmadığını ve o mekûle evâlidından gayrıya kasrîd olunduğuna dâir ‘arz-

ı vürûdünda kat’an itibâr olunmayacağından başka viren alay beyinin hakkında lazım

gelen te’dibin icrâsında dakîka fevt olunmayacağı ma’lumunuz oldukda ber-vech-i

meşruh ‘amel ve hareket ihtimâm ve dikkat ve hilâf-ı fermân ve tenbihât-ı şâhânem ve

rikkatden mücânebet eylemeniz bâbında fermân-ı ‘alişânım sâdır olmuşdur. Buyurdum

ki vüsûlünde bu babda vech-i meşruh üzere amil ve hareket eyleyesiz. Şöyle bilesiz

alamet-i şerife îtimat kalasız. Tahrir evâsıt, şehr muharrem lisene hamse aşer ve

mieteyn ve elf.

Be-makam Kostantıniyye el-mahrusa

Mucibince kâim-makâm mektubu dahi sâdır olmuşdur.

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 1 Safer 1215(24 Haziran 1800)

121

142

Meğal Kabrân zimmînin zevcesinin kaydıdır.

Baldır bazarından Harbende seyyid Ahmed bin nâm kimesne meclis-i

şer’ide Dârtinî bint. Kirkor müvâcehesinde işbu mesfurenin bundan akdem hâlik olan

zevci Meğal Kabrân nâm zimmî zimmetinde olan on iki guruş esb-i kıymetten bâki

kalub meblağ-ı mezkuru tamamen ve kamilen ahz ve kabz eyledüm deyü takrîri kayd

şüd. Fi 19 Cemaziyelahir 1215 (7 Kasım 1800)

Şüdûdü’l-hâl :

Ser mahzarân Hüseyin Ağa, es-Seyyid Mahmud Efendi, Ahmed Efendi, es-

Seyyid Mehmed Efendi, es-Seyyid el-Hac Abdulahad Efendi.

122

(S. 63) Bin iki yüz on beş senesinde Sivas sancağından matlub dört yüz mehâri-

şütürân mekârının emridir.

Mefâhirü’l- küzât ve’l-hükkâm me’âdinü’l-fezâil ve’l-kelâm Sivas sancağında

vaki‘ kazaların kadıları ve nâibleri zîde fazlühüm ve kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân Sivas

mütesellimi zîde

mecdühu ve bu hususa mübâşir ta’yin olunan dergâh-ı mu’allâm gediklülerinde

kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân Ahmed zîde mecdühu ve a’yân ve zâbitân ve vücûh-i

memleket ve iş erleri zîde kadirhüm, tevki’i-refi’i hümâyun vasıl olucak malum ola ki,

düşman-ı dîn ve devlet ve ‘udvâ-yı mülk ve milliyet olan Fransız keferesinin bilâd-ı

islâmiyyeden def’-i teslît ve tecâvüzleri zımnında vuku’ bulan sefer-i hümâyunum

takribi ‘avn ü ‘inâyet Cenâb-ı hayrü’n-nâsirîne tevekkül ve mü’cizât kesîretü’l- berekât

hazret-i risâlet penâhı sallallahü te’ala ‘aleyhi ve’s-selâm itimâd- tevessül olunarak bi’l-

fiil Sadr-ı a’zâm Setûde Şim vekil-i mutlak-ı kavî-yi ileyhim düstûr-i mükerrem müşîr-i

mufahham nizâmü’l-‘alem nâzım-ı menâzımü’l-eham el-Hac Yusuf Ziya Paşa

edâmallahü te’ala iclâle ve da‘afe bi’t-te’yid-i ikbâlehü ve iktidâr-ı maiyetiyle ordu-yu

hümâyunumda mevcud asâkir-i muvahhidinin zehâyirleri nakli hedemât-ı sairede

istihdâm içün iktizâ eden mekâri-şütürân cünd-rûr zarfında ‘icâline ve müsâre’ata yerlü

yerinden ihrâc ve mâh-ı rebîulevvel gurresinden Yâfa sahrasında ordu-yu

hümâyunumda mevcud bulunmak üzere tertîb ve ihrâcı hususuna irâde-i seniyyem

ta’alluk etmekle esfâr-ı sâbıkada olduğu misüllü bu ki, girdükleri günden hizmette

olduklarınca ber-mu’tâd icâb eden üçretleri ordu-yu sârbân başısından verilmek üzere

mevkûfâtından mahrec-i suret-i defter mucibince Sivas sancağından dört yüz mehâri

143

mekâri-şütürân tertîb olmağla siz ki, kuzât ve nevvâb ve mütesellim ve a’yân ve zâbitân

mûmîileyhimsiz ve sairlerimsiz, vüsûl-i emr-i şerifim günü ber-mucib suret-i defter ol

mikdar şütürânı tevzi’i berle cümlesi bu ki, elverür tevânâ olmak üzere üç beş gün

zarfında mükemmel-i hâvid ve besâd-ı sairesiyle bâni-yi hâl ihrâc-ı mahkeme tarafından

sârbân ta’yin ve mübâşir-i merkuma terfikâ rebîulevvel gurresinden Yâfa sahrasında

mevcud bulunmak üzeree irsâline kemâl-i sür’ati ve şitâb eyleyesiz. İşbu sefer-i esfâr-ı

sâbıkaya mekîs olmayub bi-mennihi te’ala Sadr-ı a’zâm müşârü’n-ileyh ‘udvâ-yı dîn

ve devlet olan Fransız keferesinden ahz-ı intikâm içün mâh-ı mezburada sahra-yı

merkumdan hareket ve ‘azimeti muhakkak olduğuna binâen ol-mikdar şütürânı cünd-rûr

zarfında yerlü yerinden ihrâc ve mâh- mezbur gurresinde mevcud bulunması matlub-i

kat’i- melûkânım idüğü ve bundan sonra isti’câle vakt olmayub her kim bu babda kusur

ve rehâvet eder ise ‘azer ve ‘illet ve ricâ ve şefeât-i müşmîr olmayub mes’ul ve mu’atab

olacağınızı muhakak bilüb ne vechle ve tarîk ile olur ise olsun zikr olunan şütürânı beş

on gün zarfında yerlü yerinden tedârik ve ihrâc ve mâh-ı merkum gurresinde mevcud

bulunmak üzere Yâfa sahrasına irsâli esbâbının istihsâline bilâ-infâk-ı saî ve gayret ve

şütürân-ı merkumenin vürûdüna intizâr ile ordu-yu hümâyunumda tevkîf ve te’hirini

mucib hâlâsa bâis ve bâdi olmakdan niyâbet-i tehâşi ve mücânebet eyleyesiz. Ve sen ki,

mübâşir-i merkumsun, serîan liva-i mezbure varub ol-mikdar şütürânı ma’rifet-i şer’le

tevzi ‘i ve bir dahi isti’câle hâcet koymayarak yerlü yerinden tedârik ve mâh-ı mezbur

gurresinde Yâfa sahrasında mevcud bulunmak üzere serîan erişdirmeğe sen dahi, şitâb

eylemek bâbında fermân-ı alîşânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki, hükm-i şerifimle

vardıkda bu babda vech-i meşruh üzere şeref-yafte-i sudur olan işbu emr-i celilü’ş-şân

vâcibü’l-ıttıbâ’ ve lazımu’l-imtisâlimin mazmun-i münîfi üzere ‘âmil olasız. Şöyle

bilesiz ‘alamet-i şerife îtimat kılasız. Tahrir fi’l-yevmü’l-hâmis, min şehr Muharrem,

sene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 1 Safer 1215(24 Haziran 1800)

Mücibince Kaim-makâm mektubu dahi vârid olmuşdur.

123

Mısr-ı Kahire üzerine ordu-yu hümâyun ‘azimet eylemesi garîb olmak

mülâyesesiyle? Şütürân matlub-i mezbur ve liva-i mezburede bulunamaz özürleri irâde

olunur ise bu mekûle mürettebât-ı seferiyeninde te’hir ve tevkifi hayr-ü imkânda

144

olmadığından sair deve bulunan mahallerden sâbıkada olduğu misüllü taraf-ı

memleketden sârbân başı nasb olunarak tedârik irsâli esbâbının istic’âlini te’mine

kemâl-i i’tina ve dikkat eylemek bâbında tenbihen ve isti’câlen kâim-makâm

tatarlarından Feyzullah yediyle on beş senesi sâferü’l-hayrın yirmi yedinci günü emr-i

‘ali rebîulevvelinin yirmi ikinci günü Sivas mahalline dâhil olduğu kayd şüd. Kadıya

ve mütesellim ve a’yân ve mübâşire hitâben .

124

(S.64) İşbu bin iki yüz on beş senesi mâh-ı sâferü’l-hayr gurresinden vüku’

bulan mesârifât-ı belde Mehmed Ağa yediyledir ki, ber-vech-i atî zikr olunur. Bel

bekçisi Halil Ağa ile getirdiği tarih Fi 1 muharrem 1215 (25 Mayıs 1800)

Kürtbil bekçisine verilen : 75 guruş esnaftan + 37,5 guruş faiz :112,5 guruş

Mehmed Paşa sarayının arz ve divarların suvasına : 30 guruş esnaftan+15 guruş Faiz:45

guruş

Nuhâs-ı mübâşirine hizmet : 70 guruş.Hacı Beşirden alınmıştır. +35 guruş :105 guruş

Deve mebâli’asının tahsiline me’mur Rahim Ağanın yevmiyesiçün benbeciden bâ-

mürâsele : 60 guruş + 30 guruş meblağ-ı mezbur faiz : 90 guruş

Vezir ağası Süleyman Ağanın konak beher mâhiye hisse : 8 guruş Fi : 1 Muharrem 1215

(25 Mayıs 1800)

Ve Bekir efendinin kahvesi kirası beher mâhiyesi hisse : 8 guruş Fi : 1 Safer 1215 (24

Haziran 1800)

Deve mübâya’asına me’mur Rahim Ağanın yevmiyesiçün altmış guruş alınan bâ-

mürâselât esnafa : benbeci : 30 guruş ; bezzâz : 30 guruş ; haffâf : 30 guruş

Mütesellim Ağanın oğlu ve damadı geldikde yabulan beyân : 3 kat yorgan, döşek ; 2

re’s def’a yalnız döşek ; 6 re’s şilte ; benbeciden alınan dokuz (…) ve ısdâr : kıymetleri

: 72 guruş 30 para.

Mezkur yorgan ve döşeklere bezzâz esnafından alınan çit ve kırmızı bez ve beyaz bez

bahası : 92 guruş.

Debbâğ esnafından alınan on altı şilte ve yirmi yasdık ve dört döşek yünü batman : 29,5

batman ; Def’a sonradan alınan yün : 32,5 batman

Tuzcu esnafından alınan kirâsına : 37 guruş 13 para

Çilingirden alınan mıh. 2 kıyye (…) beş : 100 re’s : kıymetleri : 2 guruş 24 para

145

Çavuş kethüdâsı yediyle işleyecek mâhiye içün çavuşlar kethüdâsı yediyle Zaralı-zâde

Osman Beğe verilen konak kirası : 15 guruş

Yıldızelinden bulunan bakır kirasına verilen : 15 guruş

Receb Paşa Efendimizin zimmetinden sâlyaneye idhâl olmayub tahterevân-ı

sanduklar ve çadır direkleri ve konağına ve saire içün tuzcu esnafından alınan : 167

guruş.

Yine müşârü’n-ileyh içün sâlyaneye idhâl olmayub çilingir esnafından alınan mıh. baha:

43 guruş.

Ahar zaman Abdullah Ağanın miyân-ı memleketde olan bin beş yüz guruş

alacağının bin guruşu bu def’a olan sâlyaneden ahz ve bâki beş yüz guruşuna dahi biri

bir buçuk hesâbıyla iki yüz elli guruşu faiz zammıyla sâlyane-i atiyede edâ olunmak

üzere bâ-mürâsele yekun :750 guruş . Meblağ-ı mezkur Mısır hacılarının mâilerinde

olmağla yedinde olan mürâseleye ‘amel olunmaya.

Çavuşlar kethüdâsının hamurkâr ve Mısır fütühâtıçün alınan meblağ.

1200 guruş

600 guruş . Bu sâlyanede nısfı tevzi’i ve teslim

-______

600 guruş

250 guruş. Mükaddem Ken’an zâde Ali Ağaya havale eylediği beş yüz guruşun nısfı

dahi alınub bâki malından ihrâç.

-______

350 guruş.

40 guruş. Miyân-ı memleketden alınacaktır.

-______

310 guruş.

155 guruş. Benbeci-zâde Mehmed Ağa edâ eylediği mürâbaha.

+______

465 guruş.

Ordu-yu hümâyuna irsâl olunan hamurkâr içün İnce Ağadan alınan :500 guruş +

250 guruş : 750 guruş.

Devletlü Alaaddin Paşa mesâfiriçün Hafik bâ-tahvîl miralay Ebu Bekir Ağa,

Seyyid Ahmed Paşa muhallefâtına İnce Ağadan aldıkları ma’a faiz : 1500 guruş +550

146

guruş. Def’a Ağa-yı merkumdam hamurkâr içün alınan faiz. : 2050 guruş. Gelen

silahşör hassa Halil Ağa mesârif içün Nuri Mehmed Beğden alınan : 500 guruş.

Devletlü Alaaddin Paşa Efendimizin pişirüci ve hamurkâr mesârifiçün Baş çavuş

Hafız yüzbaşından bâ-mürâsele alınan ma’a faiz : 1575 guruş

Beş yüz guruşdan bâkâya iki yüz elli guruş bâş ta’amiyesiçün iki bin iki yüz

yetmiş iki buçuk guruş menzil emininin tashîr-i râhiçün gelen tatara verilen hizmet

yetmiş beş guruş, Erkali menziliçün gelen tatara ve Cabbar-zâde eminine hizmet yüz elli

guruş, yekun iki bin yedi yüz kırk yedi buçuk guruş Necâbetlü Lütfullah Beğden bâ-

mürâsele istîdân ve meblâğ-ı mezkure faiz bin üç yüz yetmiş üç buçuk guruş, cem’an

yekun : 4121 guruş 10 para.

Devletlü Mustafa Paşa Hazretlerinden mübâya’a akçesiçün alınan mebâliğ

faizinden bâkâya beşyüz ve baş çavuş yediyle kalan küsrün bin üç yüz otuz bir guruş

meblağ-ı mezkurlara faiz dokuz bahadan altı buçuk guruş , cem’an-yekun : 2746,5

guruş.

Necâbetlü Hacı Mehmed Beğin Lütfullah Beğden havaleden iki yüz elli guruş

imâmet ve hitâbet içün gelen tatara verdiği hizmetten bâki yüz guruşu, ve faiz yüz

yetmiş beş guruş yekun bâ-mürâsele : 525 guruş

Alaaddin Paşa mesârifiçün Tokadlı-zâdeden alınan ma’a faiz : 1300 guruş

Mîrahor Ağa-zâde Ebu Bekir Ağanın bâkâya kalan ma’a faizi. : 1125 guruş

Devletlü Alaaddin Paşanın mefruşâtları ve mesârifât-ı mâliçün Genç İbrahim Ağa-zâde

Ahmed Ağadan alınan. 25 kıyye hınta, 150 kıyye şa’ir : kıymeti: 1275 guruş. 721,5

ma’a faiz.

‘Attâr esnafının mukaddem alacakları ve barut bâ-mürâsele sâlyâne-i atiyeyye tevkîf

olunan. 449 guruş +224,5 guruş, murabaha, : 673,5 guruş.

Uzun Hacı-zâde Efendi yüz başının mukaddem alacağının dokuz yüz akçe (bozuk) nısfı

sâlyaneye idhâl ve bâki dokuz yüz seksen yedi buçuk guruş üzerine dört yüz seksen

yedi buçuk guruş faiz zam berleçün bâ-mürâsele. 1462,5 guruş.

(S.65) Tokadlı-zâde Mehmed ve Genç İbrahim Ağanın mukaddem alacağı yedi

yüz guruşun nısfı bu def’a olan sâlyâneye idhâl ve nısfı aharı olan üç yüz elli guruşun

üzererine yüz yetmiş beş guruş üzerine faiz zam berle yekun bâ-mürâsele : 525 guruş.

Def’a Uzın Hacı Ahmed Ağa ve Kölhâş oğlu Ağce Beğin mukaddem alacağı

yedi yüz guruşunun nısfı bu def’a olan sâlyaneye idhâl ve bâki üç yüz elli guruş üzerine

yüz yetmiş beş guruş faiz zam berle yekun bâ-mürâsele : 525 guruş.

147

Hafik nahiyesinde Hoşavenk karyesi mu’tâdından mehve mebnî ziyâde kırk

guruş tarh olunduğu cümlenin ma’lumu olarak Alaybeyi kâtibden bâ-tahvîl kırk guruş

üzerine on guruş zammıyla yekun : 50 guruş.

Bu def’a cümle ma’rifetiyle tevzi’i olan sâlyanede ‘attâr esnafının ‘atîk-i

bendeleri üzere ve hisse-i tarh olunmuş olup yekun, ‘adem-i tahsiline mebni

hisselerinden dört yüz guruş cümle ile tenzîl ve saire ber-tevkîf olunmuşdur : 400 guruş.

Devletlü Alaaddin Paşa Efendimizin mesârifiçün Mehmed Beğden ma’a faiz alınan :525

guruş

Hazinedâr Ağanın mukaddem işlemiş konak kirasıçün Abdurrahman Ağa-zâde Seyyid

Mustafa Ağadan yüz elli guruş istidân ve yetmiş beş guruş ve dahi üzerine murâbaha

zam yekun bâ-mürâsele : 225 guruş.

On üç senesinde Uzamış karyesi imdâdiyesinden ve Hacı Hamza Ağa ta’yinâtından

İmâm oğlu Seyyid Mehmed Efendiden istidân olunan mebâliğin nısfı mukaddem olan

sâlyaneye idhâl , nısfı aharı tevkîf ma’a faizle beş yüz altmış iki buçuk guruş Uzun

Hacı-zâde Efendi yüzbaşıya havale : 562,5 guruş.

Kömürlü-zâde Seyyid Mustafa Ağanın sâlyane-i atiyeye tevkîf olunan ma’a faiziyle bâ-

mürasele : 211 guruş 10 para

Yüz başı Ali ağadan mesârif-i belde içün alınan ma’a faiz bâ-mürasele : 1050 guruş

Mukaddem şehir Hacılarının ve bundan Karatelli-zâde memiş Alemdarın alacağından

sâlyane-i atiye tevkîf olunub ma’a faiz : 824 guruş 30 para.

Hacı Hamza Ağanın Aharpaşa-zâde Abduzzer Beğ ve Abdullah Beğ ve

Süleyman Beğ ve Mütevelli-zâde Süleyman Ağa ve Uzun Hacı-zâde isimleriyle divân-ı

beldeden alacağı olan yekun dokuz bin dört yüz doksan beş guruşun nısfı bu def’a

sâlyaneye idhâl ve nısf-ı aharı olan dört bin yedi yüz kırk yedi buçuk guruş sâlyane-i

atiyeye tevkîf ve üzerine iki bin üç yüz yetmiş üç guruş otuz para faiz zam yekun :

8121 guruş 10 para.

Bundan akdem şehr hacıları Hacı Beşir ve Zikirci oğlu ve Bucakcı oğlu mesâriflerinden

bâkâya kalan mebâliğden Seyyid Abdurrahman Efendinin alacağı beşyüz guruşunun

nısfı sâlyane-i atiyeye tevkîf ve üzerine yüz elli guruş faiz zammıyla yekun bâ-mürâsele

: 450 guruş.

Devletlü Alaaddin Paşa Efendimizin mesârifiçün Hacı Derviş yüzbaşından alınan ma’a

faiz : 3150 guruş.

148

Vezir müşâru’n-ileyh mesârifiçün Bacacı-zâde Derviş Ağadan alınan ma’a faiz : 546

guruş

Devletlü Alaaddin Paşa Efendimizin üç günlük zahire bahası içün üç bin guruş kırk gün

mürâselesiyle meblâğ-ı mezkure faiz beşyüz guruş ilave üzerine Hacı-zâde Ahmed

Ağadan yekun : 3500 guruş.

Ordu-yu hümâyuna irsâl olunacak hamurkâr ve pişürici harcırahları içün

Ken’an-zâde Seyyih Feyzullah Ağadan alınan bin guruş üzererine faiz yekun : 1500

guruş

Hamurkâr neferâtları içün Necâbetlü Seyyid Lütfullah Beğ Efendiden ma’a faiz

bâ-mürâsele : 960 guruş + 1290 guruş Mîr mûmîileyhden saray ta’miratı içün ma’a faiz:

2250 guruş.

Mefruşât içün benbeci esnafından alınan ma’a faiz : 1809 guruş.

Def’a mefruşât içün bezzâz esnafından ma’a faiz : 1506 guruş.

Hamurkâr içün Delice Yüzbaşından ma’a faiz : 1350 guruş.

Derzi Banik zımmîmim mefruşât içün ma’a faiz : 130 guruş.

Ali Efendi-zâde Mehmed Ağadan ve refîki Ebu Bekir giden hamurkâr içün ma’a faiz :

1100 guruş , 100 batman duhân.

Vekil-i fukâra Mehmed Ağa yediyle konak ta’mirâtı ve ta’yinât Sadık Ağa ve Mehter

başının hizmeti olan mesârifinin nısfı sâlyaneye idhâl ve nısfı ahara. 1455,5 guruş +

727,5 guruş Murâbaha : 2183 guruş.

Bundan akdem esnafdan nısfın kalan küsrün nısfı bu def’a olan sâlyaneye idhâl ve nısfı

aharı sâlyane-i atiyeye tevkîf olunan : 1494 guruş + 741 guruş murâbaha : 2241 guruş.

Vekil-i fukâra Mehmed Ağanın mesârifât-ı beldeden olup nısfı dahi sâlyâneye idhâl ve

nısfı aharı. 2150 guruş +1075 murabaha : 3225 guruş.

Mukaddimâ vekil-i fukâra Bucakcı-zâde ve Hacı Beşir ve Zikirci oğlu ve Hasan Ağa

yedleriyle olan sicil-i mahfuzda mukayyed divan-ı beldenin nısfı sâlyaneye idhâl ve

nısfı aharı sâlyaneye tevkîf olunan : 3375 guruş + 1687,5 murâbaha : 5072,5 guruş.

Bel bekçisine Mehmed Ağanın verdiği iki mâhiye : 150 guruş . meblağ-ı mezbur ma’a

faiz alınan esnaf : ‘Attâr : 30 guruş ; Kuyumcu : 37,5 guruş ; Berber : 15 guruş ;

Semerci : 15 guruş ; Gazgancı : 15 guruş.

Bel bekçisi Alay Beği ma’rifetiyle üç mâheyesiçün bâ-mürâsele Halil Ağa : 225 guruş

On beş senesine mahsub mâl-i seferiye ve hamurkâr içün alınan mebâliğ beyân olunur.

Mîralay Ebu Bekir Ağadan bâ-mürâsele ma’a faiz : 2250 guruş

149

Mîralay sâbıkı Seyyid Osman Ağadan ma’a faiz : 750 guruş

Çavuşlar kethüdâsından bâ-mürâsele ma’a faiz : 1500 guruş.

(S.66) Gazzâz Zehir Alinin alacağının nısfı : 112 guruş 20 para + 56 guruş 10 para .

Faiz : 168 guruş 30 para.

Umûr-i Abdullahın alacağının nısfı : 225 guruş + 112,5 guruş faiz : 337,5 guruş

Çebelâk oğlunun alacağının nısfı : 225 guruş + 112,5 guruş faiz : 337,5 guruş

Cırcır Alemdarın alacağının nısfı : 225 guruş + 112,5 guruş faiz : 337,5 guruş

Ken’an-zâdenin Ali Ağanın Akçesinin nısfı : 37 guruş 20 para + 18 guruş 30 para .faiz :

55 guruş 50 para.

Menzilciler içün bazardan sârık bahanın nısfı : 20 guruş + 10 para faiz :30 guruş

Osman Seğin telef olan bârkirleri bahanın nısfı : 40 guruş + 20 guruş faiz : 60 guruş

Enfiye içün gelen çukadara enfiye kıymetleri içün verilen nısfı : 200 guruş + 100 guruş

faiz : 300 guruş

Çıldır eyâletine giden kurşunun mübâşirine verilenin nısfı : 75 guruş + 37,5 guruş faiz:

112,5 guruş

Çıldır eyâletine giden kurşun nakliyesine gidenin nısfı : 49 guruş + 24,5 guruş faiz :73,5

guruş

Çavuşlar kethüdâsının alacağından Mehmed Ağadan aldığı : 40 guruş + 20 guruş faiz:

60gurş

Sâlyaneden sonra Mütesellim Ağanın oğlu ve damadına yorgan, döşek ve şilte içün

benbeci esnafından dokuz nişân ve ısdâr kıymeti : 62 guruş 30 para + 36 guruş 15 para

.faiz : 108 guruş 45 para

Mezkur eşya içün bezzâz esnafından çit ve beyaz ve kırmızı bez kıymetleri : 93 guruş +

37,5 guruş faiz : 139,5 guruş

Mezkur eşya içün debbâğ esnafından alınan yün 62 batman : kıymeti : 157,5 guruş 30

para + 78 guruş 20 para faiz : 235 guruş 50 para

Mütesellim Ağa kaynı geldikde saray ta’miri içün Tuzcu esnafından kirâste baha : 37

guruş 13 para + 18 guruş 20 para faiz : 55 guruş 33 para

Receb Paşa Efendimiz mevkûnundan ve sonradan saray ta’miri içün çilingir esnafından

alınan mıh baha : 45 guruş 24 para + 22 guruş 20 para : 67 guruş 44 para

Mütesellim Ağa geldikde Osman Beğ konağına Çavuşlar kethüdâsı Ali yediyle mahsâb

verilen kira : 10 guruş + 5 guruş faiz : 15 guruş

Yıldızelinde bulunan bâkır kirası içün verilen : 10 guruş + 5 guruş faiz : 15 guruş

150

Receb Paşa Efendimiz vükunda tuzcu esnafından alınub sâlyaneye idhâl olunmayan

kirâste baha : 167 guruş + 83,5 guruş faiz : 250,5 guruş.

Cem’an-yekun : 2762 guruş 22 para . Mehmed Ağa yedinde olan mürâselesinde tahrîr

olunan mebâliğ yalnız, iki bi yedi yüz altmış iki guruş yirmi iki paradır.

Mîralay sâbık Ahmed Ağanın alacağının nısfı bu def’a olan sâlyaneye idhâl olunub

tahsil-i kadîm alacağı olup sâlyane-i atiye edâ olunmak üzere ma’a faiz yekun : 1917

guruş 30 para

Umûr-i memleket içün vekil-i fukâra Muhammed Ağanın ahar zaman Abdullah Ağadan

bâ-mürâsele yedi yüz batman saman. Kıymeti : 1200 guruş.

Tatar Ağasına ta’amiye beher yevm dörder guruşdan mâh-ı cemâziyelevveli üçüncü

günü mukâvele yirmi ikinci günden sonra beşer guruşa.

Şerif Paşa Bernik karyesine nüzûlünde ahâlisinin bin iki yüz guruş mesârifine imdâd-ı

hayn sâlyane-i atiyede edâ olunmak üzere bâ-mürâsele : 700 guruş

Ulaş karyesine bundan akdem imdâd olan altı yüz guruşun iki yüz guruşu bu def’a

sâlyaneye idhâl olunub sâlyane-i atiyeye bâki kalan bâ-mürâsele : 400 guruş.

Hâlâ vali-i Sivas devletlü Mustafa Paşa Efendimiz hazretlerinin tatar ağasına yüz

elli guruş harçlık ve ta’amiyesi içün beşer guruş biri bir buçuk hesâbıyla esnafdan alınan

mebâli’a zikr olunur : Benbeci ma’a faiz : 52,5 guruş ; Haffâf ma’a faiz: 30 guruş ;

Bezzâz ma’a faiz : 45 guruş ; Temurci ma’a faiz : 30 guruş ; Çilingir ma’a faiz : 22,5

guruş ; Derzi ma’a faiz : 30 guruş ; Tütüncü ma’a faiz : 30 guruş.

125

Merkum tatar ağasının ta’amiyasi i’tâ olunduğu mâh-ı cemâziyelevvelin ikinci

yevm pazardan cemâziyelahirin sekizinci günü pazarertesine değin otuz yedi günün

yirmi iki günü dörder guruşdan ve on beş günü beher yevm beş buçuk guruşdan yekun

yüz altmış beş guruşu vekil-i fukâra Mehmed Ağa i’tâ etmeğin mebâliğ-i mezkuru hîn-i

sâlyaneye değin ma’a faizi esnafdan ahz eylediğine mebni taife-i mezkurun mürâsele

verilen esnaf beyân olunur. Fi : 8 Cemâziyelahir 1215 (27 Ekim 1800) Ağa-yı merkum

bâ-buyuruldu ve bâ-fermân asâkir içün gelmişdir.

Kılıçcı : 10 guruş + 5 guruş faiz : 15 guruş.

Tütüncü : 15 guruş + 7,5 guruş faiz : 22,5 guruş.

Gazzâz : 10 guruş + 5 guruş faiz : 15 guruş.

Benbeci : 30 guruş + 15 guruş faiz : 45 guruş.

151

Bezzâz : 25 guruş + 12,5 guruş faiz : 37,5 guruş.

Haffâf : 20 guruş + 10 guruş faiz : 30 guruş.

Eskici : 10 guruş + 5 guruş faiz : 15 guruş.

Börekci : 10 guruş + 5 guruş faiz : 15 guruş.

Bakkal : 20 guruş + 10 guruş faiz : 30 guruş.

Derzi : 15 guruş + 7,5 guruş faiz : 22,5 guruş.

‘Attâr : 10 guruş + 5 guruş faiz : 15 guruş.

Temürci : 10 guruş + 5 guruş faiz : 15 guruş.

Çilingir : 10 guruş + 5 guruş faiz : 15 guruş.

(S.67) Menzil nizâmı içün bâ-fermân-ı alî gelen sadr-ı a’zâm ikinci çukadarının

hizmeti içün ma’a faiz alınan : Kuyumcu : 30 guruş ; Sipah bazarı : 15 guruş ; Semerci :

15 guruş

Def’a cemâziyel ahirin dokuzuncu Salı gününden yirmi günlük tatar ağasının

ta’amiyesi beher yevm beşer buçuk guruşdan yüz on guruşu vekil-i fukâra bâ-mürâsele

esnafdan alınıb i’tâ olunduğu kayd şüd ma’a faiziyle : Taife-i Kürkçü : 30 guruş ; Taife-

i Tuzcu : 30 guruş ; Taife-i : 30 guruş, mürâsele red olunmuşdur ; Hâmal-meydân : 30

guruş ; Taife-i Serrâc : 15 guruş, mürâsele red olunmuşdur; Taife-i Nalband : 15 guruş ;

Taife-i Berber : 15 guruş.

Merkum tatar ağasının receb-i şerifin on yedinci günü yevm-i cumartesine on

günlük verilen ta’amiyesi içün alınan mebâliğin mahalli : Benbeci : 33 guruş ma’a faiz ;

Bezzâz : 33 guruş ma’a faiz ; Tütüncü : 16,5 guruş ma’a faiz ;

Merkum tatar ağasının ta’amiyesi içün şa’bân-i şerifin on dördüncü yevm

pazarertesi’nden on günlük alınan esnaf : Çilingir : 11 guruş + 5,5 guruş murâbaha :

16,5 guruş ; Semerci ma’a faiz : 16,5 guruş ; Kılıçcı ma’a faiz . 16,5 guruş ; Kürkçü

ma’a faiz : 16,5 guruş ; Berber ma’a faiz : 16,5 guruş ; Göncü eskici ma’a faiz : 16,5

guruş ; Temürci hurdacı ma’a faiz : 16,5 guruş.

İşbu zikr olunan beş esnafdan ikisi tatar ağası ta’amiyesine mahsub ve beş

tâifeden yüz guruş mukaddem bâ-emr-i alî sefer-i râhi etmekci taifesi içün Lütfullah

Beğden alınan mebâliğ içün mîr-i mûmîileyhe havale olunmuşdur.

Şa’bân-ı şerifin on dördüncü gününden tatar ağasının ta’amiyesi Ken’an oğlu

Feyzullah Ağa vereceği yevm-i mezkurdan ta’amiye-yi mezkuru ağa-yı mûmîilayh

ma’rifetiyle kır sekiz gün Tokadlı-zâde Seyyid Mehmed Ağa verecektir bâ-mürâsele

Resm-i hazinesine tokad ki : 82 guruş + 41 guruş faiz : 123 guruş

152

Tüfenkçi başı sâkin olunmak içün Ali Beğin yedine verilen kira : 50 guruş

Hâlâ Sivas valisi devletlü Mustafa Paşa Efendimiz tarafından gelen mütesellim

necâbetlü Mehmed Beğin üç günlük ta’yinâtı içün ma’a faiz esnafdan alınan : Bezzâz :

120 guruş ; Benbeci: 180 guruş ; Haffâf : 90 guruş ; Bakkâl : 75 guruş ; Kuyumcu : 45

guruş ; Kürkçü : 30 guruş ; Börekçi: 30 guruş ; Arabacı : 30 guruş ; Kassâb: 30 guruş ;

‘Attâr: 37,5 guruş ; Tütüncü : 45 guruş ; Derzi : 45 guruş ; Gazgancı : 37,5 guruş ;

Gazzâz : 24 guruş ; Çilingir : 25,5 guruş ; Temürci ma’a Hurdacı : 30 guruş ; Muytaf :

18 guruş ; Sipah bazarı : 18 guruş ; Berber: 15 guruş ; Kadifeci : 7,5 guruş ; Göncü

ma’a Eskici : 7,5 guruş ; Semerci : 12 guruş ; Kılıçcı : 18 guruş ; Hamâl-meydân : 15

guruş ; Etmekçi : 30 guruş.

Cem’an-yekun : 1015,5 bin on beş buçuk guruşdur.

Hâlâ mütesellim-i Sivas Necâbetlü Muhammed Beğin ikrâmiyesi içün Necâbetlü

Seyyid Lütfullah Beğ ve kethüdâyeri el-Hac Mehmed Ağa ve Mîralay Ebu Bekir

Ağadan bin beş yüz guruş ve iki yüz guruşu dahi üzerine faiz zammıyla bâ-mürâsele

yekun : 1700 guruş

Deve mebâli’ası içün gelen Rahim Hacı Beşir Ağaya bir kıt’a mürâsele verildi

fâizden maada beşer guruşdan cümlesine mürâsele verildi. Cümle yevm : 97

126

(S.68) İki yüz on dört senesi bâ-fermân-ı alî mürettebât-ı zehâir ve şütürân ve

ağnâm bakâyasına mübâşir Hacı Keleş’den verilen hizmet esnaf taifesinden ma’a faiz

bâ-mürâselât ahz olunan zikr olunur. Fi 25 Ramazan 1215 (9 Şubat 1801)

Taife-i Bezzâz ma’a faiz : 105 guruş ; Taife-i Haffâf ma’a faiz : 60 guruş ; Taife-

i Semerci ma’a faiz : 15 guruş ; Taife-i Benbeci ma’a faiz : 135 guruş ; Taife-i Çilingir

ma’a faiz : 23,5 guruş ; Taife-i Kürkçü ma’a faiz : 15 guruş ; Taife-i Tütüncü ma’a faiz :

37,5 guruş ; Taife-i Gazzâz ma’a faiz : 15 guruş ; Taife-i Derzi ma’a faiz ma’a faiz: 30

guruş ; Taife-i Gazgancı ma’a faiz : 30 guruş ; Taife-i ‘Attâr ma’a faiz : 30 guruş ;

Taife-i Kuyumcu ma’a faiz : 30 guruş.

Cem’an-yekun : 525 guruş.

Adalet içün gelen tatara hizmet ma’a faiz : Kılıçcı : 15 guruş ; Göncü ma’a

Eskici : 15 guruş.

127

153

(S.69) Bâdî-i defter oldur ki, bundan akdem duyûnâtı-ı beldeden olup gerek

müteveffâ Seyyid Ahmed Paşa ve Receb Paşa vakitlerinden berü vâki’ olan sâlyanelere

idhâl olunmayub bu ana değin tevkîf olunan mebâliğin nısfı ve bin iki yüz on dört

senesi cemâziyelahiri gurresinden işbu bin iki yüz on beş senesi saferü’l-hayr gurresine

gelinceye değin sonra mâhede vekil-i fukâra Bağcı-zâde Mehmed Ağa yediyle

vükuatına olan ‘atik-i cedîd mesârifâtın nısfı ve Bağcı-zâde Ali Ağanın üçret-i

menzilden bekâ alacağı ve deve mübâya’ası ve konak kiralarıçün ve men’ olunub

mecmu’u olan mebâliğin cümle ahâli ma’rifetleri ve ma’rifet-i şer’le esnaf ve mahallât

ve nahiyeye tevzi’i olan defteridir ki, ber-vech-i ati zikr olunur. Fi 1 Safer 1215 (24

Haziran 1800)

Uzun Hacı-zâde oğlunun alacağının nısfı : 975 guruş ; Mîralay sâbık Ahmed

ağanın alacağının nısfı : 1228,5 guruş ; Şehr hacılarının beher mallarından nısf : 750

guruş ; Himmet Ağa-zâdenin akçesinin nısfı : 262,5 guruş ; Gazzâz Zehir Alinin

alacağının nısfı : 112,5 guruş ; Emir Abdullahın alacağının nısfı : 225 guruş ; Cebelâk-

zâdenin alacağının nısfı : 225 guruş ; Cırcır oğlunun alacağının nısfı : 225 guruş ;

Tokadlı oğlu ve Genc İbrahim alacağının nısfı : 700 guruş ; Def’a Himmet Ağa-zâdenin

alacağının nısfı : 40 guruş ; Menzilcilerin sârık bahanın alacağının nısfı : 20 guruş ;

İmamet ve Hitabet içün gelen tatara hizmet : 100 guruş ; Lütfullah Beğ Efendinin nısfı :

250 guruş ; Hacı Hamza Ağanın ve Habsüncü oğlu ve yüzbaşılarının alacakları içün Ahi

Paşa-zâdelerden alınan akçenin nısfı : 2700 guruş ; Deyn-i mezkur içün Mütevelli-zâde

Süleyman Ağadan alınanın nısfı : 2047,5 guruş ; Deyn-i mezkur içün mîrahor-zâdenin

alacağının nısfı : 750 guruş ; Ken’an-zâdenin alacağının nısfı : 37,5 guruş ; Hamza

Ağanın ta’yinâtıçün Kömürlü-zâde alacağının nısfı : 142,5 guruş ; Def’a ta’yinât-ı

mezkur içün Himmet Ağa-zâdenin alacağının nısfı : 112,5 guruş ; Şehr hacılarının

mallarının nısfı : 2625 guruş ; Erkali menzili içün gelen tatar ve Cabbar-zâde adamına

dizdâr Ağadan alınan akçenin nısfı : 150 guruş ; Hâkim Efendi hazretlerinin Hasan

Efendinin zabt eylediği mâhiye içün tamâm : 250 guruş ; Sare emininin tathîr-i râhları

içün gelen tatara Lütfullah Beğden alınan akçenin nısfı : 75 guruş ; Lütfullah Beğden

Hacı Mehmed Beye havalenin nısfı : 250 guruş ; Lütfullah Beğin Ken’an-zâde Ali

Ağaya havalenin nısfı : 250 guruş ; Umûr-i memleket içün Osman Beğin telef olan

bârkir kıymetinin nısfı : 40 guruş ; Mısır fütûhatı içün gelen tatar ve Seyyid Ahmed

Paşa muhallefâtının mübâşiri mesârifinin nısfı : 375 guruş ; Müşârü’n-ileyhin

mübâşirinin ta’amiyesi içün Nuri Beğin alacağının nısfı : 250 guruş ; Ali Alemdârın

154

hamurkâra gelen tatara hizmetinin nısfı : 225 guruş ; Zehâyir bedeliyesine gelen

başçavuş ta’amiyesi içün Lütfullah Beğin nısfı : 2272,5 guruş ; Bâ-mürâsele enfiye içün

çukakadâra verilen : 200 guruş ; Çıldır eyâletine giden kurşun mübâşirine verilenin nısfı

: 75 guruş ; Bâ-mürâselât ‘ıydü’l- fıtr ve zahiha ve imsakiye içün barut nısfı, 68,5 kıyye

: 103 guruş ; Menzilcilerin telef olan on re’s bârkirlerinin tamâm-ı kıymatleri : 800

guruş ; Vekil-i fukâra Mehmed Ağanın bâ-defter-i mesârifinin nısfı : 3150 guruş

;Mehmed Ağa ma’rifetiyle esnafda mutabıka kalan kürsün nısfı : 1499 guruş; Çıldır

eyâletine kurşun nakli içün esnafdan alınan mebâliğin nısfı : 49 guruş ; Baş çavuş

ma’rifetiyle esnaf ve mahallatda mütabıka kalan kürsün nısfı : 1331 guruş ; Def’a

Mehmed Ağa yediyle saray ta’mirine ve ta’yinât ve mahzar başının hizmetinin nısfı :

1455,5 guruş ; ‘İnâyetlü mütesellim Ağaya ikramiye ve harc para : 2250 guruş ; Mâl-i

menzil : 18000 guruş ; Hazinedâr Ağanın konak kirası mâhiye 9 yevm : 150 guruş;

Küçük Mustafa konağına: 50 guruş ; Hüseyin Beğ oğlu Küçük Beğ konağına : 50 guruş

; Paşa hanenin kirası : 60 guruş ; Mehmed Beğin kirasına ale’l-mahsub : 300 guruş ;

Ulaş karyesine imdâd-ı şa’ir baha 50 kile: 200 guruş ; Cedîd deve mebâli’ası : 4175

guruş ; Bel bekçisine ve sarayın havuzuna ve divarı ta’mirine: 105 guruş ; Nuhâs

mübâşirine : 70 guruş ; Vekil-i fukâra Mehmed Ağaya ücret : 250 guruş ; Şehr

kethüdâsına : 50 guruş ; Çavuşlar kethüdâsına : 50 guruş ; Hâkim Efendiye harc-ı imza

ve i’lamât : 1500 guruş ; Katib efendilere kalemiyye : 100 guruş ; Kethüdâya : 100

guruş ; Huddâmiye : 100 guruş ; Mahzariyye : 30 guruş ; Defter buyurulması içün

mütesellim ağaya : 2000 guruş ; (S.70) Devletlü Mustafa Paşanın alacağının nısfı :500

guruş .Mebâli’a akçesi çün verdiği üç bin guruşun nısf faizi.

Cem’an-yekun :

55293,5 guruş. Elli beş bin iki yüz doksan üç buçuk guruşdur.

02000 guruş . Menzil içün Yıldızeline ifrâz olunan.

-_______

53293,5 guruş.

05500 guruş. Nahiyeye ifrâz olunan.

-________

38893,5 guruş .

05393,5 guruş. Mahallâta ifrâz olunan.

-________

32400 guruş.

155

00403 guruş. Bakkaldan mûmhaneye.

00210 guruş.Börekçiden tahmise.

+________

43013 guruş.

128

Esnaf-ı mezkur-i bendeleri vech üzere tevzi’i ve taksim defteridir ki, zikr olunur.

Taife-i Bezzâz : 4607 guruş.

Taife-i Benbeci : 6957,5 guruş.

Taife-i Haffâf : 4089 guruş 12 para

Taife-i Bakkâl : 4089 guruş 12 para –

403 guruş mûmhane : 3686 guruş

Taife-i Kuyumcu : 1629 guruş 35 para

Taife-i Kürkçü : 852 guruş.

Taife-i Börekçi : 1066,5 guruş – 211

guruş : 855,5 guruş.

Taife-i Etmekci : 1066,5 guruş.

Taife-i Arabacı : 1066,5 guruş.

Taife-i Kassâb : 1066,5 guruş.

Taife-i ‘Attâr : 1394 guruş.

Taife-i Tuzcu : 1394 guruş.

Taife-i Debbâğ : 836 guruş 12 para.

Taife-i Bostancı : 928,5 guruş.

Taife-i Tütüncü : 1624 guruş 10 para.

Taife-i Derzi : 1485,5 guruş.

Taife-i Gazgancı : 1250 guruş 30 para.

Taife-i Gazzâz : 744 guruş.

Taife-i Çilingir : 790 guruş 30 para.

Taife-i Temürci ma’a Hurdacı : 698

guruş.

Taife-i Nalband : 559,5 guruş.

Taife-i Muytaf : 582 guruş 12 para.

Taife-i Serrâc : 582 guruş 12 para.

Taife-i Sipah Bazarı : 559 guruş 30

para.

Taife-i Berber : 698 guruş.

Taife-i Sığır Canbazı : 329 guruş 17

para.

Taife-i Kadifeci : 237 guruş.

Taife-i Göncü ma’a Eskici : 237 guruş.

Taife-i Semerci : 375 guruş 27 para.

Taife-i Kılıçcı : 559 guruş 30 para.

Taife-i Katırcı : 282 guruş 8 guruş.

Taife-i Hâmal-meydân :374 guruş 24

para

Cem’an-yekun : 42400 guruş. Yalnız

kırk iki bin dört yüz guruşdur. Sahh.

129

(S.71) İşbu bin iki yüz on beş senesi mâh-ı saferü’l-hayrın gurresinde cümle

ma’rifeti ve ma’rifet-i şer’le tevzi’i olunan sâlyanede mahallâta ifrâz olunan beş bin üç

yüz doksan üç buçuk guruş ve Mütesellim Ağa katibine elli guruş ve vekil harcına iki

156

yüz guruş Ahrazman Ağanın alacağı içün iki yüz elli guruş, kethüdâyeri Mehmed Beğe

tahsil-i vâriye beş yüz guruş, katibine elli guruş, başçavuşuna yüz elli guruş, ayak

çavuşuna altmış guruş men-haysü’l-mecmu’u altı bin altı yüz elli üç buçuk guruşa

ba’de’l- iblâğ mebâliğ-i mezburu sâbıkına kıyasen tevzi’i ve taksim defteridir ki, zikr

olunur.

Mahalle-i Paşabey ma’a Tokmak :157

gurş

Mahalle-i Ganem : 43 guruş 32 para

Mahalle-i Billur : 108 guruş

Mahalle-i Keçibula : 65 guruş 18 para

Mahalle-i Hamurkesen : 51 guruş 36

para

Mahalle-i Kirçuk : 37 guruş 28 para

Mahalle-i Şah Hüseyin : 132 guruş 10

para

Mahalle-i Temurcilerardı: 278 guruş 4

para

Mahalle-i Küçük Minare : 142 guruş 6

para

Mahalle-i Hacı Veli : 54 guruş 37 para

Mahalle-i Ferhadbostanı: 87 guruş 29

para

Mahalle-i Sofu Mehmed: 21,5 guruş

Mahalle-i Akdeğirmen : 152 guruş

Mahalle-i Hacı Mehmed : 127 guruş

Mahalle-i Kösedere-i Müslim: 34 guruş

34 para

Mahalle-i Kösedere-i Zımmî : 136

guruş 35 para

Mahalle-i Uryan-ı Müslim : 206 guruş 5

para

Mahalle-i Uryan-ı Zimmî: 170,5 guruş

Mahalle-i Sarı Şeyh : 134,5 guruş

Mahalle-i Baldır bazarı : 158 guruş 29

para

Mahalle-i Oğlan Çavuş : 107 guruş 22

para

Mahalle-i Hacı Zahid : 20 guruş

Mahalle-i Hamamardı : 61 guruş 11

para

Mahalle-i Köhne Civan : 142 guruş 6

para

Mahalle-i Kılağuz : 113 guruş 27 para

Mahalle-i Gökçe Bostan : 20 guruş 17

para

Mahalle-i Hacı Mahmud : 42 guruş

Mahalle-i Bazar : 412 guruş 36 para

Mahalle-i Ali Baba : 50 guruş 30 para

Mahalle-i Bahtiyar Bostanı: 113 guruş

27 para

Mahalle-i Cami Kebir : 152,5 guruş

Mahalle-i Zilkâr : 32 guruş 10 para

Mahalle-i Veled Beğ : 62 guruş

Mahalle-i Osman Paşa : 71 guruş 26

para

Mahalle-i Hoca İmam : 118 guruş 10

para

Mahalle-i Kenisa : 295 guruş 16 para

Mahalle-i Çavuş başı : 250 guruş 11

para

Mahalle-i Ece : 367,5 guruş

157

Mahalle-i Örtülüpınar : 246 guruş 14

para

Mahalle-i Bab-ı Kayseri :442guruş 36

para

Mahalle-i Ağcabölge : 283 guruş

Mahalle-i Şeyh Çoban : 38 guruş 16

para

Mahalle-i Kaleardı : 147 guruş

Mahalle-i Hoca Ali Çavuş : 28,5 guruş

Mahalle-i Gök Medrese : 111 guruş

Mahalle-i Hoca Hüsâm : 41 guruş 10

para

Mahalle-i Şems-i Ferrâş : 233 guruş

Mahalle-i Yahya Beğ : 58 guruş

Mahalle-i Abdulkerim : 61 guruş

Mahalle-i Kabalı : 49 guruş 18 para

Mahalle-i İmaret : 45 guruş 28 para

Mahalle-i Küçük Bengiler : 128,5 guruş

Mahalle-i Ali baba : 21,5 guruş

Cem’ân-yekun : 6653,5 guruş. Yalnız

altı bin altı yüz elli üç buçuk guruşdur.

Sahh.

130

(S.72) Himmet Ağa-zâdenin sefer-i hümâyuna me’mur emridir.

Kıdvetu’l- kuzât ve’l-hükkâm , mea’dinu’l-fezâil ve’l-kelâm Mevlanâ Sivas

kadısı zîde fazlühü ve kıdvetü’l-emâcid ve’l-ekârim dergâh-ı mu’allam çavuş

gedüklülerinden Sivas’da sâkin Seyyid Himmet Ağa-zâde İbrahim zîde mecdühu

kıdvetü’l-emâsil ve’l-akrân bu def’a mübâşir ta’yin olunan rikâb- hümâyunum

kaimmakâmı tatarlarından Seyyid Mehmed zîde kadrühu, tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl

olucak malum ola ki, ordu-yu hümâyunumda bil-fiil sadr-ı azam vekil-i mutlak düstur-i

mükerrem müşir-i mufahham nizâmü’l-alem el-Hac Yusuf Ziya Paşa edâmalahü te’ala

ve iclâlehü ve zâik bi’t-te’bîd-i iktidâr ve ikbâle maiyetinde muktezî olan hezemât-ı

istihdâm-ı zamanda dergâh-ı mu’allam çavuş gedüklülerinin vücûd-i lazımeden

olduğuna binâen sen ki, gedüklü mûmîileyhsen, vüsûl-i emr-i şerifimde olduğun

mahalden derhal hareket ve ser seri’ ile ordu-yu hümâyunuma vüsûl ve lühûka

musâre’at ve sadr-ı azam müşâru’n-ileyhin emr-i râyıyla ta’yin ve istihdam edeceğin

hedemâtın te’dibe ve teşbitinde bezl ve sai’ ve kudret ve sermû- tevkîf ve te’hirden

mücânebet eylemek fermânım olamğın me’muriyetini hâvi rikâb-ı müstetâyemden işbu

emr-i şerifm ısdâr ve ‘ale’l-cehâhü’l-ta’cîl mübâşir mûmîileyh ile irsâl olunmuşdur.

İmdi bu babda kat’an te’hir ve tevkîf ve irâd-ı ‘azer ve ‘illet ber-vechle câiz olmayub

irtikâb-ı kusur ve rehâvet ve tereddüt ve betâet-i gün harekete cesâret etmek lazım gelur

ise yalnız; nan pârın ref‘iyle iktifâ olunmayub te’dibin icrâ olunacağı ma’lumun

158

oldukda vüsûl-i emr-i şerifimde derhal hareket ve icâline ordu-yu hümâyunuma vüsûl-i

sur’at ve şitâb ve sadr-ı azam müşâru’n-ileyhin emr ve râyıyla ta’yin ve istihdam

edeceği hedemâtın te’dibesine zevâl ve cân-ı sai’ ve te’hir ve tereddüt ve irâd-ı ‘azer ve

‘illet müsüllü vaz’-ı cesâretle sonra nedemât-ı faide vermeyecek ‘ukûbuna mazhar

olmakdan ittikâ eyleyesen. Ve sen ki, Mevlana mûmîileyhsiz, mezmun-i emr-i şerifim

senin dahi meczumun olarak mucib ve müktezâsıyla ‘amel ve hareket ve gedüklü

mûmîileyhi der-‘akeb mahalinden beher hâl tahrîk ve ordu-yu hümâyunuma süvâr ve

tesyâre mezîd-i sai’ ve gayret ve irsâl olunduğunu tahrîr ve işâret eyleyesiz. Ve sen ki,

mübâşir mûmîileyhsen, sen dahi gedüklü mûmîileyhi bâ-yi hâl ve tahrîk ve ihrâc ve

ordu-yu hümayudunuma irsâl ve itmâm-ı emr-i mübâşirenin dâmin der-miyân gayret

eylemek bâbında ferman-ı âlişânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki vüsûlünde bu babda

vech-i meşruh üzr ‘amel ve hareket eyleyesiz. Şöyle bilesiz alamet-i şerife îtimat

kalasız. Tahrir evâhir şehr muharremü’l-harâm lisene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makam Kostantıniyye el-mahrusa

Mucibince kaimmakâm mektubu sâdır olmuşdur.

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 17 Safer 1215(10 Temmuz 1800)

131

(S.73) Zârin oğlu Simon vakfiyesidir.

Medine-i Sivas mahallâtından Temurcilerardı mahallesi mütemekkinlerinden

Zârin oğlu Simon’nun veledi Serkez meclis-i şer’ide vakf-ı atiü’z-zikre mütevelli nasb

eylediği damadı işbu bâisü’s-sifr Bârsih veledi Kobrin nâm zımmî müvâcehesinde bi’t-

tav’i’s-sâf ikrâr-ı tâm ve takrir-i kelâm edüb zikr-i atiu’l-vakfın sudûruna değin yedimde

olup mahalle-i merkumede vaki‘ bir tarafdan Hacı Halil ve bir kassâb İstefân mülküne

ve bir Mânuk mülküne ve bir tarafdan târik-i ‘am ile mahdud bir bab kış evi ve bir bab

kirâcı damı ve iki bab eyvân ve bir bab samanlık ve bir mikdar aralığı müştemil mülk

menzil ile derûnunda olan dört kilim ve dört döşek ve üç yorgan ve dört yasdık ve yedi

çuval ve sekiz minder ve on beş vukiyye nuhâsı senevi Küçük Kenisaya otuz akçelik

şem’i-revgân vermek üzere vakf ve hisse eyleyüb ve kendim hayatta oldukca mütevelli

olup hâlikin oldukda damadım mesfur Bârsih mütevelli olup ol dahi hâlik oldukda

evâlid ve evâlid-ı batnen ve ba’de batnin mütevelli olalar, anlar dahi ba’de’l-infirâz

kızım Bere Beyon mütevelliye ola, ol dahi hâlike oldukda onun dahi evladı ve evladı

ber-minvâl muharrer mütevelli olalar, onlar dahi ba’de’l-infirâz Kenisa-yı mezkur

159

mütevellileri mütevelli olalar deyü hatm-i kelâm ve ba’de’t-teslim ve’t-tescîl etmeğin

olduğu ba’de’t-tasdik mâ hüve’l-vaka’ bi’t-taleb ketb olundu. Hürrire fi’l-yevmü’s-

sâbiu’ min şehr sâferü’l-hayr lisene hamse aşr ve ieteyn ve elf.

Şühûdü’l-hâl :

Derzi Simon ve makdisi Arin, Derzi Agob, Zâğâtel veledi Agob, Kuyumcu

makdisi Manuk, Derzi Mehâyel, Ahmed Efendi, Kâtib es-Seyyid Mehmed Ağa Efendi,

Ecevîd oğlu Ahmed, Mend Mustafa , Hacı Ömer, es-Seyyid el-Hac Abdulahad Efendi.

132

Devlelü Alaaddin Paşa hazretlerinin zahîre buyuruldusudur.

Şeri’at-şi’ar Sivas kadısı Faziletlü Efendi zîde fazluhü ve mehâsin-i disâr müftisi

ve nâkibü’l-eşrâf ve bi’l-cümle ulemâ ve sülehâ efendiler zîde mehâsenehüm ve

kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân mütesellim-i ‘izzetlü ağa zîde mecdühu ve mefâhirü’l-

emâsil ve’l-akrân kethüdâyeri ve mîralay ve defter kethüdâsı ve sair vücûh-i ahâli ve

ihtiyâr ocak ve söz sahibleri zîde kadirhüm inhâ olunur ki, bu def’a avâtıf-ı ‘aliye-i

mülükâneden hakk-ı ‘acizânemize rütbe-i vâlâ-yı alay-ı vüzâret ‘inâyet ve ihsân

buyurulub rikâb-ı hümâyunumdan Karaman eyâletinin ‘ahdemize tevciye buyurulması

zamnanda ordu-yu hümâyuna telhîz olunduğu tarafımıza tahrîr ve ahsene-i tahmise

Sivas’a doğru ‘azimet ile Sivas’a vüsûlümüzün ordu-yu (…) inhâ olunması cenâb-ı

hazret sadr-ı azamı ve serdâr-ı ikrâmiden emr ve tenbih buyurulmakdan nâşi rehber-i

tefvik na’mü’r-refîk-i rabbâni ile olduğumuz mahalden azimet ve hareket ve def’-i

şürûr-i erbâb-ı bâği ve (…) vücûd-i ashâb cevr ve ezâ berrle vedi‘a-i cenâb-ı halikü’l-

berâya olan fukâra-yı ra’iyet ve müktezâ-yı memleketin tahsil-i asâyiş bâd ve tesyîd-i

bünyan nizâm-ı hâlleri sebt-i halisâsıyla sevb-i me’mure ‘azimet olunub müste’yenen

billahi te’ala cünd-rûr’a kadar ol havâliye vüsûle lühûkamız mukarrir olmağla imdi

gerek daire-i mahsusâ-i düstûrânemiz ve gerek daire-i enderun-i birûn ve sâir kaydımız

halkına rûzmerre ber-mucib-i defter i’tâ olunacak asâyiş-i zehâirin bir an akdem bilâ-

noksan yerlü yerinden tahsil ve tedârik ve ihzâr olunmasına bil-infâk teşmîl-i sâat-i

ihtimâm ile vüsûlümüzden mukaddem muhayyen ve âmade olunmasına ikdâm-ı tâm ve

gayret ve ana ol-havaliye vürûdumuza kadar Karaman eyâletinin ‘ahdemize tevcihi

cilvekâr-ı meydân-ı ihsân olur ise ahâliye cendruz. Ziyâde mesârif olmamak içün

dairemize müktezî olan mekâri bârkirleirinin dahi ber-kadm-i akdem tedârik ve cem’

olmasına mezîd-i i’tinâ ve dikkat ve bu babda ‘ale’l-hüdâ ‘azer ve ber-vechle karîn

160

sem’-i esfâ olumayub iktizâ edenler hakkından ve mucib-i nedâmet ve rehâvet olacağını

mülâheze ile ana göre hareket eylemek bâbında tenbihen ve te’kidi işbu buyuruldu tahrîr

ve ısdâr ve kıdvetü’l-emâsil ve’l-akrân ‘izzetlü Ali Ağa yediyle irsâl olundu. İnşaallhü

te’ala vüs’ulünde gerekdir ki, ber-mucib buyuruldu ‘amel ve hareket ve hilafından hezer

ve mücânebet eyleyesiz deyü. Fi 9 Safer 1215 (2 Temmuz 1800) 133

(S.74) On beş senesine mahsuben vâli-yi eyâlet-i Sivas Receb Paşanın imdâd-ı

seferiye emridir.

Mefâhirü’l- küzât ve’l-hükkâm me’âdinü’l-fezâil ve’l-kelâm eyâlet-i Sivas’da

vaki‘ kazaların kuzât ve nevvâbı zîde fazlühüm ve mefâhirü’l-emâcid ve’l-akrân a’yân-

ı vilâyet zîde kadirhüm, tevki’i-refi’i hümâyun vasıl olucak malum ola ki, hâlâ Sivas

valisi düstur-i mükerrem müşir-i mufahham nizâmü’l-alem vezirim Receb Paşa

edâmallhü te’ala iclalehü ordu-yu hümâyunumda olmağla mesârif-i seferiyesine ‘avn ü

medâr zımnında eyâlet-i Sivas’da vaki‘ kazalardan valiçün sefer vuku’unda tertib ve

ta’yin kılınan otuz üç bin guruş imdâd-ı seferiye bin iki yüz on beş senesine mehsuben

eyâlet-i mezbure dahilinde kazalar ahâlilerine şürût-i seferiye mucibince ve def’aten

tevzi’i ve tahsil ve müşârü’n-ileyh tarafından kabzına me’mur edâ ve teslim olunmak

fermânım olmağın işbu emr-i şerifim irsâl olunmuşdur. İmdi siz ki, Mevlâna ve sâir

mûmîileyhimsiz,ber-minvâl-i muharrer müşârü’n-ileyh ordu-yu hümâyunumda olmak

mülâyesesiyle mesârif-i seferiyesine ‘avn ve medâr zımnında eyâlet-i mezkureden

mu’ayyen olan seferiyenin tahsiline irâde-i ‘aliyem ta’alluk eylediği ma’lumunuz

oldukda ber-vech-i meşruh iki yüz on beş sene mahsuben gurre-i muharrerm itibâr

olunarak vâliçün mu’ayyen olan mâru’z-zikr otuz üç bin guruş imdâd-ı seferiyeyi şürût-

i seferiye üzere def’aten eyâlet-i mezkure dahilinde kâin kazalar ahâlilerine tevzi’i ve

taksim ve yerlü yerinden cem’ ve tahsili ve müşâru’n-ileyh tarafından kabzına me’mur

edâ ve teslim ettürdüb ‘avn ve te’hirden ve mikdar-ı ma’iyyetden ziyâde ve mükerrer-i

seferiye tahsilinden ve kesret üzere kazalar mübâşirleriyle ahâli ve fukâra-yı ra’iyyete

te’addi vukûunu tecvîzden ve hizmet-i mübâşiriye mütâlebesinden gâyetü’l-gaye hadr

eylemeniz bâbında fermân-ı alîşânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki, hükm-i şerifimle

vüsûl buldukda vech-i meşruh üzere şeref-yafte-i sudur olan fermân vâcibü’l-ıttıbâ’ ve

lazımu’l-imtisâlimin mazmun-i münifi üzere ‘amel eyleyüb hilâfından hazer ve

161

mücânebet eyleyesiz. Şöyle bilesiz ‘alamet-i şerife îtimat kılasız. Tahrir fi evâil , şehr

Saferü’l-hayr lisene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 21 Safer 1215(14 Temmuz 1800)

Mucibince Cabbar-zâde Necâbetlü Süleyman Beğ Efendiden buyuruldu dahi

vârid olmuşdur. 134

Seferiye-i mezkur müşâru’n-ileyh tarafından kapu kethüdâsına edâ ve teslim

olunmasını hâvi ısdâr olan emr-i ‘alîdir.

İftihâru’l-emâcid ve’l-ekârim,câmiu’l-mehâmmid ve’l-mekârim, el-muhtass bi-

mezîd-i‘inâyeti’l-meliki’d-daîm dergâh-ı mu’allâm kapucu başlarından ber-vech-i

malikâne Bozok sancağı mutasarrıfı Cabbâr-zâde Mîr Süleyman dâme mecduhu,

tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak ma’lum ola ki, eyâlet-i Sivas’dan vâli içün müretteb

olan otuz üç bin guruş imdâd-ı seferiye hâlâ Sivas vâlisi düstur-i mükerrem zezirim

Receb Paşa edâmallahü te’ala iclalehü tarafından bu tarafda kapu kethüdâsı olan celâl-i

şehr emîni iftihârü’l-emâcid ve ve’l-mekârim Seyyid Mehmed dâme mecdühu olan

divânına takaza bi’t-tahrirât havale etmiş olup sen ki, Cabbar-zâde mîr-i mûmîileyhsen,

Sivas mütesellimliği dahi ordu-yu hümâyunum tarafından sana ihâle olunmuş olmağla

seferiye-i mezkurenin tahsili, diğer sudûr iden emr-i şerifim mucibince yerlü yerinden

tamamen tahsil ve kapu kethüdâsı mûmîileyh tarafından tahsiline me’mur edâ ve teslim

berle tarafından irsâli ve tesyire ihtimâm etmek fermânım olmağın imdi keyfiyet-i

ma’lumun oldukda bu babda vech-i meşruh üzere seferiye-i mezkureyi, diğer sudûr iden

emr-i şerifim mucibince tamamen tahsil ve kapu kethüdâsı mûmîileyh tarafından

kabzına me’mure edâ ve teslim eylemeniz bâbında fermân-ı alîşânım sâdır olmuşdur.

Buyurdum ki, hükm-i şerifimle vüsûl buldukda bu babda vech-i meşruh üzere şeref-

yafte-i sudur olan fermân vâcibü’l-ıttıbâ’ ve lazımu’l-imtisâlimin mazmun-i münifi

üzere ‘amel hilâfından mücânebet eyleyesiz. Şöyle bilesiz ‘alamet-i şerife îtimat kılasız.

Tahrir fi evâil , şehr Saferü’l-hayr lisene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 21 Safer 1215(14 Temmuz 1800)

135

Eyâlet-i Sivas vâlisi Devletlü Receb Paşa hazretlerinin mukaddem mütesellimi

Seyyid Lütfullah Beğin mütesellimliğinden müşâru’n-ileyhhin teyârâtın hesâbı ru’yet

162

olunub bâkâyası kapu kethüdâsı ağasına edâ ve teslim olunmasını hâvi sâdır olan emr-i

‘alî.

İftihâru’l-emâcid ve’l-ekârim, câmiu’l-mehâmmid ve’l-mekârim, el-muhtass bi-

mezîd-i‘inâyeti’l-meliki’d-daîm dergâh-ı mu’allâm kapucu başlarından hâlâ Sivas

mütesellimi Cabbâr-zâde Mîr Süleyman dâme mecduhu, kıdvetu’l- kuzât ve’l-hükkâm ,

mea’dinu’l-fezâil ve’l-kelâm Mevlanâ Sivas kadısı zîde fazlühü, tevki’i-refi’i-hümâyun

vasıl olucak ma’lum ola ki, hâlâ Sivas vâlisi düstur-i mükerrem vezirim Receb Paşa

edâmallahü te’ala ve iclalehü ordu-yu hümâyunda olmak mülâyesesiyle bundan akdem

tarafından mütesellim nasb olunan Lütfullah Beğ ‘azl ve sen ki, Cabbar-zâde

mûmîileyhsen, ordu-yu hümâyun tarafından mütesellim nasb olunmuş olmak hasebiyle

taraf-ı müşârü’n-ileyhe ‘aid olup mîr-i merkumun yed ve zimmetine gecen ‘aidât ve

tayârâtın hesâbını ru’yet eylemek bâbında ordu-yu hümâyundan emr-i şerifim ısdâr ve

irsâl olunmuş olup ancak ; mîr-i merkumun zimmetinde zühûr eden meblâğ her ne ise

ma’rifetin ve ma’rifet-i şer’le hesabı ru’yet ve zimmetinde zühûr eden meblağ tamamen

tahsil ve kapu kethüdâsı mîr-i mûmîileyh tarafından kabzına me’mur edâ ve teslim ile

tarafına irsâl-i ikdâm ve mübâderet eylemek fermânım olmağın imdi, keyfiyet-i

ma’lumun oldukda ber-vech-i muharrer müşârü’n-ileyhe râci’ olup mütesellim-i sâbık-ı

merkumun makbuzu olan ‘aidât ve tayârât her ne ise ma’rifetin ve ma’rifet-i şer’le

hesâbı ba’de’l-ru’ye zimmetinde zühûr eden meblağı tamamen tahsil ve kapu kethüdâsı

mûmîileyh tarafından kabzına me’mur edâ ve teslim berle tarafına irsâl ve tesyâre

ihtimâm ve dikkat ve tesâmühden müba’adet eyleyesen, ve sen ki, Mevlâna

mûmîileyhsen, sen dahi mazmûn-i emr-i şerifimle ‘amel ve hareket ve dikkat eylemek

bâbında fermân-ı alîşânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki, vüsûl

buldukda vech-i meşruh üzere şeref-yafte-i sudur olan fermân vâcibü’l-ıttıbâ’ ve

lazımu’l-imtisâlimin mazmun-i münifi üzere ‘amel ve hareket ve hilâfından itkâ ve

mübâ’adet eyleyesiz. Şöyle bilesiz, ‘alamet-i şerife îtimat kılasız. Tahrir fi evâil , şehr

Saferü’l-hayr lisene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 21 Safer 1215(14 Temmuz 1800)

Muciblerince Cabbar-zâde Necâbetlü Süleyman Beğ Efendiden dahi buyuruldu

vârid olmuşdur.

136 (S.75) Tımarlunun isti’câli emridir.

163

Mefâhiru’l- emâsil ve’l-akrân Sivas eyâletinde elviye alay beyleri zîde

kadirhüm, tevki’i-refi’i hümâyun vasıl olucak malum ola ki, siz ki, mîralay

mûmîileyhimsiz, Sivas eyâletinin bi’l-cümle eşkinci ze’amet ve erbâb-ı tımarını

buyruklarınız altına celb ve cem’ berle otuz gün kadar ordu-yu hümâyunumda isbât-ı

vücûd ve hizmet-i lazımenizde kıyâm eylemeniz hususu bundan akdem sâdır olan emr-i

şerifimle size tenbiye ve te’kîd olunmuş iken ilâ haze’l-ân hareket ve ‘azimetinize dâir

bir haberi ve bir eseri var olunmadığı nümayân ve ikâne-i dikkat olmak sizin arâzi-yi

Mısıriyenin behullahi te’ala dest-i düşman-ı dînden tahlîs ve nezi-î akdem mekâsid-i

şahânem idüğü ve bu babda kusur ve rehâvet edenler tahlîs-i cân edemeyecekleri

müstağni ‘ani’l-beyân ve sizin müktezâ-yı me’muriyetiniz üzere bir ân ve bir dakika

evvel hareket ve ordu-yu hümâyunuma vüsûl-i sur’at eylemeniz derc-i vücûbda olduğu

zâhir ve ayân olmağla te’kidden ve ihtimâmen ve isti’câle ve istisra’ mahsus işbu emr-i

şerifim ısdâr ve sadr-ı azam tatarlarından kıdvetü’l-emâsil ve’l-akrân Receb zîde

kadrühu ile irsâl olunmuşdur. İmdi bu vakt evkât-ı sâireye ber-vechle mekîs olmayub

kâb-ı râhtınızın diğer gayreti miyân-ı cümlenizinde (…) eyleyecek (…) lar olmağla

eyâlet-i merkumenin bi’l-cümle eşkinci ze’amet ve erbâb-ı tımarını buyruklarınız altına

celb ve cem’ ve ser seri’ ile bir ân akdem ordu-yu hümâyunuma vüsûl-i sür’at ve şitâb

eylemeniz matlub-i kat’i şahânem idüğü ve bu emr-i dînide bundan böyle dahi sermu

rehâvet cesâret olunmak lazım gelür ise bir dahi suâl ve cevâb ile vakt gecirülmeksizin

hemân mazhar- ı eşedde-i müvâheze ve eşedde-i ‘ikâb-ı şahânem olacağınızda kat’an

iştibâh olmadığı ma’lumunuz oldukda ber-vech-i muhaaarrer ‘amel ve hareket

eylemeniz bâbında fermân-ı alîşânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki, hükm-i şerifimle

vardukda ‘amel ve hareket eyleyesiz. Şöyle bilesiz ‘alamet-i şerife îtimat kalasız.

Tahriren fi evâil , şehr Muharrem lisene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Buyuruldu-yu sahra-yı Yafa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 21 Safer 1215(14 Temmuz 1800)

137

Medine-i Sivas mahallâtından Bazar mahallesi mütemekkinelerinden Manus

bint. (…) ve Berin bint. Nazır nâmân nasraniyeler meclis-i şer’ide işbu bâisü’s-sifr

Mesiya ve Babil ve Sirob veledûn Mehâyel ve istefân veledi İsâr nâmun zımmîler

mahzarında mahalle-i merkumede vâki’ bir tarafdan Seyyid Ahmed Alemdar ve bir

tarafdan Büyur oğlu ve bir tarafdan makdisi Banin ve bir tarafdan ba’zen vakf ve

ba’zen tarîk-i hâs ile mahdud bir bab kış evi ve bir fevkâni sağîr oda tahtı kilâr ve bir

bab fevkâni kebîr oda tahtı kış evi ve bir harâbe (…) tahtı aralık ve bir mikdar havlu,

164

derûnunda nısf-ı lüle ma’i-câri çeşmeyi müştemil mülk menzilimizi cem’i-tevâbi’ ve

levâhık-ı tarafeynden icâb ve kabulu havi şürût-i müfsideden ‘arî ve berî olmak üzere

Mesiya ve Bâbil ve Sirob veledûn Mihâyel ve İstefan veledi İsâr altı yüz guruşa bey’ ve

teslim eyleyüb mesfurân yedinden mablağ-ı mezbur altı yüz guruşu tamamen ahz ve

kabz eyleyüb müştemelâtıyla menzil-i mahdud-i mezkur mesfurûnün mülk-i menzilleri

olduğu tescil şüd. Fi 22 Safer 1215 (15 Temmuz 1800)

Şüdûdü’l-hâl :

Kassâb Sahek, Kılıçcı makdisi Tâtos, Derzi başı makdisi Ebrâs, Çıkrıkcı oğlu

makdisi Mehâyel, Agob veledi İlkesân, el-Hac Yusuf , es-Seyyid Mehmed Efendi.

138

On beş senesi sâferü’l-hayrın onuncu günü tarihiyle müvarih rikâb-ı hümâyun

kaimmakâm tatarlarından Yakub Ağa yediyle şütürân-ı mezkurun isti’câlini havi bir

kıta’ emr-i alî ısdâr olmuşdur. Fi 7 Rebiulevvel 1215 (29 Temmuz 1800)

139

Üçüncü def’ada tımarlının isti’câl tenbihen ve te’kiden isti’câlini havî

muharremü’l- haramın evsâtıyla dergâh-ı mu’alla gedüklülerinden el-Hac Osman Ağa

yediyle tevârüd eden emr-i ali’nin vüsûlü. Fi 12 Rebiulevvel 1215 (3 Ağustos 1800)

140

(S.76) İşbu bin iki yüz on beş senesi mâh-ı saferü’l-hayrın gurresinden cümle

ma’rifeti ve ma’rifet-i şer’le tavzi’i olunan sâlyaneden Hafik nahiyesine ifrâz olunan beş

bin beş yüz guruş ve on beş senesine mahsuben deve mübâyâ’asından iki bin seksen

yedi buçuk guruş nuhâs nakliyesi içün yüz otuz dokuz ‘adâlet buyuruldusu götüren

adama hizmet, altmış guruş nahiye kurâlarından halâs-ı cem’ane giden çeri başıya, on

beş guruş İnce Ağa ve Ken’an-zâde ve Hacı Hamza Ağa ve Mîralay Seyfik karyesine

nüzûllerinde karye-i mezkure imdâd ve Feyzullah Alemdar’dar alınan şa’ir baha iki yüz

Sarı köyünden mümteniü’l-husûl elli guruş Yıldızeli defterinden ifrâz olunub nahiyeye

idhâl olunan beş yüz guruş Hazar karyesine şa’ir bah elli guruş Faziletlü Hâkim

Efendiye hurc-i imza iki yüz guruş kâtib efendilere kalemiye elli guruş mahzarlara on

guruş mîralay Ebu Bekir ağaya , tahsildârına beş yüz guruş baş çeri başıya yüz guruş

çavuşlar kethüdâsına iki yüz guruş mîralay kâtibine elli guruş ayak çeri başlarına otuz

165

guruş men-haysü’l-mecmu’u dokuz bin yedi yüz kırk bir buçuk guruş nahiye-i mezkur

kurâlarına sâbıkına kıyasen tevzi’i ve taksim defteridir ki, ber-vech-i atî zikr olunur. Fi

1 Safer 1215 (24 Haziran 1800)

Karye-i Beypınarı : 160 guruş

Karye-i Başıbüyük: 96 guruş

Karye-i Deng-i sağır : 45 guruş

Karye-i Hanzar : 100 guruş

Karye-i Sofular : 73 guruş

Karye-i Üzeyir : 70 guruş

Karye-i Düğer : 150 guruş

Karye-i Uzamış : 90 guruş

Karye-i Karabalçık : 195 guruş

Karye-i Alanyönü : 79,5 guruş

Karye-i Horahun : 174,5 guruş

Karye-i Kavak : 40 guruş

Karye-i Ağca Kenisa : 65 guruş

Karye-i Kutlu oğlan : 50 guruş

Karye-i Avragir : 95 guruş

Karye-i Karlı : 115 guruş

Karye-i Eymir : 80 guruş

Karye-i Emre : 55 guruş

Karye-i Tuzhisar : 150 guruş

Karye-i Çirhin : 75 guruş

Karye-i Durusu : 130 guruş

Karye-i Horsane : 150 guruş

Karye-i İnceğa : 80 guruş

Karye-i Feridşah Yenicesi : 30 guruş

Karye-i Hatip dereli : 25 guruş

Karye-i Kelhadik : 35 guruş

Karye-i Bingöl : 250 guruş

Karye-i Moluç : 88,5 guruş

Karye-i Hoşavenk : 29 guruş

Karye-i Emirhan : 79,5 guruş

Karye-i Kızılcakışla : 130,5 guruş

Karye-i Filendir : 130 guruş

Karye-i Girne : 62,5 guruş

Karye-i Acıpınar kurb-i Ağva: 62,5

guruş Karye-i Tavşanlı : 120 guruş

Karye-i Karayün : 150 guruş

Karye-i Bakariç : 115 guruş

Karye-i Yavu : 40 guruş

Karye-i Tahtakemend: 40 guruş

Karye-i Akpınar : 200 guruş

Karye-i Hacı Mirza : 47,5 guruş

Karye-i Mamuğan : 144 guruş

Karye-i Göğedin : 200 guruş

Karye-i Koçhisar : 520 guruş

Karye-i Kemis : 270 guruş

Karye-i Yarhisar : 448 guruş

Karye-i Çimen Yenicesi : 376 guruş

Karye-i Tödürge : 290 guruş

Karye-i Küre : 75 guruş

Karye-i Beştepe : 40 guruş

Karye-i Karacaşar : 50 guruş

Karye-i Tutmaç : 90 guruş

Karye-i Seyfik : 180 guruş

Karye-i Acıpınar kurb-i Seyfik : 100

guruş

Karye-i Yâm : 60 guruş

Karye-i Boğazkesen : 127,5 guruş

Karye-i İşhanı : 230 guruş

166

Karye-i Kaldı : 60 guruş

Karye-i İmaret : 90 guruş

Karye-i Şah beğ : 350 guruş

Karye-i Yassı Cabel : 70 guruş

Karye-i Şehristan : 200 guruş

Karye-i Mescidli : 30 guruş

Karye-i Güllüce : 115 guruş

Karye-i Sinekli : 60 guruş

Karye-i Ebugen : 22 guruş

Karye-i Yenice kurb-i Güllüce : 50

guruş

Karye-i Kara Gömlek : 60 guruş

Karye-i Ata Kenisa : 130 guruş

Karye-i Hanviran ma’a Budaklı : 40

guruş

Karye-i Tatlıcak : 95 guruş

Karye-i Damlacık : 110 guruş

Karye-i Apa : 110 guruş

Karye-i Apardı ma’a Kürt : 325,5 guruş

Karye-i Hayırbey : 130 guruş

Karye-i Çöken : 32 guruş

Karye-i Hocabeğ kebîr : 93 guruş

Karye-i Himmet vakiyye : 90 guruş

Karye-i Sarıklı Hocabeğ : 70 guruş

Karye-i Sinkürek ma’a Karapınar : 120

guruş

Karye-i Celalli : 170 guruş

Karye-i Serpincuk ma’a Akviran

:130guruş

Karye-i Yeni Köy : 30 guruş

Karye-i Küçük : 30 guruş

Karye-i Törnük : 48,5 guruş

Karye-i Kesrek : 52 guruş

Karye-i Gavrâz : 100 guruş

Karye-i Mihmadek : 20 guruş

Karye-i Serçe : 20 guruş

Nahiye-i Hergün : 50 guruş

Cem’an-yekûn : 9741,5 guruş. Yalnız

dokuz bin yedi yüz kırk bir buçuk

guruşdur. Sahh.

141

(S.77) Hâlâ Medine-i Sivas’da nişîn-i seccâde-i tebdi Faziletlü Efendi derûn-i

‘arzuhâlde zikr olunan hususu gereği gibi teftiş ve tefehhûs ve taharrî edüb mâni’-i

şer’isi bakub temsine-i mihr ile ‘akd-i nikâh eyleyesen. Fi 5 Rebiulevvel 1215 (27

Temmuz 1800)

Mehmed Sadi Ser-tevvâbîn dergâh-ı ‘ali Mütesellim-i Sivas

142

167

Devletlü, ‘inâyetlü, meveddetlü, merhâmetlü veliyü’n-ni’am ve kesîrü’l-lütf

ve’l-kirâm Efendim Sultanım hazretleri sağ olsun . ‘Arzuhâl-i câriyeleridir ki ,

bu câriyeleri taife-i Türkmenden Kara Hasinli oymağından olup kendi hüsn-i rızam ile

yine oymağımdan Ahmed nâm kimesneye nefsimi ‘akd-i nikâh murâd berle merkum

Ahmed kullarıyla Medine-i sivas’a vüsûl ve bu câriyeleri kimesnenin nükûhâ ve nâ-

firârlısı olmayub hâlâ faile-i muhtare olduğum hasebiyle Allah ve Resule bu câriyelerini

merkum Ahmed kullarına ‘akd-i nikâh berle çerâğı ve da’vât-ı hayriyelerini mazhar ve

ecr-i hayrıyla nâil buyurulmak niyâzıyla ‘arzuhâle cesâret kalındı. Bâki emr ü fermân

lütf ve ihsân devletlü ‘inâyetlü meveddütlü merhâmetlü veliyü’n-ni’am ve kesîrü’l-lütf

ve’l-kirâm Efendim Sultanım Hazretlerinindür.

Bende Mülk-i cariyeler Mezbure Melik bin. Mehmed nâmi bikr-i bâliğa kendi hüsn-i

rızâ ve ihtârıyla tâbir olan Ahmed bin Hasan’a on üç bin akçe mihr tesmiyesiyle meclis-

i şer’ide ‘akd-i nikâh olunduğu kayd şüd. Fi 5 Rebiulevvel 1215 (27 Temmuz 1800)

Şühûdü’l-hâl :

Ahmed Efendi , es-Seyyid Mehmed Efendi , Mahalle imamı Seyyid Osman

Efendi.

143

Zehâir mâdesi içün fermân.

Mefâhiru’l- küzât ve’l-hükkâm me’âdinu’l-fezâil ve’l-kelâm Sivas eyâletinde

vâki’ kazaların kadıları ve nâibleri zîde fazluhüm ve kıdvetu’l-emâcid ve’l-a’yân Sivas

mütesellimi zîde mecduhüm ve kıdvetü’l-emâsil ve’l-akrân bu hususa

mübâşir ta’yin olunan sadr-ı azam çukadarlarından el-Hac Hüseyin zîde kadrühü,

tevki’i-refi’i hümâyun vasıl olucak malum ola ki, sen ki mütesellim mûmîileyhsen,

bundan akdem ordu-yu hümâyun lazımesi içün Sivas eyâletinden yirmi bin kile dakîk

ve elli bin kile şa’irin mübâya’ası tertib olunub ancak eyâlet-i mezkure bu havâleye

mesâfe-i ba’îd olmak takribiyle ‘aynen zahire nakli ‘asretlü olduğundan dakîkin beher

kilesi dörder guruşdan, şa’irin beher kilesi doksan paraya olarak bedel-i kat’i olunub

icâb eden bir yük doksan iki bin beş yüz guruş bedelinden gayr-ı ez-mahsulât ve havâlât

kusur kalan kırk dört bin iki yüz beş guruşun tahsili içün bundan akdem emr-i şerifim

ısdâr olunmuş iken ile’l-ân bir haber zühûr etmediğinden başka el-hâleti hazihi ordu-yu

hümâyunda mesârifin kesreti olduğuna binâen bu mekûle emvâl-i mîryenin ‘ale’l-mâhâl

cem’ ve tahsili lazımeden olmağla bedeliye-i mezkurenin kusur kalan meblağ-ı mezkur

168

şimdiye kadar tahsil olunmamış ise vüsûl-i emr-i şerifimde yerlü yerinden ‘ale’l-mâhâl

tahsil ve bir ân akdem ve bir dakika mukaddem mübâşirine teslimen ordu-yu

hümâyunum hazinesine tesyîl olunması hususuna sai’ ve gayret eylemek fermânım

olmağın te’kid ve isti’câle işbu emr-i celilü’l-kadrim ısdâr ve ile irsâl olunmuşdur.

İmdi vüsûlünde mücib-i emr-i şerifimle ‘amel ve hareket ve hilâfından tehâşi ve

mücânebet eylemeniz bâbında fermân-ı alîşânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki, hükm-i

şerifimle vardıkda bu babda vech-i meşruh üzere şeref-yafte-i sudur olan

işbu emr-i şerif-i celilü’ş-şân vâcibü’l-ıttıbâ’ ve lazımu’l-imtisâlimin mazmun-i münifi

üzere ‘âmil olasız. Şöyle bilesiz ‘alamet-i şerife îtimat kılasız. Tahrira fi’l-yevmü’s-sâlis

ışrîyn Zilkâde sene erba’a aşer ve mieteyn ve elf.

Buyuruldu sahra-yı Yafa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 7 Rebiulevvel 1215(29 Temmuz 1800)

Ağnâmın beheri dörder guruşdan sadr-ı azam enderun ağalarından Keleş

Mehmed Ağa yediyle tahsili bâbında Abduzzer-zâde’ye ve Sivas kadısına hitâben bir

kıt’a emr-i ‘alî. Fi tarih-i emr 5 Cemâziyelevvel 1215 (24 Eylül 1800)

Kadd-ı vasl-ı ileynâ : 9 Cemâziyelahir 1215 (28 Ekim 1800)

144

(S.78) Hamurkâr ve pişirici neferâtının ordu-yu hümâyuna irsâli hususu içün

isti’câli havî sâdır olan emr-i ‘alîdir.

Kıdvetu’l- kuzât ve’l-hükkâm, mea’dinu’l-fezâil ve’l-kelâm Mevlanâ Sivas

kadısı zîde fazluhü ve kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân Sivas mütesellimi zîde mecduhü,

tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak malum ola ki, ordu-yu hümâyunum lazımesi içün

iktizâ eden harcırahları taraf-ı vilâyetden verilir ki, iki yüz on dört senesi

cemâziyelahiresinde sâdır olan emr-i ‘alişân mucibince Sivas’dan mürettteb olan on

nefer pişirici ve on nefer hamurkâr ‘amelenin ‘icâline ve mesâri’ine irsâl olunmak

lazımeden iken olduğundan bu ana gelince irsâl olunmayub şimdi i’zâr-ı vâsiye ile

san’at-ı mezkurede mâhir kimesne yokdur deyü ‘arz ve i’lâm etmek ve Dersa’adetimde

olan o mekûle pişirici ve hamurkârın ekserisi Sivaslı idüğü tefekkür ve mulâhaza

itmemek kat’i istikrâb olunacak keyfiyetden ve emr-i alişânıma adem-i itaat ve kezb-i

sarîh-i irtikâb kabulünden olup te’hirlerine bâis ve badi olanların te’dib ve

gevşemelerini icâb eder hâlâtdan olmağla sen ki, mütesellim mûmîileyhsen bu mekûle

hilâf inhâ rızâ-yı ‘alliyeme hareket ve neferât-ı mezkurenin te’hirine cesâret edenleri

169

her kim ise ba’d ezîn müğâyir-i emrim hareketi tecvîz ile bu makûle maslahat-ı

mühimmenin te’hirine bâis olmamak içün li-ecli’t-te’dib ism ve şöhretlriyle

Dersaadetime i’lâm ve inhâ eylemek fermânım olmağın işbu emr-i ‘alişânımın ısdâr ve

rikâb-ı hümâyunum kaimmakâm tatarlarından Seyyid Mehmed zîde kadrühü ile irsâl

olunmuşdur bu mekûle hamurkâr ve pişiricilerin ekserisi Dersaadetime Sivas’dan

tevârüd edegelmiş iken hilâf-ı inhâ ile neferât-ı merkumenin götürülmemesine bâis ve

bâdi her kim ise ism ve şöhretleriyle Dersaadetime i‘lâm ve inhâya müsâreat eyleyesen.

Ve sen ki kadı mûmîileyhsen, sen dahi mucib-i emr-i şerifimle ‘amel ve hareket

eylemek bâbında fermân-ı alîşânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki, hükm-i şerifimle

vardıkda bu babda vech-i meşruh üzere şeref-yafte-i sudur iden işbu emr-i şerif-i

‘alişân vâcibü’l-ıttıbâ’ ve lazımu’l-imtisâlimin mazmun berle ‘amel eyleyesiz. Şöyle

bilesiz ‘alamet-i şerife îtimat kılasız. Tahriren fi gurre-i şehr Safer sene hamse aşer ve

mieteyn ve elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 13 Rebiulevvel 1215(4 Ağustos 1800)

145

Devletlü Receb Paşa hazretlerinin ordu-yu hümâyuna kabu halkıyla ‘azîmet

emridir.

Mefâhiru’l- küzât ve’l-hükkâm me’âdinu’l-fezâil ve’l-kelâm Sivas eyâletinde

vâki’ kazaların kuzât ve nevvâbı zîde fazluhüm ve mefâhirü’l-emâsil ve’l-a’yân a’yân-ı

vilâyet zîde kadirhüm, tevki’i-refi’i hümâyun vasıl olucak malum ola ki, hâlâ Sivas

valisi düstûr-i mükerrem müşir-i mufahham nizâmü’l-alem vezirim Receb Paşa

edâmallhü te’ala iclalehü kapu halkıyla ordu-yu hümâyunda lazım gelen hizmet farziye

din devlet-i ‘aliyemde istihdâm olunmakdan nâşi mesârif-i seferiyesine yol ve medâr

zımnında eyâlet-i Sivas’da vaki‘ kazalardan vâliçün tertib ve ta’yin kalınan otuz üç bin

guruş imdâd-ı seferiye işbu bin iki yüz on beş senesine mahsuben eyâlet-i merkume

dahilinde kâin kazalar ahâlilerine şürût-i seferiye mucibince def’aten tevzi’i ve tahsil

vezir-i müşâru’n-ileyh tarafından kabzına me’mur tamamen edâ ve teslim olunmak

bâbında emr-i şerifim sudûru müşâru’n-ileyh tarafından bâ-takrîr istid’a divân-ı

hümâyunumda şürûtu su’al olundukda eyâlet-i Sivas’da vaki‘ kazalardan seferler

vuku’unda vâliçün otuz üç bin guruş imdâd-ı seferiye tertib ve ta’yin ve re’s sene gurre-

i muharrem itibâr olunarak kazalar ahâlilerine def’aten tevzi’i ve tahsil ve kabzına

170

me’mur edâ ve teslim ettürülmek şürût-i seferiyeden olduğu tahrîr olmağla vech-i

meşruh ‘amel olunmak fermânım olmağın işbu emr-i şerifim ısdâr ve ile

irsâl olunmuşdur. İmdi siz ki, mevâline ve sâir mûmîileyhimsiz, ber-vech-i muharrer iki

yüz on beş senesine mahsuben re’s sene gurre-i muharrem itibârıyla eyâlet-i

mezkureden vâliçün mu’ayyen olan mâru’z-zikr otuz üç bin guruş imdâd-ı seferiyeye

şürût-i seferiye üzere eyâlet-i mezkure dahilinde kâin kazalar ahâlilerine def’aten tevzi’i

ve taksim ve yerlü yerinden cem’ ve tahsil ve müşâru’n-ileyh tarafından kabzına

me’mur edâ ve teslim ettürüb avf ve te’hirden ve mikdâr-ı mu’ayyeneden ziyâde ve

mükerrer tahsilinden ve kesret üzere kazalara mübâşirler irsâliyle ahâli ve ra’iyyete

zülm ve te’addi vuku’unu tecâvüzden ve hizmet-i mübâşiriye mutâlebesinden gâyetü’l-

gaye hazer ve mücânebet eylemeniz bâbında fermân-ı alîşânım sâdır olmuşdur.

Buyurdum ki, hükm-i şerifimle vüsûl buldukda bu babda vech-i meşruh üzere şeref-

yafte-i sudur olan fermân vâcibü’l-ıttıbâ’ ve lazımu’l-imtisâlimin mazmun-i ita’at-

makrunuyla ‘amel ve hareket ve hilâfından mücânebet eyleyesiz. Şöyle bilesiz ‘alamet-i

şerife îtimat kılasız. Tahriren fi evâil, şehr muharremü’l-harâm sene hamse aşer ve

mieteyn ve elf.

Buyuruldu sahra-yı Yafa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 13 Rebiulevvel 1215(4 Ağustos 1800)

146

(S.79) Nasuh-zâdenin cizye-i Sivas’dan olan berâtı.

(…) oldur ki,

Nasuh-zâde işbu râfi’-i tevkî’î refi’ü’ş-şân Hakâni Şeyh Abdurrahman rikâb-ı

hümâyunuma ‘arzuhâl edüb ulemâdan ve salihadan fakîrü’l-hâl ve kesîrü’l-ihyâl

olmağla Sivas cizyesi mâlından mikdâr-ı kifâye vazife verilmek bâbında istid’âmı

‘inâyete sâdır olan fermân-ı ‘alişân mucibince yevmi on sağ akçenin senevisi hesâb

olundukda yirmi dokuz buçuk guruş bâliğ olduğu Anadolu muhâsebesinden ve meblağ-ı

mezbur mukâbili Sivas cizyesine birer adad a’lâ ve evsat ve altı aded ednâ cizye evrâgı

zam olundukda gayr-ı ez- ma’âşın hâl-i kifâyet eyledikden sonra iki yüz yirmi akçe sai’

mîrîsi iktizâ eylediği cizye muhasebesinden der-kitâb olmağın cizye-i mezkureye bin iki

yüz on beş senesinden itibârıyla ol-mikdar esnaf-ı selase evrâgı zam ve mekâresinde

mûmîileyhe cizye-i mezbur malından olmak yevmi on akçe sağ-ı vazife tevciye olunub

berâtı cizye mühâsebesine ve zemamet defterlerine ‘ilm ve kaydları i’tâ olunmak

171

bâbında rikâb-ı hümâyunum defterdârı iftihârü’l-emâcid ve’l-ekârim es-Seyyid

Feyzullah dâme ‘ilmemü telhîz etmeğe telhîzi mucibince tevciye ve ‘ilm ve kaydları i’tâ

olunmak fermânım olmağın hakkında mez’id-i ‘inâyet-i padişâhânem zühûra getürüb

bin iki yüz on beş senesi sâferinin sekizinci günü tarihiyle müvârih verilen ru’s-i

hümâyunum mucibince bu berât-ı hümâyunu verdim ve buyurdum ki, mezbur Nasuh-

zâde Şeyh Abdurrahman zîde salâha varub vech-i meşruh üzere ta’yin olunan yevmi on

sâğ akçe vazifesi Sivas cizyesi malından cizyedâr olanlarından alub mutasarrıf ola.

Şöyle bileler, ‘alamet-i şerife îtimat kalalar. Tahrir fi’l-yevmü’l-hâmi ışriyn, şehr sâfer

sene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 15 Rebiulevvel 1215(6 Ağustos 1800)

147

Ahi Paşa-zâde merhûm es-Seyyid Abdullah Beğin sülüs mürâselesidir.

Medine-i Sivas mahallâtından Cami’u-kebir mahallesi sakinelerinden Fatma

bint. Mustafa Ağa nâm hatun ba’de’s-sehm inhâ olunur ki,

Ashab-ı hayrattan zevcin müteveffâ Seyyid Abdullah Beğ iyâl-i hayatında ve

kemâl-i ‘akl ve sathında sülüs-i mâlını vücûh-i bize sarf eylemek üzere senede bir

batman şem’i-asel pederi Mustafa Beğin ve bir batman karındaşı müteveffâ Lütfullah

Beğin ve bir batman kendinin ruhları içün Paşa cami’ine i’kâd eylemek şartıyla vakf-ı

dest-i tenfîzine mütevelli nasb ve ta’yin eylediğini huzur-i şer’ide ve erâtları

müvâcehesinde vech-i şer’i üzere isbât eylediğine binâen bâ-defter-i kassâm mâl-ı salise

iki bin beş yüz otuz sekiz guruşu ihrâc olunub meblâğ-ı mevkûfun bin beş yüz guruşuna

ma’rifet-i şer’iye Taşra konak virilüb bâkî bin otuz sekiz guruşuna dahi ‘alî vech-i ihlâl-

i istirbah edüb hâsıl-ı remsiçün beher sene şürût-i vakfı edâ eyleyüb ve kendin hayatta

oldukça müteveffiye olup ba’dehâ oğlun Ebu Bekir’in ve evâlid-ı evâlidı mütevelli olup

şürût ve kaydâtını edâ eylemeleriniz içün işbu mürâsele tahrîr olundu. Gerekdir ki, ber-

mucib-i mürâsele ‘âmil olasız ve’s-selamç Fi 29 Şevval 1215 (15 Mart 1801)

148

(S.80) Mucibince ‘amel oluna.

(…) larin hatt-ı hümâyunudur.

172

Düstûrûn-i mükerremûn müşîrûn-i müfahhamûn nizamu’l-alem müdebbir-i

umuri’l-cumhur bi’l-fikri’s-sakıb mütemmim-i mehâmi’l-enâm bi’r-re’yi-sâib

mümehhid-i bünyani’d-devleti ve’l-ikbâl müşeyyid-i erkani’s-sa’âdeti ve’l-iclâl el-

mahfufûn bi-sünûf-i avâtıf’l-meliki’l-a’lâ hâlâ Erzurum valisi vezirim Paşa ve Sivas

valisi vezirim Paşa ve Kars muhâfızı vezirim Paşa edâma’llahu te’âlâ

iclâlehüm ve akzâ-i kuzâti’l-müslimîn evveli vülâti’l-müvahhidîn râfi’u ahlâmi’ş-şeri’at

ve’d-dîn ve ersû ‘ulûmi’l-enbiyâ-i ve’l-mürselîn el-muhtass bi-mezîd-i ‘inâyeti’l-

meliki’l-mübîn Mevlâna Erzurum kadısı zîde fezâil iftihâru’l-emâcid ve’l-

ekârim,câmiu’l-mehâmmid ve’l-mekârim mîrahor olma payesiyle Bozok sancağı

mutasarrıfı Cabbar-zâde Mîr Süleyman dâme mecdühü ve mefâhiru’l- küzât ve’l-

hükkâm me’âdinu’l-fezâil ve’l-kelâm zikr-i atî sığır ve câmusun mürûr ubûr eyledikleri

mahallerin kuzât ve nevvâbı zîde fezâilhüm mefâhirü’l-emâcid ve’l-a’yân

mütesellimler ve voyvoda ve yeniçeri serdârı ve a’yân ve zâbitân ve iş erleri ve (…)

hâssamdan mübâşir ta’yin olunan Mustafa zîde kadirhüm, tevki’i-refi’i hümâyun vasıl

olucak malum ola ki, Medine-i Sivas muzâfâtından olup nısf-ı südûs hissesi irâd-ı

cedîd-i hümâyunum hazinesinden ve hisse-i sâiresi dahi külliyetlü mâl ve mu’acel ile

Enderûn-i hümâyunum ağvâtından Mehmed Arif ve Mehmed Sâlim zîde mecdühümâ

ile şerâkâd-i sâiresinin ber-vevh-i mâlikâne ‘ahdelerinde olan rüsûm-i mevkûfe bâc

koyunlar kara sığır ve camuş ve der-mâbeyn nevâhi-yi Zara ve Yarhisar mukata’asının

hasılâtı celb-i taifesinin Erzurum ve Kars câniblerinden getürdükleri kara sığır ve

camusun rüsûmât-ı mîryelerinin tahsiline menût olduğundan taife-i merkumenin li-

ecli’t-ticâre Kars ve Erzurum câniblerinden mübâya’a eyledikleri hayvânatı medine-i

mezbureye getürdüklerinde esnâ-yı râhde bazı kazaların ayân ve voyvodarı hilâf-ı şürût

ve muğâyir-i kadîm taife-i merkumeyi tercîm ve ‘aidât mütâlebesiyle te’addi ve

rencideden hâli olduklarından mukata’a-i mezburenin mâl-i mîrîsinin kesr ve noksanına

bâdi ve tüccâr-ı merkumenin zarar ve mesârifeti müeddî ber-keyfiyet olmakdan nâşi

mâl-i mîrilerden vikâye ve tüccâr-ı merkumei ‘azardan himaye olunarak tüccâr-ı

merkumenin mübâya’a eyledikleri hayvânât mahal bey’a varıncaya değin mürûr ubûr

eyledikleri mahallerden bî-gayr-i hak tecrîm ve sâir-i bed’ mezâlim ile te’addi ve

rencide olmamaları bâbında emr-i şerifim südûru mükaddimâ lede’l-istid’â bu mekûle

hilâf-ı şürût ve müğâyir-i kadîm-i malikâne vâridât-ı mukata’ât-ı mîryenin tahsilatı

ta’tiline ve nizâm-ı mukata’anın ihtilâline bâis ve bâdi olaların vâki’ olan müdâhaleleri

men’ ve ref‘ ve kanûn-i kadîme müğâyir-i hareket ile bilâ-fermân ve bilâsında tüccâr-ı

173

merkumeden esnâ-yı râhde fuzûli açıkdan nesne mütâlebesiyle rencide ve rencîde

olmamak ve ashâb-ı malikâne tarafından ta’yin olunan mültezimin zabt ve rabtına taraf-

ı ahardan müdâhale ve ta’riz ettürülmemek bâbında bilâsı hatt-ı hümâyun şevket-

makrunumla bin iki yüz on iki senesi evsâtında ısdâr olunan emr-i şerifim mucibince

tüccâr-ı merkume taraf-ı ahardan müdâhele olunmak icâb etmez iken el-hâleti hazihi

esnâ-yı râhide tüccâr-ı merkume bî-gayr-i hak mütâlebât ile tecrîm ve Sivas ve

Kayseriye câniblerinden zebhiye nâmı ve tobçu ta’bîr olunur simsâr ve rüsûm-i sâir

talebiyle rencide olunduklarından itibâr eyledikleri kârlarını târik ve ticaret-i âhara sâlik

olmaları takribiyle ilâ hazihi’l-ân mukata’a-i mezburenin der-‘ahde rüsûm ve iltizâmına

kimesne tâlib olmamağla bu keyfiyet mukata’a-i mezburenin izmihlâliyle cânib-i mîriye

ve hem kendilere ‘azarı mucib olduğundan bahs ile ba’de ezîn mukata’a-i merkumenin

rüsûmâtı ashâb-ı mukata’a tarafından ta’yin olunan mültezim ma’rifetiyle tüccârdan

tamamen tahsil ahz ve kabz olundukdan sonra hilâf-ı şürût ve müğâyir-i emr-i alişânım

iyâb ve zihâblarından ve Sivas ve Kayseriye câniblerinden ve mahal-i sâirede bilâ-

fermân ve bilâ-sened tobrâkbastı ve sâir bahane ile bir nesne mütâlebesiyle rencide ve

remîde olmamak eğer ideni olur ise me’hûzları olan cizye dersaadetimde kabu

kethüdâlarından olan ve kabu kethüdâları olmayanların mübâşir ta’tile kendülerinden

ahz ve istirdâd olunmak üzere emr-i mezkure tecdîdini ve memleket-i sicilline kayd ile

ilâ mâşâallhü te’ala mer’î düstûrü’l-‘amel tutulmasını mukata’a-i mezbur mutasarrıfları

mûmîileyhim dahi bâ-‘arzuhâl istid’â etmeleriyle husus-i mezburun (bozuk) târih-i

merkumda vech-i muharrer üzere emr-i şerifim verilmiş olduğunu hazine-i ‘amirem

(S.81) baş muhasebe defterlrinde mastûr ve mukayyed olmağın iktizâsı hâlâ irâd-ı

cedîd-i hümâyunum defterdârı iftihâru’l-emâcid ve’l-ekârim es-Hac İbrahim Reşîd

dâme mecdühüden isti’lâm oldundukda mukata’a-i mezburenin Şirâz-ı nizâmını

halleden vikâye cânib-i mîrye hasârından sabân zamanda ısdâr ve istid’â olunan emr-i

şerifimin testîr ve tasdîrini ol dahi i’lâm etmekle mucibince ‘amel ve hareket olunmak

hâssaten emr-i ‘alişânım ısdâr ve mübâşir-i merkum ile irsâl olunmuşdur. İmdi

vüsûlünde siz ki, vezîr müşâru’n-ileyh ve Bozok sancağı mutasarrıfı, mütesellimler ve

voyvodalar, kethüdâyerleri ve yeniçeri serdârları ve a’yân ve zabitân mûmîileyhimsiz,

keyfiyet-i manzur emr-i şerifimdem ma’lumunuz oldukda mucib-i muktezâ üzere ‘amel

ve hareket eyleyesiz. Şöyle bilesiz ‘alamet-i şerife îtimat kalasız. Tahriren fi’l-yevmü’s-

sâmin aşer, şehr Muharrem sene hamse aşer ve mieteyn ve elf

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

174

Mücibince Kaim-makâm mektubu dahi sâdır olmuşdur.

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 19 Rebiulevvel 1215(10 Ağustos 1800)

149

Alaaddin Paşa Efendimizin mansıb emirleri.

Düstûr-i mükerrem müşîr-i müfahham nizamu’l-alem müdebbir-i umuri’l-

cumhur bi’l-fikri’s-sakıb mütemmim-i mehâmi’l-enâm bi’r-re’yi’s-sâib mümehhid-i

bünyani’d-devleti ve’l-ikbâl, müşeyyid-i erkani’s-sa’âdeti ve’l-iclâl el-mahfufu bi-

sünûf-i avâtıfu’l-meliki’l-a’lâ sâbık Erzurum valisi olup bu def’a eyâlet-i Sivas

kendüye tevciye olunan vezirim Alaaddin Paşa edâma’llahu te’âlâ iclâlehü, tevki’i-ref‘i

hümâyun vasıl olucak malum ola ki, sen ki, vezîr müşâru’n-ileysen, sen vüzerâ-yı

a’zâmın kâr-ı güzâr ve dirâyet-i şi’arlarından olup zabt ve rabt-ı memleket ve def’ ü

ref‘-i şürûr-fesde ve eşkıya ve himâyet ve siyânet-i ahâli der-‘ali hususlarına ‘ahde ki

,mahvî olan mevâd-ı mühime-i saltanat-ı seniyyemi ber-vakt-i rızâ te’dibeye sâhibü’l-

liyâkat ve efendâr olduğun ma’lumun ve aşikâr olmakdan nâşi bu def’a ‘avatıf-ı ‘aliye-i

şahâne ve ‘avarıf-ı Behiye-i padişâhânemdem eyâlet-i Sivas sana tevciye ve ihsân-ı

hümâyunum olmağla me’muriyetini şâmil işbu emr-i şerifim ısdâr ve tevciye hükm-i

mükime melfûfen ile tesyâr olunmuşdur. İmdi keyfiyet-i me’murun ma’lumun oldukda

bulunduğun mahalden mükemmel ve muntazam kabun halkıyla fenn-i râbıta-i farâr râh-

ı rastdan mansıbına varub ma‘zulât olan mahalde ikâmet ve zabt ve rabt-ı memleket ve

def’ ü ref‘ erbâb-ı şürûr ve mefsedet ve siyânet ve himâyet-i ahâli ve ra’iyet

hususlarına ihtimâm ve dikkat ve edâ-i emr-i şerifimle ‘ahde ki, havale olunan ve Sivas

valiliğine müteferrî olan ihâne-i mehâm ve hususânın ber-vakt-i matlub te’dibe ve

temşiyetlerine vedîkatallah olan fukâra-i ra’iyet ve sekine-i memleket üzerlerine bast-ı

ihtiyâç-ı râfet ve ma‘delet iderek her hâlde taraf-ı şahânem isticlâb-ı da’vât-ı hayriye

sarf ve sai’ ve miknet ve yollarda ve mansubunda fukarâ ve züefâya mikdâr zerre zülm

ve ta’addi vuku’a gelmemesine ve hakkında derkâr-ı hüsn-i tevcihât-ı padişâhânemin

nızâ edeni mucib olur etvâr-ı ‘âkılâne ve harekât-ı dirâyet-mendâne icrâya dâmin der-

miyân-ı gayret ve hilâf-ı fermân ve münâfi rızâ-i ber-mâdede tekâsül ve rehâvet ve

iğmâz ve betâetden niyâbet-i hazer ve müba’adet eylemek bâbında ferman-ı âlişânım

sâdır olmuşdur. Buyurdum ki vech-i meşruh üzere amel ve hareket, hilafından hazer ve

mücânebet eyleyesen. Şöyle bilesen alamet-i şerife îtimat kalasız. Tahrir fi evâsıt şehr

sâferü’l-hayr lisene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

175

Buyuruldu sahra-yı Yâfa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 19 Rebiulevvel 1215( 10 Ağustos 1800)

150

Düstûr-i mükerrem müşîr-i müfahham nizamu’l-alem müdebbir-i umuri’l-

cumhur bi’l-fikri’s-sakıb mümehhid-i bünyani’d-devleti ve’l-ikbâl, müşeyyid-i erkani’s-

sa’âdeti ve’l-iclâl el-mahfufu bi-sünûf-i avâtıfu’l-meliki’l-a’lâ sâbık Erzurum valisi

vezirim es-Seyyid Alaaddin Paşa edâma’llahu te’âlâ iclâlehü, tevki’i-ref‘i hümâyun

vasıl olucak malum ola ki, sen vüzerâ-yı a’zâmın yarâr ve nâmdârı vükelâ-i fihâmımın

umûr-i dîde ve hamiyet-i şi’arı olup her vechle mahal ve müstehak ‘inâyet ve şâyeste-i

‘atafet olduğun ecilden hâliyâ hakkında mezîd-i ‘inâyet-i ‘aliye-i şahâne ve mezîd-i

re’fet-i seniye-i padişâhânem zühûra getürülüb işbu bin iki yüz on beş senesi sâferü’l-

hayrı gurresinden avâtıf-ı ‘aliye-i mülükâne avârıf-ı behiye-i hasrdânımdan Sivas eyâleti

sana tevciye ve ‘inâyet edüb i’lâmı içün ta’yin olunmuşdur. Buyurdum ki, sâdır olan

fermân-ı celilü’l-kadrim mucibince te’hir ve tevkif etmeyüb zikr olunan Sivas eyâletine

târih-i merkumeden sen mutasarrıf olup zabt ve rabt-ı memleket ve himayet ve siyânet-i

kavî ve ra’iyet bâbında ve def’ ü ref‘ü ta’addiyât ve mezâlimde ve sâir-i fermân olan

hedemât-ı ‘aliyemin edâ ve temşiyet ve (…) bezl-i iktidâr ve sai’-yi şi’âr eyleyüb men

ba’de fukâra-yı ra’iyet ve sükkân-ı vilâyet ve kattân-ı memlekete ber-vechle zülm ve

te’addi ve tecâvüzden niyâbeti ictibâ üzere olasan, Şöyle bilesen, alamet-i şerife îtimat

kalasız. Tahriren fi guure-i sâferü’l-hayr lisene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Buyuruldu sahra-yı Yâfa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 19 Rebiulevvel 1215( 10 Ağustos 1800)

151

(S.82) Kalaycı Çemşîd oğlunun Bolad oğlundan iştirâ eylediği menzil

hüccetidir.

Medine-i Sivas mahallâtından Küçük Kenisa mahallesi sakinlerinden Oskon ve

kızı Ata tarafından Baş Babil ve Serkez veledi Agob şahâdetleriyle sâbitü’l-vekâle

Mevlûdhân Şeyh Mehmed Efendi meclis-i şer’ide Çemşid oğlu Âzâr ve karındaşı oğlu

Karabet ve oğlu Agob ve Serkez müvâcehelerinde bi’l-vekâle ikrâr-ı tâm ve takrîr-i

176

kelâm ‘akd-i ‘atiü’z-zikrin süd’uruna değin müekkilem mesfurânın yedlerinde mülkleri

olup mehalle-i merkumede vâki’ bir tarafdan Kosfon Tutmaz oğlu mülküne ve bir

tarafdan Kalaycı Artin zımmî mülküne ve bir tarafdan tarîk-i ‘âm ve bir tarafdan Selim

Paşa mülkleriyle mahdûd ve iki bab kış evi ve bir fevkâni harem adası tahtı örtme ve

bir mekdar eşcâr-ı müsmire ve gayr-ı müsmireli bağçe ve derûnunda kâbkaç ‘ark ve bir

mikdar havlu müştemil mülk menzillerinin etrâf-ı erba’asından birer zirâ’ını işbu

mezburûn hibe ve teslim ve kabz-ı kabullerinden sonra bâki kalan mülk menzilini cem’-

i tevâbi’i ve levâhıkıyla tarafeynden icâb ve kabul-i hâvi şürût-i müfsideden ‘arî bey’-i

bât sahîh-i şer’i ile mesfurûn Âzâr ve Karabet ve Agob ve Serkez zımmîye dört yüz

seksen guruşa bey’ ve teslim ve temlik ve kabz-ı kabullerinden sonra semeni olan

meblağ-ı mezburu mesfurûn yedlerinden tamamen ve kamilen ahz ve kabz eyleyüb

etrâf-ı erbe’asından birer zirâ’ını mesfurûnun mülk-i mevhûbları ve bâki mülk-i

müşterâları olmuşdur. Keyfe mâ yeşâ mutasarrıf olsunlar didiler dedikde, gıbbe’t-

tasdikü’ş-şer’i mâ hüve’l-vakâ’ bi’t-taleb ketb olundu. Fi 27 Rebiulevvel 1215 (18

Ağustos 1800)

Şüdudü’l-hâl :

Mesbâ Hakim, Baki oğlu Ahmed Abdullah, Sarı Ömer, Arif-zâde oğlu Hacı

Ömer Ağa, Katib Mustafa Efendi, ve Süleyman yüzbaşı, Murtaza oğlu Selim Beğ-zâde,

Süleyman Beğ, Ağa Beğ oğlu makdisi Ohannis, Çermeci Bâbil, Bosdalcı Kara oğlu .

152

Çilingir Âzer Beğin Kayın vâlidesinden iştirâ eylediği menzil hüccetidir.

Hoca İmamdan mahallesi temekkinelerinden Deste bint. Mânuk nâm nasraniye

meclis-i şer’ide Âzarun veledi Ohannis mahzarında bi’t-tav’uhe’r-rızâ ikrâr-ı tâm edüb

mahalle-i merkumede vâki’ bir tarafdan Eskici İbrahim ve bir tarafdan Ebu Bekir Celil

ve bir tarafdan Mârkar mülklerine ve bir tarafdan tarîk-i âm ile mahdûd bir bab kış evi

derûnunda Mârkar zımmîyle müşterek hisse-i nısf olmak üzere bir mikdar havluyu

müştemil mülk menzilini mesfur Âzarun zımmîye otuz beş guruşa bey’ ve teslim ol dahi

kabz ve kabul ve semeni tamamen ahz ve kabz edüb menzil-i mezkurda asla ‘alaka ve

müdâhilem kalmayub mesfur Âzar Beğ zımmînin mülk-i müşterasıdır. Keyfe mâ yeşâ

mutasarrıf olsun didikde gıbbe’t-tasdikü’ş-şer’i mâ vak’a bi’t-taleb ketb olundu. Hurrire

fi’l-yevmü’l-hâmis min şehr Rebiulahir lisene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Şühûdü’l-hâl :

177

Ebu Bekir Celil, Karayazıcı oğlu İsmail, es-Seyyid emhmed Efendi, Eskici oğlu

Hacı Hafız Efendi.

153

Bâ-fermân ordu-yu hümâyuna matlub buyurulan yirmi nefer hubbazânın

üçretleri dört bin beş yüz guruşdan bâki iki bin iki yüz elli guruşunu beldeleri vech

üzere esnafa tevzi’i defteridir ki, zikr olunur. Fi 7 Rebiulahir 1215 (28 Ağustos 1800)

Taife-i Bezzâz : 250 guruş.

Taife-i Benbeci : 377,5 guruş.

Taife-i Bakkâl : 222,5 guruş - 24 guruş

: 198,5 guruş

Taife-i Haffâf : 222 guruş

Taife-i Kuyumcu : 87,5 guruş

Taife-i Kürkçü : 67,5 guruş – 28,5

guruş : 39 guruş.

Taife-i Börekçi : 57,5 guruş – 9 guruş :

48,5 guruş.

Taife-i Etmekci : 57,5 guruş.

Taife-i Arabacı : 57,5 guruş.

Taife-i Kassâb : 57,5 guruş.

Taife-i ‘Attâr : 45 guruş.

Taife-i Tuzcu : 75 guruş.

Taife-i Debbâğ : 45 guruş.

Taife-i Bostancı : 5 guruş.

Taife-i Tütüncü : 87,5 guruş.

Taife-i Derzi : 80 guruş.

Taife-i Gazgancı : 67,5 guruş.

Taife-i Gazzâz : 40 guruş.

Taife-i Çilingir : 42,5 guruş.

Taife-i Temürci ma’a Hurdacı :37,5

guruş.

Taife-i Nalband : 30 guruş.

Taife-i Muytaf : 30 guruş.

Taife-i Serrâc : 30 guruş .

Taife-i Sipah Bazarı : 30 guruş.

Taife-i Berber : 37,5 guruş.

Taife-i Sığır Canbazı : 18,5 guruş.

Taife-i Kadifeci : 12,5 guruş.

Taife-i Göncü ma’a Eskici : 12,5 guruş.

Taife-i Semerci : 20 guruş.

Taife-i Kılıçcı : 30 guruş.

Taife-i Katırcı : 15 guruş.

Taife-i Hâmal-meydân : 20 guruş.

Cem’an-yekun : 2250 guruş. Yalnız iki

bin iki yüz elli guruşdur. Sahh.

154

(S.83) Divriğili Devletlü Mustafa Paşa Efendimiz hazretlerinin eyâlet-i Sivas’a

mansub emr suretidir.

178

Düstûr-i mükerrem müşîr-i müfahham nizamu’l-alem müdebbir-i umuri’l-

cumhur bi’l-fikri’s-sakıb mütemmim-i mehâmi’l-enâm bi’r-re’yi-sâib mümehhid-i

bünyani’d-devleti ve’l-ikbâl, müşeyyid-i erkani’s-sa’âdeti ve’l-iclâl el-mahfufu bi-

sünûf-i avâtıfu’l-meliki’l-a’lâ Divriği de ikâmete me’mur sâbıka Rakkâ valisi vezirim

Mustafa Paşa edâma’llahu te’âlâ iclâlehü, tevki’i-ref‘i hümâyun vasıl olucak malum ola

ki, sen vüzerâ-yı a’zâmım yarâr ve nâmdârı ve vükelâ-yı fehhâmımın umûr-i dîde ve

kâr-ı güzâr ve hamiyet-i şi’ârı olup her vechle müstehak-ı ‘inâyet ve şâyeste-i ‘âtıfet

olduğun ecilden hâliyâ hakkında mezîd-i ‘aliye-i şahânem ve mezîd-i râfet-i

pâdişânenem zühûra getürülüb işbu bin iki yüz on beş senesi şehr-i rebîulevvelinin

yirmi üçüncü gününde avâtıf-ı ‘aliye-i mülükâne ve avârıf-ı behiye-i hasrdânımdan

şeref-rîz südûr olan hatt-ı hümâyun şevket-makrunum mucibince Sivas eyâletini sana

tevciye ve ‘inâyet edüb i’lâmı içün ta’yin

olunmuşdur. Buyurdum ki, hatt-ı hümâyunum ‘inâyet-makrunumla sâdır olan fermân-ı

celilü’l-kadrim mucibince te’hir ve tevkîf etmeyub zikr olunan Sivas eyâletine târih-i

merkumdan sen mutasarrıf olup zabt ve rabt-ı memleket ve himâyet ve siyânet-i rağbet

bâbında ve def’ ü ref‘-i ta’debât ve mezâlimde ve sâir fermânım olan hedemât-ı

‘aliyemin edâ ve temşiyet ve tekmilinde bezl-i iktidâr ve sai’ beyşimâr eyleyüb min

ba’d fukâra-yı ra’iyet ve sükkân-ı vilâyet ve kattân-i memlekete ber-vechle zülm ü

ta’addi ve tecâvüzden niyâbet-i ihzâr ve ictinâb üzere olasan. Şöyle bilesen, alamet-i

şerife îtimat kılasan. Tahrir fi’l-yevmü’s-sâlis ve’l-işrîyn min şehr rebîulevvel sene

hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 13 Rebiulahir 1215( 3 Eylül 1800)

155

Ken’an-zâde Seyyid Feyzullah Ağanın mütesellimlik buyuruldusudur.

Kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân Ken’an-zâde ‘izzetlü Feyzullah Ağa zîde mecdühü

inhâ olunur ki,

İşbu bin ki yüz on beş senesi şehr rebîulevvelinin yirmi üçüncü gününde avâtıf-ı

‘aliye-i mülükâne ve avârıf- behiye-i hasrdândan eyâlet-i Sivas ‘ahde-i ‘âcizâtımıza

179

tevciye ve ihsân-ı hümâyun buyurulmağın ol-tarafa (…) da vüsûl ve lühûkâmıza kadar

eyâlet-i merkuma bir mütesellim nasbı lâbid ve müktezî olmakdan nâşi sen ki, Ağa-yı

mûmîileyhsen, tarafımızdan eyâlet-i merkumeye mütesellimliği ‘ahdenize ihâle ve

tefvîz olunmağla eyâlet-i merkum mütesellimliğinde kıyâm ve zabt ü rabt-ı memleket

ve hıfz-i hırâset fukâra-yı ra’iyet ve def’-i mezâlim emrinde ihtimâm ve fukâra ve

züefânın mucib-i refâhiyetleri olur hâlât-ı marğubâ istihsâlinde gayret-i tâm eylemeniz

bâbında işbu buyuruldu tahrîr ve ısdâr ve kıdvetü’l-emâsil Selâm Ağamız Hüseyin Ağa

zîde kadrühü ile irsâl olunmuşdur. İnşâallahü te’ala vüsûlünde vech-i meşruh üzere ber-

mucib-i buyuruldu ‘amel ve hareket ve hilâfından tehâşi ve mücânebet eyleyesiz deyü.

Fi 11 Rebîulahir 1215 (1 Eylül 1800)

156

(S.84) İnce Mehmed Ağa kethüdâyerilik mektubu.

İzzetlü ref‘etlü, fazîletlü efendi hazretlerinin meclis-i şeriflerine dürer-i

dâ’vât-ı sâfiyât ve gürer-i teslimât-ı vâfiyât ithâfıyla inhâ olunan oldur ki, hâlâ taht-ı

hükümet-i şi’ârınızda vaki‘ Sivas ve Sivas ili ve Yıldızeli ve Hân-ı cedîd ve Behramşâh

ve tevâbi’i-i nevâhilerinde sâkin ve temekkin olan altı bölük yoldaşlarının üzerlerine

zâbit ve kethûdayeri nasb ve ta’yin olunmak lazım olmağla ebnâ-i sipâhiyândan elli bir

bölükde doksan dokuz akçeye mutasarrıf olan kıdvetü’l-emâsil ve’l-akrân İnce Mehmed

Sivasi zîde kadrühü ocağın kadîm emekdârlarından olup her vechle mahal ü müstehakk

olduğundan nâşi, bu def’a kethudâyerilik havî tarafımızdan işbu mektub tahrîr ve irsâl

olunmuşdur. İnşâallahü te’alâ vüsûlunde gerekdir ki, mûmîileyh hizmet-i merkumede

istihdâm ve kethudâyerilik umûrunda mürâca’tı mûmâileyhi ettürdesiz. Ve sizler ki, ol

havâlilerde sâkin ve mütemekkin olan altı bölük yoldaşlarısız, mûmâileyhi üzerlerize

zâbit ve keyhudâyeri bilüb vukû’ bulan da’va ve nızâ’nızı merkumun ma’rifeti ve

ma’rifet-i şer’-i şerif ile ru’yet edüb şerî’at-ı gârrâya kemâl-i itâ’at ve mûmâileyhe

inkıyâd üzere olasız. Ve sen ki kethudâyeri zîde kadruhusun, ol havâlilerde sâkin ve

temekkin altı bölük yoldaşlarından olup sipah ve sipahzâde ve takâ’üdleri gerekdir ki,

bundan şeref-yâfte-i sudûr buyurulan fermân-ı vâcibü’l-ittibâ ve lâzımü’l-imtisâlimin

maznunu üzere hükkâm eline verilmeyüb tühem-i şer’iye ile müttehim olanları ber-

müktezâ-yı şer’i- şerîf zâbitî ma’rifeti-i şer’le iktizâ eden cezâ-yı şer’ileri tertîb olunub,

sipah ve sipahzâde ve tekâ’üd olmayub re’âyâ mekûlesinde olanlara kat’an sahib

çıkılmayub, sâdır olan fermân-ı âlî mucibince ‘amel ve hareket edüb, hilâfından ziyâde

180

hazer ve mücânebet eyleyüb, ber-mûcib-i mektub âmil ve hareket eyleyesiz. Tahriren fi

evâil şehr Rebîulahir sene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

(imza)

Osman ağa-yı arabâ-yı yemîn

dergâh-ı ‘alî

(imza)

Seyyid el-Hac İbrahim ağa-yı

ulûfeciyân-ı yemîn

dergâh-ı âlî

(imza)

Seyyid Hüseyin ağa-yı zümre-i

siladârân

dergâh-ı ‘âli

(imza)

Seyyid Derviş Mehmed ağa-yı

ebnâ-yı sipâhiyân

dergâh-ı ‘âlî

(imza)

Hacı Osman ağa-yı ulûfeciyân-ı yesâr

dergâh-ı ‘âlî

(imza)

Hüseyin ağa-yı arabâ-yı yesâr

dergâh-ı ‘âlî

157

Köse Paşa Efendimizin

Şeri’at-şi’âr Sivas kadısı faziletlü efendi zîde fazlühü kıdvetü’l-emâcid ve’l-

a’yân mütesellimimiz ‘izzetlü Feyzullah zîde mecdühü ve mefâhirü’l-emâsil ve’l-a’yân

ve zâbitân ve vücûh-i belde ve ashâb-ı sâlihûn ve iş erleri zîde kadirhüm inhâ olunur ki,

eyâlet-i merkume kazalarının kurâlarında zümre-i dîvankân ve tüfenkçiyânın serseri-

keşt ve güzârlarından fukâra ve züefâ-i mütecebbir ve bir türlü tâb ve tahmilleri

olmadığından perîşân oldukları ma’lumunuz olmağla bu misüllü serseri-keşt ve

güzârlarına rızâmız olmadığı ma’lumlarınız oldukda fimâ-ba’d zümre-i divânkân ve

tüfenkçiyândan liva-i mezbur kazalarında serseri-keşt ve güzâr idenleri bi’l-infâk ihrâc

ve fukâranın mucib-i emin ve rahatları olur hâlât-ı makbule istihsâlinde mezîd-i ‘inâyet

ve dikkat eylemeniz bâbında tarafımızdan işbu buyuruldu tahrîr ve ısdâr ve ile irsâl

olunmuşdur. Gerekdir ki, ber-mucib-i buyuruldu ‘amel ve hareket eyleyesiz. Fi 25

Rebîulahir 1215 (15 Eylül 1800)

158

181

(S.85) Ordu-yu hümâyuna irsâl olunan pişirici ve hamurkâr neferâtlarının

defteridir ki, zikr olunur. Fi 3 Cemâziyelevvel 1215 (22 Eylül 1800)

Etmekçi Paşa Osman Beğ ,Hamamardı mahallesinden ; Sarı şeyh mahallesinden

Bektaş Oğlu Seyyid Hüseyin Beğ ; Sarı şeyh mahallesinden Mehmed Çavuş oğlu

Seyyid Süleyman ; Oğlan Çavuş mahallesinden Abdurrezzâk torunu Memiş ; Bab-ı

Kayseriden Hacı Mehmed’in oğlu Abdulgâfur ; Bab-ı Kayseriden Mirza oğlu Ali ve

Mustafa ; Halil efendinin oğlu Seyyid Mehmed , Uryân-ı zımmî mahallesinde ; Uryân-ı

Müslim mahallesinden Alob Tatar oğlu Hasan Efendi ; Kenisa mahallesinden Seyyid

İbrahim Gedik ; Uryân-ı Müslim mahallesinden mütevelli Seyyid Ahmed ; Oğlan Çavuş

mahallesinden İmâm Hafız Mustafa ; Ece mahallesinden Topal Hasan ; Billur

mahallesinden Seyyid Yusuf Beğ ; Hamamardı mahallesinden pişirici Ahmed Beğ ;

Kenisa mahallesinden etmekçi Hasan ; Kaleardı mahallesinden mîrahorun karındaşı

pişirici Hüseyin ; Bab-ı Kayseriden Kebabcı Seyyid İbrahim ; Bab-ı Kayseriye

mahallesinden Kürt oğlu Hasan ; Sarı Şeyh mahallesinden Artîn zımmî.

Cem’an : 20 . Yalnız yirmi neferdir.

159

(S.86) Sivas ve Divriği ve Arapkir kazalarından iki bin süvâri ve bin piyâdenin

emr süretidir.

Kıdvetu’l- kuzât ve’l-hükkâm , mea’dinu’l-fezâil ve’l-kelâm Mevlanâ Sivas

kadısı zîde fazlühü ve mefâhirü’l-emâsil ve’l-akrân, a’yân ve vücûh-i memleket zîde

kâdirhüm, tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak malum ola ki, bâb-ı harameyn-i

muhteremeyn lehvân iklim-i Mısr-ı sahâ Franca keferesi yüzünden nıza‘ ve teshîri

zamanda tekrâr sadr-ı azâm cüyûş-i şîre ve tedârikât-ı kavîye ile müstekîmen billah

Yâfa’den hareket ve Mısır cânibine tevce ve ‘azimet etmek üzere olduğundan ordu-yu

hümâyunuma asâkir-i kesire ile vüzerâ-yı a’zâmın kavîyü’l-iktidârlarından olanların

me’mur ve ta’yin kılınmaları ehm ve akdem-i umûr ve tenbiyeden olduğu bedîdâr

olduğuna binâen düst3ur-i mükerrem müşîr-i mufahham nizâmü’l-alem vezirim

Divriğili Mustafa Paşa edâmallahü te’ala ve iclalehüya bu def’a şeref-yafte-i südûr olan

hatt-ı hümâyun şevket-makrunum mucibince vezâreti ibkâsıyla Sivas eyâletini tevciye

ve ihsân-ı hümâyun olup Divriği ve Arapkir ve Sivas kazalarından güzîde ve bahâdır ve

cenk ve harbe kâdir iki bin nefer süvâri ve bin nefer piyâde asker tedârikiyle ordu-yu

hümâyunuma me’muriyeti hususuna irâde-i ‘aliyem te’alluk edüb ol-payede

182

me’muriyetliği hâvî müşârü’n-ileyhe diğer mer-i şerifim ısdâr ve tesyâr olunmuş

olmağla siz ki , Mevlâna a’yân ve vücuh-i memleket mûmîileyhimsiz, mâru’z-zikr üç

bin neferden Sivas kazasına tertib eden süvâri ve piyâdelere müşâru’n-ileyhin emr ve

tenbihi üzere derhal tedârik ve ma’iyet müşâru’n-ileyh ile ordu-yu hümâyunuma irsâlve

tesyâre şitâb ve sür’at ve hilaf-ı emr ve rızâ te’hir ve tevkîfden ve imrâr-ı vakti mucib

olur, hilâfı içünden müba’adet eylemeniz fermânım olmağın rikâb-ı hümâyunumdan

işbu emr-i şerifim ısdâr ve ber-vevh-i ta’cîl ile irsâl olunmuşdur. İmdi böyle umûr-i

cihâdiyede ibrâr-ı gayret ve izhâr-ı hamiyet cümleye farizâ-i zimmet ve bâis olduğu

ma’lumunuz oldukda ber-vech-i meşruh asâkir-i mertebe-i mezkureden kaza-i mezkure

tertib ve isâbet eden süvâri ve piyâdei vüsûl-i emr-i şerifimde derhâl tedârik ve

müşâru’n-ileyhin emr ve sipârişi üzere ihrâc ve ma’iyet müşâru’n-ileyh ile ordu-yu

hümâyunuma b’as ve tesyîle cümleniz bi’l-infâk bezl ve sai’ ve kudret ve hilâf-ı fermân

ve müğâyir-i tenbihen şâhânem ve sun’-i tecâvüzden imtinâ ve mücânebet eylemeniz

bâbında fermân-ı alîşânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki,

vüsûl buldukda bu babda vech-i meşruh üzere şeref-yafte-i sudur olan fermân vâcibü’l-

ıttıbâ’ ve lazımu’l-imtisâlimin mazmun-i ita’at-makrunuyla ‘amel ve hareket ve

hilâfından ni’abet-i tehâşi ve mücânebet eyleyesiz. Şöyle bilesiz ‘alamet-i şerife îtimat

kılasız. Tahriren fi evâhir, şehr Rebîulevveli sene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 27 Rebîulahir 1215(17 Eylül 1800)

Mücibince Mustafa Paşa efendimiz hazretlerinden dahi buyuruldu vârid

olmuşdur.

160

Devletlü Receb Paşa efendimizin mâlikânelerinin mîrîleri tahsiline me’mur

defterdâr çukâdar Ali Ağaya teslim olunan mîrî hâlâsı suretidir.

505 guruş . Mâlikâne-i Zârâ mîrîsi

101 guruş . Mâlikâne-i Yarhisâr mîrîsi

050,5 guruş. Mâlikâne-i cümle-i Tuzlacık

+_________

656,5 guruş.

Bâis-i terkîm oldur ki,

183

Bin iki yüz on beş senesine mahsuben bâlâda terkîm olunduğu vech üzere Zâra

mâlikânesinden beş yüz beş guruş ve Yarhisar mâlikânesinden yüz bir guruş ve cümle-i

Tuzla mîrîleri içün elli buçuk guruş men haysü’l-mecmu’ altı yüz elli altı buçuk guruşu

bâ-fermân-ı alî tahsil ve kabzına me’mur olduğum hasebiyle vezîr-i mükerrem Devletlü

Receb Paşa Efedimiz hazretlerinin mahdûm-i mükerremleri ser-tevvâbin dergâh-ı alî

necâbetlü Osman Beğ yedinden tamamen ve kamilen ahz ve kabz eylediğimi müş‘ir

mîr-i mûmâileyh yedine işbu memhûr-i hâlâs ketb ve i’tâ olundu. Fi 21 Cemâziyelevvel

1215 (10 Ekim 1800)

Bende Ali Mîrahor defterdâr-ı çukadar-ı me’mur tahsildâr-ı mîrî.

161

Yarhisar mâlikânesinden yüz bir guruş ince Mehmed Âğadan dahi tamamen ve

kamilen ahz ve kabz eyledü deyü mûmîileyh Ali Ağanın takriri kayd şüd. Fi 21

Cemâziyelevvel 1215 (10 Ekim 1800)

162

(S.87) Mütevelli-zâde Süleyman Ağanın Kızıl kal‘a mezra’asının fermânıdır.

Kıdvetü’l-nevvâbü’l-müteşer’îyn Tokad nâibi zîde ‘ilmehü ve

kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân Tokad voyvodası zîde mecdühü, tevki’i-refi’i-hümâyun

vasıl olucak malum ola ki, Sivas sancağı erbâb-ı tımarından Halil ve Mehmed zîde

kadrühümâ divân-ı hümâyunuma , ‘arz edüb Sivas sancağında ve nâhiyesinde Kalin ve

Kirmeni nâm karye ve gayrıdan ve kal‘a-i Levceturla Virâni nâm mezra’dan on yedi bin

dokuz yüz kırk beş akçe tımar üzerlerinde olup lakin zikr olunan kal‘a-i Levce

mezra’asının beyne’l-ahâli ismi Kızıl kal‘a demekle meşhûr ve şayi’ olduğundan Kızıl

kal‘a kimesnelerin berâtına kayd ki, hal değüldür deyü senevi yirmi guruş mâl ile Hasan

ve Hüseyin nâm kimesnelere mâlikâne verilmekle mezra’a-i merkumenin mâlikâne

kaydı ref‘ ve tımar tarafından zabt olunmak içün istid’a-yı ‘inâyet etmeleriyle

Darphane-i ‘amiremde mahfuz baş muhasebe defterlerine nazar olundukda Sivas

sancağından Sivas eyâletine tâbi’ Beydağı ve Bolcan dağı cânibinde Kızıl kal‘a tabîr

olunur arâzi-i hâliye yüz seneden berü hâl ve harâb olup kimesnenin kayd ve berâtına

dahil değildür deyü senevi yirmi guruş mâlın hazine-i ‘amireme teslim eylemek üzere

yüz guruşu mu’accel ile sülüsünü Hasan ve sülüsünü Hüseyin nâm kimesnelere yüz kırk

yedi senesi muharremi gurresinden zabt eylemek üzere ber-vech-i mâlikâne tevciye

184

olunduğu der-kitâb oldukda fi nefsü’l-emr bu hususda tımar mutasarrıflarıyla mâlikâne

mutasarrıflarının husûmet ve nızaları mekta’ olmayacakları mukarrer olmağla min ba’d-

i kat’i nıza ve husûmet içün zikr olunan Kızıl kal‘a maktû’anın mâlikâne kaydı ref‘ ve

terkîn senevi yirmi guruş mâlın Tokad voyvodalarına verilmek üzere bin yüz kırk yedi

senesi muharremi gurresinden tımar mutasarrıfları tarafından zabt olunmak içün baş

muhasebeye kayd emr-i şerifim verilmek içün iftihârü’l-ümerâ ve’l-ekâbir bi’l-fiil baş

defterdârın el-Hac Halil dâme ‘ilmehü ‘arz ve telhîs etmekle telhîsi mucubince mahaline

kayd olunmağla vech-i meşruh üzere ‘amel olunmak bâbında fermân-ı alişânım sâdır

olmuşdur. Buyurdum ki, hükm-i şerifim vardukda bu babda sâdır olan emrim üzere

‘amel edüb dahi zikr olunan Kızıl kal‘a maktû’anın mâlikânelik kaydı ref‘ ve terkîn

olmağla senevi yirmi guruş mâlın Tokad voyvodalarına vermek üzere bin yüz kırk yedi

senesi muharremi gurresinden tımar mutasarrıfları tarafından zabt ve rabt ettür diye

mezburân Hasan ve Hüseyin ve ahardan bir ferdi mudahale ve mu’arıza ettürmeyesen.

Şöyle bilesen alamet-i şerife itimât kalasan. Tahrîr fi’l-yevmü’r-râbi’ aşer, min şehr

Zilhicce Lisene seba’ ve erbaîne ve mieteyn ve elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

163

Topal Osman oğlu Hacı Abdullah Ağanın tımar berâtı.

Tahrîr-i tevki’-i refi’-i hümâyun oldur ki,

Sivas sancağı ve nahiyesinde Ali Beğ Viran nâm karye ve gayrıdan bin yedi yüz

akçe gedik tımarı ile Sivas kal‘a sı mustahfızlığı Seyyid Mehmed veledi Seyyid

Ahmed’in bilâ-veledi karnından karındaşı darânde-i tevki’-i refi’-i hümâyun el-Hac

Abdullah veledi Seyyid Ahmed’e bâ-arzuhâl bin iki yüz on dört senesi

cemâziyelahirinin yirmi yedinci gününde tevciye ve berât-ı şerifimle üzerinde olup ber-

vechle dahl ve ta’riz icâb etmez iken kal‘a-i merkum dizdârı İbrahim tama‘-i hâmından

nâşi gedik tımar-ı merkumu merkum Seyyid Ahmedin bilâ-veled-i karnından mezbur

Seyyid Abdullahın bilâ-mucib ref‘inden sene-i mezkure recebinin on ikinci gününde

ber-takrîb ve der-akb kaydı bâlâsına dahi şerh verdürüb ğadr olduğunu merkum Seyyid

Abdullah veledi Seyyid Ahmed arzuhâliyle inhâ ve gedik tımar-ı merkum mezkur

Seyyid Mustafanın ref‘inden sâhibü’l-evveli olduğuna binâen kendüye ibkâsı bâbında

istid’a-yı ‘inâyet etmeğin derûn-i kal‘ada sâkin olup hizmet-i lazımesin edâ etmek

şartıyla merkum Mustafanın ref‘inden sâhibü’l-evveli olan Seyyid el-Hac Abdullah’a

185

ibkâsıçün sene hamse aşer ve mieteyn ve elf rebîulevvelinin yirmi sekizinci günü

tarihiyle hükm-i şerifim verildikden sonra tezkiresi ihrâc olunmak fermânım olmağın

zikr olunan gedik tımarıyla kal‘a-i merkum mustahfızlığı ber-vech-i muharrer mezkur

Seyyid el-Hac Abdullah veledi Seyyid Ahmede tevciye olunub verdim ki ve buyurdum

ki, ba’de’l-yevm taht-ı yedinde olup tasarruf kalub şol ki, ve tâif-i hedemât gedik

tımarıyla kal‘a-i mezkur mustahfızıdır. Ber-mucib defter-i hâkâniyi kusûr-i mer’î ve

tevdi’ kala ol-babda efrâd- ifrîdeden hiç ahd-i mâni’ ve dâfi’ olmaya. Şöyle bileler

alâmet-i şerife itimât kalalar. Tahrîren fi’l-yevmü’s-sâmin min şehr rebîulahir lisene

hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Ali Beğ Viran ma’a mezra’-i Çakmak tâbi-i Sivas : 2100 guruş

Mezra’-i (…) tâbi’-i mezbur : 1300

Cem’an-yekun : 3400 guruş

1700 guruş

Be-makâm Kostantınıyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileynâ : 17 Rebîulahir? 1215

164

(S.88) Lütfullah Beğ hazretlerinin tahmis ve mumhânenin mîrîlerinin edâsı içün

hâlâs

25 guruş 30 para mîrî tahmis ve mumhâne

Bâis-i terkîm-i hurûf budur ki,

Bin iki yüz on beş senesine mahsuben bâlâda terkîm olunduğu vech üzere tahmîs

kahve ve şem’ihâne mâlikânesinden yirmi beş guruş otuz para mîrîçün necâbetlü

Lütfullah Beğimizden tamamen emr-i alişân ile me’mur olduğum hasebiyle ahz ve kabz

eyleyüb yedine işbu hâlâs verilmişdür. Fi 17 Cemâziyelevvel 1215 (6 Ekim 1800)

Bende Ali Mîrahor Tahsildâr-ı mîrî.

165

Buruncu Ebu Bekir’in (…) eylediği İstihânlı Ohan zımmînin beher yevm

it’amiyesi on beşer para ve yevmiyesi otuz beş para yekun elli paraya gerek it’amiye ve

gerek yevmiyesiçün cemâziyelevvelinin yirmi birinden işbu mahal-i tescil şüd.

186

166

Berber Ali Beşenin metrûkât defteridir.

Medine-i Sivas mahallâtının Küçük Minare mahallesi sâkinlerinden iken bundan

akdem Ali Beşe bin. Alinin verâseti zevceleri Menuşe bint. Halil ve Vâhide bint.

Mustafa nâmân hatunlar ile sülb-i sâğir oğulları İbrahim ve sâğire kızı Ayşe mahzar

olduğu lede’ş-şer’ü’l-enver zâhir ve nümâyan oldukdan sonra müteveffâ-yı mezburun

terekesi ma’rifet-i şer’le tahrîr ve beyne’l-veresete bi’l-farîzati’ş-şer’iye tevzi’i ve

taksim defteridir ki, ber-vech-i atî zikr olunur. Fi 23 Cemâziyelevvel 1215 (12 Ekim

1800)

3 re’s yorgan , kıymeti : 15 guruş ; 2 re’s döşek , kıymeti : 12 guruş ; 5 re’s

yasdık , kıymeti : 5,5 guruş ; 5 re’s minder, kıymeti: 5 guruş ; 1 re’s kilim, kıymeti : 5

guruş ; 1 re’s köhne yan kilim , kıymeti : 2 guruş ; 15 kıyye evân-ı nuhâs , kıymeti : 22

guruş ; 1 kile hınta, kıymeti : 6 guruş ; 3 re’s çuval ,kıymeti : 3 guruş ; 5 araba hatab ,

kıymeti : 10 guruş ; Üsti oda,tahtı ahur, kenef yeri tarîkiyle zevcesi Menûşe’ye : 100

guruş ; Eryâh daire eski tarîk ile : 130 guruş.

Cem’an-yekun : 317 guruş 10 para

Ve minhâ el-ihrâcât: Resm-i kısmet-i ‘arî : 5 guruş ; Berâ-yı techîz-i tekfin : 9 guruş

Mihrü’z-zevceti’l-mezbure Menûşe Hatun : 134 guruş

Mihrü’z-zevceti’l-mezbure Vahide : 67 guruş.

Deyn-i Ahmed : 1,5 guruş ; Deyn-i mezbure Vahide Hatun : 30 guruş ; Deyn-i Ali

Efendi zevcesine : 10 guruş ; Deyn-i Leyla Hatun : 3 guruş ; Deyn-i Rahime Hatun : 5

guruş ; Deyn-i Yusuf : 1,5 guruş ; Deyn-i Derzi ve Börekçi : 1 guruş 30 para.

Sahhü’l-bâkî li’t-taksîm beyne’l-veresete : 49,5 guruş

Hisse-i li’z-zevceti’l-mezbure Menuşe: 3 guruş 3 para

Hisse-i li’z-zevceti’l-mezbure Vahide : 3 guruş 3 para

Hisse-i li’l-ibni’l- mezbur İbrahim : 28 guruş 28 para

Hissa-i li’l-binti’l-mezbure Ayşe :14 guruş 14 para

167

Temme’l-kelâm, hakke’l-ilm fî haze’l-makâm ve ene’l-fakîr ilallâhi şânihi, azl-i

nasibine meserret kılıveririz ne gör böyledir, hayat-ı cihân kimi gelür kimi gider.

Eş-Şeyh Ömer ufiye el-Mevlâ-hilâfe bi-medîneti Sivas

187

168

Ma’ruz-i dâî’leridir ki,

Hân-ı cedîden Hüseyin bin Yusuf meclis-i şer’ide taraf-ı sa’adetlerinden ta’yin

buyurulan mübâşir kulları ma’rifetiyle ihzâr-ı şer’i olunan işbu bâisü’l-i’lâm Han Ağası

Seyyid Feyzullah Ağa bin. Mehmed Ağa mahzarında işbu mezbur tarihden altı mâh-ı

mukaddem ma‘ruzunu ehl-i ‘arifânımız ile yedi yüz guruş tecrîm ettürmekle suâl olunub

istirdâd olunması matlubumdur dedikde gıbbe’s-suâl ol-dahi cevabında gice ile

hanesinde Kızılbaş efâli eder iken karye ahâlilerinden Abaza oğlu Hacı alacak içün

mezbur Hüseyin’in hanesine varub ef’âl-i şeni’âlarına metla’ oldukda mezbur Abaza

oğlu üzerine hücum ve dîyn-i imânına sob eylediklerine karye ahâlisi agâh olup şuyu‘

buldukda vâli dahi istimâ‘ ve mübâşir ta’yin olunub kaza-i mezkur nâibi Efendi

huzurunda mürâfi’ ve üzerlerine ef’âl-i şeni’a eylediklerini müvâcehesinde isbât ve

mucibiyle i’lâm ve vâli-yi tecrîm eyledi deyü bir kıt’a i’lâm ibrâz ve mazmunu ba’de-l-

isbât eyledikde mezbur Hüseyin hîyn-ı mürâfe’ada ben Sivas’da bulunub (S.89)

gıyâbımda mürâfa’a ve beni tecrîm eylediler deyü def’ ü istifâya havale olundukda

karındaşları da’vaneleri müvâcehesinde isbât ve bunun dahi bulunduğunu ahâli haber

verdüklerini i’lâm sâbit oldukça istirdâd-ı da’vâsı mesmu’âte olamaz deyü cevâb

buyurulmağın mucibiyle med’-i mezbur Hüseyin’in merkum Feyzullah Ağa üzerine

olan ma’a rızasının i’lâm olunduğu tescil şüd. Fi 13 Cemâziyelevvel 1215 (2 Ekim

1800)

169

Ali Baba zaviyesinde sâkine Rükiye Hatun vakfiyesidir.

Mâ fîhi mine’l-ikrâr bi-vakfi’n-nükûd ve’l-akâr bi-şürûtihi ve kuyûdihi ‘alimen

fi’h-tilâfin beynel eimmetin eslâf havâ lede’l ve vaka‘abeyne yedey vâli hikmet

aslâhahü veli zevcihi bi’l (…) Allahü ‘azze şânühü es-Seyyid el-Hac Abdulahad el-

mevlâ bi-hilâfihi Medine-i Sivas ‘afallahü.

İşbu vakfiyenin tahrîr ve inşâsına bâis ve bâdi budur ki, ahsen-i emsârdan

Medine-i Sivas mahallâtından zâviye-i Ali Baba sâkinelerinden sâhibü’l-hayrat Rukiye

bint. Türkmen Hacı Ali nâm hatun meclis-i şer’-i şerif enver ve mahfil-i dîn-i münîf-i

muhammedide vakf-ı atiü’l-beyân mütevelli nasb eylediği işbu bâisüne’l-kitâb Fatma

bint Ömer nâm hatun mahzarında bi’t-tav’i’s-sâf ikrâr-ı tâm ve takrîr-i kelâm edüb akd-

i atiü’l-vakfın südûruna değin yedimde mülküm olup zâviye-i merkumede vaki‘ bir

188

tarafdan Musa Beğ mülküne ve bir tarafdan Kılıçcı İbrahim mülküne ve bir tarafdan

mezâristan ve bir tarafdan tarîk-i ‘âm ile mahdud bir bab kış evi ve iki bab fevkâni oda

tahtı ahur ve odunluk ve bir mikdar havluyu müştemil mülk menzil ile derûnunda olan

seksen beş guruşluk eşya-i ma’lume ve on beş guruşluk nükûd-i akçe ve bunlardan mâhi

bir çamaşur leğeni ve bir çamaşur gazganı ve on beş vükiyyelik bir kebir gazgan ile

menzil-i mezkur ve eşya-i mezbur kıymetleriyle nükûd-i akçe-i merkumei mülkümden

ikrâr ve hasbete’l-allahü te’ala vakf-ı sârih mezîd ve hisse-i sahîh-i muhalled berle vakf

ve hisse eyleyüb şöyle şart eyledim ki, madem kendüm hayatta oldukça kendim

mütevelliye olup şürût ve vakfımı aharı teslim ve bâserâllahü te’ala müteveffiye

olduğumda mezbure Fatma Hatun mütevelliye olduğu müteveffiye oldukda mezbure

Fatmanın evlad-i evdâdî mütevelli olalar ma’zallahü te’ala evâlidı munkarız oldukda

zâviye-i mezbur imamı mütevelli ola. Ve Ali Baba-zâde İsmail Efendi nâzır ola ve

İsmail Efendi ba’de’l-vefât evlad-ı evâlidî nâzır ola batnen ba’de batn şürûtu üzere

iyâzen billahi te’ala evladı batnen ba’de batn mütevelli olalar. Ma’zallahü te’ala evladı

munkarız olur ise zâviye-i mezkurede şeyh olanlar nâzır olalar menzil-i mezkur ve eşya-

i mezkur kıymetleriyle nükûd-i mezkur ki, yekun yüz guruş yed-i mütevelli ve ma’rifet-

i nâzır ile îcâr ve istirbâh olunub hâsıl olan îcâr ve resminden evvela menzil-i mezkur

ta’mîr oluna. Fazlasından senevî iki guruşluk şem’-i asel Cami’-i Kebîr ve altı guruşluk

zâviye-i mezbur cami’-i şerifine iskâd oluna. Ve senevî üç guruşu vazife-i tevliyet ve iki

guruşu vazife-i nezâret verile. Ve senevî beş guruşu dahi mevlûd-i şerif tilâvetiçün

verile. Ve leğen ve gazgan-ı mezkurûn dahi zâviye-i mezkurda vakfiyet üzere isti’mâl

oluna deyü menzil ve eşya ve nükûd ve gazgan ve leğen-i mezkurun mütevelliye-i

mezbur Fatma Hatuna teslim ve itmâm-ı şürût eyledikden sonra vâkıfe-i mezbure

kelâmını semt-i ahara sârif olup vakf-ı ‘akâr ve nükûd imâm-ı A’zâm hazretleri indinde

sahîh lâkin; gayr-ı lâzım olmağla vakfımdan rucu’ eyladim. Mehâfî’l-evvel mülküme

istirdâdı matlubumdur didikde mütevelliye-i mezbure Fatma Hatun dahi vâkıfe-i

mezbure müvâcehesinde cevâba tasdî edüb gerçi imâm mûmîileyh indinde tescîl-i şer’i

ve teslim-i ile’l-mütevelli ile vakf-ı sahîh ve lazım olur deyü redden imtinâ’ edüb

hâkim-i hâtem efendi hazretleri dahi tarafeynin deliline nazar edüb âlimen bi’l-hilâf

beyne’l-eimmeti’l-eslâf vakf-ı mezkurun sıhhatine hükm berle mâ hüve’l-vaka’ bi’t-

taleb ketb olundu. Hurrire fi’l-yevmü’l-hâmis şehr Cemâziyelahir lisene hamse aşer ve

mieteyn ve elf.

Şühûdü’l-hâl :

189

Bıldırcın-zâde Mustafa, Mahzar başı Şeker-zâde Mehmed Efendi, Mehmed

Efendi, Ahmed Efendi, Ser-kitâb Mehmed Efendi, Küçükağa-zâde Hacı Musa

Ağa,İmâm zâviye-i merkum Hafız Ebu Bekir Efendi, Ali Baba-zâde es-Seyyid Ali Ağa.

170

(S.90) Menzil nizâmı içün sâdır olan emr-i alişândır.

Düstûr-i mükerrem müşîr-i müfahham nizamu’l-alem umuri’l-cumhur bi’l-

fikri’s-sakıb mütemmim-i mehâmi’l-enâm bi’r-re’yi’s-sâib mümehhid-i bünyani’d-

devleti ve’l-ikbâl, müşeyyid-i erkani’s-sa’âdeti ve’l-iclâl el-mahfuf bi-sünûf-i avâtıf’l-

meliki’l-a’lâ Sivas valisi vezirim Paşa edâma’llahu te’âlâ iclâlehü ve

kıdvetu’l-kuzât ve’l-hükkâm me’âdinu’l-fezâil ve’l-kelâm Sivas ve Tokad kadıları zîde

fazlühüm ve kıdvetu’l-emâcid ve’l-a’yân Tokad voyvodası zîde mecdühü ve mefâhiru’l-

emâsil ve’l-akrân bu hususa mübâşir ta’yin olunan sadr-ı a’zâm kethüdâsı ikinci

çukadârı Hacı Mustafa ve a’yân ve zabitân ve vücûh-i memleket ve iş erleri zîde

kadirhüm tevki’i-ref‘i vasıl olucak malum ola ki, memâlik-i vesi’atü’l-mesâlik-i

padişâhânemde vâki’ menâzilin vaz’ı umûr-i müsta’cileden olan hususâtın temşiyet ve

tanzimine me’mur hedemâ-i devlet-i aliyem ve tatarân ve sâir ulakların seyr seri’ ile

azimet ve ‘avdetleri içün olup o mekûle umûr-i mühime-i müsta’cileden maada kendü

müsâlihi ile iyâb ve zehâb iden yolcu ve mültezim ve tüccâr mekûlelerine bârkir

verülmeyüb ve mesâlih-i devlet-i aliyem ile me’murîn düçâr- akde-i te’hir ile umûr-i

seferiyyeye ve mesâlih-i devlet-i aliyem ru’yet ve idâreden ta’til ve bu keyfiyetin

mazarrat cümleye şâmil olmakdan nâşi o emr-i celilim ile me’mur hademe-i devlet-i

aliyem ve tatarân ve sâir mürûr ve ubûr edenler bilâ-tevfîk menzil bârkirlerine irkâb

eyleyüb me’murlarına erişdirilmesi beher hâl menâzilin nizâmı ve rabıtasına muhtaç

olmağla sen ki, vezir müşâru’n-ileyhsen Tokad menzilinin hüsn-i nizâm üzere taht-ı

rabıta-ı Konya’ya idhâl ile fimâ-ba’d mürûr ve ubûr eden ulak taifesi ve sâir hademe-i

devlet-i aliyem menzilhânelerde bir ân ve bir dakika te’hir ettürülmek lazım gelür ise

kuzât ve nevvâb ve zabitân ve iş erleri ve menzilcileri muâheze olunacakları gevş

hoşlarına ilkâ ile âmed-şûd eden ulakları bir dakika menzilhânelerde beyhude meks ve

tevkîf olunmayarak derhâl iktizâ iden bârkirleri tedârik ve irkâb ve sevb-i me’murlarına

sevk ve irsâl eylemek üzere kuzât ve nevvâb ve zabitân ve vücûh-i ahâlinin te’addilerin

hâvi i’lâmât-ı ahz ve mahalline kayd içün ordu-yu hümâyunuma irsâl eylemek bâbında

fermânım olmağın hâsetsen işbu emr-i celilü’l-kadrim ısdâr ve ile irsâl

190

olunmuşdur. Vüsûlünde te’addilerini hâvi i’lâmât-ı ahz ve mahalline kayd içün ordu-yu

hümâyunuma irsâl bezl-i cell-i himmet eyleyesen. Şöyle ki, bu vakt-ı evkât-ı sâire

mukayyes olmayub düşman-ı dîn hüzellâ neferinden yensurallahü te’ala ahz-ı intikam

kastıyla umûr-i cihâdına me’mur gerek mehâm-ı mükteziyesi husûsâtı olup tekâsül

vuku’nu yine hıyânet nev’inden olup umûr-i mühimmenin kesreti olmağla müfâyir-i

emr-i alişânıma bundan sonra menzil-i merkum umûr-i mühimme-i müsta’cile ile

me’mur olanlara bârkir i’tâsından tereddüt ve muhâlefet ile ta’til maslahata sebeb olur

ise işte vebâli boynuna her kim olur ise cezâları tertib olunacakaları menzilci ve sâir

iktizâ edenlerin gevş hoşlarına ilkâ eyleyesiz. Şöyle bilesiz, alamet-i şerife itimât

kılasız. Tahrîr fi’l-yevmü’r-râbi’ min şehr sâfer’l-hayr lisene hamse aşer ve mieteyn ve

elf.

Kadd-ı vasl-ileynâ : 7 Cemâziyelahir 1215 (26 Ekim 1800)

171

(S.91) Serdengecdi emridir.

Kıdvetu’l- kuzât ve’l-hükkâm, mea’dinu’l-fezâil ve’l-kelâm Mevlanâ Sivas

kadısı zîde fazlühü ve zikr-i atîsipah serdengecdi neferâtı üzerine serkerde nasb olunan

kıdvetü’l-emâsil ve’l-akrân Seyyid Ömer zîde kadrühü, tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl

olucak malum ola ki, gecen sene Sivas’dan müretteb sipah serdengecdi bin başısı

Hamza ordu-yu hümâyunum Mısır’dan avdetinde bilâ-ezîn kutb-i merhalesinde firâr ve

verâmızdan izn emri gelecektir deyü zabitân ve neferâtı iğfâl ile senevisi îsâl olunmuş

olduğu ve hayn-i me’muriyetlerinde deraliyemdem binbaşı merkum yedi yüz elli aded

ru’s-i hümâyun îsâl olunub üç yüz mikdarını neferâta tevzi’i ve mâhdâsı kendüsünde

kalduğu ve mûmîileyh Seyyid Ömer Beğ başı merkumun yüz başısı olup yedlerinde

revs-i hümâyunum olan neferâta ser-kerde nasb olunduğu surette tekmîl-i hizmet

eyledikden sonra tashîh ve ibtidâları verilmek şartıyla neferât-ı merkumeyi ordu-yu

hümâyunuma îsâl edeceğini bâ-takrîr ifade etmekle vech-i meşruh üzere merkumeye

ser-kerde nasb olunmak fermânım olmağın sen ki, Mevlâna-yı mûmîileyhsen,

yedlerinde revs-i hümâyunum olan o mekûle neferâtı ser-kerden mûmîileyh ‘icâline

ihrâc ve ordu-yu hümâyunuma irsâl eylemek matlub-i melûkânım idüğü ve neferât-ı

merkum ordu-yu hümâyunuma gelüb tekmîl-i hizmet eylediklerinden sonra tashîh ve

ibtidâları verileceği ma’lumun oldukda ber-vech-i meşruh ‘amel ve hareket ve mefhûm-

i emr-i şerifimi lazım gelen neferâta i’lân ve işâ’at ve iğmâz ve sâmihinden hazer ve

191

müba’adet eyleyesen. Ve sen ki, serkarede-i mûmîileyhsen, dahi müktazâ-yı taahhüdün

üzere neferât-ı merkumeyi tamamen ordu-yu hümâyunuma îsâl-i ihtimâm ve dikkat ve

kusur ve rehâvetden imrâr-ı vakf-ı mucib olur, ser-mu hâlet ve hareket vuku’unu

tecâvüzden niyâbet-i muba’adet eylemek bâbında fermân-ı alîşânım sâdır olmuşdur.

Buyurdum ki, vüsûl buldukda vech-i meşruh üzere ‘amel ve hareket eyleyesen. Şöyle

bilesen, ‘alamet-i şerife îtimat kalasan. Tahriren fi evâil , şehr Cemâziyelevvel sene

hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Buyuruldu sahra-yı Yâfa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 9 Cemâziyelahir 1215(28 Ekim 1800)

172

Tımar sipâhilerinin beher kaydına yüz elli beşer guruş bedel-i kat’i olunduğu

emr-i alişândır.

Düstûr-i mükerrem müşîr-i müfahham nizamü’l-alem müdebbir-i umuri’l-

cumhur bi’l-fikri’s-sakıb mütemmim-i mehâmi’l-enâm bi’r-re’yi’s-sâib mümehhid-i

bünyani’d-devleti ve’l-ikbâl, müşeyyid-i erkani’s-sa’âdeti ve’l-iclâl el-mahfufu bi-

sünûf-i avâtıfü’l-meliki’l-a’lâ hâlâ Sivas valisi vezirim Mustafa Paşa edâma’llahu

te’âlâ iclâlehü ve kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân, dergâh-ı mu’allam gedüklülerinden

bundan akdem mübâşir ta’yin olunub el-yevm ol-tarafda olan el-Hac Osman ve zikr-i atî

bedel-i akçesine seriân ordu-yu hümâyunuma îsâle bu def’a mübâşir tahsîs ve tesyâr

kılınan hâssam silahşörlerinden Mîr Seyyid Ahmed zîde mecdühümâ ve mafâhirü’l-

emâsil ve’l-akrân eyâlet-i Sivas’da vâki’ elviye alay beyleri zîde kadirhüm, tevki’i-ref‘-i

hümâyun vasıl olucak malum ola ki, eyâlet-i merkume alay beyleri sancaklarının bi’l-

cümle eşkinci ze’amed ve erbâb-ı tımarlarını buyrukları altına celb ve cem’ berle

‘icâline hareket ve birân evvel ordu-yu hümâyunuma vüsûle müsâre’at eylemeleri

bâbında isti’câli şâmil sâdır olan emr-i şerifim gedüklü mûmîileyh ile lede’l-vürûd

eyâlet-i merkume halkı kemâl-i ‘acz ve ‘adem-i iktidârlarını beyân berle beher kayd

başına yüz elli beşer guruş bedel verilmek şartıyla ‘akdlerini ricâ ve niyâz etmiş

olduklarını sen ki, vezîr müşâru’n-ileyhsen, selefin düstûr-i mükerrrem müşîr-i

mufahham nizâmü’l-alem vezirim Receb Paşa edâmallahü te’ala iclalehü tarafından

bundan akdemce ordu-yu hümâyunuma vârid olan tahrîratda tahrîr ve testîr ve tea’hhüd

eylediklerini şâmil Sivas kâdısı tarafından verilen i’lâm takdîm olmağla eyâlet-i

merkumenin ordu-yu hümâyunuma ba’diyeti cihetle eyâletlü halkının isbât-ı vücûd

192

etmeleri beher hâl-i vakte muhtâç idüğü bedîdâr ve ordu-yu hümâyunumun hareketi

vakti niyâbet-i takrib itmek mülâyesesiyle neferât-ı merkume bedel-i kat’i ile yerlerine

kurb ve civârdan asker tahrîri usûl-i maslahata müvâfık ve teshîl ve umûr-i mucib

olacağı vâzih ve aşakâr ve eyâlet-i merkumenin bi’l-cümle eşkinci ze’amed ve erbâb-ı

tımarı bin on üç nefer olmağdan nâşi eyâletlü halkının nü’ahhid-i i’lâmı mucibince

beher nefere yüz elli beşer guruşdan icâb eden yüz altmış beş bin dört yüz elli guruşun

nısfı olan seksen iki bin yedi yüz yirmi beş guruşu işbu emr-i şerifim vüsûlünde bir iki

gün zarfında istidâne vechle mi olur ve yahud ahar tarîkle mi sûret verülür derhâl

tedârik ve bu def’a irsâl olunan mübâşir mûmîileyhe teslimen seri’an ve acilen ezl-i

evvel ordu-yu hümâyunuma tesyâre ve nısfı aharını dahi on beş yirmi gün zarfında

tamamen tahsil ve mukaddem me’mur kılınan gedüklü mûmîileyhe teslim edüb tesyîle

mübâderet eylemek fermânım olmağın tenbihen ve ihtimâmı mehsûsen işbu emr-i

şerifim ısdâr ve tesyâr olunmuşdur. İmdi beher kayd başına iktizâ eden yüz elli beşer

guruş bedellerini bir saat evvel tahsîl ve mübâşir mûmîileyhe teslimen ordu-yu

hümâyunuma irsâl ve tesyîl eylemeleri şartıyla eyâlet-i merkume ze’amed ve erbâb-ı

tımarının işbu sene-i mübârekede sefer-i hümâyunuma me’muriyetlerinin akdleri

hususuna müsâ’ade-i aliyem erzâni kalındığı eyâlet-i merkum askerinin yerine kurb ve

civârdan sâir asker tertib olunmağla iktizâ eden bedel-i akçesinin nısfı olan mâru’l-

beyân seksen iki bin yedi yüz yirmi beş guruşu tevcihle olur ise bir iki gün zarfında

tedârik ve mübâşiri olan mûmîileyhe teslimen evvel be-evvel bu tarafa tesyâre ve nısfı

aharını on beş yirmi gün kadar yerlü yerinden tahsîl ve mübâşir gedüklü mûmîileyh ile

ordu-yu hümâyunuma irsâli kemâl-i ihtimam ve dikkat-i tâm olunması matlub-i kat’-i

pâdişâhânem idüğü baş muhasebeye ‘ilm ve hayrı verildiği ma’lum ve (bozuk)’amel ve

hareket mübâderet ve iğmâz ve tesâmühden ve imrâr-ı vakti mucib olur (bozuk)

niyâbet-i hazer (S.92) ve müba’adet eyleyesen. Ve siz ki, alay beyleri mûmîileyhimsiz,

sizler dahi mazmun-i emr-i şerifim üzere ‘amel ve hareket ve hilâfından niyâbet-i hazer

ve mücânebet eyleyesiz. Ve siz ki, mübâşirân mûmîileyhimsiz, siz dahi müktezâ-yı

me’muriyetiniz üzere ‘amel ve harekete kemâl-i sai’ ve gayret sizden me’mûl olan kâr-ı

güzârı müktezâsını icrâya ve tekmîl-i emr-i mübâşire yeniden icrâ-yı sai’ eylemeniz

bâbında ferman-ı âlişânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki hükm-i şerifimle ‘amel ve

hareket eyleyesen. Şöyle bilesen alâmet-i şerife îtimat kalasan. Tahriren evâhir şehr

Rebîulahir lisene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Buyuruldu sahra-yı Yâfa

193

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 11 Cemâziyelahir 1215(30 Ekim 1800)

173

Defter oldur ki, Altun oğlu Agob zimmînin zevcesi Hâni nasraniyeye iki yüz

guruş deyni mukâbelesinde verdiği eşya defteridir ki, zikr olunur.

36 kıyye, kıymeti : 58 guruş ; 1 re’s el leğeni, 1 re’s ibrik, kıymeti : 4 guruş ; 1

re’s şamdan , kıymeti : 1 guruş ; 4 re’s kahve ibriği, kıymeti : 2 guruş ; 1 re’s şerbet

takımı, 2 re’s billur, 2 re’s küb, 1 re’s fincan, 5 re’s mercân tabak, kıymetleri : 8 guruş ;

5 re’s müsta’mel kilim ,kıymeti : 30 guruş ; 8 re’s yasdık, kıymeti : 15 guruş ; 5 re’s

döşek, kıymeti : 25 guruş ; 3 re’s yorgan, kıymeti : 15 guruş ; 12 re’s minder, kıymeti :

6 guruş ; 1 re’s perde, 1 re’s sofra bezi, 3 re’s çuval, kıymetleri : 16 guruş ; 5 re’s hasır,

kıymeti : 1 guruş ; 1 re’s balta, 1 re’s keser, 1 re’s balyos, 1 re’s destere, 1 re’s kilütlük,

1 re’s sâh ayak, 1 re’s hacer küp, 5 re’s küb, 3 re’s desti , kıymetleri : 15 guruş ; Kebîr

gazgan karındaşım oğlu müşterek (nısfı), kıymeti : 15 guruş.

Cem’an-yekûn : 200 guruş. Yalnız iki yüz guruşdur. Sahh.

174

Medine-i Sivas mahallâtından Hoca İmâm mahallesi temekkinlerinden Altun

oğlu Agob veledi Mehâyel nâm zımmî meclisi şer’ide zevcesi işbu bâisü’s-sifr Hâni

bint. Kobrin mahzarında işbu mesfureye üç yüz guruş deynim olup deynim

mukâbelesinde bâlâda mezkur bâ-defter-i mefrûdât iki yüz guruşluk eşya ve mahalle-i

merkumede vâki’ bir tarafdan Meslo Beğ oğlu mülküne ve bir tarafdan karındaşım oğlu

mülküne ve bir tarafdan oda başı mülküne ve bir tarafdan tarîk-i ‘âm ile mahdud bir bab

kış evi ve bir bab fevkâni oda tahtı aralık ve nısfı lüle-i mâ-i câri çeşme ve bir mikdar

havluyu müştemil mülk menzilimin etrâf-ı erba’asından birer zirâ‘ını işbu mesfure hibe

ve teslim ol-dahi ba’de’z-zabt ve’l-kabul bâki mülk menzilimi dahi cem’-i tevâbi’ ve

levâhıkıyla tarafeynden icâb ve kabulu şürût-i müfsideden ‘arî bey’-i bât-ı sahîh-i şer’i

ile işbu mesfureye dört yüz guruşa bey’ ve teslim eylediğimde ol-dahi ber-minvâl-i

muharrer iştirâ ve teslim ve temlik ve kabz-ı kabulünden sonra semeni olan meblağ-ı

mezkur dört yüz guruşun yüz guruşunu üç yüz guruşdan bâki deynim tâkas (…) ve bâki

üç yüz guruş mukâbelesinde ber-kitâb ve ber-saat ve iki yüz guruş akçe ahz ve kabz

eyleyüb fimâ-ba’d sâlifü’z-zikr menzil-i mahdud ve eşya-i mezkurda benim asla ve

kat’a alaka müdâhilem kalmayub müştemelâtıyla mesfure Hâni zımmînin mülk-i

194

müşterası ve hakk-ı sarfı olmuşdur. Keyfe mâ yeşâ mutasarrıf olsun dedikde gıbbe’t-

tasdikü’ş-şer’i mâ-hüve’l-vakâ bi’t-taleb ketb olundu. Fi 15 Cemâziyelahir 1215 (3

Kasım 1800)

Şüdûdü’l-hâl :

Kara Yarımcı İsmail Ağa, İmâm-zâde Mehmed Efendi, Derzi Mahmud, es-

Seyyid Mehmed Efendi, Ahmed Efendi, Kâtib-i mahkeme Mehmed Efendi, Yoğurtcu-

zâde Hüseyin Ağa, Hükkâm Hacı Ebu Bekir, Yoğurtcu-zâde Hacı Muhammed, Boyacı

Agob, Oda başı oğlu Saftel, Semerci Artin.

175

(S.93) Canik sancağının bedel-i zehâyirinin ‘affı emridir.

Düstûrîn-i mükerremîn müşîrîn-i müfahhamîn nizamu’l-alem umuri’l-cumhur

bi’l-fikri’s-sakıb mütemmim-i mehâmi’l-enâm bi’r-re’yi’s-sâib mümehhid-i bünyani’d-

devleti ve’l-ikbâl, müşeyyid-i erkani’s-sa’âdeti ve’l-iclâl el-mahfufufîn bi-sünûf-i

avâtıf’l-meliki’l-a’lâ hâlâ Sivas valisi vezirim Mustafa Paşa ve Erzurum valisi ve Canik

muhassılı el-Hac Battâl Hüseyin edâma’llahu te’âlâ iclâlehümâ ve mefâhirü’l-kuzât

ve’l-hükkâm Canik sancağının hâvi olduğu kazaların kâdıları ve nâibleri zîde fazlühüm

ve gayr-ı ez liva-i Bozok Sivas eyâletinden zehâir bedeliye tahsiline me’muriyet ile ol-

cânibde olan a’yân ve

zabitân ve sâir iş erleri zîde kadirhüm, tevki’i-ref‘-i hümâyun vasıl olucak malum ola

ki, sen ki, Sivas valisi vezirim müşâru’n-ileyhsen, bin iki yüz on dört senesine

mahsuben Anadolu cânibinde kâin bazı elviye ve sancaklardan ordu-yu hümâyunum

içün mebâli’ası tertib olunub ba’de hâlâ serdâr-ı ikrâm Setûde Şim ve sadr-ı azâm

kaviyü’l-himem tarafından Dersaadetime vârid olan defter ve muharrerât mucibince

tahsiline irâde-i aliyem te’alluk eden bedellerden ‘ibrâz liva-i Bozok Sivas eyâletinde

bâki kalan ma’lumü’l-mikdâr zehâyir bedeliyesinin tahsili bâbında sâdır olan fermân-ı

alişânım mucibince Canik sancağı kazalarına isabet eden otuz sekiz bin guruşu liva-i

mezkur inhâları beher sene tersâne-i amireme ber-vech-i ocakluk veregeldikleri (…)

sebebiyle yüzer bin guruş mesârife giriftâr ve mürettebât-ı seferiyenin te’diyesi

takribiyle dahi ızdırâbları ber-kemâl olduğundan meblağ-ı mezburu edâya ‘adîmü’l-

iktidâr olduklarından rahmen lihâlihim meblağ-ı mezburun affı hususuna hâlâ Trabzon

valisi olup ordu-yu hümâyunuma me’muriyet dersa’adetimde olan düstûr-i mükerrem

müşîr-i mufahham nizâmü’l-alem vezirim Mahmud Tayyar Paşa edâmallahü te’ala

195

iclâlehü bâ-takrîr inhâ ve iltimâs etmekdan nâşi müşâru’n-ileyhin iltimâsına müsâ’ade-i

şahânem erzâni kalunub sinîn-i saireye sirâyet etmemek üzere af olunmak fermânım

olmağın mahsus işbu emr-i ‘âlişânım ısdâr ve ile irsâl

olunmuşdur. İmdi vüsûlünde sâlifü’z-zikr eyâlet-i mezkurdan matlub olunan zehâyirden

liva-i mezkur kazaları hisselerine isâbet eden meblağ-ı mezbur otuz sekiz bin guruş

müşâru’n-ileyhin iltimâsına mebni af olunmuş olduğunu ma’lumun oldukda mütâlebesi

hususunda ferâğat olunması mübâşirine tenbihen bezl-i cell-i himmet eyleyesen. Ve sen

ki, Erzurum valisi vezirim müşâru’n-ileyhsen, mantûk-i emr-i şerifimden ma’lumun

oldukda devâm-ı ömr ve devlet-i şahânem da’vâtına müvâzebet eylemelerini liva-i

mezbur inhâlarına tenbiye ve ifâdeye bezl-i cell-i himmet eyleyesen. Ve siz ki, kuzât ve

nevâb ve zabitân ve mübâşir mûmîileyh ve sâirlerisiz, sizler dahi, mucib-i emr-i

şerifimle ‘amel ve hareket eylemeleri bâbında fermân-ı alîşânım sâdır olmuşdur.

Buyurdum ki, hükm-i şerifimle vardıkda bu babda şeref-yafte-i sudur olan fermân

vâcibü’l-ıttıbâ’ ve lazımu’l-imtisâlimin mazmun-i münifi üzere ‘amel ve hareket

eyleyesiz. Tahrir fi’l-yevmü’l-hadi aşer, min şehr Cemâziyelevvel lisene hamse aşer ve

mieteyn ve elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 17 Cemâziyelahir 1215(5 Kasım 1800)

176

Ken’an-zâde Feyzullah Ağanın Râşid Efendiye olan deynini bâ-fermân-ı alî

çukadarına tesliminin halâsıdır.

Bâis-i sâbıka budur ki,

Bâ-fermân-ı âli kabzına me’mur olduğum Râşid Efendinin Sivaslı Ken’an-zâde

sa’adetlü Feyzullah Ağa zimmetinde bâ-temessük tekarrür olan bin üç yüz guruşu

me’muriyetim hasebiyle mûmîileyh Seyyid Feyzullah Ağa yedinden tamamen ve

kamilen ahz ve kabz eyledim. Fimâ-ba’d sâlifü’z-zikr meblağ-ı mezkur bin üç yüz

guruşdan ağa-yı mûmîileyh yedinde hibe-i vâhide kaldığını müş’ir yedine işbu

memhûrlu halâs ketb ve i’tâ olundu. Gerekdir ki, vakt-ı hacette ihtiyâc oluna. Vesselam.

Fi 21 Cemâziyelahir 1215 (9 Kasım 1800)

Ve yedinde olan temessük ve edâsını müş’ir mukaddem verilen i’lâm dahi ağa-yı

mûmîileyh i’tâ olundu.

Bende Mehmed Safranbolu Çukadar mektubu sadr-ı azâm Halil Efendi.

196

Şühûdü’l-hâl :

Şeyh Süleyman Efendi, Çavuş kethüdâsı Mehmed Ağa, Kâtib Abdulahad

Efendi, Mîralay Ebu Bekir Ağa, Kâtib-i mahkeme es-Seyyid Mehmed Efendi, Ahmed

Efendi, Ğazâr-zâde Seyyid Mehmed Efendi, Karındaşı Mustafa Ağa.

177

(S.94) Ken’an-zâde Feyzullah Ağanın deyniçün vûrûd eden emr-i âli.

Düstûr-i mükerrem müşîr-i müfahham nizamü’l-alem müdebbir-i umuri’l-

cumhur bi’l-fikri’s-sakıb mütemmim-i mehâmi’l-enâm bi’r-re’yi’s-sâib mümehhid-i

bünyani’d-devleti ve’l-ikbâl, müşeyyid-i erkani’s-sa’âdeti ve’l-iclâl el-mahfufu bi-

sünûf-i avâtıfü’l-meliki’l-a’lâ Sivas valisi vezirim Paşa edâma’llahu te’âlâ iclâlehü,

tevki’i-ref‘-i hümâyun vasıl olucak malum ola ki, hâlâ defter emîni olan iftihârü’l-

emâcid ve’l-ekârim Mehmed Râşid dâme mecdühünün ordu-yu hümâyunuma takdîm

eylediği takrîri mefhumunda mûmîiileyhin Sivas sükkânından silâhdâr ocağı neferâtının

bin başısı Ken’an-zâde Seyyid Feyzullah Ağa dimekle ma’rûf kimesne zimmetinde bâ-

temessük gayr-ı ez teslim bin üç yüz guruş alacağının edâsından imtina’ eylediğinden

merkumun mâlikâne ‘ahdesinde olan kilitkirlik mukâta’ası faizinden tahsili zamanda

mültezimi olan dergâh- mu’allam kabucu başlarından iftihârü’l-emâcid ve’l-ekârim

Cabbar-zâde Mîr Süleyman dâme mecdühüye hitaben emr-i şerifim sâdır olunmuş iken

merkumun Haremeynü’ş-şerîfine olan deyni içün mukâta’a-i merkumenin fâizini

harameyn-i devliyete gönderilmek üzere rikâb-ı hümâyunumdan mîr-i mûmî ileyhe

hitaben emr-i ali ısdâr ve tesyâr olunmuş olunduğunu mîr-i mûmîileyh tahrîr ve inhâ

eylediğinden bahs ile meblağ-ı mezburun merkumdan ‘ale’l-acele tahsil olunmak

bâbında müceddeden emr-i şerifim südûrunu istid’a etmeğin sen ki, vezir müşâru’n-

ileyhsen, meblağ-ı mezbur ahar hususa me’mur mübâşir ma’rifetiyle ber-mucib-i

temessük mûmîileyh Ken’an-zâde Feyzullah dan bâ-acîl tahsil olunmak fermânım

olmağın imdi meblağ-ı mezburun bâ-acîl tahsili matlub-i melûkânım olduğu ma’lumun

oldukda ber-vech-i muharrer ma’rifetin ve mübâşir ma’rifetiyle tamamen tahsil ve

defter emîni mûmîileyh tarafından kabzına me’mur teslim eyleyesiz. Şöyle bilesiz,

alâmet-i şerife itimât kalasız. Tahriren fi evâhir şehr Rebîulevvel lisene hamse aşr ve

mieteyn ve elf.

Buyuruldu Sahra-yı Yâfa

Kadd-ı vasl-ı ileynâ : 21 Cemâziyelahir 1215 (9 Kasım 1800)

197

Mucibince sadr-ı azâm mektubu sâdır olmuşdur.

178

Kademli oğlu Süleyman Ağanın Hamin oğlu zımmîden iştirâ eylediği ev

hüccetidir.

Medine-i Sivas mahallâtından Camiu’l-Kebir mahallesi sâkinlerinden Hamin

oğlu makdisi Korkin veledi Malkon meclis-i şer’ide Seyyid Süleyman Ağa bin Mehmed

mahzarında mahalle-i merkumede vâki’ bir tarafdan Evris mülküne bir tarafdan Yahya

Tatar mülküne ve bir tarafdan Kör Mehmud mülküne ve bir tarafdan tarîk-i ‘âm ile

mahdûd bir bab kış evi ve bir mikdâr bağçe ve bir mikdâr havluyu müştemil mülk

menzilini cem’-i tevâbi’ ve levâhıkıyla tarafeynden icâb ve kabul-i hâvi şürût-i

müfsideden ‘arî bey’-i bât-ı sahîh-i şer’i ile merkum Süleymana beş yüz guruşa bey’ ve

teslim ve temlik eylediğimde ol-dahi iştira ve tesellüm ve temellük ve kabz-ı

kabulünden sonra semeni olan meblağ-ı mezbur beş yüz guruşu merkum Süleyman Ağa

yedinden tamamen ahz ve kabz eyledüm. Fimâ-ba’d menzil-i mahdûd-i mezkurda

benim asla ve kat’a alaka ve müdahilem kalmayub müştemelâtıyla merkum Süleyman

Ağanın mülk-i müşterâsı olmuşdur. Keyfe mâ yeşâ mutasarrıf olsun didikde gıbbe’t-

tasdikü’ş-şer’i mâ-hüve’l-vâka’ bi’t-taleb ketb olundu. Fi 25 Cemâziyelahir 1215 (13

Kasım 1800)

Şühûdü’l-hâl :

Kâtib-i mahkeme Seyyid Mehmed Efendi, Ebu Bekir Efendi, Seyyid oğlu Abol,

Hacı Mehmed-zâde Hasan Efendi, Ken’an-zâde Mehmed Beğ, Muytaf Mustafa Beğ,

Hükkâm oğlu Hasan Alemdar, Uzun oğlu Ali Ağa.

179

(S.95) İşbu bin iki yüz on dört senesi sâferü’l-hayr gurresinden bir sene

tamamına değin ücret-i menzil yirmi üç bin beş yüz guruşun nısfı on bir bin yedi yüz

elli guruş devletlü Mustafa Paşa Efendimize nefs-i Sivas’dan ikrâmiye beş bin guruş

devletlü Alaaddin Paşa Efendimizin ta’yinâtı içün Uzun Hacı-zâde alacağı üç bin guruş,

harc-ı sah bin guruş Hâkim Efendiye harc-ı imza iki yüz guruş devletlü Mustafa Paşa

Efendimizin asâkirleriçün gelen tatar ağasına yirmi günlük ta’amiye yüz on guruş kâtib

efendilere kalemiyye elli guruş kethüdâya yirmi guruş hüddâmiye yirmi guruş ihzâriye

on guruş, men-haysü’l-mecmu’ yirmi bir bin yüz altmış guruşa bâliğ olup meblağ-ı

198

mezkur cümle ma’rifeti ve ma’rifet-i şer’le esnaf ve mahallâta ve Yıldızeli ve Hafik

kazalarına tevzi’i ve taksim defteridir ki, ber-vech-i atî zikr olunur. Fi 1 Receb 1215 (18

Kasım 1800)

Nısf üçret-i menzil : 11750 guruş, İkrâmiye : 5000 guruş , Devletlü Alaaddin

Paşa ta’yinatıçün Uzun Hacı-zâde alacağı : 3000 guruş , Harc-ı sah : 1000 guruş, Tatar

Ağasına yirmi günlük ıt’amiye : 110 guruş , Hâkim Efendiye : 200 guruş, Kâtib

Efendilere : 20 guruş, Kethüdâiye : 20 guruş, Huddâmiye : 20 guruş, Ihzâriye : 10

guruş.

Cem’an-yekun :

21160 guruş. Yalnız yirmi bir bin yüz altmış guruşdur.

01000 guruş. Menzil içüm Yıldızeline ifrâz.

-_________

20160 guruş.

02000 guruş. Nahiyeye ifrâz.

-_________

18260 guruş

02000 guruş. Mahallâta ifrâz.

-_________

16160 guruş.

00153 guruş. Bakkaldan mumhâneye.

00079 guruş. Börekçiden tahmise.

+_________

16392 guruş. Yalnız on altı bin üç yüz doksan iki guruşdur. Sahh.

Taife-i bezzâz : 1801,5 guruş

Taife-i benbeci : 2718 guruş

Taife-i bakkal : 1598 guruş

Taife-i haffâf : 1598 guruş

Taife-i kuyumcu : 637 guruş

Taife-i kürkçü : 257 guruş

Taife-i börekçi : 417 guruş

Taife-i etmekci : 417 guruş

Taife-i arabacı : 417 guruş

Taife-i kassâb : 417 guruş

Taife-i attâr : 328,5 guruş

Taife-i tuzcu : 545 uruş

Taife-i debbâğ : 326 guruş 10 para

Taife-i tütüncü : 634,5 guruş

Taife-i bostancı : 362 guruş 30 para

Taife-i derzi : 580,5 guruş

Taife-i gazgancı : 362 guruş 30 para

Taife-i gazzâz : 291 guruş

199

Taife-i çilingir : 309 guruş

Taife-i temurci ma’a hurdacı : 273

guruş

Taife-i nalband : 218,5 guruş

Taife-i muytaf : 227 guruş 30 para

Taife-i serrâc : 227 guruş 30 para

Taife-i sipah bazarı : 218 guruş 30 para

Taife-i berber : 272 guruş

Taife-i sığir canbazı : 128 guruş 30 para

Taife-i kavukcu : 92 guruş 30 para

Taife-i güncü ma’a eskici :92 guruş

30para

Taife-i semerci : 147 guruş

Taife-i kılıçcı : 218 guruş 30 para

Teife-i katırcı : 110,5 guruş

Taife-i hamal-meydân : 146,5 guruş

Cem’an-yekun : 16392 guruş. Yalnız on

altı bin üç yüz doksan iki guruşdur.

Sahh.

180

(S.96) Bin iki yüz on beş senesi receb-i şerif gurresinden menzil içün tevzi’i

olan salyânede mahallâta ifrâz olunan iki bin guruş sâbıkına kıyâsen mahallâta tevzi’i ve

taksim defteridir ki, zikr olunur.

Mahalle-i Paşabey : 54 guruş 2 para

Mahalle-i Ganem : 23 guruş 9 para

Mahalle-i Billur : 25 guruş 35 para

Mahalle-i Keçibula : 22 guruş 17 para

Mahalle-i Hamurkesen : 20 guruş 5 para

Mahalle-i Kirçuk : 10 guruş

Mahalle-i Şah Hüseyin : 47 guruş 6 para

Mahalle-i Temurcilerardı: 78 guruş

Mahalle-i Küçük Minare : 41 guruş

Mahalle-i Hacı Veli : 16 guruş

Mahalle-i Ferhadbostanı: 26 guruş

Mahalle-i Sofu Mehmed: 7,5 guruş

Mahalle-i Akdeğirmen : 53 guruş

Mahalle-i Hacı Mehmed : 39 guruş

Mahalle-i Kösedere-i Müslim: 11,5

guruş

Mahalle-i Kösedere-i Zımmî : 40 guruş

Mahalle-i Uryan-ı Müslim : 61,5 guruş

Mahalle-i Uryan-ı Zimmî: 63 guruş

Mahalle-i Sarı Şeyh : 40 guruş

Mahalle-i Baldır bazarı : 56 guruş

Mahalle-i Oğlan Çavuş : 31,5 guruş

Mahalle-i Hacı Zahid : 20 guruş

Mahalle-i Hamamardı : 17 guruş

Mahalle-i Köhne Civan : 50 guruş

Mahalle-i Kılağuz : 35 guruş

Mahalle-i Gökçe Bostan : 4 guruş

Mahalle-i Hacı Mahmud : 12 guruş

200

Mahalle-i Bazar : 118 guruş

Mahalle-i Ali Baba : 15 guruş

Mahalle-i Bahtiyar Bostanı: 33 guruş

Mahalle-i Cami Kebir : 35 guruş

Mahalle-i Zilkâr : 10 guruş

Mahalle-i Veled Beğ : 16 guruş

Mahalle-i Osman Paşa : 20 guruş

Mahalle-i Hoca İmam : 37 guruş

Mahalle-i Kenisa : 89 guruş

Mahalle-i Çavuş başı : 73,5 guruş

Mahalle-i Ece : 109,5 guruş

Mahalle-i Örtülüpınar : 72,5 guruş

Mahalle-i Ağcabölge : 128 guruş

Mahalle-i Bab-ı Kayseri : 96 guruş

Mahalle-i Şeyh Çoban : 10 guruş

Mahalle-i Kaleardı : 45 guruş

Mahalle-i Hoca Ali Çavuş : 7,5 guruş

Mahalle-i Gök Medrese : 40 guruş

Mahalle-i Hoca Hüsâm : 12 guruş

Mahalle-i Şems-i Ferrâş : 59 guruş

Mahalle-i Yahya Beğ : 16,5 guruş

Mahalle-i Abdulkerim : 17,5 guruş

Mahalle-i Kabalı : 14 guruş

Mahalle-i İmaret : 13 guruş

Mahalle-i Küçük Bengiler : 38,5 guruş

Mahalle-i Zâviye-i Ali baba : 4,5 guruş

Cem’ân-yekun : 2000 guruş. Yalnız iki

bin guruşdur. Sahh.

181

İşbu bin iki yüz on beş senesi receb-i şerif gurresinden menzil içün tevzi’i

olunan salyâneden mahallâta ifrâz olunan iki bin guruş ve kethüdâyerine iki yüz elli

guruş, baş çavuş ve ayak çavuşlarına ve kâtiblerine elli guruş yekun iki bin üç yüz

guruşa bâliğ olup mahallâta tevzi’i ve taksim defteridir ki, zikr olunur.

Mahalle-i Paşabey ma’a Tokmak : 54

guruş 2 para

Mahalle-i Ganem : 13 guruş 9 para

Mahalle-i Billur : 25 guruş 35 para

Mahalle-i Keçibula : 22 guruş 12 para

Mahalle-i Hamurkesen : 20 guruş 5 para

Mahalle-i Kirçuk : 10 guruş

Mahalle-i Şah Hüseyin : 47 guruş 6 para

Mahalle-i Temurcilerardı: 89 guruş 28

para

Mahalle-i Küçük Minare : 47 guruş 6

para

Mahalle-i Hacı Veli : 18 guruş 16 para

Mahalle-i Ferhadbostanı: 29 guruş 36

para

Mahalle-i Sofu Mehmed: 8 guruş 25

para

Mahalle-i Akdeğirmen : 60 guruş 38

para

201

Mahalle-i Hacı Mehmed: 45 guruş 34

para

Mahalle-i Kösedere-i Müslim: 13 guruş

9 para

Mahalle-i Kösedere-i Zımmî : 46 guruş

Mahalle-i Uryan-ı Zimmî :72 guruş 12

para

Mahalle-i Uryan-ı Müslim : 70 guruş 29

para

Mahalle-i Sarı Şeyh : 46 guruş

Mahalle-i Baldır bazarı : 64 guruş 16

para

Mahalle-i Oğlan Çavuş : 36 guruş 9

para

Mahalle-i Hacı Zahid : 20 guruş

Mahalle-i Hamamardı : 19 guruş 22

para

Mahalle-i Köhne Civan : 57,5 guruş

Mahalle-i Kılağuz : 40 guruş 10 para

Mahalle-i Gökçe Bostan : 5 guruş

Mahalle-i Hacı Mahmud : 13 guruş 33

para

Mahalle-i Bazar : 135 guruş 28 para

Mahalle-i Ali Baba : 17 guruş10 para

Mahalle-i Bahtiyar Bostanı: 37 guruş 37

para

Mahalle-i Cami Kebir : 40 guruş 10

para

Mahalle-i Zilkâr : 11,5 guruş

Mahalle-i Veled Beğ : 18 guruş 6 para

Mahalle-i Osman Paşa : 22 guruş

Mahalle-i Hoca İmam : 42 guruş 22

para

Mahalle-i Kenisa : 102 guruş 14 para

Mahalle-i Çavuş başı : 84 guruş 21 para

Mahalle-i Ece : 126 guruş 17 para

Mahalle-i Örtülüpınar : 83 guruş 15

para

Mahalle-i Ağcabölge : 115 guruş 16

para

Mahalle-i Bab-ı Kayseri :147 guruş 8

para

Mahalle-i Şeyh Çoban : 11,5 guruş

Mahalle-i Kaleardı : 51 guruş 30 para

Mahalle-i Hoca Ali Çavuş : 9 guruş 5

para

Mahalle-i Gök Medrese : 46 guruş

Mahalle-i Hoca Hüsâm : 11 guruş 32

para

(S.97)Mahalle-i Şems-i Ferrâş : 67

guruş 34 para

Mahalle-i Yahya Beğ : 18 guruş 30 para

Mahalle-i Abdulkerim : 20 guruş 5 para

Mahalle-i Kabalı : 16 guruş 4 para

Mahalle-i İmaret : 14 guruş 18 para

Mahalle-i Küçük Bengiler : 44 guruş 17

para

Mahalle-i Ali Baba : 5 guruş 30 para

Cem’ân-yekun : 2300 guruş. Yalnız iki

bin üç guruşdur.

182

202

İşbu bin iki yüz on beş senesi receb-i şerifi gurresinde cümle ma’rifeti ve

ma’rifet-i şer’le tevzi’i olunan menzil salyânesinden Hafik nâhiyesine ifrâz olunan iki

bin guruş deli ve tüfenkci misbâğıçün bâ-buyuruldu Devletlü Alaaddin Paşa etbâ’ına

verilen doksan beş guruş Yeniköyün salyânesiçün sâbıkan Sivas mütesellimi Sâdık

Ağaya virilen kırk altı buçuk guruş devletlü Mustafa Paşa Efendimizden bâ-buyuruldu

gelen sakallı ağasına verilen altmış guruş men-haysü’l-mecmu’u iki bin iki yüz bir

buçuk guruşa bâliğ olup meblağ-ı mezkur nâhiye-i mezburda vâki’ kurâ ahâlilerinin hâl-

i tahmillerine göre sâbıkına kıyâsen tevzi’i ve taksim defteridir ki, ber-vech-i atî zikr

olunur. Fi 5 Receb 1215 (22 Kasım 1800)

Karye-i Beypınarı : 36 guruş 10 para

Karye-i Başıbüyük: 23 guruş

Karye-i Deng-i sağır : 9 guruş 30 para

Karye-i Hanzar : 22 guruş 30 para

Karye-i Üzeyir : 14 guruş 32 para

Karye-i Sarıköy : 11 guruş 10 para

Karye-i Düğer : 33 guruş

Karye-i Uzamış : 20,5 guruş

Karye-i Karabalçık : 33 guruş 10 para

Karye-i Alayyön : 18,5 guruş

Karye-i Horahun : 30 guruş 25 para

Karye-i Kavak : 8 guruş 30 para

Karye-i Ağca kenisa : 15,5 guruş

Karye-i Kutlu Oğlan : 9 guruş 18 para

Karye-i Avragir : 20 guruş

Karye-i Karlı : 23 guruş

Karye-i Eymir : 18,5 guruş

Karye-i Emre : 9 guruş 21 para

Karye-i Tuzhisar : 33 guruş 10 para

Karye-i Çirhin : 16,5 guruş

Karye-i Durusu : 22,5 guruş

Karye-i Horsane : 25 guruş 30 para

Karye-i İnceğa : 20,5 guruş

Karye-i Feridşah Yenicesi : 7 guruş 6

para

Karye-i Hatip dereli : 4 guruş 22 para

Karye-i Kelhadik : 7 guruş 37 para

Karye-i Bingöl : 48 guruş 28 para

Karye-i Moluç : 21 guruş

Karye-i Hoşavenk : 7 guruş 27 para

Karye-i Emirhan : 18,5 guruş

Karye-i Kızılcakışla : 23,5 guruş

Karye-i Filendir : 27,5 guruş

Karye-i Girne : 15 guruş

Karye-i Acıpınar kurb-i Ağva:15 guruş

Karye-i Sofular : 15 guruş 30 para

Karye-i Tavşanlı : 22 guruş 23 para

Karye-i Karayün : 28 guruş 1 para

Karye-i Bakariç : 26 guruş 36 para

Karye-i Yavu : 7 guruş 22 para

Karye-i Tahtakemend: 7 guruş 22 para

Karye-i Akpınar : 40 guruş

Karye-i Hacı Mirza : 11,5 guruş

Karye-i Mamuğan : 34 guruş

Karye-i Göğedin : 45 guruş

Karye-i Koçhisar : 112 guruş

203

Karye-i Kemis : 60 guruş

Karye-i Yarhisar : 104,5 guruş

Karye-i Çimen Yenicesi : 81,5 guruş

Karye-i Tödürge : 63,5 guruş

Karye-i Küre : 14 guruş 14 para

Karye-i Beştepe : 7 guruş 32 para

Karye-i Karaşar : 11,5 para

Karye-i Tutmaç : 19 guruş 10 para

Karye-i Seyfik : 37 guruş

Karye-i Acıpınar : 23,5 guruş

Karye-i Yâm : 13 guruş

Karye-i Boğazkesen : 28 guruş

Karye-i İşhanı : 35 guruş

Karye-i Kaldı : 4 guruş 23 para

Karye-i imaret : 15 guruş 25 para

Karye-i Şah Beğ : 7 guruş 22 para

Karye-i Yâni Yumru : 4 guruş 23 para

Karye-i Yassı Cabel : 15 guruş

Karye-i Şehristan : 3 guruş 29 para

Karye-i Hoşkadem : 4 guruş 23 para

Karye-i Mescidli : 5 guruş 30 para

Karye-i Güllüce : 24,4 guruş

Karye-i Sinekli : 11,5 guruş

Karye-i Ebugen : 5 guruş

Karye-i Yenice kurb-i Güllüce : 10,5

guruş

Karye-i Kara Gömlek : 11,5 guruş

Karye-i Ata Kenisa : 29 guruş

Karye-i Hanviran ma’a Budaklı : 15

guruş

Karye-i Tatlıcak : 18 guruş 30 para

Karye-i Damlacık : 22 guruş 23 para

Karye-i Apa : 33 guruş 30 para

Karye-i Apardı ma’a Kürt : 78 guruş

Karye-i Hayırbey : 37 guruş 30 para

Karye-i Çöken : 7 guruş 22 para

Karye-i Hocabeğ : 28,5 guruş

Karye-i Himmet vakiyye : 18,5 guruş

Karye-i Sarıklı Hocabeğ : 15,5 guruş

Karye-i Sinkürek ma’a Karapınar :30

guruş

Karye-i Celalli : 37,5 guruş

Karye-i Serpincuk ma’a Akviran

:43guruş

Karye-i Kesrek : 11,5 guruş

Karye-i Çatviran : 14 guruş 23 para

Karye-i Sahnun : 6 guruş 2 para

Karye-i Mihmadek : 6 guruş 36 para

Karye-i Beydilli : (Bozuk)

(S.98)Karye-i Serçe : 7 guruş 22 para

Karye-i Yeniköy : 9 guruş

Nahiye-i Hergün : 50 guruş

Cem’an-yekûn : 2201,5 guruş.

183

Hacı Hamza Ağadan ru’slar matlub olunan emirdir.

Kıdvetü’l- kuzât ve’l-hükkâm, mea’dinü’l-fezâil ve’l-kelâm Mevlanâ Sivas

kadısı zîde fazlühü, tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak malum ola ki, gecen sene

Sivas’dan müretteb sipahserdengeçdi bin başısı Hamza ordu-yu hümâyunum Mısır

204

‘avdetinde bilâ-izîn Katia nâm mahalden firâr etmiş olduğu ve hayn-i me’muriyetinde

der’aliyemden bin başı merkum yedi yüz elli aded rü’s-i hümâyun irsâl olunan üç yüz

mikdarını neferâta tevzi’i edüb mâ’adanın kendüsünde kaldığını merkumun yüz başısı

olup zimmetinde kalan ru’s-i hümâyunuma vârid olan Seyyid Ömer zîde kadrühünün

takrîrinden müstebân olmağla merkumun zimmetinde kalan rü’s-i hümâyunları ahz ve

ma’rifet-i şer’le bir tayriye vaz’ ve temhîri ve tatara teslimen ordu-yu hümâyunuma

ba’s ve tesyîre mübâderet olunmak fermânım olmağın mahsusan işbu emr-i şerifim

ısdâr ve sadr-ı azâm tatarlarından kıdvetü’l-emâsil ve’l-akrân Halil zîde kadrühü ile irsâl

olunmuşdur. Buyurdum ki, hükm-i şerifim vüsûl buldukda bu babda vech-i meşruh

üzere ‘amel ve hareket eyleyesiz. Şöyle bilesiz ‘alamet-i şerife îtimat kalasız. Tahriren

fi evâil , şehr Cemâziyelevvel lisene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Buyuruldu sahra-yı Yâfa

Mucib-i emr-i alî üzere cümle ma’rifeti ve ma’rifet-i şer’le dört yüz elli üç rü’s

Ömer Ağaya teslim ve bâki dört yüz elli rü’s Halil Ağaya teslim olunduğu tescil şüd. Fi

9 Receb 1215 (26 Kasım 1800)

184

Musa Paşa Efendimizin tımarlısıçün buyuruldu.

Şeri’at-şi’âr Sivas kadısı Fazîletlü Efendi zîde fazlühü ve kıdvetü’l-emâcid ve’l-

a’yân mütesellim ‘izzetlü Feyzullah Ağa zîde mecdühü ve kıdvetü’l-emâsil ve’l-akrân

eyâlet-i merkum ve kabu kethüdâsı ve alay beyleri ve sâir zâbitân zîde kadirhüm inhâ

olunur ki, eyâlet-i Sivas alay beyleri sancaklarının eşkinci ze’amed ve erbâb-ı

tımarlarını buyrukları altına celb ve cem’ berle ‘acilâne-i hareket ve ordu-yu hümâyuna

vüsûle müsâre’at eylemeleriniz bâbında bundan akdem şeref-südûr iden emr-i

mukaddimâ husus-i merkumda mübâşir ta’yin olunan dergâh- ‘ali gedüklülerinden

‘izzetlü Osman Ağa ile vürûd-i eyâlet-i merkume halkı cemâl-i ‘ömr ve adem-i

iktidârlarını beyân berle beher kayd başına yüz elli beşer guruş vermek şartıyla akdlerini

ricâ ve Sivas kadısı tarafından irsâl eyledikleri te’ahhüd-i i’lâmıyla tahrirâtları

vürûdunda neferât-ı mezkure bedel-i kat’i ile yerlerine kurb-i civârdan asâkir tertibiyle

irâde-i ‘aliye ta’alluk etmeğin eyâlet-i merkumun bi’l-cümle ze’amet ve erbâb-ı tımarı

bin on üç nefer olmakdan nâşi eyâletlü halkının te’ahhüd-i i’lâm mucibince beher nefer

yüz elli beşer guruşdan icâb eden yüz altmış beş bin dört yüz elli guruşun nısfı olan

seksen iki bin yedi yüz yirmi iki guruşu bir iki gün zarfında istidâne vechle mi yoksa

205

ahar tarîkle mi verilür derhâl tedârik ve bu def’a mübâşir ta’yin buyurulan hassa

silahşörlerinden ‘izzetlü Seyid Beğe teslimen ordu-yu hümâyuna seriân tesyîr nısf-ı

aharını dahi on beş yirmi gün zarfında tamamen tahsil ve mükaddimâ me’mur olan

gedüklü-i mûmîileyhe teslimen yine ordu-yu hümâyuna irsâl olunmak bâbında

tarafımıza hitâben sâdır olan emr-i celilü’ş-şân husus-i merkuma me’mur ol-cânibde

olan mîr-i mûmîileyh mübâşiretiyle şeref-rîz vürûd etmeğin imdi bu babda sâdır olan

emr-i alişân mantukunca meblağ-ı mezburu hemân cünd-rûr zarfında ordu-yu

hümâyunumdan me’mur ve tarafımızdan ta’yin olan mübâşirler ma’rifeti ve ma’rifet-i

şer’ ve cümlenin inhâd ve ittifâkıyla seriân ve ‘acilen yerlü yerinden tahsil ve kabzına

me’mura teslimen irs’ali aharında mezîd-i sai’ ve gayret ve kemâl-i ihtimâm ve dikkat

eylemek bâbında ber-mucib-i emr-i ali dîvân-ı rûm’dan işbu buyuruldu tahrîr ve ısdâr ve

mühürdârımız kethüdâmız zâde ‘izzetlü Ali Beğ zîde kadrühü ile irsâl olunmuşdur.

İnşa’allahü te’ala vüsûlünde vech-i meşruh üzere ‘amel ve hareket eyleyesüz deyü. Fi 9

Receb 1215 (26 Kasım 1800)

Kadd-ı vasl-ı ileynâ : 25 Receb 1215 (12 Aralık 1800)

185

(S.99) Ken’an-zâdenin mütesellimlik ibkâ buyuruldusudur.

Şeri’at-şi’âr Sivas kadısı Fazîletli Efendi zîde fazlühü ve kıdvetü’l-emâcid ve’l-

a’yân eyâlet-i merkume mütesellimi ‘izzetlü Feyzullah Ağa zîde mecdühü ve kıdvetü’l-

emâsil ve’l-akrân kethüdâyeri ve alay beyi ve a’yân ve vücûh-i belde ve iş erleri zîde

kadirhüm inhâ olunur ki, mekargâh-ı hükümetimiz olan Sivas’a tevciye ve ‘azimetini

takrîb etmekle bi mennihi te’ala ol-tarafa (…) vüsûlümüze değin yine eyâlet-i

merkumeye mütesellimliği kemâ-kân mûmîileyh ‘ahdesinde ibkâ olunmağla cümleniz

ittihâd ve ittifâka ri’ayet berle umûr-i mütesellimliği ve sâir ve dâir iktiza eden umûr-

belde ve mesâlih-i fukârada ber-vech-i ihsân ru’yet ve temşiyetinde bilâ-infâk teşmîr-i

sa’âd ihtimâm ve dikkat eyleyüb ve sen ki mütesellim mûmîileyhsen, eyâlet-i merkume

mütesellimliği kemâ-kân ‘ahdesinde ibkâ ve takrîr olunmağla sen dahi umûr-i

merkumda kıyâm ve bilâ-infâk sakine-i memleket ve fukara-yı ra’iyet asâyişi ve

râ’iyetleri mucib-i hâlât-ı merkuya istihsâlinde kemâl-i ihtimâm gayret ve def’-i

mezâlim (bozuk) ve dikkat eylemeniz bâbında dîvân-ı rûm’dan işbu buyuruldu tahrîr ve

ısdâr ve ile irsâl olunmuşdur. İnşa’allahü te’ala vech-i meşruh üzere ber-

206

mucib-i buyuruldu ‘amel ve hareket ve hilâfından tehâşi ve mücânebet olunmak ile. Fi

21 Receb 1215 (8 Aralık 1800)

Vüsûlü : 16 Ramazan 1215 (31 Ocak 1801)

186

Mevâcibât emridir.

Mefâhiru’l- küzât ve’l-hükkâm me’âdinu’l-fezâil ve’l-kelâm ve ve kadıları

zîde fazlühüm ve kıdvetu’l-emâcid ve’l-a’yân Sivas mütesellimi zîde mecdühü,

tevki’i-refi’i hümâyun vasıl olucak malum ola ki, ser- havâlât-ı hakâniyem kalâ’ından

Erzurum ve Sinob ve Kars ve Van kal‘aları muhâfazalarına me’mur dergâh-ı mu’allâm

yeniçerinin bin yüz doksan yedi ve doksan sekiz ve doksan dokuz ve iki yüz on

senelerinde müstehak oldukları mevâcibeleri içün iki yüz on iki ve on üç ve on dört

senelerine mahsuben Tokad voyvodalığından mazeret tebâbet kâfirli ve mahsul-i

Tuzlacık ve karye-i (…) ve Yarhisar ve memlûce-ı cedîd ve karye-i Zâre ve karye-i

Mesâlü ve karye-i Körçü ve Divriği sancağında vâki’ karye-i Birisker ve karye-i Kesme

ve karye-i Resekî ve Küresîn ve Bozok ve karye-i Ağbel ve ‘Aşerğadâl Divriği

mukâta’aları malından ber-mucib-i ahkâm sebeb-i tahrîr havale olunan on üç bin altı

yüz kırk iki guruşun umûr-i mehâm-i lâzımü’l- ihtimâmımdan olmakdan nâşi serî’an

tahsil ve kabzına me’mur sâlyanecisine teslimen kal’â-i merkumeye irsâl olunmak içün

emr-i şerifim südûru ocâğ-ı ‘amirem tarafından istid’â olunmağın ber-mucib-i ahkâm

sebeb-i tahrîr meblağ-ı mezbur ‘ale’l-hâmâl yerlü yerinden tahsîl ve kabzına me’mur

sâlyanecisine teslimen kûlâ’a-i merkumeye irsâl ettürülmeğin fermânım olmağın işbu

emr-i şerifim ısdâr ve ile irsâl olunmuşdur. İmdi vüsûlünde sen ki,

mütesellim mûmîileyhsen, meblağ-ı mezbur külâ’â-i mezbur muhafazalarından mukîm-i

kayyum kullarının sinîn-i mezbure mevâcibleri içün havâle olunmuş olup edâsında ber-

vechle tereddüt ve muhâlefet itmemekle vürûd- emr-i şerifim günlerinden meblağ-ı

mezburu ma’rifetin ve ma’rifet-i şer’le ber-mucib-i ahkâm sebeb-i tahrîr ‘ale’l-hâmâl

yerlü yerinden tahsîl ve kabzına me’mur sâlyanecisine teslim ve kûlâ’a-i merkumeye

irsâl ve tesyîri hususuna bezl ve sai’ ve mukadderet eyleyesen. Ve siz ki, kuzât ve

nevvâb mûmîileyhimsiz, sizler dahi, emr-i şerifim üzere ‘amel ve hareket eyleyesiz.

Şöyle bilesiz ‘alamet-i şerife îtimat kalasız. Tahrir fi’l-yevmü’s-sâbiu’, şehr Rebîulevvel

sene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

207

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 27 Receb 1215(14 Aralık1800)

Mücibince Kaim-makâm mektubu dahi sâdır olmuşdur.

187

(S.100) Fî Cemâziyelevveli lisene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Sivas mutasarrıfı Bağdâdi es-Seyyid Abdullah gâyet-i şehr-i atîden berâ-yı

tevkiyetle ref‘ ve berî mevkıtî ma’rifeti olduğu kadıasker esbak-ı rûznamcesinde

mukayyed eşrâf-ı kuzât kirâ-yı zevi’l-ikrâmdan sezâvâr-ı ‘inâyet şehriyâri ve şâyeste-i

ra’fet-i tâcdârı Mevlâna eş-Şeyh el-Hac Muhammed Efendi dâ’îlerine ber-tevciye

esbâk-ı ibkâ olunub sene-i mezbure şa’bânü’l-mu’azzamı gurresinden mezîd-i sarfına

kâmilen mutasarrıf olmak ricâsına ba’de’l-‘arz sadaka buyuruldu.

El-fakîr es-Seyyid Ömer

Es-Seyyid İbrahim el-müvellâ-i hilâfe mahkeme-i Mahmut Paşa medârü’l-hilâfe

/ Tıbkı aslihî’l-maktûm

188

İzzet-meâb, şerî’at-nisâb, eşrâf kuzât-i kirâm zevi’l-ikrâmdan Mevlâna eş-Şeyh

el-Hac Muhammed Efendi kâm-yâb, tahiyyetu’l-vâfiye iblağıyla inhâ olunur ki, Sivas

mutasarrıfı Bağdâdi es-Seyyid Abdullah işbu sene hamse aşer ve mieteyn ve elf, şehr

Cemâziyelahirisi gâyetinden berâ-yı tevkiyete ref‘ ve berî mevkıtî olduğun kadıasker

esbak-ı rûznamcesinde mukayyed sezâvâr-ı ‘inâyet şehriyârı ve şâyeste-i ra’fet-i tâcdârı

olmakla ber-vech-i esbak sana ibkâ olunmuşdur. Gerekdir ki, kaza-i mezburu sene-i

merkume şa’bânü’l-mu’azzamı gurresinden mezid-i sarfına mutasarrıf olup beyne’l-

ahali icra-yı ahkâm-ı şer’iye sai’-i tâm eyleyesen.

El-fakîr (…) el-kâdîasker-i Anadolu.

El-fakîr es-Seyyid Ömer el-müvellâ-i hilâfe mahkeme-i Mahmut Paşa medârü’l-

hilâfe / Tıbkı aslihî’l-maktûm

189

İzzet-meâb, şerî’at-nisâb, Mevlâna el-Hac Osman Efendi kâm-yâb, ba’de’t-

tahiyyetu’l-vâfiye inhâ olunur ki, ber-vech-i mansıb mutasarrıf olduğumuz Sivas

kazasının umûr-i niyâbet ahkâm-ı şer’iyyesi işbu sene hamse aşer ve mieteyn ve elf,

208

cemâziyelahirisi gurresinden cenâbınıza ihale ve tefvîz olunmuş olunmuştur, gerekdir

ki, kaza-i mezburu gurre-i merkumdan bi’n-niyâbete zabt edüb beyne’l-ahali icra-yı

ahkâm-ı şer’i alî ve vaki‘a olan mevta-yı askeriye-i muhallefâtını dahi tahrîr ve taksim

ve beyne’l-veresete bi’l-farîzati’ş-şer’iye tevzi’i ve taksim eyleyüp câde-i şerî’i

koymadan ser-mû mücânebet eyleyesiz. Vesselam.

El-fakîr es-Seyyid Abdullah el-kâdî bi-kazâ-i Sivas

190

(S.101) Tödürge imâmının imâmet berâtı suretidir.

Medine-i Sivas kazası muzâfâtından Hafik nahiyesine tâbi’ Tödürge nâm

karyede vâki’ Borgucu Ali nâm sâhibü’l-hayrâtın binâ eyledikleri cami’-u şerifin

imamı olmayub bir imam nasb ve ta’yin olunmak lazım ve mühüm olmağla erbâb-ı

istihkâkıçün işbu râfi’-u tevki’-i refi’-ş’şân Hâkâni Ahmed Halife her vechle layık ve

mahal ü müstehak olmağın imâmet-i mezkure ber-vech-i hasebi tevciye olunub yedine

müceddiden berât-ı şerif-i ‘alişânım ricâsında istid’a-yı inâyet etmeğin vech-i meşruh

üzere merkuma tevciye ve sadaka edüb bu berât- ı hümâyun saadet-makrunu verdim ve

buyurdum ki ,merkum Ahmed Halife varub zikr olunan cami’i şerifde imam olup

hizmet-i lazımesin mer’î ve mudî kaldıkdan sonra ber-vech-i hasebî mutasarrıf olup

vâkıfın ruhî ve devâm-ı ömr-i devletim içün dua’ya müdâvemet göstere ol-babda taraf-ı

ahardan bir ferd mâni’ ve mezâhim olmyalar. Şöyle bileler ‘alamet-i şerife îtimat kılalar.

Tahrir fi’l-yevmü’s-sâmin aşer, şehr Sâferü’l-hayr lisene hamse aşer ve mieteyn ve

elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 7 Şa’bân 1215(24 Aralık 1800)

191

Kâdî Ebu Bekir Efendinin tımar berâtı.

Tahrîr-i tevki’-i humâyun oldur ki,

Sivas sancağında ve nahiyesinde Ali Beğ Virani nâm karye ve gayrıdan bin yedi

yüz akçe gedik tımarıyla Sivas kal‘ası mustahfızlığı Seyyid Mehmed veledi Seyyid

Ahmed’in bilâ-veled karındaşı fevtinden erbâb-ı istihkâkdan vâridât tevki’-i refi’-i

hümâyun Mustafa’ya verilmek bâbında kal‘a-i Canik dizdârı İbrahim zîde hıfzühü ‘arz

ve tevciye olunmak üzere iken icâbetden Seyyid el-Hac Abdullah müteveffâ-yı

209

mezburun karındaşı olarak hilâf- ı inhâ bâ-‘arzuhâl gedik tımar-ı merkumu bin iki yüz

on dört senesi cemâziyelahirinin yirmi yedinci gününde ber-takrîb kendü üzere yine

tevciye ve berât ettürüb ba’de gedik tımar-ı mezbur müteveffâ-yı mezkur Seyyid

Mehmed’in fevtinden ve hilâf- inhâ tevciye olunan merkum Seyyid el-Hac Abdullah’ın

ref‘inden mezkur Mustafa’ya sene-i mezbur recebü’l-ferdin on ikici gününden tevciye

ve berât- şerifimle üzerinde olup dahl olunmak icâb etmez iken merkum Seyyid el-Hac

Abdullah sâhib olam diyerek gedik tımar-ı mezburu iki yüz on beş senesi

rebîulevvelinin yirmi ikinci gününde merkum Mustafa’nın ref‘inden bâ-‘arzuhâl ibkâ ve

berât ettürüb ğaderketi eylediğine binâen gedik tımar-ı merkum hilâf-ı inhâ tevciye-i

berât olunan mezkur Seyyid el-Hac Abdullah’ın ref‘inden merkum Mustafa’ya ibkâsı

bâbında dizdâr-ı mûmîileyh tekrâr ‘arz ve gedik tımar-ı mezbur bundan akdem dizdârı

‘arzla bilâ-veled mahlülünden Mustafa’ya tevciye olunmuş iken müteveffâ-yı mezburun

karındaşım deyü hilâf-ı inhâ ref‘inden merkum Seyyid el-Hac Abdullah’a tevciye

olunub mezkur Mustafa’ya ‘arz olunduğunu işbu ‘arz-ı mefhumundan müstebân

olmağla merkum Abdullah’ın ref‘inden sâhib-i evveli merkum Mustafa’ya derûn-i

kal‘ada sâkin olup hizmet-i lazımesin edâ etmek şartıyla tevcihî içün sene hamse aşer ve

mieteyn ve elf cemâziyelahirinin yirmi yedinci günü tarihiyle müvârih hükm-i şerifim

verildikden sonra tezkiresi ihrâc olunmak fermânım olmağın zikr olunan bin yedi yüz

akçe gedik tımarıyla Sivas kal‘ası mustahfızlığı vech-i muharrer üzere mezkur

Mustafa’ya tevciye olunub durumun zikr olunur.(Ali Beğ Virani ma’a mezra’-i Çakmak

tâbi’-i Sivas : 2100 guruş. Mezra’-i (…) tâbi’ mezbur-i meblağ : 1300 guruş. Yekun :

3400 guruş. 1700 guruş.) Buyurdum ki, ba’de’l-yevm taht-ı yedinde olup tasarruf kalub

şöyle ki, ve zâif-i hedemât gedik tımarıyla kal‘a-i mezbur mustahfızlıdır ber-mucib-i

defter hakaniyi kus’ur-i mer’i ve mu’di kala ol-babda irfâd-ı ifrîdeden bir ahd-i mâni’

olmayalar. Şöyle bileler alâmet-i şerife itimât kalalar. Tahrîren fi’l-yemmü’l-hâmis şehr

receb-i şerif lisene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa.

Kadd-ı vasl-ı ileynâ : 9 Şa’bân 1215 (26 Aralık 1800)

192

Hergünlünün ‘arzuhâlidir.

Şeri’at-meâb, Hafik nâibi Efendi ve kıdvetü’l-emâsil Sivas alay beyisi Ağa

ashâb-ı ‘arzuhâl Hergün fukarâlarının mürûr ubûrun kesretinden hâkları diğer gün

olduğu zâhir olmağın istid’aları üzere bu def’a menzil-i sâlyanesi ve tevzi’i-i atiyeden

210

isâbet eden yüz guruşu hâl-i fukarâya merhamete i’âne olmak üzere matlub olunmamak

deyü. Fi 10 Şa’bân 1215 (27 Aralık 1800)

193

Devletlü, ‘inâyetlü, merhâmetlü Efendim Sultanım Hazretleri sağ olsun. ‘arzuhâl

kullarıdır ki, bu kulları Hafik nahiyesine tâbi’ Hergün karyesi fukarâları olun şiddet-i

şitâda olup câden üzerimize düşüb mürûr ve ubûrun kesretinden perîşân zâhire bâis ve

ber-vechle şâyeste-i merhamet olduklarımıza binâen nahiye-i mezbure beher sâlyanede

ellibeşer guruşu maktu’an verilememekle merâhim-i ‘aliyelerinden mercûdur ki, işbu

menzil-i sâlyanesinde verilecek elli guruşu ve gerek şevvâl-i sâlyanesinde verilecek elli

guruşu yekûn yüz guruş sâlyanemizi tahsiline me’mur mîralay-ı Sivas mütâlebe

olunmamak içün işbu ‘arzuhâl-i ‘acizâtımızın bilâ-sene buyuruldu-i ‘aliyeleri keşîde ve

erzâni buyurulmak niyâz-ı tarîkde emr-i fermân devletlü ‘inâyetlü Efendim Sultanım

Hazretlerinindir.

Bende Fukarâ-yı Hergün kulları.

194

(S.102) İnce Mehmed Ağanın kethüdâyerilik mektubu.

İzzetlü, ref‘atlü, fazîletlü efendi hazretlerinin meclis-i şeriflerine dürer-i dâ’vât-ı

sâfiyât ve gürer-i teslimât-ı vâfiyât ithâfıyla inhâ olunan oldur ki, hâlâ taht-ı hükümet-i

şi’ârınızda vaki‘ Sivas ve Sivas ili ve Hân-ı cedîd ve Yıldızeli ve Behramşâh ve

tevâbi’i-i nevâhilerinde sâkin ve mütemekkin olan altı bölük yoldaşlarının üzerlerine

zâbit ve kethûdayeri nasb ve ta’yin olunmak zât-ı kadîmeden olmağla ebnâ-i

sipâhiyândan yetmiş beş bölükde doksan dokuz akçe ulûfeye mutasarrıf olan

kıdvetü’l-emâsil ve’l-akrân İnce Mehmed-i Sivas zîde kadrühü ocağın kadîm

emekdârlarından olup her vechle mahal ü müstehakk olduğundan nâşi, bu def’a

müceddeden kethudâyerilik ibkâ olduğunu müş’îr tarafımızdan işbu mektub tahrîr ve

irsâl olunmuşdur. İnşâallahü te’alâ vüsûlunde gerekdir ki, mûmîileyhi hizmet-i

merkumede istihdâm ve kethudâyerilik umûrunda mürâca’tı mûmâileyhe ettürdesiz. Ve

sizler ki, ol havâlilerde sâkin altı bölük yoldaşlarısız, mûmâileyhi üzerlerinize zâbit ve

keyhudâyeri bilüb vukû’ bulan da’va ve nızânızı merkumun ma’rifeti ve ma’rifet-i

şer’le ru’yet edüb şerî’at-ı gârrâya kemâl-i itâ’at ve mûmâileyhe inkıyâd üzere olasız.

Ve sen ki kethudâyeri zîde kadruhusun, ol havâlilerde sâkin ve mütemekkin olan altı

211

bölük yoldaşlarından olup sahîhu’l-esâmî sipah ve sipahizâde ve takâ’üdleri gerekdir ki,

bundan akdem şeref-yâfte-i sudûr iden fermân-ı âlî mazm’un-i ita’at makrûnu üzere

hükkâm eline verilmeyüb tühem-i şer’iye ile müttehim olanları ber-müktezâ-yı şer’i-i

kadîm zâbitî ma’rifeti ve ma’rifeti-i şer’le iktizâ eden cezâ-yı şer’ileri icrâ ve tertîb

olunub, sipah ve sipahizâde ve tekâ’üd olmayub re’âyâ mekûlesi olanlara kat’an sahib

çıkılmayub, sâdır olan fermân-ı âlî mucibince ‘amel ve hareket eyleyesiz. Bâkî fi

hemîşe der-mesned-i dâim bâd. Tahriren fi evâil-i Recebü’l-ferd sene hamse aşer ve

mieteyn ve elf.

(imza)

Hüseyin ağa-yı ulûfeciyân-ı yesâr

dergâh-ı ‘alî

(imza)

Hacı Osman ağa-yı ulûfeciyân-ı yemîn

dergâh-ı âlî

(imza)

Osman ağa-yı arabâ-i yesâr

dergâh-ı ‘âlî

(imza)

Hacı İbrahim ağa-yı arabâ-i yemîn

dergâh-ı ‘âlî

(imza)

Seyyid Hüseyin ağa-yı zümre-i

silahdârân

dergâh-ı ‘âlî

(imza)

Seyyid Derviş Mehmed ağa-yı

ebnâ-yı sipâhiyân

dergâh-ı ‘âlî

195

Şütürân ve ağnâm ve zehâir ve tımarlunun bedeliyesiçün.

Düstûr-i mükerrem müşîr-i müfahham nizamü’l-alem müdebbir-i umuri’l-

cumhur bi’l-fikri’s-sakıb mütemmim-i mehâmi’l-enâm bi’r-re’yi-sâib mümehhid-i

bünyani’d-devleti ve’l-ikbâl müşeyyid-i erkani’s-sa’âdeti ve’l-iclâl el-mahfufu bi-sünûf-

i avâtıf’l-meliki’l-a’lâ Erzurum valisi vezirim Battâl Paşa ve Sivas valisi vezirim

Mustafa Paşa edâma’llahu te’âlâ iclâlehümâ ve akza-yı kuzâti’l-müslimîn evâli-yı

vulâti’l-muvahhidîn ma’denü’l-fezâil ve’l-yekîn el-muhtass bi-mezîd-i inâyet-i

meliki’l-me’în Mevâlinâ Erzurum kadısı ve Sivas kadıları zîde fazlühümâ ve zikr-i atî

akçelerin tahsiline me’mur dergâh-ı mu’allam kabucu başlarından Mehmed Sa’id dâme

mecdühü tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak ma’lum ola ki, Erzurum ve Sivas

eyâletlerinden ve hâvî olduğu kazaları elviyelerinden müretteb zahire ve ağnâm ve

şütürân bedelleriyle mâru’z-zikr Sivas eyâletinin eşkinci ze’amet ve erbâb-ı tımarı

212

bedeliyelerinin tahsili bâbında bi’d-def‘ât evâmir-i şerifim ısdâr ve isti’câl olunmuş iken

ile’l-ân bir akçesi teslim olunmadığına mebnî ve’l-hülâsa hazihî ordu-yu hümâyunumda

ziyâde akçenin lüzumu olduğuna mebnî bu def’a dahi evâmir-i şirifim ısdâr olunmaş

isede yine me’murlar edâsı hususunda tekâsül edecekleri bedîhiyândan olmakdan nâşi,

sen ki, kabucu mûmîileyhsen, senden kâr-ı güzârlık me’mûl olmağla müktezâ-yı

me’muriyetin üzere mahallerine varub eyâlet ve elviye-i mezkurdan müretteb zahire ve

ağnâm ve şütürân ve ve ze’amet ve erbâb-ı tımâr bedeliyelerini müşâru’n-ileyhânın

ma’rifetleri ve ma’rifet-i şer’ ve mahallinde olan mübâşirleri ma’rifetleri ve

mübâşiretiğle yedinde olan diğer evâmir-i şerifim muciblerince tahsîl ve ordu-yu

hümâyunuma irsâl eylemek fermânım olmağın hâsetsen me’muriyetini hâvi işbu emr-i

şerifim ısdâr ve yedine i’tâ olunmuşdur. İmdi vüsûlünde ber-vech-i muharrer eyâlet ve

elviye-i mezkurdan zahîre ve ağnâm ve şütürân ve eşkinci bedeliyeleri müşâru’n-

ileyhânın ma’rifetleri ve ma’refet-i şer’ ve ve mübâşiretiğle yedinde olan diğer evâmir-i

şerifim muciblerince ‘icâline tahsîl ve ordu-yu hümâyunuma tesyîl olunması husuusna

ihtimâm eyleyüb şöyle bedeliye-i mezkurenin te’dibesi hususunda bundan böyle rehâvet

edenleri olur ise, te’dîb olunmak içün ism ve şöhretleri ordu-yu hümâyunuma tahrire ve

mubâderet ve sen dahi, tekâsül vuku’undan ğayetü’l-ğaye hazer eyleyesen. Ve siz ki,

vezir-i müşâru’n-ileyhümâsız, bedeliye-i mezkurenin tahsili hususunda sizden me’mûl-i

şahânem olan sadâkatkârımı icrâ berle mübâşir-i mûmîileyhe mu’âvenet eyleyesiz, siz

dahi mucib-i emr-i şerifimle ‘amel ve hareket eylemeniz bâbında fermân-ı alîşânım

sâdır olmuşdur. Buyurdum ki, hükm-i şerifimle vardıkda işbu emr-i şerîf vâcibü’l-

ıttıbâ’ ve lazımu’l-imtisâlin mazmunu üzere ‘amil olasız. Şöyle bilesiz ‘alamet-i şerife

îtimat kılasız. Tahrir fi’l-yevmü’t-tasiu aşer ,min şehr Cemâziyelahir lisene hamse aşer

ve mieteyn ve elf.

Buyuruldu Sahrâ-yı Yâfa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 7 Ramazan 1215(22 Ocak 1801)

196

(S.103) Tımarlunun bedeliyelerinin isti’câli.

Düstûr-i mükerrem müşîr-i müfahham nizamu’l-alem vezirim Mustafa Paşa

edâmallahü te’ala iclâle ve kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân dergâh-ı mu’allâm

gedüklilerinden bundan mübâşir ta’yin olunub el-yevm ol-tarafda olan el-Hac Osman ve

zikr-i atî bedel akçesini seriân ordu-yu hümâyunuma isâle mübâşir tahsîs kalınan

213

dergâh-ı mu’allam kabucu başlarından Mehmed Sa’id ve mefâhirü’l-emâsil ve’l-akrân

eyâlet-i Sivas’da vâki’ elviye alay beyleri zîde kadirhüm, tevki’i-ref‘-i hümâyun vasıl

olucak malum ola ki, eyâlet-i merkumenin bi’l-cümle eşkinci ze’amet ve erbâb-ı

tımarının beher neferinin yüz ellibeşer guruşdan icâb eden yüz altmış beş bin dört yüz

elli guruşun nısfı olan seksen iki bin yedi yüz yirmi beş guruşunu derhâl tedârik ve

mübâşir-i mûmîileyhe birkaç gün zarfında mübâşir-i mûmîileyhe teslimen ordu-yu

hümâyuna tesyîre ve nısfı aharını dahi tahsil ve gedükli mûmîileyhe teslimen tesyâre

müsâre’at olunmak bâbında bundan akdem emr-i şerifim sâdır olmuşdur. El-hâleti

hazihi gedüklü-i mûmîileyh tarafından vârid olan tahrîrâtda eyâletlünün hareketleri

isti’câline şâmil bir kıt’a emr-i şerifim vârid olduğundan bedel-i hususuna ‘adem-i

müsâ’adelerini fehm ile ahvâlleri diğer gün olduğunu beyân ve merhâmet-i şahânem

olduklarını derc eylemiş isti’câl-i emri bedele kati’ olduklarını hâvi sudûr iden emr-i

münîfimde mukaddemce götürülmüş olmağla bedele kat’i olunduğunu şâmil sudûr olan

emr-i şerifim mucibince isti’câli muhtevî emr-i celîlü’l-kadrim sudûrunu bi’l-fiil baş

defterdârım sa’dullah dâme îlmehü ‘ilâm etmeğin ‘ilâmı mucibince ‘amel olunmak

fermânım olmağın isti’câlen işbu emr-i şerifim ısdâr ve ile irsâl olunmuşdur. İmdi

eyâlet-i merkumenin iktizâ eden bedel-i akçesinin nısfı olan seksen iki bin yedi yüz

guruşunu bir iki gün zarfında tedârik ve müvâhiren ta’yin olunan mübâşir-i mûmîileyhe

teslimen ve nısfı aharını dahi on beş yirmi gün zarfında yerlü yerinden tahsîl be mübâşir

gedükli mûmîileyh ile irsâle kemâl-i ihtimam olunması matlub-i kat’i-i padişâhânem

idüğü ma’lum oldukda ber-vech-i muharrer harekete mubâderet ve imrâr-ı vaktini

mucib olur hâlet-i vuku’su içünden niyâbet-i hazer eyleyesen. Ve siz ki, mübâşirân-ı

mûmîileyhümâsız, siz dahi me’muriyetiniz üzere ‘amel ve harekete kemâl-i ikdâm ve

(…) muakkate mucib olur hâleti içünden hazer eylemeniz bâbında ferman-ı âlişânım

sâdır olmuşdur. Buyurdum ki vüsûl buldukda bu babda vech-i meşruh üzere ‘amel ve

hareket eyleyesiz. Şöyle bilesiz alamet-i şerife îtimat kalasız. Tahriren fi evâhir şehr

cemâziyelevvel hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Buyuruldu Sahrâ-yı Yâfa

Muciblarince Mustafa Paşa Efendimizin buyurulduları dahi sâdır olmuşdur.

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 7 Ramazan 1215(22 Ocak 1801)

197

214

İşbu bedel emrinin isti’câlini hâvi Sivas valisi ve saire hitâben iki yüz on beş

senesi şa’bânı evâhiri tarihiyle muvarih sadrazam tatarlarından Ali tatar yediyle bir kıt’a

emr-i ‘alî vüsûlü.

Sahrâ-yı Yâfa

Kadd-ı vasl-ı ileynâ : 17 Ramazan 1215 (1 Şubat 1801)

198

Tımarlunun bedeliye-i hâsıl taksîm buyuruldusu.

İftihârü’l-emâcid ve’l-a’yân, Sivas mütesellimi ve kıdvetü’l-emâsil ve’l-

a’yân alay beyleri ağa ve bu hususa bâ-fermân-ı alî ol-cânibde olan hassa

silahşörlerinden ‘İzzetlü Mehmed Beğ dergâh-ı ‘alî gedüklilerinden el-Hac Osman Ağa

zîde kadirhüm inhâ olunur ki, Sivas eyâletinde vaki‘ eşkinci ze’amet ve erbâb-ı

tımarının seferden ‘afvları içün bi’l-‘ilâm-ı şer’iye-i te’ahhüd ve istid’âlarına binâen

beher kayd başına yüz elli beşer guruşdan iktizâ eden bedel-i seferiyelerinin tahsîli

bâbında tarafımıza vürûd eden emr-i ‘alî mefhûmunca meblâğ-ı matlûbenin yerlü

yerinden seriân tahsili bâbında tarafımızdan ekîdü’l-mazmûm buyuruldu tahrîr ve

mübâşire tesyîre olmuşdu. El-hületa hazihi tımar-ı ‘alî olanlarıyla kalîlü’n-nümâ olan

erbâb-ı tımariyetlerinde nıza’-ı (…) olmakdan nâşi , husus-i merkum ‘afva te’hîre düçâr

ve kalîlü’n-nümâ olanlarından tarafımıza gelüb böyle kayd başına vermek lazım gelür

ise, bir türlü iktidârımız olmadığından perîşan oluruz deyü nizâm ve böyle olduğu

suretde tahsili gayr-ı mümkün ve umûr-i padişâhinin iptâline bâdi olacağı ihkâr

olduğuna binâen meblâğ-ı matlube erbâb-ı tımarın hâsıllarına göre tevzi’i ve tahsîl

olunması mâl-i matlubenin seriân husûlünü müstevcib olduğundan maada ahz-ı istidâl

ve ğader ve himâyeden ârî ber-hâlet olduğu bedihî olmağın binâ-i ‘aliye ol-vechle

râbıta-bend ve karar verülüb mukayyed olan hâsıllarına göre tevzi’i ve bir gün akdem

mübâşiretiniz ile seriân tahsîl ve kabzına me’mura teslimen ordu-yu hümâyun

hazinesine tesyîle bi’l-infâk-ı sai’ ve gayret ve bu babda i’zâr- vâhiye irâdıyla husus-i

merkumun ‘akdem-i te’hirine bâdi ve düçâr-ı rehâvet olmakdan hazer ve mücânebet

eylemeniz bâbında divân-ı rumdan işbu buyuruldu tahrîr olmuşdur. Vüsûlünde vech-i

meşrûh üzere ‘amel ve hareket ve hilâfından hazer ve mücânebet olunmak deyü. Fi : 17

Şa’bân 1215 (3 Ocak 1801)

Kadd-ı vasl-ı ileynâ : 7 Ramazan 1215 (22 Ocak 1801)

199

215

(S.104) Hacı Hasan Efendinin berâtı suretidir.

Medine-i Sivas kazasında vaki‘ İhsâniye medresesinin müderrisi olan işbu râfi’ü

tevki’ refi’üş-şân Hâkâni Hafız el-Hac Hasan zîde salâha ‘ilme ve’s-salle ile ârâsına ve

salâh-ı nakdi peyrâste bir zât hüccete saât olup kesîrü’l-iyâl ve emr-i maâşda muzattır-ı

ve’l-hâl olduğundan bahs ile Sivas cizyesi malından almak üzere kadr-ı kifâye vazife

verilmek bâbında Mevlânâ el-Hac Osman zîde ‘ilmehü arzıyla iltimâs etmekle sâdır

olan fermân-ı alişânım mucibince yevmi kırk sağ akçenin senevîsi hesab olundukda yüz

on sekizi guruşa bâliğ olduğu Anadolu muhâsebeden der-kenâr olmağın iktizâ eden

cizye-i merkumeye müceddeden zam ve mukâbelesinde yine cizye-i merkume malından

almak üzere mûmîileyhe kırk sağ akçe tevciye olunmak bâbında rikâb-ı hümâyunum

defterdârı iftihârü’l-ümerâ-i ve’l-akâr es-Seyyid Feyzullah dâme ‘ilmehü bâ-takrîr inhâ

etmeğin mukâbilinde evrâk zamıyla mûmâileyhe cizye-i merkumeden kırk sağ akçe

tevciye ve muhâsebe-i merkumeye kaydla berâtı ve cizye muhâsebesi ve zimmet

defterlerine ‘ilm ve hayrı verilmek fermânım olmağın hakkında mezîd-i inâyet-i

padişâhânem zühûra getürüb bin iki yüz on beş senesi şa’bân-ı şerifin gurresi günü

tarihiyle müvârih verilen ru’s-i hümâyunum mucibince bu berât-ı hümâyunu verdim ve

buyurdum ki, mezkur el-Hac Hasan medrese-i İhsâniye der-kazâ-i Sivas varub vech-i

meşruh üzere ta’yin olunan yevmî kırk sağ akçe vazifesin Sivas cizyesi malından

cizyedâr olanlarından olup mutasarrıf olalar. Şöyle bileler, alâmet-i şerife itimât kılalar.

Tahriren fi’l-yevmü’s-sâmin aşer, Şa’bân, lisene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileynâ : 10 Ramazan 1215 (25 Ocak 1801)

200

İskilipli İbrahim Beşenin Berber Hacı Hasan oğlu ile kati’ nıza’ mürâselesidir.

Kıdvetü’l-emâsil ve’l-akrân kethüdâyeri Saadetlü İnce Mehmet Ağa dâme

kirâmen gıbbe’t-tahiyyetü’l-vâfiye inhâ olunur ki,

İşbu bâisü’l-mürâsele İbrahim bin Hacı İsmail meclis-i şer’ide Ali bin Hacı

Hasan müvâcehesinde işbu mezbur zimmetinde cihet-i (…) lardan iki yüz guruş ve (…)

dahi alacağımdan ahz eylediği yüz yirmi guruş cemân üç yüz yirmi guruş hakkımı

edâdan niyâbet eder deyü da’va olduğu cevâbında ikrâr eyleyüb lâkin; bundan akdem

hesâbımız ru’yet olundukda ba’de külle hesâb iki yüz deynim kalub meblağ-ı

mezkureden yetmiş guruşunu mukâvelemize binâen bir şişek bahâsı ba’de’l-ihrâç

216

yetmiş guruş dahi Zâre karyesinde teslim eylediğimi başka başka müşâhidûn ile

müvâcehesinde isbât eyleyüb mücibiyle meblağ-ı mezkur iki yüz guruşdan bâki altmış

guruşun mezbur-i alîden tamamen tahsili lazım gelmeğin işbu mürâsele tahrîr ve irsâl

olundu. Vüsûlünde gerekdir ki ,meblağ-ı mezbur altmış guruşunu mezbur-i alîden tahsil

ve med’-î mezbur İbrahim Beşe’ye teslim eyleyün mucib-i mürâsele ile ‘amil olalar. Fi

13 Ramazan 1215 (28 Ocak 1801 )

Sükyan oğlu otuz guruş ve Mâblar zımmîde yirmi beş guruş, cemân elli beş

guruş İbrahim Beşe’nin olduğunun takrîriyle tescil şüd.

201

Şütürân bedeliyesine hitâben emr.

Düstûr-i mükerrem müşîr-i müfahham nizamü’l-alem hâla Sivas ve Erzurum

valileri vezirim Paşa edâma’llahu te’âlâ iclâle ve Bozok sancağı mutasarrıfı Cabbar-

zâde Mîr Süleyman dâme mecdühü ve mefâhirü’l-kuzât ve’l-hükkâm Sivas eyâletinde

vâki’ kazaların kadıları ve nâibleri zîde fazlühüm ve dergâh- mu’allâm gedüklülerinden

Sivas eyâletinden şütürân ihrâcına me’mur Ahmed zîde mecdühü tevki’i-refi’i-

hümâyun vasıl olucak ma’lum ola ki, işbu sene-i mübârekede ordu-yu hümâyunumda

mevcud asâkirin zahîreleri nakli ve hedemât-ı sâirede istihakdâm olunmak içün Sivas

eyâletinde vâki’ kazalardan müretteb dört yüz şütürândan kaza-i erba’a hisselerine

isâbet eden şütürân Erzurum valisi müşâru’n-ileyh ma’rifetiyle ve Sivas ili ve Niksar ve

Turhal kazalarına isâbet eden şütürân dahi Sivas valisi müşâru’n-ileyh ma’rifetiyle ihrâç

olunmak üzere müşâru’n-ileyhümâya başka başka ve sen ki, mîr mûmîileyhsen, bundan

akdem tarafına tesyâr olunan suret-i defterde muharrer kazalardan şütürânın suret-i

kazaları Dersaadetime tahrîr eylemek bâbında sana hitâben dahi başka emr-i şerifim

ısdâr olunmuş idi. Şimdi tarafından vârid olan tarîrâtda eyâlet-i mezkureden matlub

mâru’z-zikr şütürân tevzi’i olunub ancak; sana müte’allik kazalara isâbet eden otuz bir

mehâr-i şütürân tanzîm ve ihrâç ve ordu-yu hümâyunuma sevk olunmak olduğundan

gayrı sâir kazaların dahi bazı senesi mübâşir-i merkum tahsîl ve bazı kazaların akçesini

tevzi’i edüb bir mikdârını tahsîl ve bazı kazalarda dahi hiç tevzi’i olunmamış olduğunu

mübâşir-i merkum ifâde etmekle fî tahkika livâ-i mezbure ahâlisine şütürân-ı mezkuru

tanzîm ve bu sene-i mübârekede göndermeyecekleri ve sâir sancaklar misülli yüz elli

beşer bedele kat’i ve iktizâ eden mer-i alişânım ısdâr ve mübâşir-i mûmîileyh tarafına

tesyâr olunur ise; vaktiyle bedel akçesi tahsil ve Deraliyeme irsâl olunacağını beyân

217

berle ordu-yu hümâyunuma irsâl olunan sâlifü’z-zikr otuz bir mehâri-şütürân maada

(S.105) şütürânın yüz elli beşer guruşdan bedelleri tahsîl olunmak ricâsıyla bir kıt’a

emr-i alişânım ısdâr olunmasın tahrîr olmuşsun. Senin tahrîrin üzere ‘aynen ihrâç

olunandan maada kusûr üç yüz altmış dokuz mehârın beheri yüz elli beşer guruşdan

emsâline râbıta verildiği misüllü bedelleri olan elli beş bin üç yüz elli guruşu vezir

müşâru’n-ileyhümânın ma’rifetleri ve ma’rifet-i şer’ ve senin mübâşiretin

ma’rifetleriyle tahsîl ve mübâşir mûmîileyhe teslimen Deraliyeme irsâl olunmak

hususuna irâde-i alîyem te’alluk etmeğin bâ-takrîr işbu emr-i alişânım ısdâr ve rikâb-ı

hümâyunum kâimmakam tatarları Abdurrahîm ile irsâl olunmuşdur. İmdi vüsûlünde

irâde-i şâhânem tevcihle olduğu mantûk-i emr-i şerifimden ma’lumun oldukda

mucibiyle ‘amel ve meblağ-ı mezburun ber-minvâl-i muharrer tahsiline bezl ü mikder

eyleyesen. Ve siz ki, vezir müşâru’n-ileyhümâsız, sizler dahi bedel-i mezkurun seriân

tahsil ve irsâli husuusna bezl-i himmet eyleyesiz. Ve sen ki, mübâşir mûmîileyhsen,

me’mur-i tahsil olduğun bedel-i mezkuru yüz elli beşer guruşdan müşâru’n-ileyhümâ ve

mîr mûmîileyh ma’rifetleriyle seriân tahsil ve Dersaadetime getürmeye ihtimâm

eyleyesen. Şöyle ki, şütürân-ı mezkurenin ‘aynen ihrâcı lâzımeden ise dahi fukâra-i

memleket ordu-yu hümâyunuma mesâfe-i ba’îdede olduğundan isâllerinde sa’viyete

düçâr ve mesârif-i müşîreye giriftâr olmamalarıçün inhâ olunduğu vechle gayrı

mutâlebesi ‘afv ile bedel-i tahsili hususuna müsâ’ade-i şâhâneme teşkiren meblağ-ı

mezburun te’diyesinde sür’at-i lâzıme-i (…) ları idüğü ve meblağ-ı mezbur mesârif-i

seferiyeye tahsis kılınmış olduğundan nâzırı ber-vechiçün kabûlu olmadığını iktizâ

eden gevşlerine ilgâya mübâderet iderek ibkâ-yı emr-i mübâşiretle i’tâ eyleyesen. Ve siz

ki, kuzâr ve nüvâb mûmîileyhümâsız , siz dahi mucib-i emr-i şerifimle ‘amel ve hareket

eyleyesen, Şöyle bilesizi alâmet-i şerife itimât kılasız. Tahrîren fi’l-yevmü’s-sâbi’ , şehr

cemâziyelahir , lisene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrûsa

Kadd-ı vasl-ı ileynâ : 25 Ramazan 1215 (9 Şubat 1801)

202

(S.106) Fevt olan kimesnelerin sağîr ve sağîre olmayub ve ğâibî olanlar ve

vereseleri istid’âları olanların muhallefâtı tahrîr olunmaması içün sâdır olan emr-i

alîşândır.

218

Düstûrûn-i mükerremûn müşîrûn-i müfahhamûn nizamü’l-alem Anadolunun orta

kolu yemîn ve yesârıyla nihâyetine varınca vâki’ olan vüzerâ-yı azâm edâmallahü te’ala

iclâlehüm ve i’âzâm-ı ümerâi’l-kirâm mîr-i mirân dâme iclâlehüm ve akzâ-yı kuzâti’l-

müslimîn evâli-yı vulâti’l-muvahhidîn me’adinü’l-fezâil ve’l-yekîn râfi’u i’lâmü’ş-

şerife ve’d-dîn ve vârisû ulûmü’l-enbiyâ-i ve’l-mürselîn el-mühtasûn bi-mezîd-i inâyet-i

meliki’l-me’în mevâli-i fihâm zîde fezâilhüm ve mefâhürü’l-kuzât ve’l-hükkâm

me’adinü’l-fezâil ve’l-kelâm sâir kuzât ve nüvâb zîde fezâilhüm, tevki’i-refi’i-hümâyun

vasıl olucak ma’lum ola ki, Anadolu da vâki’ olan mevtâ-yı askeriye ve gayr-ı

askeriyenin sağîr ve sağîresi ve yahud ğâibinde vârisi olsun olmasın ‘ale’l-ıtlâk

terekelerini hükkâm tahrîr ve resm-i kısmet nâmıyla külliyetlü mebâliğ tahsil eyledikleri

zâhir olmakdan nâşi fimâ-ba’d mevtâ-yı askeriyenin sağîr ve sağîresi olup mucib-i tahrîr

olan muhallefâtını tahrîr ve ba’de ihrâcü’l- techîz ve’l-tefkîre ve düyûn-i müsbete ve

sülüs-i vesâyesi var ise ba’de’l-evvel her ne bâki kalur ise beyne’l-verese ‘ale mâ

farzullah tevzi’i ettirilmek ve tereke-i bâkiyeden ücret-i gasılına ma’a’l-kâtibine ve

hüddâmına men-haysü’l-mecmu’u fukârâ-yı azâm ve hamdüllâhü te’ala hazretlerinin

ta’yin buyurdukları rebi’ul-‘aşr bin guruşda yirmi beş guruşdan maadası taleb

olunmakdan nafaka ve vesâyâ hacetlerinden hariç olmakdan ve terekelerden hâkim

tarafından met’a ve eşya iştirâsından ve sağîr ve sağîresi olmayub tahrîri mucib olmayan

terekelerden verese tâlib değil iken tahrîr kastıyla nesne mütâlebesinden ğâyet ihtirâz ve

eytâma adiyen intikâl eden hâne ve ‘akâr bedeli defter-i kassâma bedel nâmıyla tahrîr

olunmayub vasiyyete devr-i şer’iyle idâne olunmak husus hâlâ Rumili kadıaskeri

i’lamü’l-ulemâ-il- mütebahhirîn Mevlânâ es-Seyyid İbrahim İsmet tarafından şimdiye

değin i’tâ olunan kısmet mektublarında ve mürâselâtda tahrîr ve tenbiye olunmakda

olup lakin; bazı mahallerden hilâfı hareket ve tahrîr-i mucib olunmayan terekeleri dahi

ke’l-evveli verese râzı olmaksızın hilâf-ı şer’i tahrîr irâdesiyle verese tezyîk olunduğu

bi’l-ihbâr ma’lum olmağla fimâ-ba’d sağîr ve sağîresi ve yahud ğâibide vârisi olmayan

müteveffânın verese tâlib değil iken terekelerini tahrîr irâdesiyle verese tezyîk olmamak

ve veresesi sığâr ve ğâibde olan müteveffânın terekesi tahrîr olundukda dahi bâlâda

tafsîl olunduğu üzere techîz ve tekfîn ve düyûn-i mesîse ve sülüs ve sâyâsı ba’de’l-

ihrâç ancak; bâki kalub veresesine taksîm olunacak terekeden bin guruşda yirmi beş

guruşdan maada bir nesne taleb olunmamak ve nafaka ve vesâyâ hâcetlerinden hariç

olunmamak sağîr ve sağîresi ve yahud ğâibi de vârisi olmayub cümle kibâr ve mevcud

olunduğu halde fevt olanların terekelerinden verese tâlib olmaksızın tahrîr ve yahud

219

yetîme nâmıyla nesne mütâlebesiyle veresesi tazyîk vuku’a gelmemek ve eytâma adiyen

intikâl eden hâne ve ‘akâr mevkûfe bedellerini defter-i kassâm bedel nâmıyla tahrîr

ettirilmeyüb idâne vâsıyâ nasbıyla vaziye idâne berle mülkiyete tahvîl olunmak üzere

emr-i alî ısdârı bâis-i ecr-i cezil idiğin kadıasker bâ-i’lâm ifâde etmekle ber-vech-i

muharrer Rumili ve Anadoluya emr-i şerifim sudûrunu bi’l-fi’il Şeyhülislâm ve

mürfiyü’l-enâm olan Mevâlinâ Ömerü’l-hülûs edâmallhü te’ala fezâilehü işâret etmekle

mucibince ‘amel ve hilâfından mübâ’adet olunmak fermânım olmağın tenbihen ve

hâssete işbu emr-i şerifim ısdâr ve rikâb-ı hümâyunum kâimmakâm tatarlarından

Ahmed zîde kadrühü ile irsâl olunmuşdur. İmdi emr-i şerifim ‘alenen ve feth ve kırâet

ve sicillât-ı mahkeme kayd ve mazmûn-i cümleye i’lân berle dâimâ mucib ve

müktezâsıyla ‘amel ve harekete ikdâm ve hilâfı harekete tecvîz etmekden niyâbet-i

hazer olunmak bâbında fermân-ı alîşânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki, vüsûl

buldukda bu babda vech-i meşruh üzere şeref-yafte-i sudur olan fermân vâcibü’l-ıttıbâ’

ve lazımu’l-imtisâlimin mazmun-i ita’at-makrunuyla ‘amel ve hareket ve hilâfından

hazer ve mücânebet eyleyesiz. Şöyle bilesiz ‘alamet-i şerife îtimat kılasız. Tahriren fi

evâhir, şehr Rebîulevvel lisene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileynâ: Fi 27 Ramazan 1215(11 Şubat 1801)

203

(S.107) Ahrazmanın çırağı Muhammed Beğin Bulanık zımmînin konağının iştirâ

hüccetidir.

Tokmak kapıdan Bagos veledi Ebrahamın bâ-hüccet-i şer’iyye vasiyesi emmisi

Nâkon bint. Pedrus meclis-i şer’ide Muhammed Çavuş bin. Abdullah mahzarında bi’l-

vesaye ve bi’l-isâle ikrâr-ı tâm ve takrîr-i kelâm edüb vasiyesi olduğum Bagos

zımmînin mahalle-i merkumede vâki’ bir tarafdan hızarcının zevcesi Emine Hatuna ve

bir tarafdan camii ve kâfi arsa ve bir tarafdan tarîk-i âm ve bir tarafdan tarîk-i hâs ile

mahdûd bir bab kış evi ve bir bab fevkâni oda, tahtı dahi oda ve bir bab fevkâni yazlık

tahtı aralık ve bir bab karîn damı ve taşrada iki bab fevkâni oda tahtları ahur ve bir

mikdar bağçe ve bir mikdar havluyu müştemil mülk menzilimizi cem’-i tevâbi’i ve

levâhıkıyla tarafeynden icâb ve kabulu hâvî şürût-i müfsideden ‘ârî bey’-i bât-ı sahih-i

şer’i ile merkum Muhammed Beğe bi’l-vesâye ve bi’l-isâle altıyüz guruşa bey’ ve

teslim ve temlîk eyledikde ol-dahi ber-minvâl-i muharrer iştirâ ve tesellüm ve temellük

220

ve kabz-ı kabülünden sonra semeni olan meblağ-ı mezkuru mezbur Muhammed Beğ

yedinden tamamen ve kâmilen ahz ve kabz edüb fimâ-ba’d sâlifü’z-zikr menzil-i

mahdud-i mezkurda asla ve kat’a alaka ve müdâhilem kalmayub müştemelâtıyla mezbur

Muhammed Beğin mülk-i müşterâları ve hakk-ı sarfları olmuşdur. Keyfe mâ yeşâ ve

cesîmen yehtâr mutasarrıf olsun didikde gıbbe’t-tasdikü’ş-şer’i mâ vaka’ bi’t-tâleb ketb

olundu. Hurrire fi’l-yevmü’l-hâmis min şehr şevvâl-i mükerrem lisene hamse aşer ve

mieteyn ve elf.

Şühûdü’l-hâl :

Mahzarbaşı Hüseyin Ağa, Kâtib Efendiler, Seyyid Mehmed bin. Hacı Yusuf,

Seyyid Ali Ağa bin. Hacı Çavuş, Lüleci Mehmed Beğ, Bekir oğlu Seyyid Hüseyin Ağa,

Kara Kulakcı Seyyid Mehmed Beğ, Hacı Hüseyin Ağa.

204

Bin iki yüz on dört senesine mahsuben Sivas eyâletinden matlub elli bin kile

şa’ir bedeliyesinden Çorum hissesi on dört bin altı yüz kırk bir guruş gayr-ı ez-liva-i

Bozok ve Çorum eyâlet-i mezkureden bâ-fermân-ı alî matlub buyurulduğuna binâen

ma’a hizmet mübâşiriye-i devlet-i aliye ve ber-taksîm-i hazeriyye kaza ve livaya

müktezâ-yı mebâliğ defteridir ki ,ber-cech-i atî zikr olunur.Fi 5 Şevvâl 1215 ()

Kaza-i Sivas , ber-taksim-i hazeriyye : 676 guruş

Kaza-i Tokad ma’a’l-nevâhi, ber-taksim-i hazeriyye : 2807,5 guruş

Kaza-i Şarkpâre, ber-taksim-i hazeriyye: 351 guruş

Kaza-i Niksar, ber-taksim-i hazeriyye: 632 guruş

Kaza-i Karayaka, ber-taksim-i hazeriyye: 229 guruş

Kaza-i Eyrek, ber-taksim-i hazeriyye : 229 guruş

Kaza-i Sonisa, ber-taksim-i hazeriyye : 141 guruş

Kaza-i Karakuş, ber-taksim-i hazeriyye : 141 guruş

Kaza-i Taşâbâd, ber-taksim-i hazeriyye : 351 guruş

Kaza-i Zile ma’a nevâhi, ber-taksim-i hazeriyye: 280 guruş

Kaza-i Karahisar-ı Behramşah, ber-taksim-i hazeriyye : 106 guruş

Kaza-i Hüseyinabâd, ber-taksim-i hazeriyye : 106guruş

Kaza-İnallu-Ballu, ber-taksim-i hazeriyye : 71 guruş

Kaza-i Kazabâd, ber-taksim-i hazeriyye : 944 guruş

221

Kaza-i Turhal, ber-taksim-i hazeriyye : 351,5 guruş

Kaza-i Sivas ili, ber-taksim-i hazeriyye : 206,5 guruş

Kaza-i Artukabâb , ber-taksim-i hazeriyye: 287 guruş

Kaza-i İlbeylü, ber-taksim-i hazeriyye : 333 guruş

Kaza-i Kelmugad ma’a nevâhi , ber-taksim-i hazeriyye: 141 guruş

Kaza-i Çepni Çongar, ber-taksim-i hazeriyye : 208 guruş.

Liva-i Amasya, ber-taksim-i hazeriyye : 2824 guruş

Liva-i Canik, ber-taksim-i hazeriyye : 3167 guruş

Liva-i Divriği, ber-taksim-i hazeriyye : 890 guruş

Liva-i Arapkir, ber-taksim-i hazeriyye : 1064,5 guurş

Cem’an-yekûn: 16500 . Yalnız on altı bin beş yüz guruşdur. Sahh.

205

(S.108) Dellâk ve Tâdor zımmîlerin Ahrazman çırağı muhtedî Muhammed

Beğden iştirâ eyledikleri iştirâ hüccetidir.

Tokmak kapu mahallesinden Muhammed Beğ bin. Abdullah meclis-i şer’ide

Asder karındaşları Artin ve Mehâyel ve Doçmân veledûn Kesber mahzarında mahalle-i

merkumede vâki’ iki tarafdan mezbur Doçmân Beğ ve Emîç Hatun mülklerine ve iki

tarafdan tarîk-i ‘âm ile mahdud iki bab fevkâni oda tahtları ahur ve bir mikdar bostan ve

bir mikdar havluyu müştemil mülk menzilini cem’-i tevâbi’i ve levâhıkıyla

mesfurânlara iki yüz seksen beş guruşa bey’ ve teslim ve temlîk eyledikde onlar dahi

ber-minvâl-i muharrer iştirâ ve tesellüm ve temellük ve kabz-ı kabülünden sonra semeni

olan meblağ-ı mezkur iki yüz seksen beş guruşu mesfurûn yedlerinden tamamen ve

kâmilen ahz ve kabz edüb fimâ-ba’d sâlifü’z-zikr menzil-i mahdud-i mezkurda asla ve

kat’a alaka ve müdâhilem kalmayub müştemelâtıyla mesfurânın iştirâ ile mülk-i

müşterâları olmuşdur. Keyfe mâ yeşâ ve cesîmen yehtâr mutasarrıf olsun didikde

gıbbe’t-tasdikü’ş-şer’i mâ vaka’ bi’t-tâleb ketb olundu. Hurrire fi’l-yevmü’l-işrîyn min

şehr şevvâl-i mükerrem lisene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Şühûdü’l-hâl :

Mahzarbaşı , Kâtib Efendiler, Seyyid Hüseyin Beğ,Kebabcı Hacı

Memiş,Kelebek oğlu Mehmed Ağa, Tuzcu Hacı Hüseyin Ağa, Seyyid Halil Yüzbaşı

bin. Mehmed, Kethüdâyeri-zâde Ali Ağa.

222

206

Lüleci Ahmed Beşenin hatunu Fatma Hatun vakfiyesidir.

Mâ fîhi mine’l-ikrâr bi-vakfi’l-akâr bi-şürûtihi ve kuyûdihi cerâ ve lede’l ve

vaka‘a beyne yedey hikmet aslahahü veli zevcihi ‘alimen bi’l-hilâf beyne eimmetin

eslâf hurrira Allahü ‘azze şânühü el-Hac Osman el-mevlâ bi-hilâfihi Medineti Sivas.

Medine-i Sivas mahallâtından Billur mahallesi sakinelerinden Fatma bint.

Mustafa nâm hatun tarafından Ahmed Efendi bin. Mehmed ve Ebu Bekir Beğ bere’ali

şehâdetleriyle sâbitü’l-vekâle Muhammed Beğ bin. Ömer Ağa meclis-i şer’ide vakf-ü

atiü’l-beyân mütevelliye nasb eylediği kız karındaşı işbu bâisetü’l-kitâb ‘alîm ve nâzırı

diğer kız karındaşı Fatma bint. mezbur Mustafa mahzarlarında bi’l-vekâle ikrâr-ı tâm ve

takrîr-i kelâm edüb akd-i atiü’z-zikrin südûruna değin müekkile-i mezburenin mülki

olup mahalle-i merkumede vâki’ bir tarafdan Bayram Beşe oğlu bir tarafdan bazen

Kalenderli Muhammed Beğ ve bazen Lüleci Muhammed ve tarîk-i ‘âm ve bazen

Köpekçi oğlu ve bazen Kadu Bekir mülklerine ve bir tarafdan tarîk-i ‘âm ile mahdud

bir mikdar eşcâr-ı müsmire ve gayr-ı müsmireli bağçemiz bundan akdem mahalle-i

mezbure pınarına ve Billur camiine berât ve mumuna vakf edub lakin; tescil şüdü ve

teslim ile’l-mütevellî olmamağla müekkilem mezbur vakfından rucu’ ve müceddeden

bağçe-i mahdud-i mezkuru vakf edub ve şöyle şart eyledi ki, bağçe-i mezkur ber-

mütevellî ile îsâr olunub hâsılından evvelâ ta’mir ve termîm olunub ba’de cami-i

mezkureye beher sene iki aded şem’-i asel ibkâd ve iki guruş senede câmi-i mezkurun

önündeki pınarın mesârifına sarf oluna. Kebîr kız karındaşı Halime mütevelliye ve kız

karındaşı mezbure Fatma nâzır olup vakfın şürût ve kaydı ba’de’l-edâ icâreden kalur

ise, mütevelliye ve nâzır ‘ale’s-seviye iktisâm edub ba’de mezburânın evâlidı evâlidı

mutasarrıf olup onlar dahi ba’de’l-inkirâz damadları Ahmed Efendi ve Mehmed Beğ ve

Ebu Bekir Beğ ve onların dahi evâlidı evâlidları mutasarrıf olup onlar dahi ba’de’l-

inkirâz pınar-ı mezkur mesârifine sarf oluna deyü hatm-i kelâm edüb ber-minvâl-i

muharrer vakf ezelden rucu’unü çeşm-i akâr ile ba’de’l-isbât ve’l-muhkem mütevelliye-

i mezbure ahz-ı ve’l-kabz ve’l-kabul vekil-i merkum Muhammed Beğ bi’l-vekâle vakf-ı

mezkurda rücu’ ve müekkilemin mülküne istirdâdı muradımdır didikde mütevelliye-i

mezbure cevâbında eğerce imâmü’l-celîlü’l-kard ‘indinde lazım dimekde lakin; imâm-ı

Yusuf ve Muhammed ‘indlerinde sahîh ve lazımdır duyurudan intinâh edub hâkim-i

mevku’ sadr-ı kitâb tavbıyla ve hüsn-i meâb Efendi hazretleri huzurunda ba’de’l-

mürâfa’ate’ş-şer’iyye ‘ale kavl-i men yerâhü vakf-ı mezburun sıhhat ve lüzumuna

223

hükm-i şer’i edüb mucibiyle nakz ve nakîzına mahal kalmadı. “ Femen bedelehü ba’de

semi’ahü fe innemâ ismühü ‘alellezine yebdelünehü, innellahe semiun alîm.” Zalik.

Fi’l-yevmü’s-sâmin aşer, min şehr şevvâl-i mükerrem lisene hamse aşer ve mieteyn ve

elf.

Şühûdü’l-hâl :

Ahmed Efendi, Seyyid Mehmed Efendi, el-Hac Abdulahad Efendi, Damadı

Mustafa Ağa, Abdullah Yüzbaşı, Eskici Muhammed Beğ, Kömürlü-zâde Muhammed

Ağa, Deremle-zâde Ahmed Ağa.

207

(S.109) Hatib-zâde Hacı Hüseyin Efendinin oğulluğu Mahmud Efendi ile ibrâ

hüccetidir.

Medine-i Sivas mahallâtından Hoca İmam mahallesinden Mahmud Efendi bin.

Derviş Muhammed tarafından sâbitü’l-vekâle es-Seyyid el-Hac Abdulahad Efendi

meclis-i şer’ide es-Seyyid el-Hac Hüseyin Efendi mahzarında ikrâr-ı tâm ve takrîr-i

kelâm edüb müvekkilem murkum Mahmud Efendinin îrâd-ı tevliyet ve evlâdiyetinden

olup bin yüz seksen yedi senesinden bin iki yüz on beş senesine gelinceye değin yirmi

dokuz senede merkum Hacı Hüseyin Efendinin yediyle ru’yet olunub vâki’ olan hâsılı

merkum Mahmud Efendinin umûruna bâ-defter-i müfredât sarf olunduğunu Mahmud

Efendi ikrâr ve kabul ve muhâsebelerde ru’yet olundukda Hacı Hüseyin Efendi

zimmetinde hisse-i vâhide kalmayub husus-i mezkur ve hukuk-i sâire müte’allika

‘âmme-i da’vadan Efendi mûmîilayhin zimmetini ibrâ-yı ‘âm ile ibrâ ve istifâ-yı hak

eyledi didikde ol dahi ibrâ-yı mezkuru kabul ve vekîl-i merkumu cemi’-i kelimât-ı

meşrûhesinde vicâhen ve şifâhen tasdîk etmeğin mâ vakâ bi’t-tâleb ketb olundu. Hurrire

fi’l-yevmü’s-sâbi’ aşer, şevvâl lisene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Şüdûdü’l-hâl :

Muhammed Beğ bacanağı Mahmud Efendi, Cihânkân el-Hac Ebu Bekir Ağa,

Berber Ebu Bekir ve oğlu Hacı Hasan, Seyyid Mahmud Efendi bin. es-Seyyid el-Hac

Abdullah, Kantar oğlu Seyyid Hüseyin Efendi, Katırcı-zâde Seyyid Efendi, Hoca-zâde

es-Seyyid Ahmed Efendi, ve Muhammed Seyyid Efendi, Emîn sâbık es-Seyyid

Mehmed Efendi.

208

224

Hisse-i Çorum şa’ir bedeliyesinin afv ve sâir kazalara tevzi’i içün sâdır olan

emr-i alîdir.

Düstûr-i mükerrem müşîr-i müfahham nizamü’l-alem umuri’l-cumhur bi’l-

fikri’s-sakıb mütemmim-i mehâmi’l-enâm bi’r-re’yi’s-sâib mümehhid-i bünyani’d-

devleti ve’l-ikbâl müşeyyid-i erkani’s-sa’âdeti ve’l-iclâl el-mahfufu bi-sünûf-i avâtıf’l-

meliki’l-a’lâ Sivas valisi vezirim Mustafa Paşa edâma’llahu te’âlâ iclâlehü ve

mefâhirü’l- küzât ve’l-hükkâm me’âdinu’l-fezâil ve’l-kelâm Sivas eyâletinde vâki’

kazaların kuzât ve nüvâbı zîde fazlühüm ve zabitân ve iş erleri ve ol-tarafda olan

mübâşirler zîde kadirhüm tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak ma’lum ola ki, (Sen ki,

vezir-i müşâru’n-ileyhâsan, dergâh-ı mu’allâm kabucu başlarından hâlâ Bozok

mutasarrıfı Süleyman Beğin bu def’a ordu-yu hümâyunuma gönderdiği tahrîrâtı

hülâsâsında(bu bölüm sonradan eklenmiştir.)) ordu-yu hümâyunum lâzımesi içün Sivas

eyâletinden müretteb zahîre bedelinden Çorum sancağı hissesine isâbet eden on bin

dört yüz on iki guruş dakîk ve on dört bin altı yüz kırk bir guruş şa’ir bedelleri lede’l-

mütâlebe dakîk bedelini viririz. Lakin; mükaddim şâm-ı şerife müretteb şa’ir bedelini

verdik , tekrâr Sivas’dan tarh olunan şa’ir bedelini edâya iktidârımız yoktur deyü afvı

niyâzında olduklarını şâmil ve mahzar takdîm olunduğu inhâ eylediğine mebnî kuyûda

mürâcaat olundukda gayr-ı ez-liva-i Bozok Sivas eyâletinde mübâya’ası tertib olunan

yirmi bin kile dakîkin beher kilesi dörder guruşa ve elli bin kile şa’irin beher kilesi

doksan paraya ve Çorum sancağından müretteb altı bin altı yüz altmış sekiz kile şa’irin

dahi kezâlik beher kilesi doksan paraya olmak üzere bedel-i kat’i olunmuş olduğu ve

eyâlet-i mezkurede vâki’ Bozok ve sâir ma’lumü’l-esâmî kazalardan tahsili fermânım

olan iki yük yirmi beş bin guruş şa’ir bedeline Çorum sancağının on beş bin üç yüz

guruş şa’ir bedeli dâhil olduğu ve bedel-i mezkurun şimdiye dek bir yük yetmiş üç bin

dört yüz otuz sekiz buçuk guruşu tahsil ve ordu-yu hümâyunum hazinesine teslim

olunmuş olduğu mülkiye defterlerinden ve eyâlet-i mezkureden müretteb zehâyir

bedelinden liva-i mezkur hissesine on bin dört yüz on iki guruş dakîk ve on dört bin altı

yüz kırk bir guruş şa’ir bedeli isâbet eylediği mîr mûmîileyh tarafından bundan akdem

vârid olan defterde mukayyed idüğü baş muhâsebeden der-kenâr olmağla bu suretde

inhâ olunduğu üzere liva-i mezburdan başkaca müretteb şa’ir bedeli edâ ve teslim

olundukdan sonra Sivas eyâletinden matlub şa’ir bedelinden hisse tarhı ğadarı mucib

olduğuna binâen yalnız dakîk bedelini edâ eylemeleri şartıyla maada tarh olunan on dört

bin altı yüz kırk bir guruş şa’ir bedeli afv olunmağla ber-minvâl-i muharrer liva-i

225

mezbura tarh olunan dakîk bedelini müktezâ-yı mü’ahhidleri üzere liva-i mezbur

inhâlarından ve maada afv olunan şa’ir bedeli ihtimâm-ı re’y ve ma’rifetin ve ma’irfet-i

şer’le sâir eyâlet-i mezkura dahilinde mütehemmil olan kazalara i’tidâl vechiyle tevzi’i

ve taksim olunarak ‘ale’n-nümâ mâl tahsil ve mübâşirine teslimen ‘icâline ordu-yu

hümâyunuma irsâl ve tesyâr olunmak fermânım olmağın (S.110) bâ-takrîr işbu emr-i

celilü’l-kadrim ısdâr ve dergâh-ı mu’allam kabucu başlarından iftihârü’l-emâcid ve’l-

ekârim Muhammed Sa’id dâme mecdühü ile irsâl olunmuşdur. Vüsulünde tahsiline

mezîd-i sa’i ve gayret eyleyüb şöyle ki, el- hâleti hazihi ordu-yu hümâyunumda mesârif-

i mühimmenin kesreti vaktinde bedeliye-i mezkurenin tahsilinde bundan böyle dahi

takâsül olanlar olur ise te’dibât-ı layıkâları dakika fevt olunmayacağını cümleye i’lân

ederek bedeliye-i mezkurenin tahsili ve bir an akdem ordu-yu hümâyunuma tesyîli

hususuna mezîd-i i’tinâ ve dikkat berle bir an akdem tahsil ve ordu-yu hümâyunum

hazinesine teslime mübâderet eylemek bâbında fermân-ı alîşânım sâdır olmuşdur.

Buyurdum ki, hükm-i şerifimle vüsûl buldukda bu babda vech-i meşruh üzere şeref-

yafte-i sudur olan fermân vâcibü’l-ıttıbâ’ ve lazımu’l-imtisâlimin mazmun-i ita’at-

makrunuyla ‘amil olasız. Şöyle bilesiz ‘alamet-i şerife îtimat kalasız. Tahriren fi’l-

yevmü’l hamis aşer, şehr cemâziyelahir sene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Buyuruldu Sahra-yı Yâfa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 25 Şevvâl 1215(11 Mart 1801)

209

Hisse-i Çorum şa’iri bedeliyesinin isti’câlini hâvî emr-i alîdir.

Düstûr-i mükerrem müşîr-i müfahham nizamü’l-alem müdebbir-i umuri’l-

cumhur bi’l-fikri’s-sakıb mütemmim-i mehâmi’l-enâm müşeyyid-i bünyani’d-devleti

ve’l-iclâl müşeyyid-i erkani’s-sa’âdeti ve’l-iclâl el-mahfufu bi-sünûf-i avâtıf’l-meliki’l-

a’lâ Sivas valisi vezirim Mustafa Paşa edâma’llahu te’âlâ iclâlehü ve mefâhirü’l- küzât

ve’l-hükkâm me’âdinu’l-fezâil ve’l-kelâm Sivas eyâletinde vâki’ kazaların kuzât ve

nüvâbı zîde fazlühüm ve a’yân ve zabitân ve iş erleri ve ol-tarafda mübâşiri zîde

kadirhüm tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak ma’lum ola ki, ordu-yu hümâyunum

lâzımesi içün Sivas eyâletinden müretteb zahîre bedelinden Çorum sancağı bedelinden

Çorum sancağı hissesine isâbet eden on bin dört yüz on iki guruş dakîk ve on dört bin

altı yüz kırk bir guruş şa’ir bedelinden dakîk bedelini liva-i mezbure ahâlisi edâ

eylemeleri şartıyla şa’ir bedelinin affı hususu bundan akdem inhâ olunduğuna mebnî

226

inhâları üzere şa’ir bedeli af olunub sâlifü’z-zikr ahâli-i merkumenin edâ edecekleri

dakîk bedeli ahâli-i merkumeden tahsil ve şa’ir bedeli olan meblağ-ı mezbur dahi

eyâlet-i mezkure dâhilinde sâir mütehemmil olan kazalara tevzi’i olunmak üzere sen ki,

vezir-i müşâru’n-ileyhsen, sana hitâben emr-i şerif-i alîşânım ısdâr olunmuşken ile’l-ân

bırakmasının ‘adem-i vürûdü me’murların ‘adem-i takayyûd ve ihtimâmından neşâet

eylediği zâhir ve böyle kesret-i mesârif-i mühimmede i’ânet-i lâzımeden iken bu mekûle

matlub olunan emvâl-i mîrîyenin te’dibesi hususundan tekâsül olunmak iğberâr-ı

padişâhânemi mucib idüğü ber-emr-i bâhir olmağla mebâliğ-i mezbure şimdiye kadar

tevzi’i ve tahsîl olunmamış ise bundan böyle afv ve te’hir olunmayub hemân vüsûl-i

emr-i şerifim günü inzımâm-ı re’y ve ma’rifetin ve ma’rifet-i şer’le tav’an ve kerhen

tahsîl ve ‘alî cenâhü’l-isti’câl mübâşir-i merkuma teslimen ordu-yu hümâyunuma irsâl

sarf-ı küll-i miknet eylemeniz bâbında fermânım olmağın bu def’a dahi te’kîden ve

isti’câlen işbu emr-i şerif-i alîşânım ısdâr ve sadrazam tatarlarından Mustafa zîde

kadrühü ile irsâl olunmuşdur. İmdi vüsûlünde ber-vech-i muharrer ordu-yu

hümâyunumda kesret-i mesârif sebebiyle ziyâde akçeye müzâyekaya ve zehâyir ve şa’ir

bedelinin liva-i mezburdan ‘akd ile ahar kazalara tarh ve tahmîli gerek şa’ir bedelinin ve

gerek dakîk bedelinin birân akdem tahsiline vesile-i suhûleti olmak irâdesine mebnî

idüğü aşakâr olduğu ma’lumun oldukda mebâliğ-i mezburenin tahsili hususunda tekâsül

eden olur ise akıllarına gelmediği ‘ukûbât ile mu’âkıb olunacaklarını me’murlara ifâde

berle şu günlerde tahsili hususuna sarf-ı mükderet eyleyesen. Ve sen ki, mübâşir-i

merkumsun, sen dahi me’mur-i tahsili olduğun bedel-i akçelerini şimdiye kadar

tekmîlen tahsil etmedin ise der-‘akb tahsil ve ordu-yu hümâyunuma getürüb teslim

eylemek bâbında fermân-ı alîşânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki, hükm-i şerifimle

vüsûl buldukda bu babda vech-i meşruh üzere şeref-yafte-i sudur olanfermân vâcibü’l-

ıttıbâ’ ve lazımu’l-imtisâlimin mazmun-i münîfi üzere ‘amel eyleyesiz. Şöyle bilesiz

‘alamet-i şerifimle ‘amel ve hareket eyleyesiz. Tahriren fi’l-yevm ahede ‘işrıyn , şehr

şa’bânü’l-mu’azzâm sene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Buyuruldu Sahrâ-yı Yâfa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 29 Ramazan 1215(13 Şubat 1801)

210

(S.111) Divriği alay beğisi sâbık İsmail Ağa i’lâmı.

Ma’ruz-i mahlasıdır ki,

Medine-i Divriği sükkânından işbu bâisü’l-i’lâm İsmail Ağa huzur-i mirânlarında ‘akd

olunan meclis-i şer’ide Sivas sükkânından Kasım Ağa müvâcehesinde üzerine takrîr-i

227

da’va edüb bundan akdem Mısır seferinde ordu-yu hümâyunumda Divriği alay beğliği

fermânını sana yapdururdum, eğer yapduramazsam akçeği geriye verürdüm deyü, işbu

mezbur Kasım Ağa benden dört yüz elli guruş alub fermân-ı mezkure yapduramayub

mebâliğ-i mezkuru mütâlebe eylediğimde edâda mümâne’at eder suâl olunub şer’an

alıverilmek matlubumdur didikde ol-dahi cevâbında inkâr eyleyüb müdde-i mezbur

beyân havale olundukda Miralay-ı Sivas Ebu Bekir Ağa ve Divriği sükkânından

Mehmet bin. Ahmed şehâdetleriyle müvâcehesinde vech-i şer’i üzere isbât eyleyüb

mucibiyle mezbur Ebu Bekir Ağadan dört yüz elli guruşun şer’an tahsili lâzım geldiği

bi’l-itmâmı huzur-i mirânlarına i’lâm olundu. Fi 2 Zilkâde 1215 (17 Mart 1801)

211

İnce ağanın kethüdâyerilik mektubudur.

İzzetlü, ref‘atlü, fazîletlü efendi hazretlerinin meclis-i şeriflerine dürer-i dâ’vât-ı sâfiyât

ve gürer-i teslimât-ı vâfiyât ithâfıyla inhâ olunur ki, hâlâ taht-ı hükümet-i şi’ârınızda

vaki‘ Sivas ve Sivas ili ve Hân-ı cedîd ve Behramşâh ve tevâbi’i-i nevâhilerinde sâkin

ve mütemekkin olan altı bölük yoldaşlarının üzerlerine zâbit ve kethûdayeri nasb ve

ta’yin olunmak zât-ı kadîm olmağla ebnâ-i sipâhiyândan yirmi yedinci bölükde doksan

dokuz akçe ulûfeye mutasarrıf olan kıdvetü’l-emâsil ve’l-akrân İnce Mehmed-i Sivas

zîde kadrühü her vechle müstehakk olduğundan, bu def’a dahi müceddeden

kethudâyerilik ibkâ olduğunu hâvî tarafımızdan işbu mektub tahrîr ve irsâl olunmuşdur.

İnşâallahü te’alâ vüsûlunde, mûmîileyhi hizmet-i merkumede istihdâm ve

kethudâyerilik umûrunda mürâca’tı mûmâileyhe ettürdesiz. Ve sen ki kethudâyeri zîde

kadruhusun, ol havâlilerde sâkin altı bölük yoldaşlarına sahîhü’l-esâmî sipah ve

sipahzâde ve takâ’üdleri bundan akdem şeref-yâfte-i sudûr olan fermân-ı âlîşân

mazmûn-i münîfi üzere hükkâm eline verilmeyüb tühem-i şer’iye ile müttehim olanları

ber-müktezâ-yı şer’i-i kadîm zâbitî ma’rifeti ve ma’rifeti-i şer’le iktizâ eden cezâ-yı

şer’ileri icrâ olunub, sipah ve sipahzâde ve tekâ’üd olmayub re’âyâ mekûlesinden

olanlara kat’an sahib çıkılmayub, sâdır olan fermân-ı âlî mucibince ‘amel ve hareket

edüb hilâfından ziyâde hazer ve mücânebet eyleyüb ber-mucib-i mektub âmil olasız.

Bâkî fi hemîşe der-mesned-i alî şerîât dâim bâd. Tahriren fi evâil-i şevvâl-i mükerrem

sene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

(imza) Seyyid İbrahim ağa-yı araba-yı yemîn

228

dergâh-ı ‘alî

(imza)

Abdurrahman ağa-yı ulûfeciyân-ı yemîn

dergâh-ı âlî

(imza)

Feyzulllah ağa-yı zümre-i silahdârân

dergâh-ı ‘âlî

(imza)

El-Hac Ömer ağa-yı ebnâ-i sipahiyân

dergâh-ı ‘âlî

(imza)

Mîr Ahmed ağa-yı ulûfeciyân-ı yesâr

dergâh-ı ‘âlî

(imza)

Seyyid Mehmed ağa-yı araba-yı yesâr

dergâh-ı ‘âlî

212

Mütevellî-zâde Seyyid Osman Beğ bin. Abdurrahman Ağa meclis-i şer’ide şöyle

takrîr-i kelâm eder ki, bundan akdem fevt olan karındaşım Seyyid Halil Ağanın

mahlûlünden bâ-berât-ı alîşân mutasarrıf olduğum Çâkrı ve Fazlûn ve Bingöl

mukata’alarından beş akçemi müteveffâ-yı mezburun oğlu Seyyid Halil Ağaya kendi

hak-ı rızâ ve ihtiyârımla ferâğ ve kasrîd eyledüm deyü tescîl-i şüd. Fi 25 Zilkâde 1215

(9 Nisan 1801)

Mütevellî-zâde Seyyid Süleyman Ağa dahi meclis-i şer’ide müteveffâ-yı mezbur

karındaşım Halil Ağanın mahlûlünden bâ-berât-ı alî mutasarrıf olduğum Çâkrı ve

Bingöl ve Fazlûn mukata’alarından beş akçemi müteveffâ-yı mezburun oğlu Seyyid

Halil Ağaya kezâlik kasrîd eyledüm deyü takrîri kayd şüd. Fi 28 Zilkâde 1215 (12

Nisan 1801)

Ve Mahmud Ağa dahi mutasarrıf olduğu beş akçeyi dahi müteveffâ Halil

Ağanın Seyyid Halil Lütfullah’a kasrîd eylediği tescîl-i şüd. Fi 29 Zilhicce 1215 (13

Mayıs 1801)

213

(S.112) Bin iki yüz on beş senesi zilkâde gurresinden mesârifât-ı belde beyân

olunur.

Benbeci ma’a murâbaha : 75 guruş , Bezzâz ma’a murâbaha : 52,5 guruş ,

Çilingir ma’a murâbaha : 22,5 guruş , Semerci ma’a murâbaha : 15 guruş , Kürkçü ma’a

murâbaha : 15 guruş, Derzi ma’a murâbaha : 30 guruş , Tütüncü ma’a murâbaha : 30

guruş , Haffâf ma’a murâbaha :30 guruş , Gazgancı ma’a murâbaha : 30 guruş ,

229

Temürci ma’a murâbaha : 22,5 guruş, ‘Attâr ma’a murâbaha: 30 guruş , Kuyumcu ma’a

murâbaha : 22,5 guruş .

Çorum’un şa’ir bedeliyesi isti’câli getüren tatara hizmet alınan esnaf murâbaha

ma’a . (Habbâz-zâde tatarına benbeciden ma’a murâbaha: 20 guruş. 25 para , Bezzâz

ma’an murâbaha : 20 guruş 25 para)

Haffâf :18 guruş 30 para , Temürci : 18 guruş 30 para , Çilingir . 18 guruş 30 para.

Mustafa Paşa sarayı ta’miri ve mefrûşâtına deli başı sâkin ma’a murâbaha alınan esnaf :

Semerci :12 guruş 10 para , Kılıçcı : 11 guurş 10 para , Gazgancı : 32,5 guruş

Kebân ma’deninden gelen kurşun kirasıçün: Kuyumcu? : 25,5 guruş , Haffâf : 12 guruş

3 para , Tütüncü : 12 guruş 3 para , Gazgancı : 12 guruş 3 para , Attâr : 12 guruş 30

para.

Taşra hân ta’miri içün : Çilingir : 10 guruş 50 para ,Kuyumcu : 10 guruş 50 para ,

‘ıdü’z-zâhiha’da eşrâfata olunacak toplara atârdan bârut : 6,5 batman.

214

(S.113) Bin iki yüz on beş senesine mahsuben eyâlet ve liva-i Sivas’dan bâ-

fermân-ı alî matlub-i hümâyun buyurulan zehâir ve şütürân ve ağnâm bedelleri olan iki

yüz yirmi altı bin beş yüz guruşdan sâbıkan Sivas mütesellimi Zaralı-zâde Necâbetlü

Lütfullah Beğ ma’rifetiyle kazalardan tahsîl olunan mebâliğ ve Cabbar-zâde Süleyman

Beğ ‘ahdesinde olan kazalar ile eyâlet ve liva-i mezkurda bâkâya kalan mebâliğ

defteridir ki, zikr olunur. Fi 17 Zilkâde 1215 (1 Nisan 1801)

Bedel-i zehâir: 192.500 guruş ; Bedel-i şütürân : 30.000 guruş ; Bedel-i ağnâm : 4.000

guruş

Cem’an-yekûn : 226.500 iki yüz yirmi altı bin beş yüz guruşdur. Sahh.

Mebâliğ-i mezburede Cabbar-zâde ‘ahdesinde olan kaza ve liva hisseleridir ki, ber-

vech-i atî zikr olunur.

Kaza-i Zile, ber-taksîm-i hazeriyye: Bedel-i zehâir;2868 guruş, Bedel-i şütürân;1008

guruş 35 para, Bedel-i ağnâm;132 guruş.

Kaza-i Karahisar-ı Behramşah, ber-taksîm-i hazeriyye: Bedel-i zehâir;1087 guruş 30

para, Bedel-i şütürân;384 guruş 15 para, Bedel-i ağnâm;50 guruş.

Kaza-i Hüseyinabâd, ber-taksîm-i hazeriyye:Bedel-i zehâir;1087 guruş 30 para, Bedel-i

şütürân;384 guruş 15 para, Bedel-i ağnâm;50 guruş.

230

Kaza-i İnallu-Ballu, ber-taksîm-i hazeriyye:Bedel-i zehâir;712 guruş, Bedel-i

şütürân;121 guruş 30 para, Bedel-i ağnâm;16 guruş.

Kaza-i Kâzâbâd, ber-taksîm-i hazeriyye:Bedel-i zehâir;9596 guruş,Bedel-i şütürân;3102

guruş, Bedel-i ağnâm;414 guruş.

Kaza-i Artukabâd, ber-taksîm-i hazeriyye:Bedel-i zehâir;2935 guruş,Bedel-i

şütürân;1223 guruş, Bedel-i ağnâm;164 guruş.

Kaza-i Kelmugâd ma’a Yakacık, ber-taksîm-i hazeriyye:Bedel-i zehâir;1434

guruş,Bedel-i şütürân;396 guurş 65 para, Bedel-i ağnâm;66 guruş.

Kaza-i Çepni-Çongâr, ber-taksîm-i hazeriyye:Bedel-i zehâir;2146,5 guruş,Bedel-i

şütürân;740 guruş 25 para,Bedel-i ağnâm;99 guruş.

Liva-i Çorum, ber-taksîm-i hazeriyye:Bedel-i zehâir;25.053 guruş.

Cem’an-yekûn : 55.374. Yalnız elli beş bin üç yüz yetmiş dört guruşdur. Sahh.

İki yüz yirmi altı bin beş yüz guruşdan mütesellim-i sâbık Seyyid Lütfullah Beğin kaza

ve livadan tahsîl eylediği mebâiğ.

Kaza-i Sivas ve Hafik: Bedel-i zehâir;4581,5 guruş, Bedel-i şütürân;1565 guruş 15 para,

Bedel-i ağnâm;208 guruş.

Kaza-i Yıldızeli: Bedel-i zehâir;2289 guruş 10 para, Bedel-i şütürân;787,5 guruş, Bedel-

i ağnâm;104 guruş.

Kaza-i Tokad: Bedel-i zehâir;21.765 guruş, Bedel-i şütürân;9909 guruş 15 para, Bedel-i

ağnâm;1321 guruş.

Kaza-i Niksar, ber-taksim-i hazeriyye: Bedel-i zehâir;6139 guruş, Bedel-i şütürân;2226

guruş 12,5 para, Bedel-i ağnâm;297 guruş.

Kaza-i Karagûş: Bedel-i zehâir;1134 guruş 5 para, Bedel-i şütürân;396 guruş 35 para,

Bedel-i ağnâm;66 guruş.

Kaza-i Turhâl: Bedel-i zehâir;3214 guruş 30 para, Bedel-i şütürân;1106 guruş 7 para,

Bedel-i ağnâm;138 guruş.

Kaza-i Sivas ili: Bedel-i zehâir;2088 guruş 25 para, Bedel-i şütürân;762 guruş 25 para,

Bedel-i ağnâm;17 guruş.

Kaza-i İlbeylü: Bedel-i zehâir;2183 guruş 15 para, Bedel-i şütürân;1181 guruş 10 para,

Bedel-i ağnâm;158 guruş.

Liva-i Amasya, ber-taksim-i hazeriyye: Bedel-i zehâir;26.304 guruş 25 para.

Liva-i Arapkir: Bedel-i zehâir;10.742 guruş 25 para.

231

Cem’an-yekûn : 102.041,5. Yalnız yüz iki bin kırk ibr buçuk guurşdur. Sahh. Zikr

olunan yüz iki bin kırk bir buçuk guurş mîr-i mûmîileyh yediyle tahsîl ve bâ-fermân-ı

alî havâle buyurulan Çelebkeşân Abdulhay-zâde Ali Beğe teslim olunduğu müş’ir-i

merkum Ali Beğin i’tâ eylediği halâsatdan müstebân olduğu kayd şüd.

Bâkâya kalan kaza ve liva.

Kaza-i Karayaka: Bedel-i zehâir;2344 guruş, Bedel-i şütürân;801 guruş 12,5 para,

Bedel-i ağnâm;107 guruş.

Kaza-i Eyrek: Bedel-i zehâir;2342 guruş, Bedel-i şütürân;801 guruş 12,5 para, Bedel-i

ağnâm;107 guruş.

Kaza-i Sonisa: Bedel-i zehâir;1434,5 guruş, Bedel-i şütürân;496 guruş 35 para, Bedel-i

ağnâm;66 guruş.

Kaza-i Tâşabâd: Bedel-i zehâir;3605 guruş, Bedel-i şütürân;1218 guruş 30 para, Bedel-i

ağnâm;165 guruş.

Kaza-i Şarkpâre: Bedel-i zehâir;3571 guruş, Bedel-i şütürân;1218 guruş 30 para, Bedel-i

ağnâm;165 guruş.

Kaza-i Tokad: Bedel-i zehâirde;6811 guruş.

Liva-i Cânik: Bedel-i zehâir;32.669,5 guruş.

Liva-i Divriği: Bedel-i zehâir;9080,5 guruş.

Karye-i Gümüş ma’a Hâcı karyelerinden bedel-i zehâirde: 2079,5 guruş.

Cem’an-yekûn : 69.084,5. Yalnız altmış dokuz bin seksen dört buçuk guruşdur. Sahh.

215

(S.114) Akzâ-yı kuzâti’l-mislimîn evlâ-yı vülâti’l-muvahhidîn me’adinü’l-fezâil

ve’l-yekîn râfi’u i’lâmü’ş-şerif ve’d-dîn ve ersevâ ulûmü’l-enbiyâ-i ve’l-mürselîn el-

mahtusûn bi-mezîd-i ‘inâyeti’l-meliki’l-me’în Anadolunun orta kolundan vâki’ mevâlî-i

kerîm zîdet fezâilhüm ve mefâhirü’l- küzât ve’l-hükkâm me’âdinu’l-fezâil ve’l-kelâm

ve sâir kuzât ve nüvvâbı zîde fazlühüm ve mefâhirü’l-ulemâ-i ve’l-mahfufîn müftiler

zîde ‘ilmühüm ve mefâhirü’l-emâsil ve’l-akrân, zabitân ve a’yân-ı vilâyet zîde

kadrühüm, tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak ma’lum ola ki, memâlik-i mahrûsamda

sâkin ve kâtınîn olan kâffe-i ahâli ve re’aya ve ‘âmme-i fukâra ve züefâ ‘ale’d-devâm

‘inâyet-vâye-i mülükânemde müstezal ve cemi’-i mezâlim ve ta’diyâtından emîn olarak

anûd bister-rahat olmaları akzâ-yı merâm-ı şehnişânem olduğuna binâen himâyet-i

fukara ve siyânet-i ‘acize ve züefâya nezâret ve dikkat olunması hususu mısr-ı yâr

232

tenbiye ve te’kidden hâlî olmadığından kat’a nazar-ı rûm ile ve Anadoluda vâki’

medâyin ve emsâr ve kasabât ve kurâ ve ahâlilerinden birbirlerine garez-i icrâsı ve

yahud celb-i mâl ve ve a’yene-i fâsidesiyle hilâf-ı inhâ ve iştikâ ve hasm-i eşhâs

eyledikleri kimesneler ile hayn-i mürâfa’ada şerretleri sâbit ve zâhir olup şer’an men’

olunan da’valardan kazalar kadıları ve nevâhî nâiblerinden bazıları mahsul-i def’i

nâmıyla akçe talebiyle mazlûm olan müdde’-i ‘aleyhime te’addî ve ğadre tesaddî

eyledikleri mukaddimâları el-tahkîk mahsûl def’i içün cânib-i şer’-i şerîfden verilen

fetevâ-yı şerîfe muciblerince mukaddimlerde bi’d-def’at neşr olunan evâmir-i şerife

sicillât-ı muhâkemede mastûr ve mukayyed olup mucib ve muktezâları üzere amel ve

hareket ve hilâfından muba’adet vecîbe-i zimmet hükkâm-ı şeri’at iken zalame-i

mezkure ile’l-ân mündefi’ olmadığı tahkikinizde şahânem olmakdan nâşi şerefrîz südûr

olan evâmir-i aliyem muciblerince ba’de’l-yevm mahsûl-i def’i nâmıyla bir akçe ve bir

hibe alınmamak ve eğer bundan böyle dahi hilâf-ı fermân ve münafi-i tenbiye def’-i

mahsûl nâmıyla akçe mütâlebe ve ahz olunur ise, derhâl maddenin sureti beyânıyla bâ-

mahzar ifâde ve ifhâm olunmak fermânım olmağın tenbihen ve ihtimâmen ve te’kiden

ve ikdâmen hâssete işbu emr-i şerifim ısdâr ve sadrazam bîrûn ağalarından kıdvetü’l-

emâsil ve’l-akrân Ahmed zîde kadrühü ile irsâl olunmuşdur. İmdi zemân-ı me’dalet-i

irtisâm-ı şâhânemde ferd ve ahadin rahata vârid-i mazhar cevr ve hasâr olduğuna rızâ-yı

meyâmin irtizâ-yı melûkânım olmadığı ve eşirrâ gürûhunun inkıtâ’î ve ehl-i ‘arz-ı

mekûlesinin refâh ve rahatları hususuna ikdâm-ı padişâhânem derkâr olmağla

mukaddem ve müvâhir şeref-efzâ-yı südûr olan evâmir-i aliyem muciblerince min ba’d

def’-i mahsûl nâmıyla bir akçe mütâlabe ve ahz olunmamasına halefen ‘an selef bi’l-

cümle hükkâm tarafından ikdâm ve ihtimâm olunması matlûb-i kat’-î mülükânem idüğü

ve hilâfı vazi’a cesâret eden hükkâm-ı mazhar te’dib olacağı siz ki, Mevlânâ ve sâir

mûmîileyhimsiz, ma’lumunnuz oldukda işbu fermân-ı hümâyunum sicill-i mahfuzda

kayd ve sebt ve mazmûn-i münîfi ilâ mâşâ ellah te’ala düstûrü’l-amel tutulması

esbâbının istihsâline vakt ve ba’de’l-yevm de’âvi-i mezbure ve gayr-ı müsbete zımnında

müğâyir-i fetevâ-yı şerife mahsûl-i def’ ve resm nâmıyla bir akçe ve bir hibe talebinden

mezîd-i tehâşi ve mücânebet berle dâhil-i hükümetinizde olan mahallerde sâkin

‘ibâdullahın vücûh-i mezâlim ve te’addebâtdan ve gayeleri hususlarına dâmin der-

miyân-ı gayret ve ba’de-ezîn o mekûle resm nâmıyla akçe mütâlebe ve ahz olnur ise,

bâ-mahzar Deraliyeme inhâya müsâre’at ve hilâf-ı rıza ve müğâyir-i tenbihât-ı şâhânem

onu vaz’ sen dahi tecâvüzden niyâbet-i tehâşi ve mücânebet olunmak bâbında fermân-ı

233

alîşânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki, hükm-i şerifimle vüsûl buldukda bu babda vech-

i meşruh üzere şeref-yafte-i sudûr olan fermân vâcibü’l-ıttıbâ’ ve lazımu’l-imtisâlimin

mazmun-i ita’at-makrunuyla ‘amel ve hareket ve hilâfından hazer ve mücânebet

eyleyesiz. Şöyle bilesiz ‘alamet-i şerife îtimat kılasız. Tahriren fi evâhir rebîulevvel

sene tis’a aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 29 Cemâziyelahir 1219(5 Ekim 1804)

Mücibince Sadrazam mektubu dahi vâriddir.

216

(S.115) (S.116) (S.117) (S.118) Erkali menzilinin bâkâya emridir.

Mefâhirü’l- küzât ve’l-hükkâm me’âdinü’l-fezâil ve’l-kelâm Sivas sancağında

vâki’ kazaların kadıları ve nâibleri zîde fazlühüm ve kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân Sivas

mütesellimi zîde mecdühü ve kıdvetü’l-emâsil ve’l-akrân

husus-i atiü’z-zikrin mübâşiri dizdârından el-Hac Ali Halife zîde kadre, tevki’i-refi’i

hümâyun vasıl olucak malum ola ki, Erkali menzili menzilcisi rikâb-ı hümâyunuma

takdim eylediği arzuhâli mefhûmunda menzilci-i merkumun me’mur idâresi olduğu

menzil-i mezkur içün bundan akdem bin iki yüz on üç senesine mahsuben Sivas sancağı

kazalarından on bin guruş imdâdiye tertîb ve ta’yin ile tahsili içün on üç senesi evâil-i

zilhiccesinde verilen emr-i şerifim mucibince meblağ-ı mezburdan beş bin sekiz yüz

yetmiş guruş tahsil olunub maada dört bin yüz otuz guruş bâkâya kalmakdan nâşi, bi’d-

def’ât lede’l-matlûbe edâda te’allül eyledikleri beyânıyla mablağ-ı bâki-i mezburun

tahsili içün emr-i şerifim ısdâr ve dizdâr-ı merkum mübâşir ta’yin olunmasını istid’a ve

ol-babda Erkâli nâibi Mevlânâ İbrâhim zîde ‘ilmehünün verdiği ‘ilâmı ibrâz etmediği

ecilden hazine-i amiremde mahfûz mevkûfât defterlerine nazar olundukda imdâdiye-i

mezburenin tahsili içün vech-i muharrer üzere emr-i şerif-i mezkurun kaydı ba’de’l-

ihrâc liva-i mezbur kazalarından bâ-emr-i alî sene-i mezbure mahsuben ta’yin olunan

imdâdiyeden gayr-ı ez-teslim küsûr kalan ol-mikdâr guruşun ‘ale’l-acele yerlü yerinden

tahsil ve menzil-i mezkur menzilcisine edâ ve teslim eylemek üzere emr-i şerifim ısdârı

iktizâ eylediği der-kenâr olmağla mucibince emr-i şerifim ısdarı müktezâ-yı maslahat

olup ancak; dizdârın mübâşiri ta’yini hususu mücerred-i re’yi alişânıma menût olan

mevâdan idiğini defterdâr rikâb-ı hümâyunum es-Seyyid Feyzullah dâme ilmehü telhîz

etmekle mucibince amel olunmak bâbında fermân-ı alîşânım sâdır olmuşdur.

234

Buyurdum ki, dahi liva-i mezbure kazalarından sene-i mezkureye mahsuben ta’yin

olunan imdâdiyeden gayr-ı ez teslimât-ı küsûr kalan ol-mikdâr guruşu sen ki,

mütesellim-i mûmîileyhsen, ma’rifet-i şer’ ve mübâşir-i merkum ma’rifetiyle ale’l-acele

yerlü yerinden tahsil ve menzil-i mezkur menzilcisine teslim ettürdüb mucib-i emr-i alî

amel ve hareket eyleyesiz. Şöyle bilesiz ‘alamet-i şerife îtimat kılasız. Fi 22 Receb 1215

(9 Aralık 1800)

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 25 Şa’ban 1215(11 Ocak 1801)

217

Derbâb oğlunun oğlunun Dânis oğlundan iştirâ eylediği menzil hüccetidir.

Medine-i Sivas mahallâtından Hoca İmam mahallesinden (…) oğlu makdisi

Artin veledi tarafından Hüseyin Ağa bin. Hacı Ömer ve Agob veledi İlkesân

şehâdetleriyle sâbitü’l-vekâle Mehmet Efendi bin. Hacı Yusuf meclis-i şer’ide Derbâb

oğlu makdisi Menâs veledi makdisi Artin mahzarında mahalle-i merkumade vâki’ bir

tarafdan mesfur mülküne ve bir tarafdan Köroğlu makdisi Ohan ve bazen Baryancı oğlu

Biros mülküne ve bir tarafdan kuds-i şerîf-i vakf-ı menzile ve bir tarafdan tarîk-i âm ile

mahdûd bir bab kış evi ve bir fevkâni oda tahtı yaz odası ve tahtı ahur ve dört göz anbar

ve bir makdar eşcâr-ı müsmire ve gayr-ı müsmireli bağçe ve bir mikdar harem havlusu

ve bir mikdar taşra havlusu derûnunda rub’u lüle-i ma’-i câri çeşme müştemil mülk

menzilini cem’-i tevâbi’-i ve levâhıkıyla tarafeynden icâb ve kabülü hâvî şürût-i

müfsideden ârî bey’-i bât-ı sahîh-i şer’le mesfur Menâsa bin yirmi iki guruşa bey’ ve

teslim ve temlîk eylediğinde ol-dahi ber-minval-i muharrer iştirâ ve tesellüm ve

temellük ve kabz-ı kabülünden sonra semeni olan meblağ-ı mezbur bin yirmi iki guruşu

tamamen ve kâmilen ahz ve kabz eyleyüb fimâ ba’d sâlifü’z-zikr menzil-i mezkurda

müvekkilem mesfurun alaka ve müdâhili kalmayub müştemelâtıyla mesfur Menâsın

mülk-i müşterâsı olmuşdur mülkiyet üzere mutasarrıf olsun didikde ol-dahi tesdik

etmeğin mâ hüve-l-vakâ bi’t-tâleb ketb olundu. Fi 19 Zilkâde 1215 (3 Nisan 1801)

Şühûdü’l-hâl :

Gazgancı oğlu makdisi Mûnis, Kölekçi oğlu İlkesân, Makdisi Kirkor, Makdisi

Karabet, Emin-i fetvâ Hüseyin Efendi.

218

235

(S.119) İnce Ağanın mâlikânesi (…) emridir.

Düstûr-i mükerrem müşîr-i müfahham nizamü’l-alem Sivas valisi vezirim

Mustafa Paşa edâma’llahu iclâlehü ve kıdvetü’l- küzât ve’l-hükkâm Sivas kadısı zîde

fazlühü ve bu hususa mübâşir ta’yin olunan kaimmakâm tatarlarından Mustafa zîde

kadrühü, tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak ma’lum ola ki, el-hâleta hazihi berren ve

bahren vâki’ olan sefer-i hümâyunum takribiyle derkâr olan mesârif-i seferiyyeye li-

ecli’l-i’âne bi’l-cümle mukata’âttan cebelü tertibini ondan berü kavaid-i mer‘iyyeden

olduğundan başka emr-i cihâda i’ânet-i cümleye farîza-i diyânet olmağla binâen aliye-i

memâlik-i mahrusa-i padişâhânemde vâki’ mâlikâne verilen bi’l-cümle mukâta’ât-ı

mîriyeden bin iki yüz yedi senesinde verilen mukâta’amdan evvel tevciye olunmuş olan

mukâta’ânın mü’acccelât-ı mukayyede-i ‘atîkalarından beher binde üçer nefer olunmak

üzere yüz elli beşer guruş ve nizâm-ı tarihden sonra tevciye olunub üç sene mürûr

edenlerin mü’accelât-ı mukayyede-i cedîdelerinden beher binde ikişer nefer olmak

üzere yüzer guruş cebelü bedeliyelerinin esfâr-ı sâbıkada olduğu misülli iki yüz on beş

senesine mahsuben dahi tertib ve tahsil ve teslim darbhane-i ‘amirem olmasına irâde-i

seniyyem te’allük edüb ol-babda hatt-ı hümâyun şevket-makrûn südûr olmağla sen ki,

vezîr müşâru’n-ileyhsen, sadr-ı sâbık müteveffâ Yusuf Paşanın baş silahşörü Sivas’da

sâkin kıdvetü’l-emâsil ve’l-akrân Mehmed zîde kadrühünün Sivas’da (…)

mukâta’asından mutasarrıf olduğu rubu’ hissesinin mu’accele-i ‘atîkasından derûn-i

emr-i şerifime mevzu’an götürüveren suret-i defter mucibince tahsili iktizâ eden iki yüz

yirmi beş cebelü bedeliyesini mûmâileyhden ‘ale’l-acele tahsil ve teslim darbhane-i

‘amirem olmak içün kabzına me’mur mübâşir-i merkuma teslimen ‘icâleten

dersaadetime irsâl eylemeye sa’i ve gayret eylemek fermânım olmağın hâsetsen işbu

emr-i şerifim ısdar ve ileirsâl olmuşdur. Buyurdum ki, hükm-i şerifimle amel eyleyesiz.

Şöyle bilesiz, alâmet-i şerife itimât kalasız. Fi 22 Şevvâl 1215 (8 Mart 1801)

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileynâ : 20 Zilkâde 1215 (4 )Nisan 1801

219

Düstûr-i mükerrem müşîr-i müfahham nizamü’l-alem müdebbiri’l-umûri’l-

cumhur bi’l-fikri’s-sakıb mütemmim-i mehâmi’l-enâm bi’r-re’yi-sâib mümehhid-i

bünyani’d-devleti ve’l-ikbâl müşeyyid-i erkani’s-sa’âdeti ve’l-iclâl el-mahfufu bi-sünûf-

236

i avâtıf’l-meliki’l-a’lâ hâlâ Sivas valisi vezirim Mustafa Paşa edâma’llahu te’âlâ

iclâlehü, tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak ma’lum ola ki, sen vüzerâ-yı a’zâmımın

yarâr ve nâmdârı ve vükelâ-yı fehâmımın umûr-dîde ve kâr-ı güzârı ve hamiyet-şi’ârı

olup her vechle lâyık-ı inâyet-i muhâtafet olduğun ecilden zikr olunan Sivas eyâleti

bundan akdem sana tevciye ve üzerinde olmağla hakkında mezîd-i inâyet-i aliye-i

şahâne ve avatıf-ı aliye-i padişâhânem zühûra getürülüb işbu bin iki yüz on beş senesini

şevvâl-i mükerreminin dördüncü gününden eyâlet-i mezkure sana ibkâ ve mukarrer

kalınmağla kemâ-kân mutasarrıf olman emrim olmuşdur. Buyurdum ki, hatt-ı hümâyun

inâyet-makrûnumla sâdır olan fermân-ı celilü’l-kadrim ve ibkâ ve mukarrer kalındığı

üzere zikr olunan Sivas eyâletine kemâ-kân sen mutasarrıf olup zabt ve rabt-ı memleket

himâyet ve siyânet-i ra’iyyet bâbında ve sâir fermânım olan hedemât-ı aliyemin edâ ve

temşiyet ve tekmîlinde bezl-i iktidâr-ı vüs‘i müste‘âr eyleyüb ma ba’d bundan sonra

fukarâ-yı ra’iyyet ve sükkân-ı vilâayet ve kattân-ı memlekete ber-vechle zülm ve teaddî

ve tecâvüzden mücânebet üzere olasan. Şöyle bilesen, alâmet-i şerife itimât kalasan. Fi

4 Şevval 1215 (18 Şubat 1801)

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

İ’lân-ı hâvî bir kıt’a emr-i (…) ları dahi vâridolmuşdur.

Kadd-ı vasl-ı ileynâ : 21 Zilkâde 1215 (9 Mart 1801)

220

İbkâsı, buyuruldusu ve i’lân.

Şeriât-şi’âr Sivas kadısı Fazîletlü Efendi zîde fezlühü ve kıdvetü’l-emâsil ve’l-

akrân kethüdâyeri ve alay beyi ve sâir a’yân-ı memleket ve söz sahibleri ve iş erleri

zîde kadirhüm inhâ olunur ki, işbu sene-i mubâreke şevvâl-i mükerreminin dördüncü

günü vâki’ olan tevcihât-ı hümâyunda avâtıf-ı aliye-i şâhâne ve avârıf-ı behîne-i

hasrdândan şeref-yafte-i südûr iden hatt-ı hümâyun mucibince eyâlet-i merkuma kemâ-

kân ‘ahde-i ‘acizâmız ibkâ ve mukarrer buyurulmakdan nâşi, ol-bâbda sâdır olan emr-i

celilü’ş-şân kabu kethüdâmız kâtibi ‘izzetlü el-Hac Ahmed Efendi yediyle şeref-bahş

vürûd etmeğin bir kıt’a mümzâ sureti ihrâç ve irsâl olunub ve tarafımızdan dahi eyâlet-i

merkuma mütesellimliği hâlâ mütesellimimiz iftihârü’l-emâcid ve’l-a’yân ‘izzetlü

Mehmed Beğ zîde mecdühünün ‘ahdesine kemâ-kân ibkâ kalınmağla mûmîileyhi

mütesellim bilüb (…) den hâriç vaz’ı ve hareketde bulunmayub iktizâ eden umûr ve

hususların ber-vech-i ahsen nizâm ve temşiyetde vüsûlünde gerekdir ki, vech-i meşruh

237

üzere ma’lumunuz oldukda cümleye i’lân ve işâ’ât berle ber-mantûk emr-i alî ve mucib-

i buyuruldumuzla amel ve hareket eyleyesiz deyü. Fi 21 Zilkâde 1215 (9 Mart 1801)

221

(S.120) Salyâne içün buyuruldu.

Şeriât-şi’âr Sivas kadısı Fazîletlü Efendi zîde fezlühü ve iftihârü’l-emâcid ve’l-

a’yân mütesellimimiz ‘izzetlü Mehmed Beğ zîde mecdühü ve kıdvetü’l-emâsil ve’l-

akrân Sivas kethüdâyeri ve alay beyi ve a’yân ve vücûh-i memleket ve iş erleri ve söz

sahibleri zîde kadirhüm inhâ olunur ki, bu âna kadar umûr-i memlekete sarf olunan

mebâliğin kırk bin guruşu bu esnâda tevzi’i ve taksim ve bâzıları salyâne-i atiyeye değin

bilâ-murâbaha kalması nesîh olunub bunun dahi tevzi’i‘ate ruhsat olunmadağı suretde

umûr-i memleket-i ru’yet olunmayub mu’attel olacağı beyân berle on bir bin yedi yüz

elli guruş mâl-ı menzîl ve yedi yüz elli guruş dahi menzilcilerin helâl olan bârkir

kıymetini cem’an elli iki bin beş yüz guruşun salyâne olunması cümle vücûh-i belde ve

ahâli niyâz ve bu vechle tevzi’i‘ate ruhsat istid’â eylediklerini hâlâ mütesellimimiz mîr

mûmîileyhin, vârid olan tahrirâtında derc etmekle elinde tevzi‘i olunmadıkça umûr-i

memleket ve menzîl idâre olunmayacağı derkâr olmağın işbu tevzi’i olunacak kırk bin

guruşdan maada sahîh-i zimmet olmak üzere mesârif-i memleketde ne mikdâr

meblağları bâkî kalur ise, salyâne-i atiyeye kadar bilâ-mürâbaha kalmak üzere ma’a

mâl-i menzîl ve kıymet-i (…) müstehlike istid‘â olunduğu üzere cem‘an elli bin beşyüz

guruşun ma’rifet-i şer’i ve cümle ma’rifetiyle tevzi’i olunmasına ezîn verildiğini hâvî

divân-ı rûmdan işbu buyuruldu tahrîr ve ısdâr ve ile irsâl olunmuşdur. Gerekdir ki,

vech-i meşruh üzere amel ve hareket eyleyesiz deyü. Fi 15 Zilkâde 1215 (30 Mart 1801)

222

Mütesellim buyuruldusu.

İftihârü’l-emâcid ve’l-a’yân eyâlet-i Sivas mütesellimimiz Mehmed Beğ zîde

mecdühü, inhâ olunur ki, işbu sene-i mübârekede şevvâl-i mükerremin dördüncü günü

vâki’ olan tevcihât-ı hümâyunda avâtıf-ı aliye-i melûkân ve avârıf-ı behîne-i hasrdândan

eyâlet-i merkuma kemâ-kân ‘ahde-i ‘acizâtımıza ibkâ ve takrîr buyurulmakdan nâşî,

şeref-bahş südûr iden fermân-ı celilü’ş-şân kabu kethüdâmız kâtibi el-Hac Ahmed Ağa

yediyle ser-firîz vürûd etmeğin eyâlet-i merkume mütesellimliği dahi kemâ-kân ‘ahde-i

ihtimâmınızda ibkâ olunduğunu hâvî divân-ı rûmdan işbu buyuruldu ve ısdâr ve ile irsâl

238

olunmuşdur. Gerekdir ki, vech-i meşruh üzere eyâlet-i merkume mütesellimliğinde

kıyâm ve zabt ve rabt-ı memleket ve hıfz ve himâyet-i fukarâ eyleyesiz deyü. Fi 17

Zilkâde 1215 (1 Nisan 1801)

223

Dellâk Feyzullah’ın iştirâ eylediği menzil hüccetidir.

Medine-i Sivas mahallâtından Hacı Zâhid mahallesi sakinelerinden Fatma bint.

Mustafa tarafından Seyyid Ahmed bin. Abdullah ve Osman bin. Ebu Bekir

şehâdetleriyle sâbitü’l-vekâle karındaşım Ahmed meclis-i şer’ide Dellâk Feyzullah bin.

Muhammed mahzarında mahalle-i merkumede vâki’ bir tarafdan Kürkçü oğlu ve bir

tarafdan müşteri-yi mezbur ve iki tarafdan tarîk- ‘âm ile mahdûd bir bab kış evi ve bir

mikdar havluyu müştemil mülk menzilini cem’-i tevâbi’i ve levâhıkıyla tarafeynden

icâb ve kabulü hâvî şürût-i müfsideden ‘ârî bey’-i bât-ı sahîh-i şer’ile mezbur

Feyzullah’a seksen guruşa bey’ ve teslim ve temlîk eyledikden sonra ol-dahi ber-

minvâl-i muharrer iştirâ ve tesellüm ve temellük ve kabz-ı kabülünden sonra semeni

olan meblağ-ı mezkuru mezbur Feyzullah yedinden tamamen ve kâmilen ahz ve kabz

edüb fimâ-ba’d sâlifü’z-zikr menzil-i mahdûd-i mezkurda müvekkilem mezburenin asla

ve kat’a alaka ve müdahili kalmayub müştemelâtıyla mezbur Feyzullahîn mülk-i

müşterâsı ve hakk-ı sarfı olmuşdur. Keyfe mâ yeşâ ve cesîmen yehtâr mutasarrıf olsun

didikde gıbbe’t-tasdikü’ş-şer’i mâ vakâ bi’t-taleb ketb olundu. Hurrire fi’l-yevmü’s-

sâbi’ aşer, min şehr şevvâl-i mükerrrem lisene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Şüdûdü’l-hâl :

Fazlullah Efendi, Haydar Beğ, Melâ Osman, Dellâk Seyyid Halil, Seyyid

Ahmed, Tâvakçı-zâde Seyyid İbrahim Efendi, Hoca-zâde Ahmed Efendi, Berber Halil,

Melâ Ömer ve damadı Osman Ağa.

224

(S.121) Küçük Minare şeyhi Faziletlü Şeyh Ahmed Efendi ve Şeyh Abdullah

Efendi berâtı.

239

Artukabâd kazasına tâbi’ Selis nâm karyede vâki’ ashab-ı hayrâtdan Mehmâd

Beğ nâm sâhib-i hayrın binâ eylediği cami-i şerifde vazife-i mukîne ile imâm ve hatib

olan Seyyid Şeyh Recep hevâsına mütâba’at berle hizmet-i lâzımelerini edâya istihkâkı

olmadığını mahallinde meclis-i şer’a cümle-i müslimûn ihbâr etmeleriyle şer’an ref‘i

zâhir ve nümâyan olmağla ref‘ı olunub yerine erbâb-ı istihkâkdan ve evlâd-ı vâkıfdan ve

akrabasından ve ülemâdan cümlenin muhtâr ve mu’temetleri , işbu râfian-ı tevki-i

refi’ü’ş-şân hâkânî Mevlânâ es-Seyyid eş-Şeyh el-Hac Abdullah ve es-Seyyid eş-Şeyh

el-Hac Ahmed zîde salâhahümâ her vechle lâyık ve mahal ü müstehâk olmalarıyla

mezbur es-Seyyid eş-Şeyh Receb’in ref‘inden ber-vech-i iştirâk tevciye olunub

yedlerine berât-ı şerif-i alişânım verilmek bâbında Sivas nâibi Mevlânâ Abdurrahman

Cerûmî-zâde zîde ‘ilmühü ‘arz etmeğin mucibince vech-i meşruh üzere Mevlânâ-yı

merkumân-ı mezburun ref‘inden iştirâken tevciye ve sadaka edüb bu berât-ı hümâyun

saadet-makrûnu verdim ve buyurdum ki, ba’de’l-yevm Mevlânâ-yı merkumân, es-

Seyyid eş-Şeyh el-Hac Abdullah ve es-Seyyid eş-Şeyh el-Hac Ahmed zîde salâhahümâ

varub zikr olunan cami’ şerifde ref‘ı olunan mezburun yerine ber-vech-i iştirâk imâm ve

hatib olup hizmet-i lâzımelerini mer’î ve mu’dî kaldıkdan sonra vazife-i mukînesiyle

ber-vech-i iştirâk mutasarrıfınız olup vâkıfın rûhî ve devâm-ı ömr-i devletim içün

du’aya müdâvemet göstere ol-bâbda ref‘ı olunan mezbur tarafından ve taraf-ı ahardan

ber-vechle dahl ve ta’riz kalmayalar. Şöyle bileler, alâmet-i şerife itimât kılalar.

Tahriren fi gurre-i Cemâziyelevvel lisene erba’a aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileynâ : 13 Cemâziyelahir 1214 (12 Kasım 1799)

225

(S.122) Ali dede oğlu Seyyid İbrahim’in cami-i kebîrde kayyım ibrâz suretidir.

Erbâb-ı istihkakdan işbu râfi’u tevki’-i refi‘u’ş-şân hâkânî es-Seyyid İbrahim

zîde salâha rikâb-ı hümâyunuma ‘arzuhâl edüb Sivas’da vâki’ cami-i kebîr’de Alaaddin

vakfından almak üzere sülüsden nısf hissesi kayyım-ı sâfî ve yine cihet-i mezburenin

sülüsden nısf hissesine mutasarrıf olan Ali veledi Mustafa bilâ veledi fevt olup cihet-i

mezbure hisseleri mahlûl olmağla mahlülünden üzerine berât ittirân Osman bin.

Musa’nın ref‘inden merkum es-Seyyid İbrahim’e tevciye ve yedine berât-ı alişân

verilmek bâbında istid’â-yı ‘inâyet etmeğin bilâ veledi fevti vâki’ ise şertıyle tevciye

olunmak fermânım hakkında mezîd-i ‘inâyet-i padişâhânem zühûra getürüb bin iki yüz

240

on beş senesi şevvâlinin yirmi birinci günü tarihiyle müvarih verilen ru’s-i hümâyunum

mucibince bu berât-ı hümâyunu verdim ve buyurdum ki, mezbur es-Seyyid İbrahim

zîde salâha varub müteveffâ-yı merkumun mahlülünden ve alanın ref‘inden cihet-i

mezbure hisselerine mutasarrıf olup edâ-yı hizmet eyledikden sonra işbu berât-ı alişâna

ma’an bir taraf-ı ahardan dahl-ı ta’riz etmeyeler. Şöyle bileler, alâmet-i şerife itimât

kılalar. Tahriren fi’l-yevmü’l-hâmis aşer min şehr şevvâl-i mükerrem lisene hamse aşer

ve mieteyn ve elf. El-emr kemâ zükirâ fîh.

El-fakîr es-Seyyid Ömer , Mehmed-i kâtib mahkeme-i mahmud-i paşa afallahü

Kadd-ı vasl-ı ileynâ : 22 Zilkâde 1215 (10 Mart 1801)

Berât-ı şerif-i alişân budur ki, aynıyla mahallinden nakl olundu.

226

Mezbur Seyyid İbrahim’in salâ müezzinlik berâtının Mahmud Paşa

mahkemesinden mümzâ suretidir. El-emr kemâ zükira fîh. El-fakîr es-Seyyid Ömer ,

Mehmed-i kâtib mahkeme-i mahmud-i paşa afallahü.

Medine-i Sivas’da vâki’ merkum Sultan Alaaddin bina eylediği cami-i kebîrinde

Medine-i münevvere evkâfından almak üzere senevî on kile hıntanın Sivas hissesiyle ve

yine Medine-i mezburede Harvesli-zâde Ahmed Beğ evkâfından almak üzere senevî on

kile hıntanın Sivas hissesiyle südüs hisse salâ müezzinlik cihetine mutasarrıf olan Ali

veledi Mustafa fevt olup berî-yi hâli ve südüs hissesi maklûl olmağla merkumun

fervtinden ve üzerine ittürdân Osman bin. Musa’nın ref‘inden südüs hissesi mahlûl

olduğunu erbâb-ı istihkakdan işbu râfi’u tevki’-i refi‘u’ş-şân hâkânî es-Seyyid İbrahim

Halîfe zîde salâha her vechle mahal ü müstehak olmağın merkumun fevtinden ve alân

Osman’ın ref‘inden tevciye olunub yedine berât-ı şerif-i alişân verilmek bâbında istid’â-

yı ‘inâyet etmeğin vech-i meşruh üzere merkum es-Seyyid İbrahim’e tevciye ve sadaka

edüb bu berât-ı hümâyunu verdim ve buyurdum ki, merkum varub ba’de’l-yevm cami-i

kebîrde müteveffâ-yı mezburun yerine südüs hisse salâ müezzinlik cihetine mutasarrıf

olup hizmet-i lâzımesinde mer’î ve mu’dî kaldıkdan sonra evkâf-ı mezid (silik) almak

üzere senevî yirmi kile hıntanın südüs hissesine mutasarrıf olup merkumun rûhî ve

devâm-ı devletiçün du’aya müdâvemet göstere ol-babda ahardan ber-vechle dahl ve

ta’riz kılmayalar. Şöyle bileler, alâmet-i şerife itimât kılalar. Tahriren fi’s-sânî zilkâde-i

şerife lisene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Kadd-ı vasl-ı ileynâ : 12 Zilkâde 1215 (27 Mart 1801)

241

227

Enderun Ağasından Recep Paşa Efendimizin Eşekci Mehmed Ağanın iştirâ

eylediği menzil hüccet.

Medine-i Sivas mahallâtından Kösedere-i Müslim mahallesi sâkinlerinden

Mehmed Bin. Abdulbâkî tarafından Abdullah Efendi Mustafa ve Seyyid Ali Ağa bin.

Mehmed şehâdetleriyle sâbitü’l-vekâle Zikirci oğlu Hüseyin Ağa meclis-i şer’ide

Mehmed Ağa bin. Hüseyin mahzarında bi’l-vekâle ikrâr-ı tâm ve takrîr-i kelâm edüb

akd-i ati’z-zikrin südûruna değin müvekkilem mezburun yedinde mülkü olup mahalle-i

merkumede vâki’ iki tarafdan müşterî ve bir tarafdan Rahim Ağa mülküne ve bir

tarafdan tarîk-i ‘âm ile mahdûd bir bab kış evi ve bir mikdar havlu derûnunda nısf-ı

lüle-i mâ-i câri çeşmeyi müştemil mülk menzilinin etrâf-ı erba’asından birer zirâ’nı

merkum Mehmed Ağaya hîbe ve teslim ol-dahi ba’de’l-kabz-ı kabül bâkî kalan mülk-i

menzilini cem’-i tevâbi’i ve levâhıkıyla merkum Mehmed Ağaya yüz guruşa bey’ ve

teslim ol-dahi ba’de’l-kabz-ı kabülden saonra semeni dahi tamamen ve kâmilen ahz ve

kabz eyledi. Fimâ-ba’d sâlifü’z-zikr menzil-i mahdûd-i mezkurda müvekkilem asla ve

kat’a alaka ve müdâhili kalmayub müştemelâtıyla merkum Mehmed Ağanın mülk-i

müşterâsı ve hakk-ı sarfı olmuşdur. Keyfe mâ yeşâ mutasarrıf olsun didi didikde ol-

dahi tasdîk eylediği kayd şüd. Fi 15 Muharrem 1216 (28 Mayıs 1801)

Şühûdü’l-hâl :

Sâlih Hafız, Çavuş Genç Mehmed oğlu Ahmed, Temürci oğlu Halil Beğ, Kürt

oğlu Hasan, Yusuf Ağa-zâde Ahmed Beğ, Debbâğ Ahmed oğlu Ali Beğ, Kassâb oğlu

Ömer Ağa, Bacakçı-zâde Abdullah Ağa.

228

(S.123) Bâdî-yı defter oldur ki, bundan akdem sicil-i mahfuzda mukayyed ‘atîk-

i düyûn-i belde bin iki yüz? beş senesi sâferü’l-hayrı gurresinden sene-i mezbur

zilkâdesi yirmi beşinci gününe gelinceye değin on maada vekîl-i fukâra Bağcı-zâde

Mehmed Ağa yediyle Devletlü Alaaddin ve mütesellim-i sâbık Mehmed Sâdık Ağa ve

hâlâ mütesellim necâbetlü Mehmed Beğ mesârifleri ve mesârif-i sâir belde

muhâsebesini cümle ma’rifeti ve ma’rifet-i şer’le ru’yet olundukda cümlesi seksen bin

guruşa bâliğ olup ve makbûl-i ahâli oldukdan sonra meblağ-ı mezkurun nısfı ve taksît-i

242

sâni ücret-i menzil ve esnaf ve mahallât ve nâhiye ve Yıldızeli kazasına tevzi’i ve

taksim defteridir ki, zikr olunur. Fi 25 Zilkâde 1215 (9 Nisan 1801)

Makbûl-i ahâli : 40.000 guruş ; Taksît-i sânî üçret-i menzil : 11.750 guruş ;

Menzilcilerin telef olan bârkir(13 aded) kıymeti : 900 guruş ; Ken’an-zâde Ali Ağanın

tamam olmak içün alacağı : 375 guruş ; Hacı Hasan Efendinin 12 maada hâne kirası :

120 guruş ; Ali Beğin dört mâh konak kirası : 350 guruş ; Kabucu başı ve Hasekiye

verilen : 200 guruş ; Diyarbekirli Efendinin dokuz mâh kahve kirası : 72 guruş ;

Miralay Ebu Bekir Ağanın mütesellim ağaya verilen ikrâmiye ve tatara ve ta’yinâtına :

1300 guruş ; Faziletlü Hâkim Efendiye harc-ı imza: 1500 guruş ; Harc-ı i’lâmât : 200

guruş ;Kâtib Efendilere : 100 guruş ;Kethüdâyeriye : 100 guruş ; Hüddâmiye : 100

guruş ; İhzâriye : 30 guruş ; Şehr kethüdâsına ücret : 75 guruş ; Bedesten kethüdâsına

ücret : 250 guruş ; Çavuş kethüdâsına : 170 guruş ; Mütesellim Mehmed Beğ : 3000

guruş ; Ve kâtibine : 50 guruş ;Kadı oğlunun konak kirâsı : 50 guruş.

Cem’an-yekûn :

60.692 guruş – 650 guruş (Menzil içün Yıldızeline ifrâz olunan) = 60.042 guruş

– 350 guruş (Birgünlünün imdâdiyesinin nısfı Yıldızeline ifrâz olunan) = 59.692 guruş -

7000 guruş (Nâhiyeye ifrâz olunan) = 46.692 guruş. (Bendeleri vech üzere esnafa

tevzi’i olunan yalnız kırk altı bin altı yüz doksan iki guruşdur. Sahh.) + 417 guruş

(Bakkaldan mumhâneye ifrâz) +217 guruş (Börekciden tahmise) = 47.326 guruş.

Taife-i bezzâz : 5219 guruş 14 para

Taife-i benbeci : 7874 guruş 26 para

Taife-i bakkal : 4211 guruş 8 para

Taife-i haffâf : 4628 guruş 8 para

Taife-i kuyumcu : 1844 guruş 60 para

Taife-i kürkçü : 747 guruş

Taife-i börekçi : 991 guruş

Taife-i etmekci : 1207 guruş 10 para

Taife-i arabacı : 1207 guruş 10 para

Taife-i kassâb : 1207 guruş 10 para

Taife-i attâr : 954 guruş 28 para

Taife-i tuzcu : 1577,5 guruş

Taife-i debbâğ : 946,5 guruş

Taife-i bostancı : 1050 guruş 32 para

Taife-i tütüncü : 1838 guruş 10 para

Taife-i derzi : 1681 guruş 32 para

Taife-i gazgancı : 889 guruş 22 para

Taife-i gazzâz : 842 guruş 8 para

Taife-i çilingir : 894 guruş 34 para

Taife-i temurci ma’a hurdacı : 790

guruş 2 para

Taife-i nalband : 632 guruş 24 para

Taife-i muytaf : 659 guruş 24 para

Taife-i serrâc : 659 guruş 24 para

Taife-i sipah bazarı : 633 guruş 24 para

Taife-i berber : 790 guruş 3 para

Taife-i sığır canbazı : 373 guruş

Taife-i kavukcu : 268 guruş 22 para

243

Taife-i güncü ma’a eskici :268 guruş 22

para

Taife-i semerci : 425 guruş

Taife-i kılıçcı : 233 guruş 24 para

Teife-i katırcı : 319 guruş 16 para

Taife-i hamal-meydân : 424 guruş

229

(S.124) İki yüz on beş senesi sâferü’l-hayrı gurresinden sene-i mezbur zilkâdesi yirmi

beşinci gününe gelinceye değin mesârifât-ı beldeden cümle ma’rifetiyle mahallâta ifrâz

olunan altı bin guruş, mütesellim ağanın mesârifiçün beşyüz elli guruş, kethüdâyerine

beş yüz guruş ve baş çavuş ağaya yüz elli guruş, ve kâtibine elli guruş, ayak çavuşalrına

altmış guruş, yekûn yedi bin üç yüz on guruş sâbıkına kıyâsen mahallâta tevzi’i

defteridir ki, z,kr olunur. 25 Zilkâde 1215 (9 Nisan 1801)

Mahalle-i Paşabey ma’a Tokmak : 162

guruş

Mahalle-i Ganem : 47 guruş

Mahalle-i Billur : 117,5 guruş

Mahalle-i Keçibula : 75 guruş

Mahalle-i Hamurkesen : 65 guruş

Mahalle-i Kirçuk : 47,5 guruş

Mahalle-i Şah Hüseyin : 151 guruş

Mahalle-i Temurcilerardı: 310,5 guruş

Mahalle-i Küçük Minare : 154 guruş

Mahalle-i Hacı Veli : 68 guruş

Mahalle-i Ferhadbostanı: 104 guruş

Mahalle-i Sofu Mehmed: 22,5 guruş

Mahalle-i Akdeğirmen : 169,5 guruş

Mahalle-i Hacı Mehmed : 100 – 47

(Köse paşa emriyle nizâm )guruş=53

guruş

Mahalle-i Kösedere-i Müslim: 37,5

guruş

Mahalle-i Kösedere-i Zımmî : 158

guruş

Mahalle-i Uryan-ı Müslim : 232 guruş

Mahalle-i Uryan-ı Zimmî: 193,5 guruş

Mahalle-i Sarı Şeyh : 148,5 guruş

Mahalle-i Baldır bazarı : 184 guruş

Mahalle-i Oğlan Çavuş : 123 guruş

Mahalle-i Hacı Zahid : 20 guruş

Mahalle-i Hamamardı : 70 guruş

Mahalle-i Köhne Civan : 162 guruş

Mahalle-i Kılağuz : 131,5 guruş

Mahalle-i Gökçe Bostan : 28 guruş

Mahalle-i Hacı Mahmud : 53 guruş

Mahalle-i Bazar : 357,5 guruş

Mahalle-i Ali Baba : 62 guruş

Mahalle-i Bahtiyar Bostanı: 127 guruş

Mahalle-i Cami Kebir : 169 guruş

Mahalle-i Zilkâr : 39 guruş

Mahalle-i Veled Beğ : 67 guruş

Mahalle-i Osman Paşa : 87,5 guruş

Mahalle-i Hoca İmam : 133 guruş

Mahalle-i Kenisa : 138 guruş

Mahalle-i Çavuş başı : 245 guruş

244

Mahalle-i Ece : 391 guruş

Mahalle-i Örtülüpınar : 266,5 guruş

Mahalle-i Ağcabölge : 325 guruş

Mahalle-i Bab-ı Kayseri : 474,5 guruş

Mahalle-i Şeyh Çoban : 38 guruş

Mahalle-i Kaleardı : 162 guruş

Mahalle-i Hoca Ali Çavuş : 25 guruş

Mahalle-i Gök Medrese : 100 guruş

Mahalle-i Hoca Hüsâm : 49 guruş

Mahalle-i Şems-i Ferrâş : 200 guruş

Mahalle-i Yahya Beğ : 63 guruş

Mahalle-i Abdulkerim : 60 guruş

Mahalle-i Kabalı : 58 guruş

Mahalle-i İmaret : 53 guruş

Mahalle-i Küçük Bengiler : 148 guruş

Mahalle-i Zâviye-i Ali baba : 29,5 guruş

Cem’ân-yekun : 7310 guruş. Yalnız

yedi bin üç yüz on guruşdur.

230

Bâis-i mürâsele budur ki ,

Medine-i Sivas mahallâtından Hâcı Veli mahallesi ahâlileri meclis-i şer’a gelüb

şöyle takrîr-i kelâm ve nizâm-ı hâl ederler ki, mahallemiz derûnunda tekâlif verir ekalli

kalîl olmağla beldemizde tevzi’i olunan salyâneden mahallemize tarh olunan mebâliğ-i

mâl tahmillerimizden ziyâde olup bir türlü edâya iktidârımız olmamağla vukûf-i (…)

olan takâtden istintâkâ olunub beher salyânede yirmişer guruş mahallemizin beher

salyânede tarh olunması murâdımızdır didiklerinde vukûf-i sâni olan sikât ber-minvâl-i

muharrer meclis-i şer’a ihbâr etmeleriyle bundan böyle beher salyânede mahalle-i

mezbureye yirmi guruşdan ziyâde tarh olunmaması içün kable’ş-şer’iden işbu mürâsele

tahrîr ve yadlerine i’tâ olundu. Gerekdir ki, ber-mucib-i mürâsele amel oluna. Fi 25

Zilkâde 1215 (9 Nisan 1801)

231

(S.125) Zâim Osman Ağanın Seyyid-zâde ile mürâfa‘a olduğu hüccettir.

Zikr-i atî hususun mahallinde şer’ile fasl ve ihkâk-ı hak olunması içün kable’ş-

şer’iden nâibü’t-temâsül olunduğuna binâen bu fakîr bi’n-nefs kendim ve zeyl-i

vesikâda muharrerü’l-esâmi müslimûn ile Medine-i Sivas mahallâtından Küçük minâre

nâm mahallede vâki’ vakf-ı arazinin üzerine varulub ‘akd-i meclis-i şer’-i şerif tebdî

olundukda meclis-i ma’kûd-i mezkurda Medine-i mezkur sükkânından olup merhum

Sârıca İbrahim Ağa evlâdından Hacı Osman Ağa bin. Ahmed nâm kimesne mezbur

İbrâhim Ağa evlâdından Ümmühâni Hatun nâm sâhibetü’l-hayrâtın merkufuna bi’l-

meşrût bâ-berât-ı şerif-i alişân evlâdiyet ve meşrutiyet üzere mütevelli olan işbu bâisü’l-

245

kitâb Seyyid-zâde es-Seyyid el-Hac Receb bin. es-Seyyid el-Hac Ömer Efendi

mahzarında üzerine da’va ve takrîr-i kelâm edüb işbu mu’ayene olunan mahalle-i

merkumede vâki’ şarkân bazen es-Seyyid el-Hac Ahmed vakfı ve bazen Ali Beşe ve

bazen Hûri Hatun ve garbında Hacı Mehmed mülklerine ve kable ber-bâd İbrahim Ağa

oğlulları mülkleri ve çukur bağçe ve şimâli Ebi’l-Kâsım kızı Halime Hatun ve Hacı

Ebi’l-Kâsım ve Odabaş Muhammed Ağa ve Çehkân Hasan ve karındaşı Veliyüddin ve

Te’âl oğlu Zaim mülkleriyle mahdûd iki kile tohum isti’âb iden iki kıt’a bostanının

tevliyeti bâ-vakfiye-i ma’mûl baha evlâdiyete meşrut olup ber-mucib-i vakfiye benim

zabtım iktizâ ederken mezbur Seyyid Şeyh Receb fuzûli zabt ve hilâf-ı şart vâkıf-ı

bostânân-ı mezkurâtı ahar zaman bin üç yüz guruşa bey’ etmekle su’al olunub

vakfımızın istidâdı matlubumdur didikde gıbbe’s-su’al mezbur el-Hac Seyyid Receb

dahi cevâbında bin iki yüz doksan beş tarihinde Sivas’da nâib Muhammed Arif Efendi

bostânân-ı mahdûd-i mezkur üzerinde akd eylediği meclis-i şer’ide bostânân-ı

mezkurâtın ğallesi ber-mucib-i şart vâkıf-ı şeyh İbrahim camînin mürtezikalarına ve

tevliyeti câmi-i mezburdan evlâdiyet ve meşrutiyet üzere mütevelliyete meşrut olmak

üzere Ümmühâni Hatunun vakfı olduğun Efendi-i mûmîileyh huzurunda lede’l-

mürâfa’ate’ş-şer’iye cemm-i ğafîr şehâdetleriyle mezbur Hacı Osman müvâcehesinde

ba’de’s-sübût Hacı Osman Ağanın vakf-ı mu’arazası bi-nefsihi nâib-i mûmîileyhim der-

mucibince yedime hüccet-i şer’iye i’tâ eyledi deyü defter-i nâtık bir kıt’a hüccet-i

şer’iye ibrâz ve mazmûnunu cemm-i ğafîr şehâdetleriyle Hacı Osman Ağa

müvâcehesinde şöhret ve tevâtüren isbât eyleyüb ve mucibiyle hükm-i evvel üzere

bostânân-ı mezburâtın Ümmühâni Hatunun vakfına ve câmi-i mezkurun ber-mucib-i

şart vâkıf-ı mütevelliyete ba’de’l-hükm bostânân-ı mezburâtı Seyyid Şeyh Receb’in

ahar zaman Abdullah Ağaya bin üç yüz guruşa bey’ ve ‘aynını kendi hevâ ve hevesine

mütâba’at berle ekl ve bel’ ve bundan maada sâir evlâd-ı meşrût vakf-ı ‘akârını dahi

ecânibleri bey’ ve itlâf ve izâ’a edüb vakfın izmihlâline bâis ve her bir harekât ve etvâr-ı

şer’in ve şart-ı vâkıfın mahlukuna olduğunu meclis-i ma’kudâda nice cemm-i ğafîr-i

müslimûn şehâdetleriyle mezbur Şeyh Receb müvâcehesinde isbat olunub bu vecle

Seyyid Şeyh Receb’in vakf-ı şerife habâseti şer’an zâhir ve azli iktizâ etmekle mezbur

Seyyid Şeyh Recebi tevliyet-i mezkurdan azl ve yerine Şeyh İbrahim evlâdından ve

ulemâ ve sülehâ-i sâkininden cümle ahâli mahalle ve gayrının muhtâr ve müstecîr

Seyyid Şeyh Muhammed Efendi mütevelli nasb ve ta’yin olunub câmi-i mezkurun vakfı

olan iki kıt’a bostan-ı mezkur ile ve Göğedin karyesinde vâki’ üç göz eşyayı ……. nın

246

rübu’ mâlikânesini ve sâir akârını bi’t-tevliye zabt ve rabt ve şürût ve kuyûduna ri’ayet

eylemek üzere şer’an muteber olundukdan sonra mezbur Seyyid Şeyh Muhammed

Efendi dahi ber-minvâl-i muharrer tevliyet-i mezkuru kabul ve ber-mucib-i vakfiye-i

ma’mul bâ-şürût ve kuyûduna kemâ hüve hakka edâya te’ahhüd etmeğin mâ vakâ bi’t-

taleb ketb olundu. Hurrire fi’l-yevmü’s-sâbi’ ve’l-işrîyn min şehr şevvâl-i mükerrem

lisene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Şühûdü’l-hâl :

Debbâğ Seyyid Abdulkadir, Seyyid Lütfullah bin. Seyyid Ahmed, Hacı Kâsım

oğlu Melâ Mustafa, Veled oğlu Seyyid Ömer, Seyyid Hacı İsmail, Kavaklı oğlu

Mehmed Ağa, Meğâl oğlu Seyyid Hasan Efendi, İmam Seyyid Mehmed Efendi bin.

Osman Efendi, Nâkibü’l-eşrâf kâimmakâmı Faziletlü el-Hac Es-Seyyid Süleyman

Efendi , İsmail bin. Mehmed, Benbeci Seyyid Yusuf, Karemli oğlu Seyyid Süleyman,

Sârıca oğlu Seyyid Musa, Abdulbâki bin. Hacı Osman, Esir Muhammed Beğ, Fazlullah

Efendi, Mehvâce oğlu Melâ Ahmed ve İbrahim, Melâ Mehmed bin Musa Efendi.

232

Fahrü’l-meşâyihü’l-mükerrâm Fazîletlü el-Hac es-Seyyid Mehmed Efendi dâme

mükerremâ ba’de’t-tahiyyetü’l-vâfiye inhâ olunur.

Küçük Minâre mahallesinde Ümmühâhi nâm mahreme hatunun mahalle-i

mezburede vâki’ ma’lümetü’l-hudud iki kıt’a bostanın ğallesini ecdâdın merhum Şeyh

İbrahim câmi-i şerifin mürtezikalarına ve tevliyetini mütevelliyete ve evlâd-ı evlâdına

meşrut-i vakf eylediği vakfiye-i ma’mûl riyasında mukayyed iken bundan akdem bâ-

berât-ı alişân mütevellisi Seyyid Şeyh Receb bostânân-ı mezkurân hilâf-ı şart vâkıf-ı

icabetden ahar zaman Abdullah Ağaya bin üç yüz guruşa bey’ ve kendi hevâsına

tebe’iyyet berle ekl ve bel’ ve bundan maada sâir evlâd-ı meşrût vakf-ı ‘akârını dahi

ecâniblere füruht ve itlâf ve izâ’â ve vakf-ı şerifin izmihlâline bâis her bir harekât hilâf-

ı şart-ı vâkıfa ve müğâyir-i şer’i şerif olduğunu mahal-i mezkur üzerinde akd olunan

meclis-i şer’i de müvâcehesinde ahâli-i mahalle ve sâirden nice bakan bî-ğarez cemm-i

ğafîr-i müslimûn şehâdetleriyle vech-i şer’i üzere sâbit ve mucibiyle mezbur Seyyid

Şeyh Receb’in vakf-ı şerife habâseti lede’ş-şer’ül-enver zâhir ve nümâyan olundukdan

sonra mezbur Şeyh Receb’i tevliyet-i mezkuran azl ve sen dahi Şeyh İbrâhim evlâdan

ve ulemâ ve sülehâ-i sâlikinden cümlenin muhtarı ve vakf-ı şerifin tevliyetine lâyık ve

ehrâ olduğuna binâen yerine bi’l-istiklâl sen mütevelli nasb ve ta’yin olunub câmi-i

247

mezkur evkâfından Göğedin karyesinden üç göz (…) ile bostânân-ı mezkurâtı ve (…)

nın rubu’ mâlikâne ve sâir mekârını bi’t-tevliye zabt ve ahar zamanın bin üç yüz

guruşunun ber-mahalden istidân ve teslim ve hıyn-i zaferde Şeyh Receb’den ahz ve

kabz ve ber-mucib vakfiye-i ma’mûl bahâşürût ve kuyûduna kemâ hüve hakka ri’ayet

eylemek muhtevî-i siyânete li’l-vakf bi’l-iltimâs kable’ş-şer’iden işbu mürâsele tahrîr ve

yedine i’tâ olundu. Gerekdir ki, ber-mucib-i mürâsele-i şer’iye âmil olasız. Ve’s-selâm.

Fi 28 Şevvâl 1215 (14 Mart 1801)

Ersele’t-tavl el-Hac Osman el-müvellâ hilâfe Medine-i Sivas

233

(S.126) Mütevellî-zâde’lerin muhâsebe defteridir ki, zikr olunur.

Bin iki yüz on bir senesinden, bin iki yüz on beş senesinden on altı senesine

gelinceye kadar dârü’l- (...) evkâfının hâsıl-ı itibârıyla düyûnâtı cümle ma’rifeti ve

ma’rifet-i şer’i ve kâtib ve vakf nâzırı ma’rifetleriyle onu on bir buçuk hesâbı üzere

muhâsebesi ru’yet olunub ber-minvâl-i muharrer düyûnât-ı vakf-ı mezkur ba’de’t-tashîh

ma’a murâbaha defter-i sıhhat ider ki, ber-vech-i atî zikr olunur. Fi 15 Zilkâde 1215 ()

Necâbetlü es-Seyyid Osman Beğ Efendinin vakıfda olan alacağı ma’a murâbaha

: 514,5 guruş + 43,5 guruş (On dört senesini câferiden kalan malı )=558 guruş – 40

guruş (on dört senesini Bingöl iltizamından zimmetde kalan)= 518 guruş.

Saadetlü es-Seyyid Süleyman Ağanın alacağı ma’a murâbaha : 978 guruş.

Büyük Mahmud Ağanın alacağı ma’a murâbaha 46 guruş + 18,5 guruş (on dört

senesinde verdiği şa’ir baha ma’a murâbaha)+88 guruş (on dört senesinde ……dan

milh: 52 kıyye)=153 guruş – 80 guruş (Bingölden mâl-i vakf kıymetten keçi)= 73 guruş.

Koca ağa-zâde es-Seyyid Ali Ağa alacağı ma’a murâbaha : 966 guruş.

Nâzır-zâde es-Seyyid Abdulvahab Efendi alacağı ma’a murâbaha :585,5 guruş +

19 guruş (tevliyetden kalan)=604,5 guruş.

Hacı Mahmud Efendi ma’a murâbaha : 143,5 guruş. Akşâr-zâde İbrahim Efendi

ma’a murâbaha: 280 guruş. Derbâb oğlu Bagos zımmî ma’a murâbaha : 145 guruş.

Merhum Halil Ağanın alacağı ma’a murâbaha: 304 guruş. Seyyid Efndinin

alacağı ma’a murâbaha: 953,5 guruş. Ahi Paşa-zâde Abdullah Beğ ma’a murâbaha :

276,5 guruş.

Beştâk oğlu İbrahim Ağa ma’a murâbaha: 152,5 guruş. Kâtib Seyyid Efendi

ma’a murâbaha: 53 guruş. Torun-zâde Musa Efendiden alınub çeşme vakfiyesine

248

verilen ma’a murâbaha: 230 guruş. Nâzır-zâde Hüseyin Beğden iki senelik tevliyetini

milh ve nükûd ma’a murâbaha: 20 guruş. Çorum karyelerinden istidân alınub düyûn-i

vakf verilen : 520 guruş.

Hacı Nasuh oğluna : 40 guruş. Tuzcu Esber oğluna: 140 guruş + 13 guruş

(vazifeye verdiği)=153 guruş. Nalband Köse Ahmed’den : 140 guruş. Gecen seneden

gözcü nâzır başına : 42,5 guruş. Hacı Ömer Efendi içün Tuzcu Esber oğlundan : 40

guruş.

Tuzcu Mihâl oğlundan geçen sene etmekçi dükkanına kalan: 293,5 guruş.

Talebe kâtibi melâ Hasan’a: 45,5 guruş. Sultan Ağa yediyle imâret mesârifi : 67

guruş.

Kara Mahmud oğlu Divriği mesârifinden verilecek : 139 guruş. Divriği

mesârifnden tuzcu Esber oğlu Mehmed’e: 20 guruş. Gecen sene fazlûn mesârifinden

tuzcu Abdullah Beğe: 97 guruş. Fazlu Beğ tuz (…) Seyyid Ali Ağanın mesârifi ma’a

murâbaha: 17,5 guruş.

Büyük Mahmud ağaya akçe murâbahası ve bir kile üzüm kıymetinden kalan

ma’a murâbaha: 18 guruş.

Cem’an-yekûn : 7947 guruş. Yalnız yedi bin dokuz yüz kırk yedi guruşdur.

Şarab azl çekmekde kaçar sanma. Yine sâkî değildir mansıb-ı dünya cihânda

kimseye bâkî.

Ceffe’l-kalem, temme’l-kelâm bi-mısr-ı el-fakîr ilallah azze şânühu te’ala

İskilipli Hân-zâde el-Hac Ali müvellî-hilâfe Medine-i Sivas. 30 Zilkâde 1215 (14 Nisan

1801)

234

(S.127) Nizâm-ı cedîd defterdârı Hacı İbrahim Efendinin çukadarlarından

İsmail Ağanın getürdüğü deve bedeli isti’câli emridir.

Düstûr-i mükerrem müşîr-i müfahham nizamü’l-alem müdebbir-i umuri’l-

cumhur bi’l-fikri’s-sâkıb mütemmim-i mehâmi’l-enâm bi’r-re’yi-sâib mümehhid-i

bünyani’d-devleti ve’l-ikbâl müşeyyid-i erkani’s-sa’âdeti ve’l-iclâl el-mahfufu bi-sünûf-

i avâtıf’l-meliki’l-a’lâ hâlâ Erzurum valisi vezirim el-Hac Battal Hüseyin Paşa ve

Sivas valisi vezrim Mustafa Paşa edâma’llahu te’âlâ iclâlehümâ ve iftihârü’l-emâcid

ve’l-ekârim câmiu’l-mehâmid ve’l-mekârim el-muhtass bi-mezîd-i inâyeti’l-meliki’d-

dâim dergâh-ı mu’allâm kabucu başlarından mirahor olma payesiyle Bozok sancağı

249

mutasarrıfı Cabbar-zâde Mîr Süleyman dâme mecdühü ve mefâhirü’l-küzât ve’l-

hükkâm me’âdinu’l-fezâil ve’l-kelâm Sivas eyâletinde vâki’ kazaların kadıları ve

nâibleri zîde fazlühüm ve kıdvetü’l-emâcid ve’l-a’yân dergâh-ı mu’allâm

gedüklilerinden zikr-i atî bedel-i tahsiline me’mur ol-cânibde olan zîde mecdühü ve

mefâhirü’l-emâsil ve’l-akrân irâd-ı cedîd-i hümâyunum defterdârı tarafından bedel-i

mezkurun tahsiline bu def’a mübâşir ta’yin olunan Duyukdâr İsmail ve a’yân ve zâbitân

zîde kadirhüm, tevki’i-refi’i-hümâyun vasıl olucak ma’lum ola ki, siz ki, vezîr-i müşâr

ve kabucu başı mûmîileyhimsiz, imtidâd-ı sefer-i hümâyunum takribiyle pey-der-pey

tetmîm ve ikmâlinde lâbid olan mühimmât-ı seferiye ve levâzım-ı cihâdiyenin tehiyye

ve tanzimi mebâliğ ve tehiyye muhtâç idüğü i’lân işbu sene-i mubârekede eyâlet-i

Sivas’dan ordu-yu hümâyunum lâzımesiçün müretteb olan dört yüz mehâri-şütürândan

mûmîileyh Süleyman Beğ dâme mecdühü ma’rifetiyle aynen ihrâc ve irsâl olunan otuz

bir mehâri-şütürândan maada küsür üç yüz altmış dokuz mehâri-şütürânın beher

mehârına emsâline verildiği misülli yüz elli beşer guruşdan tahsili fermânım olan elli

beş bin üç yüz elli guruş bedellerinden kırk sekiz bin altı yüz seksen üç buçuk guruşa

maba’a-i amirem mesârifiçün irâd-ı cedîd-i hümâyunum hazinesinden bi-şart-ı tevfîz

verilen akçeye ve elli bin altı yüz altmış altı buçuk guruşu dahi darbhane-i amireden

cânib-i mîriye i’tâ olunan nuhâs bahalarına mahsuben tahsil ve irsâline vakt-i lâzımeden

iken fakat eyâlet-i mezkure kazalarından Sivas ili, Niksâr ve Turhâl kazaları hisselerine

isâbet eden şütürân bedeliyesi tahsil ve irsâl olanacağına dair vârid olan tahrirâtdan

maada ilâ haze’l-ân tahsilât ve irsâlâta dair ber-cevâb vürûd etmemek rızâ-yı hubûbeye

münâfi olmağla mecd-i ahdenizde olan hususâtı ber-vakt-i matlub tanzime cidde-i sa’î

olunarak ve bir dahi isti’câle hâcet-i hüsn itmeyerek icâb edenlerden tahsil ile kırk sekiz

bin altı yüz seksen üç buçuk guruşuna irâd-ı cedîd-i hümâyunum hazinesine ve altı bin

altı yüz altmış altı buçuk guruşuna darbhane-i amireme teslim içün defterdâr-ı

mûmîileyh tarafından ta’yin olunan mübâşirine teslimen dersaadetime irsâl ile rızâ-yı

melûkânımı istihsâl eylemeniz babında fermân-ı alîşânım sâdır olmuşdur. Buyurdum ki,

hükm-i şerifimle vüsûl buldukda vech-i meşruh üzere şeref-yafte-i sudur olan işbu emr-i

şerif-i celilü’ş-şân vâcibü’l-ıttıbâ’ ve lazımu’l-imtisâlimin mazmunuyla ‘âmil olasız.

Şöyle bilesiz ‘alamet-i şerife îtimat kalasız. Tahriren fi’l-yevmü’t-tâsiu’ aşer, min şehr

Zilkâde lisene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Be-makâm Kostantıniyye el-mahrusa

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 15 Zilhicce 1215(29 Nisan 1801)

250

235

Medine-i Sivas mahallâtından Gök Medrese mahallesi sâkinelerinden Alîm bint.

Arap Osman meclis-i şer’ide işbu bâisü’l-kitâb oğlu Ali bin. Köse Mehmed mahzarında

mahalle-i merkumede vâki’ iki tarafdan Osman Alemdar ve bir tarafdan kendi mülküm

ve bir tarafdan tarîk-i ‘âm ile mahdud bir bab fevkâni oda tahtı ahur ve aralığın pârsu

penceresinden oda çekmesine varınca havlu ve oda çekmesinden sokak kabusuna dağin

tarîkin nısfı müştemil mülk menzilini cem’-i tevâbi’ ve levâhıkıyla oğlum merkum

ma’iyetine sahîh-i şer’le hibe ve teslim ve temlik eylediğimde ol-dahi ba’de’l-kabz ve’l-

kabul menzil-i mahdud-i mezkurda asla ve kat’a alaka ve müdahilem kalmayub

müştemelâtıyla oğlum merkum Ali Beğin mülk-i mevhûb ve hakk-ı sarfı olmuşdur

didikde ol-dahi gıbbe’t-tasdiki’ş-şer’i mâ vakâ bi’t-tâleb ketb olundu. Fi Ramazan 1215

()

Şühûdü’l-hâl :

Gülhancı-zâde Hafız Mustafa Efendi, Yiğen Hasan Beğ, Mahmud Ağa, Silifkeli

Mevlüd, Mazmân Süleyman Beğ, Hacı Receb, Osman Alemdar, Hasan Ağanın oğlu

Muhammed, Ecevid-zâde Hasan oğlu, Vâfi-zâde Osman Alemdar.

236

(S.128) Tımarlunun bedeliye akçesi içün isti’câli emridir.

Kıdvetü’l-emâcid ve’l-ekârim dergâh-ı mu’allâm gedüklilerinden zikr-i atî

hususî ol-tarafda mübâşir olan el-Hac Osman ve eyâlet-i Sivas’da vâki’ elviye alay

beyleri ve defter kethüdâsı ve muhtarları zîde kadirhüm tevki’-i ref‘-i hümâyun vâsıl

olucak ma’kum ola ki, eyâlet-i Sivas’da kâin eşkinci ze’amet erbâb-ı tımarının ordu-yu

hümâyunuma me’muriyetinden akd ile beher neferinin yüz elli beşer guruşdan iktizâ

eden yüz altmış beş bin dört yüz elli guruş bedellerinin nısfı seksen iki bin yedi yüz

yirmi beş guruşu seriân ve acilen ordu-yu hümâyunuma tesyîre ve nısfı aharını dahi

tahsil ve gedükli-i mûmîileyhe teslimen tesyâre müsâre’at olunmak babında bi’d-def’at

sâdır olan evâmir-i şerifeme sûr’at-i imtisâl ve mutâve’at olunarak şimdiye kadar

tamamen tahsil ve ordu-yu hümâyunuma tesyîrini ibtidâr olunmak lâzımeden iken bu

ana kadar fakat sekiz bin guruş tahsil ve maadası ‘akde-i te’hire düçâr olunduğu bedîdâr

ve bu hâlet sizin kemâl-i mertebe tekâsül ve rehâvet ve o emr-i şerifime adem-i

itâ’atinizden neş’et olunduğu vâzih ve icrâ-yı te’diblerinizi icâb eylemiş iken mebâliğ-i

251

merkumei seriân ve acilen tahsil ve bir gün evvel ordu-yu hümâyunuma irsale

mübâderet eylemeniz şartıyla icrâ-yı te’diblerinizden iğmâz olunmağın te’kiden ve

isti’câlen ve tevbîhan ve inzâren ve hevâb aklından ibkâzen işbu emr-i şerifim ısdâr ve

sadrazam tatarlarından Halil ile irsâl olunmuşdur. İmdi vüsûlünde bundan böyle dahi

meblağ-ı merkumenin icâleten ordu-yu hümâyunuma îsâle ikdâm eylemediğin surette

nedâmet-i kaide vermeyecek afviyete mazhar olacağınız muhakkak olmağla ona göre

dâmin-i gayreti der-miyân eylemeniz bâbında fermân-ı alîşânım sâdır olmuşdur.

Buyurdum ki, vüsûl buldukda bu babda vech-i meşruh üzere şeref-yafte-i sudur fermân

vâcibü’l-ıttıbâ’ ve lazımu’l-imtisâlimin mazmun-i ita’at-makrunuyla ‘amel ve hareket

eyleyesiz. Şöyle bilesiz ‘alamet-i şerife îtimat kalasız. Tahriren fi evâil , şehr Zilkâde-i

şerife, lisene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Buyuruldu sahrâ-yı Gazze

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 13 Zilhicce 1215(27 Nisan 1801)

237

Hâlâ Sivas valisi Devletlü Mustafa Paşa Efendi hazretlerinin teşrîf

buyuracaklarında ta’mirât ve mefruşât-ı saray ve daire, devletlerine muktezî ta’yinât

içün cümle ma’rifeti ve ma’rifet-i şer’le tanzim olunan beş bin guruşun sicil-i mahfuzda

mukayyed bendeleri vech üzere esnafa tevzi’i defteridir ki, zikr olunur. Fi 15 Zilhicce

1215 (29 Nisan 1801)

Taife-i bezzâz : 170 guruş 35 para

Taife-i benbeci : 770 guruş 4 para

Taife-i bakkal : 408 guruş

Taife-i haffâf : 452 guruş 22 para

Taife-i kuyumcu : 180 guruş 15 para

Taife-i kürkçü : 140 guruş 18 para

Taife-i börekçi : 94 guruş

Taife-i etmekci : 118 guruş 22 para

Taife-i arabacı : 118 guruş 22 para

Taife-i kassâb : 118 guruş 22 para

Taife-i attâr : 153 guruş 10 para

Taife-i tuzcu : 153 guruş 10 para

Taife-i debbâğ : 92 guruş 22 para

Taife-i bostancı : 102 guruş 30 para

Taife-i tütüncü : 179 guruş 30 para

Taife-i derzi : 164 guruş 18 para

Taife-i gazgancı : 138 guruş 18 para

Taife-i gazzâz : 82 guruş 14 para

Taife-i çilingir : 87 guruş 18 para

Taife-i temurci ma’a hurdacı : 77 guruş

30 para

Taife-i nalband : 62 guruş

Taife-i muytaf : 64 guruş 18 para

Taife-i serrâc : 64 guruş 18 para

252

Taife-i sipah bazarı : 62 guruş

Taife-i berber : 88 guruş 10 para

Taife-i sığır canbazı : 36 guruş 18 para

Taife-i kavukcu : 26 guruş 10 para

Taife-i güncü ma’a eskici :26 guruş

10 para

Taife-i semerci : 41 guruş 22 para

Taife-i kılıçcı : 62 guruş

Teife-i katırcı : 31 guruş 9 para

Taife-i hamal-meydân : 41 guruş 17

para

Cem’an-yekûn: 5000 guruş. Yalnız beş

bin guruşdur. Sahh.

238

(S.129) Dost oğlu Ebu Bekir Ağanın terfî emridir.

Kıdvetü’l-emâsil ve’l-akrân, Sivas alay beğisi Ebu Bekir zîde kadrühü, tevki’-i

ref‘-i hümâyun vâsıl olucak ma’kum ola ki, sen Sivas sancağında ve nâhiyesinde

Ebâvirân nâm karye ve gayrıdan elli bin altı yüz elli akçe tımara mutasarrıf olup bundan

akdem vüku’ bulan arşin kal‘ası muhârebesinde uğur-i devlet-i aliyeme can ve baş feda

ederek izhâr-ı şecâ’at berle yararlığın zâhir ve elli seneden mütecâviz vüku’ bulan

muhârebelerde dahi mevcud ve bezl-i vücûd ve emekdâr mahal ü müstehak olduğunu

buki, terfî-i emr-i şerifi verilmesi babında eyâlet-i Sivas’ın defter kethüdâsı İbrahim zîde

kadrühü ve çavuşlar kethüdâsı Mehmed zîde kadrühü ve bi’l-iştirâk arz ve yedi nefer

muhtarları mihrler mutâbıka mahzar ve Amasya sancağı alay beğisi Seyyid İbrahim zîde

kadrühü başka arz ve beş nefer muhtarları mihrleri mutâbıka mahzar ve mekûle eyâlet-i

askeri sefere me’muriyetleri evkâtde muhârebe ve muhâsalelerde işlerinde şecâ’at ve

yararlığı zâhir ve nümâyân olup dört kile götürenlere isti’dâd ve istihkâklarına göre bin

akçeden altı bin akçeye ve dahi ziyâdeye varınca yedlerine terfî emr-i verilmesi hatt-ı

hümâyun şevket-makrûn ile verilen kanûn-i cedîd-i şürûtundan olup ve senin şecâ’at ve

yararlılığın zâhir olmağla livâ-i mezburda bilâ veled ve karındaşı fevt olanların

mahlülâtından isti’dâd ve istihkâkına göre tımarına ber-vech-i terfî arz eylemek emr

olunmuşdur. Buyurdum ki, sâdır olan emrim üzere sen ki, miralay mûmîileyhsen,

mezburda vüku’ bulan mahlûlâtdan ber-menvâl-i muharrer tımarına terfî arz eyleyesen.

Şöyle bilesen, ‘alamet-i şerife îtimat kılasan. Tahriren fi’l-yevmü’t-tâsiu’ ve’l-işrîyn

,min şehr Ramazanü’l-mübârek, sene erba’a aşer ve mieteyn ve elf.

Buyuruldu sahrâ-yı (…)

Kadd-ı vasl-ı ileyna: Fi 15 Zilhicce 1215(29 Nisan 1801)

239

253

İşbu bin iki yüz on beş senesi mâh-ı zilkâdesinin yirmi beşinci gününde cümle

ma’rifeti ve ma’rifet-i şer’le tevzi’i olunan salyâneden Hâfik nâhiyesine ifrâz olunan

yedi bin guruş ve Yeni köy karyesinden mümteni’ül-husûle kalan kırk guruş, üç bin

piyâde mübâşiri tatar ağasına hizmet ve mesârifinden nâhiyeye ifrâz yedi yüz yetmiş

buçuk guruş, Çorum şa’iri isti’câline gelen tatara hizmt yirmi beş guruş, Şerif Paşa

nüzûlünde Koçhisar karyesinin telef olan bârkir kıymeti dört yüz guruş. Hergün

nâhiyesinden geçen sene salyânede bâ-buyuruldu mümteni’ül-husûle kalan elli bir

buçuk guruş, Yeni köy harâb olduğuna mebnî menzilden mümteni’ül-husûle kalan on

guruş, geçen salyâneden sehve mebnî Hoşavenk karyesine ziyâde tarh olunub

mümteni’ül-husûle kalan kırk guruş, Çöken harâb olup mümteni’ül-husûle kalan yirmi

beş guruş, Seyfik ve Acı Pınar karyeleri imdâdiyesi Börük oğlu Ahmed Alemdar’dan

alınan bâ-buyuruldu kırk kile şa’ir kıymeti iki yüz guruş, Hanzar karyesinin bâ-

mürâsele yirni kile şa’ir bedeliyesi yüz guruş, çavuşlar kethüdâsının bundan akdem

mümteni’ül-husûle kalan yüz yetmiş sekiz guruş, Bingöl karyesi imdâdiyesi içün yüz

yirmi guruş, Faziletlü Hâkim Efendiye harc-ı imza iki yüz elli guruş, kethüdâiye elli

guruş ve kâtibine altmış guruşi ihzâriye on beş guruş, miralay saadetlü Ebu Bekir Ağaya

beş yüz guruş, kâtibine altmış guruş, baş çeri başıya yüz elli guruş, ayak çeri başlarına

kırk guruş, Çavuşlar kethüdâsına yüz guruş men-haysü’l-mecmu’ on bin yüz seksen beş

guruşdan mekâri-şütürândan yüz elli beşer guruşdan ba’de’l-ihrâcü’l-mesârif Hacı

Abdulahad Efndinin Cabbar-zâde’den Uzun Hacı oğlu Ahmed Ağaya bâ-havale teslimi

dokuz yüz yirmi altı buçuk ve bâkır akçemi yetmiş üç buçuk guruş ki, cem’an bin guruş

furû-nihâde olunub cem’an-yekunu dokuz bin yüz seksen beş guruş kurâlarına tevzi’i

ve taksim defteridir ki, zikr olunur.

Karye-i Beypınarı : 152 guruş

Karye-i Başıbüyük: 92 guruş

Karye-i Deng-i sağır : 43 guruş

Karye-i Sofular : 70 guruş

Karye-i Hanzar : 96 guruş

Karye-i Üzeyir : 67 guruş

Karye-i Sarıköy :

Karye-i Düğer : 146 guruş

Karye-i Uzamış : 86 guruş

Karye-i Karabalçık : 192 guruş

Karye-i Alay Beğ : 80 guruş

Karye-i Horahun : 146,5 guruş

Karye-i Kavak : 35 guruş

Karye-i Ağca kenisa : 50 guruş

Karye-i Kutlu oğlan : 47,5 guruş

Karye-i Avragir : 91 guruş

Karye-i Karlı : 110 guruş

Karye-i Eymir : 50 guruş

254

Karye-i Emre : 50 guruş

Karye-i Tuzhisar : 140 guruş

Karye-i Çirhin : 81 guruş

Karye-i Durusu : 93,5 guruş

Karye-i Horsane : 142,5 guruş

Karye-i İnceğa : 80,5 guruş

Karye-i Feridşah Yenicesi : 25 guruş

Karye-i Hatip Virâni :13 guruş

Karye-i Kelhadik : 25 guruş

Karye-i Bingöl : 235 guruş

Karye-i Moluç : 80 guruş

Karye-i Hoşavenk :25 guruş

Karye-i Emirhan : 50 guruş

(S.130)Karye-i Kızılcakışla : 120 guruş

Karye-i Filendir : 120 guruş

Karye-i Girne : 55 guruş

Karye-i Acıpınar kurb-i Ağva:60 guruş

Karye-i Gölcük : 20 guruş

Karye-i Tavşanlı : 120 guruş

Karye-i Karayün : 130 guruş

Karye-i Bakariç : 120 guruş

Karye-i Yavu : 38 guruş

Karye-i Tahtakemend: 38 guruş

Karye-i Akpınar : 190 guruş

Karye-i Hacı Mirza : 50 guruş

Karye-i Mamuğan : 145 guruş

Karye-i Göğedin : 185 guruş

Karye-i Koçhisar : 494 guruş

Karye-i Kemis : 267 guruş

Karye-i Yarhisar : 426 guruş

Karye-i Çimen Yenicesi : 367 guruş

Karye-i Tödürge : 270 guruş

Karye-i Küre : 71 guruş

Karye-i Beştepe : 40 guruş

Karye-i Karacaşar : 50 guruş

Karye-i Tutmaç : 90 guruş

Karye-i Seyfik : 170 guruş

Karye-i Acıpınar kurb-i Seyfik : 99

guruş

Karye-i Yâm :57 guruş

Karye-i Boğazkesen : 122 guruş

Karye-i İşhanı : 170 guruş

Karye-i Kaldı : 20 guruş

Karye-i İmaret : 89 guruş

Karye-i Şah Beğ : 33 guruş

Karye-i Yâni Yumru : 14 guruş

Karye-i Şehristan : 10 guruş

Karye-i Yassı Câbel : 70 guruş

Karye-i Mescidli : 35 guruş

Karye-i Güllüce : 95 guruş

Karye-i Sinekli : 57 guruş

Karye-i Ebugen : 21 guruş

Karye-i Yenice kurb-i Güllüce : 35

guruş

Karye-i Kara Gömlek : 67 guruş

Karye-i Ata Kenisa : 135 guruş

Karye-i Hanviran : 15 guruş

Karye-i Budaklı : 20 guruş

Karye-i Tatlıcak : 97 guruş

Karye-i Damlacık : 115 guruş

Karye-i Apa : 80 guruş

Karye-i Apardı ma’a Kürt : 230 guruş

Karye-i Hayırbey : 135 guruş

Karye-i Çöken : 10 guruş

Karye-i Hocabeğ : 98 guruş

Karye-i Himmet vakiyye : 80 guruş

255

Karye-i Sarıklı Hocabeğ : 70 guruş

Karye-i Sinkürek ma’a Karapınar :80

guruş

Karye-i Celalli : 175 guruş

Karye-i Serpincuk : 135 guruş

Karye-i Yeni Köy : 20 guruş

Karye-i Törnük : 49 guruş

Karye-i Kesrek : 60 guruş

Karye-i Çatviran : 95 guruş

Karye-i Sahnun : 10 guruş

Karye-i Mihmadek : 5 guruş

Karye-i Serçe : 12 guruş

Karye-i Sarı Köy : 45 guruş

Karye-i Beydilli : 70 guruş

Cem’an-yekûn : 9185 guruş. Yalnız

dokuz bin yüz seksen beş guruşdur.

Sahh.

240

Yeminli oğlu Süleyman Ağadan Serrâc Halil Ağanın iştirâ eylediği menzil

hüccet.

Medine-i Sivas mahallâtından Küçük Minare mahallesi sâkinlerinden Seyyid

Süleyman bin. Mehmed meclis-i şer’ide Halil Ağa bin. Mehmed mahzarında bi’t-

tav‘i’s-sâf ikrâr-ı tâm ve takrîr-i kelâm edüb akd-i atiü’z-zikrin südûruna değin yedimde

mülküm olup mahalle-i merkumede vâki’ bir tarafdan Yeni tatar mülküne ve bir

tarafdan Avris ve bir tarafdan Delân Mahmud mülküne ve bir tarafdan tarîk-i âm ile

mahdûd bir bab kış evi, bir mikdar bağçe ve bir mikdar havlu müştemil mülk menzilimi

cem’-i tevâbi’i ve levâhıkyla tarafeynden icâb ve kabulu hâvî şürût-i müfsideden ârî

bey’-i bât-ı sahih-i şer’ile merkum Halil Ağaya üç yüz yetmiş guruşa bey’ ve teslim ve

temlîk eylediğimde ol-dahi ber-minvâl-i muharrer iştirâ ve temellük ve kabz-ı

kabulünden sonra semeni olan meblağ-ı mezbur üç yüz yetmiş guruşu merkum

yedinden tamamen ve kâmilen ahz ve kabz eyledim . Fimâ ba’d benim alaka ve

müdâhilem kalmayub Halil’in mülk-i müşterâsı ve hak-ı sarfı olmuşdur. Keyfe mâ yeşâ

mutasarrıf deyü takrîr-i tescil şüd. Fi 21 Zilhicce 1215 (5 Mayıs 1801)

Şühûdü’l-hâl :

Muslihuddin Ağa, Kantar oğlu Mehmed Ağa, Hasan Ağa, Bozok Alemdar

Osman Beğ, Ebu Bekir çavuş-zâde İbrahim Ağa, Seyyid Hacı Abdulahad Efendi, Hatib-

zâde Hacı Hüseyin Efendi, Serrâc Kara Beğ, Kara Torbacı oğlu İsmail Ağa.

241

256

(S.131) Taflî zımmînin iştirâ eylediği menzil hüccetidir.

Medine-i Sivas mahallâtından Oğlan Çavuş mahallesi sükkânından Receb bin.

Muhammed bi’l-isâle ve emmisini Safiye bint. Muhammed tarafından sâbitü’l-vekâle

zevci Mehmed bin. Osman nâmân kimesneler meclis-i şer’ide Taflî veledi Karabet

mahzarında bi’l-isâle ve bi’l-vekâle ikrâr-ı tâm ve takrîr-i kelâm edüb mahalle-i

merkumede vâki’ Ömer Beğ ve Nene Hatun ve Tüfenkci İbrahim ve tarîk-i âm ile

mahdûd bir kış evi ve bir mikdar havluyu müştemil mülk menzlimizin etrâf-ı

erba’asından birer zirâ’ati mesfur Taflî zımmîye hibe ve teslim ve ba’de’l-kabz-ı kabul

ve bâkî mülk menzilimizi cem’-i tevâbi’i ve levâhıkıyla mesfur Taflî zımmîye yüz on

guruşa bey’ ve teslim ve temlîk ve semenini tamamen ahz ve kabz eyledik, menzil-i

mahdud-i mezkurda asla ve kat’a alaka ve müdâhilemiz kalmayub müştemelâtıyla

mesfur Taflî zımmînin mülk-i müşterâsı olmuşdur. Keyfe mâ yeşâ ve cesîmen yehtâr

mutasarrıf olsun didiklerinde gıbbe’t-tasdikü’ş-şer’i mâ vakâ bi’t-tâleb ketb olundu.

Hurrire fi’l-yevmü’s-sâli ve’l-işrîyn min şehr zilhicce-i şerife lisene hamse aşer ve

mieteyn ve elf.

Şühûdü’l-hâl :

Ser-mahzar Hüseyin Ağa, Delice Ömer Ağa, Habsuncu Osman Efendi, es-

Seyyid el-Hac Abdulahad Efendi.

242

Balcı Ömer’in iştirâ eylediği menzil hüccetidir.

Medine-i Sivas mahallâtından Gök Medrese sâkinlerinden Aişe bint. Hasan

Efendi tarafından Hasan bin. Yusuf, Seyyid Ahmed bin. Süleyman şehâdetleriyle

sâbitü’l-vekâle Yusuf Çavuşağa-zâde Seyyid Osman Ağa bin. Ömer Ağa meclis-i

şer’ide Esmâ bint. Hacı Hüseyin mahzarında bi’l-vekâle ikrâr-ı tâm ve takrîr-i kelâm

edüb Paşa Beğ mahallesinde vâki’ bir tarafdan Balcı Ömer ve Ali Dede-zâde ve Hafız

Hasan ve tarîk-i âm ile mahdud bir selvi ve bir fevkâni oda tahtı kış evi ve bir kirâcı

damının çekmesinden oda çekmesine divar çekmek üzere harem havlusuna ve sülüs

hisse samgî çeşme ve taşra havlunun sülüs hissesini müştemil mülk menzilini cem’-i

tevâbi’i ve levâhıkıyla tarafeynden icâb ve kabulu hâvî şürût-i müfsideden ârî bey’-i

bât-ı sahih-i şer’ile mezbure Esmâ Hatuna üç yüz guruşa menzil-i mahdud-i mezkurun

etrâf-ı erba’asından birer zirâ’ını mukaddem-i mezbure Esmâ Hatuna hibe ve ba’de-l-

kabz ve’l-kabul bâkî mülk menzilini bey’ ve teslim ve semenini tamamen ve kâmilen

257

ahz ve kabz eyledikde menzil-i mahdud-i mezkurda muvekkilemin asla ve kat’a alaka

ve müdahili kalmayub müştemelâtıyla mezbure Esmâ Hatunun mülk-i müşterâsı ve hak-

ı sarfı olmuşdur. Keyfe mâ yeşâ ve cesîmen yehtâr mutasarrıf olsun didi didikde

gıbbe’t-tasdikü’ş-şer’i mâ vakâ bi’t-taleb ketb olundu. Hurrire fi’l-yevmü’t-tâsiu’ ışrîyn

min şehr zilhicce-i şerife lisene hamse aşer ve mieteyn ve elf.

Şühûdü’l-hâl :

Ahmed Efendi, Gazzaz-zâde Seyyid Muhammed Efendi, Seyyid Mehmed

Efendi, Candan Mehmed, Seyyid İbrahim Paşa-zâde çırâğı, es-Seyyid el-Hac

Abdulahad Efendi.

243

Habsoncu Kâsım Celîl’in menzil hücceti.

Medine-i Sivas mahallâtından Hacı Mahmud mahallesi sâkinlerinden Göğedinli

Feyzullah tarafından Hacı Hüseyin Beğ ve İbrahim Beğ ve Mustafa şehâdetleriyle

sâbitü’l-vekâle Seyyid Mehmed Beğ bin .Mustafa meclis-i şer’ide Ebu’l-Kâsım

muvâcehesinde bi’l-vekâle ikrâr-ı tâm ve takrîr-i kelâm edüb akd-i atiu’z-zikrin

südûruna dağin müvekkilem mezburun yedinde olup mahalle-i merkumede iki tarafdan

Behlôn mülküne ve bir tarafdan Ali mülküne ve bir tarafdan Kalenderli Mahmud Beşe

mülküne bu hudud-i erba’a ile mahdud bir bab kış evi ve bir mikdar havluyu müştemil

mülk menzilinin etrâf-ı erba’asından birer zirâ’ını işbu mezbur Ebu’l-Kâsım’a hibe ve

teslim ol-dahi ba’de’l-kabz ve’l-kabul bâkî kalan mülk menzilini cem’-i tevâbi’i ve

levâhıkıyla merkum Ebu’l-Kâsım’a yetmiş beş guruşa bey’ ve teslim ve semeni ahz ve

kabz eyleyüb fimâ ba’d menzil-i mahdud-i mezkurda müvekkilem mezburun asla ve

kat’a ve müdâhili kalmayub müştemelâtıyla mezbur Ebu’l-Kâsım’ın mülk-ii müşterâsı

ve hak-ı sarfı olmuşdur. Keyfe mâ yeşâ mutasarrıf olsun didi didikde gıbbe’t-tasdikü’ş-

şer’i mâ vakâ bi’t-taleb ketb olundu.Fi 29 Zilhicce 1215 (13 Mayıs 1801)

Şühûdü’l-hâl :

Mahzar başı Hüseyin Ağa, Kâtib Efendi, Etmekçi Mahmud ve Halil, İsmail Beğ,

Zilci Hacı Mehmed Ağa, Zâkir-zâde Ahmed Efendi.

244

258

Bin iki yüz on altı senesi mâh-ı muharremü’l-harâmın gurresi

Niksâr kasabası sükkânından Tekke-nişîn oğlu Mustafa yediyle bi’l-i’lâm-ı şer’iyye

hasîd-i cedîd-i sünbülesi Sivas’a vürûdu tescil şüd.

259

III. BÖLÜM

A. SİVAS’IN TARİHİ GELİŞİMİ VE OSMANLI İDARESİNDEKİ

KONUMU

Türklerin Anadoluya gelmelerinden önce bu topraklarda Bizans hakimiyeti

mevcuttur. Orta Asyadan Anadoluya akınlar ilk kez Büyük Selçuklu hükümdarı Yuğrul

Beğ zamanında başlamıştır. Yapılan çok sayıda akın neticesinde bu yerin elverişli

toprakları ve zenginliğiyle güzel bir yurt olacağı kanaati Selçuklu Devletinde

oluşmuştur. Fakat Selçuklulardan önceki tarihlerde İslam ordularınından Anadolu

kapılarına kadar dayandığı bilinmektedir. Emevi Halifesi Abdulmelik’in kardeşi

Muhammed b. Mervan Bizans ordusunu Sivas(Sebastopolis) önlerinde ağır bir

yenilgiye uğratmıştır.15

Türklerin Sivas şehrine ilk defa 1059 senesinde geldikleri ve bu yıllarda burada

Ermenilerin yaşadığı ama Bizans’ın Ermeniler üzerinde yoğun bir baskısının olduğu

anlaşılmaktadır. Büyük Selçuklu Sultanı Tuğrul Beğ akıncılarını bu bölgeye göndermiş,

Sivas şehri 1059 da ele geçirilip yağmalandıktan sonra akıncılar tekrar geri

çekilmişleridir. Şehrin ve bölgenin ele geçirilmesinde Bizans’ın da iktidarsızlığının

etkisi vardır.

Bütün bu olaylardan sonra Türklerin Sivas şehrine kalıcı bir hakimiyet kurmaları

1071 Malazgirt zaferinden sonra olmuştur. Anadoluda kurulan beyliklerden

Danişmentliler, başta Niksar ve Sivas olmak üzere, Kayseri, Kastamonu ve Malatya

arasındaki bölgelerde hakimiyetlerini kurdular. Danişment lakâbıyla şöhret kazanan

Gümüş-Tekin Ahmet Gazi Sivas’a geldiği zaman şehir harabe halindeydi. Bizans

İmparatoru R.Diogenes Malazgirt’e giderken şehri yakıp yıkmış, Ermenilerin bir

kısmını da öldürmüştü.16

15 Ömer Demirel;Osmanlı Dönemi Sivas Şehri ve Esnaf Teşkilatı,Sivas Bel.Kült. Yay. Sivas 1998,s.1 16Osman Turan; Selçuklular Zamanında Türkiye,Boğaziçi yay.İstanbul 1996,s.132

260

Anadolu Selçuklu Sultanı II. Kılıçaslan zamanında ise, güçlenen Selçuklular

Danişmetlilere hakimiyet kurarak Sivas, Tokat ,Niksar ve Amasya şehirlerini zabt

ederek bölgenin ve Sivas şehrinin hakimi oldular. Danişmentliler zamanında Sivas

şehrinde bazı gelişme izleri görülmekle beraber, Haçlı seferleri ve beylikler arasındaki

mücadeleler sebebiyle Anadolu Selçuklu Devleti hakimiyetine girinceye hadar önemli

bir gelişme olmamıştır. Sivas şehri 1175 yılında Selçuklu hakimiyetiyle beraber büyük

bir atılım göstermiş, ticaret yollarının orta yerinde bulunması şehrin cazibesini

artırmıştır.Sultan I. İzzettin Keykavus zamanında 1217’de Sivas’da bir Darü’ş-şifa

açılmıştır. O dönemde burası bir tıp okulu idi ve cerrah ve göz hekimleri mevcuttu.17

Selçuklular zamanında yapılmış ve hala günümüzde varlığını sürdüren Gök Medrese,

Çifte Minareli Medrese ve Buruciye Medresesi o dönemin Sivas açısından ne kadar

parlak geçtiğini göstermektedir.

Bu parlak dönemin ardından Sivas ve Anadolu için kara günler belirmeye

başlamıştır. İlk kez 1231 yılında Çermegon Noyan komutasındaki Moğol ordusu

Selçuklu ordusunu mağlub etmiş, daha sonraki gelişmeler 1243 yılındaki Kösedağ

savaşıyla Selçuklu Devleti Moğol ordusuna mağlub olmuş, Anadolu için karanlık

yılların başlangıçı ve Moğol zülmünün tezâhürü şeklinde cereyan etmiştir. XIV. Asrın

başlarında ise İlhanlılar Anadoluda hakim olmuşlar ve onların atadıkları valilerle bölge

idare edilmeye çalışılmıştır. Bu tarihden itibaren Sivas ve cevresinde Eratna Beyliği

hüküm sürmeye başlamıştır. Zayıf bir devlet olan Eratna beyliği Karamanoğullarının

baskıları altında kalmışlar, 1380’de Eretna Sultanı Ali Beğin ölümü üzerine vezir olan

Kadı Burhaneddin bölgede kendi hakimiyetini ilan etmiştir.

Anadoluda Timur tehlikesinin baş göstermesinden sonra ise Kadı Burhaneddin;

Osmanlı Devleti, Memluk sultanı ve Altınordu Devleti ile ilişkilerini güçlendirmye

çalışmıştır.1398’de Kadı Burhaneddin’in vefatı üzerine Sivas şehir halkı Akkoyunlu

Karayülük Osman Beğe şehri teslim etmeyip direndiler. Osmanlı Sultanı Yıldırım

Beyazıt’a haber göndererek şehri teslim almasını ilettiler. Yıldırım ise oğlu Süleyman

Çelebiyi bölgeye göndererek Sivas, Kayseri, Tokat ve Niksar bölgesinin Osmanlı

hakimiyetine katılmasını sağladı.

17Demirel;Osmanlı Dönemi Sivas Şehri ve Esnaf Teşkilatı, s.3

261

Nihayet doğuda kendini Moğol İmparatorluğunun varisi gören Timur, Sivas

kalesine gelip dayandı. Şehri onsekiz gün muhasara ettikten sonra 1400 yılı

muharreminde işgal edib yüzbine yakın nüfusa sahib Sivas şehrinde benzeri görülmemiş

bir katliama imza attı. Yetmiş bine yakın insanın katledildiği tarihi kaynaklarda

mevcuttur.18 O sırada ise Yıldırım Beyazıt İstanbul kuşatması ile meşguldü. Kuşatmayı

kaldıran Yıldırım Timurla Ankara yakınlarında yaptığı savaşı kaybedince Sivas da diğer

Anadolu şehirleri gibi beyliklerin can bulduğu bir yer oluverdi.

1402 yenilgisinden sonra ise Sivas şehrine Kadı Burhaneddin’in damadı olduğu

tahmin edilen Mezid Beğ hakim olmuştur. Bu hakimiyet kısa sürmüş, fetret devrinin

sona ermesiyle Sivas tekrar Osmanlı hakimiyetine girmiştir.

XV. asrın ortalarına değin şehir, Osmanlı şehzadelerinin oturduğu sancak

konumundadır. Bu asrın ikinci yarısında Akkoyunlu tehlikesinin çıkması üzerine

Osmanlı ordusu sürekli Sivas güzergahını kullanmıştır. Ordunun doğuya yaptığı

seferlerde Sivas şehri genelde toplanma ve konaklama yeri olarak dikkatimizi

çekmektedir. XVI. asır ise Sivas şehri için iç karışıklıklar, isyanlar ve yağmaların

yaşandığı bir asır olmuştur. Osmanlı dönemi boyunca Sivas’a yapılan yatırımların bu

asırda gerçekleştirildiği söylenebilir. Yapılan eserleri bânilerinin valiler ve devlet

erkanından olması bize bu fikri vermektedir.

XVI. ve XVII. asırda Sivas bölgesini önemli ölçüde etkileyen isyanlar ve iç

karışıklıklar, bundan sonraki asırlarda eşkiyalık şeklinde kendini göstermiştir. Yapılan

haksızlık ve zülümleri anlatan yüzlerce dilekçe dönemin şer‘iye sicillerinde kendini

göstermektedir. Bizim üzerinde çalıştığımız defterde de buna benzer dilekçe ve

şikayetlerin var olduğu görülmektedir.19 Bu haksızlık ve zülümlere ise merkezden gelen

ferman ve buyuruldularla sürekli müdahele edilmiştir. Hatta var olan haksılığın

giderilmesi için defalarca fermanın geldiği mevcuttur. Buradan hareketle bizzat asayişi

sağlamakla görevli adli ve idari kesimin bu haksızlıkları yaptığı anlaşılabilir.20

Netice olarak Sivas şehri Selçuklu Döneminde en parlak dönemini yaşamış,

Osmanlı hakimiyetine geçince Osmanlının daha ziyade batıda faaliyet göstermesi şehrin

18 Ömer Demirel;Osmanlı Dönemi Sivas Şehri –Makaleller-,BMS matbaa,Sivas 2006,s.15-17 19 B.No: 6,7,66,100,101,215 vd. 20 B. No: 100,101,192 vd.

262

Selçuklu dönemine nazaran cazibesini azaltmıştır. Yine de belirtilmelidir ki, Sivas ve bu

bölge Osmanlı için doğudaki önemli bir yer olma özelliğini korumuştur.

B. 1799-1800 YILLARINDA SİVAS

1. İdari Durum

Osmanlı Devleti çok geniş sınırları olan bir imparatorluktur. Devlet bu geniş

sınırlarda idareyi değişik şekillerde sağlıyordu. Sivas ve çevresi Osmanlının doğuya

açılan kapısı konumundadır. Bu bölge Sivas eylâleti olarak geçmektedir. Sicil defterine

baktığımızda o dönemde Sivas valiliğini Recep Paşa21 denilen bir kişi idare etmektedir.

Daha sonra Recep Paşa’nın Mısır cânibine kumandan olarak ta’yin edilmesinden sonra

bu görevi bir süre Sivas mütesellimi(Devvellioğlu, s.782) olan Zaralı-zâde Seyyid

Lütfullah Beğin idare ettiği aynı belgeden anlaşılmaktadır. Daha sonra Sivas valiliğine

Erzurum valisi Alaaddin Paşa’nın gecici22 olarak getirildiği görülmektedir. 1215

Rebiulevvelinin evâhirinden itibâren ise Sivas valiliğine Mustafa Paşa’nın23 baktığı

görülmektedir.

Sivas’ın umûr-i şer‘iyesinin ise 1213 Zilhiccesinden itibaren Abdurrahman

Efendiye tevviye olunduğu24bu belgenin altında ise Sivas kadısı olarak Abdulllah

denilen bir zatın imzası mevcuttur. Daha sonra ise umûr-i şer‘iye Ömer Efendiye

tevciye olunmuştur.25

Sicil defterinde mevcut olan görev tevcihâtından büyük bir bölümünün Sivas ve

çevresindeki ahaliler üzerine kethüdâyerilik(Sami, s. 1145) ta’yini olduğudur.26 Bu

ta’yin işleminin çok sık tekrar edilmesi göreve gelen kişilerin liyakatsızlığını gözler

önüne sermektedir.

21 B. 40,145 22 B.149 23 B.154 24 B.18 25 B.70 26 B.51,71,156 vd.

263

Diğer tarafdan Sivas’ın mütesellimlik görevini Seyyid Lutfullah Beğin27

yürüttüğü, bu kişinin daha sonra azl edilerek28 yerine Mehmed Sâdık Ağa’nın29 atandığı

Kenan-zâde Feyzullah Ağa30 tayin olunmuşdur.

Sicil defterlerinde Sivas’ın idaresinde mutasarrıflık(Devellioğlu s.691)

görevinini de varlığı geçmektedir. Bu görev Mustafa Paşa31 Mevlana Şeyh el-Hac

Muhammed Efendi ve daha sonra Mevlana el-Hac Osman Efendi32 tarafından

yürütülmüştür.

Sivas eyaletinin ve kazalarının idaresinde belli başlı görevlileri yukarıda

zikrettik. Fakat genel olarak ta‘yinlerde çok sık değişmelerin olması yönetimde

zafiyetin varlığını ortaya çıkarmaktadır. Nitekim 19. Yüzyılın başında Fransa’nın

Mısır’ı işgal etmesi üzerine Osmanlı merkezi ve doğal olarak Sivas eyâletide

etkilenmiştir. Merkez tarafından Sivas eyâletinden istenen Tımarlı sipahi ve diğer

görevlilerin bir an evvel istenilen bölgeye gönderilememesi, bunun üzerine mükerrer

fermân ve buyurulduların Sivas iline gelmesi33, Sivas daki idârenin acziyetini ortaya

koyması bakımından önemlidir. Galiba idari kadronun bu kadar fazla değişmesinin bir

sebebide budur.

Mısır seferi sebebiyle merkezin Sivas ve kazalarından taleblerinden biriside

değişik vergilerden oluşmaktadır. Bu vergiler imdadiye34,ağnam, zehâyir, şütürân35 vs.

vergilerdir. Bu vergilerin toplanması da hayli uzun zaman almış, bu konularla ilgili

mükerrer emirler gelmiştir. Bu da devletin ahali üzerindeki güçsüzlüğünü bir nevi

ortaya koymuştur. Fakat şunu da belirtmek gerekir ki, vergi toplarken ahaliye

yöneticiler tarafından yapılan zülümler36, ahali üzerine fazla yüklenilen vergiler37 vergi

toplanmasını güçleştirmiş bunun yanında zorba olan yöneticilerinde azlini zorunlı

kılmıştır. 19. Yüzyılda Osmanlı devletinde ayanların iyice güçlenmesi ve halka

27 B.40 28 B.116 29 B.117 30 B.155 31 B.154 32 B.187,189 33 B.139,143,144,171,183,196,236 vd. 34 B.21,67,68 35 B.10,11,19 vd. 36 B.101,215 37 B.6,7,66,74,192,208,230

264

zülmetmelerinin ilk örneklerinden biride defterimizde gözümüze çarpmaktadır. Kazabâd

kazasındaki karye ahalileri üzerine ayan olan İlbaşı-zâde Ahmet Ağanın zülmünün ve

ahaliyle şavaştığının geçtiği belgedir.38

6 numaralı Sivas şer‘iye sicil defterinde menziller v enizamları ile ilgili belgelere

de rastladık. Sivas doğu-batı arasındaki ticaret yolları üzerinde olduğu için mürûr-ubûr

iden ulakları fazlaca olduğu yerdir. Bunun için zaman zaman bozulan menzillerin

nizamını yeniden sağlanması için merkezden emirler gelmiştir.39 Çeşitli zamanlarda

ulakların kaldığı menzillerde ne kadar yük alacakaları ve üçret-i menzil’in ne kadar

olacağı40belirlenmiştir. Bu menzillerdeki bazı ahalilerinde aşırı yükten dolatı

perişâniyetleri de yönetime yer yer arz edilmiş, vergi yükünün hafifletilmesi taleb

edilmiştir.

Yukarıda değindiğimiz asker ve erzak isteği ile ordu-yu hümâyun

ta’yinâtlarınnın karşılanması için gelen emir ve buyuruldular neticesinde Sivas ili ve

kazalarında bazı asayiş olayları vuku’ bulmuştur.41 Örneğin ganem mübaya‘ası içün

gelen emre muhalefet eden Paşa Efendi, Hacı Tahir Efendi ve Hatip-zâde Hüseyin

Efendi Samsun kal‘asına sürgüne gönderilmişlerdir.42

Görev tevcihlerinde sadece yönetici ta‘yini olmayıb bazı yörelerdeki ahalinin

imam ve müezzinlerinden memnuniyetsizlikleri üzerine padişah beratı ile o bölgelere

imam ve müezzinler atanmıştır.43Bunun dışında medrese hocalığı için

atamalar44,malikâne ve tımar tevcihleride45 sicil defterinde mevcuttur.

38 B.100,101 39 B.24,50,81,112,148,170 40 B.20,58,59,216 vd. 41 B.157 42 B.54 43 B.94,224 44 B.199 45 B.92,95,163,191

265

II. Dini Durum

İncelemiş olduğumuz defterde mevcut olan belgelerin 212 adeti müslimlerle

ilgilidir. Fakat şunu belirtmeliyiz ki; bu belgelerden büyük bir kısmı toplumumun

tamamını ilgilediren belgelerdir. Vergi tahsili, Ordu-yu hümâyun ta’yinatları, erzak

sevki vb. ihtiyaçlar hem müslüman hemde gayr-ı müslimleri ilgilendirmektedir. Gayr-ı

Müslimlerle ilgili belgelerin sayısı ise 22 adet olup bunlar genellikle satışla ilgili

belgelerdir. Bunun dışında tereke, miras meselesi, alacak-verecekle ilgili belgelerde

mevcuttur. Müslüman- gayr-ı Müslimleri ilgilendiren belge sayısı ise 10 adettir. Bu

belge türleri daha çok alacak-verecek, satış gibi kişiler arası anlaşma ve anlaşmazlıklarla

ilgili belgelerdir. Bundan hareketle defterdeki belgelerin % 87’si Müslüman, % 9’ü

gayr-ı Müslim ve yaklaşık % 5’i Müslüman-gayr-ı Müslimlerle ilgilidir. Bu istatislikte

göstermektedir ki, Müslümanlar ve gayr-ı müslümler bir arada huzu ve barış içerisinde

yaşamaktadırlar.

Defterdeki bilgilerden anlaşıldığı kadarıyla gayr-ı müslüm vatandaşlar için

zımmî, nasranî 46gibi tabirler kullanılmıştır. Gayr-ı müslümler belgelerde anılırlarken

veledi, oğlu gibi tabirler kullanılmış; Müslümanlar için ise ibn, bin, bint gibi ifadeler

kullanılmıştır.47Müslüman bir kişi vefat ettiğinde müteveffiye, fevt, vefat gibi ifâdeler

kullanılırken48gayr-ı Müslim birisi öldüğünde ise hâlik oldu ifâdesi49 kullanılmıştır.

İncelediğimiz belgelerde Hz. Muhammed’in soyundan geldiğine inanılan

kişilerin nakib’ül-eşraflık makamınca kayd altına alınması ve bu kişiler zikredildiğinde

isimlerinin başına es-Seyyid ünvanı getirilmektedir. Hac görevini yerine getirenlere ise;

el-Hac ünvanının verildiği görülmektedir. Bunun dışındaki diğer ünvanları ise Sosyal

Durum bölümünde zikredeceğiz.

Sivas iline baktığımız zaman müslümanlarla gayr-ı müslimlerin iç içe yaşadığı

görülmektedir. Müslümanların ibâbet yerleri olan camii, mescid ve medreselerin

varlığına incelediğimiz belgelerden50 ve mahalle isimlerine bulundukları mahaldeki

mescid veya camii isimlerinin verilmesinden anlaşılmaktadır. Fakat ne tuhaftır ki, gayr-ı

müslimleri özellikle Ermenilerin yaşadığı Sivas şehrinde belgelerin tamamından bir 46 B.62,152,178 vd. 47 B.34,61,174 48 B.83,166 49 B.78 50 B.147,169

266

ibâdethanenin varlığına rastlayamadık. Sadece şunu zikretmeliyizki; bir belgede

Müslüman olmayan Zarin oğlu Simon’un mevcut olan gayr-ı menkulünü Küçük

Kenisaya vakf ettiğidir.51

Sivas esnaf halkının isinlerine baktığımız zaman esnafın Ahmet, Mehmet,

Mustafa, Hüseyin, Hasan ve Halil gibi isinlerin yaygın olduğu görülmektedir. Yönetici

zümresini isinleride hep bu şekildedir. Bunu dışında tereke kayıtlarında enâm-ı şerif,

seccâde, abdest ibriği, mesh ve tesbih gibi ifâdelerin geçmesi halkın dini inanış ve

davranışlarının bir başka tezahürüdür. Aynı şekilde miras paylaşımlarınında İslam’ın

prensiblerine uygun bir şekilde gerçekleştiği görülmektedir.52 Sivas’taki dini

müesseselerden olan Vakıf müessesesini ise Sosyal Durum konusu içinde mütaala

edeceğiz.

III. Sosyal Durum

Araştırmış olduğumuz sicil defterinden hareketle özelde Sivas ili genelde liva,

kaza, nahiye ve kurâlarda sosyal yapı katagorisine evlenme akidleriyle girmek

istiyorum. 6 numaralı Sicil defterine göre Sivas ilinde iki yıllık süreçte evlenme

akidlerinin sayısı 8 tanedir.53 Bu rakamın bu kadar az olması tabiî ki evlenenlerin

sayısının azlığını göstermemelidir. Kanaatimize göre nikah akidlerinin tamamının sicil

defterine kayd edilmediğidir. Sivas ilinin dışında liva, kaza , nahiye ve karyelerde

gerçekleştirilen evlenme akidlerinin defterimizde geçmediğinide belirtmekte fayda

vardır.

Sivas iline ait vakfiyelere baktığımız zaman Rukiye Hatun vakfiyesi54,Fatma

bint. Mustafa’nın malının üçte birini ve bir mikdar bağçesini vakf etmesi55,Zarin oğlu

Simon’un vakf ettiği bir mikdar malı56 örnek gösterilebilir. Dikkat edilirse vakıf

kurucuları veya vakfedenlerin, yapılan diğer çalışmalar57 neticesinde çoğunluğunun

51 B.131 52 B. 61, 79,83, 88 53 B.1,9,13, 141 vd. 54 B.169 55B.147,206 56 B.131 57 Demirel; Osmanlı Dönemi Sivas Şehri –Makaleler- s.169

267

kadınlardan oluştuğu görülmektedir. Bu da demektir ki; Sivas kadınlarının ekonomik

özgürlüğünün varlığı ve mallarını diledikleri gibi kullandıkları anlamına gelir.

Sivas vakıflarına baktığımız zaman mütevelli58 denilen kişiler vakfiyenin işlerini

vakıf şartları doğrultusunda yürütürlerdi. Bu kişilere yaptıkları iş karşılığında belli bir

mikdar maaş veya vakfın gelirlerinden tahsis edilirdi. Bazı aileler mütevellilik görevini

uzun yıllar devam ettirdikleri için bu aile mensublarına zamanla mütevelli-zâde

denilmekteydi. Defterde rastladığımız bazı belgelere göre mütevellilerin haksız

uygulamaları neticesinde görevlerine son verildiği de mevcuttur.59Diğer vakıf

görevlilerin tamamına ise “ehl-i mürtezika” ismi verilmekteydi.

Osmanlı devleti döneminde kurulan vakıfların %51’i askeri zümre denilen devlet

erkanının yüksek kademesindeki kişilerce, %26’sı Müslüman ve gayr-ı Müslim olan

reayaya tarafından ve nihayet % 23’ü de kurucusu ve mesleği tesbit edilemeyen

kişilerce tesis edilmiştir.60 İncelemiş olduğumuz defterde Erzurum valisi merhum

Seyyid Ahmed Paşa’ya ait Sivas’daki boyahane, hamam ve konağında vakf edilmesi

yönetici zümresinin vakıf kurulmasında etkili olduğunu göstermektedir. Müslüman

kişilerin kurmuş olduğu vakıflarıda yukarıda zikretmiştik. Fakat bir gayr-ı Müslim olan

Zarin’i de belirtmeliyiz.

Vakfedilen mallara şöyle bir göz atacak olursak genellikle evler ve

derûnlarındaki ev eşyaları ile mevcut olan nükûd paralar ile dükkanlar olduğu

görülmektedir. Bunun yanında arazilerinde gelirlerinin vakf edildiği mevcuttur. Elde

edilen vakıf gelirlerinin ise genellikle camilerde tamirat, şem‘-i asel (aydınlatma yakıtı)

imamet ve diğer giderler, kurucunun ruhuna mevlit okutulması, vakıf mütevellisinin

maaşı vb. olarak harcanmaktadır.61

Sivas şehir nüfusunu tam olarak tesbit edemediğimiz belgelerde gayr-ı Müslim

olan Ermeni nüfusunun varlığı hiç yadsınamayacak kadardır. Yapılan araştırmalar

neticesinde 19 yüzyıl içerisinde Sivas şehir nüfusunun 15.000 ile 43.000 arasında

değiştiği dile getirilmektedir.1831 deki nüfus sayımına göre Sivas’da yaşayan Ermeni

58 M. Zeki Pakalın; Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimler Sözlüğü, Meb. İstanbul 1953 CII s.640 59 B. 225,231,232 60 Ömer Demirel;Sivas Şehir Hayatında Vakıfların Rölü,TTK Ankara 2000, s.120 61 B.131,169

268

nüfusun yaklaşık 9.000 civarında(1782 hane) olduğu nakledilmektedir.62şehir içerisinde

Ermeni nüfusun yoğun olduğu bazı mahalleler Akdeğirmen, Şeyh Çoban, Küçük

Kenisa, Uryan-ı zımmî, Kösedere-i zımmî, Bazar, Bab-ı Kayseri, Köhne civan,Küçük

Bengiler vs. zikredilebilir.

İncelemiş olduğumuz belgelerde yukarıda değindiğimiz Sivas toplumu içerisinde

insanların bazılarına es-Seyyid , el-Hac gibi tabirler kullanıldığıdır. Bunun dışında

defterde ilmiye mensubları için kullanılan efendi, askeri ve mülki büyük memurlara ve

mevki sahibi herkes için bey, okuma bilmiş, okumuş, nazik ve terbiyeli anlamına gelen

çelebi(Pakalın c I,s.342),ilmiye mensubları arasında mutaala edilen kişilere veya bir

tarikatın pîrîne şeyh, ordu, saray memuru ve mensupları, halkın ileri gelenleri, esnaf

kethüha ve taşra ayan ve eşrafı için ağa, vekil anlamına gelen halife, ilim adamlarının ve

şeyhlerin kullandığı mevlânâ tabirleri halk arasında sıkça kullanılmaktaydı.

Bu bölümde son olarak Sivas şehir esnafı ve halkının giyim tarzlarının nasıl

olduğuna değinelim. Tereke kayıtlarından63 anlaşıldığına göre giyim kuşamda hakim

renklerin alaca, beyaz, mavi, kırmızı ve yeşil renklerdir. Baş için en uygun giysi kavuk,

sarık veya fes’tir. İç kıyafetlerde içlik, mintan, don tabirlerine, dış elbise olarak da

entari, şitari entari, çuka entari, bez entari türlerine, en üste ise bez kürk, çuka kürk,

nafe kürk cübbe, aba gibi giysilere rastlanmaktadır. Alt kısma ise şalvar, çakşır-

bunların değişik türleri mevcuttur- kuşak olarak Hamakâri, Tosyakâri, kırmızı şal, çivîdi

kuşak vs. kullanılmakyaydı.64

IV. Ekonomik Durum

Sivas şehrini ekonomik yapısına baktığımız zaman şehirli halkın bir kısmının

esnaflık faaliyatleriyle geçindiğini müşahede etmekteyiz. Sivas şehir esnafının büyük

bir kısmını Müslümanlar oluşturmakla beraber gayr-ı Müslim azanlığında esnaf

sayısının az olmadığı görülmektedir. Demirel’in yayımlamış olduğu makalelerde esnaf

taşkilatı Ermenilerin oluşturduğu esnaflar, Müslümanlarla paylaşılan esnaflıklar ve

Müslümanların oluşturduğu esnaflıklar olmak üzere üç farklı katagori oluşturulmuştur.

Ermenilerin oluşturduğu meslek gruplarından bazıları ise; Basmacı, Çadırcı, Kalaycı, 62 Demirel; Osmanlı Dönemi Sivas Şehri –Makaleler- s.184-185 63 B. 42,55,77,166 vd. 64 Demirel; Osmalı Dönemi Sivas Şehri ve Esnaf Teşkilatı, s.72-73

269

Dülger, Hekim, Nakkaş vs. olarak zikredilmektedir.65Görüldüğü gibi şehir esnafının

önemli bir bölümünü gayr-ı Müslimler oluşturmaktadır.

Müslüman esnafın yaptığı meslek dallarına şöyle bir bakacak olursak; Bostancı,

Duhancı, Sarraf, Debbağ, Gazgancı, Kassab, Börekçi, Kürkçü, Etmekçi, Barutçu,

Benbeci, Haffaf, Göncü, Arabacı66 vs. meslek dallarıdır. Bu kadar yoğun bir esnaf

grubunun geçimini sağladığı Sivas esnafının çarşılarında Şam, Haleb, Mısır şehirlerinin

mallarından tutun Balkanlarda Macar, Makedon mallarına kadar değişik mallar

satılmaktaydı. Bu durum Sivas’ın bulunduğu günümüz tabiriyle küresel ticaretin

seviyesini, ticaret yolları üzerindeki konumu ile ihraçat ve ithalatının ne denli önemli

olduğunu ortaya koymaktadır.

Yukarıda zikrettiğimiz çeşitli vergilerin esnaf arasında taksim edilmesi ve

toplanması konusunda pek fazla bir güçlük çekilmediği tarafımızca müşahede edilse de

baktığımız diğer kaynaklarda esnaf teşkilatının ekonomik durumlarının 19. asır

içerisinde kötüye gittiği gerçeğidir. Daha önceki asırlarda Sivas şehrindeki esnaf

sayısının bu asıra kıyasla daha fazla olduğuda istatiktiki bilgilerden anlaşılmaktadır.67

Sivas şehrinin kaza, nahiye ve kuralarında ise iktisâdi hayat daha çok tarıma

dayanmaktadır. Bunun yanında hayvancılıkda önemli bir gelir kaynağı durumundadır.

Toplanan vergilerin kaza ve kurâlardan zamanında alınamaması ve halkın ağır vergi

şartlarından şikayetçi olmaları, onların ekonomik olarak durumlarının pek de iyi

olmadığını göstermektedir.

Devletin Sivas eyâletinden elde ettiği gelirlere bakacak olursak hiç şüphesiz

vergi tahsili ilk sırada gelir. Bunu iltizam, malikâne ve tımar gelirleri68,cizye69ve

zecriye70(Devellioğlu s.1174),maden gelirleri71müsâdere usuluyle devlet hazinesine

aktarılan mallar72 menziller ve menzil üçretleri takip etmektedir.

65 Demirel; Osmanlı Dönemi Sivas Şehri –Makaleler- s.186 66 B.125,228 vd. 67 Demirel; Osmalı Dönemi Sivas Şehri ve Esnaf Teşkilatı, s.104 68 B.92120 69 B.60,146 70 B.87 71 B.15,39,99,110 72 B.84,91,97,164,176 vd.

270

Belgelerden alaşıldığı kadarıyla diğer bir hususda müzlümanlar ve gayr-ı

Müslimlerin kendi aralarındaki satış akidleridir. Toplam belgelerin yaklaşık olarak %

10’unun oluşturan bu belge türlerinde genellikle Müslümanlar kendi aralarında satış

akidleri yapmışlar; gayr-ı Müslimlerde kendi aralarında satış akidleri yapmışlardır.

Satışa konu olan mal ise genellikle menzillerdir. Bu menziller içerisinde kiracı damı,

fevkani oda, tahtı ahur, müsmireli müsmiresiz bağçe, kiler ve ev içerisindeki eşyalardan

oluşmaktadır.73 Tereke kayıtlarına baktığımızda ise vefat eden kişilerden kiminin maddi

durumunun çok iyi olduğu kiminin ise normal bir maddiyata sahib olduğu

görülmektedir.74

Netice itibarıyla o dönemde nüfusu fazla olan Sivas şehrinde sosyal hayat canlı

bir şekilde varlığını sürdürmektedir. İnsanlar geçimlerini sağlamak için çalışmakta olup

halkın ekonomik durumu normal gözükmektedir. Fakat bu durum daha sonraki yıllarda

ticaret yollarının değişmesi ve çeşitli sebeblerle olumsuz bir hal almaya başlamış ve

Sivas halkı ve esnafının yüzü gülmemeye başlamıştır.

A.1799-1800 YILLARINDA SİVAS’IN LİVA, KAZA, MAHALLE VE

KÖYLERİ

Sicil defterinden anlaşıldığı kadarıyla Sivas Vilayetine bağlı livalar75

şunlardır76;

Amasya, Arapkir, Canik, Çorum, Divriği.

Sivas Vilayetine bağlı kazalar ise şunlardır77;

Artukâbad, Çepni-Çongar, Eyrek, Hafik, Hüseyinâbad, İnallu-Ballu, İlbeylü,

Karahisar-ı Behramşah, Karayaka, Karaguş, Kelmugad, Kazâbad, Niksar, Sivas İli,

Sonisa, Şarkpara, Taşâbad, Tokad, Turhal, Yıldızeli, Zile.

73 B. 8,48,111,203,241 vd. 74 B. 42,61,78,166 75 Pakalın; Osmanlı Deyimleri ve Tarihleri Sözlüğü, s.367 76 B.43,204,214 77 B.19,21,22,214

271

Sivas iline bağlı mahalleler ise şu şekildedir78;

Abdulkerim, Ağcabölge, Akdeğirmen, Ali Baba, Ali Baba. Bab-ı Kayseri,

Bahtiyar Bostanı, Baldır Bazarı, Bazar, Billur, Cami Kebir, Çavuş Başı, Ece,

Ferhadbostanı, Ganem, Gök Medrese, Gökçe Bostan, Hacı Mahmud, Hacı Mehmed,

Hacı Veli, Hacı Zahid, Hamamardı, Hamurkesen, Hoca Ali Çavuş, Hoca Hüsâm, Hoca

İmam, İmaret, Kabalı, Kaleardı, Keçibula, Kenisa, Kılağuz, Kirçuk, Köhne Civan,

Kösedere-i Müslim, Kösedere-i Zımmî, Küçük Bengiler, Küçük Minare, Oğlan Çavuş,

Osman Paşa, Örtülüpınar, Paşabey, Sarı Şeyh, Sofu Mehmed, Şah Hüseyin, Şems-i

Ferrâş, Şeyh Çoban, Temurcilerardı, Tokmak, Uryan-ı Müslim, Uryan-ı Zimmî, Veled

Beğ, Yahya Beğ, Zilkâr,

Sivas iline bağlı karyeler ise şunlardır79;

Acıpınar kurb-i Ağva, Acıpınar, Ağca Kenisa, Akkuzulu, Akpınar, Apa, Apardı,

Ata Kenisa, Avragir, Bakariç, Başıbüyük, Beştepe, Beydilli, Beypınarı, Bingöl,

Boğazkesen, Celalli, Çimen Yenicesi, Çirhin, Çöken, Damlacık, Deng-i Sağır, Durusu,

Düğer, Ebugen, Emirhan, Emre, Eymir, Feridşah Yenicesi, Filendir, Girne, Göğedin,

Gulam, Güllüce, Hacı Mirza, Hanviran, Hanzar, Hatip Dereli, Hayırbey, Himmet

Vakiyye, Hocabeğ, Horahun, Horsane, Hoşavenk, Hoşkadem, İmaret, İnceğa, İşhanı,

Kaldı, Kara Gömlek, Karabalçık, Karacaşar, Karayün, Karlı, Kavak, Kelhadik, Kemis,

Kesrek, Çatviran, Kızılcakışla, Koçhisar, Kutlu Oğlan, ma’a Kürt, Mamuğan, Mescidli,

Mihmadek, Moluç, Nahiye-i Hergün. Sahnun, Sarıklı Hocabeğ, Sarıköy, Serçe,

Serpincuk ma’a Akviran, Seyfik, Sinekli, Sinkürek ma’a Karapınar, Sofular, Şah Beğ,

Şehristan, Tahtakemend, Tatlıcak, Tavşanlı, Tödürge, Tutmaç, Tuzhisar, Uzamış,

Üzeyir, Yâm, Yarhisar, Yassı Cabel, Yavu, Yenice kurb-i Güllüce, Yeniköy,

78 B.29,68,229 79 B.36,69,182

272

SONUÇ

Tarih sahnesinde çok önemli bir yere sahip olan Osmanlı devleti 1800’lü yılların

başına gelindiği vakit gerileme döneminde olan devlet-i aliye artık duraklama dönemine

girmeye başlamıştır. O sırada ise tahtta III. Selim oturmaktadır. 19. asrın başında

Fransızların Mısır’ı işgal etmesi Osmanlı Devletinin var olan gücünü buraya

kaydırmasına sebeb olmuştır. İşte tam bu noktada konumuz olan sicil defterinden

haraketle siyasi gelişmelerden Sivas vilayeti de önemli ölçüde etkilenmiştir. İncelemiş

olduğumuz belgelerde Sivas vilâyetinden ordunun ihtiyaçları için çeşitli vergiler ve

mübaya‘alar vüsule gelmiştir. Ordu-yu hümayun Konya-Haleb-Şam güzergahında

hareket ederken Sivas bölgesinden de asker, erzak ve çeşitli ihtiyaçlar için ağnam,

zehâyir, şütürân vb. taleb edilmiştir. Bu talebler Sivas esnaf, kaza, mahalle ve

karyelerinden giderilmeye çalışılmış fakat bu süreç uzadıkça uzamıştır. Hatta bazen bir

ihtiyacın giderilmeye çalışılması için defaatle mükerrer buyuruldular gönderilmiş fakat

kesin bir netice alınamamıştır. Bu durum devletin eski gücünü yitirdiğini, ayanların

bölgelerindeki nüfuzlarının arttığını, halkın ise ekonomik olarak iyi durumda olmadığı

gerçeğini gözler önüne sermiştir. Fakat böyle bir durumda dahi devlet, ordusu ve

milletiyle yek vücut olma gayreti içerisinde hareket ederek adaleti te’sis etmeye

çalışmıştır.

Bu dönemde Sivas eyaletinin durumuna şöyle bir göz atmak gerekirse; siyasi

olarak yönetimlerin sık sık değiştiği görülmektedir. Bazı yneticilerin azl edilmesinin

sebeblerinden bir tanesi liyakatsiz olmaları olup bunun yanında yolsuzluklarında önemli

bir payı vardır. Halk ekonomik olarak işgalin neticesinde ağır vergiler altında olup, bazı

mahaller bu vergiyi ödeyememektedir. Bunun sonucunda ise ayanların baskısı

artmaktadır.

Diğer tarafdan ise şehirde Müslümanlar ile gayr-ı müslümler bir arada

yaşamaktadırlar. Bazı mahallelerin tamnmı gayr-ı müslüm olup, iki ayrı din mensubu

insanlar birlikte barış içerisinde yaşamaktadırlar. İncelediğimiz sicillerden bunun böyle

olduğu görülmektedir. Sivas şehrinde vakıfların da önemli bir yeri vardır. Vakıf

sahiplari çoğunlukla bayanlardan olmakla beraber erkeklerinde vakıf kurdukları

görülmektedir. İncelediğimiz sicilde ise evlenme akidleri yaygınaolarak

görülmemektedir. Bu azlığın sebebi akidlerin daha alt mahkemelerde görülüyor olsa

273

gerektir. Miras vetereke taksimatına da sıksık rastlanmaktadır. Kısacası 6 numaralı

Sivas şer‘iye sicil defteri belge muhteviyatı açısından çok çeşitli olup araştırmacılara

değişik konularda farklı farklı bilgiler sunmaktadır. Bizim temennimiz şudur ki, Sivas’a ait bu kadı sicillerinin tamamı incelenib

aydınlığa kavuşturulsun. Bu sayede hem Sivas’ın yakın tarihinin aydınlatılması, hem

Doğu Anadolu ve azınlıklar sorunlarının çözüme kavuşturulması hemde Anadolu

tarihinin daha iyi kavranılması sağlanacaktır. “Geçmişini bilmeyen geleceğine yön

veremez” ilkesi doğrultusunda, inşallah biz de bu nacizâne çalışmamızla bu yöndeki

çalışmalara katkı sağlamışızdır.

274

KAYNAKÇA

AKGÜNDÜZ, Ahmet; Şer‘iye Sicilleri, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları,

İstanbul 1988.

AKGÜNDÜZ, Ahmet; Said Öztürk; 700. Yılında Bilinmeyen Osmanlı, OSAV, İstanbul

1999.

ATALAR, Münir, “Şer‘iye Mahkemelerine Dair Kısa Bir Tarihçe”, Ankara Üniversitesi

İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 4, Ankara 1984.

DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Aydın Kitabevi

Yayınları, Ankara 2007.

DEMİREL, Ömer, Osmanlı Dönemi Sivas Şehri ve Esnaf Teşkilâtı, Sivas Belediyesi

Kültür Yayınları, Sivas 1998.

DEMİREL, Ömer, Osmanlı Dönemi Sivas Şehri –Makaleler, BMS Matbaa. Sivas 2006.

DEMİREL, Ömer, Sivas şehir Hayatında Vakıfların Rolü, Türk Tarih Kurumu, Ankara

2000.

İNALÇIK, Halil, Osmanlı İmparatorluğunda Toplum ve Ekonomi, Eren Yayıncılık,

İstanbul 1993.

İHSANOĞLU, T. Ekmeleddin, Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi, İslam Tarih,

Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi, İstanbul 1994.

PAKALIN, M.Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Milli Eğitim

Basımevi, İstanbul 1953.

SAMİ, Şemsettin, Kâmus-i Türkî, Çağrı Yayınları, İstanbul 2006. TURAN, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1996.

EKLER

A

Abdulkerim, 19, 52, 81, 88, 157, 200, 201, 244, 271

Acıpınar, 58, 89, 90, 165, 202, 203, 254, 271

Acıpınar kurb-i Ağva, 58, 89, 165, 202, 254, 271

Ağcabölge, 52, 88, 157, 200, 201, 244, 271

ağnam, iv, vi, 39, 46, 67, 68, 69, 263, 272 Ahraz Kezban, 15, 41 Akdeğirmen, 22, 51, 81, 87, 133, 156,

199, 200, 243, 268, 271 Akkuzulu, 14, 35, 271 Akpınar, 58, 90, 165, 202, 254, 271 Alaaddin Paşa, 24, 32, 110, 117, 121,

122, 145, 146, 147, 148, 159, 174, 175, 197, 198, 202, 262

Ali Baba, 27, 51, 52, 88, 156, 187, 189, 200, 201, 243, 271

Amasya, 22, 33, 66, 79, 119, 133, 221, 230, 252, 260, 270

Apa, 58, 90, 166, 203, 254, 271 Apardı, 20, 58, 88, 90, 92, 166, 203, 254,

271 arabacı, 50, 86, 198, 242, 251 Arapkir, 26, 66, 181, 221, 230, 270 Artukâbad, 21, 270 Ata, 58, 90, 166, 175, 203, 254, 271 attâr, 50, 83, 84, 85, 86, 147, 198, 242,

251 Avragir, 57, 89, 165, 202, 253, 271

B

Bab-ı Kayseri, 52, 88, 157, 200, 201, 244, 268, 271

Bahtiyar Bostanı, 51, 88, 156, 200, 201, 243, 271

Bakariç, 58, 89, 165, 202, 254, 271 bakkal, 49, 86, 198, 242, 251 Baldır Bazarı, 271

Başı, 271 Başıbüyük, 57, 89, 165, 202, 253, 271 Bazar, 23, 24, 51, 88, 124, 125, 126, 136,

156, 163, 200, 201, 243, 268, 271 bekir Ağa, 63 benbeci, 49, 86, 144, 148, 149, 198, 242,

251 berat, 36 berber, 50, 86, 94, 117, 199, 242, 252 Beştepe, 58, 90, 165, 203, 254, 271 Beydilli, 59, 203, 255, 271 Beypınarı, 57, 89, 165, 202, 253, 271 bezzâz, 49, 86, 144, 148, 149, 198, 242,

251 Billur, 30, 51, 87, 156, 181, 199, 200,

222, 243, 271 Bingöl, 21, 31, 57, 89, 165, 202, 228,

247, 253, 254, 271 Boğazkesen, 58, 90, 165, 203, 254, 271 Bolu, 22, 133 bostancı, 50, 86, 198, 242, 251 Bozok sancağı, 30, 53, 67, 77, 106, 129,

133, 137, 161, 172, 216, 248 börekçi, 50, 86, 198, 242, 251 buyuruldu, 6, 7, 17, 24, 37, 87, 138, 150,

160, 161, 162, 179, 180, 182, 202, 204, 205, 207, 210, 214, 237, 253

C

Cami Kebir, 51, 88, 156, 200, 201, 243, 271

Canik, 22, 27, 66, 118, 127, 194, 208, 221, 270

Celalli, 58, 90, 166, 203, 255, 271 cemaziyelahir, 79 Cemaziyelevvel, 40, 54, 68, 70, 78 cizye, 79, 80, 170, 173, 215, 269

Ç

Çatviran, 58, 90, 203, 255, 271

DİZİN

Çavuş, 30, 33, 51, 52, 88, 97, 104, 109, 145, 156, 157, 181, 196, 199, 200, 201, 219, 220, 241, 242, 243, 244, 256, 271

Çepni, 43, 46, 47, 66, 74, 221, 230, 270 Çıldır eyâleti, 149 çilingir, 50, 86, 145, 149, 199, 242, 251 Çimen, 58, 90, 95, 165, 203, 254, 271 Çirhin, 57, 89, 165, 202, 254, 271 Çongar, 43, 46, 47, 66, 74, 221, 270 Çorum, 30, 66, 117, 220, 224, 225, 229,

230, 248, 253, 270 Çöken, 58, 90, 166, 203, 253, 254, 271

D

dakik, 132 Damlacık, 58, 90, 166, 203, 254, 271 debbâğ, 50, 86, 149, 198, 242, 251 defter-i kassâm, 19, 63, 92, 94, 171, 219 Deng-i Sağır, 271 dersaadet, 105 derzi, 50, 198, 242, 251 Divriği, 15, 22, 26, 28, 30, 48, 66, 128,

129, 178, 181, 206, 221, 226, 231, 248, 270

Durusu, 57, 89, 165, 202, 254, 271 Düğer, 57, 89, 165, 202, 253, 271

E

Ebugen, 58, 90, 166, 203, 254, 271 Ece, 19, 22, 52, 87, 88, 131, 156, 181,

200, 201, 244, 271 Emirhan, 58, 89, 165, 202, 254, 271 Emre, 57, 89, 165, 202, 254, 271 Enderun Ağası, 17 Ermeni, 259, 267 eskici, 50, 86, 151, 199, 243, 252 eşkinci, 23, 24, 27, 28, 29, 139, 163, 191,

204, 211, 213, 214, 250 etmekci, 50, 86, 151, 198, 242, 251 evlenme akdi, v Eymir, 57, 89, 165, 202, 253, 271 Eyrek, 43, 46, 47, 66, 67, 74, 119, 220,

231, 270

F

Ferhadbostanı, 51, 87, 156, 199, 200, 243, 271

Feridşah, 57, 89, 165, 202, 254, 271 fevkâni oda, 19, 20, 22, 27, 30, 31, 33, 37,

82, 92, 127, 188, 193, 219, 221, 234, 250, 256

Feyzullah Ağa, 26, 28, 151, 178, 187, 195, 196, 204, 205, 263

Filendir, 58, 89, 165, 202, 254, 271 França, 16, 75

G

Ganem, 14, 38, 40, 51, 87, 156, 199, 200, 243, 271

gazgancı, 198, 242, 251 gazzâz, 50, 95, 198, 242, 251 Girne, 58, 89, 165, 202, 254, 271 Göğedin, 58, 88, 90, 114, 165, 202, 245,

247, 254, 271 Gök Medrese, 33, 52, 78, 88, 157, 200,

201, 244, 250, 256, 260, 271 Gökçe Bostan, 51, 88, 156, 199, 201, 243,

271 Görev Tevcihi, 10, 11 Gulam, 58, 90, 271 Güllüce, 58, 90, 166, 203, 254, 271 güncü, 50, 86, 199, 243, 252

H

Hacı Abdullah Ağa, 94, 98, 103 Hacı Mahmud, 34, 51, 88, 156, 199, 201,

243, 247, 257, 271 Hacı Mehmed, 51, 88, 94, 98, 135, 146,

153, 156, 181, 197, 199, 201, 243, 245, 257, 271

Hacı Mirza, 58, 90, 165, 202, 254, 271 Hacı Veli, 32, 51, 87, 156, 199, 200, 243,

271 Hacı Zahid, 51, 88, 156, 199, 201, 243,

271 haffâf, 49, 86, 144, 198, 242, 251

Hafik, 15, 16, 17, 19, 25, 41, 47, 52, 55, 57, 66, 74, 87, 88, 145, 147, 164, 198, 202, 208, 209, 210, 230, 270

hamal, 86, 124, 199, 243, 252 Hamamardı, 51, 88, 156, 181, 199, 201,

243, 271 hamurkâr, 16, 25, 26, 54, 84, 145, 146,

148, 168, 181 Hamurkesen, 16, 51, 87, 156, 199, 200,

243, 271 Hanviran, 58, 90, 166, 203, 254, 271 Hanzar, 57, 89, 165, 202, 253, 271 Hatip Dereli, 89, 271 Hayırbey, 58, 90, 166, 203, 254, 271 hazeriye, 8, 46, 47, 119 hınta, 21, 102, 114, 115, 118, 123, 146,

186 Himmet Vakiyye, 271 Hoca Ali Çavuş, 271 Hoca Hüsâm,, 271 Hoca İmam, 52, 62, 88, 156, 200, 201,

223, 234, 243, 271 Hocabeğ, 58, 90, 92, 166, 203, 254, 255,

271 Horahun, 57, 89, 165, 202, 253, 271 Horsane, 57, 89, 165, 202, 254, 271 Hoşavenk, 57, 89, 147, 165, 202, 253,

254, 271 Hoşkadem, 58, 203, 271 hüccet, 219, 241, 245, 255 Hüseyinâbad, 270 Hüsne bint. Halil, 15, 40

İ

i’lam, 154 İlbeylü, 22, 43, 46, 66, 74, 131, 221, 230,

270 ilmiye sınıfı, 2 iltizam, 109, 269 İmaret, 52, 58, 88, 90, 157, 166, 200, 201,

244, 254, 271 imdadiye, 45, 263 İnallu-Ballu, 43, 46, 47, 66, 74, 220, 230,

270

İnceğa, 57, 89, 165, 202, 254, 271 İstefan veledi Bagos, 14, 35 İşhanı, 58, 83, 90, 165, 203, 254, 271

K

Kabalı, 52, 88, 157, 200, 201, 244, 271 Kadılık, viii Kaldı, 58, 90, 166, 203, 254, 271 Kaleardı, 52, 88, 157, 181, 200, 201, 244,

271 Kara Gömlek, 58, 90, 166, 203, 254, 271 Kara Hasinli, 25, 167 Karabalçık, 57, 89, 165, 202, 253, 271 Karabet veledi Babil, 18, 20, 70, 92 Karacaşar, 58, 90, 165, 254, 271 Karaguş, 67, 270 Karahisar-ı Behramşah, 43, 46, 47, 66,

74, 220, 229, 270 Karayaka, 43, 46, 47, 66, 67, 74, 119,

220, 231, 270 Karayün, 58, 89, 165, 202, 254, 271 Karlı, 35, 57, 75, 89, 165, 202, 253, 271 kassâb, 50, 86, 158, 198, 242, 251 katırcı, 50, 86, 199, 243, 252 Kavak, 57, 89, 165, 202, 253, 271 kavukcu, 86, 199, 242, 252 Kazâbad, 270 Keçibula, 51, 87, 156, 199, 200, 243, 271 Kelhadik, 57, 89, 165, 202, 254, 271 Kelmugad, 43, 46, 66, 74, 221, 270 Kemis, 58, 90, 165, 203, 254, 271 kendir, 118 Kenisa, 14, 20, 24, 25, 37, 52, 58, 88, 89,

90, 94, 99, 100, 156, 158, 165, 166, 175, 181, 200, 201, 203, 243, 254, 268, 271

Kesrek, 58, 90, 166, 203, 255, 271 kethudâyeri, 73, 101, 135, 179, 210, 227 Kılağuz, 51, 88, 156, 199, 201, 243, 271 kılıçcı, 50, 86, 199, 243, 252 Kızılcakışla, 58, 89, 165, 202, 254, 271 Kirçuk, 51, 87, 156, 199, 200, 243, 271 Koçhisar, 58, 90, 165, 202, 253, 254, 271

Köhne Civan, 51, 88, 156, 199, 201, 243, 271

Kösedere-i Müslim, 32, 51, 88, 156, 199, 201, 241, 243, 271

Kösedere-i Zımmî, 51, 88, 156, 199, 201, 243, 271

kurşun nakli, 31, 154 Kutlu Oğlan, 202, 271 kuyumcu, 49, 86, 198, 242, 251 Kuyumcu Artin, 38 Küçük Bengiler, 52, 88, 157, 200, 201,

244, 268, 271 Küçük Minare, 32, 33, 51, 63, 87, 156,

186, 199, 200, 238, 243, 255, 271 kürkçü, 49, 86, 198, 242, 251

L

liva, 31, 39, 45, 53, 65, 67, 69, 119, 128, 129, 143, 180, 194, 220, 224, 225, 229, 231, 233, 266

Lütfullah Ağa, 20

M

Ma’ruz, 187, 226 Maden Nakli, 11 Mamuğan, 58, 90, 165, 202, 254, 271 Mecidözü, 16, 53, 67 menzil, v, 16, 17, 19, 20, 22, 28, 38, 45,

55, 62, 63, 67, 70, 72, 81, 82, 85, 93, 95, 127, 133, 134, 136, 146, 154, 158, 164, 175, 176, 188, 189, 193, 197, 198, 199, 200, 202, 209, 210, 220, 221, 233, 234, 238, 241, 242, 250, 255, 256, 257, 264, 269

Mescidli, 58, 90, 96, 166, 203, 254, 271 mevleviyet, 2 Mısır, 8, 17, 18, 22, 23, 26, 42, 62, 76, 84,

98, 127, 139, 145, 153, 181, 190, 203, 227, 262, 263, 269, 272

Mihmadek, 59, 90, 166, 203, 255, 271 Milli Kütüphane, 7 miras, v, 3, 5, 6, 8, 9, 17, 62, 265, 266 Moluç, 57, 89, 165, 202, 254, 271

muharrem, 59, 61, 62, 80, 141, 144, 169 Muhzır, 4 mutasarrıf, 23, 25, 38, 42, 47, 48, 53, 73,

82, 91, 101, 110, 135, 136, 140, 171, 175, 176, 178, 179, 194, 197, 207, 208, 210, 215, 220, 221, 222, 227, 228, 234, 235, 236, 238, 239, 240, 241, 252, 255, 256, 257

muytaf, 50, 86, 199, 242, 251 mübaya‘a, 264 mütesellim, 17, 23, 53, 55, 56, 62, 67, 68,

69, 71, 77, 82, 105, 109, 111, 112, 124, 129, 132, 137, 138, 143, 144, 152, 154, 159, 162, 167, 168, 179, 204, 205, 206, 230, 234, 236, 241, 242, 243

Mütevelli-zâde, 16, 55, 83, 84, 96, 102, 147, 153, 183

N

Nahiye-i Hergün, 59, 90, 166, 203, 271 naib, 38 nalband, 50, 86, 199, 242, 251 Niksar, 30, 33, 43, 46, 47, 66, 67, 74, 134,

216, 220, 230, 259, 260, 270 nuhâs, 15, 17, 25, 41, 61, 64, 95, 99, 113,

132, 164, 186, 249

O

Oğlan Çavuş, 181, 271 Ohannis, 20, 22, 26, 96, 100, 127, 136,

176 Osman Paşa, 52, 88, 156, 200, 201, 243,

271

P

Paşabey, 51, 87, 156, 199, 200, 243, 271 piyade, 127

R

Ramazan, 41, 85, 106, 107, 109, 110, 111, 152, 206, 212, 213, 214, 215, 216, 217, 219, 226, 250

Rebîulahir, 73, 79, 179, 180, 182, 185, 192

Rebîulevvel, 74, 79, 81, 196, 206, 219 Recep, 32, 37, 38, 54, 56, 59, 62, 85, 118,

239, 241, 262 Recep Paşa, 37, 38, 54, 56, 59, 62, 85,

241, 262

S

sâfer, 171, 190 Sahnun, 58, 90, 203, 255, 271 Samsun, 17, 18, 22, 61, 77, 132, 264 Sarı Şeyh, 14, 51, 88, 156, 181, 199, 201,

243, 271 Sarıklı, 58, 90, 166, 203, 255, 271 Sarıköy, 57, 89, 202, 253, 271 semerci, 50, 86, 199, 243, 252 Serçe, 59, 166, 203, 255, 271 Serpincuk ma’a Akviran, 58, 90, 166,

203, 271 serrâc, 50, 86, 199, 242, 251 Seyfik, 58, 90, 164, 165, 203, 253, 254,

271 sığır canbazı, 242, 252 Sığır Canbazı, 35, 155, 177 Sicil, ii, v, 5, 6, 12, 262, 263, 266, 270 Sinekli, 58, 90, 166, 203, 254, 271 Sinkürek ma’a Karapınar, 58, 90, 166,

203, 255, 271 sipah bazarı, 50, 86, 199, 242, 252 Sivas İli, 47, 270 Sofu Mehmed, 51, 156, 199, 200, 243,

271 Sofular, 58, 89, 165, 202, 253, 271 Sonisa, 43, 46, 47, 66, 67, 74, 119, 220,

231, 270 Subaşı, 4 Süleyman bin. Osman, 14, 35 Sürgün, 11, 12 süvâri, 26, 125, 181

Ş

şa’ir.Bakın Şaban, 87 Şah Beğ, 203, 254, 271 Şah Hüseyin, 51, 87, 156, 199, 200, 243,

271 şam-ı şerif, 44 Şarkpara, 270 Şehristan, 58, 90, 166, 203, 254, 271 şem’-i asel, 113, 114, 188, 222 Şems-i Ferrâş, 20, 40, 52, 88, 94, 103,

157, 200, 201, 244, 271 Şevval, 108, 112, 131, 171, 236 Şeyh Abdurrahman, 25, 103, 170 Şeyh Çoban, 52, 88, 157, 200, 201, 244,

268, 271

T

Tahtakemend, 58, 90, 165, 202, 254, 271 Taşâbad, 270 Tatlıcak, 58, 90, 166, 203, 254, 271 Tavşanlı, 58, 89, 165, 202, 254, 271 temessük, 195, 196 temurci, 50, 86, 199, 242, 251 Temurcilerardı, 51, 87, 156, 158, 199,

200, 243, 271 tereke, iv, v, 3, 5, 6, 8, 17, 18, 19, 20, 78,

218, 265, 266 tımar, iv, 8, 15, 26, 29, 183, 184, 208,

209, 214, 264, 269 Tokad, 15, 17, 22, 27, 28, 42, 43, 46, 47,

48, 61, 64, 66, 67, 74, 79, 109, 115, 124, 125, 132, 140, 183, 189, 206, 220, 230, 231, 270

Tokmak, 15, 40, 51, 87, 156, 200, 219, 221, 243, 271

Tödürge, 29, 58, 90, 165, 203, 208, 254, 271

Turhal, 30, 33, 43, 46, 66, 74, 216, 221, 270

Tutmaç, 58, 90, 165, 203, 254, 271 tuzcu, 50, 86, 145, 150, 198, 242, 248,

251

Tuzhisar, 57, 88, 89, 114, 165, 202, 254, 271

tütüncü, 198, 242, 251

U

Uryan-ı Müslim, 51, 88, 108, 156, 199, 201, 243, 271

Uryan-ı Zimmî, 51, 88, 156, 199, 201, 243, 271

Uzamış, 57, 89, 147, 165, 202, 253, 271

V

Vakıf, 266, 272 Veled Beğ, 51, 88, 156, 200, 201, 243,

271

Y

Yahya Beğ, 52, 88, 157, 200, 201, 244, 271

Yıldızeli, 15, 20, 22, 26, 28, 29, 32, 41, 43, 46, 47, 66, 74, 100, 131, 135, 164, 179, 198, 210, 230, 242, 270

Z

Zaralı-zâde, 17, 19, 20, 22, 62, 92, 106, 109, 122, 131, 135, 145, 229, 262

zecriye, 108, 269 Zile, 16, 43, 46, 47, 53, 66, 67, 74, 220,

229, 270 Zilhicce, 37, 38, 128, 131, 133, 134, 138,

140, 184, 228, 249, 251, 252, 255, 257 Zilkâde, 121, 122, 123, 124, 129, 130,

168, 227, 228, 229, 234, 235, 236, 237, 238, 240, 242, 243, 244, 247, 248, 249, 251

Zilkâr, 20, 51, 88, 156, 200, 201, 243, 271

ÖZGEÇMİŞ

20.06.1983 yılında Kayseri ilinin Develi ilçesinde doğdum. İlkokulu Yeşilyurt

İlkÖğretim Okulu’nda, orta öğrenimimi ise Develi İmam Hatip Lisesi’nde 1999 yılında

tamamladım. 2004 yılında Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nden mezun oldum.

Halen Yozgat ilinin Çayıralan ilçesindeki Anadolu Lisesinde Müdür Yardımcısı olarak

görev yapmaktayım. Evli ve bir çocuk babasıyım.

İletişim Bilgileri :

Adres : Çayıralan Anadolu Lisesi

Çayıralan / Yozgat

Tel : 0 505 903 84 85

E-posta : z_ozdemir38@hotmail.com