Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
/ 1 /
T E C H
N O L O
G I S C H E
I N N O
V A T I E
C A M P U S
D E L F T
/ 2 /
Werken aan de technologie van overmorgen in de YES!Delft Incubator. (YES!Delft)
/ 3 /
/
Waar technologische innovaties worden omgezet in de producten en diensten van overmorgen. Waar innovatie, technologie en creativiteit elkaar ontmoeten en inspireren. Waar ondernemers en onderzoekers topprestaties kunnen leveren en zich thuis voelen in een aantrekkelijke omgeving.
T E C H
N O L O
G I S C H E
I N N O
V A T I E
C A M P U S
D E L F T
/ 4 /
/
Het klimaat verandert wereldwijd en Nederland vergrijst. Energiebronnen zijn schaars en veel landen kampen met overstromingen en droogte. De zorgvraag van ouderen neemt drastisch toe. Delft levert de technologische oplossingen hiervoor. In een nieuwe proeffabriek voor biotechnologie wordt de basis gelegd voor de productie van biobrandstoffen op grote schaal. Met de komst van het UN Watercentre levert Delft als internationaal watercentrum nog meer innovatieve oplossingen voor droge voeten in laaggelegen gebieden over de hele wereld. En in het behandel-centrum voor protonentherapie worden mensen met kanker beter en efficiënter behandeld.
1 .
D E L F T
L E V E R T
D E T E C H N O
L O G I E
V A N D E
T O E K O M S T
/ 5 /
Delft zorgt voor een constante stroom van ondernemend toptalent. (Gemeente Delft)
/ 6 /
de centra van Rotterdam en Den Haag,
het strand van Scheveningen en Schiphol
binnen een uur te bereiken.
Innovatieve kracht
verdubbelen
/
Delft investeert samen met haar partners
de komende 5 jaar een miljard euro in de
kenniseconomie en wil haar innovatieve
kracht verdubbelen. Daarnaast worden in
10 jaar 2500 woningen en 5000 studenten-
woningen gerealiseerd. TU Delft, kennis-
instellingen en kennisintensieve bedrijven
zullen in de komende 20 jaar groeien van
16.000 naar 30.000 arbeidsplaatsen. De
meer dan 20.000 studenten van TU en
hogescholen zorgen voor een constante
toestroom van ondernemend toptalent.
Gezamelijke inspanning leidt tot optimaal ecosysteem waarin de kenniseconomie kan bloeien.
Maar Delft kan dit niet alleen. Dit docu-
ment laat zien dat alleen een gezamenlijke
inspanning van EU, rijk, provincie,
metropoolregio, stadsgewest, gemeenten
bedrijven en kennisinstellingen in de regio
leidt tot de gewenste impuls in de kennis-
economie. Van YES!doorgroeigebouw tot
Bio Proces Proeffabriek, van fi etsbrug tot
viersporigheid van de lijn Delft- Rotterdam,
samen leiden ze tot een optimaal eco-
systeem waarin de kenniseconomie kan
bloeien.
Spinn-off
/
Omgekeerd profi teert de hele regio van
deze ontwikkeling. De technologie uit
Delft maakt de transitie van de haven van
Rotterdam naar een duurzame economie
mogelijk door de toepassing van nieuwe
technologieën. Spin-offs van Delftse
bedrijven waaien nu al uit naar de
omliggende steden Den Haag en Rotterdam.
De nabij gelegen Greenport kan door
Delftse technologie vraagstukken op het
gebied van water en duurzame energie
beantwoorden.
In het projectenprogramma staat een
compleet overzicht van alle projecten. In
dit document worden de beeldbepalende
projecten gepresenteerd.
Technologisch hart
/
Delft, Rotterdam en Leiden werken nauw
samen aan de uitbouw van twee clusters
van bedrijven en kennisinstellingen, Clean
Tech Delta en Medical Delta. De Techno-
logische innovatiecampus Delft vormt het
technologische hart van de regio en is
proeftuin voor talloze innovaties. Delft
heeft alles in huis om de economie een
impuls te geven: de grootste technische
universiteit van het land - de TU Delft -,
de Haagse Hogeschool en Inholland,
kennisinstellingen als TNO, Deltares en
UNESCO-IHE en grote kennisintensieve
bedrijven zoals DSM en Exact. In de
incubator YES!Delft zijn meer dan
honderd jonge technologische bedrijven
gevestigd die graag willen groeien. Tot slot
heeft Delft een groot cluster innovatieve
ontwerpbureaus en technische bureaus.
Delft heeft nog volop plannen en ruimte
om uit te breiden.
Werken aan duurzame energie, droge voeten en gezondheid voor overmorgen.
In bedrijfsverzamelgebouwen zoals
het YES! doorstroomgebouw wordt
beginnend ondernemerschap straks
ondersteund met gemeenschappelijke
laboratoriumfaciliteiten. Delft start een
nieuwe Mbo-opleiding technologie die
opleidt voor werk in duurzame technologie
(clean tech), medische technologie en de
Greenport. Daarmee is Delft de eerste
stad in Nederland waar studenten op alle
niveaus techniek kunnen studeren. In het
nieuwe Design & Technology Solutions
Lab wordt ingezet op een nog nauwere
samenwerking tussen ontwerpers en
technici als middel om het innovatief
vermogen te vergroten.
Delft investeert een miljard euro in de kenniseconomie en wil de innovatieve kracht verdubbelen.
Inspirerende plek
/
De Technologische innovatiecampus
Delft is een inspirerende plek waar
talenten, ondernemers en onderzoekers
topprestaties kunnen leveren en zich thuis
voelen in een aantrekkelijke stedelijke en
groene omgeving. Het woonklimaat in
Delft zal verder verbeteren door de bouw
van duizenden nieuwe (studenten)
woningen. Delft investeert samen met
Stadsgewest Haaglanden en de provincie
Zuid-Holland fl ink in bereikbaarheid voor
openbaar vervoer, fi ets en auto. Daardoor
zijn de woongebieden in de hele regio,
/ 7 /
De Technologische innovatiecampus Delft is een inspirerende plek waar talenten topprestaties kunnen leveren. (Science Center Delft)
/ 8 /
/
Innovatiecampus, sciencepark of brainport. Daar zijn er meer van. Maar wat maakt Delft zo bijzonder?
2 .
W A A R I N
I S D E L F T
O N D E R
S C H E I
D E N D ?
/ 9 /
De TU Delft is de grootste technische
universiteit van Nederland en wordt
omringd door een vooraanstaand cluster
internationale kennisinstellingen. Samen
beschikken de universiteit en de kennis-
instellingen over een uniek aanbod
onderzoeksfaciliteiten, zoals de nieuwe
proeffabriek voor biotechnologie en
diverse cleanrooms. Het aantal (interna-
tionale) kennisintensieve bedrijven neemt
toe, mede door de succesvolle incubator
YES!Delft. De bedrijven en kennis-
instellingen werken nauw samen met de
gemeente en op regionaal en Europees
niveau zijn de clusters Medical Delta
en Clean Tech Delta actief. Bedrijven
in de stad Delft kunnen profi teren van
een hoog opgeleide beroepsbevolking,
een goed woon- en vestigingsklimaat,
een fraaie historische binnenstad en
de gunstige ligging in het hart van de
zuidelijke Randstad.
Uniek aanbod van onderzoeks-faciliteiten met onder andere windtunnels, een reactor instituut, de Deltagoot en laboratoria voor nanotechnologie.
Delft levert een actieve bijdrage aan vier
technologische gebieden. Delft is:
– de bakermat van de industriële
biotechnologie;
– internationale hoofdstad van water- &
deltatechnologie;
– proeftuin voor medische technologie
en zorginnovatie;
– broedplaats voor design driven
innovation.
De TU Delft is de grootste technische universiteit van Nederland. (TU Delft)
/ 10 /
2 . 1
B A K E R
M A T V A N
D E B I O
T E C H
N O L O G I E/
De komende decennia worden grond-stoffen schaars en fossiele brandstoffen raken op. Deze veran deringen hebben een grote impact op de manier waarop de samenleving functioneert. Onze economie is voor het overgrote gedeelte afhankelijk van fossiele brandstof voor energie voorziening en de vervaardiging van producten zoals bepaalde chemi-caliën en plastics. Voor een duurzame toekomst is het ver vangen van die chemicaliën - die op dit moment uit aardolie of aardgas gewonnen worden - door producten gemaakt uit biomassa bittere noodzaak. De industriële bio technologie werkt aan groene en hernieuwbare grondstoffen ter ver-vanging van de schaarse grondstoffen.
Delft heeft van oudsher een bepalende rol
gespeeld in de ontwikkelingen die hebben
geleid tot de technologie die wij nu
industriële biotechnologie noemen. In
Delft is de industriële biotechnologie
onderdeel van het DNA van de stad.
De ontwikkeling van Gist-Brocades –
onderdeel van de huidige multinational
DSM - en de parallel daaraan leidende
kennisontwikkelingspositie van de TU
Delft op dit gebied, hebben er toe geleid
dat Delft tot op de dag van vandaag
wereldwijde bekendheid geniet als
de bakermat van de industriële biotech-
nologie.
Industriële biotechnologie zit in het DNA van Delft.
Magneet voor toptalent
/
Delft is voor DSM een magneet voor
toptalent in het hele internationale
concern en heeft daarmee een vruchtbare
bodem om de industriële biotechnologie
uit te breiden. Die uitbreiding vindt
plaats op het DSM park in Delft-Noord
(zie verder het sleutelproject) en op
Techno polis in Delft-Zuid. In Technopolis
zijn twee bedrijfsverzamelgebouwen in
aantocht. In die bedrijfsverzamelgebouwen
worden laboratoriumfaciliteiten gecreëerd
die startende en middelgrote bedrijven
in de industriële biotechnologie samen
kunnen gebruiken. Ook de kennis
verhuist naar Technopolis: de TU faculteit
Technische Natuurwetenschappen met
onder meer de afdeling Biotechnologie
vestigt zich er in de komende jaren.
Grondstoffen worden schaars en fossiele brandstoffen raken op. Het vervangen van deze stoffen door biomassa is bittere noodzaak.
De ontwikkelingen in het DSM park
en Technopolis versterken elkaar. Deze
combinatie van bedrijvigheid en hoog-
waardige kennis heeft een enorme
aantrekkingskracht op bedrijven over
de hele wereld en versterkt Delft als het
kenniscentrum in de wereld op het
gebied van industriële biotechnologie.
/ 11 /
1 .
S L E U T E L
P R O J E C T/
Biotechpark rond
proeffabriek voor witte
biotechnologie
/
Om de sterke positie van Delft te behouden
en uit te breiden wordt op het DSM terrein
in de komende jaren de Bioprocess Pilot
Facility gerealiseerd. Deze proeffabriek is
onderdeel van de ontwikkeling van de
DSM locatie (36Ha). Deze locatie wordt
ontwikkeld tot een park voor industriële-
en R&D activiteiten op het gebied van
biotechnologie en life sciences. Externe
partijen kunnen zich vestigen op de locatie
om de vruchten te plukken van open
innovatie. Dit zorgt voor extra werk-
gelegenheid. De komende jaren worden
naast de Bioprocess Pilot Facility, een
droog installatie, nieuwe kantoren,
bed rijfsverzamelgebouwen en labora-
toria gerealiseerd op het DSM park.De
Bioprocess Pilot Facility biedt bedrijven
en onderzoeksinstellingen de kans om na
te gaan of hun ideeën haalbaar zijn op
industriële schaal en draagt zo bij tot een
groter gebruik van hernieuwbare grond-
stoffen. DSM, Science Port Holland en
de TU Delft werken voor de realisatie van
deze proeffabriek en het DSM-biotech-
park nauw samen.
REALISATIE
TERMIJN/
Trekker
Partners
Investering Bioprocess Pilot Facility
Totale investering
Verwachte locatie
2013/
Be.Basic
TU Delft, DSM, CSM-Purac, Provincie Zuid-Holland, Gemeenten Delft, Den Haag en Rotterdam
76 miljoen
150 miljoen
DSM biotechparkNagaan of ideeën haalbaar zijn op industriële schaal. (DSM Delft)
/ 12 /
niveau van de zeespiegel. De continu
aanwezige wateropgave maakt van dit
meest geürbaniseerde deltagebied van
Europa een living showcase en een
permanente etalage op het gebied
van ‘Enabling Delta Life’.
Delftse ingenieurs worden van Bangkok tot New Orleans ingevlogen om mensen en steden tegen het water te beschermen.
De metropoolregio is een wereldwijd
toonaangevende innovatieve regio op het
gebied van deltatechnologie. De regio
heeft deze positie omdat alle ingrediënten
hiervoor aanwezig zijn. Rotterdam heeft
de infrastructuur, de logistiek en de haven.
Naast de zeehaven is Rotterdam ook de
thuishaven van de grootste binnenvaart-
vloot van Europa. In de Drechtsteden zijn
de leidende bedrijven in de waterbouw
(Boskalis, Van Oord) en scheepsbouw
(IHC, Damen) gevestigd.
Alle ingrediënten voor innova-tieve deltatechnologie zijn in deze regio te vinden.
En Delft heeft de technologische kennis
in huis. Hier zijn de top-kennisinstituten
Deltares, TU Delft, UNESCO-IHE en
TNO gevestigd die de positie van Delft als
hét internationaal kenniscentrum voor de
watersector bepalen. En het Hoogheem-
raadschap Delfl and – sinds 1289 het
waterschap en in Delft gevestigd – loopt
voorop in de toepassing van talloze
innovaties in het waterbeheer van Delft
en omgeving.
Unieke onderzoeks- en
testfaciliteiten
/
Deltares werkt wereldwijd aan slimme
innovaties en oplossingen voor de
waterproblematiek in delta’s, kustregio’s
en riviergebieden. Ze beschikt daarbij
op de technologische innovatiecampus
Delft over unieke onderzoeks- en test-
faciliteiten zoals de nieuwe Deltagoot
waar op dit moment 25 miljoen in
geïnvesteerd wordt.
2 . 2
I N T E R
N A T I O
N A L E
H O O F D
S T A D
V A N
W A T E R
E N D E L T A
T E C H N O
L O G I E/
De stijging van de zeespiegel en een toenemend aantal grote stormen vragen wereldwijd om betere bescher-ming tegen water. De verstedelijking van deltagebieden zet mondiaal door en watervraagstukken spelen met het oog op de veiligheid en leefbaarheid een voorname rol. De wereldhandel vergroot de vraag naar haveninfra-structuur (baggeren) en schepen. Door al deze ontwikkelingen nemen de internationale kansen voor de Nederlandse water- en delta -technologie toe.
Nederland trekt al vele generaties de
aandacht van het buitenland met de manier
waarop wij hier onze voeten droog houden:
trendsettend, duurzaam en slim gebruik
makend van de natuurlijke krachten;
‘building with nature’.
Van Deltagoot naar UN Watercentre.
Etalage voor water- en
deltatechnologie
/
Delft ligt in het hart van de metropool-
regio Rotterdam en Den Haag, een
urbaan deltagebied waar alle vraagstuk-
ken spelen waar delta’s overal ter wereld
voor staan. 3,2 miljoen mensen wonen
en werken er dicht opeen onder het
/ 13 /
2 .
S L E U T E L
P R O J E C T/
Het UN Watercentre
van UNESCO-IHE
/
De positie van Delft als kenniscentrum op
het gebied van water- en deltatechnologie
kan worden verstevigd met de komst van
een UN Watercentre ontwikkeld vanuit
UNESCO-IHE. Unesco-IHE is het
internationale kennis-, opleidings- en
onderzoekscentrum van de Verenigde
Naties op het gebied van water. Naast
technische aspecten versterkt het instituut
zich op het terrein van “water governance”
en “water diplomacy”. Dit sluit goed aan
bij de ontwikkeling van in Den Haag
gevestigde UN-instellingen op het gebied
van internationaal recht die bijvoorbeeld
een rol spelen bij het beslechten van
internationale confl icten over water in
de wereld. Een doelstelling van het UN
Watercentre is om onderdelen van het
International Hydrological Program van
UNESCO naar Delft te halen als bijdrage
aan de ontwikkeling van een nieuw UN
Watercentre in Delft met een leidende
positie op het terrein van water en water-
beheer in de wereld.
REALISATIE
TERMIJN/
Trekker
Partners
Totale investering
Verwachte locatie
2018/
UNESCO
Gemeente Delft
Nog niet bekend
Spoorzone, DelftDe zandmotor is een goed voorbeeld van wereldwijd toonaangevende deltatechnologie in deze regio. (Rijkswaterstaat / Joop van Houdt)
/ 14 /
technologieën voor beeldvorming en
beeldverwerking voor onder andere
röntgen-, CT- en MRI-apparatuur, die
onder andere wordt gebruikt door multi-
nationals als Philips en Siemens en het
midden- en kleinbedrijf. Daarin is de TU
Delft internationaal onderscheidend. Door
Delftse innovaties worden kosten en arbeid
bespaard. Mensen gaan weer eerder aan
het werk, kunnen langer zelfstandig zijn
en de kwaliteit van leven neemt toe.
Zorginnovatie bespaart kosten en arbeid. Mensen worden eerder beter en kunnen langer zelf-standig zijn.
Centrum voor medische
technologie en gezondheid
/
In de regio wordt nauw samengewerkt
op het gebied van medische technologie
en zorginnovatie in de Medical Delta; het
samenwerkingsverband tussen de univer-
siteiten van Leiden, Rotterdam en Delft,
de academische ziekenhuizen, kennis-
instellingen, bedrijfsleven en overheid op
het snijvlak van life science en medische
technologie. De hele regionale cluster
omvat 300 bedrijven met 18.000 arbeids-
plaatsen met een omzet van 10 miljard.
De Medical Delta stimuleert onderzoek
en ontwikkeling in medische technologie
en zorginnovatie . In Delft wordt daarvoor
het ‘centrum voor medische technologie
en gezondheid’ gerealiseerd als motor voor
innovatie in de regio.
De patiëntvraag verbinden aan het bedrijfsleven.
In het centrum voor medische techno-
logie en gezondheid worden technologie,
medisch-biologische expertise, onder-
nemerschap en overheidsbeleid verenigd.
Het centrum wordt gevestigd in de
nieuwbouw van het Reinier de Graaf
Gasthuis in Delft. Met onder andere de
nieuwe operatiekamer van de toekomst
wordt het centrum een unieke broed- en
bloeiplaats waar wetenschappers, ingenieurs,
bedrijven, zorgprofessionals en patiënten
gezamenlijk hun ideeën uitwerken.
Zorg en techniek werkt
in Delft
/
In het project Zorg & Techniek werkt de
gemeente Delft samen met de lokale en
regionale partijen aan (systeem)oplossingen
voor preventieve zorg, het tekort aan de
‘handen aan het bed’ én het verbeteren van
de kwaliteit van leven van ouderen,
chronisch zieken en hun omgeving.
Hiervoor worden proeftuinen Zorg &
techniek in Delftse woonwijken gebruikt,
waar ontwikkelaars en eindgebruikers
bepalen of een goed idee werkelijk een
praktische oplossing is. Dit komt direct
ten goede aan de kwaliteit van leven van
de burgers en de economie van Delft en
omstreken. Bovendien maken techno-
logische innovaties de zorgsector een
aantrekkelijke sector om in te werken.
In Delft lossen we medische, maatschap-
pelijke en economische problemen van
de toekomst op. Dat doen we door het
stimuleren van netwerken en het verbin-
den van patiëntvraag aan bedrijven die
actief zijn op het gebied van (technolo-
gische) zorginnovaties. Dit leidt tot
kansrijke innovatieve producten, diensten
of processen die in de nationale en
inter nationale zorgmarkt kunnen worden
toegepast.
2 . 3
P R O E F
T U I N
V O O R M E
D I S C H E
T E C H N O
L O G I E
E N
Z O R G I N
N O V A T I E/
De vergrijzing zal in de komende decennia wereldwijd fors toenemen. Dit is te danken aan de welvaart en verbetering van hygiëne en genees-kunde. Hiermee zal de zorgvraag in Europa, China en de VS exorbitant stijgen. De kans bestaat dat ouderen en chronisch zieken de dupe worden van een tekort aan personeel dat de nodige zorg kan leveren.
Zorg vraagt om radicale
veranderingen
/
In Nederland zal de zorgvraag de komende
15 jaar met zeker 40% stijgen en het
aanbod van personeel met 5% dalen. In
landen als China, Italië en Spanje lopen
vraag en aanbod nog veel sterker uiteen.
Zonder maatregelen zal de toegankelijk-
heid, kwaliteit en veiligheid van de zorg
achteruitgaan. Daarom zijn er radicale
veranderingen noodzakelijk om de
beschikbaarheid van zorg te waarborgen.
Bovendien creëert deze ontwikkeling
enorme internationale kansen voor
bedrijven die hier slim op in weten te
spelen. Deze kansen zijn te vinden nieuwe
methodes en technieken om mensen te
genezen (cure) en in de zorg (care).
Delft zet in op technologische innovaties in de cure en care.
In de groeimarkt van medische techno-
logie heeft de TU Delft een internationale
kennispositie. De TU Delft ontwikkelt
/ 15 /
3 .
S L E U T E L
P R O J E C T/
Holland PTC -
Behandelcentrum voor
protonentherapie
/
Steeds meer mensen worden geconfron-
teerd met kanker. Velen van hen hebben
radiotherapie nodig om de kankercellen te
vernietigen en zo de tumor te bestrijden.
In Nederland ontbreekt een kliniek waar
de nieuwe generatie radiotherapie wordt
toegepast: de protonentherapie.
Het Erasmus MC, LUMC en TU Delft
ontwikkelen in Delft het eerste behandel-
centrum voor protonentherapie in
Nederland: Holland Particle Therapy
Centre (Holland PTC). Zo’n 800 tot
1000 patiënten per jaar zullen er poli-
klinisch behandeld worden. Behalve het
bieden van uitstekende patiëntenzorg zal
Holland PTC ook onderwijs verzorgen
en ruimte bieden aan baanbrekend
wetenschappelijk onderzoek. Zo draagt
het centrum bij aan toekomstige door-
braken in de strijd tegen kanker.
REALISATIE
TERMIJN/
Trekker
Partners
Totale investering
Verwachte locatie
2015/
TU Delft
Erasmus MC, LUMC
100 miljoen
TechnopolisDe TU Delft ontwikkelt technologieën voor onder andere röntgen-, CT- en MRI-apparatuur. (Medical Delta)
/ 16 /
Sterk cluster bedrijven en
opleidingen
/
Binnen Nederland ligt het zwaartepunt
van de creatieve industrie in de regio’s
Amsterdam-Utrecht, Arnhem, Eindhoven
en Rotterdam-Delft. De regio Rotterdam-
Delft heeft een uniek cluster ontwerp-
bureaus waarvan vele met een internationale
reputatie, zoals Mecanoo, OMA, MVRDV,
FLEX/the innovationlab en Fabrique.
Daarnaast zit er in Delft een groot cluster
creatieve ICT-bureaus en technische
ontwerpbureaus. Samen met Den Haag en
Rotterdam heeft Delft het grootste cluster
ontwerpopleidingen van Nederland – in
totaal zeven hbo- en wo-opleidingen. De
twee Delftse ontwerpfaculteiten Bouwkunde
en Industrieel Ontwerpen vormen hiervan
de (inter-)nationale top met respectievelijk
3300 en 2300 studenten. In Delft is de
creatieve industrie goed georganiseerd in
Delft Design, de ICT-kring en Technet. De
samenwerking tussen kennisinstellingen,
bedrijven en overheid wordt steeds sterker.
Delft verbindt design aan tech-nologie en vergroot daarmee het innovatief vermogen van Nederland.
Delft zet in op versterking van de cross-
over tussen design en technologie. Dat
doet ze door creatieve talenten meer aan
zich te binden, hun innovatieve kwalifi ca-
ties te versterken en R&D-faciliteiten uit te
breiden. Daarmee wil Delft een bijdrage
leveren aan de versterking van de rol van
de creatieve industrie als hefboom voor
technologische innovatie.
2 . 4
B R O E D
P L A A T S
V O O R
D E S I G N
D R I V E N
I N N O V A
T I O N/
Grote maatschappelijke vraagstukken van klimaat, energie en vergrijzing vereisen veel creativiteit om onortho-doxe oplossingen te vinden, meestal op het snijvlak van diverse vakgebieden. De creatieve disciplines van TU faculteiten Bouwkunde en Industrieel Ontwerpen hebben de potentie om samen met informatica en andere technische disciplines integrale cross- sectorale oplossingen te genereren. Integrale oplossingen die de gebruiker centraal stellen, de zogenaamde ‘design driven innovation’ is één van de centrale thema’s waar de Europese Unie op inzet. Delft onderschrijft dat en zet de creatieve industrie in als hefboom voor technologische innovaties in allerlei sectoren.
De meest creatieve economie
van Europa
/
De creatieve industrie in Nederland is een
jonge dynamische sector die in korte tijd is
uitgegroeid tot topsector. De sector vervult
een voortrekkersrol bij het versterken van
het innoverend vermogen van Nederland.
Het topteam creatieve industrie heeft
als ambitie geformuleerd dat Nederland
in 2020 de meest creatieve economie van
Europa heeft. Essentieel is dat hiervoor de
verbindingen worden gelegd met de andere
topsectoren.
Creatieve industrie als hefboom voor technologische innovaties.
/ 17 /
4 .
S L E U T E L
P R O J E C T/
Design & Technology
Solutions Lab Delft
/
Afstudeerders en jonge alumni die graag
willen ondernemen moeten zich vaar-
digheden eigen maken op het gebied van
integrale en gebruikersgerichte oplossingen
voor complexe vraagstukken uit bedrijf-
sleven en maatschappij. Om deze vaar-
digheden verder te vergroten wordt door de
TU Delft, Haagse Hogeschool en Inhol-
land de haalbaarheid onderzocht van een
nieuwe pre-incubator: het Design &
Technology Solutions Lab Delft. In een
attractieve werkplaats-setting worden door
multidisciplinaire teams van studenten en
jong-afgestudeerden geïntegreerde
innovatieve producten en diensten
ontwikkeld met de bedoeling die ook
commercieel uit te nutten: ofwel door
inbreng in bestaande bedrijven of door
oprichting van een nieuw bedrijf. De
ambitie is ook bestaande “taaie” proble-
men aan te pakken waar tot nu toe geen
basis voor is om ze op te lossen en nieuwe
businessmodellen te ontwikkelen voor
de toekomst van de creatieve industrie.
Onderdeel van het concept maken
ook uit een programmabureau en project-
makelaars.
REALISATIE
TERMIJN/
Trekker
Partners
Totale investering
2013/
TU Delft
INholland, Haagse Hogeschool, ROC Mondriaan, Delft Design en Gemeente Delft
2 miljoenNieuwe business modellen ontwikkelen voor de toekomst van de creatieve industrie. (Braaksma en Roos Architectenbureau)
/ 18 /
/
Wat maakt de technologische inno-vatiecampus Delft compleet? Niet alleen bedrijfsgebouwen en laboratoria maken een campus. Een campus van economisch belang is goed bereikbaar, biedt onderwijs in alle soorten en maten en is bovenal een fi jne plek om te werken en te wonen. Delft is onder-weg naar een complete biotoop voor werken, onderzoeken, wonen en recreëren.
3 .
D E
T E C H N O
L O G I S C H E
I N N O
V A T I E
C A M P U S
D E L F T
/ 19 /
Positie Technologische innovatiecampus Delft
/ 20 /
Toepassen van strategieën voor slim werken, slim reizen en beter benutten van bestaande infrastructuur. (Ephicas)
Bereikbaarheid Delft
Alle ervaringen die hier worden opgedaan
worden later geëxporteerd naar andere,
vergelijkbare regio’s.
Deze regio is een proeftuin. Kennis die we hier op doen wordt geëxporteerd naar vergelijkbare regio’s.
Delft levert in deze samenwerking de
kennis. De Delftse cluster kennis-
instellingen bestaat uit TU Delft, TNO,
Rijkswaterstaat, Connect/ ITS-Nederland
en de TRAIL onderzoeksschool. Deze
leveren bijdragen aan innovatieve
oplossingen voor duurzaam stedelijk
vervoer, duurzaam vervoer over water en
de A15 als ‘ Sustainable highway of the
future’. Innovatieve bedrijven als Ephicas
en Epyon Power werken dagelijks aan
nieuwe technologieën om transport en
mobiliteit duurzamer te maken.
Slim werken, slim reizen
en beter benutten
/
Voor de bereikbaarheid van de eigen
technologische innovatiecampus investeert
Delft in een combinatie van veel kleine
ingrepen in de infrastructuur en de
toepassing van strategieën van slim
werken, slim reizen en beter benutten
van bestaande infrastructuur.
Kenniswerkers hebben een boven-
gemiddelde voorkeur voor de fi ets en het
openbaar vervoer. Delft investeert dan ook
samen met Stadsgewest Haaglanden en de
Provincie Zuid-Holland in een fi jnmazig
fi etsroutenet, een tram naar de techno-
logische innovatiecampus en optimale
aansluiting op de treinstations. Verder is
aandacht voor het oplossen van een aantal
autoknelpunten. Voor een voorspoedige
ontwikkeling van de kenniseconomie in de
regio is het viersporig maken van het spoor
Delft-Zuid - Rotterdam voor de verdere
toekomst van groot belang.
3 . 1
D E L F T
D U U R
Z A A M
B E R E I K
B A A R/
Delft staat op twee manieren voor duurzame bereikbaarheid. Delft is kenniscentrum op het gebied van bereikbaarheid en transport en past de kennis toe om de eigen bereik-baarheid en die van de regio zeker te stellen. Zo wordt de Technologische inno vatie campus Delft kraam -kamer en proeftuin voor innovaties in duur zame bereikbaarheid.
Bereikbaarheid is een
belang rijke vestigings-
voorwaarde voor bedrijven
/
De bereikbaarheid van stedelijke gebieden
en de ontsluiting van logistieke concentra-
tiepunten, zoals mainports zijn van cruciaal
belang voor de economische en maat-
schappelijke ontwikkeling. Effi ciënte en
fl exibele mobiliteit en logistiek zijn duur-
zaam, toekomstbestendig en belangrijke
vestigingsvoorwaarden voor het bedrijfs-
leven en kenniswerkers. Wereldwijd staan
vooraanstaande economische regio’s voor
deze uitdaging.
Delft is kraamkamer en proef-tuin voor slimme en duurzame mobiliteit.
De metropoolregio met de Rotterdamse
haven als logistiek knooppunt is er hier een
van. Verschuiving van transport over de
weg richting rail en binnenvaart gaat hier
ruimte aan geven. Bedrijfsleven, overheid
en kennisinstellingen in Rotterdam en
Delft werken samen om de bereikbaarheid
van de regio te bevorderen door het
verbeteren en effectiever maken van de
distributie en doorstroming. Ook wordt
er gewerkt aan het verbeteren van de
luchtkwaliteit door de uitstoot van CO2,
NOx en fi jnstof verder terug te dringen
met behulp van schonere brandstof. De
regio fungeert daarbij zelf als proeftuin.
Treinsta
Tramlijn 1
Rijksweg A4
/ 21 /
Rotterdam
5 .
S L E U T E L
P R O J E C T/
Poort van Delft, slim en
duurzaam goed bereikbaar
/
Het sleutelproject op het gebied van
duurzame bereikbaarheid is het project
POORT. In een publiek private samen-
werking (PPS) slaan kennisinstellingen,
bedrijven en gemeente de handen ineen
om Delft duurzaam bereikbaar te maken
voor zowel werknemers als bezoekers.
Slim werken, slim reizen en beter benutten
wordt het devies. Als onderdeel van deze
samenwerking worden diverse projecten
opgestart. In het project POORT staat
de realisatie van slimme en duurzame
bereikbaarheidsoplossingen centraal, zoals
nieuwe vormen van (semi-)openbaar
vervoer en P&R plus faciliteiten. Het
realiseren van een multimodaal transfe-
rium, waar mensen kunnen overstappen
en goederen kunnen worden overgeladen
van auto naar tram, trein of fi ets is een
voorbeeld van een P&R plus faciliteit.
REALISATIE
TERMIJN/
Trekker
Partners
Totale investering
2013/
PPS POORT (voorlopig bestaand uit vier Cleantechpartners, TNO, TU Delft, Gemeente en van Gansewinkel)
TNO, TU Delft, Gemeente, van Gansewinkel, Haaglanden, aan te vullen met MKB en overige werkgevers in Delft
25 miljoen
tion
Treinstation
Afslag Delft-Zuid
Spoor
Tramlijn 19
Rijksweg A13
/ 22 /
Mbo
/
Delft realiseert een compleet technisch
onderwijsaanbod op alle niveaus. Niet
alleen op hbo en universitair niveau wordt
technische geschoold personeel gevraagd.
Juist in de uitvoering zijn goed geschoolde
mensen belangrijk. Daarom zijn nieuwe
mbo opleidingen technologie daarvoor in
ontwikkeling. Deze opleidingen worden
gevestigd op de university campus en zijn
speciaal toegesneden op behoeften van de
regionale clusters innovatieve bedrijven
in de clean tech, Greenport en medische
technologie.
Techniek studeren van voorgezet onderwijs tot PhD.
Voortgezet onderwijs
/
Delft investeert verder in nieuwe oplei-
dingen in het vmbo die aansluiten op het
nieuwe mbo. In combinatie met techniek-
gericht havo en vwo zorgt Delft voor
optimale aansluiting voor leerlingen naar
alle vormen van middelbaar en hoger
technisch onderwijs.
Studenten worden optimaal voorbereid op toekomstig ondernemerschap.
Arbeidsmarkt
/
Delft voert een activerend arbeidsmarkt-
beleid om de vraag van technisch innova-
tieve bedrijven optimaal te laten aansluiten
op het aanbod, ook van lager opgeleiden.
Functiedifferentiatie, werk-leerplekken,
scholing, onderwijs en facilitering van
werkgevers door het Nieuwe Werkbedrijf
behoren daarbij tot de instrumenten. Delft
doet daarbij ook een beroep op maatschap-
pelijk verantwoord ondernemerschap
gericht op social return bijvoorbeeld in
de vorm van stage- of leerplekken.
3 . 2
D E L F T
L E V E R T
T O P
T E C H N O
L O G E N
O P A L L E
N I V E A U S/
Delft staat in binnen- en buitenland in de eerste plaats bekend om de Technische Universiteit Delft. Maar er is meer. Op de universiteitscampus zijn twee hogescholen gevestigd met hun tech-nische opleidingen en daar komt binnenkort een nieuwe mbo opleiding technologie bij. Daarmee beantwoordt Delft de vraag naar uitvoerend tech-nisch talent van de bedrijven in de Clean Tech Delta, Medical Delta en de Greenport. En Delft zorgt met vernieu-wend technisch voortgezet onderwijs voor een optimale aansluiting voor scholieren naar het hoger technisch onderwijs.
Hbo en wo
/
De TU Delft, de Haagse Hogeschool en
Hogeschool Inholland investeren continu
in onderwijsvernieuwingen, top faciliteiten
en up-to-date gebouwen. Zo zorgen zij
ervoor dat het hoge onderwijsniveau op
peil blijft en nog verder verbetert. De
groeiende samenwerking tussen TU Delft
en de hbo opleidingen krijgt onder meer
gestalte in diverse nieuwe Living Labs.
Hierin werken studenten van alle niveaus
in communities samen aan techno -
logische oplossingen van maatschappelijke
problemen. Zo worden de studenten
optimaal voorbereid op toekomstig
ondernemerschap. luchtkwaliteit door de
uitstoot van CO2, NOx en fi jnstof verder
terug te dringen met behulp van schonere
brandstof. De regio fungeert daarbij
zelf als proeftuin. Alle ervaringen die hier
worden opgedaan worden later geëxpor-
teerd naar andere, vergelijkbare regio’s.
/ 23 /
6 .
S L E U T E L
P R O J E C T/
Vernieuwend Mbo-technologie
/
De groei van de innovatieve bedrijven-
clusters Clean Tech Delta, Medical Delta
en de Greenport leidt tot een groeiende
vraag naar technici op mbo-niveau. Uit
onderzoek is gebleken dat er in Haaglanden
en Delft potentieel veel meer leerlingen
zijn voor techniekopleidingen, dan er nu
op de bestaande mbo opleidingen zitten.
De gunstige beroepsperspectieven kunnen
een nieuwe doelgroep jongeren uit de
regio interesseren voor deze opleidingen
en bedrijfssectoren. ROC Mondriaan,
het Wellantcollege en de gemeente Delft
werken eraan de nieuwe opleidingen
in 2014 te laten starten op de university
campus.
REALISATIE
TERMIJN/
Trekker
Partners
Totale investering
2014/
Wellantcollege & Mondriaan College
Gemeente Delft, Haagse Hogeschool, Hogeschool InHolland, TU Delft
10 miljoenDelft zorgt dat het hoge onderwijsniveau op peil blijft en nog verder verbetert. (TU Delft)
/ 24 /
voorzieningen beschikbaar voor techno-
logische bedrijven. Voor de startende
technologische bedrij ven zijn er naast
de incubator YES!Delft met intensieve
begeleiding en laborato riumvoorzieningen
diverse andere gebouwen beschikbaar. Het
succes van YES!Delft leidt er toe dat veel
door groeiende technologische bedrijven
op zoek zijn naar andere bedrijfsruimten,
veelal met laboratoriumvoorzieningen.
De nabijheid van de incubator is voor
deze groeiende bedrijven belangrijk.
Omdat de markt niet in die specifi eke
behoeftes voorziet investeren de TU en
de gemeente hierin.
Voor ieder bedrijf in elke fase is er een goede plek in Delft te vinden.
Creatieve bedrijven
/
Voor creatieve bedrijven zijn sfeer en
uitstraling van gebouwen, uitwisseling
en ontmoeting belangrijk. De meeste
creatieve bedrijven voelen zich het meest
thuis in het creatieve milieu van de
binnenstad, de wijk TU-Noord en
Schieoevers. Hier is inmiddels een divers
aanbod gerealiseerd en in voorbereiding.
De gemeente Delft schept continu
voldoende gedifferentieerd aanbod voor
deze bedrijven en bekijkt daarbij steeds
nieuwe kansen voor mogelijkheden van
bedrijfshuisvesting in leegkomende
gebouwen. Een goed voorbeeld hier van is
het oude zusterhuis van het voormalig
ziekenhuis in Delft. Dat wordt verbouwd
tot bedrijfsverzamelgebouw.
Kennisinstituten
/
Voor kennisinstituten zijn meerdere
milieus aantrekkelijk: de university campus
en Technopolis, als er behoefte is aan
nauwe contacten met de TU Delft, TNO
of Deltares. Voor instituten die hechten
aan de nabijheid van een OV-knooppunt
biedt de Spoorzone aantrekkelijke
mogelijkheden.
Delft biedt alle categorieën bedrijven
voldoende aanbod aan bedrijfsruimte,
behalve aan de categorie doorgroeiende
technologische bedrijven en bedrijven
met behoefte aan laboratorium -
voor zieningen. Daar wordt op zo kort
mogelijke termijn in voorzien.
3 . 3
R U I M T E
O M T E
O N D E R
N E M E N/
Voor kennisintensieve bedrijven en instellingen heeft Delft een breed aanbod van locaties en bedrijfs-verzamelgebouwen. Van starters tot volwassen bedrijven, van hoogtechno-logische tot creatieve ondernemers en ook voor kennisinstellingen. Delft biedt vier verschillende vestigingsmilieus.
1 Creative city: een mengeling van
kleine bedrijfjes, ateliers en studenten
huis vesting in de historische setting
van de binnenstad, in de statige oude
TU-gebouwen met groene binnen-
hoven aan de rand van het centrum
en in de industriële hallen langs de
Schieoevers.
2 University campus: het kerngebied
van de TU campus met de onderwijsge-
bouwen, aula, laboratoria, bibliotheek,
(sport)voorzieningen voor (inter-
nationale) studenten, met daar omheen
een aantal kennisinstituten.
3 Science park: Delft heeft twee science
parks waar volop ruimte is voor kleine
tot grote R&D-bedrijven in een groene
setting: Technopolis in het zuiden
en het industriële biotechpark op het
DSM-terrein in het noorden.
4 City centre: Het centrummilieu van de
Spoorzone in de nabijheid van station
Delft Centraal en de binnenstad.
Een divers aanbod voor bedrijven op verschillende plekken in de stad.
Delft mikt op drie doelgroepen: techno-
logisch georiënteerde bedrijven, creatieve
bedrijven en kennisinstituten. Voor elk van
deze categorieën is in elke fase van hun
ontwikkeling ruimte beschikbaar.
Technologische bedrijven
/
Voor technologische bedrijven is nabijheid
van collega-bedrijven en de TU Delft van
belang: de scienceparks Technopolis en
Biotechpark DSM bieden dit. Hier is nog
ruimte voor nieuwbouw. In de bedrijfs-
verzamelgebouwen zijn specifi eke
Vestigingsmilieus Delft
Science Park Technopolis: dichtbij collega-bedrijven en de TU Delft.(Science Port Holland)
Science Park
/ 25 /
7 .
S L E U T E L
P R O J E C T/
Doorstroomgebouwen
YES! en DEP
/
In de incubator YES!Delft zijn in 6 jaar tijd
meer dan 100 bedrijven gestart. Een groot
aantal daarvan is inmiddels YES! ontgroeid.
Om ze voor Delft te behouden en de vaak
heel belangrijke relatie met collega-bedrij-
ven en de TU in stand te houden is goede
huisvesting “om de hoek” nodig. Goede
huisvesting betekent in dit geval bedrijfs-
verzamelgebouwen met laboratoriumfacili-
teiten. Twee projecten staan hiervoor op
stapel in Technopolis: het DEP-gebouw
met speciale faciliteiten voor biotech-
bedrijven en het YES!doorstroomgebouw
voor de overige bedrijven waaronder een
cluster medisch technologische bedrijven.
REALISATIE
TERMIJN/
Trekker
Partners
Totale investering
Verwachte locatie
2013/
TU Delft en Cepezed Projects
Provincie Zuid-Holland, Gemeente Delft
20 miljoen
Technopolis
Creative City
University Campus
Science ParkIndustrial zone
/ 26 /
En voor wie dicht bij de universiteits-
campus wil wonen is naast de campus een
nieuwe wijk in de maak met apparte -
menten en eengezinswoningen. De nieuwe
wijk heeft een stedelijke uitstraling, wordt
omringd door water en doorsneden
door een park.
Studentenkamers worden doorlopend gebouwd.
Voor studenten wordt in Delft door-
lopend het aantal woningen uitgebreid.
Op de university campus worden de
meeste studentenwoningen gebouwd.
Tot 2023 is het de ambitie 5000 nieuwe
studentenwoningen te realiseren. In
2011 werd al een nieuwe woontoren met
kamers en zelfstandige eenheden voor
400 studenten gebouwd. In datzelfde
jaar werd een voormalig TU-gebouw –
nu een momument – verbouwd tot
studentencomplex.
3 . 4
E E N
H E L E
L O O P
B A A N
W O N E N
I N
D E L F T
E N O M
G E V I N G/
Lekker wonen in de stad waar je studeert of werkt is belangrijk. Bij iedere carrièrestap horen andere behoeften op het gebied van uitgaan, recreatie en wonen. Delft is een compacte stad met een gezellige oude binnenstad waar altijd genoeg te beleven is. Talloze horecagelegen-heiden, culturele instellingen, sportverenigingen en een mooie groene omgeving maken van Delft een fi jne stad om in te leven. En binnen een straal van 15 km kun je kiezen uit een scala aan woonmilieus: van heel stedelijk tot wonen in het groen. Via snelle routes per fi ets, OV en auto ben je zo in Delft.
Nieuwe woonwijken in
aantocht
/
Kenniswerkers, onderzoekers en mede-
werkers van universiteit en hogescholen,
medewerkers van kennisinstellingen en
hightech bedrijven hebben ieder hun eigen
woonwensen. Naast het bestaande aanbod
van woningen in het historische centrum
en de wijken daar omheen ontstaat in het
hart van de stad in de Spoorzone – boven
de spoortunnel die nu wordt aangelegd –
letterlijk nieuwe ruimte voor wonen in
het centrum van de stad. Aan de rand van
de stad bouwt Delft de nieuwe wijk
Harnaschpolder.
Studentenkamers, appartementen en eengezinswoningen.
/ 27 /
8 .
S L E U T E L
P R O J E C T/
5000 studentenwoningen
/
Zorgen voor meer studentenwoningen is
één van de grootste prioriteiten voor de
korte termijn. Studenten die graag in Delft
willen wonen moeten een plek krijgen.
Op dit moment is er te weinig woonruimte
voor studenten. Tot 2014 komen er daarom
2200 woningen bij en tot 2023 zijn dat er
zelfs 5000. Het grootste aantal studenten-
woningen wordt in en rond de university-
campus gebouwd. Delft streeft naar een
gevarieerd aanbod: van goedkoop naar
duur, met mogelijkheden om alleen of
samen te wonen, in de stad of in de
campus, voor kortere of langere tijd.
REALISATIE
TERMIJN/
Trekker
Partners
Verwachte locatie
2023/
O.a. DUWO, Ontwikkel-combinatie Watertuinen, Vorm Ontwikkeling
Partners Gemeente Delft, Haagse Hogeschool, Hogeschool InHolland, TU Delft
Hele stad, met nadruk op de universiteitcampusIn 2011 is een nieuwe woontoren met 400 studentenwoningen
gebouwd. (Heleen Bothof)
/ 28 /
als icoon van duurzame energie. Ook
de Energy Wall – een geluidswal waarin
zonnepanelen en een afvanginstallatie voor
fi jnstof – is een voorbeeld van een duur-
zaamheidproject met een grote impact
voor Delft. Onderzoekers van de TU Delft
en het bedrijfsleven ontwikkelen hiervoor
nieuwe concepten voor het gebruik van
wind- en zonne-energie en het hergebruik
van afvalwater. Deze gaan toegepast en
uitgetest worden in een realistische
werkomgeving in een Green Village op
de campus.
Green Campus: werken aan duurzaamheidsprojecten.
Groen en water
/
Naast duurzaam bouwen is ook in de
inrichting van de buitenruimte veel winst
te halen. Delft heeft een manier gevonden
om alle wensen en noodzakelijke ingre -
pen op het gebied van groen en water
inzichtelijk te maken. Overheden, grond-
eigenaren, ontwikkelaars en bewoners
werken hier samen aan het realiseren
van een groene en waterrijke campus.
Wensen en ingrepen voor groen en water inzichtelijk.
Met zoveel nieuwe ontwikkelingen en
dichte bebouwing is meer groen en
water nodig. Er worden nieuwe plekken
gecreëerd om water te bergen. Om te
zorgen voor een goede waterkwaliteit
worden rioleringen afgekoppeld en
natuurvriendelijke oevers aangelegd.
Extra groen op de campus draagt bij aan
gezondheid, luchtkwaliteit, een prettige
werk- en leefomgeving en arbeids-
productiviteit.
3 . 5
E E N
D U U R
Z A M E ,
G R O E N E
E N
W A T E R
R I J K E
C A M P U S/
Nieuwe bedrijven, studentenwoningen en voorzieningen op de university campus vragen om een een duurzaam ingerichte, groene campus. Een plek waar mensen prettig wonen, leven, recreëren en werken. Duurzaam wil zeggen: energieneutraal, klimaatbes-tendig en met een juiste waterbalans.
Duurzaam bouwen en
energiegebruik
/
Duurzame gebouwen en een goed
energiebeheer zijn voorwaarde voor een
energieneutrale campus. Bij renovatie
en nieuwbouwprojecten worden zo veel
mogelijk duurzaamheidsmaatregelen
genomen. De TU Delft werkt de komende
jaren aan het terugdringen van energiege-
bruik door onder meer warmte-koude
opslag en duurzame koel- en verwarmings-
technieken. Waar onderzoeksprojecten
naar alternatieve energiebronnen hand in
hand kunnen gaan met de bedrijfsvoering
op energiegebied wordt gestreefd naar
toepassing van innovatieve technieken als
geothermie, zonne-energie, windenergie
en bijvoorbeeld groene daken in de
projecten.
Prettig wonen, leven, recreëren en werken.
Onder de noemer “green campus” werkt
de TU samen met verschillende onder-
nemers aan duurzaamheidsprojecten.
Voorbeeld hiervan is het project Energy
Gateway – een windturbine geïntegreerd
met zonnepanelen en bezoekerscentrum,
/ 29 /
9 .
S L E U T E L
P R O J E C T/
Projectenprogramma
groen-blauw
/
Om te voldoen aan de wateropgave in
de innovatiecampus wordt nieuw water
toegevoegd, wordt de waterstructuur in
het gebied verbeterd en wordt het water-
systeem door een aantal maatregelen
effectiever benut. Om te voldoen aan de
groenopgave wordt de aanwezige groene
structuur versterkt door missende delen
aan te vullen, nieuwe verbindingen te
maken, nieuwe parken aan te leggen en
bestaande groengebieden te verbeteren.
Door structuren binnen het gebied te
verbeteren en ze goed te verbinden met
de groene gebieden rond de stad wordt
ook de kwaliteit van de regionale groen-
en waterstructuren beter. Samen met
ontwikkelende partijen is afgesproken dat
groene en blauwe maatregelen hand in
hand gaan met bouwwerkzaamheden als
er sprake is van nieuwbouw en grote
reno vaties. Ook wordt aandacht gegeven
aan tijdelijk groen. Op locaties waar niet
wordt gebouwd worden kansen gegrepen
om de ecologie en de leefomgevings-
kwaliteit te versterken met tijdelijk groen.
De campus is een experimenteerruimte
voor water: er worden showcases en
proeftuinen gemaakt voor innovatieve,
experimentele oplossingen voor water-
berging.
REALISATIE
TERMIJN/
Trekker
Partners
Totale investering
Verwachte locatie
2012 e.v./
Gemeente Delft
TU Delft, Gemeente, Hoogheemraadschap van Delfl and, belangen-vereniging TU-Noord, DUWO, Ontwikkel-combinatie Watertuinen
17 miljoen
Hele stad, met nadruk op de universiteitcampusMet zoveel nieuwe ontwikkelingen en dichte bebouwing is meer groen en
water nodig.(Heleen Bothof)
/ 30 /
Building tommorow’s leading fi rms. (YES!Delft)
/ 31 /
Tam TamP. Manuel
Directeur
Mecanoo architectenir. F.M.J. Houben
Directeur
Vereniging Delft Designir. H. Bothof
Voorzitter
Met speciale dank aan
/
Paul Althuis
Jan Bloemberg
Thijs Boekhoff
Heleen Bothof
Annet van der Elst
Ronald de Groot
Nick Guldemond
Aletta Hekker
Wilbert Hoondert
Michiel Jak
Roel Kamerling
Lodewijk Lacroix
Job Nijs
Bob van der Nol
Robert Schneider
Maartje Scholten
Bert Sprong
Anja Stokkers
Willem Trommels
Marco Waas
Colofon
/
RedactieJan Roelf Sikkens en
Annelies Gras (eindredactie),
Gemeente Delft
Vormgeving DesignDesk, Rotterdam
Druk Veenman+, Rotterdam
Ontwikkeling Stadsstijl Studio Dumbar, Rotterdam
Website www.delft.nl/tic
Twitter www.twitter.com/ticdelft
D I T
D O C U
M E N T
W O R D T
G E D R A
G E N
D O O R/
Technische Universiteit Delftdrs. P.M.M. Rullman
lid College van Bestuur
DSM DelftF.P.M. Teeuwisse Msc, MBA
Directeur
TNOir. J.H.J. Mengelers
Voorzitter Raad van Bestuur
Deltaresir. A.H.J. Baaijen
Algemeen Directeur
Unesco-IHEJ.L.G. de Schutter Msc
Adjunct Directeur
Gemeente Delft ir. P. L. Guldemond
Wethouder van Delft
Hoogheemraadschap van Delfl andmr. M.A.P. van Haersma Buma
Dijkgraaf
Provincie Zuid-Hollanddrs. G. Veldhuijzen
Gedeputeerde
Haagse Hogeschooldr. M.S. Menendez
lid College van Bestuur
Hogeschool InhollandD. Terpstra
Voorzitter College van Bestuur
Reinier de Graaf Groepdr. J. van den Heuvel
Voorzitter Raad van Bestuur
/ 1 /
Windturbine als icoon en entree van de Technologische innovatiecampus Delft. (SHAU architects, Rotterdam )