Embed Size (px)
Citation preview
İstanbul Üniversitesi
Tedarik Zincirinde İş Sürekliliği Yönetimi
Prof. Dr. Selim YAZICI
İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi
İşletme Bölümü
www.issurekliligiyonetimi.com
26 Mayıs 2015
İçerik
• Yaşanan Olaylar • Tedarik Zincirinde İş Sürekliliği Yönetimi • Tedarik Zinciri Risklerini Belirlemek • Bütünsel Risk Yönetimi • Kesintilere Maliyet Odaklı Bakmak • Tedarik Zinciri Esnekliği Araştırması
Yaşanan Olaylar • 11 Eylül Saldırıları (2001) • Katrina Kasırgası (2005)
– Emtia fiyatlarının yükselmesine neden oldu
• İkitelli Sel Felaketi (2009) • Japonya depremi ve Tsunami (2011) • Tayland’da yaşanan sel felaketi (2011)
– Seagate, Western Digital • Dünyanın hard disk üretiminin %45’i
– Honda, Nissan, Toyota • 250.000 Araç/Yıl
– Toshiba, Sony, Nikon, Canon
• İzlanda’da volkan patlaması (Eyjafjallajökull) (2010) – Avrupa hava trafiğini felç etti
• Arap Baharı ve politik etkileri (2011) • Çin’in nadir bulunan mineral ihracatını kısıtlaması (2011)
– Skandiyum, İtriyum, Lantan • Elektronik, optik, şarj edilebilen piller
• SARS, Ebola, Domuz Gribi – Kuş Gribi gibi salgınlar • IŞİD ve El Kaide tarafından gerçekleştirilen terör olayları • Gezi Parkı Olayları
Tedarik Zincirinde İş Sürekliliği Yönetimi Neden Önemlidir?
• Doğal afetlerin yaşanması mümkündür • İnsan yapımı felaketlerin de yaşanması
mümkündür!!! • Bu türden olayların yaşanması, işletmelerin
üretim süreçlerini – onlara bağlı olarak iş yapan işletmelerin
süreçlerini • ve onlara bağlı işletmelerin de iş süreçlerini etkiler.
• Dolayısıyla, tedarik zinciri üzerindeki tüm kuruluşların, yaşanan tek bir olaydan etkilenmesi mümkündür.
Kelebek Etkisi
• Edward N. LORENZ – “Kaos Teorisi”
• Bir sistemin başlangıcında oluşan küçük değişimlerin, büyük ve öngörülemez sonuçlar doğurabilmesi.
Bir Olayın Anatomisi
Kararlı Durum
Kaza / Kesin0
Yeni Kararlı Durum
Kesin0 Zamanı Zaman
İş İle İlgili Tem
el Göstergeler
Bir Olayın Anatomisi (İşletmenin Kardiografisi)
Üre$m Miktarı (Q)
Zaman (t)
İki kesin0 arasındaki zaman
Kesin0 süresi
Kayıp miktarı
D-‐E-‐F Yolu: Kesin0 profili G: Toparlanma sonrası kayıp üre0m miktarı
Bir sonraki kesin0ye Kadar geçen zaman
Tedarik Zinciri Haritası
Risk Hakkında Bilmemiz Gerekenler
• Risk, belirli bir zaman aralığında, hedeflenen bir sonuca ulaşamama ya da zarara uğrama olasılığını ifade etmektedir.
• Risk, gelecekte oluşabilecek potansiyel problemlere, tehdit ve tehlikelere işaret eder.
Risk Formülasyonu
Risk = f (Olasılık, Etki)
• Riskin gerçekleşme olasılığı: Riskin büyüklüğünü belirleyen faktörlerden biridir.
• Riskin yaratacağı etki: Öngörülen riskin gerçekleşmesi durumunda, meydana gelen olayın yaratacağı etkilerdir.
Olasılık
Etki
Risk Kültürünü Oluşturmak
• Risk Gözlüğünü Takmak – Olaylara risk bakış açısı ile bakmak – Karar alma süreçlerine risk yönetimi
fonksiyonunun entegre edilmesi
Uçak Kazası Raporları !
İş Sürekliliği Yönetimi
• Bir kriz veya felaket sonrasında, • kuruluşun üretim sürecinin veya faaliyetlerinin
kesintiye uğramaması; • oluşabilecek muhtemel bir kesinti sonrasında
da kuruluşun en kısa sürede toparlanarak faaliyetlerine geri dönmesini sağlayacak
• planlama, örgütleme, yönetim ve kontrol faaliyetlerini içeren
• proaktif bir süreçtir.
İş Sürekliliği Planlamasının Bileşenleri
1. Potansiyel risklerin ve etkilerinin tanımlanması, 2. Risklerin gerçekleşme ihtimallerini minimize
edecek önleyici tedbirlerin alınması, 3. Risklerin gerçekleşmesi durumunda, organize
edilen bir tepki/eylem geliştirilmesi, 4. Risklerin gerçekleşmesinden sonra, toparlanma
döneminde iş süreçlerinin devamlılığının sağlanmasıdır.
İş Sürekliliği Yönetimi ile İlgili Standartlar
• ISO 9001 – Kalite Yönetim Sistemi Standardı • ISO 22301 – İş Sürekliliği Yönetim Sistemi Standardı • ISO 14001 – Çevre Yönetim Sistemi Standartları • ISO 28000 – Tedarik Zinciri Güvenliği Yönetim Sistemi
Standartları – ISO 28002
• ISO 31000 – Kurumsal Risk Yönetimi Standardı • ISO 27001 – Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı
Tedarik Zinciri Esnekliği Araştırması
% 80,1
% 78,6
77 78 79 80 81
2014
2009-‐2013
Kesin$ Sıklığı (Geçen yıl en az 1 kesin$)
Tedarik Zinciri Esnekliği (Resilience) Araştırması (2014)
19%
42%
9%
6%
2% 1%
21%
Kesin$ Sıklığı, 2014
0
1-‐5
6-‐10
11-‐20
21-‐50
>51
Bilmiyor
55
38,7
34,4
30,9
28
58,5
47,5
37,8
40,6
44,7
0 10 20 30 40 50 60
Üretkenlik kaybı
Çalışma maliyetlerinde arTş
Hizmet çıkTsında bozulma
Müşteri şikayetleri
Gelir kaybı
Kesin$nin Sonuçları (İlk 5)
2014 2009-‐2013
Kesintilerin Nedenleri ve Sonuçları (2014)
52,9
51,6
35,8
29,4
29,4
25
24,4
22,3
19,7
19,7
0 10 20 30 40 50 60
Planlanmamış BT & Telekom kesin0si
Olumsuz hava şartları
Dış Kaynak servisi hatası
Taşıma ağı kesin0si
Kalifiye işgücü eksikliği
Yeni kurallar ve düzenlemeler
Siber saldırı
Veri ihlali
İşçi-‐işveren uyuşmazlıkları
Döviz kurunda aşırı dalgalanma
Kesin$ Nedenleri (%)
Kesintilerin Sonuçları (2014)
58,5
47,5
44,7
40,6
37,8
34,6
34,1
26,7
24
18,4
17,5
7,4
6,9
6,5
4,6
0 10 20 30 40 50 60
Üretkenlik kaybı
Çalışma maliye0 arTşı
Gelir kaybı
Müşteri şikayetleri
Hizmet çıkTsında bozulma
Marka i0barının zedelenmesi
Nakit akışlarının ertelenmesi
Paydaş/hissedar endişesi
Ürün piyasaya sunulmasında gecikme
Sadık müşterilerin kaybı
Mevzuat düzenlemlerinde arTş
Hizmet kredileri ödemeleri
Hukuki cezalar
Ürün geri çağırma/piyasadan çekme
Hisse fiyaT düşüşü
Kesin$lerin Sonuçları (2014)
39,6
13,5
7,7
14,5
2,9
0
1
0
1
Kesin$ Maliyetleri (%), 2014
<€50K
€51K-‐€250K
€251K-‐€1M
€1,1M-‐€10M
€11M-‐€50M
€51M-‐€100M
€101M-‐€250M
€251M-‐€500M
>€500M
Kesinti Maliyetleri
% 23,6
% 12,4
0 5 10 15 20 25
2014
2009-‐2013
Kesin$ Maliyetleri (En az 1 M€ Kesin$ Yaşayanlar)
Tedarik Zincirinde İş Sürekliliği Uygulamaları (2014)
72%
22%
6%
Evet
Hayır
Bilinmiyor
Tedarikçi Güvencesinin Sağlanması
37,2
37,8
30,6
20,7
35,6
35,4
31,5
33,3
13,5
45,4
45,1
41,4
39,6
39,6
33,4
30,1
21,5
20,6
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
Sadece bir İSY Planı değil, bir İSY Programı bulunmalıdır
Tanımlanmış bir standarda uygun çalışmalıdır
Tanımlanmış iyi uygulamalara uygunluk
Tanımlanmış bir standart ser0fikasyonuna sahip olmalıdır
İSY programlarının kapsamı
SaTn aldığımız ürün/hizmetle ilişkili bir program
İSY Programının sorumluluğu kime ait
Sadece bir iş sürekliliği planı yeterlidir
İSY Programını yürüten kişilerin yeterliliği önemlidir
Tedarikçinizden Ne Beklersiniz?
2014 2009-‐2013
Tedarikçi Güvencesinin Onaylanması (%)
47,3
34,6
17,2
16,5
15,3
52,5
20,1
19,5
16
16
0 10 20 30 40 50 60
Onaylanmamış planlar
Belgelenmiş sonuç raporları ve eylem planları
Birleşik yürütülen tatbikatlar
Masaüstü yürütülen tatbikatlar
Gözlenen tedarikçi tatbikatları
2014 2009-‐2013
TZ Risk Beklentileri (1-5 Yıllık)
57,7
48,8
41,4
41,4
37,2
36,3
27,4
27
19,5
15,4
0 10 20 30 40 50 60 70
Planlanmamış BT & Telekom kesin0si Hava muhalefe0
Dış kaynak hizmet aksaması Siber saldırı Veri ihlali
Kalifiye işgücü eksikliği Yeni kurallar ve düzenlemeler
Taşıma ağı kesin0si Enerji kıtlığı
İşçi-‐işveren uyuşmazlıkları
TZ Risk Beklen$leri (1 Yıllık) (%) 53,9
51
42,3
41,4
38,9
38
37
23,6
22,6
20,2
0 10 20 30 40 50 60
Siber saldırı
Planlanmamış BT & Telekom kesin0si
Dış Kaynak servisi hatası
Veri ihlali
Hava muhalefe0
Kalifiye işgücü eksikliği
Yeni kurallar ve düzenlemeler
Taşıma ağı kesin0si
Enerji kıtlığı
Terörist faaliyetler
TZ Risk Beklen$leri (5 Yıllık) (%)
Tedarik Zincirindeki Kesintilerin En Önemli Nedenleri
• Olumsuz hava şartları • IT ve telekomünikasyon sistemlerindeki kesintiler • Taşıma ağındaki kesintiler • Deprem / Tsunami • Başka bir outsource firmasından kaynaklanan hatalar • Kalifiye işgücü eksikliği • Ürün kalite hataları • Volkanik kül bulutları • İflas • Sivil huzursuzluk ve karışıklıklar • İşçi-işveren uyuşmazlıkları • Yangın • Siber saldırılar
Neler Yapılmalı? Stratejiler Neler? (1) 1. Risk gözlüklerinizi takın! 2. Risk yönetimi ve iş sürekliliği stratejinizi oluşturun 3. Kendi risk analizinizi, iş sürekliliği yönetimi kapsamında
oluşturun – Dokümante edip, izleyin – İş süreçlerinizde kesinti oluşturabilecek olayları değerlendirin
4. Tedarik zinciri haritanızı oluşturun – Tedarikçilerinizi sizinle olan etkileşimlerine göre seviyelendirin – Ana ve tali tedarikçilerinizi belirleyin
5. Her bir tedarikçi için risk analizi yapın/yaptırın/zorlayın! – Dokümante edip izlemelerin sağlayın
Neler Yapılmalı? Stratejiler Neler? (2) 6. Tedarikçilerinizi sahip oldukları risklere göre sınıflandırın 7. Tedarikçilerinizde oluşabilecek herhangi bir kesinti için
– Olasılık ve etki değerlemesi yapın – Kısa ve uzun vadede kesintinin sonuçlarını değerlendirin ve maliyetini hesaplayın – Kesintinin ne kadar sürede toparlanabileceğinin tahminini yapın – Sizin bu kesintiye ne kadar tahammül edebileceğinizi belirleyin
8. Tüm bunları yaparken tedarikçilerinizle birlikte çalışın – Aynı gemide olduğunuzu unutmayın – Takım oyunu oynayın, yardımlaşın – Ortak çözüm önerileri geliştirin
9. Alternatif senaryolarınızı oluşturun – Tedarik zincirinizi dengeleyin
10. Tekrar listenin başına dönün! – Her bir değişimde, değişme yeniden uyum sağlamanız gerekecektir
Cevaplandırılması Gereken Temel Sorular
1. Tedarikçilerim kimlerdir? 2. Nerede bulunmaktadırlar? 3. Güvenilir midirler? 4. En zayıf halka hangisidir?
Sonuç
• Olaylara risk yönetimi perspektifinden bakın
• Analitik düşünün, olaylar arasında neden-sonuç ilişkileri kurmaya çalışın
• Sadece kendi kuruluşunuzu değil, sistemin bütününü değerlendirin
İlginiz için teşekkür ederim. Prof. Dr. Selim YAZICI İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İşletme Bölümü
[email protected] www.selimyazici.net https://www.linkedin.com/in/selimyazici Sunuma erişmek için: https://www.facebook.com/IsSurekliligiYonetimiKitabi
