Tehlikeli Madde Taşımacılığı

7/27/2019 Tehlikeli Madde Tamacl

1/104

T.C.

MLL ETM BAKANLII

ULATIRMA HZMETLERALANI

TEHLKELMADDETAIMACILII

840UH0121

Ankara, 2011


2/104

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereveretim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarakrencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renmemateryalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARALE SATILMAZ.


3/104

i

AIKLAMALAR ........................................................................................................iiGR ...........................................................................................................................1RENME FAALYET1 ........................................................................................ 31. KARA YOLU TEHLKELMADDE TAIMACILII........................................3

1.1. Tehlikeli Maddelerin Genel zellikleri ............................................................ 51.2.1. Trkiyede Mevcut Yasal Dzenlemeler Ve Standartlar .........................10

1.3. Tehlikeli Madde Snflarve zellikleri .........................................................131.3.1. Tehlike Sembolleri, Tehlikenin Anlamve Korunma..............................131.3.2. Tehlikeli Maddelerin Snflandrlmas ....................................................15

1.4. Tehlikeli Maddelerin AmbalajlanmasVe Depolanmas ................................26

1.4.1. Ambalajlama Zorunluluu .......................................................................261.4.2. Ambalajsz Tama ve Depolama............................................................. 291.4.3. Ambalajlamaartlar................................................................................291.4.4. Tehlike Etiketleri,aretlendirme,kaz Levhas ......................................321.4.5. Depolama .................................................................................................35

1.5. Tehlikeli Maddelerin Yklenmesi Ve Tanmas............................................351.5.1. Tehlikeli Maddelerin Ykleme ve Boaltma Kurallar ............................36

1.6. Tamada BulundurulmasGereken Belgeler .................................................471.7. Ara ve Tama eitleri .................................................................................55UYGULAMA FAALYET...................................................................................60

LME VE DEERLENDRME.........................................................................61RENME FAALYET2 ...................................................................................... 652. HAVA YOLU TEHLKELMADDE TAIMACILII.......................................65

2.1. Tehlikeli Maddelerin Tanmlanmas ............................................................... 652.2. Havayolu Tamaclnda Kabul Grmeyen Gizli Tehlikeli Maddeler .........682.4. Tehlikeli Maddelerin Ambalajlanmasve Depolanmas .................................84

2.4.1. Ambalajlama Zorunluluu .......................................................................842.4.2. Ambalaj Kaplarnn Genel Grnm ..................................................... 842.4.3. Ambalajlamaartlar................................................................................85

UYGULAMA FAALYET...................................................................................91

LME VE DEERLENDRME.........................................................................92MODL DEERLENDRME ..................................................................................95CEVAP ANAHTARLARI.........................................................................................97KAYNAKA.............................................................................................................98

NDEKLER


4/104

ii

AIKLAMALARKLAMALARKOD 840UH0121ALAN UlatrmaDAL/MESLEK LojistikMODLN ADI Tehlikeli Madde TamaclMODLN TANIMI Kara yolu ve Hava yolu Tehlikeli Madde Tamacl

ilemleri ile ilgili temel bilgi ve becerilerin kazandrldrenme materyalidir.

SRE 40/32N KOUL 10. snftamamlamolmak.YETERLK Tehlikeli Madde Tamaclilemlerini yapmak

MODLN AMACI

Genel Ama:

Bu modl ile ofis, depo ve ykleme sahasgibi ortamlarda,bilgisayar, l aletleri, barkod, etiket, faks, yazc, elterminali, forklift ve elleleme elemanlar gibi donanm veara gereleri kullanarak, ADR szlemesi, uluslar arasanlamalar, ISO Kalite Standartlar, IATA, DGR ve ICAOkurallarna uygunekilde Kara yolu ve Hava yolu TehlikeliMadde Tamaclilemlerini gerekletirebileceksiniz.

Amalar:

Ofis, ykleme sahas ve depo ortamnda,bilgisayar, el terminali, forklift, ellelemeelemanlar gibi donanm ve ara gerelerikullanarak, ADR szlemesi ve uluslar arasanlamalara uygun ekilde Kara yolu TehlikeliMadde Tamaclilemlerini yapabileceksiniz.

Depo ve uak ykleme sahas gibi ortamlarda,elleleme elemanlar, bilgisayar, l aletleri,

barkod ve etiket gibi donanmlar kullanarak ISOKalite Standartlar, IATA, DGR ve ICAO

kurallarna gre, Hava yolu Tehlikeli MaddeKargo Tamaclilemlerini yapabileceksiniz.

ETM RETMORTAMLARI VEDONANIMLARI

letmelerin depo, ofis ve ykleme sahas ortamlar ile buortamlarda bulunan el terminali, bilgisayar, telefon, faks,yazc, l aletleri, barkod, forklift, elleleme elemanlarve etiket gibi donanm aralar.

AIKLAMALAR


5/104

iii

LME VEDEERLENDRME

Modln iinde yer alan her bir renme faaliyetinden

sonra verilen lme aralar ile kendinizideerlendireceksiniz. Modl sonunda ise kazandnzbilgi, beceri ve tavrlar lmek amacyla retmentarafndan hazrlanacak lme aralar iledeerlendirileceksiniz.


6/104

iv


7/104

1

GRSevgili renci,

Tehlikeli madde tamacldenilince lkemizde ilk akla gelen, son dnemde zerindeoka durulmasnn da nemli bir neden olduu ADR. Hlbuki tehlikeli madde tamacltabi ki sadece ADR den ibaret deil. ADR sadece bu tamacln karayolu boyutu. Nasltamaclk kendi arasnda modlara ayrlyor ise; tehlikeli madde tamaclnn da her birmod iin geerli ayrkurallarmevcut.

ADR dnda denizyolu iin IMDG, havayolu iin DGR, demiryolu iin RID, kanaltamacl iin ise ADNR ok nemli konvansiyonlar. Ve maalesef; her ne kadar ADRkurallarnn uygulanmas iin bir eyler yaplmaya allmas, ge kalnm fakat tabi kiolumlu bir gelime ise; dier modlarda uygulanmas gereken kurallara ynelik bir gelimeolmamasda bir o kadar dndrc.

Bu modl sonunda edineceiniz bilgi ve beceriler ile kara yolu ve hava yolu tehlikelimadde tamacln da uyulmasgereken kurallar, yasal mevzuat, ambalajlama ve yklemegibi konularda gerekli yeterlikleri kazanacaksnz.

GR


8/104

2


9/104

3

RENME FAALYET1

Ofis, ykleme sahas ve depo ortamnda, bilgisayar, el terminali, forklift, ellelemeelemanlar gibi donanm ve ara gereleri kullanarak, ADR szlemesi ve uluslar arasanlamalara uygun ekilde Kara yolu Tehlikeli Madde Tamacl ilemleriniyapabileceksiniz.

ADR szlemesi hakknda bilgi edininiz.

Tehlikeli maddelerin genel zellikleri hakknda bilgi edininiz.

lkemizde tehlikeli madde tamaclile ilgili mevcut yasal dzenlemeler hakkndaaratrma yapnz.

Tehlikeli maddelerin ambalaj eitleri ve ambalajlama kurallar hakknda aratrmayapnz.

Tehlikeli maddelerin yklenmesi ve tanmas srasnda uyulmas gereken kurallarhakknda bilgi edininiz.

Bu aratrmalar yaparken bulabileceiniz resim, katalog, dergi vb. dkmanlar snfortamna getirerek bilgilerinizi arkadalarnzla paylanz.

Aratrma yaparken evrenizde bulunan lojistik firma ya da nakliye firmalarile kargohizmeti veren firmalardan, iletmelerin ilgili blmlerinden ve yneticilerindenyararlanabilirsiniz. Ayrca, internet ortamnda buirketlerin sitelerine girerek gerekli bilgi vedkmanlarelde edebilirsiniz.

1. KARA YOLU TEHLKELMADDETAIMACILII

Gnmzde tehlikeli maddelerin birok sektrde kullanlmasna ve gelien teknoloji ilebirlikte bu kapsamda artan ulatrma faaliyetlerine bal olarak tehlikeli yklerin yerdeitirmesine olan ihtiyata ayn oranda artm ve bunun sonucunda ise canllar ve evrezerinde onarlamaz etkiler brakan byk kazalar ve yllarca etkisi silinemeyen kirlilikler

ARATIRMA

RENME FAALYET1

AMA


10/104

4

meydana gelmitir. retimi ve gnlk hayatsrdrmek iin kullanlan maddelerin yansra

zellikle gelien kentlerde ve endstriyel tesislerde ortaya kan atklarn da yenidendeerlendirilmek, imha edilmek veya depolanmak zere tanmas, mevcut tamailemlerinin nemini arttrmtr. Bu nedenle lkeler tehlikeli maddelerin tanmasile ilgiliolarak bir takm yasal dzenlemeleri hayata geirmilerdir. Bu dzenlemelere bal olarak

bata karayolu olmak zere demir, deniz ve havayolu ulam modlarnda uyulacak yntem veesaslar belirlenmitir.

Resim 1.1: Modlara gre tehlikeli madde tamaclnn oranlar

Tehlikeli maddeler dnyann her yerinde tanmaktadr. Bu tamalar birok farkltama modlarile gerekletirilmektedir. Buna gre, bir tehlikeli madde karayoluyla balar,demiryoluyla limana tanr, oradan baka bir ktaya geerek, havayoluyla tamasna devamederek baka bir lkeye gidebilir.

Ancak bu durum beraberinde sorun getirmektedir. Bu yzden tamalarn dnyaapnda ortak dzenlenmi kanun ve kurallara gre yaplmas zorunludur. nk tamamodu veya geilen lkenin deimesi sonucunda her defasnda kurallarn deimesi tamayzorlatracak ve imkansz hale getirecektir.

Dnyada tm tama trleri, kanunlar ile uyumlatrlmtr. Bunun iin BMKomisyonu- Committee of Experts on the Transport of Dangerous Goods tavsiyeniteliinde kararlar kartmaktadr.

UluslararasKurulular

International Maritime Organization (IMO)- Londra- IMDG-Code- DenizyoluTamacl

UN Economic Comission for Europe (ECE)- WP-15- Bern-ADR- Karayolu

Office Central Transport Internationaux (OCTI)- Bern-RID- Demiryolu


11/104

5

International Civil Aviation Organization-Montreal- ICAO-TI- Havayolu

International Air Transport Association- Cenevre- IATA-DGR- Havayolu

International Atomic Energy Agency-Viyana-IAEA- Radyoaktif MaddelerinTanmas

Commission Central pour la Navigation du Rhin- Strasburg- ADNR/ADN su yollarTamacl

Tehlikeli maddelerin tanmasnda ortaya kabilecek tehlikeleri nleyebilmek iin,ilgililer, ok genikapsamlkurallar getirmilerdir. Bu Kurallar, tamaya birekilde katlantaraflara, insanlar ve evreyi (hayvanlar, bitkileri, su kaynaklarn, topraklar) korumakzorunluluu getirmektedir. Ekonominin getirdii, tehlike maddelerin nakliyat zorunluluu ile

insanlarn ve evrenin korunmastam bir uyumluluk iinde dzenlenmitir.1.1. Tehlikeli Maddelerin Genel zellikleri

Kendi yapsndan, kendi zelliklerinden veya kendi durumlarndan dolay tamaesnasnda umuma, genel dzene, nemli eya ve mallara, insanlara, hayvanlara ve evreyetehlike arz eden madde ve nesnelere tehlikeli madde ad verilmektedir.

Resim 1.2: Tehlikeli maddeler

Tehlikeli maddeler; kimyasal yaplarna (yanc, basnl),ekillerine (kat, sv, gaz) vetehlikelerine gre (patlayc, zehirli) gruplandrlrlar. Her snfa ait olan tehlikeli maddelerinsnflandrlmasnda her rn iin bir alt snf numaras, bir harf, bir kimlik numaras (UN

Numaras) verilmelidir. Tehlikeli madde ieren ve tanacak olan tm maddeler, aynen diertehlikeli maddeler gibi kanunlara uygun olarak yklenmeli ve tanmaldrlar.

Tehlikeli maddeler, doalar gerei, ierik ve durumlar itibariyle dikkatsizlik vekazalar sonucunda evre gvenliini, hayvanlar, insanlar ve genel gvenlii tehlikeyedren maddeler olarak tanmlanmlardr.


12/104

6

ADR Szlemesine gre lkeler tama srasndaki gvenlik dndaki nedenlerle,

tehlikeli maddelerin kendi topraklarna giriini dzenleme veya yasaklama hakkn sakltutmaktadr.

1.2. ADR SzlemesiTehlikeli Maddelerin Karayolu le Uluslar aras Tamaclna likin Avrupa

Anlamas olan ADR Szlemesi (ADR: Accord Dangereux Routier) 30 Eyll 1957deCenevrede dzenlenmi olup, karayolu ile uluslar aras tamaclkta gvenliinarttrlmasn amalamaktadr. Balangta 15 ye lkenin imzalamasyla dzenlenenkonvansiyon 1968 ylndan itibaren yrrle girmitir.

Resim 1.3: ADR Szlemesi


13/104

7

ADR szlemesinin genel yapsal zellikleri:

Taraf lkeler arasnda karlklgven ve ibirliini hedefler Yksek dzeyde gvenlik, lkeler iin arsorumluluk, ama yk deil Dier taraf lkeler ile anlama yapma olana(ikili / oklu) ADR = 1200 sayfadan olumaktadr. Dier modlar ile uyumu srdrmek, yeni bilimsel ve teknolojik gelimeler gz

nnde bulundurularak her iki ylda bir yenilenir. Son gncelleme 1 Ocak 2009deyrrle girdi.

Ulusal Mevzuatn UluslararasMevzuattan ayrolarak gncellenmesi bir lke iingereki deildir.

ADR, AB Mktesebatnn bir parasdr. ABne girmek isteyen ye lkeler

buna i tamaclkta uygulamak zorundadr. (AB Direktif 94/55)Bugn ADR Konvansiyonuna taraf 42 lke bulunmaktadr. rlanda 12 Kasm 2006

tarihinde taraf olarak son ye olmutur.

Resim 1.4: BM tavsiye kararlar

lkemiz iin de byk nem arz eden ADR Konvansiyonuna kat lm iin ilk adm30.11.2005 tarih ve 5434 sayl Kanunla atlmtr. Bundan sonra Kara Ulatrmas GenelMdrlnn yapm olduu almalar ve dzenlemeler ile Tehlikeli MaddelerinKarayolu ile Tanmasna likin Ynetmelik 31 Mart 2007 tarihinde Resmi Gazetedeyaynlanmtr. Ynetmeliin yrrle giritarihi 01.01.2009dur.


14/104

8

Ynetmelik incelendiinde, ADR Konvansiyonunun ilgili maddelerine atfta

bulunmaktadr. 2007 ylnda balayan ve 2010 ylnda ADR taraf lkelerinde tamamlanmasgereken tnel kategorileri ve buna bal kstlamalara da ynetmelikte dikkat ekilmitir.Dier nemli bir hususta, gvenlik danman kavramnn girmesi, gvenlik danman vesrclerin geerli bir eitim sertifikalar sahip olmasnn vurgulanmasdr. Ayrca bazmaddelerin tanmasiin de (Snf 1, 6.1, 6.2 ve 7) zel izin alma zorunluluu getirilmitir.

Resim 1.5: ADR; ADR ereve Kanunlarve lkelerin Tehlikeli MaddeTamaclKanunlarArasndakiliki

Ulatrma Bakanlnn Trkiyede uygulamaya koymak iin zerinde altADRnin amalarn uekilde sralayabiliriz:

Karayoluyla uluslar arastamaclkta gvenliin arttrlmas,

Tehlikeli maddelerin tanmasna ilikin Birlemi Milletler tavsiyelerine dayanaraktehlikeli atklar dahil olmak zere tehlikeli maddelerin snflandrlmas,

paketlenmesi ve etiketlenmesi ve test edilmesine ilikin hkmlerin, dier tamatrleri (deniz, hava, demiryolu) ile uyumlu birekilde ortaya konulmas,

Karayoluyla tehlikeli madde tayan aralarn yapm, donanm ve ileyiine ynelikartlarn belirlenmesi

Ynetmelie gre;

Karayollarnda yetki belgesi almadan tehlikeli madde ve atk tamaclyaplamayacaktr


15/104

9

Tehlikeli madde tayan srcler de mesleki yeterlilik belgesi alacaklardr.

Tehlikeli madde tayclar, insan ve evreye verilecek zararn nlenmesi iin dahagvenli olan karayolunu kullanacaklardr.

Tehlikeli madde ykl birden fazla rmork veya yar rmorklar birbiriylebirletirilerek yani arka arkaya taklarak kullanlmayacaktr.

Tehlikeli madde tamasnda kullanlan aralar szdrmazlk testinden geecektir.

Ynetmelik, tehlikeli madde tayan aralarn boaz kprsnden geileri konusundada yeni dzenlemeler getirmektedir.

Patlaycve radyoaktif madde tayan aralar dndaki tehlike snfna giren her trlmadde ykl aralarn boaz kprlerinden geileri saat 01.00'den sonra her trl

gvenlik nlemleri alnarak yaplacaktr. Tehlikeli madde ykl tatlarn younluuna gre, tatlarn gvenlik mesafesi iinde

toplu veya bireysel geileri en az 2 gvenlik danman ile birlikte onlarnsorumluluunda yaplacaktr.

Patlayc ve radyoaktif madde tayanlarn boaz kprlerinden geileri, trafikyknn hafifledii ve dier tehlikeli madde ykl tatlarn geilerinin ardndan,srclerin alkol muayenesi ile dier her trl gvenlik nlemleri alnarak, birnceki tatn kpr geii tamamlandktan sonra en az 1 gvenlik danmansorumluluunda gerekletirilecektir.

Boaz kprlerinden geilerine izin verilen patlayc ve radyoaktif maddeler haritehlikeli madde snfna giren dier tehlikeli madde ykl tatlarn younlukdurumuna gre en fazla 10 tatn toplu halde gvenlik mesafesi ierisindegeilerine izin verilecektir.

Taslaa gre patlaycmadde ve radyoaktif madde tayanlar ile sktrlmgaz ykltatlar, gidecekleri gzergah belirleyerek, uzunluu 200 metreden fazla olan tnel

bulunan karayolu gzergahnkullanmayacaktr.

Tnel bulunan gzergahlardan geilere, saat 01.00'den sonra, baka alternatifgzergah bulunmayan hallerde veya karayolunun corafiartlarnn elverisizletiive tehlikeli bir durum meydana getirdii zamanlarda gvenlik danman ve trafik

polisi nezaretinde izin verilecektir. ADR ile birlikte tehlikeli madde tayan, depolayan, reten, elleleyen, her firmann

uzman bulundurmaszorunludur.

Sadece ADR konusunda mesleki yeterlik eitimi alm olan srclerin arakullanmalarna izin verilecektir.

Tehlikeli madde tayan azami arl 3,5 ton olan hafif ticari aralar da ADRkapsamna girmektedir.

ntermodal tamaclnda tannan baz kolaylklar kaldrlacak ve eitim konusundasnav sistemine yeni dzenlemeler getirilecektir.


16/104

10

1.2.1. Trkiyede Mevcut Yasal Dzenlemeler Ve Standartlar

1- Tehlikeli Maddelerin Su ve evresinde Neden Olduu Kirliliin KontrolYnetmelii;

Hayati bir fonksiyonu olan su ve kaynaklar her trl kirlenmeden korunmasgerekmektedir. Ykleme ve boaltma esnasnda suya zararlmaddelerde aadaki hususlaradikkat edilmelidir:

Ykleme ve boaltma ilemi takip edilmelidir.

Uygun koruma nlemleri alnmaldr (rn. ardolumun nlenmesi)

Dolum seviyesi, basn gibi unsurlar gzetilmelidir.

2- Radyoaktif Maddelerin Gvenli TanmasYnetmelii;Radyoaktif maddenin kara, demir, hava ve denizyoluyla tanmas srasnda ama,

toplum bireylerinin, radyasyon grevlilerinin radyasyondan korunmasn ve evreninradyasyon gvenliini salamaktr. Tasarm, ve imalat aamalar da dahil olmak zereyklenmesi, tanmas, indirilmesi, geici olarak depolanmas ve alcya teslim edilmesiaamalarnkapsar.

3- Tbbi Atklarn Kontrol Ynetmelii (Taslak)

evreye ve insan salna zarar vermeden kaynanda ayr olarak toplanmas, niteiinde tanmas, geici depolanmas, tanmasve bertaraf edilmesi amalanmaktadr.

Resim 1.6: Tbbi atk

4- Karayolunda Tehlikeli Maddelerin Tanmas in Tasarlanan Motorlu Aralar veRmorklarilelgili Tip OnayYnetmelii;

Bu ynetmeliin amac, 2918 sayl Karayollar Trafik Kanunu hkmleri uyarnca,aralarn yapm ve kullanm bakmndan karayolu yapsna ve trafik gvenliine uymazorunluluunu yerine getirmek zere; karayolunda tehlikeli maddelerin tanmas iin


17/104

11

tasarlanan aralara AT Ara tip Onay Belgesi verilmesine ilikin hkmleri ve bunlarn

uygulanmasna ait usul ve esaslarbelirlemektir. (istee bal)5- SvlatrlmPetrol Gazlar(LPG)- Tama Kurallar( TS 1445)

6- SvlatrlmPetrol Gazlar(LPG)- Doldurma ve Boaltma Kurallar(TS 1449)

7- Tehlikeli Kimyasallar Ynetmelii;

Bu Ynetmeliin amac, tehlikeli kimyasallarn kontrol altna alnarak olumsuzetkilerinden evre ve insann korunmasna ynelik idari ve teknik usul ve esaslardzenlemektir:

Tehlikeli kimyasallarn tespiti, snflandrlmas, etiketlenmesi ve ambalajlanmasnailikin usul ve esaslar,

Tehlikeli kimyasallarn retimi, depolanmas, anmasfaaliyetlerine ilikin esaslar,

Tehlikeli kimyasallar ve tehlikeli eyann kullanmve piyasaya arzna ilikin esaslar,

Kimyasallarn ithalat ve ihracatna ilikin usul ve esaslar,

Tehlikeli kimyasallar ve tehlikeli eya ile itigal olunmasna ilikin hkmleri,

Kimyasallar ile tehlikeli eyann piyasa gzetimi ve denetimine ilikin hkmleri,

Gvenlik Bilgi Formlarnn hazrlanmasna ve datmna ilikin usul ve esaslar,kapsar.

8- Tehlikeli Atklarn Kontrol Ynetmelii; nsan salna ve evreye zarar verecekekilde dorudan veya dolayl biimde alc

ortama verilmesinin nlenmesine,

retiminin ve tanmasnn kontrolnn salanmasna,

thalinin yasaklanmasna ve ihracatnn kontrolne,

Ynetiminde gerekli teknik ve idari standartlarn salanmasna,

retiminin kaynanda en aza indirilmesine,

retiminin kanlmaz olduu durumlarda, retildii yere en yakn mesafede bertaraf

edilmesine,

Yeterli bertaraf tesisi kurulmasve bu tesislerin evresel bakmdan salklbirekildekontrolne,

evreyle uyumlu ynetiminin salanmasna ynelik prensip, politika ve programlarnbelirlenmesi iin hukuki ve teknik esaslarkapsar.

9- Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla TanmasHakknda Ynetmelik;

Bu Ynetmeliin amac, tehlikeli maddelerin; insan salve dier canl varlklar ileevreye zarar vermeden gvenli ve dzenli birekilde kamuya ak karayoluyla tanmasn


18/104

12

salamaktr. Bu faaliyetlerde yer alan gnderenlerin, alclarn, dolduranlarn, ykleyenlerin,

boaltanlarn, ambalajlayanlarn, tamaclarn ve tehlikeli maddeleri tayan her trl aracnoperatr veya srclerinin sorumluluk, ykmllk ve alma koullarnbelirlemektir.

(31.03.2007/ Yrrle giritarihi 01.01.2009)

lkemizin de iinde bulunduu, tm Avrupa lkeleri ile Bamsz DevletlerTopluluunun ye olduuADR Konvansiyonunun genel zellikleri;

Yanc ve patlayc zellikleri bulunan tehlikeli maddelerin ykleme, tanma veboaltlmasna ilikin kurallar,

Srclerin katlmak zorunda olduklarminimum eitim srelerini, eitim mfredatnve ADR ehliyeti alma koullarn,

ADR tamasnda kullanlan aralarn grlebilir ekilde tamak zorunda olduklaruyarlevha ve iaretleri,

ADR tamaya uygun kamyon ve ekici gibi aralarla yk tamaya mahsus rmork,yar rmork aralarnn, konteyner ve benzeri yk kaplarnn sahip olmas gerekenteknik zellikleri,

ADR tamasile ilgili dzenlenmesi ve tama srasnda bulundurulmaszorunlu olanbelgeleri,

Ara sahibi, src ve ykleticinin ADR kapsamndaki sorumluluklarn,

Kaza ve acil durumlarda alnacak nlem ve prosedrleri,

Ara zerinde bulundurulmas zorunlu ilave tehizat ile srcnn bulundurmak vekullanmak zorunda olduu tehizat,

Yklerin konteyner ve kaplarnn teknik zelliklerini, iaretlenmesini ve kayt altnaalnmasntm ayrntlarile dzenleyen bir anlamadr.

Resim 1.7: Maddenin tanmlanmas


19/104

13

1.3. Tehlikeli Madde Snflarve zellikleri

1.3.1. Tehlike Sembolleri, Tehlikenin Anlamve Korunma

Tehlike Sembol veTanmlamas

Tehlikenin Anlam/Koruma rnek

C Andrc

Tehlike:Canldoku ve birokmadde ile temasnda

paralanma/andrma etkisiKorunma:Oluan buharlarnteneffs edilmemesi, deri, gz vekyafet ile temas edilmemesi vetemasn nlenmesi

.Kkrt asidi

.Nitrik asidi

.Kezzap

.Tuz ruhu

E Patlayc

Tehlike:Belirliartlar altndapatlayan maddelerKorunma:Darp, srtnme,kvlcm vesya karkorunmannalnmas

.Nitrogliserin

.Pikrin asidi

O Yakc

Tehlike:Yancmaddeleri

yanmaya sebebiyet veren veyayangnkrkleyen ve yangnamdahaleyi zorlatran maddelerKorunma:Yancmaddelerletemasn nenmesi

.Oksijen

.Kaliumnitrat

.Hidrojen Peroksit

F Hafif Yanc

Tehlike:Kendi kendine yananmaddeler, kolay yanabilen gaz

biimindeki maddeleri, rutubethassasiyeti olan maddeler ve yancsvmaddeler

Korunma:Yakacak kaynaklardanuzak durulmas, hava ve sukaynaklarnn korunmas

.Benzin

.Ethanol

.Aceton

F+Yksek Yanc

Tehlike:Kendi kendine yananmaddeler, kolay yanabilen gaz

biimindeki maddeleri, rutubethassasiyeti olan maddeler ve yancsvmaddelerKorunma:Yakacak kaynaklardanuzak durulmas, hava ve su

.Hidrojen

.Ethin


20/104

14

kaynaklarnn korunmas

T Zehirli

Tehlike:Solunum, yutma yoluylave deriden absorve edilmesi halindebyk lde saltehditetmektedir.Korunma:nsan vcudu iletemasn kesinlikle nlenmesi vekt hissedilmesi halinde derhaldoktor mdahalesine bavurulmas

.Baryum klorid

.Karbonmonoksit

.Methanol

T+ok zehirli

Tehlike:Solunum, yutma yoluylave deriden absorve edilmesi halinde

byk lde saltehdit etmekte,

lme de sebebiyet vermektedir.Korunma:nsan vcudu iletemasn kesinlikle nlenmesi vekt hissedilmesi halinde derhaldoktor mdahalesine bavurulmas

.Siyanhidrojen

.Arsentrioksit

.Nikotin

Xi Tahriedici

Tehlike:Deri, gz ve solunumorganlarzerinde tahriedici biretki yaratmasKorunma:Gazlarn, buharlarnteneffs edilmemesi, gz ve deri ile

temasn nlenmesi

.Kalsiyumklorid

.Soyumkarbonat

.Fumarasidi

Xn Salk bozucu

Tehlike:Vcuda alnmasnda butr maddelerin zarar vermesiKorunma:nsan vcudu iletemasn nlenmesi, kangazlarn/buharlarn teneffsedilmemesi ve kt hissedilmesidurumunda doktora bavurulmas

.Ethanal

.Dichlormethan

.Kaliumchlorat

N evreye zararl

Tehlike:Maddenin serbest kalmas

evrenin (ekosistemin) zarargrmesiKorunma:Tehlike potansiyelinegre kanalizasyonlara, topraa veyaevreye bulamamas. zeltemizleme yntemlerine dikkatedilmesi.

.Benzol

.Kaliyumsiyanid

.Lindan

Tablo 1.1: Tehlike sembolleri


21/104

15

1.3.2. Tehlikeli Maddelerin SnflandrlmasTehlikeli maddeler zelliklerine gre snflandrlmaktadr. Uluslararas genel kabul

grmTehlikeli Madde TamasHakknda ADR Konvansiyonu ile ilgili snflandrma iseaadaki gibidir:

Tablo 1.2: Tehlikeli maddelerin snflandrlmas


22/104

16

Snf 1: Patlayc Snf 2: Gazlar Snf 3: Yancsv Snf 4.1: Yanckat

maddeler maddeler maddeler

Snf 4.2: Kendi kendine Snf 4.3: Suyla temas Snf 5.1: Yakczellii Snf 5.2: Organik maddeler

yanan maddeler halinde yancgaz olan maddeler

karan maddeler

Snf 6.1: Zehirli maddeler Snf 6.2: Bulaczellii Snf 7: Radyoaktif Snf 8: Andrc(asidik)

olan maddeler maddeler maddeler

Snf 9: Farkltehlikeleri

olan maddeler

Tablo 1.3: Tehlikeli madde iaretleri


23/104

17

Tehlikeli maddelerin zelliklerini tek tek bilmek ve buna gre hareket etmek zorluk

yaratmaktadr. Bu zorluun sonucu olarak, 1960 ylnda ksa ad IMCO diye anlan Uluslararas Deniz Danma Kurulu, tehlike arz eden kimyasal maddelerin en nemlilerini, ksaadyla IMDG-C (International Maritime Dangeraous Goods-Code) Uluslararas DenizDanma Kurulu Tehlikeli Yk Kodlaraltnda snflandrarak bir araya getirmitir.

Uluslar arasstandartlara gre tehlikeli maddenin snfnbelirten ve bu tip yk tayantm aralarda bulunmasgereken etiketler en az 10 cm x 10 cm llerinde olmaldr. Can vemal emniyeti asndan ayrayrzellikler arz eden dokuz ayrtehlikeli madde snf, uluslararasetiket ve kod iaretlerine gre aada sralanmtr:

Snf 1 Patlayclar (EXPLOSVES)

Bu snfa dahil maddeler; Kara Barut, Fiek, Sis Bombas, Cephane, Dinamit vb.


24/104

18

Snf 2 Gazlar (GASES)

Snf 2.1 YancGazlar (FLAMMABLE GAS)Her trlskaynandan ve personel mahallinden uzaa istiflenmelidir. Bu snfa dahil

maddeler; Asetilen, Etan, Etilen, Metan, Hidrojen, akmak Gazvb.

Snf 2.2 Zehirli Gazlar (TOXIC GAS)

Her trl s kaynaklarndan, personel mahallinden ve yiyecek maddelerinden uzaaistiflenmelidir. Bu snfa dahil maddeler; Amonyak, Flor, Prssik Asit, Klorit, KarbonMonoksit vb.

Snf 2.3 Yanc Olmayan Sktrlm Gazlar (NON-FLAMMABLECOMPRESSED GAS)

yi havalandrlmserin yerlerde muhafaza edilmelidir. Bu gazlarla doldurulmutplersaldklarzaman genleirler ve bu da patlamalara neden olduu iin ok tehlikelidirler. Busnfa dahil maddeler; Argon, Helyum, Karbondioksit, Hava Gaz, Oksijen vb.

Snf 3 YancSvlar (FLAMMABLE LIQUID)

Yanc svlar snmalar halinde, buharlaan gazn yanma noktasna gre 3gruba ayrlrlar:


25/104

19

Snf 3.1 Benzin

Yanma noktas180 Cden dktr.

Snf 3.2 Mazot

Yanma noktas180 C ile 230 C arasndadr.

Snf 3.3 Mazot

Yanma noktas230 C ile 610 C arasndadr.

Snf 4 Katlar (HARDS)

Snf 4.1 YancKatlar (FLAMMABLE SOLID)

Yaam mahallerinden uzak tutulmaldrlar. Bu snfa dahil maddeler; AlminyumTozu, Sellloid, Naftalin, KrmzFosfor, Filmler, Neft Ya, Kuru Lifler vb.


26/104

20

Snf 4.2 Kendi Kendine Yanabilen Katlar (SPONTENOUSLYCOMBUSTIBLE)

ok iyi havalandrlm yerlerde istiflenmeli, istif aralar hava sirklasyonunusalayacakekilde oluturulmaldr. Bu snfa dahil maddeler; Kopra, Balk Unu, Kuru Ot,

Mangal Kmr vb.


27/104

21

Snf 4.3 Islandnda Yanabilen Katlar (DANGERAOUS WHEN

WET)Su ile temas ettiklerinde veya slandklarnda, yanma zellii gsteren katlardr. yi

havalandrlm kuru yerlerde muhafaza edilmeli ve su ile temasndan mutlak suretlekanlmaldr. Bu snfa dahil maddeler; Alkalin Alamlar, Baryum, Karpit, Ferro Silisyum,

Natriyum, Magnezyum vb.

Snf 5 Oksitleyici Maddeler (OXIDIZING SUBSTANCES)

Snf 5.1 Oksitleyici Maddeler (OXIDIZING AGENT)

Bu snfa giren maddeler oksijen aa kartmak suretiyle yanmay kolaylatrc birortam meydana getirirler. Bu zellikleri nedeniyle yanc maddelerin yanna

istiflenmemelidirler. Bu snfa dahil maddeler; Nitrat, Suni Gbre, Amonyum Slfat,Baryum Klorat vb.


28/104

22

Snf 5.2 Organik Peroksitler (ORGANIC PEROXIDE)

Bu snfa giren maddeler yanc olabilecekleri gibi, patlayc da olabilirler. stlerirtl olarak, kuru ve serin yerlerde korunmaldr. Btn peroksitler bu snfa dahildir.


29/104

23

Snf 6 Zehirleyiciler (TOXIC)

Snf 6.1 Zehirleyici Maddeler (TOXIC)Zehirleyici maddeler insan vcuduna az yoluyla girebilir ve insanldrebilirler. Bu

nedenle yiyecek ve ieceklerden, yaam mahallerinden, ttn gibi nem karan maddelerdenuzaa istiflenmelidirler. Bu snfa dahil maddeler; Arsenik, Anilin, Baryum Oksit, Fenol,

Nikotin, Kurun, Siyanr Civa rnleri vb.

Resim 1.8: Zehirleyici madde


30/104

24

Snf 6.2 Mikroplu (Biyolojik) Maddeler (INFECTIOUS SUBSTANCE)

Bu maddeler mikrop ihtiva ettiklerinden hastalklara sebep olabilirler. Bu nedenleyiyecek ve ieceklerden, yaam mahallerinden, uzaa istiflenmelidirler. Bu snfa dahilmaddeler; Kemik, Kemik Ya, SktrlmEt Atklar, Hayvan Derileri, Kan Tozu vb.

Snf 7 Radyoaktif Maddeler (RADIOACTIVE)

Bu maddeler zel kaplar ierisinde nakledilirler. Kaplarn mutlak suretle hasarszolmas gerekmektedir. Personel mahallinden, besin maddelerinden, banyo edilmemifilmlerden, ilalardan ve kimyasal maddelerden uzaa istiflenmelidirler. Aktivite dereceleri

bakmndan 3 gruba ayrlrlar; Snf 7.1, Snf 7.2, Snf 7.3


31/104

25

Snf 8 AndrcMaddeler


32/104

26

Snf 9 FarklTehlikeleri Olan Madde ve Nesneler

1.4. Tehlikeli Maddelerin AmbalajlanmasVe DepolanmasTehlikeli madde ve mstahzarlarnn ambalajlanmas, depolanmas, tanmas

ilerinden biri veya birka ile uraanlar bu Tehlikeli Madde Tama Ynetmeliihkmlerine tabidir. Bu ilerin cret karl nc kii veya kurululara yaptrlmasdurumunda da, iveren kii veya kurulu, ii yapanla birlikte mteselsilen sorumludur.

1.4.1. Ambalajlama Zorunluluu

Tehlikeli madde ve mstahzarlar, bu Tehlikeli Madde Tama Ynetmeliihkmlerine uyularak, normal depolama ve tama artlarnda, szma, kaak, dklme,

bulama ve benzeri yollarla ambalaj dna kmalar nlenecek ekilde ambalajlandktansonra piyasaya arz edilebilir.

Tehlikeli maddeler tanrken mutlaka kapal bir ekilde (dkme tamalar hari)tanmaldr. Tehlikeli madde paketleri, normal artlar altnda, maddenin daryaszmayacakekilde imal edilmive kapatlmolmaldr.

Paketler yaplarna ve kapasitelerine gre farkllk gstermektedir. Tm maddeler UNonayl ambalajlarda paketlenmek zorundadr . B u iaret aada gsterilmi olup, testdetaylarn, retim tarihi, onaylayan lke vb. ieren bir kodlama sistemi ardnda yeralmaktadr.


33/104

27

Resim 1.9: Paketleme kodlar



34/104

28


Piyasaya arzekli zel mevzuata tabi madde ve mstahzar iin, yukardaki hkmlereuyulmasgerekmez.

Ambalajlanmam madde ve mstahzarlarn tanmas ve depolanmas ile uraanlar,piyasaya arz ekli zel mevzuata tabi madde ve mstahzarlar ile ilgili durumlar d nda, ilgili

idareden zel izin almak zorundadrlar.

Resim 1.12: Etiketlendirilmiambalaj rnekleri


35/104

29

1.4.2. Ambalajsz Tama ve Depolama

Bir baka rnn retiminde hammadde, ara madde olarak kullanlacak veya yaktolarak piyasaya srlmek istenen madde ve mstahzarlarn;

evre ve insan salna zarar vermeyecek uygun sistem ve aralarla tanmas vedepolanmasna,

Ara ve depo yerinin kapal sistem olmas durumlarnda ambalajsz depolama vetanmasna izin verilebilir.

1.4.3. Ambalajlamaartlar

Tehlikeli madde ve mstahzarlarnn iine konduu kaplarn genel grnm aadakigibi olmaldr.

Ambalajlarn ekli ve etiketleri, genel grnm ve kapsamlar asndan gdamaddelerinin ambalajlarile aynveya kartrlabilir benzerlikte seilemez.

Tehlikeli Madde Tama Ynetmelii hkmlerine gre hazrlanan etiketler ambalajkaplarzerine uygun olarak yerletirilir.

Resim 1.13: Radyoaktif madde ambalaj etiketi

Tehlikeli madde ve mstahzarlarnn ambalaj kaplarna konulmasnda aadaki genelkurallara uyulmaszorunludur.

Ambalajlanan madde, ambalaj kabnn dna bulamamaldr.

Ambalaj kab, iine konulan maddeden etkilenmemeli, onun zelliklerinideitirmemelidir.

Sv halinde madde ve mstahzarlarn ambalajlanmasnda, sl genlemeler sonucu,patlama, yrtlma, gibi istenmeyen durumlarn nne geilebilmesi iin, kaplarda bohacim braklmaldr.

Maddenin ambalajlanmasnda i ie kaplar kullanlmsa, i kaptan d kaba szmaolmamaldr. Cam, seramik gibi krlgan malzemeden yaplm i kaplar ileambalajlamada, krlmann nlenmesi iin i ve d kaplar arasnda ok direncinesahip uygun destekleme malzemeleri kullanlmalveya benzeri nlemler alnmaldr.


36/104

30

Resim 1.14: ie paketleme

Birbiri ile iddetli reaksiyon veren maddeleri tayan i kaplar, ayn d kap iindedepolanamaz ve tanamaz.

ok tehlikeli olduklariin bir svileslatlarak veya seyreltilerek korunmasgerekenmaddelerin ambalajlanmasnda, kaaklar tamamen nleyecek tasarmlar kullanlrve yeterli nlemler alnr.

Ambalaj olarak kullanlacak her trl madde, malzeme ve ara, kullanm amacnauygun fonksiyon testlerinden geirilir.

Resim 1.15: Ambalaj eitleri


37/104

31

Tama ve depolama srasnda, scakln artmas, hava basnc deiimi, alkalanma

gibi nedenlerle, kap iindeki madde tehlikeli boyutlarda gaz oluturuyor ve basncartyorsa, fazla gazdaratarak otomatik basn ayarlamasnsalayacak sistemlertaklm kaplar kullanlmaldr. Ancak, kan gazn tehlikeli ve zararl olmasdurumunda, tehlikeyi nleyici baka nlemlerin alnmasgerekir.


retici ithal ettii veya rettii madde ve mstahzarn tanmasndan kaynaklananambalaj malzemesinin, ilgili ynetmelikler uyarnca, en aza indirilmesi veya bertarafedilmesinden ykmldr. retici bu durumda sorumluluu bakasna devredemez

ve gerekli harcamalarkarlamakla ykmldr.



38/104

32

1.4.4. Tehlike Etiketleri,aretlendirme,kaz Levhas

Resim 1.18: Tehlike etiketleri, iaretlendirme



39/104

33


40/104

34


Aada su ile temas ettiinde tehlike reaksiyon gsteren, yanc kat madde, gaz

reten, retilen gaz yancdr, zelliklerini tayan tehlikeli maddenin ikaz levhas yeralmaktadr.

Resim 1.21:kaz levhaszerindeki numaralarn anlam


41/104

35

1.4.5. Depolama

Tehlikeli madde ve mstahzarlar; zellikleri, depolanmalar ve dier ekillerdekiitigalleri srasnda arz edebilecekleri tehlikenin cinsine gre snflara ayrlmtr. Tehlikelikimyasal madde ve mstahzarlarn retenler, evre ve insan salna zarar vermeyecekekilde depolama yapmakla ykmldr. Bu maddelerin kt amal ve veya sorumsuzkiilerin eline gememesi ve ama dnda kullanlmamas iin gerekli nlemler, iletmemdr, serbest blgelerde serbest blge mdrleri tarafndan alnr.

Tehlikeli kimyasal madde ve mstahzarlarnn konduu depolar, depolanan maddeninoluturabilecei zararlar gz nne alnarak, gerekli s, izolasyon, yldrmdankoruma, havalandrma, alarm, yangn sndrme gibi sistemler ile donatlr veamacna uygun malzemelerle ina edilir.

Depolara ve bunlarn yaknna, depolanan madde veya mstahzarlarnn ykleme,boaltma ve kullanmlar srasnda ortaya kabilecek tehlikeler ve bu tehlikelerekarkorunma nlemleri ile ilgili uyariaretleri ve yazlaraslr.

Tehlikeli madde ve mstahzarlar, ila, hayvan ilac, gda maddesi, hayvan yemi vebunlarn katkmaddeleri ile ayndepolara konulamaz.

Korozif, az zehirli ve tahri edici, zellii ile etiketlenmi olan madde vemstahzarlarn depolanmasnda, insan ve evre sal asndan iletmede gerekliyerlerde uyarlevhalarbulundurulur.

ok zel nitelie sahip madde ve mstahzarlar kilitli mekanlarda depolanr. Bunlarn

depolanmasile sorumlu kiiler, iletme mdr ve konu ile ilgili personel dndakikiilerin bu maddelerle temasn nlemek iin gerekli nlemleri almaklaykmldr.

Akaryakt istasyonlarnda satlan madde ve mstahzarlar iin kilitli mekanlardadepolamaartaranmaz.

1.5. Tehlikeli Maddelerin Yklenmesi Ve TanmasFiziksel ve kimyasal yapve nitelikleri bakmndan patlayc, parlayc, yanc, yakc,

kendi kendine veya kolayca atealc, zehirli ve radyoaktif maddeler ile bunlarn benzerleri

tehlikeli madde saylrADR Szlemesine gre tanmas yasaklanan tehlikeli mallarn nakliyesi kabul

edilemez. Bu maddeler dndaki dier tehlikeli mallarn nakliyesi Avrupa Birliincetannan ADR Szlemesindeki kurallar erevesinde yaplmaktadr.

Bu szlemenin kapsam; tehlikeli maddelerin hava, deniz, kanal, kara ve demiryolutamaclndaki geerli olan nakliye kurallarndzenlemektir.


42/104

36

1.5.1. Tehlikeli Maddelerin Ykleme ve Boaltma Kurallar

Tehlikeli maddelerin; yklenmesi, boaltlmas ve tanmalar srasnda ilgili mevzuathkmlerinin yerine getirilmesi yannda, trafik gvenliini salamak zere bunlartatan vetayanlarn aadaki esas, usul veartlara uymalarzorunludur

Niteliklerine gre tehlikesizce tanmasiin gerekliekilde ambalajlanmolacaktr.

Ambalajlarn bozulmamas, patlaycmadde bulunan kaplarn sarslmamas, yksektendrlmemesi, yuvarlanmamas, kaymamas ve srklenmemesi iin gereklitedbirler alnacaktr.

Tehlike yaratacak derecede ambalaj bozulan ve zedelenenler yklenmeyecek, budurum tama srasnda meydana gelecek olursa, ayklama yaplarak gerekli tedbirler

alnmadan yola devam edilmeyecektir.

Resim 1.22: Ambalajzedelenenler yklenmeyecektir

Src, ikaz levhalarnn taklmasndan ve karlmasndan sorumludur.

Resim 1.23:kaz levhalarnn taklmas


43/104

37

Patlayc, yanc ve yakc olanlarla kolayca ve kendi kendine ate alan maddelerin

yklenmesi ve boaltlmas srasnda bulunduklar yere 30 metre mesafe iindesigara ve benzerleri iilmeyecektir. Kibrit, akmak, aydnlatma cihaz ve benzerlerigibi alev ve kvlcm karan eyler kullanlmayacak, aralarn iine 6 voltugemeyen pilli fener dndaki aydnlatma cihazlarile girilmeyecektir.

Resim 1.24: Hareket ncesi kontroller

Tankerlerde veya yanma noktas61 0C ye kadar olan yancsvmadde ve yancgazlarda topraklama yaplr.

Elektrik donanmlar ksa devre, kontak yapmayacak ve kvlcm meydanagetirmeyecekekilde dzenlenmive izole edilmiolacaktr.

Ate ve kvlcm kartacak maddelerin ykleme ve boaltlmas srasnda dikkatlidavranlmaldr.

Resim 1.25: Topraklama iareti


44/104

38

Ykleme ve boaltma durumlarndaofr ve elleleme elemanlarnn arata ve ara

yaknnda sigara imesi yasaktr. Ara hareket halindeyken iilebilir.

Resim 1.26: Sigara iilmez iareti

Tama yaplacak aracn kasasykleme ncesinde kontrol edilmeli, mutlaka temizliiyaplmaldr.

Resim 1.27: Ara kasasnn temizlii yaplmaldr

Tehlikeli madde tamaclnda araca yklenen tm yklerin gvenliinin ykeuygun malzeme kullanlarak salanmas gerekir. Ara zerindeki ykler hibirekilde hareket etmemelidir.

Resim 1.28: Yetersiz (hatal) ve gvenli ykleme


45/104

39

Yk gvenliini salamak iin gerdirme halat, skma ubuu, hava yast, paletler,

takoz ve kaymay nleyici bezler bu i iin kullanlmaldr. Tehlikeli maddeler busaylan yardmc malzemeler ile aracn kasas ya da konteyner ierisindesabitlenerek, nakliye esnasnda ortaya kabilecek risklere karkorunmuolur.

Yukarda saylanlarn haricinde eer aracn kasas tamamen dolu ise, ykgvenlii salanmsaylr.

Resim 1.29: Gerdirme halatve takoz ile sabitleme

n ve arka yanlarna krmz renkte zemin zerine boyu yirmi ve izgi kalnl ikibuuk santimetreden az olmayan beyaz renkte TEHLKEL MADDE yazs

yazlacak ve ayrca n ve arka taraflarna kolayca grlebilen 30 x 30 santimetredenkk olmayan krmz renkte birer bez aslacaktr. Akaryakt tayan aralarnsarnlarzerine tanan maddenin adda yazlacaktr.

Resim 1.30: Hava yastve palet ile sabitleme

Ykleme ve boaltma zamanlarnda motor eer soutma amacyla kullanlmayacaksamutlaka tamamen kapatlmak zorundadr.


46/104

40

Gaz tpleri ancak koruma kapakl olarak tanabilir ve u ksmlar aracn hareket

ynnde olamaz. Araca baka bir yk alnmayacak, mal sahibi veya hizmetliden bakas

bindirilmeyecektir.

Ykleme ve boaltma srasnda kalabalk olmayan yer ve uygun zaman seilecek,motor alr durumda bulunmayacak, gerekli gvenlik tedbirleri alnmolacaktr.

Resim 1.31: Gaz tplerinin emniyetli yklenmesi

Sabit olmayan gaz tanklarnn tama ileminde de gvenlii salamak amacylaykleme esnasnda elik sabitleyici kafesler kullanlmaldr.

Resim 1.32: Gaz tanklarnn yklenmesi

ADR szlemesine gre, tehlikeli madde tamaclnda ykleme ve boaltmaalmalarnda faaliyet gsterecek ofr ve elleleme elemanlar gerekli nlemlerialmak zorundadr. Bu maksatla kullanacaklar malzemeler koruma donanmlarantasierisinde toplanmtr. anta ierisindeu malzemelerin bulunmasgerekir:


47/104

41

Yarm gaz maskesi (filtreleri ile birlikte),

Resim 1.33: Yarm gaz maskesi

Lastik izme,

El feneri (dyzeyi kvlcm karmayan),

Koruyucu nlk,

Koruma eldiveni (uzun boy),

Resim 1.34: ADR standart donanm

Koruma gzl,


48/104

42

Resim 1.35: Koruma gzl

Gz ykamaiesi (steril su ile birlikte),

Resim 1.36: Gz ykamaiesi

Gz ykama iesi kolay ulalabilir bir yerde bulunmaldr ve gerektii zamankullanlmaldr.

tulumu (bir kullanmlk),

Fosforlu yelek,

Saklama antas,

ADR Szlemesi ayn zamanda ortaya kabilecek herhangi olumsuz bir durumdatamaclk ilemine katlan insanlarn hayat, evre, hayvan ve bitkilerin kabilecektehlikelere kar korunmas iin gerekli nlemlerin alnmasna, tamaclnekonomik olarak yaplabilmesine imkan salamaya yneliktir.


49/104

43

Snf 6.1, 6.2 ve 9a ait maddeler, ykleme ve boaltma yerleri de dahil,yiyecek, gda

ve yem maddelerinden ayr tutulmal ve bulundurulmaldr. Bu hususta aadakiartlar dikkate alnmaldr;

lave bir dkaplamann olmas(folyo veya karton)

Arada bir blmenin bulunmas

En az 80 cmlik bir boluun bulunmas

Bu snflara ait olmayan baka maddeler/ykler ile ayrmn yaplmas

Baz tehlikeli maddeler baka tehlikeli maddelerle birlikte tehlikeli bir reaksiyonasebebiyet verebileceinden, bir aracn/ konteynerin ierisinde kesinlikle birlikteyklenmemelidir.

Snf 1, 1.4 (dayankllk grubu S hari), 1.5, 1.6 ile etiketlendirilmi paketler diersnflarla ve dier yklerle birlikte yklenemez.

Aracn sert fren yapmas, virajlar ve kalklar (hzlandrma), ykn kaymasna,yuvarlanmasna, devrilmesine hatta aratan dmesine sebebiyet verebilir. Uygun ve gvenliolmayan yklemeler de bazen aracn devrilmesine (makaslamasna) neden olabilir.

Aracn bu durumu sonucunda paketler veya ykn tamam o kadar zarar grebilir ki,sonunda paketler alarak tehlikeli maddenin darya szmasna sebebiyet verir. Bu yzdenykn tek tek paralar aracn/konteynerin ierisine yle yklenmeli ve gvenlikmalzemeleri ile gvenlii salanmal ki, aracn seyir halindeki davranlarndan dolay

yklerin tek tek paralar; birbirlerine ve aracn kapaklarna doru olan durumlarnda bykbir deiiklik meydana gelmemelidir. Bu husus ayn zamanda aracn azami hzndaykenyapacaani fren durumunda da geerlidir.

Yklerin gvenlii salanmasnda, mutlaka aadaki kuvvetlerin doabilecei gznnde bulundurulmaldr

Resim 1.37: Yklemede kuvvet dalm


50/104

44

Resim 1.38: Yklemede kuvvet dalm

Doru ve orantlyklemede (yatay), arlk merkezi olduunca yere yakn olmaldr.

Resim 1.39: Arlk merkezi eit datlmykleme biimi

1.5.2. Tehlikeli Maddelerin Tanmasnda zellikli Noktalar

Tehlikeli maddelerin tanmasnda ADR szlemesinde belirtilen baz ilave kurallarauyulmaszorunludur. Bunlar:

Tehlikeli maddelerle ilgili tama evraklarnn tama srasnda bulundurulmasgerekir.

Snr tesi tamalarda 2 (iki) adet 2 kglk yangn sndrme tpnn bulundurulmaszorunludur. Yangn tplerine ulam kolay ve tpler korunur bir halde olmaldr.


51/104

45

Resim 1.40: Yangn Tpleri

Park etme veya duraklama halinde, ara srcs, hizmetli veya bir bekiningzetiminde bulundurulacaktr.

erisinde tehlikeli madde tayan aralar durma ve park halinde mutlaka el freni ilesabitlenmelidir.

Bazaralar park esnasnda korunmaldr.

Tanker srcleri meskun mahalde 30, ehirleraras yolda 50 km otoban yollarda 60km hz ile aralarnsrmek zorundadr.

Bu aralarn srcleri; yerleim birimleri dndaki karayollarnda dier aralara enaz 50 metre mesafe brakarak izlemek ve duraklama halinde aralarnda 20 metrelikmesafe bulundurmak zorundadr.

Sis, kar ve yamur nedeniyle gr mesafesi 50 mnin altna derse, karlanma vebuzlanma durumlarnda, dikkatli ve bakalarna zarar vermeyecek ekildedavranlacaktr. Gerekiyorsa uygun bir park yeri bulunacaktr. Bu nedenle radyoanonslardikkatlice dinlenecektir.

Resim 1.41: Elverisiz hava koullar


52/104

46

Gaz ieren paketler/ ambalajlar tanmasnda aracn veya konteynerin yeterince

havalandrmas olduuna dikkat edilmelidir. Bu mmkn deil ise ve kapalaralarda veya konteynerlerde tanacaksa, o zaman aralarn/ konteynerlerin arka(ykleme) kapaklarzerine aadaki ibare taklmaldr/ yaptrlmaldr. (Harflerinykseklii 25 mm olmaldr)

Hayvanla ekilen aralarda geceleri tehlikeli maddeler tanamaz.

Paketler src tarafndan alamaz.

Resim 1.42: Src paketleri aamaz

Aralarn altrlmas amacyla depolarnda sabit tanklarnda bulundurulan veya

soutma cihazlar gibi cihazlarn altrlmasnda kullanlan akaryaktlar hakkndaKarayollarTrafik Kanunu ve bu Ynetmelikteki hkmler uygulanmaz.

Radyoaktif maddelerin yklenmesi, boaltlmas ve tanabilmesi iin ayrca AtomEnerjisi Komisyonundan izin alnmasmecburidir.

Tehlikeli maddelerin; cins, nitelik ve zellikleri, aktarlmas ve depolanmalar,ykleme, boaltma ve tanmalarna ilikin dier esas, usul ve artlar Bayndrlk veskan Bakanl Karayollar Genel Mdrlnce karlan Tehlikeli MaddelerinKarayolule TanmasHakknda Ynetmelik de gsterilmitir.


53/104

47

1.6. Tamada BulundurulmasGereken Belgeler

Bulundurulmas gereken evraklar kavram altnda, srcnn tama esnasndaaracnda bulunmas gereken evraklar anlalmaktadr. Aada tama srasnda

bulundurulmasgereken belgeler gsterilmektedir.

Tama evraklar yklemeden nce mutlaka okunmal, kontrol edilmeli, iindeyazlanlar hakknda bilgi sahibi olunmaldr.

Sz konusu belgeler yetkili kiiler tarafndan sorulduunda mutlaka gsterilmelidir. Buevraklarn amac;

Srcye gerekli bilgileri vermek

Kontroller esnasnda yetkililere bilgi vermek

Kaza durumlarnda yardm ekiplerine bilgi vermek

Baz artlarn yerine getirildii hakknda bilgi vermek


54/104

48

rnein srcnn gerekli artlar tad, aracn teknik donanm, aracn periyodik

bakm ve testlerden getii gibi bilgileri iermektedir.Tehlikeli madde tamacl iin kullanlacak tama evrak iin belirlenmi bir form

bulunmamaktadr. Ancak, iinde bulunmasgereken bilgiler belirtilmitir.

Genelde yaplan birok tamalarda bir tama evrak kullanlmaktadr. (CMR, Sevkrsaliyesi, Atk Belgesi vb.). Bu evraklara, bir takm bilgiler eklenerek ADRye uygun birtama evrakhaline getirilebilir.

Bu bilgiler sayesinde tamaya katlan taraflarn, ayrca kaza durumlarnda yardmekiplerinin tanan ykn tehlikeli madde olduunu anlamalarn mmkn klmaktadr. Bu

balamda tama evraknn amac, tanan tehlikeli maddenin tantlmasdr.

Uluslar aras tamalarda, tama evrak gnderen lkenin resmi dilinde yazlmaldr.Bu dil ngilizce, Franszca ve Almanca dillerinden birisi deilse bu dillerden birisindeyazlmikinci bir tama evrakhazrlanmaldr.

Tama Evraknda BulunmasGereken Bilgiler

UN-Numaras, mutlaka UN ibaresiyle birlikte olmaldr

Maddenin resmi ad

Maddenin snf, bylecetehlike etiketi

Mevcut isepaketleme grubuI,II veya III

Tama evrakzerindeki bilgilerin sralamasgeliigzel olmamaldr.(UN-Numaras,smi, Snf/tehlike etiketi, paketleme grubu)

UN 1093, ACRYLNTRL, 6.1(3), IveyaACRYLNTRL, 6.1 (3), UN1093, I

Paketlerin ve byk paketleme malzemelerinin (IBC)saysve aklamas

Her bir tehlikeli maddenin toplam al (hacim, brt, veya net arlk olarak).(1.snfa ait patlaycmaddeler ve nesneler iin net patlaycmadde arl)

Gndereninirtibat bilgileri

Alcnnirtibat bilgileri

ADR 1.1.3.6ya gre yaplan tamalarda tama evraknda aadaki ek bilgibulunmaldr: TAIMA BLM 1.1.3.6DA BELRTLEN SINIRLARIAMAMITIR

erisinde az bir miktar tehlikeli madde kalmve temizlenmemi, boambalajlar iintama evraknda aadaki ibareler yer almaldr: BOAMBALAJ, BOKAP,BO IBC gibi. Ayrca ierisinde son bulunan maddenin snf da belirtilmelidir.rnein; BOKAP, 3

Tehlikeli maddeler ile yklenmibir konteyner tamasdenizyolu ile devam edecekseyklenen tarafndan ykn konteynerin ierisine emniyetli, doru, gvenlii ve


55/104

49

ulusal/uluslararaskanunlarn ngrmolduu birekilde yklendiini gsteren bir

evrak ibraz edilmelidir. Bu tehlike madde yklenmiaralar iin de ayngeerlidir.

Resim 1.43: Tama belgeleri

Kaza/ YazlTalimatlar

Kaza/ Yazl talimatlar ADRnin en nemli evraklarndan olup, srcnn bir kazadurumunda nasl davranmas gerektiini belirtmektedir. Kaza/ Yazl talimatlar bir madde

iin yazlm olduu gibi, birok madde iin (grup kaza talimat) bulunabilir. Kaza/ Yazltalimatlaraadaki bilgiler mutlaka iermelidir;

Maddenin ismi/ tanm

Snf

UN-Numaras(grup kaza talimatnda UN-Numaralar)

Src tarafndan alnacak genel nlemler

Src tarafndan alnacak ilave nlemler

Yangn esnasnda alnacak nlemler

lk Yardm Ayrca, talimatta arata bulunmasgereken koruma tehizatbelirtilmektedir.

Kaza/yazl talimatlar srcnn anlayaca bir dilde olmak zorundadr. Bunun yansra, ykn ykledii lkenin, geilen lkenin ve varlan lkenin dillerinde olmakzorundadr.

Kaza/ Yazl talimatnn srcye verilmesinden Ykleyen sorumludur. Gnderen,tayana tama grevi verdii andan itibaren yke ilikin bilgileri doru iletmek zorundadr.Tayan gerekli tedbirleri alp, bunlar tamaya ilikin alanlar ile paylamaldr.Gnderen/ Ykleyen talimatn ieriinden sorumludur.


56/104

50

Temel olarak tm tehlikeli madde tamalarndan kaza/yazl talimat bulundurma

zorunluluu vardr. ADR 1.1.3.6ya gre yaplan tamalarda ise, bulundurma zorunluluuyoktur. Ancak, bu tr tamalarda da kaza/yazl talimatnn bulundurulmas tavsiyeedilmektedir.

Kaza/Yazl talimatnn src kabininde grnr bir yerde olmal ve kolaybulunabilmelidir; nk bir kaza annda src kendinde olamayabilir ve kendisiylekonuulmasimkansz olabilir. Ayrca, kaza talimatyola klmadan nce src tarafndanokunmal ve ierii bilinmelidir. Bir kaza durumunda src kaza/yazl talimatndayazlanlara uymak zorundadr.

Belge 1.1:Atk belgesi


57/104

51

Belge 1.2: Kaza yazltalimat


58/104

52

Tehlike madde tayan aralarda bulunan ara personeli kendilerini mutlaka resimli

resmi bir evrakla tantacak belgelerin yannda bulundurma zorunluluklar vardr (Kimlik,ehliyet, pasaport vb.)

Belge 1.3: Gzergah belgesi


59/104

53

Belge 1.4: Tama evrak(CMR, Hamule Senedi, Sevkrsaliyesi)


60/104

54

Belge 1.5: Uygunluk belgesi

Belge 1.6: ADR src belgesi (n yz)


61/104

55

Belge 1.7: ADR src belgesi (arka yz)

1.7. Ara ve Tama eitleri

Resim 1.44: Tama eitleri


62/104

56

Tankerler ierisinde tehlikeli madde tanabilmesi iin, tankerlerin ADRye gre

uygun olma zorunluluklar vardr. Yk ne kadar tankere uygun olmas gerekiyorsa,tankerde yke uygun olmak zorundadr. ADRye gre tehlikeli madde tamas iinuygun tanker eitleriniuekilde sralamaktadr:

Resim 1.45: Paketlenmimaddeler iin aralar

Resim 1.46: Dkme yk tanmasna uygun aralar


63/104

57

FL-Tanker (FL= Flammable Liquid)

Bu tr aralar zel elektrik aksamile donatlmtr. Aracn almasnedeniylesnanaksamlar, ortamda bulunan yanc gaz veya buharlar ile tutumamas iin korunmutur. Buyzden yanc sv maddelerin (rn.benzin) ve yanc gazlarn (rn.propan) tanmas iinuygundur.

Resim 1.47: Tanker tamacl

OX- Tanker ( OX=Oxidizing)

zellikle hidrojen peroksit maddelerin (yakcmaddeler) tanmasiin uygun aratr.

AT-Tanker

Tehlikeli maddelerin tanmas iin kullanlan dier tanker eididir. Bunun ierisineyanc olmayan maddeler girmektedir (rn. Tuzruhu, Azot ve tm kuru/ toz haldekimaddeler). Aynzamanda mazot ve fuel-oilde bu tr tankerlerde tanabilmektedir.

ADRye gre PatlaycMadde Aralar

Patlayc madde tayacak aralar da belirli uygunluklara haiz olmaldrlar. Bunlar ADRyegre;

EX/II Arac-Az miktarda tanan, tehlikesi dk olan patlaycmaddeler iin

EX/III Arac-Byk miktarlarda tanan, tehlikesi yksek olan patlaycmaddeler iin


64/104

58

Resim 1.48: Tanker tamacl

Resim 1.49: Tanker eitleri


65/104

59

Resim 1.50: Araca takoz yerletirilmesi

Arata; araca ve tekere uygun iki adet takoz bulundurulmaldr. Takozlar parkesnasnda kullanlmaldr.

Resim 1.51: Arata 2 adet uyarlevhasbulundurulmaldr


66/104

60

UYGULAMA FAALYET

Forkliftler ve transpaletleri kullannz.

lem Basamaklar neriler

ADR szlemesinin yapsal zelliklerinikavraynz.

AB mktesebat ile ADR szlemesinin uyumluluunuaratrnz.

lkemizde bulunan mevcut yasaldzenleme ve standartlarkavraynz.

Yasal dzenlemelerin hangi orandauygulandnaratrnz.

Tehlikeli madde sembollerini ve korunmayntemlerini kavraynz.

Tehlikeli maddeleri birbirinden ayrtetmeye dikkat ediniz.

Tehlikeli maddeleri snf numaralarnagre snflandrnz.

Tehlikeli maddelerin iaretlerini snfnumaralarna gre renmeyealnz.

Tehlikeli maddelerin ambalajlanmasndauyulmasgereken kurallarkavraynz.

Tehlikeli maddelerin ambalajlanmassrasnda genel gvenlik nlemlerinialnmasna zen gsteriniz.

Tehlikeli maddelerin tehlike etiketlerininve iaretlerinin ambalaj zerine

yaptrlmolduunu kontrol ediniz.

Tehlike etiketleri ve iaretlendirmetablosunu kavraynz.

Tehlikeli maddelerin ykleme ve boaltmailemlerine nezaret ederek kurallarauyumluluu kontrol ediniz.

Ykleme ve boaltma esnasndasrc ve ara gvenliine dikkatediniz.

Arata bulunan koruma donanmlarantasnda tm malzemelerin mevcut

bulunduunu kontrol ediniz.

Eksik olan malzemeleri not ederektamamlanmasna alnz.

Tehlikeli maddelerin tanmasndauyulmasgereken kurallarkavraynz.

Tama gvenlii kurallarna zengsteriniz.

Tehlikeli madde tamaclnda kullanlanara eitlerini kavraynz.

Hangi tr tama iin ne tr arakullanlacana dikkat ediniz.

UYGULAMA FAALYET


67/104


68/104

62

6-4C1 paketleme kodu hangi zellikleri iermektedir?

A) uval, tahta, vidalkapakB) Varil, karton, emberli kapak

C) Sandk, tahta, vidalkapak

D) Sandk, elik, emberli kapak

7- Aadakilerden hangisi tehlikeli maddelerin yklenmesi ve boaltlmas srasndasrcye den bir grevdir?

A) Tanacak malzemenin gerekliekilde ambalajlanmas

B) Ambalajbozulan ve zedelenen tehlikeli maddenin yklenmemesi

C) Yklerin hareket etmemesi iin yastklama yaplmas

D) kaz levhalarnn taklmasve karlmas

8- Aadaki malzemelerden hangisi koruma donanm antas ierisinde bulunmas zorunludeildir?

A) Lastik izme

B) Baret

C) Koruma eldiveni

D) Koruma gzl

9- Snf 6.1, 6.2 ve 9a ait maddeler, ykleme ve boaltma yerleri de dahil hangi trmaddelerden ayrtutulmaldr?

A) Svve gaz halindeki maddelerden

B) Sktrlmgazlardan

C) Yiyecek, gda ve yem maddelerinden

D) Temizlik maddelerinden

10- Aadakilerden hangisi tehlikeli maddelerin tanmasna ait kurallar ierisinde yanlolandr?

A) Park halindeki ara, src ya da bir beki gzetiminde bulundurulacaktr.

B) Tanker srcleri aralarn otoban yollarda en fazla 80 km hzla srmekzorundadrlar

C) Tanker srcleri dier aralarla en az 50 m mesafe brakarak seyir halindeolacaktr.

D) Tama evraklarnn tama esnasnda bulundurulmaszorunludur.


69/104


70/104

64

KONTROL LSTES

Aada Karayolu Tehlikeli Madde Tamacl ile ilgili uygulamalarda karnzakacak durumlar sralanmtr. Karayolu Tehlikeli Madde Tamacl ile ilgili listelenendavranlartabloda bulunan deerlendirme leine gre deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr

ADR szlemesinin yapsal zelliklerini kavradnz m?

lkemizde bulunan mevcut yasal dzenleme ve standartlarkavradnz m?

Tehlikeli madde sembollerini ve korunma yntemlerini kavradnzm?

Tehlikeli maddeleri snf numaralarna gre snflandrdnz m?

Tehlikeli maddelerin ambalajlanmasnda uyulmas gerekenkurallarkavradnz m?

Tehlikeli maddelerin tehlike etiketlerinin ve iaretlerinin ambalajzerine yaptrlmolduunu kontrol ettiniz mi?

Tehlikeli maddelerin ykleme ve boaltma ilemlerine nezaretederek kurallara uyumluluu kontrol ettiniz mi?

Arata bulunan koruma donanmlarantasnda tm malzemelerin

mevcut bulunduunu kontrol ettiniz mi? Tehlikeli maddelerin tanmasnda uyulmas gereken kurallar

kavradnz m? Tehlikeli madde tamaclnda kullanlan ara eitlerini

kavradnz m?

DEERLENDRME

Bu faaliyet srasnda bilgi konularnda veya uygulamal i paralarnda anlamadnzveya beceri kazanamadnz, zellikle Hayr olarak iaretlediiniz konulartekrar ediniz.

Konular arkadalarnzla tartnz. Hatann nereden kaynaklandn bulmaya alnz.Yetersiz olduunuzu dnyorsanz retmeninize dannz.

Tm cevaplarnzn karl Evet ise ve kendinizi yeterli gryorsanz bir sonrakifaaliyete geiniz.


71/104

65

RENMEFAALYET2

Depo ve uak ykleme sahas gibi ortamlarda, elleleme elemanlar, bilgisayar, laletleri, barkod ve etiket gibi donanmlarkullanarak ISO Kalite Standartlar, IATA, DGR veICAO kurallarna gre, tehlikeli madde kargo tamaclilemlerini yapabileceksiniz.

Havayolu ile tanacak tehlikeli maddelerin nasl snflandrlaca hakknda bilgitoplaynz.

Tehlikeli maddelerin havayolu ile tanmasnda uyulmas gereken kurallarbelirleyen uluslar arasanlamalar, talimat ve kurallar hakknda aratrma yapnz.

Havayolu tehlikeli madde tamaclnda malzeme gvenlik bilgi formu ve buformun doldurulmashakknda bilgi toplaynz.

hracatgvenlik bilgi formu ve doldurulmashakknda bilgi toplaynz.

Havayolu ile yaplacak tehlikeli madde tamaclnda, tehlikeli maddelerin iinekonulacaambalajlar ve ambalaj zerine yaptrlacak gvenlik ve bilgi etiketleri hakknda

aratrma yapnz.

Aratrma yaparken evrenizde bulunan lojistik firma ya da nakliye firmalar ilehavayolu kargo hizmeti veren firmalardan, iletmelerin ilgili blmlerinden veyneticilerinden yararlanabilirsiniz. Ayrca, internet ortamnda bu irketlerin sitelerinegirerek gerekli bilgi ve dokmanlarelde edebilirsiniz.

2. HAVA YOLU TEHLKELMADDE

TAIMACILII

2.1. Tehlikeli Maddelerin TanmlanmasTehlikeli maddeler; zehirli, patlaycveya alev alabilen maddeler; bu maddeleri ihtiva

eden baz cihazlarn iinde de bulunabilen zehirli, zc veya younlatrcmadde ierenmakine ksmlar; civa doldurulmublmleri bulunan lm cihazlargibi maddelerdir.

Tehlikeli maddeler, zelliklerinden dolay uak, yolcu ve dier gnderileringvenliini tehdit eden kargolardr ve ok sk denetim altndadr. Tehlikeli maddelerin

RENME FAALYET2

AMA

ARATIRMA


72/104

66

havayolu ile nakliyesine sadece zel durumlar ve belirli artlar altnda izin verilir.

Havayoluyla tanmaya uygun olmayanlar tama srecinden tamamen karlrlar.

Resim 2.1: Havayolu ile tanamayacak tehlikeli maddeler

Birlemi Milletler ve Uluslar aras Sivil Havaclk Tekilat (ICAO) standartlarnagre marka ve spesifikasyonlaryaplmve testten gemipaketlerle havayoluyla tanmasyaplacak tehlikeli maddeler aadaki zelliklerde bulunmaldr:

Sv bir maddenin kapal kaptaki parlama noktas 60,5 0

Cden ve hakiki kaynamanoktas35 0C den az ise,

arpma ve srtnmeden dolay kat bir madde, yanma ve patlama zelliinesahipse,

Madde su ile temas ettiinde yancgaz kartyorsa,

Madde durduu yerde oksijen gazkartyorsa,

Madde kendiliinden ayrarak patlamaya neden oluyorsa,

Madde sratle yanma zelliine sahipse,


73/104

67

Madde dier maddelerle birlikte reaksiyona girme zelliine sahipse,

Katbir madde, az yolu ile alndnda hassas zehir miktar; LD50 mg/kg = 200mg. dan az ise,

Svbir madde, az yolu ile alndnda hassas zehir miktar; LD50 mg/kg = 500mg. dan az ise,

Madde deri yolu ile alndnda hassas zehir miktar; LD50 mg/kg = 1000 mg. danaz ise,

Madde solunum yolu ile alndnda hassas zehir miktar; LC50 mg/L. = 10 mg.dan az ise,

Madde insan derisi ile temas ettiinde 4 saate kadar insan dokusunu tannmaz hale

getiriyorsa, 2,1 metrelik bir mesafede maddenin manyetik etkisi 0,002 Gauss n stnde ise,

Maddenin yapsnda radyoaktif madde varsa ve gze zarar veriyorsa

elik tpler ierisinde basn ve derin dondurucu altnda svlatrlm gaz ihtivaediyorsa,

Maddenin teknik ismi IATA DGR kitabnda var ise ve tehlikeli madde snfndatanmlanyorsa.

IATA Tehlikeli Eya Dzenlemeleri, ierik olarak Uluslar aras Sivil HavaclkTekilat ICAOnun Havayoluyla Tehlikeli Maddelerin Gvenli Nakli ile lgili TeknikTalimatna (ICAO-TI / Technical Inctructions for the Safe Transport of Dangerous Goods

by Air) uyumludur.

Tehlikeli kargolarn nakliyesi IATA Tehlikeli Eya Dzenlemeleri ne (IATADangerous Goods Regulations) gre gerekletirilir. IATA yelerince belirlenen budzenlemeler IATA artlarn kabul etmi lkelerde ve hemen hemen dnya genelindegeerlidir.

Resim 2.2: Tehlikeli kargo eitleri


74/104

68

Tehlikeli kargo tanmasnda sorumluluk gndericiye ve tama sisteminde bulunan

tm taraflara aittir. Tehlikeli madde dzenlemelerine gre tanmasna izin verilmeyecekhibir kargonun nakliye iin kabul edilmemesi gerekmektedir.

Tanmasna izin verilen kargolarn ambalaj, etiket, bir gnderide bulunabilecek enfazla miktar, gnderi katlarnda doru deklarasyon gibi btn kurallarn yerinegetirilmesinden taraflar sorumludur.

Tehlikeli maddelerin gndericisi; Shippers Declaration for Dangerous Goods olaraktanmlanan, ieriinde tehlikeli kargonun tanmlandve btn dzenlemelere uyulduunu

belirtilen bir belge hazrlamaldr. ICAO kurallarna gre, tehlikeli maddelerin kontroledilmesi ilemlerini dier kargolara gre daha skbirekilde yapmakla grevli olan tayc,

btn tehlikeli madde kargolarnn ieriini kontrol etme hakkna sahiptir.

2.2. Havayolu Tamaclnda Kabul Grmeyen Gizli TehlikeliMaddeler

Gnlk yaantmzda zellikle, banyolarmzda, mutfaklarmzda, garajmzda,kullandmz ve zararsz olarak nitelediimiz birok madde ieriklerinde tadklar gizlitehlikelerle yaantmza olabildiince zarar verebilmektedir. Aada tanmlanan maddelerin

birou, detayl bir aklama olmakszn ve havayolu otoritelerinden izin alnmakszntanamaz. Uluslararas Hava Tamaclar Birlii (IATA) ile lkelerin ye olduuUluslararas Sivil Hava Tamacl Organizasyonu (ICAO) bata olmak zere, NasyonalOtoritemiz Ulatrma Bakanl-Sivil Havaclk Genel Mdrlmzn bu dorultuda

belirledii ve Havayollarnn (Tayclarn) kullanmnda olan Gizli Tehlikeli Maddelerin

Kabul Prosedrleri ile Snrlamalar Tablolarmevcuttur.

Resim 2.3: Uluslar arasSivil Hava TamaclOrganizasyonu (ICAO)

zellikle, gvenlik taramasndan geme aamasnda (check-in), uaa binmedennceki boarding aamalarnda pheli grlenlerin son derece hassas bir soruturmaya tabitutulmas gerekmektedir. Bu konuda zellikle Hava Meydanlarnda grev yapan TAV,DHM, ve dier gvenlik hizmeti veren kurulularn zorunlu olarak katlmasgerekli olan veIATA/ICAO/FAA/JAA standartlarnda yer alan TEHLKEL MADDELER KATEGOR-12 / BAGAJ-KARGO-POSTA-KRAM v.b Hizmetlerin Taranmas ve Gvenliindensorumlu Personel Eitimleridir. Bu eitimlerde alnan sertifikalar SHGM ye (Sivil


75/104

69

Havaclk Genel Mdrl) da ayrca deklare edilmeli ve onay alnmaldr. Bunun yansra

bu eitimi alan personelin kaytlar skca muhafaza edilmeli ( minimum sre IATA/ICAObazl 3 aydr, Trkiye uygulamas ise 5 yldr.) ve 24 ayda bir Tazeleme Eitimleri ilebilgilerinin gncellii de devam ettirilmelidir.

Gizli tehlikeler ieren maddeler ve ieriklerinde olabilecek tehlikeler aadasralanmtr:

1. Motorlu Tat Aralar (Araba, Motor, Motorsiklet v.b): eriklerinde demir-manyetik materyaller, sv akler, hava yastklar, karbratr, motor, yedek para kitleri,yakt ihtiva eden yakt tanklar, lastikler v.b bulunabilir.

2. Solunum Aparatlar: eriklerinde sktrlm hava veya oksijen silindirleri,kimyasal oksijen jeneratrleri (bilinen en nemli kazas Valujet-592, 11 Mays 1996 110

kii hayatnkaybetmitir.) ve derin dondurulmusvoksijen gazlar bulunabilir.

Resim 2.4: Oksijen jeneratrleri

3. Kamp Malzemeleri: eriklerinde btan, propan v.b yanc gazlar ile, kerozin,gazolin v.b yancsvbarndran veya hexamine, kibritler v.b yanckatlar bulunabilir.

4. Andrclar: eriklerinde civa, asitler, alkaliler ve sv hcreli akler ile sv

lityum iyon pilleri ile akleri v.b bulunabilir.

5. ElektrikarjlG Aletleri:eriklerinde svhcreli akler ve sv, jel, kuru tiptelityum iyon pilleri ve akleri bulunabilir.

6. Yksek Is Yayan Tanabilir Frnlar veya Istclar: Tayc onay ile kabinekabul edilebilen ama ounlukla yasak olan maddelerdir. (zellikle ikram irketleritarafndan uaklara verilen frnlar ve aksamlarda dahil olmak zere, sorunsuz almalar,teknik bir aksakla meydan vermeyecek zellikte olmalargerekmektedir.)

7. Dondurulmu Yiyecekler: Dondurulmu et ve st rnleri, meyve ve sebzeler:eriklerinde dondurulmu kriyojenik sv gazlar, katkarbondioksit (Kuru buz) bulunabilir.


76/104

70

(Kuru buzun dondurma amal olarak kabinde tama limiti yolcu bana 2.5 kg olacak

ekilde 2007 Ocak aynda dzenlemeye gidilmitir. Bu tr yolcularn check-in aamasndaberaberinde kabinde tadklar kuru buz ve bozulabilir maddeleri grevlilere bildirmelerigerekmektedir. Ayrca havayolu kurulularnn da bu tr kabin bagajlarna Dry Ice BagTag takmalarzorunludur)

8. Gaz Silindirleri ve Dal Ekipmanlar: Derin dondurulmu yanc sv, yancolmayan ve zehirli olmayan gazlar (rnein: Btan gaz, oksijen gaz, propan gazve dalgtpleri v.b) bulunabilir. Bunlara ilaveten abuk snabilen sa ekillendirme aletleri ilekaynak lambalar, dalglar ile madencilerin kullandklar el fenerleri, kask-st fenerler ilekamp tpleri v.b ekipmanlar da btan gazierebilirler.

9.aret Fiekleri ve Patlayclar:eriklerinde silahlar, mhimmat, otomatik silahlar,

uzun namlulu tfekler (Namlu, radyoaktif ieren x-ray nl olabilir.), cephanelikmalzemeleri, bo kartular, silah balklar, havai fiekler, havai fiek rampalar, (Yeni ylsslemeleri iin hazrlanm atapat, maytap), iinde elik misketler bulunan metal kaplar,yarmalarda veya spor msabakalarnda kullanlan ateli silahlar, atclk msabakalarndakullanlan (trap ve benzeri) silahlar ve mermileri, haval ve pompal tfekler ve sportifamalfiekler, barut v.b bulunabilir.

Resim 2.5: Havai fiekler

10. Evlerde ve yerlerinde Kullanlan Aartclar: eriklerinde deterjanlar, lekekarclar, aartclar (kezzap, tuz ruhu, amar sular, frn ve ocaklar iin leke skcler)olabilir bunlar ayrca klorr ve amonyak ihtiva edebilirler. Bu saylanlarn birou aynzamanda korozif madde ile oksitleyici materyallerdir. Amonyak aynzamanda zehirleyici bir

buhar retir. Birok kat tipte aartclar ok gl oksitleyiciler ierirler ki bunlarbirbirleriyle reaksiyona girdiklerinde duman, kt kokulu pis gazlar ve yangna sebebiyetverirler. zellikle younluuna bal olarak solunum yollarn tahri eden, boan, gzlerdegeici krlklere sebebiyet veren maddelerdir.

11. Ev Eyalar eriinde Yer Alan Dier Gizli Tehlikeliler: eriklerindeounlukla yanc sv ieren (rnein: zelti bazl boyalar, ya ve tiner bazl boyalar,yaptrclar, medikal alanda kullanlan alkoller, tiner, terebentin, dezenfektanlar, cilalar,aerosoller, shhi tesisatlar iin (boru, kanal v.b) kullanlan andrc ierikli temizleyicimaddeler, gaz yalarv.b bulunabilir.


77/104

71

12. Bulac Maddeler: eriklerinde, bakteri, miyoplazma, virs, riketsiya, fungosit,

mantar ve kltrler bulunabilir.13. Makina Aksamlar: eriklerinde delici-kesici aletler, yalar, korozif maddeler,

boyalar, dolgu, macun, eriyikler (solventler), svlityum akleri, civa, sktrlmveya svgaz silindirleri v.b bulunabilir.

14. Manyetik Maddeler: eriklerinde mknatslar ve manyetik madde ihtiva edenl aletleri v.b bulunabilir. (Hava tamaclnda bu tr materyallerin uaklara yklenmesisadece arka kargo kompartmanlargz nnde bulundurularak yaplr.)

15. TbbMalzemelerle Eczaclk Ekipmanlar:eriklerinde yancsvlar, yanckatlar, oksitleyici maddeler, organik peroksitler, zehirleyici ve andrc materyaller

bulunabilir.

16. Fotoraf Ekipmanlar, Filmler ve Basn (Medya) Ekipmanlar: eriklerindeasitler, patlayc piroteknik malzemeler, dahili yakt tanklarna sahip jeneratrler, slakakler, yakt ve s reten materyaller, yaptrclar, solventler, film kimyasallar v.b

bulunabilir.

17. Zehirler: eriklerinde sv-kat bcek ldrcler, tarm ilalar, fare zehirleri,haere kovucular, tahtakurusu ldrcleri, arsenik, siyanit v.b bulunabilir.

18. Radyoaktif materyaller: eriklerinde (rnein: duman dedektrleri, n bazlboyalar, lm cihazlar, x-ray cihazlar, tbbi tanlar iin kullanlan cihazlar, rntgencihazlar, Cobalt kaynakl tansal cihazlar, kemoterapi cihazlar, saatler, x-ray nl silah

drbnleri v.b) bulunabilir.

Resim 2.6: Duman dedektr

19. Havuz kimyasallar:eriklerinde klor, aartclar, oksitleyici maddeler, asitler vekorozif materyaller bulunabilir.

20. Svve benzeri maddeler:Svve benzeri maddelere rnek olarak jeller, spreyler,ampuanlar, losyonlar, kremler, dimacunlarverilmitir. Bu maddelerin her birinin 100 mlarlgemeyecek muhteviyatdardan grnebilecek saydam ve azalp kapanabilen

poetlerin iinde olmas art getirilmekle birlikte toplam arlklarnn 1 litreyi gememeartda getirilmitir.


78/104

72

2.3. Havayolu Tehlikeli Madde Tamaclnda Malzeme Gvenlik

Bilgi Formlarnn (MSDS) nemi ve Trkiyede Kullanm AlanMalzeme Gvenlik Bilgi Formlar, tehlikeli kimyasallarn ynetimi konusuna hakim,

11/07/1993 tarih ve 21634 saylResmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren TehlikeliKimyasallar Ynetmelii ve baltebliler ile zellikle bu tebliin uygulanmasna ynelik,gncelleme eitimi de dahil olmak zere, uygun eitim almkiiler tarafndan dzenlenir.

Havayolu-Denizyolu-Karayolu ve Demiryolu Tehlikeli Maddeler Tamaclnda sonyllarda artan gvenlik nlemleri neticesinde Malzeme veya Materyal Gvenlik BilgiFormlarnn nemi bir kez daha karmza kmaktadr. (MSDS - Material Safety Data Sheet)

Resim 2.7: Tehlikeli kargo tamaclnda gvenlik ilk plandadr

Tm dnyada, zellikle gelien lojistik sektrnde younlukla uygulama alan bulanMSDSler, gnderilecek tehlikeli madde kargolarnn CVsi (zgemii) niteliindedir.Trkiyede birok havayolu irketinde MSDSler daha hala uygulama alan bulamamtr.Alnacak nlemler ve uygulanacak yaptrmlar ile havayolu kargo kabulnde MSDSolmakszn kargo acenteleri, malngmrkl sahalara geirememelidir. Kaldki, bu konudaen hassas olan havayoluirketlerinden biri olarak bilinen Alman Havayollarbile neredeysenormal kargolara dahi MSDS ister hale gelmitir.

MSDSlerin (Malzeme Gvenlik Bilgi Formlarnn) yaygn olarak kullanlmamadurumlar sz konusu olduunda zellikle tehlikeli madde tamacl asndandeklarasyonsuz (bildirimsiz) veya deklareli mallarn her zaman var olmasnve de potansiyel

tehlikelerini gndemden indirmeyecektir.

zellikle retilen nesnelerin, maddelerin ierikleri, detayl bilgileri sayl global, okuluslu havaclkirketlerinde yaygn olarak aranmakta ve gndericilerin tarafndaki KimyaMhendisleri / Kimyagerlerinden onaylhalde talep edilmektedir. Bylelikle sevkiyatta aslahataya yer olmakszn ve de kaza/krm vb. durumlarnda da nasl mdahale edileceininkolaylkla bilinmesi, uygulanmasasndan da taycya byk kolaylklar getirmektedir.

Malzeme Gvenlik Bilgi Formlarnda bulunmasgereken 16 standart balk ile beraberalt balklar ve detaylarnda yer almas gereken bilgiler ve bu bilgilerin tespitine ynelikolarak da dier bilgiler mevcuttur.


79/104

73

16 adet standart balk aadaki gibidir:

1.Madde / Mstahzar veirket /Sahibinin Tantm,2.Bileim / Kompozisyon,

3.Tehlike Tanmlamas,

4.lk Yardm,

5.Yangnla Mcadele,

6.Kazalarda Alnacak Tedbirler,

7.Kullanma ve Depolama,

8.Kimyasala Maruz Kalma Kontrol ve Kiisel Korunma,

9.Fiziksel ve Kimyasal zellikler,

10.Kararllk ve Reaktivite,

11.Toksikolojik Bilgi,

12.Ekolojik Bilgi,

13.Bertaraf Bilgileri,

14.Tamaclk Bilgileri,

15.Mevzuat Bilgileri,

16. Dier Bilgiler.

Resim 2.8: Tehlikeli kargo tamacl


80/104

74

14. madde Tamaclk Bilgisi sadece havayolu tamacln kapsamaz. Bu

maddenin ierii;Karayolu iin, (ADR - Tehlikeli Ykn Karayolu ile Uluslar aras Tamaclna

likin Avrupa Anlamas)

Demiryolu iin, (RID - Tehlikeli Ykn Demiryolu ile Uluslar aras Tamaclnalikin Mevzuat)

Denizyolu iin, (IMDG - Denizlerde Tehlikeli Yk Tamasnalikin Dzenleme)

Kta ii su yollartamacl, (ADNR - Nehirlerde Tehlikeli Yk TanmasnalikinDzenleme)

Havayolu iin (ICAO - TI Uluslar aras Sivil Havaclk Tamaclar Organizasyonu

Teknik Talimatlar ve IATA - DGR - Uluslar aras Hava Tamaclar Birlii TehlikeliMaddeler Kurallar)

tmyle bu kurallarn uygulanmasdr.

Tehlikeli Maddeler Gnderici Beyannamesi (Shippers Declaration For DangerousGoods - DGD) nin, kargo kabul nitesi tarafndan kontrol ancak sertifikalyetkili kiilerceyaplabilir. zellikle kargo kabul grevlileri, kargo acenteleri personeli ile gndericitarafndaki lojistikten sorumlu personelin Trkiyede akrediteli olan bir kurumdan TehlikeliMaddeler 1.5.A gereklerine uygun eitim almolmalarzorunludur.

zellikle bir Kimya Mhendisi/Kimyager de dahil olmak zere hibir kii/kurum

Tehlikeli Maddeler 1.5.A Tablosu gerei eitimsiz, sertifikasz olarak Tehlikeli MaddelerGnderici Beyannamesini tanzim edemez ve altna da imza atamaz. Hatta bu konudabeyanatta bile bulunamaz. Malzeme Gvenlik Bilgi Formlarnda kullanlan birka nemliterminolojik ksaltma aadaki gibidir:

CAS Numaras (Chemical Abstracts Service Number): Kimyasal maddenin,Kimyasal Kurumlar Servisi tarafndan verilen numarasntanmlar.

IUPAC (Internetional Union of Pure and Applied Chemistry) Ad: KimyasalMaddenin, UluslararsTemel ve UygulamalKimya Birliince verilen adnbelirtir.

EC Numaras: Avrupa mevcut ticari kimyasal maddeler envanter numaras veyaAvrupada bildirimde bulunulan maddeler liste numarasntanmlar.

Havayolu-Denizyolu-Karayolu ve Demiryolu Tehlikeli Maddeler TamaclndaMaterial Safety Data Sheet-Malzeme Gvenlik Bilgi Formlarnn kullanlmas tatlantehlikeli maddelerin tanmlanmasn, ilk yardm, kaza ve krmlarda alnmas gerekennlemleri, acil durum telefonlarnn bilinmesi, handling (elleleme) ileminin kusursuzcayaplmasn uluslar aras normlara gre zorunlu klar ve NCE EMNYET unsurunu n

plana karr.


81/104

75

Belge 2.1: Malzeme Gvenlik Bilgi Formu (boform) (sayfa 1)


82/104

76



83/104

77



84/104

78

Belge 2.4: Malzeme Gvenlik Bilgi Formu (rnek form) (sayfa 1)


85/104

79



86/104

80



87/104

81

2.3.1. Gvenlik Bilgi Formu

Gvenlik Bilgi Formu, tehlikeli kimyasallarn; zelliklerine ilikin detayl bilgiler ilebulunduu iyerlerinde kimyasaln zelliine gre alnacak gvenlik nlemleri ve kimyasalnolumsuz etkilerinden evre ve insan salnn korunmasna ynelik gerekli bilgileri ieren

belgeyi ifade eder.

Gvenlik bilgi formunun hazrlanmas ve datmnda aadaki kurallara uyulmaszorunludur:

Gvenlik Bilgi Formu, Ynetmelik hkmlerine gre, tehlikeli olduu belirlenenmadde ve mstahzar (hazrlanm, hazr halde) ile en az bir tehlikeli madde ihtiva edenmstahzarn reticisi tarafndan hazrlanr.

Profesyonel kullanclar tarafndan talep edilmesi halinde, bu ynetmelikhkmlerine gre tehlikeli olarak snflandrlmasa dahi, iyeri ortammaruz kalma limitleri

belirlenmi veya evre ve insana zarar verecek zellik gsteren maddelerden en az biriniieren mstahzarlardan, bu tr maddelerden en az birini veya birka nayrayr;

1 % (arlka) miktarda ieren gaz halinde olmayan,

0,2 % (hacimce) miktarda ieren gaz halinde olan, mstahzarn GvenlikBilgi Formu, bu mstahzarn reticisi tarafndan ayrntlbilgiler ierecekekilde hazrlanrve talep edene iletilir.

Resim 2.9: Gvenlik bilgi formunun hazrlanmas

Gvenlik Bilgi Formu, retici tarafndan;

Her tehlikeli madde, tehlikeli mstahzar veya en az bir tehlikeli maddeieren mstahzar iin ayrayrhazrlanr,

Teknik gelimelere ve bilimsel aratrmalara balolarak gncelletirilir,

Tehlikeli kimyasaln retim sonras ilk teslimat srasnda veya mmknseteslimat ncesi,


88/104

82

kinci veya takip eden teslimatlarnda talep edilmesi halinde, alcya cretsiz

olarak yazlmetin halinde verilir veya elektronik ortamda iletilir. Gvenlik Bilgi Formu; piyasaya arz edilen kimyasallar iin Trke, ihra edilen

kimyasallar iin ihra edilen lkenin resmi dillerinden birinde haz rlanr.

Gvenlik Bilgi Formunun yeni bilgiler altnda gncelletirilmesi halinde;gncelletirilmiform, gncelletirme tarihinin 12 ay (bir yl) ncesine kadar geen srede,tehlikeli kimyasaln verildii kullanclar ile depolayana gncelletirme tarihini takip eden 3ay iinde iletilir ve formda deiiklik tarihi ve kancdeiiklik olduu belirtilir.

thal edilen kimyasallarn Gvenlik Bilgi Formu, ithalatstarafndan reticisindentemin edilerek, Ynetmelik hkmlerine uygun olarak hazrlandktan sonra, tehlikelikimyasaln ilk teslimat srasnda veya mmknse teslimat ncesi, ikinci veya takip eden

teslimatlarnda talep edilmesi halinde alcya cretsiz olarak Trke yazl metin halindeverilir veya elektronik ortamda iletilir.

thal edilen kimyasallarn Gvenlik Bilgi Formlarnn ithalats tarafndanreticisinden temin edilememesi halinde, ithalatithal ettii kimyasallar iin bu Ynetmelikhkmlerine uygun olarak Gvenlik Bilgi formunu hazrlamakla ykmldr.

Gvenlik Bilgi Formunda bulunmas gereken asgari bilgiler ile formundzenlenmesinde uyulacak usul ve esaslar Bakanlka yaymlanacak tebliile belirlenir.


89/104

83

Belge 2.7:hracatgvenlik bilgi formu


90/104

84

2.4. Tehlikeli Maddelerin Ambalajlanmasve Depolanmas2.4.1. Ambalajlama ZorunluluuTehlikeli madde ve mstahzarlar normal depolama ve tamaartlarnda, szma, kaak,

dklme bulama ve benzeri yollarla ambalaj dna kmalar nlenecek ekildeambalajlandktan sonra tanabilirler.

Bir baka rnn retiminde hammadde, ara madde olarak kullanlacak veya yaktolarak piyasaya srlmek istenen madde ve mstahzarlarn;

evre ve insan salna zarar vermeyecek uygun sistem ve aralarla tanmasvedepolanmasna,

Ara ve depo yerinin kapal sistem olmas durumlarnda ambalajsz depolama vetamaya izin verilebilir.

2.4.2. Ambalaj Kaplarnn Genel Grnm

Tehlikeli madde ve mstahzarlarnn iine konduu kaplarn genel grnm aadakigibi olmaldr:

Ambalajlarn ekil ve etiketleri, genel grnm ve kapsamlar, gda maddelerininambalajlarile aynveya kartrlabilir benzerlikte seilemez.

Tehlikeli maddelerin ambalaj ve kaplarna konulmasnda, etiketleme ve gvenliktavsiyelerine uyulmaldr.

Resim 2.10: Tehlikeli madde ambalaj


91/104

85

2.4.3. Ambalajlamaartlar

Tehlikeli madde ve mstahzarlarnn ambalaj kaplarna konulmasnda aadaki genelkurallara uyulmaszorunludur:

Maddenin ambalajlanmasnda i ie kaplar kullanlmsa, i kaptan dkaba szmaolmamaldr. Cam, seramik gibi krlgan malzemeden yaplm i kaplar ile ambalajlamada,krlmann nlenmesi iin i ve d kaplar arasnda ok direncine sahip uygun desteklememalzemeleri kullanlmalveya benzeri nlemler alnmaldr.

Resim 2.11: Cam malzemenin ambalajlanmas

Ambalajlanan madde, ambalaj kabnn dna bulamamaldr.

Ambalaj kab, iine konulan maddeden etkilenmemeli, onun zelliklerinideitirmemelidir.

Tablo 2.1: Tehlikeli kargo i paket malzemeleri


92/104

86

Svhalinde madde ve mstahzarlarn ambalajlanmasnda,sl genlemeler sonucu,

patlama, yrtlma gibi istenmeyen durumlarn nne geilebilmesi iin, kaplarda bo hacimbraklmaldr.

Havayolu ile tanacak her trl ambalaj kabnn hava basnc deiimlerininetkisiyle karlatnda dayanklolacakekilde tasarlanmasgerekir.

Birbiri ile iddetli reaksiyon veren maddeleri tayan i kaplar ayn dkap iindedepolanamaz ve tanamaz.

Tablo 2.2: Tehlikeli kargo dpaket malzemeleri

ok tehlikeli olduklar iin bir sv ile slatlarak veya seyreltilerek korunmasgereken maddelerin ambalajlanmasnda, kaaklar tamamen nleyecek tasarmlar kullanlrve yeterli nlemler alnr.

Tama ve depolama srasnda scakln artmas, hava basncnn deiimi,alkalanma, gibi nedenlerle, kap iindeki madde tehlikeli boyutlarda gaz oluturuyor ve


93/104

87

basncartryorsa, fazla gazdaratarak otomatik basn ayarlamasnsalayacak sistemler

taklm kaplar kullanlmaldr. Ancak, kan gazn tehlikeli ve zararl olmas durumunda,tehlikeyi nleyici baka nlemlerin alnmasgerekir

retici ithal ettii veya rettii madde ve mstahzarn tanmasndan kaynaklananambalaj malzemesinin, ilgili ynetmelikler uyarnca, en aza indirilmesi veya bertarafedilmesinden ykmldr. retici bu durumda sorumluluu bakasna devredemez vegerekli harcamalarkarlamakla ykmldr.

Tablo 2.3: Tehlikeli kargo tamasnda kullanlan variller

Ambalaj olarak kullanlacak her trl madde, malzeme ve ara, kullanm amacnauygun fonksiyon testlerinden geirilir.

2.4.4. Tehlikeli Maddelerin Etiketlenmesi

Tehlikeli maddelerin tanmas ile uraanlar, bunlarn zelliklerine gre

etiketlenmesinden de sorumludurlar.2.4.4.1. Etiketlerde BulunmasGerekli Hususlar

Etiketlerde;

reticinin adve adresi,

Maddenin kimyasal ve ticari ad, kapalforml,

rnlerin, ticari ad, amalanan kullanm alanlar ve ieriine giren maddelerintehlike sembolleri,


94/104

88

zel tehlikelere kar dikkat ekici, ok iddetli patlayc, iddetli zehir gibi

ibareler iin risk bilgileri R kodu, gvenlik tavsiyeleri ve al nabilecek tedbirler hakkndazl bilgiler S kodlaryla zararlmaddeyi tanmlayan zellikler,

Tek tek maddeler iin verilen tehlike iaretlerinden ilgili olanlar,

Kimyasal tanmve etkin maddesinin yzdesi,

Dier katkmaddeleri ve en azndan bunlarn grup tanmlar, bulundurulur.

Etiketlerde evre ve insan sal iin tehlike durumlar ve korunma nlemleriiaretlerle gsterilir.

2.4.4.2. UyulmasGerekli Hususlar

Etiketlerde zehirsizdir, sala zararszdr, talimata uygun kullanlrsazararszdr gibi tehlikeye karkaytszlatrcifadeler kullanlamaz.

Paketlenmi olarak piyasaya srlen madde veya rnlerde etiketler, paketlereyaptrlmolmaldr.

Tablo 2.4: Hava tamaclnda kullanlan tehlikeli madde etiketleri


95/104

89

Paketler ikinci bir ambalaj iine konuyorsa, etiket bu ambalajlar zerine de

yaptrlr. Ancak, effaf ikinci ambalaj kullanldnda, iteki etiketin net olarakokunabilmesi durumunda ikinci ambalaja etiket konulmaszorunlu deildir.

zellikleri yeterince belirlenmeyen maddelerin etiketleri zerine bu maddeninevre ve insan sal zerindeki etkisi ile ilgili aratrmalar devam etmektedir ibaresiyazlr. Kanser yapc maddeler listesine giren madde ve rnlerin etiketleri zerine, dier

bilgilerin yansra dikkat kansere neden olabilir ibaresi yazlr.

Etiketler, piyasaya sunulan tehlikeli kimyasallar ve tehlikeli eya iin Trke, ihraedilen tehlikeli kimyasallar ve tehlikeli eya iin ihra edilen lkenin resmi dillerinden

birinde hazrlanr.

Aerosol paketleri ve kaplarna yaptrlan etiketlerde dier bilgilerin yansra;

Kutu basnldr, Gne altnda brakmaynz, 50 0Cnin zerindeki scaktankoruyunuz, Bo kutular zorlayarak amaynz, Atee atmaynz, Aleve veya akkorhalindeki maddelere pskrtmeyiniz ifadeleri yer almaldr.

Resim 2.12: Aerosoller tanrken scaktan ve basntan korunmaldr.

Bileiminde yanmaya ve kolay alev almaya neden olabilecek yanc maddeierenler iin Yancdr veya Kolay alev alr, ibarelerinin de yazlmaszorunludur.

2.4.4.3. Etiketlemeartlar

Tehlikeli ma

Documents

Tehlikeli Madde Taşımacılığı