Лекц-4

Цахилгаан тэжээлийн хоёрдогч үүсгүүр

Шулуутгуур

Нэг фазын нэг хагас үеийн шулуутгуур

Гурван фазын тэжээлтэй нэг хагас үеийн шулуутгуур

Хоёр фазын бүтэн үеийн шулуутгуур

Хувьсах хүчдэлийг шулуутгасны дараа хувьсах нийлэгдэхүүнийг бууруулж тогтмол гүйдэл, хүчдэлийг ялгаж авахын тулд цахилгаан шүүр хэрэглэдэг.

Цахилгаан энерги нь орчны параметр болох агаарын хэм, даралт, чийг, ачааны төрөл, тооноос хамаарч байнга ихсэх буюу буурдаг. Ийм учраас хувьсах ба тогтмол гүйдэл, хүчдэлийн өөрчлөлт гаргахгүйн тулд тогтворжуулагч шаардлагатай болдог.

Аккумлятор, батерей ашигласан үед тогтмол хүчдлийн бууралт байнга явагддаг учраас тодорхой хязгаар дотор хүчдэл тогтворжуулагч мөн ашигладаг.

Шулуутгуур

Хувьсах гүйдэл, хүчдэлийг өөрчилж нэг чиглэлтэй тогтмол гүйдэл, хүчдэл болгон өөрчилдөг байгууламжийг шулуутгуур гэж нэрлэдэг.

Шулуутгуурт нэг чиглэлд дамжуулалттай вентиль \диод\гэж нэрлэдэг шугаман бус элемент ашигладаг. Вентилийн оролтонд хувьсах цахилгаан энерги өгөхөд түүний гаралтанд тогтмол ба хувьсах хоёр нийлэгдэхүүнтэй цахилгаан энерги үүсдэг.

Хувьсах гүйдлийн сүлжээнд вентилийг шууд холбоход шаардлагатай хэмжээний тогтмол хүчдэл үүсдэггүй учраас шулуутгуур бүрт хэрэглэгч ба тэжээлийн сүлжээ хоёрын хооронд хүчдэл нэмэгдүүлэх буюу бууруулах трансформатор тавьдаг.

• Шулуутгуурууд нь цахилгаан сүлжээний нэг фазаас тэжээгдсэн нэг-фазын ба гурван фазаас тэжээгдсэн гурван-фазын байж болно.

• Цахилгаан хөдөлгөгч хүчний хэдэн хагас үеийг шулуутгаж байгаагаар нь хагас ба бүтэн үеийн схем гэж ангилна.

Нэг фазын нэг хагас үеийн шулуутгуур

Нэг фазын нэг хагас үеийн буюу нэг тактын трансформатортай шулуутгуур

Tr- трансформатор

D1- диод

R- ачааны эсэргүүцэл

Нэг хагас үеийн схемд трансформаторын 1-р ороодост нэг фаз, 2-р ороодост мөн нэг фазтай байна.

Гурван фазын тэжээлтэй нэг хагас үеийн схем

Хоёр фазын бүтэн үеийн шулуутгуурын схем

+_

VD1

VD2

Uш

RH

iI1iI2

iII1

iII2

1 2 1

t

t

t

t

t

t

t

eII

EIIm

II1

II2

н

Uн

Uш1

Uш2

IIср1

IIср2 IIm

н.ср

Uн.ср

Uоб.мах

Uоб.мах

Хоёр фазын шулуутгах схемийн хүчдэл гүйдлийн диаграмм