Tek Yol Evrim

Hayatn Anlamn Bulmu bir Analistin Maceralar

miz fotoraf Washington, D.C. ehrinde yaayan fotoraf Jonathan Thorpeun kanserle bouan fotomodel Heather Bryd ile oluturduu bir Vensn Douu (Sandro Botticelli) kompozisyonudur. Detaylar iin, http://jthorpephoto.com/the-renaissance-of-heather adresine bavurunuz.

TekYolEvrim!BirinciKitap:UyanTantmamalyaplacakksaalntlardnda,yaymcnnyazliznialnmakszn,hibirekildekopyalanamaz,elektronikveyamekanikyollaoaltlamaz,yaymlanamazvedatlamaz.Bukitabnilkbasks2014ylndayaplmtr.Yaymc:ErolBozkurtBirinciBasm:Aralk2014,stanbul.ISBN:9786056519307Bask:NetcopyzelBaskzmlerinnCaddesiBeytlmalcSokakNo:23/AGmsuyu,Taksim34427stanbulTelefon:4440708Yaymc:ErolBozkurterol.bozkurt@xupit.comhttp://xupit.com/

Sevgili _____

Bir gn zmn kylarnda bulumak dileiyle Tarih : / / / Yer :

Teekkrler

John Berry,

Bilgin Hasdemir, Ragp Bulu, Aksu Bora,

Ergun Kaleli, enol Dikyurt, Umut Grc, Funda Bacoullar, Hsn ahin,

Ercan Kse, Aylin Ank,

James Coplien,

Aytekin Uzunkoca, Ersan Bilik, Tankut Tekeli, Kenan Yaylcolu, Serdar Karabulut, Berk Altay, Derya Aydn, Erdin Ktk, Utku zyrek,

lker Erken, Mesut Gne, Mustafa Hasan, Ozan Dikerler, Sahir zdemir, Taylan Lnel, Berslan Duman, Cem Baesgiolu,

Judit Barbara Dis,

Hasan Sait lmez,

Sabanc niversitesi Lisansst Program IT564 Dersi rencileri, Tolga Tatari, Sina Afra.

Evrimci Hareket

1) Mesleki ierik gzden geirmesi Ercan Kse 2) Trke ve dilbilgisi gzden geirmesi Mr. Scrutineer, Vural

Yiit 3) Okur gzden geirmesi Aylin Ank, Gkay Grsoy 4) Alternatif Kapak resmi Andrei Verner 5) Kapak Fotoraf Jonathan Thorpe 6) Ejderha resmi Cup of Tea 7) Evrimci cep telefonu melodisi 1 Mutantlarn Dans, Kevin

MacLeod

8) Evrimci cep telefonu melodisi 2 Baka Bi Mutant Bu!, Michael Hakes

9) Viral Video 1 Ura Ergn, Derya Aydn, Turgay Ceylan 10) Yazar avatar Benimle zdeleen bu resmi Houston, Teksasda

1993de bulmutum. izeri bilinmiyor. O beni bulursa adresimiz belli ;o)

11) Sosyal medya stratejisi Erol Bozkurt, Mustafa Hasan a. Web Sitesi - http://tekyolevrim.com/ b. Pinterest - http://www.pinterest.com/tekyolevrim/ c. Facebook - https://www.facebook.com/ardindakalan d. Twitter - https://twitter.com/ardindakalan e. Soundcloud - https://soundcloud.com/tekyolevrim f. Vimeo - https://vimeo.com/tekyolevrim g. Instagram - http://instagram.com/tekyolevrim

12) E-mail ve Hediye Kampanyas Erol Bozkurt a. Kapak Resmi konsepti ve ereveleme Ritmo, Akmar

Pasaj, Kadky, stanbul.

b. Yol Ayrm Resimleri konsepti ve ereveleme Ritmo,

Akmar Pasaj, Kadky, stanbul. c. Yzk Pakatia Gm Evi, Kadky Merkezi,

Kadky, stanbul.

Udo Hirschin Hatrasna

erik

1) nsz 1 2) cmlede herey 3 3) Aslnda tehlikede olan ne? 5

Kritik sorunun kendini gstermesi 9

Collingwoodun soru cevap analizi 9

Tez cmlesi 12

Neden yazar benim? 13

Birka paragrafta bilgisayar mhendislii 15

Birka cmlede temel sorun 15

4) Kendini bil 17 yilik ve kalite hareketinin zaman m? 21

Clk km ifadeler olarak vizyon ve misyon 22

Bir durum deerlendirme yntemi olarak toplantlar 33

Kltrnz deerlendirmek iin alt kriter 36

Birinci toplant 55

Toplant simlasyonlar 61

Ackl tebessmn ardnda yatanlar 67

Yokluun faydalar 74

Baarszlk herhangi bir i gnyse 77

Kim ve nerede olduunuzu bulmann yollar 87

Doru kii sen misin? 109

Eer sensen, yalnz olmadn bil 118

Deilsen yoldan ekil 126

Doru kii baka bir yerdeyse 150

Yoldan kmamak iin yararlanabilecein pusulalar 161

mit hayaller yznden vardr 164

5) Kalitenin boyutlar 167 Yeni bir tanm yaparsak 172

Bahvanlara dair 173

Merkeze insan koyarak dncelerimizi ilerletelim 180

I nedir? 185

Olgunluk ile alakalandrlabilecek yetkinlik dzeyi nedir? 187

Adaletin zeminleri 205

Grme an 208

Anlamak zerine 209

Zemin, yntem, i ve insan boyutlar 217

hatrlamak 220

tarihsellik 221

Ne olmamas gerektiini unutmamak iin 223

Byme emberleri 246

6) Yeni bir bilgisayar bilimleri anlayna doru 249 Computer science 2.0 253

7) nsanlk hali 269 Tek yol evrim! 281

Kltrel antropolog olarak bilgisayar mhendisi 285

Bymek zerine 304

Benin snrlarndaki dnya 314

Kral ve lkesi ayn eydir 317

Herkes byr 319

Evrime msait kiileri etkileme sanat 324

Mmkn hissettirme sanat 325

Iimiz iletiim 328

Aylakln faydalar 331

Bedavaclktan nasl yararlanabilirsiniz? 333

Yaptn nemli, sylediin veya inandn deil 335

Gerekle ban koparmamak zerine 338

Iyilerin kaamad hastalklar 341

Amatr ruh 344

Bilgisayar mhendisinin evrim izgisi 345

8) Okurun sayfalar 351 9) Yazar hakknda 355 10) Tek yol evrim! Kitap I 357 11) Tek yol evrim! Kitap II 361 12) Tek yol evrim! Kitap III 363 13) ndirilebilecek dosyalar 367

1

nsz Hohe Herren von der Akademie! Sie erweisen mir die Ehre, mich aufzufordern, der Akademie einen Bericht ber mein ffisches Vorleben einzureichen. In diesem Sinne kann ich leider der Aufforderung nicht nachkommen. Ein Bericht fr eine Akademie, Franz Kafka, 1917. Saygdeer Akademi yeleri! Gemiteki maymun yaamma ilikin bir rapor hazrlayp akademiye sunmaya armakla bana eref veriyorsunuz. Ne yazk ki, arnza uyamayacam. Akademi in Bir Rapor, Franz Kafka, 1917.

Bu kitap temelde, bir analistin gznden, yazlm gelitirmenin "avret mahallinden"bahsediyor.Nedirbu"avretmahalli"?Yazlm gelitirme faaliyetleri ksa srede bir endstri haline geldi.Artk programcdantestiye, analistten, arayztasarmcsna kadar farkl rollere sahip kiileri barndrantakmlar,mdrler,mdrckler, yneticiler ve daha birok kiirol yazlm gelitirmefaaliyetinedorudanveyadolaylolarakkatlyor.Budayazlmgelitirmefaaliyetlerininiindeyeraldyenivefarklbirekosistemortayakarmtr.Buekosistemde,[Bazenkabilemidemekdahadoruolur?]ortayakan,eksikgedik hatta utan verici olan ama genelde "kapatlan", "almasndan korkulan"meselelerieylemleritutumlar, bir kitap halinde titiz bir analistin gzyle, bize tmplaklilesunuyor.Bu yayn bir "Bilgisayar Bilimleri" (Computer Science) kitab deil: Verininbilgininalgoritmik olarak gsteriminden, ilenmesinden, iletilmesinden, saklanmasndan,dntrlmesindenbahsetmiyor.Yinebukitapbir"YazlmMhendislii"(SoftwareEngineering)kitabdeil:Karmakolan,yazlm gelitirme srecini, her eyin szde kolay olarak gsterildii "reetelerle"(metodlar,aralar,klavuzlarvs.)tasvirediyor.Bukitap,isterkendinizi"BilgisayarBilimcisi"(ComputerScientist)olarak,isterseyazlmgelitirme ile ilgili baka bir rolde grntanmlayn [programc, testi, analist, arayztasarmcs vb.], rollerden bamsz olarak, rolnzn hakkn verebilmek iin zerindebulunmanzgerekensalamzemindenbahsediyor.Buzemin,ouzamangzmzdenkayorvepekoumuzbusalamzeminolmadan,"rolmzn"hakknverebileceimizyanlgsnakaplyoruz.

2

Kitapbuzeminedikkatekmesiynyleenderolmazelliinigsteriyor.Yinebuynyleyazlmdnyasnntesindekidahagenibiralankitlesinesesleniyor.Kitapelencelibirkitapamainsann"zne"dairkaramsarynlerivar.Bunedenleznevrimlemesi"gerektiinisavunuyor.Kitapironikbirekilde,bunuyapmakiindeo"ze"gveniyor.Erol "sfrnc" sorular sormakta maharetli bir analist. Dolaysyla benim de kitabokuduktansonrasizesoracamsfrncsorularolacak:Byle bir evrim istenir bir ey midir? Mmkn mdr? Gerekli midir? ErcanKse,Tarabya,stanbul20Eyll2014

3

1 Cmlede Her ey

Geree gzlerini a, Dtn dnyay ucundan skca yakala

ve kendinin yap.

Ardnda braktklarnla,

Dier trl deersiz hayatna bir anlam ver.

Gerisini bakalarna brak. Zaman geldiinde,

bu dnyadan huzur iinde g.

1cmledenmiamadrtcmlevar:BirgnsnftakirencilerdenbirisiRichardFeynmanabirdenklemi yazarken Pi saysn unuttuunu syleyince, Feynmann cevabnn Fuck Pi! olduusylenir.

4

5

6

7

Ich seh, mein Sohn,

wo du nichts weit,

da weit du dir leicht zu helfen.

Mit dem Auge,

das als andres mir fehlt,

erblickst du selber das eine,

das mir zum Sehen verblieb. 2

Richard Wagner

2Wanderern\Wotann,(Tanr)Siegfriedejderhayldrmekiindaatrmanrkenonasyledikleri:Gryorumevlat,kendinibildiini.Kendinenaslmukayyetolabileceinibildiini.Yzmdekikaypgzle,grebildiimtekgzolandierine,kendinigrerekbakyorsun.,Siegfried,Blm3,Sahne2,DerRingDesNibelungen,RichardWagner,1874.

8

9

Aslnda Tehlikede Olan Ne? 1

Uzun bir zaman nce, dostluumuzu da kazanm bir meslektala3 (Umut Grc)DolmabaheSarayyanndakibiraybahesindeoturmu,hararetleyinemeslekzerinekonuuyorduk.Her ey, cevaplarn bir trl beenmediimiz sorular yznden ortayakmt. Beenmemekten kastm, ortaya kan cevaplarn insan kltc ve kabuledilemezolularyd.Dolaysyla,budurumukltcbulmayanlarda,doalveyanormalbulanlardaburahatszlkhslolmazd.Birden,aklma 'belkidebeendiincevabverip,onunsorusunubulmaklazmnce'diyebiryaklamgeldi.Ait olduun anlam dnyasnda grlemeyenleri ortaya karacak olan kritik soruyu formle ederek, olduun deil, olmak istediin yerlere doru ynelebilmek. Zorlukdaburadabalyor ite.nk sorununkendisideortayakaracaklargibigizli.Onundaabasarfederekbulunmas,hakedilmesigerekiyor.Sonugelmezsohbetlerimizinheyecanlblmleriarasndakibenzerliklerebaktmda,sorununmekn4hakkndanetiaretlergrebiliyordum.Biziheyecanlandrankonularnhepsi insanadoalgelen,ondaevde olma scaklna neden olan dorulara aykr absrtlklerdi. Hepsi bir ekildehazzetmediimiz, ama bnyesinde yaamak zorunda kaldmz dzenler iindeanlamlym,doruymugibisuratmznortasnadorusokuturuluyordu.Odzeninnekadar sofistike5 olduundan bahsediliyor, onun nmze koyduklarn, heyecanlaarzulamamzbekleniyordu.Benimtekhissettiimseazmdakikttatt.Diyelimkigizli,kritik,dahancegremediklerimizigrlebilirklacak sfrnc sorunun6meknlarndanbiriniartkbulduk.Onunaslformleedeceiz?Hemkolay,hemdezorbircevabvarbusorunun.Kolaycevabu:Heranlatma/kavrama/davranabiryazyokurgibi yaklaacaz ve yazda eksiklikler olduunu, onun civarnda gremediimiz veduyamadmz baka konumaclar olduunu, konumaclar grdklerimizle snrl bileolsa, dediklerini bazen duyup bazen duyamadmz varsayacaz. Daha sonra onlarnvarsaymlarnvebuvarsaymlarndikteettii,anlamdnyalarngznnealarak,ifadeboluklarnbizdolduracaz. teo zaman, sfrnc soruveonun irkiltici cevabortayakacak.7R.G.Collingwood'unsoru ilecevaparasndaki ilikiyi incelediialmasn8 hatrlayacakolursak,heranlatmnakasylenmesebilebirsoruyacevabenortayaktdncesini3zellikle ilgi duyduu ve uzman olduu konulardan bamsz bir ekilde,meslei genel olarakherhangi bir meslek veya ekmek teknesi olarak grmeyen, karlnda ar bedeller dediidurumlardadahihlmesleeyneliksevgisiniveamatrheyecannkaybetmeyenkiiyemeslektadenir.4 Sfrnc sorunun formle edilebilecei, incelenen konunun elle tutulabilir hale gelebilecei bilgiyumaklarndanbirisi.5Trkdilkurumununtercmesinikabuletmekmmkndeil.Benimtavsiyem:http://www.merriamwebster.com/dictionary/sophisticated6 Sonrasnda giriilecek uralar anlaml veya anlamsz klacak, iinde bulunduumuz dnyaysorguladsorunsaleksenindeyeniufuklaratayarakgeniletecekkritiksoru.7SelfinterestintheTripartiteSoulArgumentinPlatosRepublic,JohnM.Berry,1979.8SpeculumMentis;orTheMapofKnowledge,RobinGeorgeCollingwood,1924.

10

grrz.Collingwood,bunabazeninsanlarnfarkndaolmadan,sorularsorabilmesider.anseseri tezahredebilenbudurumubilinlivekontrollolaraknmzdekikonuyauygulayacaz.Anlamaktaglkektiimizanlatm,davranveyadncesilsilesi,hangisoruya cevaben ortaya ktn bize gsterene kadar, dier konumaclarn hangivarsaymlarladndklerinisuyznekararakvebizednmeglkardiinkendivarsaymlarmzdlayarakilerleyeceiz.JohnBerryninszleriyleifadeetmekgerekirse:Bu alma, Gadamer ve Collingwood tarafndan paylalan yorum ynteminiizlemektedir:Birmanasolanheryazakaveyadolaylolarak ifadeedilmibirsoruyacevaptr. Yorumumuzelimizdeki yaznnhangi soruya cevapolduunuortaya karmakabasndanbakabireydeildir.Deilyirmiasrsonraszkonusuyazyanlamayaalanbiz, eserin yazar bile hangi soruyu cevaplandrdn bilmeyebilir. Eer bir yazy ilgisiolmayanveyaeksikolarakyaplandrlmbirsoruyacevapolarakokursak,eserianlamaktabyk glkler ekeceimiz hatta onu sama sapan bulacamz aikrdr. leridekisayfalarnkalbinde,SokratesveGlaukonbirtarafta,gnmznyorumculartetarafta,buyazyokurkenbirbirindentamamyla farklsorularcevaplandrdklarn iaretetmekyatmaktadr.devimiz bu iki soruyu birbirinden ayrmak ve daha sonra da Eflatun'uneserini, ait olduu soruyu aklmzda tutarak okumaktr.Gadamer bilimin sorularmznmant nda ilerlemesini, Heidegger'in insan dncesinin tarih boyunca gelitiiiddiasnnnihaisonucuolarakgrr.Herikifilozofda,heridrakintarihierisindeortayakan varsaymlarn ekillendirdii bir ufukta aa ktn ve taraftar olduumuzdnceninbizinereyegtrpnereyegtremeyeceinibuufkunbelirlediineinanrlar.Bu ufuk kendisine ait olmayan baka bir varsaymlar grubuna ait olan dnceleritamamylaanlamszlatrr.Ozaman,yorumcunungrevi,sahipolduuvarsaymlarnktetkilerinden kurtulabilmek iin elindeki eseri kendi ufkunu dlayan bir biimdeokumaktr.9Nedemek istediimibirazdaha amam gerekirse, iyerinizdebir gn alkolduunuzmesleki yaklamlarla anlamakta glk ekeceiniz baz olaylara ahit olacaksnz.Doruluuna hararetle inandnz ve kendinize emek harcayarak kattnz deerlerolmalarndandolay,ilkelerinizitemsiledenvarsaymlarnzdanvazgeemeyeceksiniz.Srfbuyzden,tipikekosisteminizolduunudndnz iyeri10 sizegiderekyabancbiryergibigelecek.Vazgemediinizvarsaymlar,ilkelerveonlarndikteettiiyaklamlarbuyenidnyadayalancbirgmkurunkadarbileigrmeyecek,kimseyirktmeyecek.inmerkezindeolmanzgerektiinidnrken,birdenbirekendinizidahaokbirfigran,srgn yemibir air veya yolunu kaybedeliuzun zamanolmu vehalaevednmeyealanbirisiolarakkenarda,kede,aknvemutsuzbirisiolarakbulacaksnz.Alkolduunuzgndelikyaamadevamedebilmekiin,buaynzemindeayrdnyalaraait olma11 durumunu ok da nemli bulmayacak ve onu daha ok ahsi idealizm,profesyonellik veya kurumsalla alk olmakla aklamaya alacaksnz. Ne var ki,zerindevarlnz srdrdnz zeminin, sizinkindenbakadnyalaradaev sahiplii9SelfinterestintheTripartiteSoulArgumentinPlatosRepublic,JohnM.Berry,1979.10eitliuzmanlklarasahipprofesyonellerinbirliktealarakbiriamacnaulamalarnaimknverenmekn.11Buradazeminifiziki,dnyayisezihniveyasanalgereklikolarakanlayabilirsiniz.

11

yaptnararakfarkedecekveunutamayacaksnz.nsannelindeolmadanbirbirindenkopukbirekildeonuevreleyendelillerianlamlbirbtnolarakbirarayagetirmegdssiziitenieheprahatszedipduracak.12Bakainsanlarnoradanorayakoturduuvesizetamamenanlamszgelenuralar iindeolduklarbudnyadakendinizibirhayaletgibihissedeceksiniz.Odnyannsnrlarsizinkiniyutarcasnatehditkrbirekildegznznnndebydkebyyecek.Birdendnyanznsadecesizdenibaretolduunu,aslndayersiz yurtsuz olduunuzu anlayacaksnz.13 Hep dneceksiniz, ait olmadnz budnyadanaitolduunuzagidebilmek,kurtarlmak14iinneyapmanzgerektiini.Sadecesize gzkenleri grmezden geldiiniz ve ayanz yere salam bastnzda snrlarnizebildiiniz, tutarl, dengeli ve planlarnz dhilinde ilerleyen bu dnyaya bir trlsamayacaksnz.Varlnzn tm unsurlar bunu klmek, indirgenmek ve hayatnzboaharcamakolarakaddedecek.Budasiziyukardakisorununkabullenmesidahazorolanalternatifcevabnasrkleyecek.Pratik aklclmz bize hayatmzn dolambal ve kaygan yollarnda topallayarak da olsa, ilerleyebileceimiz gvenilir bir zemin salasa da, iinde kendimizi kck hissettiimiz, bu yzden ona srtmz dnerek altnda iimizle gcmzle uramaya altmz enginlik de ayn yerde, ayn zamanda ve znesi yine biz olarak ilerlemeye devam eder.

Gzleriniz kolay cevaptan zoruna geebilecek keskinlie eriir erimez, kendinizi,atalarnznougibi,nndekikuvarstanbaklaraartkdahakolaydoyacandnerekbakarken grecek ve bununla da yetinmeyerek ban ge eviren, daha yksekleriarzulayan ilk insan prototipi gibi hissedeceksiniz. nsann doymak bilmeyen bir alklakendinitekrartekraryenidentanmlad,paraparaederekyenidendirilttii,btnolanbitenianlamlandrmaabasnnsadecebirbakaparasolduunuzu,buseferiinizde,oidrakinkvlcmlarylayanarak,tekrar,tartmagtrmezbirekildeanlayacaksnz.15"Olmak, ya da olmamak, btn mesele budur.16 Hissettiiniz rahatszlklar, iindeyaamak zorunda kaldnz gereklii kabullenmemekten kaynaklanmaktadr. Gerekdnyanzbulmakvehayatnzorayakonulandrmak ihtimali iinizdeglbiraidiyetoluturup siziorayadoruekmektedir.Kendierdeminikleliindegrmeyenherklegibi, zgrlk arzusuyla yanp tutumaktasnzdr. Bu rahatszlklar siz zgr olana,dnyanzbulanadekdegemezlerzaten.nkrahatszlkolarakalgladnzaslnda,var

12Bazeninsanntabiatnaklamakiinpatternseekinganimalifadesikullanlr.Denirki,eerinsanbirkonuyaynelikolarakanlambulamazsa, iddetlibir ekildeanlamuydurma ihtiyac eker.Biryalan,bilinmezlieterciheder.Budnceninkarsndaiseinsananlamalnbilimselyaklamileterbiyeedebilirvealnektiianlambilimselbulgulardabulabilirdncesiyeralr.13 Hem tehlikeli, hem de harikulade bir idrak an. Tehlikesi ait olduu bir yer olmamasndan veanlamszlktankaynaklanyor.Gzelliiisednyann,dnyayabakanlayaratldn,odnyayabakaekildebakarakyenidnyalarnyaratlabileceinianlamaktangeiyor.14 nsann kendi eliyle aydnlanamayaca, iyiliin, doruluun ve gzelliin insan olmayanlartarafndanonaverilmesigerektiiinancdr.Buinancnvekartnnengzelsergilendiirneklerdenbirisi,LeonardoDaVincininAdorazionedeiMagi(14811482)adlresmidir.Buresmin,TarkovskyninOffret(1986)adlfilmindekiyorumunazellikledikkatiniziekmekisterim.15YedinciMektup,Eflatun,..353.16Hamlet,WilliamShakespeare,15991602.

12

olmaktandolayalmayunuttuunuzodoyumsuzhazdr.17inizdesizekeyifverentatlbirheyecanduyarsnz.evrenizdekilere,onlarnrzgrlarylasavrulmadansoukkanllklabakarsnz.Frtnalarbilekopsa,iinizdekikeyiflidinginlikbitmez.nsankritiksoruyuformleederek,onunkendisinigtrdcevaplarkefedince,sadecennnaydnlanacanzannedebilir.Oysaindirgenmibirinsanla,dieriarasndaylebiruurumvarkihibireyyapmazken,yalnzcanefesalrkenbilednyabambakabiryerednyor.Hissettikleriniz,dndklerinizveyapmayayeterliolduklarnzdramatikbirbiimdedeiiyor.Bakatrlsizirktebilecektekbanalk,benzersizlikvebilinmezliksize sadecenormalgeliyor.Herkesbilinmeyenin karanlnndegizlenecekbir yerlerararken, siz, gzleriniz batan kmasna karanla kitlenmi, yznzde garip birglmsemeyle ayaa kalkyorsunuz. Bunun aksine zlem duyanlara, inananlaraumursamazca, garipseyerek bakyorsunuz. Duygularnza ve dncelerinize ynelikyksekbirkontrolortayakyor.18Yenihayatnzbalyor.nsann geldii yere ibretle bakmas, grdn reddetmesi ve gzn yukarlaradikmesi...Herhaldebylebalyor insann varln kendisinin yapmas.Kavgadabylebalyor tabii. Dnmek, anlamak, kefetmek, yaratmak, yok etmek, umursamak,sevmek, keyfini kararak yaamak... Varlnn daha derinlerine inmek; iimiz bununenstrmandr. Tersinden bir kez daha sylersek, yaarken iimiz de varlmzn dahaderinlerineinmektir.Rafineolmaktr.Ycelmektir.Bahsettiklerim bir yazlm gelitirme, sre iyiletirme problemine, bir meslein isorunlarna indirgenemez. Tam aksine, ardnda hibir deer, takdir ve hikyebrakmayanlarla, brakmam olmakla nenlerle; insann tarihi varln yadsmayan,cesur,kendindenbykbir eyolmak isteyen,geleceebirmirasbrakmannzlemiylealanlarntedenberisrensavalarnngnmzdekiarenasdr.Oilkan,banzherkestentersyne,yukarlaradoruevirdiiniz,kolaycevaptanzorunagetiiniz ve ayaa kalktnz anhephatrlayn. "inizde akano aydnlanma imeidurmaksznkendinibesleyerek,ateinikoruyacaktr.19Gerein plastikletii, insanlarn her gn eilip bklerek kelimelere yeni anlamlarykledii'adalksonras'dnyaskarsndadimdikdurarak,bazeskidorularyazlmmhendisliibalamndatekrarhatrlatmak.Oradabirisininolduunuvurgulamak,sadeceetvekemiindeil.Lafnz,bir eyi lirayaalp,be lirayasatarakgeenhayatlaraalternatifolabilmeklerinizedamgasnvuracakkarakter,temsiledeceinizbilgelikitebuolacak.

17,VarlkbenimveyaBenvarlm.TevrattaTanrnnkendinitantrkenkullandbir ifadedir. Bu ifadeyi biraz daha dnyevi bir ekilde, insann kltlmemesi, gzetilmesi veyceltilmesigerekenbirvarlkolduueklindekullanrsak,insannanlamarayandeil,aksineanlamnkendisiolduunudnebiliriz.Enufakbireydahiyapmakszn,yalnzcavarolduu iin, insanbuzevkiheranalabilir.Buzevkkutsaldr,ycelmedir,anlamdr,kendinibilmektir.18Pekokkiininuyuturucularvastasylahayattaolduuhissiniyaamaya,hayattaolmannverdiihazzhissetmeyealmasna,birfelsefeciolarakJohnM.Berryninyant:Tobealiveistobehigholmutu.nsanrneinuyuturucularlailgiliolarakverilmesinifazlanemseyipnedenmekistendiinianlamayabilir.Uyuturucukelimesiyerinehertrlalkanlkoyabilirsiniz.19YedinciMektup,Eflatun,..353.

13

Bu kitabbenim yazmolmambana tuhaf geliyor.20 Geribirisi "kim yazsayd?"diyesoracakolsa,aklmabakasdagelmiyor.Yinede,statdeyincedahabykinsanlarnaklageldii eski bir dnyaya aitim.Ne kadar iliki kurmamaya alsam da, o dnyann ennemli sorusunun bizim mesleimizin en nemli sorusuyla ayn olduu dncesinekaplyorum.Ne gerek, ne deil? Gereklik dnyamzn hemen etkileebildiimiz unsurlaryla m snrl, yoksa aklmz, gnlmz, ufkumuzla m?21

Felsefiveyadiniaraylarnbuentemelsorusununmesleimizleilgisine?Aslndaokbasitbircevabvarbusorunun.Mesleinzkurguvesoyutlamaolduundan,herhangibirikonusunahasolmayndanveinsanilikilerini,kiminartknaslyaayacanbelirlemeyihedeflediinden, yazlm mhendisinin omuzlarndaki sorumluluun, Sokrates'inParmenides'i dinlerken hissettiinden aa kalr yan yok.22 Parmenides'i dinlerkenmuhtemelen iindengeirdiklerini,benne zamanyenibirprojeyedhilolsamgaiptengelenseslergibitekrartekrarduyarm:"Sadecebundanibaretolamaz."

okdagendeildim.Birbilgisayarmyoktu.DahadorusuozamanakadarbilgisayarBilim Dergisinin23 sayfalarnda grmtm. Isaac Asimov okuyan herkes kadar ilgimiekmiti;amaulalmazl,onudieregzotikmeraklarmnarasnakoyupunutmamayolamt.Yllar sonra, Konur Sokak'ta24 yrrken civarn sradan renklerine benzemeyen klarsaanbiryerdikkatimiekti.eriyegirdim.Havasz,grltlveounluunolukocukolduubiryerdi.Jetonsesleri,donanmyetersizliindenkarikatrizeolmumzie,oyunoynayanlarn bar arlarnn benim gibi jeton almaya alanlarn sylediklerinekart,ozamanlarptrakgibiheryerdealmAtariSalonlarndan25birisiydi.Dngibihatrlyorum.Betanejetonalmtm.Oyunkonsollararasndadolarkenilgimihelikopterkokpitieklindetasarlanmbirsimlatr,LightningStrikes26,ekmiti.Jetonlaragzllkleikierikieryutanbumeretlebouurken,sunduudnyanngzellii,gerekdl vehodrimeydandiyendrstl,beni kelimenin tamanlamylamestetmiti.20Yazlmmhendisliineynelikdeneyimlerimibirkitaplapaylamayakararverdiimde,kitabnilkcmlesibuydu.Aradanbirylaknbirsregeti.Busre iinde,aslndabunungibibirkitabbirprofesyonelden bakasnn yazamayacana, dolaysyla onu benim veya benzer birikimlere sahipherhangi bir yazlmmhendisinin ortaya karmasnn aknlk yaratmamas gereken bir durumolduunakanaatgetirdim.Ancak,hemstatlaraolansaygdakusuretmemek,hemdekitapfikrininilkortayaktandakiaknlmiyidilegetirdiiiin,bucmleyideitirmedim.21SelfinterestintheTripartiteSoulArgumentinPlatosRepublic,JohnM.Berry,1979.22Pek okyorumcuyagreEflatun,Devlettehicivlegizlediigereklikanlay iinaradkisveyiSokratesinParmenidesidinlediiandabulur.23GeliimYaynlartarafndan1980liyllardayaynlanmbirdergidir.24KitaplarylamehurveniversiterencilerininrabetettiiAnkaradakibirsokaktr.25 Atari salonlar oyun trne uygun olarak yaplm konsollar kullanlarak oynanan bilgisayaroyunlarnnolduuyerlerdi.Oyununagrebirveyaikijetonalmakgerekirdi.Atariadnnkullanlmanedeni bu bilgisayar markasnn ayn yllarda (1972 1983) ok popler olmasndankaynaklanmaktadr.26SegaGames.

14

Kahkahalaratarakdnmtm:"Aitolduumdnyaysonundabuldum!Amaodnyayok." O gnden beri, imknlarmsaade etmese de o dnyay dlemeyi kendime iedindim.Bir hayale sahip olmak ve sadece dncelerini organize ederek onu gereedntrmek...Bakabirmesleinbukadar felsefitemelleriolduunudnmyorum.SadecehayalederekgereideitirmekKulaaNirvana'yaermekfilangibigeliyordeilmi?Demek istediimi daha anlalr klmak iin organize etmekten kastm biraz dahaaaym. Bilgisayar mhendisi, farkl soyutlama seviyeleri arasnda dolaabilen ve buseviyelerinterkibinideitirebilenbirisidir.Dolaysyla,alrkenherangereklikanlayndeitirebilir. Bu hem bir tehlike, hem de bir frsattr. Yolunu kaybedebilir. Yolkaybettirebilir.teyandan,varlndanhaberdarolmadmzufuklargrlr,anlalrveulalrklabilir.Zorbir i,bykbirsorumlulukHayalibirsevgilininardndankoturanromantikairlergibi,belkidemesleimizienokbuyzdenseviyoruz.Mesleebenineekti?Sizineektiyseo. lknemsizprogrammyazdmda,yenibircanlnndoumunaahitolmugibisevinmitim.Bubasitmahlktaaklmnveufkumunparalar vard. imde, ardndabir eybrakmolmannhuzuru vard.Kk dnyamgzleriminnndebyyvermiti.Elinizdeki kitapta, yazlmmhendisliialanndadnyacanlstatlarn almalarnn,eitli meslek gruplarndan vizyonerlerin dncelerinin ve naizane, kendi meslekideneyimlerimin bir bilekesiyle, yazlm mhendislerinin gerek, hayal ve deiiksoyutlama seviyeleri arasnda odaklarn kaybetmeksizin, daha gvenli bir ekilde yolalabilmeleriiinbiryntemsunmayhedefliyorum.27Yazlmmhendislii,profesyonellik,bilgelik ve strateji boyutlarnn birlikte ahenk iinde var olabilecekleri yeni bir zmgelitirmeyaklam.Eh,ufakbirhedefolmadiinsrilisanedersek,affola.xUPadnverdiimsremodeliaadakilerinbirbirleimidir:Unified Process(Ivar Jacobson) + CMMI(Unified Process)

+ Kanban(David Anderson) + Scrum(James Coplien)

+ Toyota Production System(HR Policies, Kaizen Thinking)

+ Goal Directed Process (Politeness, Persona, Desirability, Capability, Viability) 28

+ Enterprise Architecture (Erol)

+ Home Made(Erol) + Yet to be Known(Erol) + Unknowable(Erol) 29

27 Ortaya koyacamz yntem olan xUP eitli sre modelleriyle profesyonel deneyimleri vesaduyuyubirarayagetirir.28xUPformlnokuyacakolursakxUP,IvarJacobsonunanladekliyleRationalUnifiedProcess,RationalUnifiedProcessilenaslcevaplananCMMI,DavidAndersonunyaklamylaKanban,JamesCoplieninyaklamylaScrum,ToyotaretimSisteminin insankaynaklaryaklamvevarsaymlarsorgulayanKaizendnmeekli,AlanCooperinortayaattyazlmkibarlkkriterleri,personavearzulanabilirlikyapabilirlikiletilebilirlikgeniylebanagreKurumsalMimarininbirbilekesidir.29Erolun yumurtlad yntemler,Erolunbir sonrakiproje almasesnasnda kefedecekleri ileErolunkabiliyetiniatklariinhibirzamanrenemeyeceklerininbirbilekesidir.

15

uanda, ileridekisayfalardayapacamzntamaksiniyapmayakalkpmesleientemelrollerineindirgersek,karmzakavramsalkarmaklklaranfuzedenbirisi30ilehayallerigeree dntren dieri31 kar. Kavramsal karmaklklara nfuz edebilen kiiyisaptamannenkolayyolu,ondanbirprogramyazmasn istemektir.Burolcanlandrankiiisterseoprogramyazacakdonanmasahiptir,amanndekiproblemizerzmezcannnsklmayabaladnvekonuya ilgisiniyitirdiinigrrz.Dieridekendiniaynandabellieder.Onundaaksineuykusualmaktavekeyfiyerinegelmektedir.Elinizdekikitabkavramsalkarmaklklaranfuzedebilenyazlmmhendisitrne,yanianalistlere ynelik olarak yazdm. Bu, dier rol canlandranlarn kitaptan keyifalmayacaklar anlamna gelmiyor. Ancak, bu kitab iinde programclk, tasarmclk vesrmynetimialanlarndatekbirsatrbulamayacaklarnbilerekokusunlar.Yine,benimuzmanlklarmndndaolduu iinpek ok kez kulaklarn, kitabnorasndaburasndanlatmaklaberaber,testileriindebukitaptabireyyok.Pek ok farkl profildeki kii bu kitab eline alabilir ve bahsedilen konulara deiikseviyelerdeilgiduyabilir.Banasoracakolursanz,bukiininyazlmmhendisiolmasbilegerekmez.32nkmesleimizinznnsoyutlamaoluuvekonudanarnml,onundorularnnveyanllarnnpekokdieralandadakullanlabilirliinisalar.Kitabn ileridekiblmleriniokurken sizebirperspektifvermesinihedeflediimbuksablm, olaylarn ve nesnelerin arkasna ileyen gzlere sahip bir stadn szleriylebitireyim.Aslndadiniaraylaraynelikbiryazolsada,stadnTanrdediiyerleri'iyilik,gzellikvedoruluk'olarakokuyabiliriz.Byleokunduundayazlmmhendisinin,bizimzelimizde ise analistin, nihai hedefine nasl ulaabileceiyle ilgili bir sr verdiinigreceksiniz.stat, lm deindeyken mritleri tarafndan evrelenir. Hepsi zlemle onun son, belki de en deerli incisini beklemektedir. stat da onlarn beklentilerini boa karmamak iin bir formlden bahseder. Der ki "[yiyi, doruyu ve gzeli] ararken onun mutlaka bir bolluk anna denk geleceini dnebiliriz. Daha da ileriye giderek bu bolluk annn bizim kendi bolluk anlarmzdan birisi olmas gerektiini syleyebiliriz. Oysa [iyilik, doruluk ve gzellik] kendini onlarn hkimiyetine brakabilenler iin hem darlkta hem de bollukta, her zaman ayn derecede mevcuttur.

30Analist31Programc32Hangimeslektengelirsenizgelin,durumdeerlendirme,zmgelitirme,ynetimvekaliteyeilgiduyuyorsanzbu kitaptan yararlanabilirsiniz.Bunun en temelnedeni, kitabn kendisi iin yazldyazlmmhendislii rololananalistin, ikonusu, teknolojiveorganizasyonyapsndan tamamenayr,esnekvedurubirdisiplineaitolmasdr.

16

Bazlar aradklar [iyilik, doruluk ve gzellik] iin eitli timsallerin peinde koabilirler. Onlarn kokusunu veya tadn alabilirler. Oysa ellerine geen [iyilik, doruluk veya gzellik] deil, kendi balarna bir anlamlar veya deerleri olmayan timsaller, kokular ve tatlardr. Eskiler der ki, [iyilik, doruluk ve gzellik] sadece onu hak edenlere gzken, zifiri karanlkta yanan zayf bir alevdir.

"Bu a ulamann zel bir yolu var mdr?" diye sorabilirsiniz. inizdeki hangi eilim sizi bu a yaklatryorsa yolunuz odur. Ancak, bu yola hi benzemeyen bir yol ortaya kar ve siz orada da aknlk iinde ayn derecede grrsnz, o zaman bu yeni yolu da seebilirsiniz. O yol da sizindir.

Ama en iyisi bu deildir. Tm uralarmzn hedefi, [iyilik, doruluk ve gzelliin] her eyin zerinde hkm sreceinin kant, yolsuzluktur. Kii artk yle bir olgunlua erimitir ki, darlk veya bolluk ona yolunu kaybettirmez. Bekledii, arad bir ey artk yoktur. Ne dn, ne de yarn vardr ve varlnn tm sihriyle sonsuzca yenilenen bir imdide, her an bakir olarak yaar." 33

33MeisterEckhart:SermonsandTreatises,Cilt3,ElementBooks,eviren:MauriceO'C.Walshe.

Promotional_Copy_-_Book_One_Part1Promotional_Copy_-_Book_One_Part2Promotional_Copy_-_Book_One_Part3Promotional_Copy_-_Book_One_Part4