Teknologji dhe mirëmbajtja e rrjetave kompjuterike · •Teknologjia Celulare ofron transferimine zërit, videos dhe të dhënave. Me një adapter WAN të Celular-it një shfrytëzues

Teknologji dhe mirëmbajtja e rrjetave kompjuterike

Ligjerues: Selman Haxhijaha

Objektivat

• Shpjegimi i modeleve OSI dhe TCP/IP

• Identifikimi i emërtimeve, qëllimeve dhe karakteristikave të

teknologjive tjera që përdoren për të komunikuar në rrjeta

kompjuterike

• Identifikimi dhe aplikimi i teknikave më të zakonshme për

parandalimin dhe mirëmbajtjen e rrjetave kompjuterike

• Zgjidhja e problemeve në rrjetat kompjuterike


Modelet e të dhënave OSI dhe TCP/IP

• Modeli arkitektural– Ndanë funksionet e protokolleve në shtresa të menaxhueshme– Secila shtresë ka një funksion specifik gjatë komunikimit në

rrjetë

• Modeli TCP/IP– Një model me katër shtresa që shpjegon grupin e protokolleve

TCP/IP– Modeli TCP/IP është standardi dominant për transportimin e të

dhënave në rrjeta

• Modeli OSI (Open System Interconnect)– Standarde të definuara se si komunikojnë pajisjet në një rrjetë– Siguron ndërveprimin ndërmjet pajisjeve të rrjetës


Modeli OSI

• Modeli OSI është një standard i industrisë, kuadri i sëcilit është përdorur për të ndarë të rrjetit tëkomunikimit në shtatë shtresa.

• Edhe pse ekzistojnë modele të tjera, shitësit e rrjetavesot i ndërtojnë produktet e tyre duke përdorur këtëkuadër.

• Nje protocol stack është një sistem që zbaton sjelljen e protokolleve duke përdorur një seri të shtresave.

• Ky protokoll mund të zbatohet në harduer apo softuer, ose në një kombinim të të dyjave.

• Në mënyrë tipike, vetëm shtresat e ulëta janë zbatuarnë hardware, dhe shtresat më të larta janë zbatuar nësoftuer


Modeli OSI

• Modeli OSI është një standard i industrisë që përdoret për ta ndarë shpjegimin e komunikimit në rrjeta sipas shtatë shtresave

• Renditja e shtresave mund te behet duke mbajtur ne mend fjaline:“All People Seem To Need Data Processing


Referencat e TCP/IP modelit

• Kornize referencuese për zhvillimin e protokolleve të internetit• Përbehet nga shtresa që kanë funksionet e duhura për përgatitjen e

transmetimit të të dhënave në rrjeta


Krahasimi i modeleve OSI dhe TCP/IP


Instalimi apo përmirësimi i drajverave të kartës së rrjetit (NIC)

• Prodhuesi publikon drajverat e rinj apo softuerin për kartën e rrjetit

• Shton funksionalitetet e kartës së rrjetit• Kërkohet për kompatibilitet të sistemit operativ

• Kur instalohen drajverat e kartës së rrjetit (NIC) duhet de-aktivizuar antivirusin si dhe mbyllur të gjitha aplikacionet

• Përmirësimi i drajverave bëhet duke klikuar butonin Update Driver në shiritin e veglave tek menyja DeviceManager

• Nëse drajverat e rinj nuk japin ndryshimet e pritura, atëherë ekziston mundësia që të de-instalohen apo të kthehen ata të mëparshmit


Kyçja e kompjuterit në rrjetën ekzistuese

• Pas kyçjes së kabullit të rrjetës, kontrollohet nëse ka aktivitet ndriçues duke shikuar LED-at e kartës së rrjetit

• Çdo kartë rrjeti (NIC) duhet të konfigurohet me:– Protokollet– IP adresat– MAC adresën

• Konfigurimi dhe konektiviteti testohet duke përdorur CLI komandat:– ping– ipconfig– telnet


Instalimi i modemit

• Modemi është një pajisje elektronike e cila transferon të dhënat nga një kompjuter tek tjetri duke përdorur sinjalet analoge të telefonisë fikse

• Modemi transmetues konverton të dhënat digjitale në sinjale analoge, ky proces quhet modulim

• Modemi pranues ri-konverton sinjalet analoge në të dhëna digjitale, ky proces quhet demodulim

• Modemi i brendshëm instalohet në një nga sllotetpër zgjerim të pllakës amë e po ashtu instalohet edhe softueri me drajverat përkatës

• Modemi i jashtëm lidhet me kompjuterin përmes portës serike apo USB dhe po ashtu instalohet edhe softueri me drajverat përkatës


Rrjetat Dial-up (DUN)

• Kur kompjuteri përdorë një linjë të telefonisë fikse për të komunikuar në rrjetë, kjo quhet rrjeta dial-up (DUN)

• Modemat komunikojnë në mes vete duke përdorur sinjalet e toneve audio. DUN krijon një Point-to-Point protokoll (PPP) lidhje në mes të dy kompjuterëve përmes një linje telefonike

• Pasi të vendoset lidhja , një “sekuencë duar shtrëngimesh” (handshaking sequence) zën vend në mes dy modemavedhe kompjuterëve

• Sinjalet digjitale nga kompjuterët duhet të konvertohen në sinjale analoge që të udhëtojnë përmes linjave telefonike. Ato konvertohen përsëri në formën digjitale, pra në 0 ose 1 , nga modemi pranues ashtu që kompjuteri pranues të dijë t’i procesoj të dhënat


Rrjetat e integruara të shërbimeve digjitale (ISDN)

• Një standard për transmetimin e zërit, videos dhe të dhënave përmes një linje telefonike

• Ofron kualitet dhe shpejtësi më të lart të transmetimit të të dhënave se sa shërbimi tradicional analog i telefonisë fikse

• Tri llojet e lidhjeve ISDN:– Basic Rate Interface (BRI)– Primary Rate Interface (PRI)– Broadband ISDN (BISDN)

• ISDN përdorë dy lloje të kanaleve komunikuese:– Kanali “B” që përdoret për t’i bartë informacionet si të

dhëna, zë apo video– Kanali “D” që zakonisht përdoret për kontrolle dhe

sinjalizime, por mund të përdoret edhe për të dhëna


Llojet ISDN


Rrjetat DSL

• DSL – Digital Subscriber Line• Një teknologji gjithmonë e kyçur, pra nuk ka

nevojë për dial-up• Përdor linjat telefonike të bakrit duke ofruar

komunikim të shpejt në mes përdoruesve• Asymetric DSL (ADSL) është versioni më i

përhapur i kësaj teknologjie– Shpejtësia për shkarkime përafërsisht 1.5 Mbps– Shpejtësia e ngarkimit është me e vogël– Nuk preferohet për hostimin e WEB serverit dhe FTP

serverit


Llojet DSL


Komunikimi përmes linjave elektrike (PLC)

• Për pranimin apo dërgimin e të dhënave përdoren linjat e shpërndarjes së energjisë elektrike duke mbivendos një sinjal analog mbi standardin 50 dhe 60 Hz. Kjo njihet si PLC (Power LineCommunication)

• Përdoret në vendet ku shërbimet tjera nuk janë të mundshme dhe ofron shpejtësi më të madhe transmetimi se sa lidhja me modemin analog

• Mund të kushtoj me pak se sa lidhjet tjera të shpejtësive të mëdha dhe çdo ditë e më shumë po behet më e aplikueshme


Lidhjet Broadband

• Broadband është një teknikë që përdoret për të transmetuar dhe pranuar shumë sinjale duke përdorur shumë frekuenca përmes një kablli

• Kjo lidhje përdore një rang të gjerë frekuencash të cilat ndahen në kanale

• Disa nga rrjetat më të njohura brodband:– Kablloviku

– DSL

– ISDN

– Satelitore


Teknologjia Bluetooth

• Një pajisje “bluetooth” mund t’i lidhë deri në shtatë pajisje duke krijuar mjedisin personal të rrjetës pa tela (WPAN)

• Këto pajisje klasifikohen në tri grupe:

– Klasa 1: përfshinë përafërsisht rangun deri në 100m

– Klasa 2: përfshin përafërsisht rangun deri në 10m

– Klasa 3: përfshin përafërsisht rangun deri në 1m

• Pajisjet “bluetooth” operojnë në brezin e radio frekuencave 2.4 deri 2.485 GHz


TeknologjiaCellular

• Teknologjia Celulare ofron transferimine zërit, videos dhe tëdhënave. Me një adapter WAN të Celular-it një shfrytëzuesme laptop mund të ketë qasje në internet përmesrrjetëscelulare.

• Edhe pse është më i ngadalshëm se DSL dhe kablo, ato prapse prap janë mjaft të shpejt për tu klasifikuar si koneksioneme shpejtësi të lartë (high-speed connection).

• Gjenata të ndryshme janë lëshuar në punë:– G1– G2– G2.5– G3– G3.5


Cable Modem

• Një cable modem lidh kompjuterët me kompanitë qëofrojnë shërbime për mes kabllos duke përdorurkabllin e njejtë koaksial që lidhet edhe në televizion.

• Ju mund të lidhni kompjuterin tuaj direkt në modem.

• Ju mund të lidhni një router, switch, hub, apo pajisjetë rrjetës me më shume funksione nëmënyrë që mëshumë kompjuter të kenë qasje në internet.


Lidhja satelitore

• Përdorë një pjatë satelitore për të mundësuar komunikimin e dyanëshem

• Shpejtësia e shkarkimit deri në 500 Kbps, ndërsa ngarkimi afër 56 Kbps

• Përdoret zakonisht në mjediset rurale ku lidhjet tjera nuk mund të behën. Qasja në internet behët përmes satelitit që ndodhet ne orbitën e tokës i cili lidhet me ISP

• Lidhja satelitore hynë ne grupin e lidhjeve “broadband”


Zëri përmes IP (VoIP)

• Përdoret për të bartur thirrjet telefonike përmes rrjetës kompjuterike dhe internetit

• Konverton sinjalet analoge të zërit në informacione të të dhënave të cilat transportohen si IP paketa

• Mund të përdorë rrjetën IP ekzistuese për t’u qasur në rrjetin e telefonisë fikse (PSTN)

• Varet nga besueshmëria në lidhjen e internetit, pra nëse dështon shërbimi i internetit, shfrytëzuesi nuk mund të telefonoj


Rrjeta private virtuale (VPN)

• Rrjeta private virtuale (VPN) është një rrjet private e cila përdorë rrjetën publike siç është interneti për të lidhur lokacionet e largëta apo shfrytëzuesit

• Aplikohet nivel sigurie i njohur si tunelizimi VPN


Mirëmbajtja parandaluese për rrjetat kompjuterike

• Mirëmbajtja parandaluese duhet të aplikohet në rrjetat kompjuterike në mënyrë që ajo të operoj siç duhet– Mbajtja e dhomës pastër dhe ndërrimi i filtrave për

pastrimin e ajrit– Kontrollimi i komponentëve më shumë të përdorura të

rrjetës– Kontrollimi i shpeshtë i kabujve të rrjetës pasi që ato më së

shpeshti lëvizen, kyҫen dhe shkyçen– Labelizimi (shenjëzimi) i kabujve për të ndihmuar zgjidhjen

e problemeve, referimi tek diagramet e kabujve– Kontrollimi i rregullt i adapterëve të rrymës– Testimi i UPS-ave dhe sigurimi për funksionalitetin e tyre


Procesi i zgjidhjes së problemeve me kompjuter

• Hapi 1 – Identifiko problemin

• Hapi 2 – ndërto një teori për shkaktarët e mundshëm

• Hapi 3 – përcakto shkakun e saktë

• Hapi 4 – provo/implemento një zgjidhje

• Hapi 5 – verifiko zgjidhjen dhe funksionalitetin e sistemit

• Hapi 6 – dokumento gjetjet/zgjidhjen


Përmbledhje

• Një LAN përdorë lidhjet e drejtpërdrejta nga një kompjuter në tjetrin. Zakonisht ketë rrjetë e gjejmë tek mjediset e vogla me kompjuterë, shtëpi, ndërtesa apo shkolla.

• Një WAN përdorë lidhjet point-to-point ose point-to-multipoint, si dhe linjat komunikuese serike për të komunikuar në distanca të largëta

• Një WLAN përdorë teknologjinë pa tela për tio lidhur pajisjet në rrjetën LAN

• Topologjia e rrjetës definon mënyrën se si kompjuterët , printerët dhe pajisjet tjera janë të lidhura në rrjetën kompjuterike. Topologjia fizike përshkruan shpërndarjen e kabllimeve dhe pajisjeve si dhe shtigjet që përdorin për komunikim, ndërsa topologjia logjike përshkruan rrugën që sinjalet përdorin për tu transmetuar nga një vend në tjetrin. Topologjitë mund të jene busi, ylli, rrethi apo e përzier (ang. bus, star, ring or mesh).

• Pajisjet e rrjeti përdoren për t’i lidhur kompjuterët dhe pajisjet tjera të rrjetës në menyrë që ato të komunikojnë në mes vete. Tek pajisjet hyjnë: habat, brigjat, suiçat, ruterët apo pajisjet shumë-funksionale.


Përmbledhje (vazhdim)

• Mediumet e rrjetave nënkuptojnë mjediset që përdorin për transmetimin e sinjaleve, të dhënave nga një kompjuter tek tjetri, ato mund të jene tela apo pa tela ku përfshihen kabujt koaksial, çiftorët, fibrat optike dhe radio frekuencat valore

• Etherneti eshtë arkitektura dhe struktura me e popullarizuar që përdoret në rrjetat LAN që bazohet në standardin IEEE 802.3 i cili implementon metodën e qasjes CSMA/CD

• OSI dhe TCP/IP modelet janë standarde të ndarjes funksionale në shtresa të transmetimeve në rrjetat kompjuterike

• Simplex, half-duplex dhe full-duplex janë mënyrat e komunikimeve që përcaktojnë rregullat e transmetimeve në rrjeta varësisht prej asaj nëse transmetimi përfshinë vetëm dërgimin, dërgimin dhe pranimin ndaras apo ne të njëjtën kohë të tëdhënave apo sinjaleve

• Pajisjet e rrjetave duhet të mirëmbahen që ato të operojnë pa ndërprerje• Kur të behet zgjidhja e problemeve në rrjeta, marrja e informacioneve duhet të

behet në at mënyrë që të ndaj përgjigjet e pyetjeve të hapura dhe ato të mbyllura në mënyrë që të vije deri tek zgjidhja me e shpejt e problemeve që kanë të bëjnë me rrjetën kompjuterike duke parandaluar zgjerimin e problemit


Faleminderit

Pyetje?


Documents

Teknologji dhe mirëmbajtja e rrjetave kompjuterike · •Teknologjia Celulare ofron transferimine zërit, videos dhe të dhënave. Me një adapter WAN të Celular-it një shfrytëzues