Tema 3: A industrialización

das sociedades europeas

1. Aumento demográfico e expansión agrícola

2. O nacemento da industria

3. A expansión da industrialización

4. O capitalismo industrial

5. A segunda fase da industrialización

6. A nova sociedade industrial

7. Os movementos sociais: marxismo e

anarquismo

1. Aumento demográfico e

expansión agrícola

Revolución industrial, resultado dun

conxunto de cambios económicos e

tecnolóxicos relacionados entre si.

Comezou en Gran Bretaña a mediados do

século XVIII

1.1. A revolución demográfica

Crecemento da poboación (revolución

demográfica)

Aumento da produción. Unha mellor

alimentación fixo á poboación máis resistente

ás enfermidades

Diminución da mortalidade e lixeiro incremento

da natalidade.

Crecemento da poboación no

continente, pasou de 140 millóns de

habitantes no ano 1750 a 266 en 1850

1.2. A revolución agrícola

O incremento da poboación provocou un aumento da demanda de alimentos e unha alza dos prezos agrícolas. Foi posible grazas á:

• Introdución de cambios na estrutura e máis na propiedade da terra. A propiedade señorial converteuse nunha propiedade privada, os propietarios podían cercar as propiedades, realizar transformacións e expulsar ós campesiños

• Aplicación de novos métodos e técnicas de cultivo. Supresión do barbeito e a súa substitución por plantas forraxeiras(sistema Norfolk). Progresiva mecanización das tarefas agrícolas. Introdución de novos cultivos e expansión da gandaría.

2. O nacemento da industria

• 2.1. Máquinas, vapor e fábricas

Innovación tecnolóxica. As máquinas foron

substituíndo o traballo manual.

Primeiras máquinas accionadas pola forza

humana e, posteriormente, por enerxía

hidráulica (vapor). Máquina de vapor creada

por James Watt.

Sistema fabril de produción, consiste na

concentración dos obreiros e das máquinas

en grandes edificios, as fábricas.

2.2. A industria téxtil

Primeiro sector en mecanizarse foi a

industria do algodón

A lanzadeira volante aumentou a velocidade

do proceso de tecido

Novas máquinas de fiar. O tear mecánico

completou o proceso de mecanización.

2.3. Carbón e ferro: A siderurxia

A siderurxia foi o sector pioneiro

Carbón de coque foi un invento de Darby

Bessemer inventou un convertedor que

transformou o ferro en aceiro.

3. A expansión da

industrialización

• 3.1. A revolución dos transportes

Incorporación da máquina de vapor ao transporte terrestre e marítimo.

O ferrocarril utilizábase nas minas. Invención da locomotora, por Stephenson

Primeira liña de pasaxeiros construíuse en Inglaterra unindo Manchester e Liverpool.

Despois a máquina de vapor aplicouse aos barcos de vapor

3.2. O incremento do comercio

A Revolución Industrial deu paso a unha

economía de mercado.

Aumento do comercio interior.

Incrementouse o comercio exterior. Teorías

do librecambio.

Moitos Estados impuxeron o

proteccionismo.

4. O capitalismo industrial

A Revolución Industrial impuxo o

capitalismo, un novo sistema económico

sustentado no librecambio económico.

4.1. Liberalismo e capitalismo

Adam Smith estableceu os principios do liberalismo:

• O interese persoal e a procura do máximo beneficio é o motor da economía

• Os diversos intereses equilíbranse no mercado grazas ao mecanismo dos prezos que adopta a oferta á demanda

• O Estado debe absterse de intervir no funcionamento da economía e permitir o libre desenvolvemento dos intereses particulares

O capitalismo industrial estrutúrase nun sistema de propiedade privada.

No capitalismo orixínanse crises económicas e aumenta o paro.

4.2. Bancos e finanzas

A banca converteuse en intermediaria. Os

bancos subministraron préstamos a

empresas, compraron accións e facilitaron

pagamentos.

Adquiriron importancia as sociedades

anónimas.os propietarios poden vender as

súas accións na bolsa de valores.

4.3. A expansión do capitalismo

industrial

A industrialización estendeuse a Francia e

Bélxica

Despois, tamén o fixeron

Rusia, Alemaña, Estados Unidos e Xapón.

No Sur de Europa coexistiron rexións

industrializadas e zonas esencialmente

rurais. Europa oriental á marxe da

industrialización ata o século XX.

5. A segunda fase da

industrialización

O mundo entrou nunha nova fase do

proceso de industrialización, a Segunda

Revolución Industrial.

5.1. Novas fontes de enerxía e

novas industriasA electricidade e mais o petróleo desbancaron o carbón.

A invención da dínamo permitiu producir electricidade. O alternador e o transformador posibilitaron o seu traslado. O petróleo comezou a extraerse en Estados Unidos.

A invención do motor de explosión permitiu o petróleo como combustible nos transportes.

A metalurxia tivo un gran impulso debido á produción de novos materiais. Na industria do automóbil, Henry Ford inventou o coche utilitario.

A industria química tivo un importante desenvolvemento en Alemaña. Produción en masa de aceiro e de cemento armado permitiu a edificación dos edificios.

5.2. Unha nova organización

industrial

A finais do século XIX creouse a fabricación en

serie. Isto coñécese como taylorismo.

Naceu en Estados Unidos, a fabrica de Ford foi

a primeira en utilizalo.

Concentración industrial. Naceu o cartel

(acordos entre empresas), o trust (fusión de

empresas), o holding (grupo financeiro

formado por empresas e bancos) e o

monopolio (dereito exclusivo dunha empresa

a comercializar un produto)

6. A nova sociedade industrial

Paso á sociedade de clases, dous grandes

grupos que se diferencian pola riqueza: a

burguesía e o proletariado.

6.1. A burguesía

• Gran burguesía: formada por banqueiros, xente que vivía de rendas e propietarios de grandes fábricas.

• Mediana burguesía: composta por profesionais liberais (avogados, médicos…), altos funcionarios e comerciantes.

• Pequena burguesía: elevado número de empregados, tendeiros e artesáns, cuxas condicións de vida apenas se diferenciaban do proletariado.

6.2. Os obreiros

Os traballadores das fábricas e outros

asalariados urbanos, así como os

campesiños a xornal formaban o

proletariado.

A xornada laboral duraba de 12 a 14 horas

diarias e as remuneracións eran

insuficientes para manter unha familia. Os

salarios e as festividades eran

establecidas arbitrariamente polos

empresarios.

7. Os movementos sociais:

marxismo e anarquismo

• 7.1. As primeiras asociacións obreiras

Oposición ao maquinismo. A súa protesta dirixiuse ao ludismo, destrución de máquinas e o incendio de fábricas.

Conciencia de clases sociais. Creáronse asociacións de traballadores (Sociedade dos Socorros Mutuos) co obxectivo de axudar economicamente os seus membros en caso de enfermidades ou paro.

7.2. O sindicalismo

En 1825 fundáronse os primeiros sindicatos

obreiros dun mesmo ramo

En 1834 fundouse a Great Trade Union,

sindicato que unía obreiros de distintos

oficios

Co obxectivo de mellorar as condicións de

traballo dos obreiros

7.3. Marxismo e anarquismo

Karl Marx estableceu as bases do

pensamento marxista. Friedrich Engels

denunciou a explotación da clase

traballadora e defendeu a revolución

obreira para destruír o capitalismo.

Acadouse a sociedade comunista,

sociedade sen clases.

Creación de partidos obreiros socialistas

7.4. O anarquismo

Conxunto de pensadores que compartían tres principios básicos:

• Exaltación da liberdade individual

• Defensa de formas de propiedade colectiva

• Rexeitamento á autoridade

Defendían a acción revolucionaria dos obreiros e campesiños, mediante a folga xeral

Defendía a acción directa

Creación de sindicatos revolucionarios chamado anarcosindicalismo

7.5. As internacionais obreiras

Internacionalismo proletario. En 1864

creación da Asociación Internacional de

Traballadores

En 1889 fundouse a II Internacional

Coa II Internacional creouse o himno

Internacional e a festa do Día dos

Traballadores