9

TEMA Jobb og utdanningFIRDA TYSDAG 24. FEBRUAR 2009

Det vanskelege valet

Kvar går vegen vidare? Det er ikkje alltid likeenkelt å vite kva ein skal satse på i vrimmelenav utdanningstilbod. Helene Vatnøy Fedøy (18)er av dei som endå ikkje har bestemt seg forkva ho skal velje til hausten.

Foto

: Ben

t Ar

e Iv

erse

n

10 TEMA JOBB OG UTDANNINGFIRDA TYSDAG 24. FEBRUAR 2009

Er du mellom 18 og 35 år og har ein god forretningsidé? Då har Innovasjon Norge Sogn og Fjordane eit tilbod til deg.

ALKYMISTEN er eit utviklingsprogram spesielt tilrettelagt for unge og målet er å lose deg som ung etablerar gjennom den vanskelege utviklingsfasen. Dette er ein unik sjanse til å få kunnig rådgjeving og hjelp til å utvikle idéen din – som kanskje kan bli di eiga bedrift?

ALKYMISTEN går over nokre månadar. Her blir du med på tre samlingar med tema: idéutvikling, produktutvikling og produktlansering. Samlingane vert praktisk retta med god fagleg forankring og med kunnig rådgjeving både på og mellom samlingane.

Interessert? Ta kontakt med Innovasjon Norge Sogn og Fjordane, Hjørdis Vik, e-post: hjordis.vik@innovasjonnorge.no

Vil du blidin eigen sjef?

tlf. +47 57 82 88 55www.sunnfjord.no/snu

+477 55tlf. + 7 557 82 88 555sunnn fj nunuwww.ss nnfjjf oro d.no/s/s

Trygg og spennenade framtid i SunnfjordHar du ein god ide eller ynskjer du å vidareutvikleeit produkt? Vi hjelper deg. Vi bistår med råd-gjeving og oppfølging for etablerarar og bedrifter.

FJALER/GLOPPEN: På Sandaneer det mogeleg å ta master ispesialpedagogikk på deltid. Deifleste studentane er kvinner i40-års alderen.

ANNE BRITT SANDØY tekst og foto

– Eg kunne aldri ha gjort dette om detikkje var på deltid. Studiet var lagt oppslik at eg kunne bu heime og halde frami jobben parallelt med studiane, fortelVigdis Løberg frå Askvoll, som har tekemastergrad i spesialpedagogikk på San-dane.

Nyttig for alle lærararHo meiner studiet er midt i blinken foralle lærarar. Sjølv arbeider ho somspes.ped. koordinator ved Dale vidare-gåande skule, og hevdar at skulen harfått eit løft som følgje av vidareutdan-ninga hennar.

– Eg jobbar med spesialundervisning,samstundes som eg er rettleiar for allelærarane på det spesialpedagogiske fel-tet. Noko av tida brukar eg til kartleg-ging av elevar i norsk og matematikk førdei vert sendt vidare til PPT. Eg harogså tett samarbeid med BUP når detgjeld elevar i bustad, på forsterka hybelog i fosterheimar. Etter seks år i jobben,føler eg at vi fått gjort mykje banebry-tande arbeid, seier Løberg, som tidle-gare har jobba som lærar i grunnskulenog i PPT.

– Vi har ei stor breidde av ulike spes.ped. problem ved skulen, og Vigdis harnok hatt god bruk for kompetansenmasterstudiet har gjeve henne. For ossvar det også ein fordel at ho var på jobbsamstundes som ho studerte, slik at vikunne dra nytte av erfaringane hennar,seier rektor Jonn Helle ved Dale vidare-gåande skule.

Bur på internatDette masterstudiet i spesialpedagogikker eit av dei få deltidstilboda i Norge påfeltet, og har studentar frå 14 fylke. Eiveke i månaden, totalt åtte veker i året,møtest studentane til førelesingar påSandane. Då bur dei på internat, og harundervisning og sosialisering 24 timar idøgnet.

– For meg var desse samlingane udeltpositive. Vi var vekke frå heim ogarbeid, og fekk eit godt avbrekk fråkvardagen, samstundes som vi fekkmasse påfyll både fagleg og sosialt. Ved

å diskutere med dei andre, kunne viheile tida relatere teorien til det praktis-ke arbeidet vårt, understrekar Løberg

Stabil arbeidskraft– Det viktigaste med studiet er at det ereit tilbod til kvinner i distriktet somelles ikkje kunne skaffe seg slik kompe-tanse, noko som igjen vil komme elevarog kommune til gode. Desse kvinneneer ei stabil arbeidskraft for kommu-nane, og samarbeidet med Universiteteti Oslo sikrar høg kompetanse på forele-sarane, fortel studieleiar Astrid Askildt.

Ho fortel at studentane på Sandane iall hovudsak er kvinner på 40 pluss. Avgrunnutdanning har dei fleste lærar-,førskulelærar-, eller faglærarutdanningi tillegg til lang erfaring frå skule ogbarnehage.

– Studentane har vore heilt tydelegepå at dei ikkje hadde tatt denne utdan-ninga dersom dei måtte reise til Oslofor å studere på heiltid, seier Askildt.

anne.britt.sandoy@firda.no

–Supert å ta mastergrad■ Vigdis veit korleis ho kan hjelpe eleva

MASTER: – No veit eg mykje meir om korleis eg kan hjelpe ulike menneske med spesifikke lærevanskar i matematikk

FAKTA

Masterstudiet i spesial-pedagogikk på Sandane■ Samarbeid mellom Institutt for spesi-alpedagogikk (ISP) ved Universitetet iOslo og Høgskulen i Sogn og Fjordane.Samarbeidet starta i 1981. Tilbodet varden gongen 1. og 2. avdeling spesialpe-dagogikk.■ I 2003 starta ein opp med master-grad i spesialpedagogikk. Det er ISPsom har fagansvaret. Pr 1.1.2009 hadde66 tatt mastergrad i spesialpedagogikk.Snittet er på C.■ Deltidsstudium over tre år, i stadenfor to på heiltid. Nokon brukar også leng-re tid.■ Dei 60 som no er på ulike stader istudiet, kjem frå 14 ulike fylke.■ Nytt opptak hausten 2009. Fordju-pinga er spesifikke lærevanskar. Det vilseie lese- og skrivevanskar og matema-tikkvanskar (20 stp), språkvanskar (10stp) og psykososiale vanskar (10 stp). 2.året er tema rådgjeving og innovasjon(20 stp) og vitskapsteori, metode og sta-tistikk (20 stp). Siste året (3. året) erdet masteroppgåve med 40 stp.

TEMA JOBB OG UTDANNING 11FIRDA TYSDAG 24. FEBRUAR 2009

Har du lyst til å jobbe i ei bedrift som leverer

og distribuerer fornybar energi?

Lyst på ei trainee-stilling?

Lyst på læreplass?

Lyst på sommarjobb eller student-oppgåve innan vind- eller vasskraft?

Sjå våre heimesider:www.sunnfjordenergi.no

Kanskje er det akkuratdeg vi treng for å ta

eit steg vidare?

LYST?

www.sunnfjordenergi.no • Tlf. 57 72 23 00

SUNNFJORD ENERGI er eit energiselskap som driv med utbygging,produksjon og sal av fornybar energi, samt vedlikehald og drift avlinjenettet i Sunnfjord. Hovudkontoret vårt ligg i SunnfjordbyenFørde, og vi er 120 tilsette i bedrifta.

For han og henne. Str. 36–47.

ww

w.in

form

.as

d på deltidar med spesifikke lærevanskar

k, lesing og skriving, seier Vigdis Løberg, som har teke mastergrad i spesialpedagogikk.

Rådet til 10.-klassingar som noskal velje vegen vidare er klar:Søk på det du har aller mest lysttil utan å bry deg om kva andregjer.

ANNE BRITT SANDØY tekst

– På yrkesfag hadde vi kortare skuletidog mindre teori enn på ungdomsskulen,men den teorien må eg ta att i år, lerHelene Vatnøy Fedøy.

No tek ho allmenn påbygging på Haf-stad vidaregåande skule i Førde. Hogreier ikkje heilt å bestemme seg for kvaho skal bli når ho blir større, så det ergreitt å halde alle mulegheiter opne.

Wenche Sandøy tek også allmennpåbygging, men det er for å få studie-kompetanse, slik at ho kan søkje sjuke-pleiestudiet til hausten.

– På Øyrane vidaregåande skulehadde vi mykje meir innleveringar,praktisk arbeid og ulike forsøk. Blantanna så bles vi opp lungene på eindaud sau. Dei vart veldig store. Sliklærte vi korleis lungesystemet fungerer,ler Wenche.

Ho har likt hybellivet, sjølv om mid-dagen til mamma har vore eit sakn.

– Eg budde saman med to andre deiførste åra. Det var greitt å vere fleire ilag i starten, men no vil eg helst bu formeg sjølv. Eg vart litt overraska over kordyrt alt ting var. Skulle eg betalt huslei-ga sjølv, hadde eg aldri greidd meg påstipendet.

Kjem langt med Toro…– I fjor budde eg på Eid, men for meg erdet ein stor fordel å vere på ein stad dereg kjenner alle. Det har vore lærerike år,der eg har måtte lære meg å verte meirsjølvstendig både med vasking og matla-ging, men eg er enno ikkje komen tilnivået med heimelaga kjøtkaker ogpoteter. Ein kan komme langt med Toro,flirer Helene.

Langt kjem du også med eigen kokk.Kari Bakke har valt å gå på internatsku-le på Stranda, for å få ein meir glidande

overgang. Her går ho til duk og dekkabord, og veit at dei vaksne på skulenheld eit auge med elevane. Ho les mykje,men naturleg nok er det sosialt når såmange bur saman. I dei sunnmørskealpane er ho vorten ein habil telemark-køyrar.

Lærlingar– Den største overgangen frå ungdoms-skulen til vidaregåande var utan tvil detå skulle flytte og stå på eigen bein. Mendet har gått utruleg bra. Dei to åra iFørde gjekk sjukt fort, meiner Britt Hil-lersøy, som no er kokkelærling på hurti-gruta «Finnmarken».

Lærlingar er også Jeanette KalvøyLandøy og Johan Landøy. Dei harbestemt seg for yrke, og held stø kursmot fagbrev innanfor fagområde medsvært låg arbeidsløyse.

Karianne Norstrand føler også at hono er på rett veg. Ho valde først idrett,men hoppa av.

– Det var ein stor overgang å skulleklare seg sjølv. Ta ansvar for pengar,komme seg opp, lekser…. Det var veldigvanskeleg å begynne på igjen andre året.Eg sleit med fråvær, men når eg først

kom inn i det, måtte eg innstille meg påå klare det.

Det beste med desse åra? Det bestehar vore å bli kjent med nye folk. At egno klarar meg sjølv. At eg får det til påskulen.

Spar pengar!Jeanette reiste til Sandane andre året,fordi lina ho ville gå vidare på ikkje var iFørde.

– Eg følte det var vanskeleg å kommeinn i miljøet når dei andre i klassenkjende kvarandre frå før. For meg er detnok viktig å vere ein stad der eg kjennerandre.

For Johan har dette betydd mindre.– Det beste med desse åra har utan

tvil vore det å treffe nye folk og å vere pånye plassar. Eg har budd både i Førde,Måløy og no Sogndal Det har ikkje vorenoko problem å fått vener, ikkje har egsett andre som har problem med å finneseg til rette heller. Når det gjeld hybelli-vet, så rådar eg andre til å spare påpengane og til å rydde opp. Det er kjem-pekjedeleg men det må gjerast. Ingenandre gjer den jobben for deg…

anne.britt.sandoy@firda.no

12 TEMA JOBB OG UTDANNINGFIRDA TYSDAG 24. FEBRUAR 2009

FAKTA■ I august 2006 intervjua Firda sju 16-åringar frå Værlandet og Bulandet.

■ Dei skulle då flytte heimanfrå for åstarte på vidaregåande utdanning.

■ Vi har snakka med dei same ung-dommane igjen om deira erfaringar, og kva tankar dei har vidare om høgare utdanning og jobbplanar.

■ Erfaringar frå 18-åringar etter tre år på vidaregåande

– Eg har ikkje peiling

Utdanning: – Eit år med helse og sosialfag på Øyrane vidaregåandeskule i Førde. Deretter helsefagarbeidar på Firda vida-regåande skule på Sandane. Eg måtte dit, sidan deiikkje har den linja i Førde. No er eg lærling i heimete-nesta på Helsetunet i Førde. Då er eg både heimehjelpog i heimesjukepleien.Kva skal du bli og kvifor? – Helsefagarbeidar. Det er på ein måte både hjelpe-pleiar og omsorgsarbeidar. Eg har alltid hatt lyst å hjel-pe andre, og det er eit sosialt og aktivt yrke med masseutfordringar. Vi veit aldri heilt korleis dagen vert. Har du nokosinne tvilt på at du gjere det rette? – Nei. Eg føler at dette er det som er mest rett for meg.Det er folk eg har lyst å jobbe med. Eg vil ha eit aktivtyrke med utfordringar, og dei eldre treng oss. I detteyrket er du sikra jobb, og det er lett å byggje vidare på.Du kan gjere alt muleg når du har gått helse og sosial. Planar vidare?– Eg tenkjer berre eit år om gangen. No gjer eg ferdiglæretida først. Deretter vert det truleg allmenn påbyg-ging. Som vidareutdanning tenkjer eg både sjukepleiarog doktor, men doktor er ei veldig lang utdanning.

– Ikkje bry degom kva andre gjer

– HelsefagarbeidarJEANETTE KALVØY LANDØY (18) KARI BAKKE (18)

LÆRLING: – Det beste med desse åra? Eg er vorten sjølvstendig. Harfått lausrive meg, men kan komme heim når eg vil. Som lærling er egi ein spesiell situasjon, fordi vennene mine går på skule og gjer lek-ser. Då er det av og til vanskeleg å få dei ut, fortel Jeanette KalvøyLandøy som er lærling på Helsetunet i Førde. Foto: Asgeir Årdal

Firda laurdag 19. august 2006.

INTERNAT: – Eg hadde ikkje lyst å bu på hybel og ålage mat og vaske sjølv. Eg ville bu med mange andreog gå til duk og dekka bord. Då var internatskule løy-singa, smiler Kari Bakke, som går på Vestborg vidare-gåande skule på Stranda. Foto: Emilie Vatnøy

TEMA JOBB OG UTDANNING 13FIRDA TYSDAG 24. FEBRUAR 2009

SJUKEPLEIAR: – Det beste med desse åra? Du lærer noko du faktiskinteresserer deg for. Dette siste året er litt annleis. Det er berre for åfå studiekompetanse. Eg er veldig glad for at eg ikkje valde allmennog så sjukepleie, seier Wenche Sandøy, som har gått to år på helseog sosial, og som no tek allmenn påbygging ved Hafstad vidaregå-ande skule. Til høgre sit Lene Marie Vasseth frå Stongfjorden.

Foto: Bent Are Iversen

AKETUR: Johan Landøy stortrivst som lærling i Kyrkjebakken barnehage i Sogndal. Her er han saman med Lasse B. Foss, Julie R. Flatane og Eskil A. Venes (bak). Foto: Anne Britt Sandøy

Utdanning: – Studiespesialisering (matematikk og kjemi)på Vestborg vidaregåande skule på Stranda. Kva skal du bli og kvifor? – Eg har ikkje peiling. Kunne nokon fortaltmeg det hadde det vore flott. Det einaste eg ersikker på er at det ikkje blir røyrleggjar ellerelektrikar.Har du nokosinne tvilt på at du gjere det rette?– Sidan eg ikkje veit kva eg vil og treng tid tilå tenkje, så er dette den vegen som passarbest for meg. Eg angrar ikkje på faga eg harvalt. Vestborg er ein internatskule, og for meghar det vore heilt topp å bu slik og komme tilduk og dekka bord. Det er også veldig sosialt.Planar vidare?– Trur eg tek eit friår av eit eller anna slag,

sidan eg er så usikker. Eg har jo heile livet påå bestemme meg.

Utdanning: – To år på Øyrane vidaregåande skule iFørde. Første året gjekk eg helse- og sosialfagog andre året barne- og ungdomsarbeid. Notek eg allmenn påbygging på Hafstad vidare-gåande skule i Førde.Kva skal du bli og kvifor?– Sjukepleiar. Eg har lyst å jobbe med men-neske, og er interessert i anatomi og kropp.Etter kvart vil eg kanskje spesialisere meg tilbarnesjukepleiar.Har du nokosinne tvilt på at du gjere det rette?– Nei. Eg vurderte ei stund å søkje helse ogsørvis, men eg er godt nøgd med dei vala eghar gjort. Planar vidare?– Eg søkjer sjukepleie til hausten. Sidan egtrivst så godt her i Førde, så søkjer eg høgsku-len her på topp og set Bergen som nummerto.

– Har lyst å jobbe med menneskeWENCHE SANDØY (18)

14 TEMA JOBB OG UTDANNINGFIRDA TYSDAG 24. FEBRUAR 2009

Best i test

Mobilt Bredbånd fra Telenor - Norges beste!Dette sier testene om Mobilt Bredbånd fra Telenor:

0,-

0,-

0,69

1,49MMS: 1,99. (10 MMS gratis/mnd) Startpris per samtale 0,69. Etablering 200,-. For vilkår se djuice.no/priser.

Månedspris

SMS djuice

SMS andre (50 gratis/mnd)

Minuttpris

BETAL 200,- HVER MÅNED OG RING FOR HELE BELØPET.

MMS: 1,99. Startpris per samtale 0,79. Etablering 200,-For vilkår se djuice.no/priser.

Månedspris

SMS djuice

SMS andre

Minuttpris djuice/Telenor

Minuttpris andre

LAV SMS-PRIS OG LAV TOTAL-PRIS MED NY TELEFON.

complete

129,-

0,-

0,39

0,79

0,99

Etablering (nye kunder) 20097,0elatmasrepsirptratS

eFaktura 0,- / Papirfaktura 35,-Vilkår på telenor.no/mobil

Månedspris 129Minuttpris 0,49-0,99SMS 0,69MMS 1,99

SuperPluss

er landets størsteTelenor forhandler.Hos oss handlar du

• personlig• enkelt • trygtDu finn oss no på

Vi lar deg prøve ekte telefonar!

Mobiltelefon med digital kamera ogFM-Radio

En rå musikktelefon med 2 GB minne.Turbo-3G, FM-Radio, Kamera 3,2 mpx,musikkspelar.

Uten binding kr 1299,-Med Djuice Zero, Djuice Complete, Superpluss i 12 mnd.

Touch mobil• Musikktelefon med berøringsskjerm• Turbo-3G/EDGE/Wi-fi• 3,2 mpx kamera• MP3 og 8GB minnekort

Utan binding kr 2999,-

Samsung M310

Sony EricssonW890i

Nokia 5800

Sony EricssonW890i

Nokia 5800

Med Djuice Zero12 mnd.

1999,-Med DjuiceComplete 12 mnd.

1299,-

UTEN BINDINGeller med TELENOR KORT& KONTANT

SUPERDEAL!

NO PÅ LAGER!

Maks. 1 telefon pr. kunde!

Samsung M310

249,- 1,-

Utdanning: – Begynte på idrettslinja ved Floravidaregåande skule, men slutta der.Tok i fjor helse- og sosialfag påØyrane vidaregåande skule i Førde.No går eg helse og sørvis på Øyrane.Kva skal du bli og kvifor? – Eg veit ikkje heilt. Kanskje sjuke-pleiar. Har du nokosinne tvilt på at du gjer detrette?– Ja. Eg søkte idrettslinja etter 10.klasse, og var overbevist om at det varrett. Men eg syntest det var ei sinns-

sjuk hard linje. Annakvar veke haddevi elleve timar gym og anna kvar vekeni timar i tillegg til alle dei allmennefaga. Vi hadde mange innleveringarog omtrent ein stil i veka. I tillegg såsleit eg med eit kne. Det vart mykjefråvær, og til slutt hoppa eg av. Egtrivst mykje betre med dei nye valamine. Planar vidare?– No tek eg helse og sørvis over to år.Etterpå vil eg ta allmenn påbygg, forå få studiekompetanse.

Utdanning:– Første året tok eg helse- og sosi-alfag på Øyrane vidaregåandeskule i Førde. Andre året flytta egtil Måløy og tok barne- og ung-domsarbeid på Måløy vidaregå-ande skule. No er eg lærling i Kyr-kjebakken barnehage i Sogndal.Kva skal du bli og kvifor? – Barne- og ungdomsarbeidar. Eghar alltid fått høyre at eg er flinkmed ungar, og når du skal veljesom 16-åring, vel du gjerne nokodu veit du får til og som du synester moro. Har du nokosinne tvilt på at du gjeredet rette?– Eg trur eg har valt rett. Dettekan eg og dette er eg flink til. Eghar aldri prøvd til dømes byggfag,og kan difor ikkje vite om dethadde gått like bra. Dersom egikkje hadde gått på skule, såhadde eg sikkert reist på sjøen.Det er så enkelt. Planar vidare?– Eg skal vere lærling i to år før egkan ta fagprøve. 40 prosent avtida i barnehage 0-6 år, 40 pro-sent på skule med 6-12 åringar og20 prosent med 12-18 åringar. Eghar ikkje vore lærling i skulenenno, men hadde praksis der nåreg gjekk barne- og ungdomsar-beid. Det var vel så kjekt som åvere i barnehage, men eg veit ikkjeenno kva eg skal satse på. Det somer sikkert er at dette er ei utdan-ning som kan anbefalast til andregutar. Ungane synest det er kjem-pekjekt med karar i barnehagen.Vi er ofte litt meir herjete…

NY START: Skal eg gje råd til dei som søkjer no, så er det at dei må velje linje etter kva deilikar og kva yrke dei kan tenkje seg å jobbe med. No går eg helse og sosial, og synest det erspennande og ufatteleg lærerikt å lære om korleis kroppen fungerer, fortel Karianne Nor-strand. Foto: Asgeir Årdal

HERJING: Ungane synest det er kjekt med menn i barne-hagen. Då vert det gjerne høgare tempo og meir herjing.Her er Johan Landøy saman med Eskil A. Venes (t.v.),Patrick Hundere og David J. Torsvik (t.h.).

Foto: Anne Britt Sandøy

– Barne- og ungdomsarbeidarJOHAN LANDØY (18)

– Kanskje sjukepleiar KARIANNE NORSTRAND (18)

TEMA JOBB OG UTDANNING 15FIRDA TYSDAG 24. FEBRUAR 2009

Vi har behov for mange flere medarbeidere i Sogn og Fjordane

Vi kan tilby:

Vi har flere ledige stillinger som:

adecco.no

TEMA Energi og miljø

Temastoff er populært lesestoff og du når 46 000 lesarar med bodskapen din.

Nytt sjansen til å annonsere denne dagen!

Spørsmål kring annonsering eller tinging av annonse?

Kontakt marknadsavdelinga på tlf. 57 83 33 00

eller send e-post til annonse@firda.no.

Merk sendinga «Tema – Energi og miljø ».

Materiellfrist: Tysdag 3. mars

Aktuelle annonse-storleikar:

• 1/1 side

• 1/2 side

• 1/4 side

• 1/8 side

10. mars kjem Firda med nytt tema

Kva kan vi som

forbrukarar gjere for

å spare både miljøet

og oss sjølve for

unødige kostnader?

Utdanning:– Eit år teknikk og industriell produksjon(TIP) ved Dale vidaregåande skule. Deret-ter industriell møbelproduksjon ved Eidvidaregåande skule. No går eg allmennpåbygging på Hafstad vidaregåande iFørde.Kva skal du bli og kvifor? – Eg er ikkje heilt sikker… er ikkje komensåå langt. Til no har eg berre valt ut fråingenting, og det blir vel noko liknande tilneste år. Har du nokosinne tvilt på at du gjere det rette? – Ja. Eg hadde nok ikkje gjort det same

ein gong til, men prøvd å finne noko sompassa betre. Det er mykje å velje i, men formeg betyr det mykje kor linjene er. Frå Eidbrukte eg sju timar på å komme meg heimtil Bulandet. Det var ikkje heilt optimalt. Planar vidare?– Det hadde vore kjekt å vore lærlinginnan møbelproduksjon, men dei stadenedu kan få ein slik lærlingplass fristar ikkje.Eg har ikkje lyst å bu ein plass der eg ikkjekjenner nokon. No bur eg i Førde med alleeg kjenner rundt meg. Mest truleg går egvidare på ein eller annan skule.

USIKKER: Vi var tre jenter i klassen på teknikk og industriell produksjon i Dale. Det hadde aldri vore såmange før, men eg følte ikkje at eg trefte heilt med den lina. Møbelproduksjon og finarbeid andre året varkjekt, fortel Helene Vatnøy Fedøy, som no tek allmenn påbygging på Hafstad vidaregåande i Førde. Ho veitenno ikkje kva ho skal søkje til hausten. Foto: Bent Are Iversen

KOKK: Britt Hillersøy bestemte allereie som bittelitajente for at det var kokk ho skulle verte. No stortrivstho som lærling på hurtigruta «Finnmarken». Foto: Privat

Utdanning: – To år på Øyrane vidaregå-ande skule i Førde. Første årettok eg restaurant og matfag.Andre året kokk og servitør.No er eg kokkelæring om bordpå hurtigruta Finnmarken. Vier totalt 5-6 kokkelærlingarom bord.Kva skal du bli og kvifor?– Kokk. Mat er den storeinteressa. Både å lage den ogete den. Å vere lærling på båter midt i blinken for meg. Nofår eg reise langs kysten ogmøte masse nye folk. Det skjernoko heile tida. Det medarbeidstid og friordningarspelar også inn. Vi har 22dagar på og 22 dagar fri. Hur-tigruta er ein kjempefin lær-lingplass.Har du nokosinne tvilt på at dugjer det rette?– Nei. Det er ikkje noko annayrke eg heller kunne ha tenktmeg. Eg bestemte meg då egvar lita at eg skulle bli kokk ogjobbe på Hurtigruta.Planar vidare?– Eg er ferdig med læretida iseptember 2010, og reknarmed at eg då må finne jobb einannan stad. Hurtigruta harmest bruk for folk i sesongen.Eg likar å vere på sjøen, så eghåpar eg kan halde fram somkokk på ein båt eller ei platt-form.

– Kokk. Mat er den store interessaBRITT HILLERSØY (19)

– Eg er ikkje heilt sikker…HELENE VATNØY FEDØY (18)

ARBEIDSLIV: Rådetfrå NAV er å veljeutdanning ut frå inter-esse, for med unntakav Høyanger, er detlett å få seg arbeid iSogn og Fjordane.

ANNE BRITT SANDØY tekst

– Dei som vil jobbe får segjobb, men kanskje ikkjeakkurat den dei vil haakkurat der dei vil bu,seier Magne Berg, som erleiar ved NAV Førde.

Mest arbeid i det offentlegeHan synest det er vanske-leg å gje råd om kvautdanning unge i dag børvelje. Eit tips er likevel atdei som utdannar seg tilingeniør eller til ulike yrkeinnanfor offentleg admi-nistrasjon, helsevesen ogskuleverk, truleg aldritreng gå arbeidslause.

– Vi får ei eldrebølgje.Pr i dag er det også eitstort vikarbehov i barne-hagane. Men vi er litt for-siktige med å gje langsik-tige råd. I fjor var det tildømes umogeleg å få tak i

tømrarar. Eit generelt råder å gjere det ein harinteresse for. Det vil gjegode mulegheiter for deialler fleste.

– Har de stor pågang avarbeidssøkjarar på grunnav finanskrisa?

– Finanskrisa har ikkjeslått innover Sunnfjord.Næringslivet toler detførebels. Vi er litt forsiktigmed å seie kor hardt detvil råke, men trur ikkjeFørde vil bli så hardtramma. Det er Høyangersom er verst stilt.

Arbeidsløysa vil stigeNæringsbarometeret forHordaland og Sogn ogFjordane reknar med atarbeidsløysa her i fylket vilstige med 40 prosent. Dettalet er i følgje ErikAndersen hos NAV Sognog Fjordane, ikkje så dra-matisk som det høyrest utsom.

– Vi må ta omsyn til atdet aukar frå eit veldiglågt nivå. I 2008 hadde visvært låg arbeidsløyse. Vitrur kanskje at det vil stigemeir enn 40 prosent. Detslår dramatisk ut når eitpar hundre menneske iHøyanger mister jobben. Ijanuar var det 1015 heilt

ledige i Sogn og Fjordane.Ei auke på 200 vil hergjere store utslag, seierAndersen.

anne.britt.sandoy@firda.no

16 TEMA JOBB OG UTDANNINGFIRDA TYSDAG 24. FEBRUAR 2009

DESSE ER ARBEIDSLEDIGE

Heilt ledige etter yrkesbakgrunnEndring frå jan. Endring

2009 2008 prosentI alt Sogn og Fjordane ................ 1015 362 55Leiarar ............................................ 20 11 122Ingeniør- og IKT-fag ........................ 22 7 47Undervisning .................................. 14 4 40Akademiske yrke ............................ 10 0 0Helse, pleie og omsorg .................. 40 6 18Barne- og ungdomsarbeid .............. 30 0 0Meklarar og konsulentar ................ 30 16 114Kontorarbeid .................................. 62 13 27Butikk- og salsarbeid ...................... 51 -4 -7Jordbruk, skogbruk og fiske ............ 41 17 71Bygg og anlegg ..............................158 88 126Industriarbeid ................................267 100 60Reiseliv og transport ......................107 32 43Sørvisyrke og anna arbeid ..............83 27 48Ingen yrkesbakgrunn/ukjend............80 45 129

Heilt ledige stillingar etter yrkeEndring frå jan. Endring

2009 2008 prosentI alt Sogn og Fjordane ..................764 3 0Leiarar..............................................19 3 19Ingeniør- og IKT-fag ..........................64 27 73Undervisning....................................13 0 0Akademiske yrke ................................9 -3 -25Helse, pleie og omsorg..................100 -9 -8Barne- og ungdomsarbeid..................4 -2 -33Meklarar og konsulentar ..................14 -4 -22Kontorarbeid ....................................33 2 6Butikk- og salsarbeid ......................60 26 76Jordbruk, skogbruk og fiske................6 0 0Bygg og anlegg ..............................213 -16 -7Industriarbeid ..................................89 -5 -5Reiseliv og transport ........................80 -7 -8Sørvisyrke og anna arbeid ..............52 -13 -20Ingen yrkesbakgrunn./ukjend ............8 4 100

Kjelde: NAV Sogn og Fjordane

Etter nokre særs gode år på arbeidsmarknaden reknar NAV med at arbeidsløysa kjem til å auke i 2009. I følgje

NAV sine siste prognosar kan arbeidsløysa på landsnivå auke med i gjennomsnitt 58 prosent. I Sogn og Fjordane kan det bli ein aukepå 40 prosent og i Hordaland 71 prosent.Næringsbarometeret for Hordaland og Sogn og Fjordane, januar 2009

Info

rm M

edia

//

ww

w.in

form

.as

//

Foto

: th

omas

©bi

ckfo

to.n

o

www.framtidsfylket.no- møteplassen for

karriere og rekruttering i Sogn og Fjordane

www.framtidsfylket.no

Trainee

Sogn og FjordaneGrip sjansen og gjer ei spennande karriere i framtidsfylket! I Sogn og Fjordane har vi eit unikt traineeprogram for deg som er nyutdanna med bachelor- eller mastergrad.

Søknadfrist 8. mars.

Les meir på www.framtidsfylket.no

– eit gründersenterpå nett for deg somvil etablere ellerdrive bedrift i Sognog Fjordane

Driftig

driftig.no

w w w . d r i f t i g . n o

■ Og sjukepleiarar vert det aldri nok av

ARBEID: – I Førde bur det om lag11700 menneske og arbeidsløy-sa har lenge lege på om lag einprosent. Vi ser at det no kjemfleire som søkjer dagpengar,men det er framleis ein del ledi-ge jobbar i distriktet, fortel NAV-leiar Magne Berg i Førde.

Sparar eit år med TAF■ UTDANNING: I Måløy vildet frå hausten vere moge-leg å ta TAF, teknisk allmen-ne fag, på fire år.

Dette er eit spesielt studi-etilbod, der elevane fårbåde fagbrev og generellstudiekompetanse på fireår, noko som er eit år kor-tare enn om ein først er lær-ling og etterpå vel å ta all-menn påbygging.

Det vert seks plassar påHelse- og sosialfag og seksplassar på teknikk og indus-triell produksjon. Elevane vilgjennom alle fire åra gå del-vis på skule og delvis jobbeute i bedrifter.

Pessimismehos bedriftene■ ARBEIDSLIV: I følgjenæringsbarometeret for Hor-daland og Sogn og Fjordaneer bedriftene sine forvent-ningar for 2009 monalegsvekt dei siste månadene:■ Norsk økonomi bremsaropp.■ Vi vil i 2009 kunne få detførste aktivitetsfallet i norskfastlandsøkonomi sidan1989.■ Arbeidsløysa aukar.■ Over 40 prosent avbedriftene ventar redusertaktivitetsnivå i 2009. ■ Det går mot nullvekst isysselsetjinga.■ Fleire kuttar i investering-ane.■ Lågare lønsemd.■ Transportinfrastruktur vik-tig for konkurranseevna.■ Stabil sysselsetjing i kom-munane.

Ambulansefag i Stryn■ UTDANNING: No er detmogeleg å ta utdanning inn-anfor ambulansefag her ifylket. Dette er eit populærtfag, og tidlegare har fylkes-kommunen kjøpt læreplas-sar på Os i Hordaland, menfrå hausten av er det oppret-ta seks plassar i Stryn.

NAV Førde: – Dei som vil får jobb

TEMA JOBB OG UTDANNING 17FIRDA TYSDAG 24. FEBRUAR 2009

hisf.noHØGSKULEN I SOGN OG FJORDANE POSTBOKS 133, 6851 SOGNDALTLF 57 67 60 00 FAX 57 67 61 00

Høgskulen i Sogn og Fjordane

UTDANNINGSTILBOD2009–2010

Foto:Oskar A

ndersen

Lærarutdanningar og språkAllmennlærarutdanning – 4-årigLærarutdanning med engelsk – 4-årigLærarutdanning med samfunnsfag – 4-årigFørskulelærarutdanning, heiltid og deltid – bachelorPPU – Praktisk-pedagogisk utdanning – årsstudiumEngelsk – årsstudiumTilpassa opplæring – masterSpesialpedagogikk – master

Helse- og sosialfagSjukepleie, heiltid og deltid – bachelorBarnevernspedagogutdanning – bachelorSosialt arbeid – bachelorVernepleie – bachelor

Geologi, landskap og ingeniørfagIngeniør, elektro – bachelorIngeniør, elektro Y-vegen – bachelorIngeniør forkurs – eittårigIngeniør forkurs tresemesterNaturfag – årsstudiumGeologi og geofare – bachelorLandskapsplanlegging med landskapsarkitektur – bachelorLandskapsplanlegging – master

Økonomi, leiing og reiselivEigedomsmekling – bachelorBedriftsøkonomi – årsstudiumØkonomi og administrasjon – bachelorInformasjonsbehandling – årsstudiumReiseliv – årsstudiumReiselivsleiing – bachelor

Idrett og friluftslivIdrett – årsstudiumIdrett og kroppsøving – bachelorIdrett, fysisk aktivitet og helse – bachelorFriluftsliv – bachelor

Samfunnsfag, historie og sosiologiSamfunnsfag – årsstudiumHistorie – bachelorUngdomssosiologi – årsstudiumSosiologi – ungdomssosiologi – bachelor

I tillegg tilbyr vi vidareutdanningar innan: Skule- og barnehagesektoren Helse- og sosialsektoren

Meir studieinformasjon og søknadsfristar finn de pånettsidene våre: www.hisf.no

SOGNDAL: ÅseNeraas har funnedraumejobben sinsom rekrutteringsan-svarleg ved Høgskuleni Sogn og Fjordane.

ANNE BRITT SANDØY tekst og foto

– Høg puls og ikkje todagar som er like. Eg følermeg som ein del av stu-dentmiljøet, sjølv om egikkje studerer sjølv, fortelNeraas.

Må treffe ungdommenHennar jobb er å skaffenye studentar til Høgsku-len i Sogn og Fjordane, ogho er blant anna ansvarlegfor studiekatalogar, maga-sin og nettsidene til Høg-skulen.

– Kreativiteten bør helstblomstre kvar haust når egskal komme på nye ideartil rekruttering. Då bør eghelst vite kva dei er interes-sert i her og no, og så lageein rekrutteringskampanjesom treff både attenåring-en og dei som er litt eldre.Vi samarbeider tett medreklamebyrå, og har ogsåtestgrupper på materialet,men sikre på om vi harlukkast kan vi ikkje vere førsøknadsfristen til grunnut-danninga 15. april er over.Først når studentane møteropp her til registrering, kaneg slappe av og la andreoverta ansvaret.

– Kva er den størsteutfordringa for å få stu-dentar hit?

Godt fagtilbod– Det er at veldig mangehar lyst å studere i ein by.Oslo, Trondheim og Ber-gen er veldig populære.Det viktigaste verktøyetvårt er studentambassadø-rane som reiser rundt ogmøter potensielle søkjararansikt til ansikt.

– Kva argument brukarambassadørane for å lokkestudentar til høgskulen iSogn og Fjordane?

– Det er først og fremstdet gode fagtilbodet, menogså den nære og tetteoppfølginga mellom faglæ-rar og student. Her er småforhold, og du får eit tettog personleg forhold tilfaglærar. I tillegg har vi eitveldig godt studentmiljøog ein super lokalitet nårdet gjeld idrett og fritid.

Dei mest populære stu-

dia er sjukepleie, idrett ogfriluftsliv. Dette skuleårettek om lag 100 personaridrett årsstudium, som kantakast både som eit eigeårsstudium eller dannegrunnlag får ulike bache-lorstudiar. 66 personar gårførste året på sjukepleien iFørde. Begge desse studiahar ventelister.

– Bachelor i eigedoms-mekling og geologi og geo-fare er også populære stu-dium. Reiseliv har hattvarierande søkjartal, menauka etter at vi endra dettil bachelor i Reiselivs-leiing, fortel Neraas.

Fotballgal Det var fotballen som fekkhenne til Sogndal. Hokjem frå Vestnes i Roms-dalen og tok først idrettårsstudium i Volda.

– Eg ville halde frammed det, men spele fotballi tillegg. Då var Sogndaleit enkelt val, ler jenta,som er kaptein på Kau-panger sitt damelag.

– Etter idrett og sam-funnsfag flytta eg tilTrondheim for å ta nor-disk, men kom tilbake hitetter tre månader, og full-førte like godt studiet her-frå. Tilfeldigvis passa bor-tekampane mot Byåsenmed eksamen…

Åse Neraas rekruttererikkje berre studentar. Hoer like oppteken av årekruttere gode fotballspe-larar. No er ho gravid medbarn nummer to på likemange år.

– Skal ein rekruttere, såskal ein rekruttere. Det erviktig å sikre damefotbal-len på Kaupanger.

18 TEMA JOBB OG UTDANNINGFIRDA TYSDAG 24. FEBRUAR 2009

FAKTA

HØGSKULEN I SOGNOG FJORDANE■ HSF har ca 2500 stu-dentar. Av desse tek ca700 vidareutdanning inn-anfor skule, barnehage,helsesektor. ■ 29 ulike års- og bache-lorstudiar. I tillegg tre 3masterstudiar. ■ Sjukepleie- og ingeniør-studia er i Førde, resten iSogndal.

Kreativitetenbør helst

blomstre kvar haustÅse Neraas

Det svarar studentambas-sadørane Lene Paulsen(23) frå Askøy og ØyvindLien (23) frå Bergen nårpotensielle studentarlurer på om det er vanskeleg å komme segheim i helgane.

Dei er to av ni ambassadø-rar som reiser land ogstrand rundt for å rekrut-tere nye studentar til høg-skulen i Sogn og Fjordane.Samla køyring rundt påmesser og skular i perio-den januar til medio marssvarar til reiselengdaSogndal – Lindesnes –

Nordkapp – Lindesnes –Sogndal.

– Vi får veldig oftespørsmål om kvifor vivalde Sogndal, og svararbåde den tette kontaktenmed lærarane, naturen ogdet gode studentmiljøet.Geografikunnskapane tilmange er veldig dårlegeog enkelte trur at sognedi-alekten er samisk, diforhar vi kart på standen vår, for å vise kvar Førdeog Sogndal ligg. Kartetviser også kor sentralt viligg i forhold til både bussog fly, fortel dei fortel deito.

Bergensaren Øyvindstuderer reiselivsleiing oghar planar om å ta sam-

funnsfag til hausten.– Eg må berre ha eit

år til her i Sogndal, lerhan, og fortel om enga-sjerte lærarar som kannamnet på kvar einastestudent og som alltid hartid om du bankar på kon-tordøra.

Lene held på medbachelor i idrett, fysiskaktivitet og helse. I tillegger ho hovudambassadørog leiar i Studentspretten,idrettslaget for Høgskulen.

– Og så er eg massesosial. Folk som kjem påbesøk frå andre stader erheilt rysta over at folkberre kjem ramlandeinnom på besøk, ler ho.

anne.britt.sandoy@firda.no

– Studerer du i Sogndal har du ikk

– I denne jobben slepp eg ÅSE NERAAS

■ Alder: 27 år■ Bustad: Kaupanger■ Yrke: Rekrutteringsan-svarleg■ Utdanning: Adjunktmed tilleggsutdanning.Fagsamansetjing: To åridrett, eit år samfunnsfag,eit år nordisk og eit årpraktisk pedagogiskutdanning.■ Sivilstand: Sambuarmed Kenneth Teigen, 1 barn, Natalie (1 år),ventar nr. 2 i mai. ■ Lidenskap: Fotball!Når eg ikkje er «langtids-skadd» (les: gravid) er egkaptein på Kaupanger sittdamelag.

TEMA JOBB OG UTDANNING 19FIRDA TYSDAG 24. FEBRUAR 2009

Den som meiner seg ferdig utlært er ikkje utlært, men ferdig

Folkeuniversitetet

I samarbeid med Universitet, Høgskular og næringsliv tilbyr vi mellom anna følgjande kurs i Sunnfjord 2009 –2010:

11 avd.. juss ii Førde50 STP over 3 semester, i samarbeid med Universitetet i Oslo. Startar august 2009. Dette er ein unik anledning til å ta jusutdanning i Sunnfjord.

Forkurss ii coachingg ogg relasjonsleiingg ii Florøø 17.. marss 20099 Hovudkurset i coaching og relasjonsleiing - 15 STP startar i Florø tilhausten. – Nysgjerrig? Smakebiten får du på dagskurset!

Lønns-- ogg perssonalarbeid30 STP over to semester. Studiet gjev kompetanse for arbeid medlønns- og personalforhold i offentleg og privat sektor.

Fagbrevv søkjerr eigar!Vi tilbyr teori til ulike fagbrev. Du må ha yrkeserfaring og lyst til å setje deg på skule-benken ein til to gongar i veka. Du tek fagprøva som praksiskandidat.

Teori til følgjande fagbrev er planlagt frå august 09:

Skei: HelsefagarbeidarFørde:: Kontor- og administrasjonsmedarbeidar, salsmedarbeidarSvelgen:: Barne og ungdomsarbeidarFlorø:: Mekanikk / Industriarbeidar

Har du eit anna fagbrev i tankane? Er mange nok interessert vert kursa sett i gong.

Kompetansehevande/skreddarsyddee kursHar du ønskjer, har vi kurs. Dine behov formar vårt tilbod.

Data – frå begynnarar til ekspert. Office 2007, Adobe, AutoCADSpråk – spansk, italiensk, engelsk, tysk, franskSertifikatkurs – varme arbeid, truck, våtrom, førstehjelpMeditasjonFotokursMaling og teikning

Jobbb ii Folkeuniversitetett ii Sunnfjord?Vi er alltid på utkikk etter gode lærarar og instruktørar.Har du kunnskap og kompetanse du vil lære bort? Kontakt oss.

For informasjon eller påmelding: www.fusf.noReidar: tlf. 577 44 700 for universitets- og høgskulekursHeidi: tlf. 578 32 318 for alle andre kurs

Folkeuniversitetet

• Treng du studiepoeng til einBachelor eller mastergrad?

• Naudsynt med auka kompetanse i arbeidet ditt?

• Ønskjer du meir utdanningog ny kunnskap?

Folkeuniversitetethjelper deg med dette!

Folkeuniversitetethjelper deg med dette!

kje lyst å reise heim

å bli vaksen

AMBASSADØRAR: Øyvind Lien kjem frå Bergen og Lene Paulsen fråAskøy. Dei har funne studieparadiset sitt i Sogndal. – Når folk spør kor-leis det er å komme seg heim i helgane, så svarer vi at om du først erkommen hit, så vil du ikkje heim, ler studentambassadørane.

LEIK: Sogndal er studi-estaden for den leikne,

reklamerer rekrutte-ringsansvarleg Åse

Neraas (t.h.), hovud-ambassadør Lene Paul-sen (t.v.) og ambassa-

dør Øyvind Lien.