TEMA: Neophodna infrastruktura za dobru upravu, razvoj i

konkurentnost

NACIONALNI KONVENT O EVROPSKOJ UNIJI

RADNA GRUPA ZA INFRASTRUKTURU

konkurentnost

E-KOMUNIKACIONA INFRASTRUKTURA-OSNOVA ZA

PRIVREDNI I DRUŠTVENI RAZVOJPRIVREDNI I DRUŠTVENI RAZVOJ

Prof. dr Nataša Gospić

Ekonomski pokazatelji e-komunikacija

• Prihod od e- komunikacionog sektora u EU u 2008. godini bio je 351milijarda €, što je predstavljalo oko polovine prihoda celog IKT sektora (po stanovniku oko 700 €).

• Prihod u Srbiji za 2009. god je bio 1,51 milijarda € ili po stanovniku 204 €– Oko 50% ovog prihoda u EU otpada na prihod od fiksne telefonije i

širokopojasnog pristupa a ostatak je od mobilnih komunikacija (govor i podaci). U Srbiji odnos je nešto drugačiji 36% čini prihod od fiksne i Interneta, a 55% od U Srbiji odnos je nešto drugačiji 36% čini prihod od fiksne i Interneta, a 55% od mobilnih komunikacija)

– Skoro ukupni jaz u produktivnosti između SAD i EU u periodu 1995–2000 (u proseku 1.1 % godišnje) pripada IKT sektoru, ili u formi IKT investiranja ili u formi efikasnosti u IKT proizvodnom sektoru

Globalni indeks konkurentnosti i indeks raspoloživosti mreže

• Globalni indeks konkurentnosti (WB, MMF, UN) se izračunava na osnovu 113 promenljivih svrstanih u 12 oblasti (institucije, infrastruktura, obrazovanje...)(institucije, infrastruktura, obrazovanje...)

• Indeks raspoloživosti mreže predstavlja model za izračunavanje relativnog razvoja i upotrebe IKT na godišnjem nivou

• Visoka korelacija između ova dva indeksa

ODNOS GLOBALNOG INDEKSA KONKURENTNOSTI I RASPOLOŽIVOSTI

MREŽE

Izvor: Strategija razvoja e-komunikacija

E-komunikaciona infrastruktura i ukupni razvoj

IZ STRATEGIJE ZA ŠIROKOPOJANI PRISTUP DO 2012

U Srbiji prihodi od telekomunikacija učestvuju u bruto društvenomproizvodu sa oko 4,76% (u 2008. godini učešće je iznosilo 4,87%)

DIGITALNA AGENDA SRBIJE

• ZAKON O ELEKTRONSKIM KOMUNIKACIJAMA

• STRATEGIJA RAZVOJA INFORMACIONOG DRUŠTVA DO 2020DRUŠTVA DO 2020

• STRATEGIJA RAZVOJA E-KOMUNIKACIJA U SRBIJI OD 2010 DO 2020.GODINE

• STRATEGIJA RAZVOJA ŠIROKOPOJASNOG PRISTUPA U SRBIJI DO 2012

ŠIROKOPOJASNI PRISTUP

-iz Strategije razvoja širokopojasnog pristupa RS do 2012-

– Širokopojasni pristup označava stalni pristup resursima telekomunikacione mreže sa protocima ne manjim od 4 Mb/s, odnosno 512 kb/s u slučaju mobilnog širokopojasanog pristupa

– U odnosu na pojedince, mala i srednja preduzeća Strategija definiše tri klase širokopojasnog pristupa:

• I klasa podrazumeva protoke koji odgovaraju potrebama pojedinaca i malih preduzeća i to od 512 kb/s u slučaju mobilnog i malih preduzeća i to od 512 kb/s u slučaju mobilnog širokopojasnog pristupa, odnosno od 4–100 Mb/s, u slučaju pristupa u fiksnoj mreži

• II klasa podrazumeva protoke od 100 Mb/s do 1 Gb/s, za potrebe prenosa većeg broja TV programa i složenih video aplikacija

• III klasa podrazumeva protoke preko 1 Gb/s, za potrebe udaljenih servera, aplikacija telemedicine, naučnih istraživanja, grid computing simulacija itd.

EVROPA

• Europe 2020- nova ekonomska strategija identifikovala je IKT kao ključni pokretač promišljenog održivog i potrebnog rasta koji treba da izvede Evropu iz ekonomske krize.

• Fokus je na:– Razvoju u oblasti širokopojasnosti,– Korišćenju Interneta,– Smanjivanju digitalnog jaza– E-komercu,– Online javnim servisima

Evropa danas• Današnja situacija je sledeća:

– 80% fiksnih širokopojasnih linija je preko 2 Mbps, samo 18% preko 10 Mbps

– Postojeći protoci su dovoljni za osnovne web aplikacije (e-mail, web-browsing, slow music and film downloading, basic single-channel IPTV) a ne za isporuku novih servisa kao što je high-definition TV, brzo skidanje slika, simultanu upotrebu unutar domaćinstava i dr.

– Maloprodajne cene su u padu kao posledica veće liberalizacije – Maloprodajne cene su u padu kao posledica veće liberalizacije (otvaranja lokalne petlje) i smanjivanja profitnih margina usled ekonomske kruze.

• Inovativni servisi kao što su smart grids, telemedicina, inteligentni transport, interaktivno učenje i cloud computing će zahtevati velike kapacitete mrežne infrastrukture.

EVROPA 2020:U cilju ubrzavanja migracije ka infrastrukturi 21-og stoleća, postavila ciljeve za širokopojasni pristup i to:

√Do 2013. godine, svi evropljani treba da imaju širokopojasni pristup√ Do 2020 svi evropljani treba da imaju mnogo brži internet (30 Mbps ili više), a 50% ili više domaćinstava da su korisnici pristupa koji je preko 100 Mbps.

Internet for all

20202013100% coverage

of ≥30Mbps100% internet coverage

50% households

take-up of ≥100Mbps

Broadband is recession-proof

• “Penn, Schoen & Berland Associates and Ipsos MediaCT as part of an ongoing global study that is examining the global impact our straitened economic times is having on the provision and usage of telecoms services and the role broadband services can play in promoting global economic growth and social welfare.

The research uses sophisticated statistical analysis tools to determine how consumers prioritise household spending. The results of a studies indicate that people now regard broadband Internet access as such a necessary, vital and integral part of their lives that, even during a major economic

12

access as such a necessary, vital and integral part of their lives that, even during a major economic recession, they will cut expenditure on leisure travel, entertainment and eating out rather than their access to fast web services

• Tim Krause, Alcatel Lucent's Chief Marketing Officer says, “This [research] clearly shows that people across the world rely on broadband services as a central part of their social and economic lives.

• The key regional statistics outlined in the report shows that 81 per cent of Europeans now regard broadband connectivity and access as "central and essential" to their lives (that figure is 86% in France). In APAC the figure is 89 per cent, it's 80 per cent in North America and 75 per cent in Latin America”. ** TV news, Posted By Martyn Warwick , 30 June 2009

STRATEGIJA RAZVOJA INFORMACIONOG DRUŠTVA DO 2020

• POLAZIŠTA: Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku za 2009. godinu, 36,7% domaćinstava poseduje Internet priključak, što čini rast od 3,5 procentnih poena u odnosu na 2008. а 22,9% domaćinstava ima širokopojsani pristup Internetu, što čini rast od 7,4 procentna poena u odnosu na 2008.

• UPOREĐENJE: Nivo je znatno niži nego u EU (% domaćinstava u EU koja imaju širokopojasni pristup)

• PRIORITETI STARTEGIJE ZA ID– 1. Elektronske komunikacije– 2. E-uprava, e-zdravstvo e-pravosuđe– 3. IKT u obrazovanju, nauci i kulturi– 4. Elektronska trgovina– 5. Poslovni sektor IKT– 6. Informaciona bezbednost

E-komunikacije • Strategija razvoja ID do 2020: “Do 2020. svim građanima Republike

Srbije treba da bude dostupan Internet visokog kvaliteta sa protokom najmanje 100Mb/s”

• (????) EU ovo predviđa za domaćinstva• Strategija razvoja e-komunikacija:

– daje model nacionalne mreže na bazi pasivne optičke mreže • ??? DA LI JE TO VIRTUELNA MREŽA ili država postaje operator?

– Mrežu pristupa bazira takođe na optičkim kablovima– NEMA AKCIONOG PLANA ZA REALIZACIJU– NEMA AKCIONOG PLANA ZA REALIZACIJU

• Strategijama nije definisan način na koji država namerava da ostvari strateške ciljeve

• Nisu definisani resursi koje država aktivira da bi se postigli navedeni strateški ciljevi

– pravni (olakšanje gradnje, garantovanje investicija, omogućavanje partnerstva lokalne samouprave i firmi u izgradnji pasivne infrastrukture), ekonomski (finansijski podsticaji, carine,..), direktna ulaganja (davanje na korišćenje državnih resursa, najava ulaganja u usluge koje država treba da pruža preko mreže,...)

• Ako se uspostavlja (nevirtuelna) mreža državnih organa to samo znači da se veoma značajan kupac povlači sa tržišta e-servisa i to može biti loš znak za ulaganja drugih

Strategija širokopojasnog pristupa do 2012

• Postavila je cilj da definiše uslove u kojima će se dostići stepen penetracije širokopojasnih priključaka od najmanje 20% ili 1.200.000 priključaka u periodu do 2012 (?)

• Penetracija širokopojasnih priključaka je danas oko 9, 2%, a ako se radi o širokopojasnom pristupu po datim definicijama iz same Strategije (I, II i III klasa) onda je i znatno znatno manja

• MREŽA KAO INFRASTRUKTURA ZA IKT SERVISE- NGN • MREŽA KAO INFRASTRUKTURA ZA IKT SERVISE- NGN • Nove Mreže za pristup-NGA • Novi operatori u fiksnoj mreži• Mobilni operatori i 3G• Nema definisanih resursa a Akcioni plan već kasni

– Jedna od aktivnosti u Akcionom planu je: Izrada akcionog plana za efikasno korišćenje telekomunikacione infrastrukture rok: IV kvartal 2009 (?)

DIGITALNI JAZ U SRBIJI

• Pоdaci pokazuju da je u Republici Srbiji u 2009., postoji 46,8% domaćinstava koja poseduju računar, sa porastom od 6% u odnosu na 2008. 12,8% u odnosu na2007. a čak 20,3% u odnosu na 2006.

• U zavisnosti od teritorijalne celine, ovi podaci variraju, tako da su u Beogradu 59,8%, Vojvodini 46,1%, centralnoj Srbiji 41,3%. tako da su u Beogradu 59,8%, Vojvodini 46,1%, centralnoj Srbiji 41,3%.

• Razlike su uočljive posebno u odnosu urbani-ruralni delovi 56% u odnosu na 33,6%

• U urbanim delovima stopa rasta u 2009. bila je 8,5% a u ruralnim samo 2,4% u odnosu na 2008. godinu

• Da li je u pitanju osnovna infrastruktura i šta je sa realizacijom US?

Izgradnja NGN

• Konvergencija i transformacija mreže u NGN odnosno „all-IP“ mreže zahtevaće velika sredstva

• Uvođenje širokopojasnog pristupa-NGA • Uvođenje širokopojasnog pristupa-NGA biće sigurno najveće investicije

• Ko će to raditi?• Uloga regulative u podršci investicijama

KAKO DALJE?

ULOGA DRŽAVE JE KRUCIJALNA

• Mora postojati jasna strategijska vizije države kako će realizovati NGN/NGA a da ne ostavi nikog bez mogućnosti i da pomogne privredni i društveni razvoj

• Intervencija države DA ili NE?– DA u iskorišćavanju državnih resursa (prava prolaza preko državnog vlasništva,

izgradnja TK infrastrukture zajedno sa drugom komunalnom infrastrukturom,...)– NE u smislu izgradnje kompletne sopstvene mreže i time povlačenja države kao

kupca e-servisa sa tržišta.

19

– NE u smislu izgradnje kompletne sopstvene mreže i time povlačenja države kao kupca e-servisa sa tržišta.

• Priroda ove intervencije mora biti definisana da bi se jasno sagledalo tržište u koje se ulaže i osigurale investicije

• Primeri državnih intervencija su različiti– Država kao posmatrač– Država kao pokretač i aktivni učesnik– Država kao investitor

GREECE - example• Greek Broadband Task Force• The Greek government has embarked on an ambitious plan to provide

broadband via fiber networks to Athens, Thessaloniki, and Greece's 50 largest cities.

• Four million people of a total Greek population of 11 million live in metropolitan Athens

• The idea behind comes from similar activities in Europe

20

• The idea behind comes from similar activities in Europe– Sweden establishment of open access fiber infrastructure– Irish Broadband program

• Funding 36 M €: European Regional Development Fund and Greek Government

• Municipalities with at least 20 public points of interest in radius of 20km from city center were eligible for funding

• Access for less developed areas• Local administration Authorities build and own the infrastructure-cost-

based management and pricing

American Recovery and Reinvestment Bill, 2009

• 7,2 milijarde iz buđžeta SAD-a za BB u ruralnim oblastima

21

• Predsednik Obama je pri tom naveo da svaki US dolar investiran u BB doneće ekonomiji nazad deset puta više.

Primer Australije– In early 2009, the Australian government announced a

revamped National Broadband Network– To be established with initial Government funding ($4.3 B.

AUD) with the ultimate bill of $43 Billion AUD, with 49% funding and ownership from the private sector

22 | What is NBN? | June 2010

funding and ownership from the private sector– FTTH to 90% of the population (by households)– Wireless to 10% of the population (by households)– “NBN Co” was the company formed by the government to

build and operate the network

Još neki primeri

• Izgradnja pasivne optičke infrastrukture u organizaciji lokalnih samouprava– Amsterdam, – “digitalni Zagreb” – “digitalni Zagreb”

• Šabac

ŠTA RADITI KOD NAS?• Da bismo odgovorili na ovo pitanje, najpre moramo konstatovati da SRŠP ne

predviđa subvencije ali promoviše deklarativno ravnomerni ekonomski razvoj bez ikakve elaboracije kako se to može postići.

• Uzimajući u obzir i činjenicu da obaveze prema realizaciji Univerzalnog servisa kasne, da u 3G licencama ne postoje obaveze da se pokriju ruralni krajevi u Srbiji, perspektive razvoja u ruralnim sredinama je jako loša.

• Čak i za CDMA tehnologiju koja je predviđena za korišćenje u ruralnim krajevima, prema pravilinku o minimalnim uslovima [11], konkretna obaveza dva operatora (Telekom Srbija i Media Works) po pitanju pokrivenosti naseljenih mesta je da „u (Telekom Srbija i Media Works) po pitanju pokrivenosti naseljenih mesta je da „u roku od 24 meseca od početka komercijanog pružanja usluga obezbedi dostupnost usluga utvrdenih licencom u najmanje 40% naseljenih mesta svakog od sledećih upravnih okruga: Pčinjski, Jablanički, Raški, Pirotski i Zlatiborski”; što indirektno ukazuje da za 60 % naseljenih mesta u ovim okruzima ne postoji obaveza pokrivanja u dogledno vreme.

• Znači: DRŽAVA MORA DEFINISATI ČIME, U KOJOJ MERI I SA KAKVIM ROKOVIMA ĆE PODSTAĆI IZGRADNJU! (ulaganja u pasivnu infrastrukturu na lokalnom nivou, PPP, prioritetne ruralne oblasti, podsticanje razvoja novih firmi kao provajdera e-sadržaja....)

Analitički okvir za srpski BB model predložen na POSTEL-u 2009 (autori D. Bogojević i N. Gospić

• Nakon analize regulacionog, tehnološkog i ekonomskog aspekta sledeći analitički okvir za srpski model upravljanja BB može biti urađen

• Konkretizacija:– treba odrediti postojeći nivo pristupa,

• granicu tržišne efikasnosti, • granicu dostupnosti (prihod domaćinstava) i • granicu održivosti (veličina troškova i prihoda)

PREPORUKE • 1. Zaključci dati na prvom sastanku Radne grupe daju dobru osnovu

za unapređivanje e-komunikacione infrastrukture• 2. Pristupanje realizaciji akcionog plana Strategije za širokopojasni

pristup• 3. Projektovanje US prema širokopojsnom servisu• 4. Pojašnjavanje modela nacionalne mreže iz Strategije o e-

komunikacijamakomunikacijama• 5. definisanje načina državne intervencije u realizaciji ciljeva iz

Strategija• 6. Iniciranje projekta sa predloženim analitičkim modelom radi

sagledavanja granica tržišne efikasnosti, dostupnosti i održivosti

• SUMIRANO: Razviti mehanizame za sprovođenje onoga što je napisano da ne bi ostalo samo na papiru