1

2

1. TEMA PARK NEDİR?

Tema parkı belirli bir ilgi alanına hitap etmek üzere geniş bir alana yayılmış, bir kurgu çerçevesinde açık

ve kapalı alanlarda yer alan farklı eğlence tesislerinden oluşan eğlence merkezi olarak tanımlanabilir.

Tema parkları genelde her türlü yaş aralığına ve kalabalık insan gruplarına hitap eder. Belli tema parkları

veya tema parklarının belli bölgelerinde belli yaşa hitap eden etkinlikler de düzenlenebilir. Tema

parklarını, lunaparklarından ayıran en temel özellik, eğlence parklarında da bulunan yüksek hızlı adrenalin

treni (roller coaster), eğlence sürüşleri (ride), dönme dolap gibi eğlence sistemlerini bir kurgu

çerçevesinde hikayeler ile birleştirip, ziyaretçilerine konsept olarak sunmalarıdır. Tema parklarında, park

ziyaretçileri, sıra dışı mimari ve peyzaj tasarımı, çeşitli karakterle hikayenin bir parçası haline getirilip,

mekanik bir aracın üzerindeki yolcu kimliğinden sıyrılmaktadır. Tema parkları, ziyaretçileri bir hikayenin

içine sokmak ve o hikayenin bir parçası haline getirmek için uğraşmaktadırlar. Lunaparklar ise bir hikaye

tasarlamaktan ziyade, roller coaster’ler ve ride’ların gelişigüzel geniş bir alanda sıralanmasından ibarettir.

Tema parkları ölçek olarak farklılık gösterirken içerik olarak da farklılık gösterirler. Eğlence ağırlıklı olmakla

beraber, bilim, kültür, teknoloji, tarih, sanat gibi dallar da tema parkların konuları olabilmektedir. Genel

kullanımlarda su parkları, hayvanat bahçeleri, botanik bahçeleri, doğal yaşam parkları, akvaryumlar,

müzeler, eğlence parkları, buz parkları, dinozor parkları, uzay parkları, lunaparklar vb. tema parkı olarak

adlandırılsalar da bunlar bir konu veya eğlence üzerine kurgulanmış parklardır.

2. EĞLENCE SEKTÖRÜ ALANINDA DÜNYA ÇAPINDA ÖNDE GELEN

ORGANİZASYONLAR

2.1. Uluslararası Tema Parkları Birliği ( International Association of Amusement Parks and

Attractions-IAAPA)

1918 yılında kurulan Uluslararası Tema Parkları Birliği ( International Association of Amusement Parks

and Attractions - IAAPA), dünyanın en büyük uluslararası eğlence organizasyon birliğidir. 97 ülkeden

4.500 üyesi olan birliğin üyeleri arasında:

Tema parkları ve lunaparklar,

Aile eğlence merkezleri,

Müze ve bilim merkezleri,

Su parkları,

Hayvanat bahçeleri ve akvaryumlar,

Sektör üretici ve tedarikçileri

yer almaktadır.

Dünya’da çeşitli eğlence fuarları ve kongreler düzenleyen birliğin merkezi ABD’de yer almakta olup,

Brüksel, Hong Kong ve Meksika’da şubeleri bulunmaktadır. IAAPA Birliği, üyelerine, yeni ürünler, sektör

hakkında yeni bilgiler ve karlı park işletmeciliği hakkında tanıtım yapmakta olup, eğlence sektörünün

kalkınmasını amaçlamaktadır. Üyelerine güncel eğlence trendleri, kanun ve kuralları, işletme danışmalığı,

sektör metodolojisi hakkında bilgiler aktarmaktadır.

3

IAAPA, Orlando‘da her yıl dünyanın en büyük eğlence fuarı olan IAAPA Attractions Expo ‘yu

düzenlemektedir. Bu yıl, IAAPA Attractions Expo’nun, konferans kısmı 17-21 Kasım 2014, fuar kısmı 18-

21 Kasım 2014 Orlando’da gerçekleştirilecektir.

Resim 1. IAAPA 2014 Kongre ve Fuar Görseli

Orlando’da düzenlenen IAAPA Attractions Expo haricinde, IAAPA Asya Attractions Expo 16- 19

Haziran 2015 tarihlerinde Hong Kong’da ve IAAPA Euro Attractions Expo ise 6-8 Ekim 2015

tarihlerinde İsveç’de düzenlenecektir.

2.2. Temalı Eğlence Birliği (Themed Entertaınment Assocıatıon-TEA)

Merkezi ABD’de bulunan Temalı Eğlence Birliği (TEA), 1991 yılında kurulmuş olup 1.000 üyesi

bulunmaktadır. Kuzey Amerika’da batı ve doğu olmak üzere 2, Avrupa & Ortadoğu ve Asya Pasifik

şubeleri bulunmaktadır.

TEA, aynı zamanda her yıl, temalı eğlence sektörünün Oscar ödülleri olarak anılan dünyanın en prestijli

eğlence sektörü ödülü Thea Ödülleri’ni düzenlemektedir. Dünyanın her yanından 100’ün üzerinde

eğlence sektörüne ait başarılı projeler 12 ile 18 farklı kategoride yarışmaktadırlar. TEA, sektöre yönelik

konferans ve eğitici seminerler de düzenlemektedir.

Üyeleri arasında sektöre yönelik tasarımcılar, işletmeciler, akademik kuruluşlar, öğrenciler yer almaktadır.

TEA her yıl dünya çapında tema parklarının bir önceki yılda gösterdiği performans ziyaretçi sayıları

tarafından değerlendirdiği ‘’Theme Index’’ adlı rapor yayımlanmaktadır. Bu raporun “Dünya Tema

Parkları” başlığı en son yayımlanmış olan ‘’2013 Theme Index‘ten faydalınarak hazırlanmıştır.

4

3. DÜNYA TEMA PARKLARI

Uluslararası Tema Parkları Birliği (IAAPA) verilerine göre Amerika kıtasında 400, Avrupa'da ise 300

civarında tema park bulunmaktadır. Tema park sektörü, 2004 - 2011 yılı arasında yıllık bazda ortalama

%6'lık bir büyüme yakalamıştır.

Avrupa'daki tema parklar yılda 5,3 milyar Dolar gelir elde ederken, kıta ekonomisine toplam katkısı

yaklaşık 10 milyar Dolardır. Birliğin verilerine göre ABD'deki tema parklarda mevsimsel bazda yaklaşık

500 bin kişi çalışmaktadır. Sürekli olarak istihdam edilen kişi sayısı ise 100 bin civarındadır. Avrupa'da ise

sürekli istihdam edilenlerin sayısı 47 bin 590 kişidir.

Öte yandan IBISWorld adlı araştırma şirketinin verilerine göre ise dünya genelinde 2013 yılında tema

parklarının elde ettiği gelirin 13,4 milyar dolar civarında olduğu tahmin edilmektedir. Bu rakam, 2011

yılında küresel krizin etkisiyle 11,6 milyar dolar seviyesinde kalmıştır. Söz konusu şirkete göre sektörün

2017 yılına kadar yıllık bazda büyüme oranı ise % 2,7 civarında olacaktır.

Temalı eğlence sektörü 2013 yılında başarılı bir grafik sergilemiştir. Sektör % 5,4 oranında büyürken

dünyadaki en büyük 25 tema parkı ise % 4,3 oranında büyümüştür. Son yıllara paralel olarak Asya % 7,5

oranında büyüme kaydederken, Güney ve Kuzey Amerika % 3-4 seviyelerinde büyüme kaydetmiştir.

Avrupa da Amerika gibi sektörde daha az büyüme oranı gösterebilmiştir. Avrupa’nın büyümesi sabit

kalsa da İngiltere, Almanya ve Danimarka güçlü performans sergilemişlerdir. Güney Avrupa, ekonomik

sıkıntılar nedeniyle büyüme gösterememiştir. Orta Doğu ise Warner Bros’un Abu Dhabi’de yapım

aşamasında olan tema parkı gibi önemli projelerle canlanmaya başlamıştır. Su parkları sektörü dünya

çapında % 7 oranında büyürken, Asya ve Latin Amerika su parklarında gösterdikleri güçlü

performanslarla dikkat çekmeye başlamıştır.

Eğlence sektörünün, ülkelerin kültür ve ekonomisine olan katkıları gün geçtikçe artmaktadır. Örneğin,

ABD’de eğlence sektörü, sağlık sektöründen sonra özel sektörde iş imkanı yaratan ikinci sektör

konumundadır. Çin’de, Hindistan’da ve Latin Amerika’da orta sınıfın gelirinin artmasıyla, eğlence sektörü

hızla büyüme kaydetmektedir. Büyük ekonomik veya sosyal karışıklıklar olmaz ise sektörün büyümesinin

gelecekte devam etmesi öngörülmektedir. Batı’daki post modern toplumun değişimi, internet vasıtasıyla

bilgi akışının hızlanması ve toplumsal ayaklanmaların yayılması ve küresel hale gelmesi, birçok geleneksel

toplum yapı ve güvenliğinin yıpranmasına, kaygı ve belirsizliğin artmasına neden olmaktadır. Eğlence ve

kültür tüm bu olumsuzluklara karşı insanlık için panzehir görevi görmektedir ve gelecekte de olmaya

devam edecektir.

Son yıllarda tema parklarında, uluslararası ünlü markalara (uluslararası üne sahip popüler film / çizgi film

kahramanları, bilgisayar oyunları, filmler, görsel şovlar) ve bu markaların isim haklarının kullanımına olan

ilginin yoğunluğu dikkat çekmektedir. En başarılı eğlence sürüş (ride)’leri ve gösterilerin çoğu, popüler

markaların teması ile oluşturulmaktadır Örnek. olarak, Malezya’da Fox’un, Abu Dhabi’de Warner

Bros’un yeni projesi Dreamworks’un çizgi film karakterleri ile ilgili yeni planları, Disney’in ve Universal‘ın

ise yeni projeleri gösterilebilir. Tema Parklarında dikkat çeken diğer önemli bir trend ise temalı otellerin,

perakende ticaret alanlarının, restoranların da tema park alanına dahil edilerek tema parklarının bir tatil

destinasyonuna dönüştürülmesidir.

5

Tablo 1. Dünyadaki En Büyük 10 Tema Parkı Grubu

DÜNYADAKİ EN BÜYÜK 10 TEMA PARK GRUBU ZİYARETÇİ SAYISI

2012 2013 DEĞİŞİM

1 WALT DISNEY (ABD) 126.479.000 132.549.000 4,8 %

2 MERLIN ENTERTAINMENT (İNGİLTERE) 54.000.000 59.800.000 10,7 %

3 UNIVERSIAL PARKS VE RESORT (ABD) 34.515.000 36.360.000 5,3 %

4 OCT PARK (ÇİN) 23.359.000 26.320.000 12,7 %

5 SIX FLAGS (ABD) 25.750.000 26.100.000 1,4 %

6 PARQUES REUNIDOS (İSPANYA) 27.130.000 26.017.000 -4,1 %

7 CEDAR FAIR (ABD) 23.300.000 23.519.000 0,9 %

8 SEAWORLD PARKS (ABD) 24.391.000 23.400.000 -4,1 %

9 FANTAWILD GRUBU (ÇİN) 9.193.000 13.118.000 42,7 %

10 HAICHANG GRUBU (ÇİN) 9.400.000 10.096.000 7,4 %

TOPLAM 357.843.000 377.279.000 5,4%

Tema Parkı sektörünün büyümesinin ardında 5 önemli faktör bulunmaktadır:

Teknoloji ve yaratıcılık nedeni ile daha fazla ilgi uyandıran gösterilerin sağlanması,

Markalaşma gücü,

Ev içerisinde yakalayamayacağınız ailece ortak deneyim paylaşımı,

Akılcı yatırımlar,

Akılcı işletmeler,

Teknolojik gelişmeler 10 sene öncesinde imkansız olan en son teknoloji olanakları ile donatılmış eğlence

aracı olanaklarını mümkün kılmaktadır. Marka kullanım haklarının akılcı kullanımı ise teknolojinin sağladığı

imkanları ikiye katlamıştır. Cars (Disney), Harry Potter, Transformers (Universial Studios) gibi animasyon

ve hayal kahramanlarının tema parklarda kullanımı bunların en başarılı örneğidir. Teknoloji, marka

kullanım hakkına sahip firmalara, bu animasyon karakterlerini değişik platformlarda farklı yollarla çok etkili

bir şekilde kullanma olanağı sunmuştur.

Teknoloji, aynı zamanda, park içerisinde bulunan eğlence sürüşlerinin (rides)’lerin daha özgün, daha

sofistike ve çok amaçlı olmalarını sağlamaktadır. Örneğin Cedar Point’s new gatekeeper coaster, Six flags

Magic Mountain’s Full Throttle ve Seaworld Florida’s Antarctica : Empire of Penguins.

İnsanların televizyon showlarında, oyunlarında ve sinemalarda gördüklerini gerçek dünyada da ziyaret

etmek istemeleri, sektör temsilcilerinin de insanlar tarafından beğenilen ve takip edilen bu yeni trendleri

tema parklarında kullanmaları tema parklarına olan ilgiyi de arttırmaktadır.

Tablo 1 ve 2 ile Harita 1 incelediğinde dünyadaki tema park sektörünün ABD, Avrupa ve güney Asya’da

geliştiği, sektör liderliğinin ABD’nin elinde olduğu, iklimsel nedenlerle tema parkların ekvator üzerinde

konumlandığı görülmektedir.

6

Harita 1: Dünyadaki En Büyük 25 Tema Parkı

Resim 1. Dünya Tema Parklarından Görüntüler

7

Tablo 2. Dünyadaki En Büyük 25 Tema Parkı Sıralaması

DÜNYADAKİ EN BÜYÜK 25 TEMA PARKI SIRALAMASI ZİYARETÇİ SAYISI

2012 2013 DEĞİŞİM

1 MAGIC KINGDOM, Walt Disney World, Orlando, ABD 17.536.000 18.588.000 6,0%

2 TOKYO DISNEYLAND, Tokyo, JAPONYA 14.847.000 17.214.000 15,9%

3 DISNEYLAND, Anaheim, Kalifornia, ABD 15.963.000 16.202.000 1,5%

4 TOKYO DISNEY SEA, Tokyo, JAPONYA 12.656.000 14.084.000 11,3%

5 EPCOT Walt Disney World, Orlando, ABD 11.063.000 11.229.000 1,5%

6 DISNEYLAND PARK AT DISNEYLAND Paris,FRANSA 11.200.000 10.430.000 -6,9%

7 DISNEY'S ANIMAL KINGDOM Walt Disney World, Orlando ABD 9.998.000 10.198.000 2,0%

8 DISNEY'S HOLLYWOOD STUDIOS Walt Disney World, Orlando, ABD 9.912.000 10.110.000 2,0%

9 UNIVERSAL STUDIOS JAPAN, Osaka, JAPONYA 9.700.000 10.100.000 4,1%

10 DISNEY'S CALIFORNIA ADVENTURE, Anaheim, CA, ABD 7.775.000 8.514.000 9,5%

11 ISLANDS OF ADVENTURE at Universal Orlando, FL, ABD 7.981.000 8.141.000 2,0%

12 OCEAN PARK, Hong Kong ÇİN 7.436.000 7.475.000 0,5%

13 HONG KONG DISNEYLAND, Hong Kong ÇİN 6.700.000 7.400.000 10,4%

14 LOTTE WORLD, Seul, GÜNEY KORE 6.383.000 7.400.000 15,9%

15 EVERLAND, Gyeonggi-Do, GÜNEY KORE 6.853.000 7.303.000 6,6%

16 UNIVERSAL STUDIOS at Universal Orlando, ABD 6.195.000 7.062.000 14,0%

17 UNIVERSAL STUDIOS HOLLYWOOD, Universal City, ABD 5.912.000 6.148.000 4,0%

18 NAGASHIMA SPA LAND, Kuwana, JAPONYA 5.850.000 5.840.000 -0,2%

19 SEAWORLD, Orlando, ABD 5.358.000 5.090.000 -5,0%

20 EUROPA PARK, Rust, ALMANYA 4.600.000 4.900.000 6,5%

21 WALT DISNEY STUDIOS PARK AT DISNEYLAND Paris FRANSA 4.800.000 4.470.000 -6,9%

22 SEAWORLD, San Diego, ABD 4.444.000 4.311.000 -3,0%

23 TIVOLI GARDENS, Kopenhang, DANİMARKA 4.033.000 4.200.000 4,1%

24 DE EFTELING, Kaatsheuvel, HOLLANDA 4.200.000 4.150.000 -1,2%

25 YOKOHAMA HAKKEIJIMA SEA PARADISE, Yokohama, JAPONYA 4.050.000 4.149.000 2,4%

TOPLAM 205.906.000 214.708.299 4,3%

8

Tablo 3: Dünyadaki En Büyük 20 Su Parkı

DÜNYADAKİ EN BÜYÜK 20 SU PARKI SIRALAMAS

ZİYARETÇİ SAYISI

2012 2013 DEĞİŞİM

1 CHIMELONG WATERPARK, Guangzhou, ÇİN 2.021.000 2.172.000 7,5%

2

TYPHOON LAGOON AT DISNEY WORLD, Orlando, FL,ABD 2.100.000 2.142.000 2,0%

3

BLIZZARD BEACH AT DISNEY WORLD, Orlando, FL, ABD 1.929.000 1.968.000 2,0%

4 OCEAN WORLD, Gangwon-Do, GÜNEY KORE 1.720.000 1.700.000 -1,2%

5 THERMAS DOS LARANJAIS, Olimpia, BREZİLYA 1.300.000 1.650.000 26,9%

6 CARIBBEAN BAY, Gyeonggi-Do, GÜNEY KORE 1.508.000 1.623.000 7,6%

7 AQUATICA, Orlando, FL,ABD 1.538.000 1.553.000 1,0%

8 WET N WILD GOLD COAST, AVUSTRALYA 1.200.000 1.409.000 17,4%

9 WET 'N WILD, Orlando, FL,ABD 1.247.000 1.259.000 1,0%

10 RESOM SPA CASTLE, Deoksan, GÜNEY KORE 1.158.000 1.189.000 2,7%

11 AQUAVENTURE, Dubai, BAE 1.300.000 1.200.000 -7,7%

12 SUNWAY LAGOON, Kuala Lumpur, MALEZYA 1.200.000 1.100.000 -8,3%

13

SHENYANG ROYAL HAWAII WATER PARK, Shenyang, ÇİN 1.000.000 1.100.000 10,0%

14 PISCILAGO, Girardo (Bogota), KOLOMBİYA 1.033.000 1.035.000 0,2%

15 SCHLITTERBAHN, New Braunfels, TX, ABD 1.017.000 1.027.000 1,0%

16

WOONGJIN PLAYDOCI WATERDOCI, Gyeonggi-Do, GÜNEY KORE 1.003.000 997.000 -0,6%

17

ATLANTIS WATER ADVENTURE, Jakarta, ENDONEZYA 1.000.000 980.000 -2,0%

18 BEACH PARK, Aquiraz, BREZİLYA 843.000 964.000 14,4%

19 SUMMERLAND, Tokyo , JAPONYA 990.000 939.000 -5,2%

20

THE JUNGLE WATER ADVENTURE, Bogor, Batı Cava,ENDONEZYA 951.000 880.000 -7,5%

TOPLAM 25.100.000 26.887.000 7,1%

Dünyadaki ilk 25 tema parkın ziyaretçi sayısı 2013 yılında 214 milyon kişi iken su parklarında bu sayı 26

milyon kişide kalmaktadır. Dünyadaki en büyük ilk 10 tema park grubunun 2013 yılı ziyaretçi sayısı 377

milyon kişidir. Bunun 132 milyon kişisi ise Walt Disney Grubuna aittir. Walt Disney’in tema park ve

eğlence sektöründe açık ara liderliği dikkat çekmektedir.

9

3.1. Amerika Kıtası

3.1.1. Kuzey Amerika

2013 yılında, Kuzey Amerika’da yer alan en büyük 20 tema parkını ziyaretçi sayısı 2012 yılına göre % 2,7

(3,6 milyon kişi) büyüme kaydederek, yaklaşık 135,1 milyon sayısına ulaşmıştır. Sektör, Kuzey Amerika’da

üç yıl üst üste bu büyüme hızıyla büyüme kaydetmiştir. Bu rakamlar, temaya sahip eğlence sektöründeki

rekabeti, devam eden yenilikçilik fırsatları ve artan hasılat düzeyini göstermektedir.

Harita 2. Kuzey Amerika’daki Tema Parkları

Tablo 4’te görüleceği üzere kuzey Amerika’daki ilk 10 tema parkın 7 tanesi Orlando’da bulunmaktadır.

Bunda Walt Disney’in yatırımının Orlando merkezli olmasının payı büyüktür.

Harita 3. Orlando’daki Tema Parklar

10

Tablo 4: Kuzey Amerika’daki En Büyük 20 Tema Parkı

TEMA PARK İSMİ

ZİYARETÇİ SAYISI

2.012 2013 DEĞİŞİM

1 Magıc Kıngdom, Walt Dısney World, Orlando, Florıda 17.536.000 18.588.000 6,0%

2 Dısneyland, Calıfornıa 15.963.000 16.202.000 1,5%

3 Epcot, Walt Dısney World, Orlando, Florıda 11.063.000 11.229.00 1,5%

4

Dısney's Anımal Kıngdom, Walt Dısney World, Orlando, Florıda 9.998.000 10.198.000 2,0%

5

Dısney's Hollywood Studıos, Walt Dısney World,Orlando, Florıda 9.912.000 10.110.000 2,0%

6 Dısney's Calıfornıa Adventure,Calıfornıa 7.775.000 8.514.000 9,5%

7 Islands Of Adventure, Unıversıal Orlando, Florıda 7.981.000 8.141.000 2,0%

8 Unıversıal Studıos, Unıversıal Orlando, Florıda 6.195.000 7.062.000 14,0%

9 Unıversıal Studıos Hollywood, Calıfornıa 5.912.000 6.148.000 4,0%

10 Seaworld, Orlando, Florıda 5.358.000 5.090.000 -5,0%

11 Seaworld,Calıfornıa 4.444.000 4.311.000 -3,0%

12 Busch Gardens Tampa Bay,Tampa, Florıda 4.348.000 4.087.000 -6,0%

13 Knott's Berry Farm, Calıfornıa 3.508.000 3.683.000 5,0%

14 Canada'a Wonderland, Ontarıo, Kanada 3.655.000 3.582.000 -2,0%

15 Cedar Poınt,Ohıo 3.221.000 3.382.000 5,0%

16 Kıngs Island,Ohıo 3.206.000 3.206.000 0,0%

17 Hershey Park,Pensılvanya 3.140.000 3.180.000 1,3%

18 Sıx Flags Magıc Mountaın, Calıfornıa 2.808.000 2.906.000 3,5%

19 Sıx Flags Great Adventure, New Jersey 2.650.000 2.800.000 5,7%

20 Busch Gardens Wıllıamburg, Vırgınıa 2.854.000 2.726.000 -4,5%

TOPLAM 131.555.000 135.145.000 2,70%

Kuzey Amerika’da bulunan en büyük 20 tema parkının ziyaretçi sayısı, 2004 yılında 115,4 milyon iken,

2013 yılında 135,1 milyon kişiye ulaşmıştır. Bu rakam % 17’ lik bir büyümeye denk gelmektedir. Buna

karşın, ABD nüfüsu, 2004 ile 2013 yılları arasında bu büyüme hızının sadece yarı oranında % 9 oranında

büyümüştür. Kuzey Amerika’da diğer alternatif eğlence alanlarına olan ilginin sabit kalması veya düşüş

göstermesi de dikkat çekmektedir. Örneğin, Beyzbol lig bilet satışları sadece %1 oranında büyürken,

Ulusal Park ziyaretçi sayısı %1, sinema bileti satışları ise %11 düşüş göstermiştir.

Tema parkı sektörünün 2013 yılında da büyüme göstermesinde bir diğer önemli faktör ise sezonluk giriş

bilet satışındaki artıştır. Sezonluk bilet satışının artışı, parklardaki yüksek ve düşük sezon arasındaki zaman

aralığında parklara olan ziyaret sayısının artmasına neden olmuştur.

11

Turizmde yaşanan büyüme de tema park sektörü büyümesinde önemli bir rol oynamaktadır. ABD

vatandaşı turistlerin eğlence amaçlı seyahatleri 2004 yılından 2013 yılına kadar %11 oranında artış

göstermiştir. Bu oran ise yabancı turistler için ise % 51 gibi çok daha yüksek bir yüzdeye ulaşmıştır. Bu

durumdan tema parklarının yoğunlukta bulunduğu Orlando ve Los Angeles çok fazla yarar

sağlamaktadır.

Kuzey Amerika’daki önde gelen tema parkı işletmecileri hasılatlarının artmakta olduğunu beyan

etmişlerdir. Artan hasılatın arkasındaki nedenler arasında gelişen ekonomi ile birlikte ziyaretçilerin daha

fazla para harcamaları, bilet ve diğer fiyatlardaki artış, farklı gösteri ve hizmet ücretlerinin artması yer

almaktadır. Bazı işletmeciler tarafından sezonluk bilet kullanımının artışı da bu nedenlere eklenebilir.

Tema parkı işletmecileri ziyaretçiler tarafından park içerisindeki harcamaları arttırmak için önceden

satılan bilet satışlarını arttırmayı amaçlamaktadırlar. Bunun en güzel örneği ise Disney’s My Magic Tema

parkıdır. Ziyaretçiler park ile ilgili harcamalarının çoğunu ziyaret öncesi gerçekleştirdikleri için, parkı

ziyaretleri esnasında kredi kartı, nakit paraya ihtiyaç duymamaktadırlar. Biletin ce diğer hizmetlerin

önceden satın alınması aynı zamanda giriş kapılarında sıra bekleme sıkıntısını da ortadan kaldırmaktadır.

Tüm dünyada en fazla ziyaret edilen tema parkı Orlando’da Walt Disney World’de bulunan Magic

Kingdom, 2013 yılında yaklaşık % 6 büyüme kaydederek 18,6 milyon ziyaretçi sayısı ile birincilik

konumunu devam ettirmiştir. Parkın hedef kitlesi genç çocuklara sahip aileler olup, parkın içerisinde

bulunan Fantasyland’ın yenilenmesi ve genişletilmesi bu büyümeye önemli bir katkı sağlamıştır.

Florida’da bulunan Universal Stüdyolarda ise Transformers 3 boyutlu eğlence sürüşü (ride) ve Simpsons

Animasyon karakterleri sürüşünün başlaması ile parkı ziyaretçi sayısı %14 artarak 7,1 milyon kişiye

ulaşmıştır. ABD’nin batı yakasında bulunan Disney California Adventure Tema parkını ziyaretçi sayısı ise

%9,5 artış göstererek 8,5 milyon ziyaretçi sayısına ulaşmıştır.

Kuzey Amerika’da en fazla ziyaret edilen 20 su parkını ziyaretçi sayısı % 2,3 oranında düşüş göstererek,

toplamda ziyaretçi sayısı 15 milyon olmuştur. Kuzey Amerika’da 2013 yılındaki performansı iyi

gözükmese de uzun vadede değerlendirildiğinde, sektör canlılığını korumaktadır. İlk 10 su parkı, 2004 ve

2013 yılları arasında ziyaretçi sayılarına göre kıyaslama yapılacak olunursa, 10 yıl önce 8,69 milyon

ziyaretçi sayısına sahip su parkları, 2013 yılında %12 lik artışla 9,75 milyon kişiye ulaşmıştır.

3.1.2. Latin Amerika

Latin Amerika’da en büyük 10 tema parkını ziyaret eden kişi sayısı 2012 yılına göre % 3,8 büyüme

göstererek, 2013 yılında 13,7 milyon ziyaretçi sayısına ulaşmıştır. Bu rakam, büyümesi yavaşlayan Latin

Amerika ekonomisine göre iyi bir rakam olarak kabul edilmektedir.

Latin Amerika’daki su parkları sektörü ise hızla büyümektedir. Latin Amerika’da bulunan en büyük 10 su

parkını ziyaretçi sayısı ise 2013 yılında 6,43 milyon kişi sayısına ulaşmıştır. Örneğin Brezilya Fortaleza’da

bulunan Beach Su Parkı geçen yıla göre %14, on yıl öncesine kadar ise ziyaretçi sayısını üçe katlayarak

964 bin ziyaretçi sayısına ulaşmıştır. Park ziyaretçi sayısındaki artış, kumsalın çok güzel konumu, iyi

yönetim, yeni eğlence sürüşlerine yatırım yapılması, artan hizmet kalitesi, çevre otel sayılarının, uçuş ve

tur bağlantılarının artması gösterilmektedir.

12

Harita 4. Latin Amerika’daki Tema Parkları

Tablo 4: Latin Amerika’daki En Büyük 10 Tema Parkı

TEMA PARK İSMİ

ZİYARETÇİ SAYISI

2.012 2013 DEĞİŞİM

1 Sıx Flags, Meksika 2.310.000 2.345.000 1,5%

2 Hopı Harı, Brezilya 1.628.000 1.685.000 3,5%

3 La Ferıa De Chapultepec,Meksika 1.537.000 1.537.000 0,0%

4 Beto Carrero World, Brezilya 1.500.000 1.530.000 2,0%

5 Plaza De Sesamo, Meksika 1.197.000 1.209.000 1,0%

6 Parque Mundo Aventura,Kolombiya 1.065.000 1.152.000 8,2%

7 Fantasıaland, Şili 1.070.000 1.086.000 1,5%

8 Mundo Petapa, Guatemala 1.253.000 1.056.000 -15,7%

9 El Salıtre Magıco,Kolombiya 958.000 1.054.000 10,0%

10 Parque De La Costa, Arjantin 1.091.000 1.050.000 -3,8%

TOPLAM 13.704.000 3,8%

13

3.2. Asya-Pasifik

Asya-Pasifik bölgesindeki en büyük 20 tema parkını ziyaretçi sayısı, 2013 yılında % 7,5 oranında artış

göstererek 116,8 milyon kişiye yükselmiştir. Su parkları ise aynı dönemde % 6 lık bir artış oranı

yakalamıştır. Asya eğlence sektörü hız kazanırken, yerel park ve zincirler de sıralamalarda üstler çıkmaya

başlamıştır.

En büyük parklar büyümeye, yatırımlara ve yeni tema alanları oluşturmaya devam etmektedirler. Çin

menşeli Fantawild Grup firması ile diğer iki Çinli OCT ve Haichang Firmaları ile birlikte global zincir

firmaları listesine girmeyi başarmışlardır. Önümüzdeki yıllarda Universal Osaka’da Harry Potter alanının

ve Şangay’da Disneyland’ın açılması sektörü olumlu yönde etkileyecektir.

Fantawild firması, dünya çapında en büyük tema parkı işletmeci sıralamasında 9. Sıraya yükselmiştir.

Fantawild’in bu başarısının ardında, ikinci veya üçüncü büyük şehirlerde daha küçük ölçekli tema parkı

kurulumuna yoğunlaşması gösterilmektedir.

Asya tema parkı sektörü istikrarlı gücünü korumasının yanı sıra, profesyonel düzeyde daha organize ve

aktif olmaya başlamıştır. IAAPA’nın Asya düzenlediği Expo fuar organizasyonlarına katlım her geçen yıl

artmaktadır. TEA ise Asya-Pasifik Bölgesinde varlığını güçlendirmeye devam etmektedir.

Asya Tema Parkı Sektörü’nün büyümesi bölge ekonomilerinin büyümesine paralel olarak devam

edecektir. Kişiler, orta gelir düzeyine ulaştıkça, ailelere yönelik eğlence seçeneklerine yönelim artmakta

bu da sektörün büyümesini teşvik etmektedir. Bu pozitif döngünün farkına varan park kurucuları yapmış

oldukları yatırımların ödülünü almaktadırlar.

Asya - Pasifik Bölgesinde en fazla ziyaretçi artışı gösteren ilk 5 tema parkının hepsi tema parkı alanlarına

yeni atraksiyonlar eklemiş ve genişleme projeleri yürütmüşlerdir. Bu kapsamda Tokyo Disneyland %15,9,

Tokyo Disney Sea %11,3, Hong Kong Disneyland %10,4, Lotte World %15,9 ve Seulland %9 oranında

büyüme kaydetmiştir.

Lotte World ve Japonya Universial Studios Tema Parklarının 2014 yılında da ziyaretçi sayılarını daha

arttırmaları beklenmektedir. Kuruluşunun 25. Yılını kutlayan Lotte World iki yeni gösterim açmakta ve

gece gösterilerini de yenilemektedir. Japonya Universial Studios Harry Poter tema alanını açacaktır.

Chimelong firması ise Zhuhai, Çin’de Ocean Kingdom adında yeni tema parkı ve bu alan içerisinde 1888

odalı otel açmıştır.Yeni parklar içerisinde en merak edilen ise 2015 ‘de açılması planlanan Şangay

Disneyland tema parkıdır. Şangay Disneyland’ın açılması ve yeni tema parklarında yıl boyunca açılmaya

devam etmesi ile Çin tema parkı ziyaretçi sıralamasında üst sıralara tırmanacağı düşünülmektedir.

Guangzhou, Çin’de yer alan Chimelong Su Parkı, hem Asya’nın hem de dünyanın en fazla ziyaret edilen

su parkı konumundadır. Su parkları, daha düşük sermaye ve daha az alan gerektirdiklerinden dolayı

Tema Parklarına oranla daha kolay bir yatırımdır.

Kuzey Amerika ve Avrupa’da olduğu gibi tema parklarında uluslararası marka kullanımı Asya’da da son

zamanlarda popüler haldedir. Marka kullanım hakkının alınması belli bir maliyet gerektirdiğinden, yerel

işletmeler bu maliyete değip değmeyeceğini değerlendirmektedir. Önümüzdeki dönemlerde uluslararası

markaların tema parklarında kullanılmalarına yönelik ilginin artacağı tahmin edilmektedir. Halihazırda Fox,

Paramount, Warner Bros ve Dreamworks gibi marka sahibi firmalarının Asya pazarında aktif olarak yer

aldığı görülmektedir.

14

Harita 5. Asya-Pasifik’teki Tema Parkları

Asya’daki tema parkların bir kısmı yerel girişimciler tarafından kendi birikim ve tasarımları ile

gerçekleştirilirken bir kısmı da Walt Disney ve Universal uluslararası firmalar işbirliği ile ancak işletmeciliği

kendilerine ait olmak üzere gerçekleştirilmektedir. Bazıları ise hali hazırda var olan bir parkın yeniden

dizayn edilmesi ile ortaya çıkarılmaktadır. Uluslararası markalardan bağımsız olarak, bazı yeni tema

parkları da Çin kültürünü tanıtmak için büyük uğraş vermektedirler. Bu nedenle önümüzdeki dönemler

çok farklı temalarda parklar görülebilecektir.

ABD’de tema parkları için bir standart oluşturma çabasının aksine, Asya’da tema parkları açısından çok

çeşitli deneyimler mevcuttur. Asya’da bazı tema parkları uluslararası marklaşma yoluna giderken, bazıları

da yerel kültür temasına yoğunlaşmaktadır.

Resim 2. Malezya Kuala Lumpur’da İçerisinde Avm, Otel ve Rezidans Barındıran Bir Tema Parkı

15

Tablo 5: Asya-Pasifik’deki En Büyük 20 Tema Parkı

TEMA PARK İSMİ

ZİYARETÇİ SAYISI

2.012 2013 DEĞİŞİM

1 Tokyo Dısneyland,Tokyo,Japonya 14.847.000 17.213.900 15,9%

2 Tokyo Dısney Sea,Tokyo,Japonya 12.656.000 14.084.100 11,3%

3 Unıversıal Studıos, Osaka, Japonya 9.700.000 10.100.000 4,1%

4 Ocean Park, Hong Kong 7.436.000 7.475.000 0,5%

5 Hong Kong Dısneyland,Hong Kong 6.700.000 7.400.000 10,4%

6 Lotte World, Seul,Güney Kore 6.383.000 7.400.000 15,9%

7 Everland,Gyeonggı-Do Güney Kore 6.853.000 7.303.000 6,6%

8 Nagashıma Spa Land,Kuwana,Japonya 5.850.000 5.840.000 -0,2%

9 Yokohama Hakkeıjıma Sea Paradıse, Yokohama, Japonya 4.050.000 4.149.000 2,4%

10 Songcheng Park, Hanghzou, Çin 3.800.000 4.100.000 7,9%

11 Oct East ,Shenzhen, Çin 4.196.000 3.950.000 -5,9%

12 Unıversıal Studıos Sıngapure 3.480.000 3.650.000 4,9%

13 Changzhou Dınosaur Park,Changzhou, Çin 3.400.000 3.600.000 5,9%

14 Happy Valley, Shenzhen, Çin 3.212.000 3.280.000 2,1%

15 Wındow Of The World, Shenzhen, Çin 3.170.000 3.250.000 2,5%

16 Chımelong Paradıse,Guangzhou,Çin 2.970.000 3.200.000 7,7%

17 Happ Valley, Pekin, Çin 3.055.000 3.100.000 1,5%

18 Zhenzhou Fantawıld Adventure, Zhenzhou, Çin (Yeni) VERİ YOK 2.850.000 VERİ YOK

19 Happy Valley, Chengdu, Çin 2.445.000 2.560.000 4,7%

20 Seoulland,Gyeonggı-Do, Güney Kore 2.130.000 2.300.000 8,0%

TOPLAM 108.689.000 116.805.000 7,50%

3.3. Avrupa

Avrupa’da bulunan bazı tema parklar tarafından oldukça fazla yatırım yapılmasına rağmen, 2013 yılında

Avrupa’da en büyük 20 tema parkını ziyaretçi sayısı 2012 yılına göre % 0,1 oranında düşüş göstererek,

57,8 milyon kişiye gerilemiştir.

Ancak 2013 yılında, Kuzey Avrupa’da yer alan tema parkları ile Güney Avrupa’da yer alan tema

parklarının performansları arasında ciddi farklılıklar gözlemlenmiştir. Kuzey Avrupa’daki tema parklarının

performansı güçlenen ekonomi ve iyi hava koşulları nedeni ile başarılı olmuşken, Güney Avrupa’daki

parklar ülkelerin ekonomik sıkıntıları nedeniyle iyi bir performans yakalayamamışlardır.

Orta vadede, Avrupa’da eğlence harcamalarında artışın gözlemleneceği beklenirken, çoğu tema park

yeni iş etkinliğine temkinli yaklaşmakta olup daha ziyade pazarlama stratejileri, sınırlı sermaye harcamaları

ve ziyaretçi başı harcamaları arttırma yolları üzerine yoğunlaşmaktadır.

16

Kısıtlı miktarda parası olan tema parkları, düşük sermaye gerektirdiğinden gösteri showlarına ve bilgisayar

yazılım programlarına yatırım yapmayı tercih etmektedirler. Örneğin, Disney, Paris’deki tema parkına

gece gösterilerini eklemiştir. Bu sayede, ziyaretçi için parkta yer alan otellerde konaklamayı cazip hale

getirip, maliyeti kısıtlı tutarken ziyaretçi sayısını artırmaya çalışılmıştır. Parklara yapılan yeni yatırımlar,

parka yeni eğlence sürüşleri (ride) eklemek yerine düşük sermaye gerektiren yeni akşam gösterileri

ekleyerek daha uzun süre ile açık kalması yönünde yapılan yatırımlardır.

Avrupa’da en büyük 20 tema parkının üçte birinden fazlasını işletmeciliğini yapan Merlin Entertainments ,

2013 yılında çok iyi bir performans sergilemiştir. Merlin Grubu, 22 ülkede faaliyet göstererek riski

dağıtmayı ve ziyaretçi sayısını dengelemeyi başarmıştır. İngiltere’deki tema parkı işletmecileri de iyi b ir

performans göstermiştir. Bu başarının arkasındaki nedenler arasında, tema parkların, otelleri de içinde

barındıracak şekilde bir tatil yerine dönüşümü, yeni eğlence programlarına yapılan yatırımlar ve eğlence

programları arasındaki sinerjinin daha kullanışlı hale getirilmesi yer almaktadır. İngiltere’de yer alan

Chessington Macera Dünyası tema parkı Afrika safari temalı arazi yarışını parka eklemesiyle ziyaretçi

sayısını %15 artırarak 1,5 milyon ziyaretçi sayısına ulaşmıştır.

Günümüzde Avrupa’daki tema parkı pazarı, Doğu Avrupa’da yeni tema parklarının açılması ile Batı

Avrupa’da ise yeniliklere odaklanması ve daha geniş bir alana yayılmaları ile tanımlanabilir. Daha geniş bir

alana yayılmanın amacı ise tema parklarının , otelleri de içine alacak şekilde tatil yerlerine dönüştürülmesi

ve ziyaretçilerin bu otellerde kalmalarını teşvik etme amacını taşımaktadır. Tema parklarındaki bu trend

kısa tatil dönemlerinde eve yakın yerde tatil yapma olarak tanımlanan ‘’staycation’’ trendinin devamı

olarak da görülebilir.

Tema parkı ziyaretçi sayısının düşmesinin nedeni olarak sıklıkla kötü hava koşulları gösterilmektedir.

Ancak kapalı ve açık alandaki aktivite sayılarını dengeleyebilen tema parkı işletmecileri yıl boyunca daha

başarılı bir performans yakalamayı başarmışlardır. Bilet alımının park ziyaret öncesi yapılmasının teşvik

edilmesi de kötü hava koşullarına karşın alınan tedbirlerden bir tanesidir.

Markalaşma, Kuzey Amerika’da olduğu gibi Avrupa’da da çok önemli bir trend halindedir. Çok ünlü

markalar, tema parklarındaki eğlence programları ile beraber anılmaktadır (Finlandiya’da Angry Birds

Tema Parkı gibi). Önde gelen markalar, artık tema parklarında yer alan sürüş parkurlarına, gösterilere

hatta otel odalarına bile sponsor olabilmektedirler.

Harita 6. Avrupa’daki Tema Parkları

17

Tablo 6: Avrupa’daki En Büyük 20 Tema Parkı

TEMA PARK İSMİ

ZİYARETÇİ SAYISI

2.012 2013 DEĞİŞİM

1 Dısneyland, Parıs,Fransa 11.200.000 10.430.000 -6,9%

2 Europa Park, Rust, Almanya 4.600.000 4.900.000 6,5%

3 Walt Dısney Studıos,Dısneyland, Parıs, Fransa 4.800.000 4.470.000 -6,9%

4 Tıvolı Gardens, Kopenhag,Danımarka 4.033.000 4.200.000 4,1%

5 De Eftelıng, Kaatsheuvel, Hollanda 4.200.000 4.150.000 -1,2%

6 Portaventura, Salou,İspanya 3.540.000 3.400.000 -4,0%

7 Lıseberg, Gotenburg,İsveç 2.800.000 2.860.000 2,1%

8 Gardaland, Castelnuovo Del Garda, İtalya 2.700.000 2.700.000 0,0%

9 Alton Towers, Staffordshıre, İngiltere 2.400.000 2.500.000 4,2%

10 Legoland Wındsor,Wındsor,İngiltere 2.000.000 2.050.000 2,5%

11 Thorpe Park, Chertsey,İngiltere 1.800.000 2.000.000 11,1%

12 Legoland Bıllund, Bıllund,Danimarka 1.650.000 1.800.000 9,1%

13 Phantasıaland, Bruhl, Almanya 1.750.000 1.750.000 0,0%

14 Puy Du Fou, Les Epesses, Fransa 1.600.000 1.740.000 8,8%

15 Parc Asterıx, Plaılly, Fransa 1.723.000 1.620.000 -6,0%

16 Gronalund, Stockholm, İsveç 1.408.000 1.500.000 6,6%

17 Chessıngton World Of Adventures, Chessıngton,İngiltere 1.300.000 1.500.000 15,4%

18 Futuroscope,Jaunay-Clan, Fransa 1.730.000 1.464.000 -15,4%

19 Heıde Park, Soltau, Almanya 1.300.000 1.400.000 7,7%

20 Duınrell Attraktıepark,Hollanda 1.360.000 1.375.000 1,1%

TOPLAM 57.894.000 57.809.000 -0,1%

Avrupa’daki en büyük tema parkı Walt Disney’e ait ve yan yana olan Disneyland ve Walt Disney

Studios tem parklarıdır. İkisinin 2013 yılı ziyaretçi sayısı 14,8 milyon kişidir. Ancak Paris’teki bu parkların

% 6,9 oranında ziyaretçi düşüşü kaydetmesi de önemli bir detaydır.

3.4. Ortadoğu

Ortadoğu’da inşaat sektöründeki durgunluk sonrasında, tema parkların kullanımı konusunda bir artış

yaşanmaktadır. Özellikle 2020 Expo’ya ev sahipliği yapacak olan Dubai’nin bu konuda önemli atılımlar

gerçekleştirmesi beklenmektedir.

Dubai’de yer alan Dubai Land Tema Parkı, durgunluk döneminin ardından daha uygun konseptlerle

tekrar canlanmaya çalışmaktadır. Hedef ziyaretçi kitlesinin yerel halktan ziyade turistlere yönelik olması

beklenmektedir. Birleşik Arap Emirlikleri’nin dünya çapında daha rekabetçi olabilmesi için ziyaretçilerine

daha geniş bir yelpazede deneyim kazandırmalıdır.

18

3.5. Rusya

Rusya’da tema parkları üzerine dev projeler üzerine kafa yorulsa da ekonomik durgunluk neden ile

projeler durdurulmuştur. Ülkedeki ilk tema parkı Sochi Park, Haziran 2014 ayında ziyarete açılmıştır.

Moscow Ocean üzerinde çalışılan kapalı alan tema parkları arasındadır.

4. TÜRKİYE’DEKİ TEMA PARKLARI

Ülkemizdeki tema parklar ülkemiz trendlerine göre gerçekleştirilmektedir. Ülkenin ilk tema parkı özel

sektör eliyle İstanbul’da VIALAND adıyla kurulmuş, avm, otel ve eğlence parkından oluşan karma bir

projedir.

Avrupa’nın en büyüğü olması iddiası ile yapımı süren Anka Park’ın çalışmaları Ankara Büyükşehir

Belediyesi tarafından yürütülmekte olup 2015 yılında bitirilmesi hedeflenmektedir.

Eskişehir’de Eskişehir Büyükşehir Belediyesi tarafından kurulan Eskişehir Bilim ve Kültür Parkı ise tam

anlamıyla bir tema park olmasa da belediyenin sosyal sorumluluk çerçevesinde gerçekleştirdiği bir

projedir.

İstanbul’da Kültür ve Turizm Bakanlığınca “Kültürel Özel Tesis” olarak konumlandırılan, toplam on bin

metrekareye kurulu Avrupa’nın en büyük dinozor temalı parkı Jurassic Land ise ufak çaplı kapalı

mekanda bir tema parkıdır.

30 Haziran 2001 tarihinde temeli atılan Türkiye’nin ilk minyatür parkı olan Miniatürk, 02 Mayıs 2003

tarihinde İstanbul’da hizmete girmiştir. ürkiye ve Osmanlı coğrafyasından seçilmiş eserlerin 1/25 ölçekli

maketlerinin yer aldığı Miniatürk’te, 59 eser İstanbul’dan, 55 eser Anadolu’dan 12 eser ise bugün Türkiye

sınırları dışında kalan Osmanlı coğrafyasından olmak üzere126 maket eser sergilenmektedir.

İstanbul’daki Turkuazoo, İstanbul Akvaryum, Antalya Kemer’de 30 dönüm arazi üzerine kurulmuş

dinozor temalı Dinopark, yine Antalya’daki akvaryum, Gaziantep’teki ve İzmir’deki doğal yaşam parkları

ile yine İzmir’deki Aqua Fantsy ve Adaland su parkları da tek temalı tema parklarına birer örnek olarak

verilebilir.

4.1. Vialand, İstanbul

VIALAND, İstanbul’da kurulan alışveriş merkezi, otel ve tema park konseptli bir kompleksdir. VIALAND,

Gürsoy Grup ve Bayraktar Grup ortaklığında, 650 milyon dolar değerindeki yatırım bedeliyle 26 Mayıs

2013’te ziyaretçilerine kapılarını açmıştır.

Bayraktar Grup aynı zamanda Viaport Alışveriş merkezini yapan firmadır. Gürsoy Grup ise da özellikle

inşaat konusunda tecrübeli bir firmadır. 100 futbol sahası büyüklüğünde bir alana yayılmış olan

VIALAND, bünyesinde AVM alanı içerisinde 200’e yakın mağaza, geniş yeme içme seçenekleri

mevcuttur.

19

VIALAND tema parkının girişindeki 200.000 m2’lik alanda VIALAND Şato’su bulunmaktadır. 100 bin m2

büyüklüğündeki gösteri merkezi, içinde 15 bin kişilik konser alanı, geniş yeşil alan, gölet ve büyük ölçekli

kitlelere hitap edecek daha birçok aktivite alanını içinde barındırmaktadır.

Vialand Tema Park içinde 2014 yılında,, 110 km hıza 3 saniyede çıkan ve dünyanın en fazla adrenalin

yaratan 4. Roller Coaster'ı olan Nefeskesen hizmete girmiştir. 17 milyon Dolarlık yatırımla açılan ünite

saatte 900 kişilik kapasiteye sahiptir.

VIALAND Tema Parkı içerisinde, Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u fethedişinin robot heykellerle birlikte

canlandırıldığı 'Fatih'in Rüyası' ünitesi de hizmete açılmıştır. 20 milyon Dolarlık yatırımla hizmete geçen

ünite saatte 800 kişiye İstanbul'un fethini anlatmaktadır.

VIALAND, 2013 yılını 8.5 milyon ziyaretçi ile kapatmıştır. VIALAND, 2014'te 4,5 milyonu turist olmak

üzere tam 30 milyon ziyaretçi beklemektedir.

VIALAND Kompleksi içerisinde 4 yıldızlı, 101 odalı ‘’Vialand Palace Hotel’’ adında otel Haziran 2014

ayında açılmıştır. Kurulan otel, tematik bir otel değildir. Özellikle Ortadoğulu turistler hedeflenmiştir.

VIALAND, sektöre yönelik, Türkiye ve yurtdışındaki fuarlara katılıp özellikle Ortadoğu’dan müşteri

getiren firmalarla çok sıkı bir bağlantı içinde olmuştur. Örneğin Ortadoğu’dan müşteri getiren Helen

firması, aynı zamanda, VIALAND’da yer alan 101 odalı otelin işletmeciliğini de yürütmektedir. VIALAND

yurtdışında farklı havayollarıyla aktiviteler yapmaktadır. ETS ile anlaşmış olan VIALAND, Anadolu’dan

ziyaretçi çekmeyi de planlamaktadır. Firma, İstanbul'a gelen her iki turistten birine talip olduklarını

belirtmektedir. Yabancı ziyaretçilerin, % 80'i Ortadoğu, % 20'si Rusya ve Balkan ülkelerinden gelen

ziyaretçilerden oluşmaktadır. Amaçlarının, İstanbul'a gelen turist sayısını orta vadede % 15 oranında

artırmak olduğunu belirtmektedirler .

VIALAND 2014 yılında, 25 milyon avroluk bir ciro hedeflemektedir. Söz konusu tema parkın Türkiye merkeze alındığında 2 - 2,5 saatlik uçuş mesafesindeki 2 milyar kişinin yaşadığı coğrafyaya hitap edeceği belirtilmektedir.

Uzun vadede Türkiye’nin başka şehirlerinde de VIALAND açılması planlanmaktadır. Antalya ve Bo

drum’un ismi geçmektedir ancak henüz kesinleşen bir bilgi mevcut değildir.

Resim 3. VIALAND Projesinden Bir Görünüm

20

4.2. Anka Park

Projelendirilmesi, yapımı Ankara Büyükşehir Belediyesinde sürdürülen ANKA PARK’ın 2015 yılında hizmete girmesi hedeflenmektedir. Projenin finansmanı da Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne aittir. Projeyi tamamen Ankara Büyükşehir Belediyesi teknik kadrosu yürütmekte, gerektiği zaman danışmanlık hizmeti almaktadır. Tema parktaki her oyuncak ve şovun projelendirilmesi ve yapımı ayrı ayrı gerçekleştirilmektedir. Yapımı devam Park, 3 bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde 3 tanesi büyük, diğerleri çocuklar ve aileler için toplam 14 adet roller coaster yer alacaktır. Universal Stüdyoları’ndaki teknoloji kullanılarak getirilen sinemalar bulunacaktır. Bunun yanında çok geniş alanlarda atari salonu, dinozor ormanı, dinozor müzesi, dinozor restoranı, dinozorların satış bölümleri ve dinozor temalı çocukların binebileceği oyuncaklar yer alacaktır. Meydanda biri 80 metrelik diplodocus, diğeri de 40 metrelik t-rex dinozorlar ziyaretçileri karşılayacaktır.

İkinci bölümü oluşturan hayvanat bahçesinde eskiden 80 olan hayvan türü, dünyanın dört bir tarafından gelecek hayvanlarla 270’e çıkartılacaktır.

Üçüncü bölümde ise aile ve çocuk dinlenme alanları yapılacaktır.

Resim 4. ANKA PARK Projesinden Bir Görünüm

21

5. JCO TEMALI EĞLENCE DESSİGN FİRMASI TEMSİLCİSİ FAZIL SÜTÇÜ HAKKINDA BİLGİ

Fazıl Sütçü, Bayan Jumana Brodersen’ın kurucusu olduğu ABD’de yerleşik JCO Temalı Eğlence Design

Firmasında, eğlence parkı mimarlığı yapmaktadır. Firma, 2008 yılında ABD’de kurulmuştur.

Odamıza, şahsınızın Habertürk Gazetesine EPCOT Tema parkı ziyareti ve İzmir’e bir tema parkı

kazandırma projenizle ilgili olarak haberi okumasının ardından ulaşmıştır.

Firma Otuz seneye yakın bir zaman zarfında tema parkları sektöründe yer almakta olduklarını

belirtmekte; İzmir’de kurulması planlanan tema parkın fizibilite aşamasından, uygulanmasına kadar olan

süreçte Odamıza danışmanlık yapmak istemektedirler. Tema parkı yer seçimi, fizibilite, master planlama,

park içeriği ve hikaye geliştirme, mimari, planlama, ride seçimi, uygulama konularında danışmanlık hizmeti

verebileceklerini eklemiştir. Fizibilite ekipleri, mühendislik danışmanları teknik servis departmanları ile

direk bağlantılı olarak uzun yıllardır çalışmakta olduklarını belirtmişlerdir. Hayvanat bahçesi ve

sergilenmesi konusunda da oldukça deneyimli olduklarını ifade etmişlerdir. Busch Entertainment

Corporation bünyesinde yer alan Sea World ve Busch Gardens'in çoğu projesinde görev aldıklarını ifade

eden, firma her türlü teknik ekiple direk bağlantı halinde olduklarını ilave etmiştir.

Firma aynı zamanda Uluslar arası Tema Parkları Birliği (IAAPA) ve Temalı Eğlence Birliği (TEA) üyesidir.

Firma daha çok kültürel ağırlıklı Epcot Center ya da daha eğlence sürüşü (rides) ağırlıklı tema parkı kararı

verildikten sonra fizibilite çalışmalarında bilgi birikimlerini paylaşmak istediklerini belirtmişler; bizleri

IAAPA’nın organize ettiği Attractions Expo’nun, 17-21 Kasım 2014’deki konferansı ve 18-21 Kasım

2014’teki fuar kısmına davet etmekte, aynı zamanda Orlando’daki dünyaca ünlü tema parklarını ziyaret

ettirmek istemektedirler.

Firmanın henüz tüm bir tema parkı tasarlayıp gerçekleştirdiği bir projesi bulunmamakla beraber,

yürütmekte olduğu bu tip projeler mevcuttur. Bunun dışında firma, pek çok tema park içerisindeki

pavyonların, roller coaster’ların ve çeşitli şovların tasarım ve kurulumunu gerçekleştirmiştir. Tüm tema

parkı tasarımı ile ilgili ise projeleri bulunmaktadır.

Firmanın, çalışmalarında bulunduğu bazı tema parklar şunlardır:

Avrupa

Europa park LISEBERG Isveç

Tivoli Danimarka

Port Aventura Ispanya

Isla Magica Ispanya

Amerika

Sea Worlds

Discovery Cove

22

Busch Gardens

Sesame Street

Universal Studios

Herschend Family Entertainment

Çin

Chimelong

Wanda

Firmanı bir takım projelerine ait bilgiler şunlardır:

PROJE İSMİ : SHIKANOSHIMA MASTER PLAN

MÜŞTERİ : BUSCH ENTERTAINMENT CORPORATION

YER : FUKUOKA, JAPONYA

Proje Aşamasında

Shikanoshima, Japonya’da yer alan bir adadır.

550 hektar toplam alan

120 hektar ortaçağ temalı park alanı

Amfitiyatroda atlı mızrak yarışma alanı

Su kanalında eğlence sürüşü (ride)

Roller coaster

Wizard Kalesi

12 hektar Interaktif su Parkı

36 hektar Hayvanat Bahçesi ve Doğal Alan

6 hektar Eğlence alanı

3 temalı otel

1 kongre merkezi

1 golf alanı

Tramvay

23

PROJE İSMİ : ZOO VENTURA MASTER PLAN

MÜŞTERİ : ÖZEL MÜLKİYET

YER : BRASİL, BREZİLYA

Proje Aşamasında

Tahmini 1 milyon ziyaretçi için planlanmaktadır.

Su üzerinde çeşitli eğlence sürüşleri

PROJE İSMİ : BURRIANA MASTER PLAN

MÜŞTERİ : BURRIANA ŞEHRİ BELEDİYESİ

YER : BURRIANA, İSPANYA

Yaşam ve eğlence konseptine sahiptir. Burriana, İspanya’nın doğusunda Akdeniz’e 15 km kıyısı bulunan

bir kasabadır.

60 hektar alan

Botanik Bahçe

2 temalı otel ( kumarhaneye sahip)

Kanal ulaşımı

PROJE İSMİ : BADAJOZ MASTER PLAN

MÜŞTERİ : BADAJOZ ŞEHRİ BELEDİYESİ

YER : BADAJOZ İSPANYA

Portekiz sınırına yakın bölgede kurulmuştur.

Explorer’s Paradise isimli Tema Alanı

Kumarhane oteli

Caribbean Oteli

India oteli

Java Spa Oteli

Botanik Bahçe

Su Parkı

Kumarhane

Eğlence Adası

24

PROJE İSMİ : VALPARAISO MASTER PLAN

MÜŞTERİ : VALPARAISO BELEDİYESİ

YER : VALPARAISO, ŞİLİ

Marina Park Konseptine sahiptir. Valparaiso, Şili’nin en önemli liman şehirlerinden bir tanesidir.

Marina ve kanal

Eğlence Merkezi

Darwin Müzesi

Akvaryum

Oteller

PROJE İSMİ : PORT AVENTURA

MÜŞTERİ : BUSCH ENTERTAINMENT CORPORATION

YER : SALOU, İSPANYA

Port Aventure 290 dönümlük yeşil alan üzerinde 1989 yılında kurulmuştur. Barselona’nın güney batı

kısmına 1 saatlik sürüş mesafesindedir. Yılda 4 milyon ziyaretçi çeken Park, İspanya’nın en çok ziyaret

edilen tema parkıdır. Park, 5 ülke pavyonuna ayrılmıştır: Akdeniz, Vahşi Batı , Polinezya, Meksika, Çin.

PROJE İSMİ : ISLA MAGICA (MAGIC ISLAND)

MÜŞTERİ : BUSCH ENTERTAINMENT CORPORATION

YER : SEVILLE, İSPANYA

ISIA MAGICA , Seville’de 1992 yılında EXPO için kullanılan alan üzerine kurulmuş olup, 1997 yılında

açılmıştır.Park içerisinde ,geniş bir göl bulunmaktadır.Farklı show ve roller coasterlar bulunmaktadır.

Parkta, Amerika, Mayalar, Amazonlar temalı alanlar mevcuttur.

PROJE İSMİ : MANTA RIDE VE AKVARYUM

MÜŞTERİ : SEAWORLD, ORLANDO

YER : ORLANDO, FLORIDA

SeaWorld Tema Parkı içerisinde 4 dönümlük alanı kapsayan alana eğlence sürüşü ve akvaryum

birleşiminden oluşan bir gösteri eklenmiştir.

25

6. SONUÇ ve ÖNERİLER

Tema Parkları, ülkelerin turizm gelirine önemli bir kaynak oluşturmaktadır.

Tema Parkları ailelere hep birlikte ev dışında eğlenceli ve eğitici vakit geçirmelerini sağlamalarından

dolayı, özellikle her yaş kesiminin dikkatini çekecek uygulamaları bünyesinde barındırması, faaliyetlerin

tüm aile bireylerine hitap etmeleri açısından tema parklarının önümüzdeki dönemlerde dünya çapında

daha da yükselen bir trend olacağı düşünülmektedir.

Teknolojik gelişmeler ışığında ve yeni planlama yöntemleri sayesinde hızlı bir gelişme

gösteren bu sektörde yenilik arayışı sürekli ön planda bulunmaktadır. Parklar içerisinde bulunan

rollercoaster ve simülatörler gibi harekete dayanan sürüşlerdeki yenilik ve çeşitliliğin yanı sıra tema

parkları içerisinde eğitici ve kültürel faaliyetlerde de artış gözlenmektedir.

Kıtalar açısından değerlendirildiğinde, ABD, tema parkı sektöründe liderliğini sürdürmektedir. Tema Parkı

grubu olarak ise açık ara Walt Disney’in önde olduğu gözükmektedir.

Tema Parklarında son dönemlerde yükselen trend, tema parklarının otelleri, restaurantaları de içine dahil

ederek, bir tatil destinasyonuna çevirmek olarak gözlenmektedir.Ziyaretçilerin gece konaklamasını cazip

hale getirmek için parklarda gece gösterilerine ağırlık verilmeye başlanmıştır. Bunun yanında ünlü

animiasyon, TV ve sinema karakterlerinin tema parklarında çeşitli gösteri ve showlarla birlikte

ziyaretçilere sunulması da gittikçe yaygınlaşmaktadır.

Odamızın, İzmir’e bir tema parkı kazanadırması projesi ile ilgili olarak, Tema Parkı sektörünün kalbi olan

ABD’de temaslarda bulunulması ve Fazıl Sütçü’ün de katılmamızı önerdiği IAAPA’nın organize ettiği

dünyanın en büyük eğlence fuarı olan Attractions Expo’yu, 17-21 Kasım 2014’deki konferansı ve 18-21

Kasım 2014’teki fuar kısmının ziyaret edilmesi, doğru bir adımın olacağı düşünülmektedir.