Temat 2.pdf

8/18/2019 Temat 2.pdf

1/41

geografia

Ekonomiczna

/ T e m a t 2 /

P r z e s t r z e ń

1

8/18/2019 Temat 2.pdf

2/41

Pojęcie przestrzeni

Zasadnicze formy bytu − czas i przestrzeń − CZASOPRZESTRZEŃPrzestrzeń fizyczna oznacza to, co nas otacza i w czym przebiegająwszystkie zjawiska fizyczne.

Typy przestrzeni

Ograniczając się do zjawisk ekonomicznych mamy do czynieniatylko z niektórymi typami czy też klasami przestrzeni:

przestrzeń geodezyjna,

przestrzeń geograficzna,

przestrzeń ekonomiczna (społeczno-ekonomiczna).

Przestrzeń

2

8/18/2019 Temat 2.pdf

3/41

Przestrzeń geodezyjna

Wynika z pomiarów wielkości i kształtów kuli ziemskiej,

To przestrzeń jednorodna (homogeniczna) – nie uwzględniawystępujących w rzeczywistości wyraźnych zróżnicowań

jakościowych powierzchni Ziemi; We wszystkich kierunkach wykazuje jednakowe właściwości.

Przestrzeń

3

8/18/2019 Temat 2.pdf

4/41

Przestrzeń geograficzna

Rzeczywista (realna) przestrzeń − niejednorodna(heterogeniczna);

Charakteryzuje określone położenie geograficzne i pewne cechyfizyczne oraz przyrodnicze. Cechy te określają warunki bytu

człowieka.

Anekumena − niewykorzystywana gospodarczo i niezamieszkiwanaczęść przestrzeni geograficznej, mająca pośredni wpływ na

działalność społeczno-ekonomiczną człowieka.

Przestrzeń

4

8/18/2019 Temat 2.pdf

5/41

Przestrzeń geograficzna

Określona w trzech wymiarach (dwóch poziomych i jednympionowym) traktujemy jako przestrzeń realną (rzeczywistą).

Wymiary przestrzeni

Przestrzeń

Wymiary poziome:

szerokośćgeograficzna,

długośćgeograficzna.

Wymiar pionowy

(prostopadły)

5

8/18/2019 Temat 2.pdf

6/41

Przestrzeń ekonomiczna (społeczno-ekonomiczna)

Część przestrzeni geograficznej, na której człowiek żyje i prowadzistale (ekumena) lub okresowo (subekumena) swą działalność

produkcyjną, usługową, konsumpcyjną i społeczną.

Formy zagospodarowania przestrzeni:

punktowa (np. zakłady przemysłowe, obiekty handlowe),

liniowa (transport, komunikacja),

powierzchniowa (uprawy rolne, zbiorniki wodne, lasy).

Przestrzeń

6

8/18/2019 Temat 2.pdf

7/41

Punktowe zagospodarowanie przestrzeni

Przestrzeń

Forma wyizolowana

Forma zgrupowana

7

8/18/2019 Temat 2.pdf

8/41

Liniowe zagospodarowanie przestrzeni

Przestrzeń

8

8/18/2019 Temat 2.pdf

9/41

Powierzchniowe zagospodarowanie przestrzeniPrzestrzeń

9

8/18/2019 Temat 2.pdf

10/41

Przestrzeń

10

8/18/2019 Temat 2.pdf

11/41

Przestrzeń

11

8/18/2019 Temat 2.pdf

12/41

Przestrzeń

12

8/18/2019 Temat 2.pdf

13/41

Przestrzeń

13

8/18/2019 Temat 2.pdf

14/41

Przestrzeń

14

8/18/2019 Temat 2.pdf

15/41

Cechy przestrzeni

Przestrzeń

Kraje wysoko rozwinięte Kraje słabo rozwinięte

Pierwotna Wtórna

Zamknięta Otwarta

Kompleksowa Selektywna

W pełni zagospodarowana Nie w pełni zagospodarowana

Jednorodna Zróżnicowana

Ciągła Nieciągła

15

8/18/2019 Temat 2.pdf

16/41

Koleje w Afryce − wtórność przestrzeni ekonomicznej

Przestrzeń

16

8/18/2019 Temat 2.pdf

17/41

Podział przestrzeni

Podział terytorialny:

Celem jest ustalenie przestrzennych jednostek

administracyjnych, samorządowych, statystycznych lub

planistycznych. Są one dokonywane przez władzę publiczną isłużą usprawnieniu zarządzania gospodarką oraz życiemspołecznym w danym państwie lub grupie zintegrowanychpaństw.

Wyznaczając granice jednostek przestrzennych, dąży się douzyskania możliwie wysokiej wewnętrznej jednorodnościuwzględniając położenie geograficzne, uwarunkowaniahistoryczne i społeczno-kulturowe oraz specyfikę gospodarki.

Przestrzeń

17

8/18/2019 Temat 2.pdf

18/41

Struktura przestrzeni

Pod pojęciem struktury przestrzennej rozumie się w geografiiekonomicznej:

realnie istniejące, rozmieszczone w pewien uporządkowanysposób, układy jednostek gospodarczych (produkcyjnych lub

nieprodukcyjnych) lub społecznych wraz z różnorodnymiwzajemnymi powiązaniami.

Przestrzeń

18

8/18/2019 Temat 2.pdf

19/41


Struktura przestrzeni ekonomicznej ma charakter hierarchiczny.

Stosując metodę regionalizacji gospodarczej przestrzeńekonomiczną można podzielić, na regiony typu:

loco (lokalne)

mikro (mikroregiony)

submezo (submezoregiony)

mezo (mezoregiony)

makro (makroregiony) przy czym najwyższym szczeblemhierarchicznym jest tu na ogół państwo.

Przestrzeń

19

8/18/2019 Temat 2.pdf

20/41


System NUTS (Nomenclature of Territorial Units for Statistics)

Klasyfikacja Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych –standard geokodowania rozwinięty w UE na potrzeby

identyfikowania statystycznych jednostek terytorialnych.Klasyfikacja NUTS jest to hierarchiczny system podziału obszarugospodarczego UE w celu:

gromadzenia i opracowywania statystyk regionalnych;

społeczno-ekonomicznych analiz regionów; określania polityki regionalnej UE.

Obecna klasyfikacja NUTS ważna od 1-1-2015 wymienia 98

regionach na poziomie NUTS 1, 276 regionów na poziomie NUTS 2 i

1347 regionów na poziomie NUTS 3.

Przestrzeń

20

8/18/2019 Temat 2.pdf

21/41


System NUTS

Przestrzeń

21

8/18/2019 Temat 2.pdf

22/41


System NUTS

NUTS 1 − makroregiony,

NUTS 2 – regiony,

NUTS 3 - mezoregiony.

LAU 1 − submezoregiony,

LAU 2 − locoregiony.

Przestrzeń

NUTS 1 # NUTS 2 #NUTS 3 #LAU 1 #LAU 2 #LT - 1 - 1 Apskritys 10 Savivaldybės 60 Seniūnijos 518

PL Regiony 6 Województwa 16 Podregiony 66

Powiaty i miasta

na prawach

powiatu

379 Gminy 2479

22

8/18/2019 Temat 2.pdf

23/41


NUTS 1

Przestrzeń

23

8/18/2019 Temat 2.pdf

24/41


NUTS 2

Przestrzeń

24

8/18/2019 Temat 2.pdf

25/41


NUTS 3

Przestrzeń

25

8/18/2019 Temat 2.pdf

26/41


NUTS 0

Przestrzeń

26

8/18/2019 Temat 2.pdf

27/41


NUTS 3

Przestrzeń

27

8/18/2019 Temat 2.pdf

28/41

Przestrzeń


LAU 1 i LAU 2

28

8/18/2019 Temat 2.pdf

29/41

Przestrzeń


NUTS 2, LAU 1 i LAU 2

29

8/18/2019 Temat 2.pdf

30/41

Przestrzeń


30

8/18/2019 Temat 2.pdf

31/41

Przestrzeń


EuroregionyTo stałe struktury współpracy transgranicznej między bezpośredniosąsiadującymi ze sobą władzami jednostek lokalnych i regionalnychusytuowanych wzdłuż wspólnych granic państwowych.

Głównym celem euroregionów jest współpraca transgraniczna,której priorytety wybierane są w oparciu o różne czynniki, wzależności od charakterystyki regionalnej i geograficznej, np.:

krzewienie wzajemnego zrozumienia,

budowanie stosunków kulturalnych,

wzmocnienie współpracy gospodarczej.

31

P t ń

8/18/2019 Temat 2.pdf

32/41

Przestrzeń

Fazy rozwoju

struktury

przestrzennej

gospodarki

narodowej wg

modelu J.

Friedmana.

32

P t ń

8/18/2019 Temat 2.pdf

33/41

PrzestrzeńI faza:

Istnieją nieliczne,

niewielkie, podobnedo siebie i

rozproszone miasta

− izolowane,niepowiązane zsobą enklawy.Wykazują jedyniezwiązki ze swoimmałym,

bezpośrednimzapleczem

rolniczym.

33

P t ń

8/18/2019 Temat 2.pdf

34/41

PrzestrzeńII faza:

jedno miasto

uzyskuje pozycjędominującą,uzależnia od siebiepozostałe miasta itereny rolnicze,

stanowiące jegozaplecze i przedpole,

czyli obszar, na którydocierają

wytwarzane wmieście produkty.

Przyczyny procesu:

rozwój przemysłu lub

kolonizacja 34

Przestrzeń

8/18/2019 Temat 2.pdf

35/41

PrzestrzeńIII faza:

obok dominującego

dotychczaskrajowego ośrodkawzrostu zaczynająpowstają silneperyferyjne

subcentra.

35

P t ń

8/18/2019 Temat 2.pdf

36/41

PrzestrzeńIV faza:

powstaje funkcjonalnie

powiązany systemmiast różnej wielkości.

Obszary peryferyjne

zostają włączone dotego systemu dzięki

silnym powiązaniom zich obszarami

rdzeniowymi, ale takżedzięki więziomekonomicznym i

społecznym z innymiośrodkami i ichzapleczem. Następujepełna integracjaprzestrzenna

gospodarki. 36

8/18/2019 Temat 2.pdf

37/41

Ład przestrzenny

Różna działalność człowieka w przestrzeni nie jest rozmieszczonaprzypadkowo i obojętnie z punktu widzenia funkcjonowaniagospodarki. Prawidłowo funkcjonująca gospodarka musi miećodpowiednią dla osiągniętego poziomu rozwoju i realizowanychcelów, organizację przestrzenną.

Organizacja ta dotyczy rozmieszczenia elementów gospodarczych,technicznych i społecznych w przestrzeni, ich wzajemnychpowiązań i zależności oraz relacji ze środowiskiem przyrodniczym.

Oznacza to konieczność zachowania ładu przestrzennego.

Przestrzeń

37

8/18/2019 Temat 2.pdf

38/41

Ład przestrzenny

Rozumiany jako kształtowanie struktur przestrzennych gospodarkipozwalających na:

osiągnięcie celów gospodarowania, przy danych środkach,

zapewnienie wzrostu gospodarczego danej struktury, wyeliminowanie konfliktów przestrzennych, społecznych i

ekologicznych związanych ze wzrostem gospodarczym.

Zachowanie ładu przestrzennego jest ważne zarówno ze względówogólnogospodarczych, ze względu na cele i potrzeby gospodarki,

jak i dla przedsiębiorstw, ponieważ jest ono warunkiem istnieniakorzyści zewnętrznych i możliwości ich otrzymania oraz gwarantem

właściwych warunków lokalizacyjnych.

Przestrzeń

38

8/18/2019 Temat 2.pdf

39/41

Ład przestrzenny

Brak ładu przestrzennego prowadzi do pojawiania się konfliktówprzestrzennych, które rodzą się z powodu rosnącej złożonościstruktur przestrzennych gospodarki i społeczeństwa, a przedewszystkim ograniczoności zasobów środowiska geograficznego(przestrzeni geograficznej).

Przejawy tych konfliktów:

konkurencja o miejsca lokalizacji,

nadmierne i bezładne zagospodarowywanie przestrzeni,

nieefektywne jej wykorzystywanie,

blokowanie realizacji różnych zadań ekonomicznych ispołecznych właściwych poszczególnym obiektomzlokalizowanym w konkretnych miejscach,

dewastowanie przestrzeni i zasobów środowiska geograficznego.

Przestrzeń

39

8/18/2019 Temat 2.pdf

40/41

Ład przestrzenny

Przyczyny konfliktów: lekkomyślne (beztroskie) kształtowanie przestrzeni,

niewłaściwa lokalizacja obiektów,

obniżenie odporności środowiska geograficznego (zwłaszcza

elementów przyrodniczych) na zagrożenia związane z jego corazintensywniejszym i wielokierunkowym użytkowaniem,

Kolizje przestrzenne są częstsze, widoczniejsze, groźniejsze w

skutkach i trudniejsze do rozwiązania, gdy w rozwojugospodarczym doszło do zakłócenia ładu przestrzennego.

Niedostrzegane lub bagatelizowane kolizje mogą się stać barieramirozwoju społeczno-gospodarczego.

Przestrzeń

40

8/18/2019 Temat 2.pdf

41/41

Dziękuję za uwagę

Documents

Temat 2.pdf