2008 YILI PROGRAMI2008 YILI PROGRAMI

Dr. Ahmet Sabri EROĞLUDr. Ahmet Sabri EROĞLU

Rahmi Aşkın TÜRELİRahmi Aşkın TÜRELİ

Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı

8 Kasım 28 Kasım 200007 tarihinde Türkiye Bankalar Birliği7 tarihinde Türkiye Bankalar Birliği Ekonomi Çalışma Grubu’nda Yapılan Sunuş Ekonomi Çalışma Grubu’nda Yapılan Sunuş

TEMEL EKONOMİK HEDEFLERTEMEL EKONOMİK HEDEFLER

20052005 20062006 20072007(T)(T) 20082008(P)(P)

BÜYÜME HIZLARIBÜYÜME HIZLARI

TARIMTARIM 5,65,6 2,92,9 -3,0-3,0 3,03,0

SANAYİSANAYİ 6,56,5 7,47,4 5,55,5 5,75,7

HİZMETLERHİZMETLER 8,28,2 6,16,1 6,26,2 5,95,9

GSMH GSMH 7,67,6 6,06,0 5,05,0 5,55,5

GSMH ( Milyar YTL)GSMH ( Milyar YTL) 486,4486,4 575,8575,8 646,9646,9 716,6716,6

GSMH (Milyar Dolar)GSMH (Milyar Dolar) 362,8362,8 402,3402,3 489,0489,0 520,2520,2

GSMH DEFLATÖRÜGSMH DEFLATÖRÜ 5,35,3 11,711,7 7,07,0 5,05,0

TÜFE 12 AYLIK % DEĞİŞMETÜFE 12 AYLIK % DEĞİŞME 7,77,7 9,79,7 6,56,5 4,04,0

NÜFUS ( Milyon Kişi)NÜFUS ( Milyon Kişi) 72,172,1 73,073,0 73,973,9 74,874,8

FERT BAŞINA GSMH ( Dolar)FERT BAŞINA GSMH ( Dolar) 5.0345.034 5.5135.513 6.6196.619 6.9586.958

FERT BAŞINA GSYİH ( SAGP, Dolar)FERT BAŞINA GSYİH ( SAGP, Dolar) 7.7117.711 8.5778.577 9.0739.073 9.6819.681(T) Tahmin (P) Program

MAKROEKONOMİK HEDEFLERMAKROEKONOMİK HEDEFLER

ÖDEMELER DENGESİNE İLİŞKİN GÖSTERGELERÖDEMELER DENGESİNE İLİŞKİN GÖSTERGELER(Milyar Dolar)(Milyar Dolar)

20052005 20062006 2007 (T)2007 (T) 2008 (P)2008 (P)

CARİ İŞLEMLER DENGESİCARİ İŞLEMLER DENGESİ -22,6-22,6 -32,9-32,9 -36,4-36,4 -39,2-39,2

İHRACAT (FOB)İHRACAT (FOB) 73,573,5 85,585,5 104,0104,0 117,0117,0

İTHALAT (CİF)İTHALAT (CİF) 116,8116,8 139,6139,6 166,0166,0 182,0182,0

DIŞ TİCARET DENGESİDIŞ TİCARET DENGESİ -43,3-43,3 -54,0-54,0 -62,0-62,0 -65,0-65,0

TURİZM GELİRLERİTURİZM GELİRLERİ 18,218,2 16,916,9 18,618,6 19,619,6

DIŞ BORÇ FAİZ ÖDEMELERİDIŞ BORÇ FAİZ ÖDEMELERİ 8,08,0 9,39,3 11,111,1 12,512,5

İHRACAT / İTHALAT (%)İHRACAT / İTHALAT (%) 62,962,9 61,361,3 62,762,7 64,364,3

CARİ İŞLEMLER DENGESİ / GSMH (%)CARİ İŞLEMLER DENGESİ / GSMH (%) -6,2-6,2 -8,2-8,2 -7,4-7,4 -7,5-7,5

(T) Tahmin (P) Program

DIŞ TİCARETE İLİŞKİN VARSAYIMLAR (%)DIŞ TİCARETE İLİŞKİN VARSAYIMLAR (%)20052005 20062006 2007 (T)2007 (T) 2008 (P)2008 (P)

Büyüme (Sabit Fiyatlarla,%)Büyüme (Sabit Fiyatlarla,%)

Dünya Dünya 4,84,8 5,45,4 5,25,2 4,84,8

Euro Bölgesi Euro Bölgesi 1,51,5 2,82,8 2,52,5 2,12,1

ABDABD 3,13,1 2,92,9 1,91,9 1,91,9

Fiyat Değişimleri (%)Fiyat Değişimleri (%)

İhracatİhracat 6,06,0 3,53,5 8,38,3 1,71,7

İthalatİthalat 7,07,0 8,68,6 6,96,9 2,52,5

Reel Kur (1$+1,5€)Reel Kur (1$+1,5€) 9,79,7 -0,4-0,4 9,59,5 -4,0-4,0

Ticaret Ortaklarımızın Petrol-Dışı Ticaret Ortaklarımızın Petrol-Dışı İthalat Talebiİthalat Talebi

8,08,0 9,79,7 7,67,6 7,87,8

Ham Petrol Varil Fiyatı ($)Ham Petrol Varil Fiyatı ($) 53,453,4 64,364,3 68,568,5 75,075,0

Ham Petrol İthalatı (Milyar $)Ham Petrol İthalatı (Milyar $) 8,68,6 10,710,7 12,312,3 13,813,8

Enerji İthalatı (27. Fasıl, Milyar $)Enerji İthalatı (27. Fasıl, Milyar $) 21,321,3 28,928,9 33,433,4 37,737,7

Kaynak: DPT 2008 Programı, IMF WEO 2007 Ekim

MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE DENGESİ MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE DENGESİ

2006 2007 (T) 2008 (P) 2006 2007 (T) 2008 (P)Harcamalar 178.126 202.854 222.313 30,9 31,4 31,0

Faiz Hariç Harcama 132.163 153.854 166.313 23,0 23,8 23,2Personel Giderleri 37.812 44.112 48.672 6,6 6,8 6,8Sos. Güv. Kur. Devlet Primi Gid. 5.075 5.880 6.405 0,9 0,9 0,9Mal ve Hizmet Alımları 19.001 21.862 22.905 3,3 3,4 3,2Cari Transferler 49.851 63.121 69.206 8,7 9,8 9,7Sermaye Giderleri 12.098 11.688 11.775 2,1 1,8 1,6Sermaye Transferleri 2.637 3.580 2.084 0,5 0,6 0,3Borç Verme 5.689 3.612 3.934 1,0 0,6 0,5Yedek Ödenek 0 0 1.331 0,0 0,0 0,2

Faiz Giderleri 45.963 49.000 56.000 8,0 7,6 7,8Gelirler 173.483 187.970 204.556 30,1 29,1 28,5

Genel Bütçe 168.547 182.687 199.411 29,3 28,2 27,8 Vergi Gelirleri 137.480 151.056 171.206 23,9 23,4 23,9 Vergi Dışı Gelirler 26.970 23.635 23.096 4,7 3,7 3,2 Sermaye Gelirleri 1.841 6.202 4.307 0,3 1,0 0,6 Alınan Bağış ve Yardımlar 2.255 1.794 802 0,4 0,3 0,1Katma Bütçe Öz Gelirleri 0,0 0,0 0,0Özel Bütçe Öz Gelirleri 4.937 5.282 5.146 0,9 0,8 0,7Düzenleyici ve Den. Kur. Gelirleri 0,0 0,0 0,0

Bütçe Dengesi -4.643 -14.884 -17.756 -0,8 -2,3 -2,5Faiz Dışı denge 41.320 34.116 38.244 7,2 5,3 5,3Faiz Dışı Denge (IMF) 32.672 21.283 31.982 5,7 3,3 4,5

GSMH'ya ORANMİLYON YTL

KAMU KESİMİ BORÇLANMA GEREĞİ (GSMH PAYI)KAMU KESİMİ BORÇLANMA GEREĞİ (GSMH PAYI)

20052005 20062006 2007(T)2007(T) 2008(P)2008(P)

Borçlanma GereğiBorçlanma Gereği -0,4-0,4 -2,6-2,6 0,00,0 -0,3-0,3

Konsolide Bütçe / Merkezi YönetimKonsolide Bütçe / Merkezi Yönetim 1,71,7 0,80,8 2,32,3 2,52,5

Mahalli İdarelerMahalli İdareler -0,1-0,1 0,20,2 0,00,0 0,00,0

FonFon -0,6-0,6 -1,6-1,6 -1,1-1,1 -1,2-1,2

İşsizlik Sigortasıİşsizlik Sigortası -1,0-1,0 -1,0-1,0 -1,1-1,1 -1,1-1,1

Sosyal GüvenlikSosyal Güvenlik 0,00,0 -0,2-0,2 0,10,1 0,00,0

Döner SermayeDöner Sermaye -0,3-0,3 -0,2-0,2 -0,2-0,2 -0,2-0,2

KİTKİT -0,2-0,2 -0,6-0,6 0,00,0 -0,4-0,4

Faiz Ödemeleri Hariç Borçlanma GereğiFaiz Ödemeleri Hariç Borçlanma Gereği -10,1-10,1 -10,8-10,8 -7,9-7,9 -8,4-8,4

Konsolide Bütçe / Merkezi YönetimKonsolide Bütçe / Merkezi Yönetim -7,7-7,7 -7,2-7,2 -5,3-5,3 -5,3-5,3

Mahalli İdarelerMahalli İdareler -0,2-0,2 0,10,1 -0,1-0,1 -0,1-0,1

FonFon -0,7-0,7 -1,6-1,6 -1,1-1,1 -1,2-1,2

İşsizlik Sigortasıİşsizlik Sigortası -1,0-1,0 -1,0-1,0 -1,1-1,1 -1,1-1,1

Sosyal GüvenlikSosyal Güvenlik 0,00,0 -0,2-0,2 0,10,1 0,00,0

Döner SermayeDöner Sermaye -0,3-0,3 -0,2-0,2 -0,2-0,2 -0,2-0,2

KİTKİT -0,3-0,3 -0,7-0,7 -0,1-0,1 -0,5-0,5

MAKROEKONOMİK DENGELERMAKROEKONOMİK DENGELER

MAKROEKONOMİK DENGELERMAKROEKONOMİK DENGELER

MAKROEKONOMİK HESAPLAR SİSTEMİ İLE SUNULAN ÇERÇEVE, ÜLKEMİZDE UYGULANMAKTA OLAN PLAN, PROGRAM VE BÜTÇE ÇALIŞMALARINDA MAKROEKONOMİK DENGELER ŞEKLİNDE ELE ALINMAKTADIR. PROGRAM VE BÜTÇE SÜRECİNİN MAKRO AŞAMASINDA 4 TEMEL DENGE OLUŞTURULMAKTADIR. BU DENGELER:

- KAYNAKLAR- HARCAMALAR DENGESİ (MİLLİ BÜTÇE)

- YATIRIM - TASARRUF DENGESİ

- ÖDEMELER DENGESİ

-KAMU KESİMİ FİNANSMAN DENGESİ

EKONOMİNİN GENEL DENGESİ İSE BU DÖRT TEMEL DENGEDEKİ İLİŞKİLERİ ÖZET BİÇİMDE SUNMAKTADIR.

MAKROEKONOMİK DENGELERİN OLUŞTURULMASINDA ULUSAL GELİR HESAPLARI ESAS ALINMAKTADIR. ULUSAL GELİR HARCAMA YÖNTEMİ KULLANILARAK TALEP UNSURLARI İTİBARİYLE HESAPLANMAKTADIR.

Y = C + I + X – M

Y = MİLLİ GELİR (GSYİH), C = TOPLAM TÜKETİM (KAMU + ÖZEL), I = TOPLAM YATIRIM (KAMU + ÖZEL), X = MAL VE HİZMET İHRACATI, M = MAL VE HİZMET İTHALATINI GÖSTERMEKTEDİR.

BURADAN BİR EKONOMİDEKİ MAL VE HİZMET ARZI İLE MAL VE HİZMET TALEBİ ARASINDAKİ EŞİTLİĞE GEÇİLEBİLİR.

Y + M = C + I + X

ULUSAL GELİR HESAPLARINDAKİ TOPLAM ARZ VE TOPLAM TALEP EŞİTLİĞİNDEN İKİ TEMEL MAKROEKONOMİK DENGEYE İLİŞKİN ÖZDEŞLİKLERİ TÜRETMEK MÜMKÜNDÜR:

A. TOPLAM KAYNAKLAR – TOPLAM HARCAMALAR DENKLİĞİY + (M - X ) = C + I BURADA (M - X) VEYA - (X - M) DIŞ KAYNAĞI GÖSTERMEKTEDİR.

B. TOPLAM YATIRIM – TOPLAM TASARRUF DENKLİĞİYURTİÇİ TASARRUF (Sd) = Y - C OLARAK TANIMLANIR VE TOPLAM ARZ = TOPLAM TALEP EŞİTLİĞİNDE YERİNE KONULURSA,

Sd + (M - X) = I DIŞ TASARRUF (Sf) = (M - X) VEYA -(X - M)

Sd - I = (X - M) YURTİÇİ TASARRUF - YATIRIM = DIŞ AÇIK = DIŞ TASARRUF

DPT TARAFINDAN OLUŞTURULAN MAKROEKONOMİK DENGELERDE KULLANILAN MİLLİ GELİR TANIMI GSMH’DIR.

GSMH = GSYİH + NET DIŞ ALEM FAKTÖR GELİRLERİ (NDFG)

NDFG = İŞÇİ GELİRLERİ + FAİZ GELİRLERİ + GİRİŞİMCİ HİZMET GELİRLERİ - FAİZ ÖDEMELERİ - KAR TRANSFERLERİ

BUNA GÖRE,GSMH = C + I + ( X - M + NDFG)

TOPLAM KAYNAKLAR – TOPLAM HARCAMALAR DENKLİĞİ İSE;Y + (M - X - NDFG) = C + I OLARAK YAZILABİLİR.

BURADA (M - X - NDFG) VEYA -(X - M + NDFG) DIŞ KAYNAĞI İFADE ETMEKTEDİR.

GSMH VE DIŞ KAYNAK (DIŞ AÇIK) KALEMLERİNİN TOPLAMI EKONOMİNİN O YIL KULLANABİLECEĞİ TOPLAM KAYNAKLARI GÖSTERMEKTEDİR.

TOPLAM KAYNAK = TOPLAM TÜKETİM + TOPLAM YATIRIM

TOPLAM YATIRIM = SABİT SERMAYE YATIRIMI + STOK DEĞİŞİMİ

TOPLAM YATIRIM – TOPLAM TASARRUF DENKLİĞİNİSd + (M - X - NDFG) = I OLARAK YAZDIĞIMIZDA,Sd - I = X - M + NDFG = DIŞ TASARRUF OLMAKTADIR.

YURTİÇİ TASARRUFLAR İLE YATIRIMLAR ARASINDAKİ İLİŞKİYİ TANIMLADIĞIMIZDA:

YURTİÇİ TASARRUF YATIRIM TASARRUF ÇIKIŞI

YATIRIM YURTİÇİ TASARRUF TASARRUF GİRİŞİ

BUNA GÖRE, BİR EKONOMİDE TOPLAM YATIRIMLARIN YURTİÇİ TASARRUFLARI AŞMASI DURUMUNDA TASARRUF AÇIĞI OLUŞACAK VE BU DA EKONOMİYE DIŞ TASARRUF GİRİŞİ İLE SONUÇLANACAKTIR.

TASARRUF - YATIRIM FARKI, KAMU (Sg - Ig) VE ÖZEL KESİM (Sp - Ip) OLARAK AYRIŞTIRILDIĞINDA: (Sg - Ig) + (Sp - Ip) = - (X - M) OLACAKTIR.

YURTİÇİ TASARRUFLARIN YATIRIMLARI KARŞILAMAKTA YETERSİZ KALMASI SONUCUNDA OLUŞAN DIŞ TASARRUF GİRİŞİ, AYRI AYRI KAMU KESİMİNDEN VEYA ÖZEL KESİMDEN KAYNAKLANABİLECEĞİ GİBİ HER İKİ KESİMDE DE TASARRUF YATIRIM AÇIĞI OLUŞMUŞ OLABİLİR.

ULUSAL GELİR HESAPLARINDA GAYRİ SAFİ MİLLİ HARCANABİLİR GELİR (GSMHG) TANIMI DA BULUNMAKLA BİRLİKTE, GSMHG’NİN ÜLKEMİZDE YAYGIN OLARAK KULLANIM ALANI BULUNMAMAKTADIR.

GSMHG = GSMH + DIŞ ALEMDEN NET KARŞILIKSIZ CARİ TRANSFERLER (NKCT)

GSMHG = C + I + (X - M + NDFG + NKCT) OLMAKTADIR.

BÖYLECE, GSMH + (-X + M - NDFG) = C + I ÖZDEŞLİĞİNDEKİ (-X + M - NDFG) OLARAK TANIMLANAN DIŞ KAYNAK MİKTARINA NKCT İLAVE EDİLDİĞİNDE CARİ İŞLEMLER DENGESİ AÇIĞINA ULAŞILMAKTADIR.

ÜLKEMİZDE MAKROEKONOMİK DENGELERİN OLUŞTURULMASINDA KULLANILAN DIŞ KAYNAK HESABINDA KARŞILIKSIZ CARİ TRANSFERLER KAPSANMAMAKTADIR.

BU DURUMUN TEMEL NEDENLERİ OLARAK, GAYRİ SAFİ MİLLİ HARCANABİLİR GELİR KAVRAMININ ÜLKEMİZDE YAYGIN OLARAK KULLANILMAMAKTA VE BU ÇERÇEVEDE TÜİK TARAFINDAN AÇIKLANMAMAKTA OLUŞU İLE KARŞILIKSIZ CARİ TRANSFERLERİN TUTARININ İHMAL EDİLEBİLİR ÖLÇÜDE KÜÇÜK OLMASI GÖSTERİLEBİLİR.

ÖZET OLARAK BELİRTİRSEK, BİR EKONOMİDE YARATILAN GELİRDEN FAZLA HARCAMA YAPILDIĞINDA CARİ İŞLEMLER AÇIĞI OLUŞMAKTADIR. BU CARİ AÇIK İSE SERMAYE GİRİŞİ VE/VEYA REZERV AZALIŞI İLE FİNANSE EDİLMEKTEDİR.

GSMH = KAMU HARCANABİLİR GELİRİ + ÖZEL HARCANABİLİR GELİR

KAMU HARCANABİLİR GELİRİ, KAMU KESİMİ GENEL DENGESİ TABLOSUNDAN ALINMAKTA OLUP AŞAĞIDAKİ KALEMLERİN TOPLANMASI İLE ELDE EDİLMEKTEDİR.

1. VERGİLER

2. VERGİ DIŞI NORMAL GELİRLER

3. FAKTÖR GELİRLERİ

4. SOSYAL FONLAR

5. CARİ TRANSFERLER

MAKROEKONOMİK DENGELERİMİZDE TASARRUF KALEMLERİ ARTIK OLARAK HESAPLANMAKTA OLUP, HER İKİ KESİM İÇİN DE HARCANABİLİR GELİRLERDEN TÜKETİMLERİN ÇIKARTILMASI İLE ELDE EDİLMEKTEDİR.

KAMU HARCANABİLİR GELİRİ - KAMU TÜKETİMİ = KAMU TASARRUFU

ÖZEL HARCANABİLİR GELİR - ÖZEL TÜKETİM = ÖZEL TASARRUF

(Cari Fiyatlarla, Milyon YTL)(Cari Fiyatlarla, Milyon YTL) 20052005 20062006 2007 (T)2007 (T) 2008 (P)2008 (P)

1. GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA1. GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA 486.401486.401 575.784575.784 646.893646.893 716.596716.596

2. Dış Kaynak 2. Dış Kaynak 32.79432.794 44.67744.677 45.90045.900 49.32849.328

3. Toplam Kaynaklar3. Toplam Kaynaklar 519.195519.195 620.461620.461 692.793692.793 765.924765.924

4. Toplam Yatırımlar4. Toplam Yatırımlar 121.214121.214 137.015137.015 157.909157.909 175.226175.226

5. Sabit Sermaye Yatırımı5. Sabit Sermaye Yatırımı 97.64797.647 123.569123.569 140.290140.290 155.153155.153

5.1 Kamu5.1 Kamu 24.57824.578 30.41030.410 33.43533.435 33.37133.371

5.2 Özel5.2 Özel 73.06973.069 93.15993.159 106.855106.855 121.783121.783

6. Stok Değişmesi6. Stok Değişmesi 23.56723.567 13.44613.446 17.61917.619 20.07320.073

6.1 Kamu6.1 Kamu 1.1331.133 -703-703 556556 438438

6.2 Özel6.2 Özel 22.43422.434 14.14914.149 17.06317.063 19.63419.634

7. Toplam Tüketim7. Toplam Tüketim 397.981397.981 483.446483.446 534.884534.884 590.698590.698

8. KAMU HARCANABİLİR GELİRİ8. KAMU HARCANABİLİR GELİRİ 78.18078.180 108.028108.028 102.432102.432 112.879112.879

9. Kamu Tüketimi9. Kamu Tüketimi 58.32158.321 72.22272.222 82.58882.588 89.63789.637

10. Kamu Tasarruf10. Kamu Tasarruf 19.86019.860 35.80635.806 19.84419.844 23.24123.241

11. Kamu Yatırım11. Kamu Yatırım 25.71125.711 29.70629.706 33.99133.991 33.80933.809

12. Kamu Tasarruf Yatırım Farkı12. Kamu Tasarruf Yatırım Farkı -5.852-5.852 6.0996.099 -14.147-14.147 -10.568-10.568

13. ÖZEL HARCANABİLİR GELİR13. ÖZEL HARCANABİLİR GELİR 408.221408.221 467.756467.756 544.462544.462 603.717603.717

14. Özel Tüketim14. Özel Tüketim 339.660339.660 411.224411.224 452.296452.296 501.061501.061

15. Özel Tasarruf15. Özel Tasarruf 68.56168.561 56.53256.532 92.16692.166 102.656102.656

16. Özel Yatırım16. Özel Yatırım 95.50395.503 107.309107.309 123.918123.918 141.417141.417

17. Özel Tasarruf Yatırım Farkı17. Özel Tasarruf Yatırım Farkı -26.942-26.942 -50.776-50.776 -31.752-31.752 -38.761-38.761

18. Özel Tasarruf Oranı18. Özel Tasarruf Oranı (Tasarruf/H. Gelir) (Tasarruf/H. Gelir) 16,816,8 12,12,11 16,916,9 1717,0,0

19. Toplam Yurt içi Tasarruflar19. Toplam Yurt içi Tasarruflar 88.42088.420 92.33892.338 112.010112.010 125.898125.898

Ekonominin Genel DengesiEkonominin Genel Dengesi

(1998 Fiyatlarıyla, Milyon YTL)(1998 Fiyatlarıyla, Milyon YTL) 20052005 20062006 2007 (T)2007 (T) 2008 (P)2008 (P)

1. GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA1. GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA 65.33865.338 69.23769.237 72.69972.699 76.69776.697

2. Dış Kaynak2. Dış Kaynak 3.4993.499 3.3463.346 3.5863.586 3.3883.388

3. Toplam Kaynaklar3. Toplam Kaynaklar 68.83768.837 72.58372.583 76.28576.285 80.08580.085

4. Toplam Yatırımlar4. Toplam Yatırımlar 18.13918.139 18.90318.903 20.32320.323 21.53321.533

5. Sabit Sermaye Yatırımı5. Sabit Sermaye Yatırımı 15.38815.388 17.46717.467 18.55418.554 19.62119.621

5.1 Kamu5.1 Kamu 3.8873.887 4.0504.050 4.1454.145 3.9833.983

5.2 Özel5.2 Özel 11.50111.501 13.41713.417 14.40914.409 15.63715.637

6. Stok Değişmesi6. Stok Değişmesi 2.7522.752 1.4361.436 1.7691.769 1.9121.912

6.1 Kamu6.1 Kamu 132132 -75-75 5656 4242

6.2 Özel6.2 Özel 2.6192.619 1.5111.511 1.7131.713 1.8701.870

7. Toplam Tüketim7. Toplam Tüketim 50.69850.698 53.67953.679 55.96255.962 58.55358.553

8. KAMU HARCANABİLİR GELİRİ8. KAMU HARCANABİLİR GELİRİ 10.50210.502 12.99012.990 11.51111.511 12.08112.081

9. Kamu Tüketimi9. Kamu Tüketimi 6.7096.709 7.4407.440 7.9257.925 8.1928.192

10. Kamu Tasarruf10. Kamu Tasarruf 3.7933.793 5.5505.550 3.5863.586 3.8903.890

11. Kamu Yatırım11. Kamu Yatırım 4.0194.019 3.9753.975 4.2014.201 4.0254.025

12. Kamu Tasarruf Yatırım Farkı12. Kamu Tasarruf Yatırım Farkı -227-227 1.5751.575 -615-615 -135-135

13. ÖZEL HARCANABİLİR GELİR13. ÖZEL HARCANABİLİR GELİR 54.83654.836 56.24756.247 61.18761.187 64.61664.616

14. Özel Tüketim14. Özel Tüketim 43.98843.988 46.23946.239 48.03748.037 50.36150.361

15. Özel Tasarruf15. Özel Tasarruf 10.84710.847 10.00710.007 13.15113.151 14.25514.255

16. Özel Yatırım16. Özel Yatırım 14.12014.120 14.92814.928 16.12216.122 17.50817.508

17. Özel Tasarruf Yatırım Farkı17. Özel Tasarruf Yatırım Farkı -3.273-3.273 -4.921-4.921 -2.972-2.972 -3.253-3.253

18. Özel Tasarruf Oranı18. Özel Tasarruf Oranı 19,819,8 17,817,8 21,521,5 22,122,1

19. Toplam Yurt içi Tasarruflar19. Toplam Yurt içi Tasarruflar 14.64014.640 15.55715.557 16.73716.737 18.14418.144

Ekonominin Genel DengesiEkonominin Genel Dengesi

Kamu Kesimi Genel DengesiKamu Kesimi Genel Dengesi Cari Fiyatlarla, Milyon YTL) 2005 2006 2007(T) 2008 (P)1.VERGİLER 116.908 135.177 148.135 167.876 A.VASITASIZ 35.933 39.732 46.341 51.422 B.VASITALI 80.975 95.445 101.793 116.4542.VERGİ DIŞI N. GELİRLER 16.200 20.969 18.269 18.1023.FAKTÖR GELİRLERİ 32.067 38.076 36.750 38.8664.SOSYAL FONLAR -21.089 -19.490 -26.789 -28.7725.(CARİ TRANSFERLER) -65.906 -66.705 -73.932 -83.194 I.KAMU HARCANABİLİR GELİRİ 78.180 108.028 102.432 112.879 II.CARİ GİDERLER -58.321 -72.222 -82.588 -89.637 III.KAMU TASARRUFU 19.860 35.806 19.844 23.241 IV.YATIRIMLAR -25.711 -29.706 -33.991 -33.809 A.SABİT SERMAYE -24.578 -30.410 -33.435 -33.371 B.STOK DEĞİŞMESİ -1.133 703 -556 -438 V.TASARRUF-YATIRIM FARKI -5.852 6.099 -14.147 -10.568 VI.SERMAYE TRANSFERLERİ 7.963 9.632 14.682 13.191 1.SERVET VERGİLERİ 3.680 4.742 5.374 5.901 2.(DİĞER TRANSFERLER) 5.097 9.572 12.036 10.379 3.(KAMULAŞ. VE S.DEĞER ART.) -815 -4.682 -2.728 -3.089 VII.KASA-BANKA/BORÇLANMA -2.111 -15.731 -535 -2.624 1.KASA-BANKA DEĞİŞMESİ -3.095 -1.439 -4.000 -5.752 2.DIŞ BORÇLANMA(NET) -810 -1.369 -1.799 707 -DIŞ BORÇ ÖDEMESİ -18.810 -20.964 -3.515 -1.014 -DIŞ BORÇ KULLANIMI 17.999 19.595 1.716 1.721 3.İÇ BORÇ/ALACAK(NET) 1.812 -12.141 5.536 2.676 4.STOK DEĞİŞİM FONU -18 -781 -271 -255

BORÇLANMA GEREĞİ -2.093 -14.950 -263 -2.369PSBR/GSMH -0,4 -2,6 0,0 -0,3

GSMH-DIŞ KAYNAK İLİŞKİSİGSMH-DIŞ KAYNAK İLİŞKİSİ

-12

-8

-4

0

4

8

12

YÜ

ZD

E D

EĞ

İŞM

E

GSMH DIŞ KAYNAK

( - ) işaret Dış Kaynak girişini göstermektedir.

TASARRUF-YATIRIM DENGESİTASARRUF-YATIRIM DENGESİ

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

30

35

GSM

H'Y

A O

RA

N (Y

ÜZ

DE

)

KAMU TAS. ÖZEL TAS. DIŞ TAS. TOP. YAT.

TASARRUF-YATIRIM DENGESİ - 2TASARRUF-YATIRIM DENGESİ - 2

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

GSM

H'Y

A O

RA

N (Y

ÜZ

DE

)

KAMU TASARRUF YATIRIM FARKI ÖZEL TASARRUF YATIRIM FARKI DIŞ TASARRUF

TASARRUF-YATIRIM DENGESİTASARRUF-YATIRIM DENGESİ(GSMH’YA ORANLAR, YÜZDE)(GSMH’YA ORANLAR, YÜZDE)

1990-20001990-2000 20022002 20032003 20042004 20052005 20062006 2007T2007T 2008P2008P

Toplam YatırımlarToplam Yatırımlar 24,424,4 21,621,6 23,523,5 26,526,5 24,924,9 23,823,8 24,424,4 24,524,5

- Kamu Yat.- Kamu Yat. 6,46,4 6,36,3 4,74,7 4,24,2 5,35,3 5,25,2 5,35,3 4,74,7

- Özel Yat.- Özel Yat. 18,118,1 15,415,4 18,818,8 22,322,3 19,619,6 18,618,6 19,219,2 19,719,7

Toplam TasarruflarToplam Tasarruflar 24,424,4 21,621,6 23,523,5 26,526,5 24,924,9 23,823,8 24,424,4 24,524,5

- Yurtiçi Tas.- Yurtiçi Tas. 21,521,5 19,219,2 19,319,3 20,320,3 18,218,2 16,016,0 17,317,3 17,617,6

- Kamu Tas.- Kamu Tas. -1,3-1,3 -6,2-6,2 -5,3-5,3 -1,3-1,3 4,14,1 6,26,2 3,13,1 3,23,2

- Özel Tas.- Özel Tas. 22,722,7 25,425,4 24,624,6 21,621,6 14,114,1 9,89,8 14,214,2 14,314,3

- Dış Tas.- Dış Tas. 3,03,0 2,42,4 4,24,2 6,26,2 6,76,7 7,87,8 7,17,1 6,96,9

GSMH BÜYÜMESİNE KATKILARGSMH BÜYÜMESİNE KATKILAR

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

YÜ

ZD

E

TÜKETİM SABİT SER. YAT. STOK DEĞ. DIŞ KAYNAK GSMH

""""""

BÜYÜME – İTHALAT İLİŞKİSİBÜYÜME – İTHALAT İLİŞKİSİ

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

YÜ

ZD

E D

EĞ

İŞM

E

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

YÜ

ZD

E D

EĞ

İŞM

E

GSYİH BÜYÜMESİ REEL İTHALAT (SAĞ EKSEN)

REEL KUR - DIŞ TİCARET İLİŞKİSİREEL KUR - DIŞ TİCARET İLİŞKİSİ

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

RE

ER

½ D

EĞ

İŞM

E (

1995

=100

)

-30

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

30

YÜ

ZD

E D

EĞ

İŞM

E

REEL EFEKTİF KUR ENDEKSİ REEL İHRACAT REEL İTHALAT

REEL KUR - DIŞ TİCARET İLİŞKİSİ - 2REEL KUR - DIŞ TİCARET İLİŞKİSİ - 2

100

110

120

130

140

150

160

170

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

RE

ER

EN

DE

KSİ

(199

5=10

0)

40

60

80

100

120

140

160

180

DT

EN

DE

KSİ

(200

3=10

0)

REEL EFEKTİF KUR ENDEKSİ REEL DIŞ TİCARET AÇIĞI

(Cari Fiyatlarla GSMH’a Oran)(Cari Fiyatlarla GSMH’a Oran) 20052005 20062006 2007 (T)2007 (T) 2008 (P)2008 (P)

1. GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA1. GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA 100,0100,0 100,0100,0 100,0100,0 100,0100,0

2. Dış Kaynak 2. Dış Kaynak 6,76,7 7,87,8 7,17,1 6,96,9

3. Toplam Kaynaklar3. Toplam Kaynaklar 106,7106,7 107,8107,8 107,1107,1 106,9106,9

4. Toplam Yatırımlar4. Toplam Yatırımlar 24,924,9 23,823,8 24,424,4 24,524,5

5. Sabit Sermaye Yatırımı5. Sabit Sermaye Yatırımı 20,120,1 21,521,5 21,721,7 21,721,7

5.1 Kamu5.1 Kamu 5,15,1 5,35,3 5,25,2 4,74,7

5.2 Özel5.2 Özel 15,015,0 16,216,2 16,516,5 17,017,0

6. Stok Değişmesi6. Stok Değişmesi 4,84,8 2,32,3 2,72,7 2,82,8

6.1 Kamu6.1 Kamu 0,20,2 -0,1-0,1 0,10,1 0,10,1

6.2 Özel6.2 Özel 4,64,6 2,52,5 2,62,6 2,72,7

7. Toplam Tüketim7. Toplam Tüketim 81,881,8 84,084,0 82,782,7 82,482,4

8. KAMU HARCANABİLİR GELİRİ8. KAMU HARCANABİLİR GELİRİ 16,116,1 18,818,8 15,815,8 15,815,8

9. Kamu Tüketimi9. Kamu Tüketimi 12,012,0 12,512,5 12,812,8 12,512,5

10. Kamu Tasarruf10. Kamu Tasarruf 4,14,1 6,26,2 3,13,1 3,23,2

11. Kamu Yatırım11. Kamu Yatırım 5,35,3 5,25,2 5,35,3 4,74,7

12. Kamu Tasarruf Yatırım Farkı12. Kamu Tasarruf Yatırım Farkı -1,2-1,2 1,11,1 -2,2-2,2 -1,5-1,5

13. ÖZEL HARCANABİLİR GELİR13. ÖZEL HARCANABİLİR GELİR 83,983,9 81,281,2 84,284,2 84,284,2

14. Özel Tüketim14. Özel Tüketim 69,869,8 71,471,4 69,969,9 69,969,9

15. Özel Tasarruf15. Özel Tasarruf 14,114,1 9,89,8 14,214,2 14,314,3

16. Özel Yatırım16. Özel Yatırım 19,619,6 18,618,6 19,219,2 19,719,7

17. Özel Tasarruf Yatırım Farkı17. Özel Tasarruf Yatırım Farkı -5,5-5,5 -8,8-8,8 -4,9-4,9 -5,4-5,4

1188. Toplam Yurt içi Tasarruflar. Toplam Yurt içi Tasarruflar 18,218,2 16,016,0 17,317,3 17,617,6

Ekonominin Genel DengesiEkonominin Genel Dengesi

(1998 Fiyatlarıyla, Yüzde Değişme)(1998 Fiyatlarıyla, Yüzde Değişme) 20052005 20062006 2007 (T)2007 (T) 2008 (P)2008 (P)

1. GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA1. GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA 7,67,6 6,06,0 5,05,0 5,55,5

2. Dış Kaynak 2. Dış Kaynak (1) (1) -1,3-1,3 0,20,2 -0,3-0,3 0,30,3

3. Toplam Kaynaklar3. Toplam Kaynaklar 8,68,6 5,45,4 5,15,1 5,05,0

4. Toplam Yatırımlar4. Toplam Yatırımlar 9,59,5 4,24,2 7,57,5 6,06,0

5. Sabit Sermaye Yatırımı5. Sabit Sermaye Yatırımı 25,725,7 13,513,5 6,26,2 5,85,8

5.1 Kamu5.1 Kamu 38,638,6 4,24,2 2,32,3 -3,9-3,9

5.2 Özel5.2 Özel 21,821,8 16,716,7 7,47,4 8,58,5

6. Stok Değişmesi6. Stok Değişmesi (1) (1) -2,6-2,6 -2,0-2,0 0,50,5 0,20,2

6.1 Kamu6.1 Kamu 0,20,2 -0,3-0,3 0,20,2 -0,0-0,0

6.2 Özel6.2 Özel -2,8-2,8 -1,7-1,7 0,30,3 0,20,2

7. Toplam Tüketim7. Toplam Tüketim 8,38,3 5,95,9 4,34,3 4,64,6

8. KAMU HARCANABİLİR GELİRİ8. KAMU HARCANABİLİR GELİRİ 61,061,0 23,723,7 -11,4-11,4 5,05,0

9. Kamu Tüketimi9. Kamu Tüketimi 2,72,7 10,910,9 6,56,5 3,43,4

10. Kamu Tasarruf10. Kamu Tasarrufuu

11. Kamu Yatırım11. Kamu Yatırım 43,943,9 -1,1-1,1 5,75,7 -4,2-4,2

1122. ÖZEL HARCANABİLİR GELİR. ÖZEL HARCANABİLİR GELİR 1,21,2 2,62,6 8,88,8 5,65,6

1133. Özel Tüketim. Özel Tüketim 9,29,2 5,15,1 3,93,9 4,84,8

1144. Özel Tasarruf. Özel Tasarruf -21,8-21,8 -7,7-7,7 31,431,4 8,48,4

1155. Özel Yatırım. Özel Yatırım 2,62,6 5,75,7 8,08,0 8,68,6

1166. Toplam Yurt içi Tasarruflar. Toplam Yurt içi Tasarruflar 5,65,6 6,36,3 7,67,6 8,48,4

Ekonominin Genel DengesiEkonominin Genel Dengesi

(1) GSMH büyümesine katkı