Upload
others
View
28
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
EPİTEL DOKU
• Örtü (deri, mukoza) ve salgı sistemini oluşturur.
• Dokuların koruma,• salgı (sekrasyon),
• emme (absorbsiyon) ve
• duyu fonksiyonu bulunmaktadır.
Salgıları mukus (koyu kıvamda ve yapışkan), seröz (berrak ve akışkan kıvamda)ya da synovial sıvı şeklinde olabilir. Bazı bölgelerde cilia denilen tüysü yapılarbulunur.
3
4
Salgı (bez) Epiteli: Tek hücreli olanları salgı yapan goblethücrelerine sahiptir. Çok hücreli olanları salgı yapma şekillerine göre3`e ayrılır.* Dış salgı Bezi (Ekzokrin bezler): Salgısını bir kanalla boşluğa enzimveren bezlerdir (gözyaşı, enzimler).* İç salgı Bezi (Endokrin bezler): Salgısını direkt kana hormonolarak veren bezlerdir.* Karma Bez: Hem iç hem de dış salgı yapan bezdir. (pankreas)c-Duyu Epiteli: Dış ortamdan uyartıları alan epitel dokudur.Gözde ışık, kulakta ses, burunda koku ve deride dokunmayı algılayanhücreler duyu epitel hücreleridir.
5
Çizgili Kaslar1. Enine çizgilenme
gösterir2. İskelet sisteminin
yapısında bulunur3. Emirlerini motor
sinir sist.den alır4. İsteğimizle çalışır5. Koyu kırmızıdır.6. Nucleusları çoktur ve
hücrenin etrafındadır7. Güçlü ve kısa süreli
kasılırlar
Düz Kaslar1. Enine çizgilenme
göstermez2. İç organların
yapısında bulunur3. Emirlerini otonom
sinir sist.den alır4. İsteğimiz dışında
çalışır5. Açık kırmızıdır6.Nucleusları tek ve hücrenin ortasındadır7.Yavaş ve uzun süreli kasılırlar
Kalp Kası1. Enine çizgilenme
gösterir2. İç organların
yapısında bulunur3. Emirlerini otonom
sinir sist.den alır4. İsteğimiz dışında
çalışır5. Koyu kırmızıdır6. Nucleusları çoktur
ve hücrenin etrafında sıralıdır
7. Yavaş ve uzun süreli kasılırlar
B)KAS DOKUSU: Kontraksiyon (kasılma ve gevşeme)
özelliğine sahiptir.
6
Kas dokusu ile ilgili önemli terimler:
Bursa: Eklem çevresinde koruyucu yastık görevi olan kesecikler
Akzar (facia): Kaslar arasında, kasları birbirinden ayıran ince saydam zar
Myofibril:
Myoflament:
aktin,
myosin.
Sarkolemma:
Sarkoplazma:
İnterkalar disk: İki kas hücresinin birbirleri ile bağlantı yaptığı noktalara denir, ör: kalp kasında.
Hypotoni: Anormal derecede düşük kas tonusu (kasın harekete karşı gösterdiği direnç)
Atoni: Tonusun olmaması yani kasılma olmaması
Atrofi: Bir hücre, bir doku ya da bir organın boyutlarının sonradan küçülmesi
Hypertrofi: Kas liflerinin büyümesi ve güçlenmesi
Sinerjizm-antagonizm
Sinerjist kaslar:
Antagonist kaslar:
7
SİNİR DOKUSU: Uyartı iletimini sağlayan hücrelerden
oluşur.
Nöron:
Dentrit:
Akson:
Nörolemma:
Nörogliya:
Synaps:
İmpuls:
İrritabilite:
Reseptör:
Ganglion:
Boz madde - Substantia grisea (gri madde)
Ak madde - Substantia alba
8
Sinirsel Merkezler:
1. Korteks bölümü: Beyin korteksinde motor, duyu, özel
duyu ve yüksek dimağ merkezleri yer alır. Bunlar:
a) Frontal lob: Çalıştırıcı ve duyurucu sinirler yer alır
b) Parietal lob: Genel duyu, öğrenme, hafıza ve mantıkla
ilgili sinirler yer alır
c)Temporal lob: İşitme, işittiğini değerlendirme, hatırlama,
koku, tad alma ile ilgili sinirler yer alır
d) Occipital lob: Görme, gördüklerini değerlendirme ile ilgili
sinirler yer alır
2. Medulla bölümü: Beynin içinde yer alan tabakadır ve ak
maddeden yapılmıştır. Korteks bölümündeki sinirlerin
uzantıları-telleri burada yer alır.
9
Beynin zarları (meninks)
1. Duramater: En dışta yer alan ve kafatası kemiklerine
yapışık olan sert zardır
2. Arachnoidmater: Duramatere yapışık olan örümcek ağı
görünümündeki zardır. Piamaterle arasında yer alan
boşluğa subarachnoid aralık denir ve Beyin Omurilik
Sıvısı (BOS) burada bulunur
3. Piamater: En içte yer alan ve beyine yapışık olan zardır.
10
Beynin bölümleri:
a) Cerebrum (asıl beyin)
b) Diencephalon (ara beyin): Talamus, epitalamus,
hypotalamus burada yer alır
c) Mesencephalon (orta beyin)
d) Cerebellum (beyincik)
e) Pons (köprü)
f) Bulbus (soğanilik)
11
Kafa çiftleri (Önemli sinirler):
1. Nervus (N.) Olfactorius (Koku siniri)
2. Nervus Opticus (Görme siniri, retina tabakasını etkiler)
3. N. Oculomotorius (Gözü ve göz kapaklarını hareket ettirir)
4. N. Trochlearis (Makara siniri, göz kaslarını etkiler)
5. N. Trigeminus (Üçüz sinir, üst çene, alt çene ve gözün yardımcı
oranlarını etkiler)
6. N. Abducens (Gözü dışa oynatan sinir)
7. N. Facialis (Yüz siniri, mimikleri yaptıran sinir)
8. N. Stato acusticus (İşitme ve denge siniri)
9. N. Glossopharynqicus (Dil ve yutak siniri)
10. N. Vagus (Akciğer ve mide siniri, iç organları yönetir)
11.N.Accessorius(Kafa spinal siniri, Sternocleidomastoideus ve trapez
kaslarını yönetir)
12. N. Hypoglossus (Dil ve dilaltı siniri)
12
1. BAĞ DOKUSU: Diğer dokular arasında bağlayıcılık yaparlar.
Metabolizma faaliyetleri, vücut savunması, sıvı-elektrolit dengesi ve
doku onarımında görevlidirler. Bağdoku hücreleri, bağdoku lifleri,
doku sıvısı ve şekilsiz maddelerden meydana gelir.
Fibrosit: Bağ doku hücresi
Makrofaj: Savunma hücresidir, yabancı ve artık maddeleri yok eder.
Histiyosit: Makrofajlardan olup, katı maddeleri fagosite eder.
Fagositoz: Katı maddeleri yeme, yok etme anlamındadır.
Pinositoz: Sıvı maddeleri içme, yok etme anlamındadır.
Pigment maddesi: Deriye rengini veren şekilsiz maddelerdir.
13
KIKIRDAK DOKU: “Kondrosit” denen hücrelerden, jelatinimsi ara
maddeden, ve bu ara maddeye gömülü fibrillerden oluşur.
• Sinir ve kan damarı içermez. Bu sebeple üreme ve onarım hızı
düşüktür.
• Hücrelerine KONDROSİT denir ve LAKUNA veya KONDROPLAST
adı verilen boşluklarda yerleşmişlerdir. Kıkırdak “perikondrium” adı
verilen özel bir zarla çevrilidir.
Kıkırdak ve kemik, bedenin iskelet çatısının sağlanmasında önemli roller
oynayan, özelleşmiş bağ dokularıdır. Uzun kemiklerin boyuna
büyümesinde aracıdır. Yapısında SİNİR, KAN ve LENF damarı
içermezler. Beslenmelerini kıkırdak dokusunun etrafındaki çevre
bağdokusundan sağlarlar. �Embriyonal dönemde tüm iskelet kıkırdak
dokusundan yapılmıştır.
14
Kıkırdak Doku Türleri:
• Hyalin: En sık rastlanan hiyalin kıkırdak, saydam camsı bir görünüme sahiptir.
Hyalin kıkırdak, uzun kemiklerin biçimini ve büyümesini kontrol eden epifiz
büyüme plağının ayrılmaz bir parçasıdır. Sinovyal eklemlerin eklem yüzeylerini
döşer, düşük sürtünme özelliği ile birlikte kaygan bir darbe emici yüzey işlevi
görür. Bazı solunum yollarının duvarında yarı-katı bir destek görevi yapar. Hasar
görmüş hiyalin kıkırdak onarılmaz çünkü erişkin kıkırdak hücrelerinin-
kondrositler-mitoz yeteneği yoktur.
• Elastik: Katı fakat esnek yapısı ile kulak kepçesi, epiglottis ve östaki tüpünün
yapısında bulunur.
• Fibröz: Sinovyal eklemlerin menisküslerinde ve vertebralararası eklem
disklerinde bulunur. Simfizis pubis, intervertebral disklerde ve tendonların
kemiğe tutunduğu yerde bulunur.
15
•YAĞ DOKUSU: Adipoz doku da denir. Deri altında ve organların
çevresinde depo olarak bulunur. Vücut ısısını ve organları koruma,
yedek enerji ve metabolizma olaylarını kolaylaştırma (A, D, E, K
vitaminleri yağda erir) görevleri vardır.
-Organları darbelere karşı korur.
-Yedek besin deposudur.
-Vücut ısısını korur.
Obesite: Fazla kilolu kişiler
Kaşeksi: Fazla zayıf kişiler
Yağ doku, cilt altında, iç organların çevresinde, kemik iliğinde ve meme
dokusunda bulunur. Yağ dokunun ana amacı enerji rezervi
sağlamaktır. Bunun yanında açlık duygusunu ve yeme miktarını da
düzenler.
16
1. KEMİK DOKUSU:
Kemik hücrelerine osteosit adı verilir, osteositler osteoblastlardan
meydana gelmiştir.
Osteositler lacuna adı verilen çukurlar içinde yaşar ve gelişirler.
Kemik dokunun etrafını saran zar şeklindeki yapıya periost adı verilir ve
kemiğin korunmasında görevlidir.
Kemik dokunun eklem yüzlerini örten tabakasına cartilago articularis
denilmektedir.
Uzun kemiklerde uç kısımlara epifiz, orta ve gövde kısımlarına ise diafiz
adı verilir.
Kemikler 3 grupta incelenir:
1)Uzun kemikler (os longum): Os. Humerus, Os. Tibia, Os. Femur, Os radiusgibi.
2)Yassı kemikler (os planum): Os. Scapula, Os. İleum, Os. Sternum gibi.
3)Kısa kemikler (os breve): Os. Hyoideum, Os. Vertebrale gibi.
Bir kemik kesiti incelendiğinde iki tabakadan oluştuğu görülmektedir:
• *Substantia compacta (sert kemik doku): Kemiğin dış kısmıdır, içinde çok ince kanallar bulunur, bu kanallara Havers kanalı adı verilir.
• *Substantia spongioza (süngersi kemik doku):Organik maddelerin yoğun bulunduğu iç tabakadır. Bu doku yassı kemiklerde daha çoktur.
17
19
Önemli kemik terimleri:
Aditus: Girinti, bir boşluğun içine giren yer
Ala: Kanat, kanata benzeyen çıkıntı
Antrum: Mağaraya benzeyen girinti
Arcus: Kemer
Basis: Taban
Canalis: Kanal, çevresi kapalı ince yol
Canalis nutricus: Kemik beslenme kanalcığı
Caput: Baş
Capitalum: Başcık
Cavum Medullare: Kemik iliği kanalı
Collum: Kemiğin boynu
Condylus (kondil) Lokma, pürtüksüz eklem kıkırdağı ile örtülü çıkıntı
Epicondylus: Lokma üstü, pürtüksüz eklem kıkırdağı ile örtülü küçük çıkıntı
Cornu: Boynuz
Tuber: Tümsek, yumru şeklinde çıkıntı
Tuberculum: Yumrucuk şeklinde çıkıntı
Tuberositas: Üzerinde pürtük olan yer
Uncus: Çengel, çengel biçiminde kemik çıkıntısı
Ostium-ostia: Kemikte damar delikleri
20
Corpus: Kemik gövdesi
Crista: İbiksi çıkıntı, sarp kenar
Fissura: Yarık
Lamina-lamella:Yaprağa benzeyen ince, düz kemik
Ligula-lingua: Dilcik, küçük dile benzeyen çıkıntı
Linea: Çizgi, dar ve uzun çizgiye benzeyen kabartı
Meatus (mea): Kısa yol ya da yol ağzı
Medulla ossium: Kemik iliği
Processus: Küme halinde çıkıntılar, pürtüklü alan
Sinus:İçerisi mukoza ile döşeli olan kemik boşluğu
Sütura: Kafatası kemiklerinin birleşme çizgileri
Fontanel (fontikulus): Kafatası kemiklerinin kesişme noktaları, bıngıldak
Orbita: Göz çukuru
Squama: Sedef kabuğuna benzeyen kemik
Spina: Dikensi, ucu sivri çıkıntı
Sulcus: Oluk, uzunluğuna girinti
Trochlea: Makara, makaraya benzeyen çıkıntı
Foramen: Delik
Fovea- fossula: Çukurcuk
İmpressio: İz
İncissura: Çentik