Thema 5 Datblygu partneriaethau cymunedol a gweithio amlasiantaetholAdnoddau 1ndash2

Pecyn cymorth ymgysylltu acircrsquor gymuned a theuluoedd

5

1FaCE the Challenge Together Main guidance

2

Contents

Cynulleidfa

Ysgolion cynradd uwchradd ac arbennig yng Nghymru lleoliadau meithrin ac unedau cyfeirio disgyblion

Trosolwg

Dymarsquor bumed o bum thema yn Wynebursquor her gydarsquon gilydd (YGaTh) Pecyn cymorth ymgysylltu acircrsquor gymuned a theuluoedd i ysgolion Cymru Llywodraeth Cymru Pwrpas y pecyn cymorth yw darparu cefnogaeth ymarferol i ysgolion yng Nghymru irsquow helpu i ddatblygu a chryfhau eu dull o ymgysylltu acircrsquor gymuned a theuluoedd

Maersquor thema hon yn ymwneud yn benodol acirc datblygu partneriaethau cymunedol a gweithio amlasiantaethol Maersquon darparu gwybodaeth ddefnyddiol i ysgolion am ffyrdd o helpu teuluoedd i ddod o hyd i gefnogaeth ychwanegol a sut i gynllunio ar gyfer pontio mwy effeithiol gan ganolbwyntio ar yr hyn syrsquon bwysig irsquor dysgwr arsquoi deulu Mae gweithio mewn partneriaethau cymunedol yn gallu cefnogi gwaith yr ysgol ar ymgysylltu acirc theuluoedd cryfhaursquor ysgol mewn ffyrdd eraill a chyfoethogi bywyd yr ysgol

Camau irsquow cymryd

Irsquow ddefnyddio wrth gynllunio ymyraethau i wella cyrhaeddiad dysgwyr syrsquon byw mewn tlodi

Rhagor o wybodaeth

Dylid cyfeirio ymholiadau am y ddogfen hon at

Cangen Lles DysgwyrY Grwp Addysg a Gwasanaethau Cyhoeddus Llywodraeth CymruParc CathaysCaerdyddCF10 3NQ

Ffocircn 029 2082 3630

e-bost wellbeingsharecymrugsigovuk

Maersquor ddogfen hon yn ogystal acirc chanllawiau perthnasol eraill ar gael ar wefan Dysgu Cymru yn dysgullywcymruamddifadedd

Dogfennau cysylltiedig

Ailysgrifennursquor dyfodol Codi uchelgais a chyrhaeddiad yn ysgolion Cymru (2014)

wwwgovwalestopicseducationandskillsschoolshomedeprivationrewriting-the-future-schoolslang=cy

Ailysgrifennursquor Dyfodol 2015 Blwyddyn Ymlaen (2015)

wwwgovwalesdocsdcellspublications150630-a-year-on-cypdf

ISBN digidol 978 1 4734 6742 2 copy Hawlfraint y Goron 2016 WG28859

1FaCE the Challenge Together Main guidance

2

Contents

Cynulleidfa

Ysgolion cynradd uwchradd ac arbennig yng Nghymru lleoliadau meithrin ac unedau cyfeirio disgyblion

Trosolwg

Dymarsquor bumed o bum thema yn Wynebursquor her gydarsquon gilydd (YGaTh) Pecyn cymorth ymgysylltu acircrsquor gymuned a theuluoedd i ysgolion Cymru Llywodraeth Cymru Pwrpas y pecyn cymorth yw darparu cefnogaeth ymarferol i ysgolion yng Nghymru irsquow helpu i ddatblygu a chryfhau eu dull o ymgysylltu acircrsquor gymuned a theuluoedd

Maersquor thema hon yn ymwneud yn benodol acirc datblygu partneriaethau cymunedol a gweithio amlasiantaethol Maersquon darparu gwybodaeth ddefnyddiol i ysgolion am ffyrdd o helpu teuluoedd i ddod o hyd i gefnogaeth ychwanegol a sut i gynllunio ar gyfer pontio mwy effeithiol gan ganolbwyntio ar yr hyn syrsquon bwysig irsquor dysgwr arsquoi deulu Mae gweithio mewn partneriaethau cymunedol yn gallu cefnogi gwaith yr ysgol ar ymgysylltu acirc theuluoedd cryfhaursquor ysgol mewn ffyrdd eraill a chyfoethogi bywyd yr ysgol

Camau irsquow cymryd

Irsquow ddefnyddio wrth gynllunio ymyraethau i wella cyrhaeddiad dysgwyr syrsquon byw mewn tlodi

Rhagor o wybodaeth

Dylid cyfeirio ymholiadau am y ddogfen hon at

Cangen Lles DysgwyrY Grwp Addysg a Gwasanaethau Cyhoeddus Llywodraeth CymruParc CathaysCaerdyddCF10 3NQ

Ffocircn 029 2082 3630

e-bost wellbeingsharecymrugsigovuk

Maersquor ddogfen hon yn ogystal acirc chanllawiau perthnasol eraill ar gael ar wefan Dysgu Cymru yn dysgullywcymruamddifadedd

Dogfennau cysylltiedig

Ailysgrifennursquor dyfodol Codi uchelgais a chyrhaeddiad yn ysgolion Cymru (2014)

wwwgovwalestopicseducationandskillsschoolshomedeprivationrewriting-the-future-schoolslang=cy

Ailysgrifennursquor Dyfodol 2015 Blwyddyn Ymlaen (2015)

wwwgovwalesdocsdcellspublications150630-a-year-on-cypdf

ISBN digidol 978 1 4734 6742 2 copy Hawlfraint y Goron 2016 WG28859

Wynebursquor her gydarsquon gilydd (YGaTh) Thema 5 Adnoddau 1ndash2

Cynnwys

Adnodd 1 Datblygu partneriaethau cymunedol 4

Adnodd 2 Gweithio amlasiantaethol 27

5Contents

Pecyn cymorth ymgysylltu acircrsquor gymuned a theuluoedd Thema 5 Adnodd 1 Datblygu partneriaethau cymunedol

4

Thema 5 Adnodd 1 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

5

Maersquor adnodd hwn yn cynnwys y canlynol

bull Cyflwyniad

bull Pam gweithio gydarsquoch cymuned leol

bull Dysgu oedolion yn y gymuned

bull Cymunedau yn Gyntaf

bull Gwasanaethau ieuenctid

bull Y trydydd sector

bull Cydlyniant cymunedol

bull Sut y byddai gweithio mewn partneriaeth gymunedol yn gallu digwydd yn ymarferol Rhestr wirio irsquoch helpu i gynllunio camau gweithredu

bull Gweithgaredd gweithdy ndash Datblygu dull strategol o weithio mewn partneriaeth gymunedol

bull Templed ar gyfer cynllunio gwaith partneriaeth cymunedol

bull Fframwaith canlyniadau Cymunedau yn Gyntaf

Cyflwyniad

Nid yw ysgolion yn bodoli ar wahacircn ndash maen nhwrsquon rhan allweddol o rwydwaith o sefydliadau statudol sector preifat a gwirfoddol syrsquon gwasanaethu ac yn cynnal y gymuned leol Drwy feithrin partneriaethau cymunedol mae ysgolion yn gallu creu cyfleoedd i elwa ar ffyhonnell bwysig o gefnogaeth syrsquon gallu cryfhau eu hysgol Mae nifer o fathau o rwydweithio ag asiantaethau allanol y bydd ysgolion yn cymryd rhan ynddynt

bull Gweithio gyda phobl busnesau a sefydliadau eraill yn yr ardal lle mae saflersquor ysgol er mwyn cyfoethogirsquor cwricwlwm rhannu adnoddau cael nawdd rhedeg prosiectau ar y cyd a datblygu cyfalaf cymdeithasol Mae hyn yn cael ei drafod yn yr adnodd hwn

bull Gweithio amlasiantaethol i gefnogi teuluoedd syrsquon wynebu llu o broblemau Mae hyn yn cael ei drafod yn yr adnodd Gweithio amlasiantaethol (Thema 5 Adnodd 2) yn y pecyn cymorth hwn

bull Gweithio gydag ysgolion eraill yn eich clwstwr i hwyluso trosglwyddo rhwng ysgolion a rhannu arferion da Mae hyn yn cael ei drafod yn yr adnodd Trosglwyddo (Thema 3 Adnodd 4) yn y pecyn cymorth hwn ac mewn cyfeiriadau eraill at ddatblygu partneriaethau cymunedol rhwng ysgolion

ldquo Mae angen pentref cyfan i fagu plentynrdquo Dihareb o Affrica

ldquo The lessons from research about extended schools are very clear ndash they strengthen the ability of families and communities to attend to young peoplersquos physical emotional cognitive and psychological needsrdquo Coleman (2006) Lessons from Extended Schools

dysgullywcymruamddifadedd

5Contents

Pecyn cymorth ymgysylltu acircrsquor gymuned a theuluoedd Thema 5 Adnodd 1 Datblygu partneriaethau cymunedol

4

Thema 5 Adnodd 1 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

5

Maersquor adnodd hwn yn cynnwys y canlynol

bull Cyflwyniad

bull Pam gweithio gydarsquoch cymuned leol

bull Dysgu oedolion yn y gymuned

bull Cymunedau yn Gyntaf

bull Gwasanaethau ieuenctid

bull Y trydydd sector

bull Cydlyniant cymunedol

bull Sut y byddai gweithio mewn partneriaeth gymunedol yn gallu digwydd yn ymarferol Rhestr wirio irsquoch helpu i gynllunio camau gweithredu

bull Gweithgaredd gweithdy ndash Datblygu dull strategol o weithio mewn partneriaeth gymunedol

bull Templed ar gyfer cynllunio gwaith partneriaeth cymunedol

bull Fframwaith canlyniadau Cymunedau yn Gyntaf

Cyflwyniad

Nid yw ysgolion yn bodoli ar wahacircn ndash maen nhwrsquon rhan allweddol o rwydwaith o sefydliadau statudol sector preifat a gwirfoddol syrsquon gwasanaethu ac yn cynnal y gymuned leol Drwy feithrin partneriaethau cymunedol mae ysgolion yn gallu creu cyfleoedd i elwa ar ffyhonnell bwysig o gefnogaeth syrsquon gallu cryfhau eu hysgol Mae nifer o fathau o rwydweithio ag asiantaethau allanol y bydd ysgolion yn cymryd rhan ynddynt

bull Gweithio gyda phobl busnesau a sefydliadau eraill yn yr ardal lle mae saflersquor ysgol er mwyn cyfoethogirsquor cwricwlwm rhannu adnoddau cael nawdd rhedeg prosiectau ar y cyd a datblygu cyfalaf cymdeithasol Mae hyn yn cael ei drafod yn yr adnodd hwn

bull Gweithio amlasiantaethol i gefnogi teuluoedd syrsquon wynebu llu o broblemau Mae hyn yn cael ei drafod yn yr adnodd Gweithio amlasiantaethol (Thema 5 Adnodd 2) yn y pecyn cymorth hwn

bull Gweithio gydag ysgolion eraill yn eich clwstwr i hwyluso trosglwyddo rhwng ysgolion a rhannu arferion da Mae hyn yn cael ei drafod yn yr adnodd Trosglwyddo (Thema 3 Adnodd 4) yn y pecyn cymorth hwn ac mewn cyfeiriadau eraill at ddatblygu partneriaethau cymunedol rhwng ysgolion

ldquo Mae angen pentref cyfan i fagu plentynrdquo Dihareb o Affrica

ldquo The lessons from research about extended schools are very clear ndash they strengthen the ability of families and communities to attend to young peoplersquos physical emotional cognitive and psychological needsrdquo Coleman (2006) Lessons from Extended Schools

dysgullywcymruamddifadedd

Thema 5 Adnodd 1 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

5

Maersquor adnodd hwn yn cynnwys y canlynol

bull Cyflwyniad

bull Pam gweithio gydarsquoch cymuned leol

bull Dysgu oedolion yn y gymuned

bull Cymunedau yn Gyntaf

bull Gwasanaethau ieuenctid

bull Y trydydd sector

bull Cydlyniant cymunedol

bull Sut y byddai gweithio mewn partneriaeth gymunedol yn gallu digwydd yn ymarferol Rhestr wirio irsquoch helpu i gynllunio camau gweithredu

bull Gweithgaredd gweithdy ndash Datblygu dull strategol o weithio mewn partneriaeth gymunedol

bull Templed ar gyfer cynllunio gwaith partneriaeth cymunedol

bull Fframwaith canlyniadau Cymunedau yn Gyntaf

Cyflwyniad

Nid yw ysgolion yn bodoli ar wahacircn ndash maen nhwrsquon rhan allweddol o rwydwaith o sefydliadau statudol sector preifat a gwirfoddol syrsquon gwasanaethu ac yn cynnal y gymuned leol Drwy feithrin partneriaethau cymunedol mae ysgolion yn gallu creu cyfleoedd i elwa ar ffyhonnell bwysig o gefnogaeth syrsquon gallu cryfhau eu hysgol Mae nifer o fathau o rwydweithio ag asiantaethau allanol y bydd ysgolion yn cymryd rhan ynddynt

bull Gweithio gyda phobl busnesau a sefydliadau eraill yn yr ardal lle mae saflersquor ysgol er mwyn cyfoethogirsquor cwricwlwm rhannu adnoddau cael nawdd rhedeg prosiectau ar y cyd a datblygu cyfalaf cymdeithasol Mae hyn yn cael ei drafod yn yr adnodd hwn

bull Gweithio amlasiantaethol i gefnogi teuluoedd syrsquon wynebu llu o broblemau Mae hyn yn cael ei drafod yn yr adnodd Gweithio amlasiantaethol (Thema 5 Adnodd 2) yn y pecyn cymorth hwn

bull Gweithio gydag ysgolion eraill yn eich clwstwr i hwyluso trosglwyddo rhwng ysgolion a rhannu arferion da Mae hyn yn cael ei drafod yn yr adnodd Trosglwyddo (Thema 3 Adnodd 4) yn y pecyn cymorth hwn ac mewn cyfeiriadau eraill at ddatblygu partneriaethau cymunedol rhwng ysgolion

ldquo Mae angen pentref cyfan i fagu plentynrdquo Dihareb o Affrica

ldquo The lessons from research about extended schools are very clear ndash they strengthen the ability of families and communities to attend to young peoplersquos physical emotional cognitive and psychological needsrdquo Coleman (2006) Lessons from Extended Schools

dysgullywcymruamddifadedd

FaCE the Challenge Together Theme 1 Resource 1

6

Thema 5 Adnodd 1 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

Pam gweithio gydarsquoch cymuned leol

Bydd gan ysgolion o leiaf bedwar rheswm da dros ddymuno datblygu partneriaethau cymunedol

Yn gyntaf gallant gryfhau gwaith yr ysgol ar ymgysylltu acirc theuluoedd drwy helpu ysgolion i drechursquor rhwystrau rhag ymgysylltu sydd gan deuluoedd (gweler yr adnodd Cyrraedd yr holl deuluoedd (Thema 3 Adnodd 3) yn y pecyn cymorth hwn) Gallant gyfrannu arbenigedd mewn ymgysylltu acirc theuluoedd cysylltiadau a dealltwriaeth o grwpiau penodol a dargedir ac mae ganddynt y fantais ychwanegol o fod acirc rhywfaint o bellter rhyngddynt arsquor ysgol (a hyd yn oed safle ar wahacircn yn y gymuned o bosibl lle gellid cwrdd ag aelodau o deuluoedd)

Yn ail gallant gryfhaursquor ysgol gan ddod ag adnoddau a chyfoethogirsquor cwricwlwm drwy gyfrannu

bull amser ac arbenigedd gwirfoddolwyr

bull lleoliadau gwaith neu wybodaeth am yrfaoedd

bull gweithgareddau cymunedol diddorol syniadau newydd a chyfalaf cymdeithasol

bull rhwydweithiau defnyddiol

bull nawdd neu help i godi arian neu adnoddau eraill fel mannau cyfarfod

Yn drydydd drwy weithio mewn partneriaethau cymunedol mae ysgolion yn gallu cyfrannursquon gadarnhaol i fywyd y gymuned gan ddatblygu cydlyniant cymunedol a chyfalaf cymdeithasol a chyfrannu at ddysgu oedolion

Yn bedwerydd bydd ysgolion am weithio mewn partneriaethau cymunedol am ei fod yn faes syrsquon cael ei arolygu gan Estyn ac mae hefyd yn ofynnol o dan y rheoliadau ar gynlluniau datblygu ysgolion Mae ymgysylltu acircrsquor gymuned wedirsquoi nodi yn y meysydd canlynol yn y Fframwaith Arolygu Cyffredin (gweler yr adnodd Arolygiadau Estyn ac YGaTh (Thema 1 Adnodd 7) yn y pecyn cymorth hwn)

123 Ymglymiad cymunedol a gwneud penderfyniadau (dysgwyr yn cymryd rhan mewn gweithgareddau yn y gymuned)

211 Diwallu anghenion dysgwyr a chyflogwyry gymuned (profiad syrsquon canolbwyntio ar waith a chyfranogiad cymunedol yn y cwricwlwm)

231 Darpariaeth ar gyfer iechyd a lles (meithrin dealltwriaeth dysgwyr ynghylch eu cymuned arsquou cyfraniad iddi)

241 Ethos cydraddoldeb ac amrywiaeth (ethos cynhwysol syrsquon cyfrannu at gydlyniant cymunedol)

331 Partneriaethau strategol (gweithio gyda phartneriaid i wellarsquor ddarpariaeth a safonau a lles dysgwyr)

332 Cynllunio darparu adnoddau a sicrhau ansawdd ar y cyd (arferion gweithio mewn partneriaeth gan gynnwys gweithio gydag ysgolion eraill)

dysgullywcymruamddifadedd

Wynebursquor her gydarsquon gilydd (YGaTh) Thema 5 Adnoddau 1ndash2

7

Thema 5 Adnodd 1 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

O dan Reoliadaursquor Cynlluniau Datblygu Ysgolion (gweler yr adnodd Cynlluniau datblygu ysgol (Thema 1 Adnodd 1) yn y pecyn cymorth hwn) rhaid irsquor cynllun datblygu ysgol nodi

lsquoManylion am sut y bydd y corff llywodraethu yn ceisio cyflawni targedau gwellarsquor ysgol ar gyfer y flwyddyn gyfredol drwy weithio gyda hellip pobl syrsquon byw ac yn gweithio yn yr ardal y maersquor ysgol wedi ei lleoli ynddirsquo

Mae dogfen ganllawrsquor cynllun datblygu ysgol yn dweud

lsquoBydd holl bartneriaid a rhanddeiliaid yr ysgol yn cyfranogi i nodi cryfderau a meysydd irsquow gwellarsquo

lsquoMaersquon bwysig bod yr ysgol gyfan arsquor gymuned ehangach yn ymwybodol o gynlluniaursquor ysgol i sicrhau gwelliantrsquo

Dysgu oedolion yn y gymuned

Gall ysgolion gynnig adnoddau gwerthfawr mewn cymunedau ar gyfer datblygiad plant ac oedolion Mae rhaglenni dysgu oedolion yn y gymuned a rhaglenni dysgu fel teulu hefyd yn gallu bod yn ffordd ragorol o gynnwys rhienigofalwyr yn natblygiad y plentyn a gallant wella sgiliaugofalwyr a dealltwriaeth y rhiantgofalwr arsquor plentyn fel ei gilydd

Un diffiniad posibl o lsquodysgu oedolion yn y gymunedrsquo yw cyfleoedd dysgu hyblyg i oedolion sydd wedirsquou darparu mewn lleoliadau cymunedol i gwrdd ag anghenion lleol Mae rhagor o wybodaeth ar gael am Ddysgu Oedolion yn y Gymuned yn wwwllywcymrutopicseducationandskillslearningproviderscommunitylearninglang=cy

Mae rhaglenni dysgu fel teulu yn cynnwys rhienigofalwyr a phlant mewn dysgu gydarsquoi gilydd Eu nod penodol yw meithrin sgiliau sylfaenol aelodau orsquor teulu yr un pryd acirc rhairsquor plentyn Ceir rhagor o wybodaeth am ddysgu fel teulu yn yr adnodd Oed ysgol gynradd 7ndash11 ndash Ymgysylltu er mwyn dysgu (Thema 4 Adnodd 2) arsquor adnodd Rhaglenni Dysgu fel Teulu (Thema 4 Adnodd 5) yn y pecyn cymorth hwn

Cymunedau yn Gyntaf

Mae Cymunedau yn Gyntaf1 yn bartner allweddol posibl i ysgolion syrsquon gwasanaethu ardaloedd Clystyrau Cymunedau yn Gyntaf Maersquor rhaglen wedirsquoi seilio ar waith ar y cyd rhwng grwpiau bach o gymunedau syrsquon cydweithio ac yn rhannu adnoddau i ymdrin acirc materion lleol Clwstwr Cymunedau yn Gyntaf ywrsquor enw ar bob un orsquor grwpiau hyn ac mae 52 ohonynt ledled Cymru Nod y rhaglen yw caursquor bylchau o ran yr economi addysgsgiliau ac iechyd rhwng yr ardaloedd mwyaf difreintiedig a mwyaf cefnog ac mae ganddi dri amcan strategol

bull Cymunedau ffyniannus

bull Cymunedau dysgu

bull Cymunedau iachach

1 Mae rhagor o wybodaeth am raglen Cymunedau yn Gyntaf arsquor ardaloedd lle maersquon gweithredu ar gael yn wwwllyw cymrutopicspeople-and-communitiescommunitiescommunitiesfirstlang=cy

dysgullywcymruamddifadedd

Wynebursquor her gydarsquon gilydd Thema 5 Adnoddau 1ndash2

8

Thema 5 Adnodd 1 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

Mae pob clwstwr yn paratoi cynllun cyflawni syrsquon dangos sut y bydd yn gweithio i gyflawnirsquor tri amcan strategol ac mae gweithgareddaursquon cael eu monitrorsquon unol acirc fframwaith canlyniadau Cymunedau yn Gyntaf Gall gweithgareddau syrsquon gyson acirc phob un orsquor tri amcan strategol fod yn ddefnyddiol irsquor ysgol yn ocircl anghenion ei dysgwyr arsquou teuluoedd Rhaid cael gwybodaeth am y fframwaith canlyniadau a chynllun cyflawnirsquor clwstwr lleol er mwyn gallu ymwneud yn llwyddiannus acircrsquor rhaglen Cymunedau yn Gyntaf

Bob blwyddyn bydd pob un orsquor clystyraursquon pennu ffyrdd o gynnwys pobl leol yn y rhaglen ac yn disgrifio sut y bydd gweithio mewn partneriaeth a chydweithredu rhwng unigolion a sefydliadaursquon helpu i sicrhau canlyniadau Cymunedau yn Gyntaf (a fydd wedirsquou cofnodi yn ei Gynllun Cynnwys y Gymuned)

Mae rhan o fframwaith canlyniadau Cymunedau yn Gyntaf wedirsquoi chynnwys ar ddiwedd yr adnodd hwn ynghyd ag enghreifftiau orsquor mathau o weithgarwch syrsquon debygol o ddigwydd

Gwasanaethau ieuenctid

Maersquor gwasanaethau ieuenctid syrsquon cael eu rhedeg gan awdurdodau lleol yn bwynt cyswllt naturiol ar gyfer ysgolion Yn aml bydd gweithwyr ieuenctid yn gallu darparu ffordd dda o gysylltu acircrsquor cymunedau lle mae pobl yn byw Yn yr un modd maersquor rhan fwyaf o awdurdodau lleol yn cyflogi staff lsquoChwaraersquo a gallan nhw hefyd fod yn ddefnyddiol o ran cysylltu ag ysgolion a chymunedau

Y trydydd sector

Mae Cyngor Gweithredu Gwirfoddol Cymru (WCVA)2 arsquor Cynghorau Gwirfoddol Sirol (CVCs)3 lleol yn gallu helpu ysgolion i ddod i wybod am sefydliadau trydydd sector syrsquon gweithio yn eu hardal leol

Mae Llywodraeth Cymru wedi llunio catalog o raglennirsquor trydydd sector y gall ysgolion eu defnyddio irsquow helpu i ddelio ag effeithiau amddifadedd ar gyrhaeddiad addysgol (a thalu amdanynt drwyrsquor Grant Amddifadedd Disgyblion os ywrsquon briodol) Ymyraethau sydd wir yn gweithio adnoddau gan y trydydd sector arsquor sector preifat i ysgolion syrsquon mynd irsquor afael ag amddifadedd4

Cydlyniant cymunedol

Mae dogfen Llywodraeth Cymru Gwrthsafiad a pharch Datblygu cydlyniant cymunedol ndash dealltwriaeth gyffredin ar gyfer ysgolion arsquou cymunedau5 yn disgrifiorsquor rocircl sydd gan ysgolion irsquow chwarae wrth hyrwyddo a chynnal cydlyniant cymunedol ac atal eithafiaeth dreisgar

Gellir cefnogi camau i wella cydlyniant cymunedol yn yr ysgol (ee drwy gynnwys dysgu a gweithgareddau i hyrwyddo cydlyniant yn y cwricwlwm) a gellir cyflawni hyn hefyd drwy gydweithio acirc phartneriaid yn y gymuned gan gynnwys grwpiau a sefydliadau ffydd neu hil Dylai ysgolion ystyried demograffeg amrywiol eu hysgol ac ystyried cyfleoedd i feithrin

2 wwwwcvaorgukhomeseqlang=cy-GB3 wwwwcvaorgukfundingadvicecvcsseqlang=cy-GB4 wwwlearninggovwalesdocslearningwalespublications150417-pdg-third-cypdf5 wwwllywcymrutopicseducationandskillspublicationsguidancerespectresiliencelang=cy

dysgullywcymruamddifadedd

Wynebursquor her gydarsquon gilydd (YGaTh) Thema 5 Adnoddau 1ndash2

9

Thema 5 Adnodd 1 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

perthnasoedd da a gwella lles dysgwyr drwy ymgysylltu acircrsquor gymuned Mae dulliau atal a ddefnyddir yn gynnar gyda theuluoedd yn gallu helpu i chwalu unrhyw stereoteipiau neu densiynau syrsquon dod irsquor amlwg Gall hyn fod o gymorth mawr i ysgolion wrth gyflawnirsquor gofynion yn Neddf Cydraddoldeb 2010 i feithrin perthnasoedd da a mynd irsquor afael acirc gwahaniaethu a bydd yn helpu ysgolion i gyflawni amcanion drwy gynlluniau cydraddoldeb strategol

Diogelu plant

Maersquon hanfodol eich bod yn dilyn canllawiau ar ddiogelu plant ac yn cynnal asesiadau risg priodol wrth agor yr ysgol i aelodau orsquor gymuned Mae canllawiau Llywodraeth Cymru ar ddiogelu plant mewn ysgolion Cadw dysgwyr yn ddiogel ar gael yn wwwllywcymrutopicseducationandskillspublicationsguidancekeeping-learners-safelang=cy Mae Canllaw Diogelu Estyn ar gael yn wwwestyngovuk

Rhagor o ffynonellau gwybodaeth

Safonau Rhyngwladol ar gyfer Ysgolion Cymunedol wwwicecsweborginternational-quality-standards

Mae gweithio gyda gwirfoddolwyr arsquou rheolirsquon gallu cymryd amser Mae hefyd yn bwysig sicrhau bod gwirfoddolwyr yn cael eu cydnabod am roi orsquou hamser Bydd WCVA arsquor Cyngor Gwirfoddol Sirol lleol yn gallursquoch helpu i gynnal y gweithgarwch hwn

dysgullywcymruamddifadedd

Thema 5 Adnodd 1 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

10

Sut y byddai gweithio mewn partneriaeth gymunedol yn gallu digwydd yn ymarferol Rhestr wirio irsquoch helpu i gynllunio camau gweithredu

Maersquor rhestr wirio hon yn nodi nifer o weithgareddau gwahanol y gallai ysgolion eu cyflawni er mwyn datblygu a chynnal gwaith drwy bartneriaethau cymunedol Gallwch roi sgocircr am y graddau rydych chirsquon cyflawnirsquor gweithgaredd eisoes (0 = ddim yn ei wneud 4 = yn ei wneud yn aml) ac ystyried y camau gweithredu y gallech eu cymryd yn y dyfodol

Sylwer bod y gweithgareddau hyn yr un fath ar y cyfan acircrsquor rheini sydd wedirsquou rhestru o dan Thema 5 yn yr adnodd Offeryn archwiliad uwch (Thema 1 Adnodd 5) yn y pecyn cymorth hwn (er bod rhagor o fanylion yn y rhestr wirio isod maersquon debyg na fyddwch chi am gwblhaursquor ddwy)

Sut y byddai gweithio mewn partneriaeth gymunedol yn gallu digwydd yn ymarferol

Sgocircr 0ndash4

Sylwadau a chamau irsquow cymryd

Maersquor ysgol yn ymwneud mewn ffordd strategol acirc phartneriaethau cymunedol gan gynllunio pa berthnasoedd irsquow meithrin cytuno ar ddeilliannau rhannu adnoddau lle bo modd a gwerthusorsquor effaith

Maersquor ysgol wedi datblygu cyfeiriadur o bartneriaid allweddol ar gyfer ymgysylltu acircrsquor gymuned

Mae grwpiau cymunedol lleol yn helpu i ddenu teuluoedd at weithgareddau ysgol drwy ddarparu sgiliau diddordebau ac arbenigedd syrsquon apelio at deuluoedd ac yn gwella lsquoarlwyrsquor ysgolrsquo yn y digwyddiadau hyn ee perfformio drama neu gerddoriaeth dewis gwahanol o luniaeth dangos crefftau arbenigedd TG

Mae sefydliadau cymunedol lleol yn helpursquor ysgol yn ei gweithgareddau ymgysylltu acirc theuluoedd er enghraifft drwy ei helpu i ymgysylltu acirc grwpiau sydd wedirsquou tangynrychioli a dargedir neu deuluoedd anodd eu cyrraedd Efallai y bydd cludiant cymunedol ar gael hefyd i hwyluso hyn

Cynhelir rhai digwyddiadau ymgysylltu acirc theuluoedd neu nosweithiau rhienigofalwyr mewn mannau cyfarfod yn y gymuned er mwyn helpu i chwalursquor rhwystrau y mae rhai rhienigofalwyr yn eu hwynebu am nad ydynt yn hoffirsquor syniad o ddod irsquor ysgol

dysgullywcymruamddifadedd

Thema 5 Adnodd 1 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

11

Sut y byddai gweithio mewn partneriaeth gymunedol yn gallu digwydd yn ymarferol

Sgocircr 0ndash4

Sylwadau a chamau irsquow cymryd

Mae teuluoedd yn cael gwybodaeth gan yr ysgol am wahanol fathau o weithgareddau a gwasanaethau sydd ar gael yn y gymuned gan gynnwys gwybodaeth drwy ddolenni yn yr adran lsquoTeuluoedd arsquor gymunedrsquo ar wefan yr ysgol gan gynnwys rhai ar gyfer Gwasanaeth Gwybodaeth i Deuluoedd yr awdurdod lleol a chyfleoedd dysgu oedolion yn y gymuned

Maersquor ysgol yn cymryd rhan mewn digwyddiadau cymunedol pwysig ac mae wedi creu perthnasoedd acircrsquor prif grwpiau yn yr ardal gan gynnwys grwpiau ffydd

Maersquor ysgol yn cynnal rhai orsquoi gweithgareddau mewn mannau cyfarfod yn y gymuned ee cyfleusterau chwaraeon theatrau ac amgueddfeydd

Mae sefydliadau trydydd sector lleol yn cynnal prosiectau pwrpasol yn yr ysgol (ee i ymgysylltu acirc theuluoedd neu ddatblygu cydlyniant cymunedol)

Maersquor ysgol yn rhedeg nifer o brosiectau ar y cyd acirc Cymunedau yn Gyntaf

Lle bo modd mae rhai gwasanaethau cymunedol wedirsquou lleoli ar saflersquor ysgol er mwyn gallu eu cyrraedd yn haws a gwneud yr ysgol yn ganolbwynt irsquor gymuned Ymhlith y gwasanaethau y gellid eu cynnwys y mae cyfleoedd dysgu oedolion yn y gymuned cregraveche Dechraursquon Deg undebau credyd Cyngor ar Bopeth neu Cymunedau yn Gyntaf

Maersquor ysgol yn cynnig ei chyfleusterau ei hun yn ystod aneu y tu allan i oriau ysgol irsquow defnyddio gan grwpiau lleol megis dosbarthiadau dysgu oedolion yn y gymuned Er enghraifft mae Ysgol Gynradd Doc Penfro yn hwyluso gweithgareddau dysgu rhwng 8am a 6pm yn ystod y tymor a hefyd ar benwythnosau ac yn ystod gwyliau

Mae grwp rhienigofalwyr yr ysgol yn ymwneud acirc helpursquor ysgol i ddatblygu partneriaethau cymunedol

Mae cynrychiolwyr orsquor gymuned yn ymwneud acirc datblygursquor cynllun datblygu ysgol ac wedirsquou cynrychioli ar y corff llywodraethu

dysgullywcymruamddifadedd

Thema 5 Adnodd 1 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

12

Sut y byddai gweithio mewn partneriaeth gymunedol yn gallu digwydd yn ymarferol

Sgocircr 0ndash4

Sylwadau a chamau irsquow cymryd

Maersquor ysgol yn cael ei gweld yn ganolbwynt irsquor gymuned leol ac mae ganddi enw da yn y gymuned

Mae siopau a busnesau lleol yn cefnogi neursquon noddi digwyddiadau cymdeithasol ac ymgyrchoedd codi arian (ee i ddatblygursquor maes chwarae darllen i blant neu ailbeintio ystafell ddosbarth)

Mae busnesau lleol yn cyfrannu at ddysgursquor plant drwy gynnig lleoliadau profiad gwaith neu ddod irsquor ysgol i siarad am eu gwaith

Maersquor ysgol wedi meithrin cysylltiadau acirc sefydliadau addysg bellach ac uwch er mwyn annog dysgwyr i ystyried opsiynau ar gyfer eu haddysg ocircl-16

Maersquor ysgol yn cydweithio acircrsquor lleoliadau ysgol y maersquon trosglwyddo dysgwyr ohonynt ac iddynt er mwyn hwylusorsquor trosglwyddo rhwng ysgolion ndash gweler yr adnodd Trosglwyddo (Thema 3 Adnodd 4) yn y pecyn cymorth hwn

Maersquor ysgol yn gwneud defnydd effeithiol o weithio amlasiantaethol i gefnogi teuluoedd syrsquon wynebu llu o broblemau ndash gweler yr adnodd Gweithio amlasiantaethol (Thema 5 Adnodd 2) yn y pecyn cymorth hwn

dysgullywcymruamddifadedd

Thema 5 Adnodd 1 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

13

Gweithgaredd gweithdy ndash Datblygu dull strategol o weithio mewn partneriaeth gymunedol

Diben bydd gan bob ysgol nifer o wahanol asiantaethau statudol sefydliadau trydydd sector cyrff gwirfoddol a chymunedol a busnesau a allai ddarparu cefnogaeth i ddysgwyr arsquou teuluoedd neu wella darpariaeth yr ysgol mewn ffyrdd eraill Pwrpas y gweithgaredd hwn yw eich helpu i wneud y canlynol

bull nodirsquor adnoddau sydd ar gael i gefnogi dysgursquor plant yn y gymuned

bull gwneud penderfyniadau strategol ynghylch pa bartneriaethau cymunedol irsquow meithrin arsquou datblygu

bull rhannursquor wybodaeth hon acirc rhienigofalwyr drwy gyfeiriadur cymunedol neu arddangosfa dysgu yn y gymuned

Pwy ddylai fod yn cymryd rhan athrawon grwp rhienigofalwyrcymdeithas rhieni ac athrawonrhienigofalwyr timau dysgu fel teulu neu dimau dysgu a datblygu yn y gymuned cynrychiolwyr orsquor gymuned

Gallech chi gynnal y gweithgaredd hwn ar y cyd ag ysgolion eraill yn eich ardalclwstwr

Cam 1 Paratoirsquor ymarfer

Enwebwch rywun yn arweinydd grwp i arwain y ffordd drwyrsquor ymarfer Gan weithio fel grwp neu nifer o grwpiau llai tynnwch restr orsquor holl sefydliadau unigolion a grwpiau y mae aelodau o gymuned yr ysgol yn ymwneud acirc nhw eisoes neursquon gwybod amdanynt a allai fod acirc diddordeb yn yr ysgol Os bydd y grwp rhienigofalwyr arsquor grwp athrawon yn gwneud eu rhestr eu hunain maersquon debygol y bydd y rhan fwyaf orsquor grwpiau a sefydliadau wedirsquou cynnwys Gallairsquor rhestr gynnwys

bull grwpiau plant grwpiaursquor blynyddoedd cynnar gan gynnwys Dechraursquon Deg clybiau ar ocircl ysgol grwpiau ieuenctid grwpiau syrsquon gwisgo lifrai

bull siopau a busnesau lleol yn enwedig y rheini lle mae teuluoedd y dysgwyr yn gweithio

bull clybiaugweithgareddau chwaraeon i blant ac oedolion

bull grwpiau a sefydliadau crefyddol a diwylliannol

bull grwpiau gwirfoddol a chymunedol

bull Cymunedau yn Gyntaf

bull gwasanaethau allweddol fel meddygon clinigau llyfrgelloedd deintyddion

bull darparwyr dysgu oedolion a dysgu yn y gymuned

bull pobl syrsquon cynrychiolirsquor gymuned fel cynghorwyr Aelodau Cynulliad

dysgullywcymruamddifadedd

Thema 5 Adnodd 1 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

14

Cam 2 Penderfynu pa rai orsquor partneriaethau posibl irsquow meithrin arsquou datblygu

Coladwch y rhestrau rydych chi wedirsquou gwneud Gallech chi ddefnyddiorsquor templed isod Ewch drwyrsquor rhestr gan drafod a ywrsquor bartneriaeth acirc phob un orsquor sefydliadaursquon gweithiorsquon barod ac ym mha ffordd a sut y gellid datblygu ei rocircl Ystyriwch ym mha ffordd yr ydych chirsquon credu y bydd y bartneriaeth hon yn datblygu A oes modd ei defnyddio i gyflawni un neu ragor orsquor canlynol

bull Rhwydweithiau a sianeli cyfathrebu defnyddiol

bull Amser ac arbenigedd gwirfoddolwyr

bull Nawdd neu help i godi arian neu adnoddau eraill fel mannau cyfarfod

bull Lleoliadau gwaith neu wybodaeth am yrfaoedd

bull Gweithgareddau diddorol yn y gymuned syniadau newydd a chyfalaf cymdeithasol

bull Cyfleoedd dysgu oedolion yn y gymuned

bull Cydlyniant cymunedol

Bydd eich rhestr yn un hir ac maersquon bosibl y byddwch am ei threfnu mewn rhyw ffordd drwy grwpiorsquor sefydliadau Nodwch y rheini rydych chirsquon credu eu bod yn cefnogi amcanion yr ysgol fwyaf ac syrsquon cefnogi rhienigofalwyr ac yn hyrwyddo dysg a datblygiad y plant yn y gymuned

Cam 3 Cynlluniorsquor gwaith partneriaeth

Gan weithio gydarsquoch grwp rhienigofalwyr arsquor aelod orsquor corff llywodraethu dewiswch rai orsquor partneriaethau hyn i weithio arnynt yn y flwyddyn nesaf Datblygwch gynllun gan ystyried pa fanteision y bydd y sefydliad sydd yn y bartneriaeth yn eu cael ohoni ndash a allwch chi gynnig rhywbeth iddo a fydd yn cynyddursquor apecircl o gydweithio acirc chi

Cofiwch fod Estyn yn chwilio yn ei arolygiadau am y canlynol

bull gweithio cydgysylltiedig i wella safonau a lles dysgwyr

bull rolau a chyfrifoldebau clir i bob aelod orsquor bartneriaeth

bull ysgolion syrsquon gweithio er mwyn bod yn berthnasol irsquow cymuned leol

bull partneriaethau strategol syrsquon helpu i feithrin gallursquor ysgol i wellarsquon barhaus

bull partneriaethau lle mae cydgysylltu da ymddiriedaeth cyfathrebu clir cynllunio a rheoli effeithiol ar y cyd a rhannu adnoddau a sicrwydd ansawdd

Gweler hefyd yr adnodd Arolygiadau Estyn ac YGaTh (Thema 1 Adnodd 7) Cofiwch werthuso unrhyw brosiectau ar y cyd (gweler yr adnodd Gwerthuso (Thema 1 Adnodd 6) yn y pecyn cymorth hwn)

Cam 4 Rhannursquoch canfyddiadau acircrsquor teuluoedd arsquor dysgwyr

Rhannwch eich canfyddiadau er enghraifft drwy arddangosfa gymunedol neu drwy ddatblygu cyfeiriadur cymunedol Os byddwch yn cynnal arddangosfa gymunedol estynnwch wahoddiad irsquor grwpiau cymunedol hyn i ddigwyddiad lle gallant arddangos gwybodaeth am eu sefydliad a rhoi gwybod i bobl eraill am eu gwaith Estynnwch wahoddiad irsquor holl

dysgullywcymruamddifadedd

Thema 5 Adnodd 1 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

15

deuluoedd a dysgwyr arsquou hannog i ddod yno a chael gwybod am yr hyn sydd ar gael yn eu cymuned

Os byddwch yn llunio cyfeiriadur cymunedol gofynnwch irsquor sefydliadau ar y rhestr fer am ddisgrifiad byr orsquor pethau y maen nhwrsquon eu gwneud i gefnogi dysgu a datblygiad plant yn ogystal acircrsquou manylion cyswllt a choladwch y rhain mewn cyfeiriadur dysgu yn y gymuned Gofalwch fod y cyfeiriadur ar gael yn rhwydd i ddysgwyr rhienigofalwyr a staff

dysgullywcymruamddifadedd

Thema 5 Adnodd 1 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

16

Tem

ple

d a

r g

yfer

cyn

llun

io g

wai

th p

artn

eria

eth

cym

un

edo

l

Sefy

dlia

d yn

ein

cy

mun

edTh

emacircu

ar

gyfe

r y

gwai

thG

wei

thga

redd

au

y ga

llem

gy

dwei

thio

arn

ynt

Y ca

nlyn

iad

arfa

ethe

dig

irsquor

ysgo

l

Beth

fydd

airsquor

fa

ntai

s irsquon

pa

rtne

r

Sut

y by

ddw

n yn

m

esur

yr

effa

ith

bull N

awdd

neu

hel

p i g

odi a

rian

neu

adno

ddau

era

ill fe

l m

anna

u cy

farfo

d

bull Rh

wyd

wei

thia

u a

sian

eli c

yfat

hreb

u de

fnyd

diol

bull Am

ser a

c ar

beni

gedd

gw

irfod

dolw

yr

bull Ll

eolia

dau

gwai

th

neu

wyb

odae

th a

m

yrfa

oedd

bull G

wei

thga

redd

au

didd

orol

yn

y gy

mun

ed s

ynia

dau

new

ydd

a c

hyfa

laf

cym

deith

asol

bull Cy

fleoe

dd d

ysgu

oe

dolio

n yn

y

gym

uned

bull G

wei

thga

redd

cw

ricw

lwm

bull Tr

ip y

sgol

bull Ym

gysy

lltu

acirc th

eulu

oedd

bull Di

gwyd

diad

cy

mde

ithas

ol

bull G

wei

thga

redd

dys

gu

fel t

eulu

bull Cy

fath

rebu

gan

yr

ysgo

l

bull Pr

ofiad

gw

aith

dysgullywcymruamddifadedd

Thema 5 Adnodd 1 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

17

Ffra

mw

aith

can

lyn

iad

au C

ymu

ned

au y

n G

ynta

f

Mae

gw

ybo

dae

th a

r g

ael a

m r

agle

n C

ymu

ned

au y

n G

ynta

f arsquo

r ar

dal

oed

d ll

e m

aersquon

gw

eith

red

u y

n w

ww

llyw

cym

rut

opic

spe

ople

-and

-co

mm

uniti

esc

omm

uniti

esc

omm

uniti

esfir

st

lang

=cy

Mae

rh

an o

ffr

amw

aith

can

lyn

iad

au C

ymu

ned

au y

n G

ynta

f w

edirsquoi

ch

ynn

wys

iso

d y

ng

hyd

ag

en

gh

reif

ftia

u o

rsquor m

ath

au o

wei

thg

arw

ch

syrsquon

deb

ygo

l o d

dig

wyd

d

Blae

nori

aeth

Pa fa

thau

o

wei

thga

rwch

Be

th fy

ddem

yn

ei

wel

dSu

t y

bydd

wn

yn m

esur

hyn

Cymunedau dysgu

CD1

Hyb

u dy

sgu

fel t

eulu

yn

y b

lyny

ddoe

dd

cynn

ar

bull G

rwpi

au rh

iant

a

bull Cy

nllu

niau

chw

arae

bull Dy

sgu

cyn

ysgo

l

bull G

rwpi

au rh

ieni

gof

alw

yr

a ph

lant

bac

h

bull G

rwpi

au d

arlle

n cy

nnar

bull Pl

ant a

rsquou te

uluo

edd

yn

gwne

ud d

ewis

iada

u ca

darn

haol

bull Pl

ant s

yrsquon

baro

d am

yr

ysgo

l

bull Pl

ant y

n da

rllen

yn

amla

ch

bull Pl

ant y

n dy

sgu

drw

y ch

war

ae

bull Cy

mun

edau

syrsquo

n lle

oedd

gw

ell i

fagu

pla

nt

bull M

ae a

mry

wia

eth

o br

ofiad

au c

yfoe

thog

ar

gael

i bl

ant a

rsquou te

uluo

edd

CDndashM

P1

1 Rh

ieni

gof

alw

yr y

n de

all y

n w

ell b

eth

mae

mag

u pl

ant y

n ei

oly

gu g

an g

ynnw

ys

pwys

igrw

ydd

dysg

u cy

nnar

CDndashM

P1

2 Rh

ieni

gof

alw

yr acirc

mw

y o

allu

i ge

fnog

i an

ghen

ion

dysg

u a

datb

lygu

eu

plan

t

CDndashM

P1

3 Rh

ieni

gof

alw

yr y

n da

rllen

yn

rheo

laid

d gy

darsquou

pla

nt

CDndashM

P1

4 Rh

ieni

gof

alw

yr s

yrsquon

cwbl

hau

cwrs

mag

u pl

ant

dysgullywcymruamddifadedd

Thema 5 Adnodd 1 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

18

Blae

nori

aeth

Pa fa

thau

o

wei

thga

rwch

Be

th fy

ddem

yn

ei

wel

dSu

t y

bydd

wn

yn m

esur

hyn

Cymunedau dysgu

CD2

Cefn

ogi p

obl i

fanc

i w

neud

yn

dda

yn y

r ys

gol

bull Cl

ybia

u gw

aith

car

tref

bull Pr

osie

ctau

pon

tio

bull M

ento

ra d

ysgu

bull Pr

osie

ctau

cys

ylltu

ag

ysgo

lion

bull G

rwpi

au a

stud

io

bull M

ae p

lant

a p

hobl

ifan

c yn

teim

lorsquon

gad

arnh

aol

am y

r ysg

ol

bull M

ae p

lant

a p

hobl

ifan

c yn

teim

lo e

u bo

d yn

gal

lu

ymdo

pirsquon

wel

l

bull M

ae d

ysgu

rsquon b

eth

cada

rnha

ol

bull G

wel

ir gw

erth

yn

yr y

sgol

ac

mew

n dy

sgu

bull M

ae p

lant

yn

cael

eu

cefn

ogi i

wne

ud y

n dd

a yn

yr y

sgol

CDndashM

P2

1 Pl

ant a

pho

bl if

anc

syrsquon

gw

ybod

ble

i fy

nd

i gae

l cym

orth

os

oes

gand

dynt

bro

blem

yn

yr y

sgol

CDndashM

P2

2 Pl

ant a

pho

bl if

anc

syrsquon

dea

ll yn

wel

l bw

ysig

rwyd

d yr

ysg

ol

CDndashM

P2

3 Ym

ddyg

iad

gwel

l yn

yr y

sgol

CDndashM

P2

4 Pr

esen

olde

b gw

ell y

n yr

ysg

ol

CDndashM

P2

5 Pe

rffor

mia

d ac

adem

aidd

gw

ell

CDndashM

P2

6 M

aersquor

clei

ent y

n ym

wyb

odol

o b

eryg

l bw

lio

CDndashM

P2

7 Cy

frann

u at

gyfl

e i d

datb

lygu

rsquon b

erso

nol

ac y

n gy

mde

ithas

ol

CD3

Cefn

ogi t

eulu

oedd

i gy

fran

nu a

t ad

dysg

eu

pla

nt

bull G

wai

th i

gefn

ogi

rhie

nig

ofal

wyr

bull Sg

iliau

syl

faen

ol

bull G

rwpi

au d

arlle

n

bull Ym

gysy

lltu

acirc ch

ymun

ed

yr y

sgol

bull Te

uluo

edd

yn te

imlo

eu

bod

yn g

allu

hel

pu e

u pl

ant i

wne

ud y

n dd

a

bull Rh

ieni

gof

alw

yr a

th

eulu

oedd

yn

teim

lorsquon

fw

y ca

darn

haol

yng

hylc

h ad

dysg

eu

plan

t

bull M

ae p

erth

naso

edd

cada

rnha

ol rh

wng

rh

ieni

gof

alw

yr a

c ys

golio

n

bull Rh

ieni

gof

alw

yr y

n te

imlo

eu

bod

yn

gallu

cef

nogi

dy

sg e

u pl

ant y

n w

ell

CDndashM

P3

1 M

ae rh

ieni

gof

alw

yr y

n en

nill

cym

hwys

ter

CDndashM

P3

2 M

ae rh

ieni

gof

alw

yr y

n te

imlo

rsquon fw

y hy

deru

s i g

efno

girsquou

pla

nt

CDndashM

P3

3 Rh

ieni

gof

alw

yr s

yrsquon

teim

lo b

od e

u pl

ant

yn y

mdo

pirsquon

wel

l yn

yr y

sgol

CDndashM

P3

4 M

aersquor

rhie

nig

ofal

wyr

acirc m

wy

o gy

syllt

iad

acircrsquor y

sgol

CDndashM

P3

5 Rh

ieni

gof

alw

yr s

yrsquon

gwyb

od b

le i

gael

he

lp o

s oe

s ga

n eu

ple

ntyn

bro

blem

yn

yr

ysgo

l

dysgullywcymruamddifadedd

Thema 5 Adnodd 1 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

19

Blae

nori

aeth

Pa fa

thau

o

wei

thga

rwch

Be

th fy

ddem

yn

ei

wel

dSu

t y

bydd

wn

yn m

esur

hyn

Cymunedau dysgu

CD4

Dys

gu g

ydol

oes

m

ewn

cym

uned

aubull

Dysg

u oe

dolio

n

bull Sa

esne

g ar

gyf

er

Siar

adw

yr Ie

ithoe

dd

Erai

ll

bull Dy

sgu

syrsquon

pon

tiorsquor

cene

dlae

thau

bull Pr

osie

ctau

tref

tada

eth

leol

bull M

ae c

ymun

edau

rsquon

lleoe

dd ll

e ga

ll po

bl

ddys

gu

bull M

ae d

ysgu

ar g

ael i

ba

wb

bull M

ae p

obl y

n dy

sgu

drw

y fw

ynha

u

bull Ch

wal

u rh

wys

trau

rhag

dy

sgu

CDndashM

P4

1 Po

bl y

n en

nill

cym

hwys

ter

CDndashM

P4

2 Po

bl y

n fw

y ca

darn

haol

am

ddy

sgu

CDndashM

P4

3 Sy

mud

ym

laen

i gy

mhw

yste

r uw

ch

CDndashM

P4

4 Po

bl s

yrsquon

gwirf

oddo

lirsquon

rheo

laid

d er

mw

yn

dysg

u

CDndashM

P4

5 Cl

eien

tiaid

syrsquo

n co

frest

ru a

r gyf

er a

ddys

g be

llach

neu

uw

ch

CD5

Gw

ella

sgi

liau

sylfa

enol

oed

olio

nbull

Pros

iect

au ll

ythr

enne

dd

bull Pr

osie

ctau

rhife

dd

bull M

eith

rin h

yder

bull Hy

rwyd

do s

gilia

u sy

lfaen

ol i

baw

b

bull Po

bl y

n de

chra

u dy

sgu

beth

byn

nag

forsquou

gal

lu

bull M

ae p

obl y

n fw

y hy

deru

s w

rth

ddys

gu a

gw

neud

cy

nnyd

d

CDndashM

P5

1 Sg

iliau

llyt

hren

nedd

gw

ell

CDndashM

P5

2 Sg

iliau

rhife

dd g

wel

l

CDndashM

P5

3 En

nill

cym

hwys

ter

CDndashM

P5

4 Po

bl y

n fw

y ca

darn

haol

am

ddy

sgu

CDndashM

P5

5 Sy

mud

ym

laen

i dd

ysgu

rhag

or

dysgullywcymruamddifadedd

Thema 5 Adnodd 1 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

20

Blae

nori

aeth

Pa fa

thau

o

wei

thga

rwch

Be

th fy

ddem

yn

ei

wel

dSu

t y

bydd

wn

yn m

esur

hyn

Cymunedau iachach

CI1

Cefn

ogi D

echr

aursquon

D

eg y

n y

Blyn

yddo

edd

Cynn

ar

bull Cy

mor

th a

r gyf

er

rhia

nta

bull G

rwpi

au p

lant

bac

h

bull Hy

bu im

iwne

iddi

o

bull Cy

lcho

edd

chw

arae

bull M

ae p

lant

ifan

c yn

tyfu

rsquon

iach

ac

yn b

yw m

ewn

teul

uoed

d a

chym

uned

au

cefn

ogol

bull M

ae p

obl y

n ca

el g

afae

l ar

wah

anol

fath

au o

gy

mor

th a

gw

asan

aeth

au

bull M

ae c

hwar

aersquon

cae

l ei

hyr

wyd

do a

c m

ae

cyfle

oedd

i ch

war

ae

mew

n m

anna

u di

ogel

bull M

ae te

uluo

edd

ifanc

yn

gw

neud

dew

isia

dau

byw

yd ia

ch

CIndashM

P1

1 M

ae m

amau

rsquon d

eall

yn w

ell b

wys

igrw

ydd

iech

yd y

n ys

tod

beic

hiog

rwyd

d ac

yn

ysto

d y

Blyn

yddo

edd

Cynn

ar

CIndashM

P1

2 Rh

ieni

gof

alw

yr s

yrsquon

teim

lo y

gal

lant

ym

dopi

rsquon w

ell

CIndashM

P1

3 M

ae m

enyw

od b

eich

iog

yn g

wne

ud n

ewid

ca

darn

haol

o ra

n eu

hie

chyd

yn

ysto

d be

ichi

ogrw

ydd

CIndashM

P1

4 M

enyw

od b

eich

iog

syrsquon

rhoi

rsquor go

rau

i ys

myg

u

CI2

Hyb

u lle

s co

rffo

rol

bull Hy

bu g

wei

thga

rwch

co

rffor

ol

bull Pr

osie

ctau

chw

arae

i bo

bl if

anc

bull Pr

osie

ctau

chw

arae

on

bull G

rwpi

au d

ewch

i ge

rdde

d

bull G

rwpi

au ffi

trw

ydd

bull Pr

osie

ctau

gor

dew

dra

bull M

ae p

obl y

n go

rffor

ol

iach

ac

yn e

gniumlo

l

bull M

ae ll

ai o

ord

ewdr

a

bull M

wy

o gy

frano

gi m

ewn

chw

arae

on

CIndashM

P2

1 M

ae p

obl y

n ym

wyb

odol

o b

eryg

l go

rdew

dra

CIndashM

P2

2 M

ae p

obl a

g ag

wed

d ga

darn

haol

at

wel

larsquou

hie

chyd

cor

fforo

l

CIndashM

P2

3 M

wy

o w

eith

garw

ch c

orffo

rol

CIndashM

P2

4 Cy

mry

d rh

an y

n rh

eola

idd

mew

n ch

war

aeon

CIndashM

P2

5 Bo

dlon

irsquor c

anlla

wia

u ar

gyf

er

gwei

thga

rwch

cor

fforo

l

CIndashM

P2

6 M

yneg

ai M

agraves y

Cor

ff (B

MI)

is

dysgullywcymruamddifadedd

Thema 5 Adnodd 1 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

21

Blae

nori

aeth

Pa fa

thau

o

wei

thga

rwch

Be

th fy

ddem

yn

ei

wel

dSu

t y

bydd

wn

yn m

esur

hyn

Cymunedau iachach

CI3

Hyb

u lle

s m

eddy

liol

bull Pr

osie

ctau

lled

dfu

stra

en

bull Pr

osie

ctau

gor

bryd

er

bull Pr

osie

ctau

isel

der

bull M

ae ll

es m

eddy

liol

emos

iyno

l a

chym

deith

asol

pob

l yn

cael

ei g

ynna

l o fe

wn

y gy

mun

ed

bull M

ae p

obl y

n te

imlo

rsquon

ddio

gel

bull M

ae p

obl y

n te

imlo

rsquon ia

ch

eu m

eddw

l

bull Ll

ai o

str

aen

a go

rbry

der

bull M

ae p

obl y

n te

imlo

eu

bod

yn c

ael c

efno

gaet

h pa

n na

d yd

ynt y

n te

imlo

rsquon

hwyl

us

CIndashM

P3

1 M

wy

o w

ybod

aeth

am

y c

ymor

th s

ydd

ar

gael

CIndashM

P3

2 Te

imlo

rsquon fw

y ca

darn

haol

am

eu

lles

med

dylio

l

CIndashM

P3

3 Cy

mry

d rh

an m

ewn

gwei

thga

rwch

ca

darn

haol

ddw

ywai

th y

r wyt

hnos

CIndashM

P3

4 G

allu

rheo

li eu

lles

yn

wel

l

CI4

Ann

og b

wyt

arsquon

iach

bull Pr

osie

ctau

bw

ytarsquo

n ia

ch

bull Cy

ngor

ar d

deie

t

bull Cy

chw

yn c

ogin

io

bull Cy

nllu

nio

cylli

deba

u bw

yd

bull Ca

el g

afae

l ar

fwyd

a ll

ysia

u ffr

es

(cyd

wei

thfe

ydd

bwyd

)

bull Pr

osie

ctau

tyfu

lleo

l

bull De

fnyd

dio

banc

iau

bwyd

bull M

ae p

obl y

n gw

ybod

pa

ddew

isia

dau

irsquow g

wne

ud

er m

wyn

cae

l dei

et ia

ch

bull M

ae p

obl y

n ca

el m

wy

o gy

fleoe

dd i

gael

bw

yd

ffres

bull M

wy

o al

lu g

an b

obl i

ga

el d

eiet

cyt

bwys

o fe

wn

eu c

yllid

eb

bull M

ae p

obl y

n co

gini

o pr

ydau

acirc b

wyd

ydd

ffres

CIndashM

P4

1 G

allu

cyl

lideb

u ar

gyf

er d

eiet

iach

am

w

ythn

os

CIndashM

P4

2 M

wy

o hy

der i

gog

inio

pry

d ffr

es

CIndashM

P4

3 Bw

yta

llysi

au n

eu ff

rwyt

hau

ffres

bob

dyd

d

CIndashM

P4

4 Co

gini

o pr

yd ff

res

o le

iaf u

nwai

th y

r w

ythn

os

CIndashM

P4

5 Ca

el g

afae

l ar f

frwyt

hau

a lly

siau

ffre

s dr

wy

gydw

eith

fa fw

yd

dysgullywcymruamddifadedd

Thema 5 Adnodd 1 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

22

Blae

nori

aeth

Pa fa

thau

o

wei

thga

rwch

Be

th fy

ddem

yn

ei

wel

dSu

t y

bydd

wn

yn m

esur

hyn

Cymunedau iachach

CI5

Llei

hau

risg

iau

bull Pr

osie

ctau

ieue

nctid

ia

ch

bull Ym

wyb

yddi

aeth

o

alco

hol

bull Rh

oirsquor

gora

u i y

smyg

u

bull Ym

wyb

yddi

aeth

o

gyffu

riau

bull Pr

osie

ctau

iech

yd

rhyw

iol

bull Se

siyn

au g

wyb

odae

th

bull Ym

wyb

yddi

aeth

o d

rais

do

mes

tig

bull M

ae p

obl y

n ga

llu c

ael

gafa

el a

r wah

anol

fath

au

o gy

mor

th a

chy

ngor

gan

w

asan

aeth

au a

rben

igol

bull M

ae p

obl y

n ym

wyb

odol

o

risgi

au a

c yn

eu

lleih

au

bull M

ae p

obl y

n ca

el

yr w

ybod

aeth

syd

d ei

han

gen

arny

nt i

wne

ud p

ende

rfyni

adau

gw

ybod

us

bull M

ae p

obl y

n te

imlo

eu

bod

yn

gallu

cae

l ga

fael

ar g

ymor

th a

ch

efno

gaet

h

CIndashM

P5

1 G

wyb

odae

th w

ell a

m ri

sgia

u

CIndashM

P5

2 M

wy

o w

ybod

aeth

am

y c

ymor

th s

ydd

ar

gael

CIndashM

P5

3 Ll

eiha

u ym

ddyg

iad

syrsquon

ach

osi r

isg

CIndashM

P5

4 Rh

oirsquor

gora

u i y

mdd

ygia

d sy

rsquon a

chos

i ris

g

CIndashM

P5

5 M

aersquor

clei

ent y

n ca

el e

i gyf

eirio

at

was

anae

th rh

oirsquor

gora

u i y

smyg

u ne

u w

edi

dech

rau

gyda

gw

asan

aeth

orsquor

fath

CI6

Cefn

ogi p

obl (

sydd

ag

ang

heni

on

ychw

aneg

ol) i

fyw

yn

y gy

mun

ed

bull Pr

osie

ctau

syrsquo

n po

ntio

rsquor ce

nedl

aeth

au

bull Pr

osie

ctau

gw

irfod

doli

bull G

wai

th c

ymor

th y

n y

cart

ref

bull M

ae p

obl y

n te

imlo

rsquon ll

ai

ynys

ig

bull M

ae c

ymun

edau

rsquon

darp

aru

amgy

lche

ddau

di

ogel

cef

nogo

l

bull M

ae p

obl y

n ca

el c

ymor

th

i ym

dopi

gar

tref

bull M

ae g

wei

thga

rwch

cy

mde

ithas

ol a

r gae

l yn

lleol

bull M

ae p

obl y

n te

imlo

eu

bod

yn rh

an o

rsquou c

ymun

ed

CIndashM

P6

1 G

wyb

od s

ut i

gael

gaf

ael a

r gym

orth

a

chef

noga

eth

CIndashM

P6

2 Te

imlo

rsquon fw

y di

ogel

CIndashM

P6

3 Cy

mry

d rh

an m

ewn

mw

y o

wei

thga

redd

au

yn y

gym

uned

CIndashM

P6

4 Ca

el c

ymor

th i

ymdo

pi g

artr

ef

CIndashM

P6

5 Ll

ai o

yny

su c

ymde

ithas

ol

CIndashM

P 6

6 M

ae p

obl y

n ca

el e

u ce

fnog

i i re

oli e

u cy

flwrc

yflyr

au ie

chyd

cro

nig

CIndashM

P 6

7 M

ae p

obl y

n ca

el e

u ce

fnog

i i g

ael g

afae

l ar

was

anae

thau

iech

yd y

n y

gym

uned

dysgullywcymruamddifadedd

Thema 5 Adnodd 1 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

23

Blae

nori

aeth

Pa fa

thau

o

wei

thga

rwch

Be

th fy

ddem

yn

ei

wel

dSu

t y

bydd

wn

yn m

esur

hyn

Cymunedau ffyniannus

CFf1

Hel

pu p

obl i

dd

atbl

ygu

sgili

au

cyflo

gaet

h a

dod

o hy

d i w

aith

bull Cl

ybia

u gw

aith

bull M

eith

rin s

gilia

u cy

floga

eth

bull M

eith

rin h

yder

bull Cy

ngor

a c

hefn

ogae

th

bull G

wirf

oddo

li er

mw

yn

mei

thrin

sgi

liau

cyflo

gaet

h

bull Pr

osie

ctau

por

th

bull Ff

eiria

u sw

yddi

bull Ym

gysy

lltu

acirc G

yrfa

Cy

mru

bull M

ae p

obl y

n ym

wne

ud

acirc m

eith

rin s

gilia

u cy

floga

eth

wrt

hirsquon

chw

ilio

am w

aith

ac

yn c

ael

gwai

th

bull M

ae g

wai

th y

n ca

el e

i w

eld

yn o

psiw

n ga

n fw

y o

bobl

syrsquo

n by

w m

ewn

tlodi

bull Ym

gysy

lltu

acirc ph

obl

mew

n lsquog

rwpi

au a

nodd

eu

cyrr

aedd

rsquo

bull M

ae g

was

anae

thau

cy

floga

eth

prif

ffrw

d ar

ga

el y

n ha

ws

CFfndash

MP

11

Cwbl

hau

cyrs

iau

syrsquon

gys

yllti

edig

acirc

chyfl

ogae

th

CFfndash

MP

12

Enni

ll cy

mhw

yste

r syrsquo

n gy

syllt

iedi

g acirc

chyfl

ogae

th

CFfndash

MP

13

Mw

y ca

darn

haol

a g

wel

l hyd

er a

r gyf

er

chw

ilio

am w

aith

CFfndash

MP

14

Myn

d at

i i g

ael c

yngo

r a c

hefn

ogae

th

CFfndash

MP

15

Gw

irfod

dolirsquo

n rh

eola

idd

fel l

lwyb

r at

wai

th

CFfndash

MP

16

Cwbl

hau

lleol

iad

profi

ad g

wai

th

CFfndash

MP

17

Wrt

hirsquon

chw

ilio

am w

aith

CFfndash

MP

18

Cych

wyn

mew

n sw

ydd

CFfndash

MP

19

Yn g

wyb

od b

od y

per

son

mew

n gw

aith

ar

ocircl c

hwe

mis

dysgullywcymruamddifadedd

Thema 5 Adnodd 1 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

24

Blae

nori

aeth

Pa fa

thau

o

wei

thga

rwch

Be

th fy

ddem

yn

ei

wel

dSu

t y

bydd

wn

yn m

esur

hyn

Cymunedau ffyniannus

CFf2

Llei

hau

diw

eith

dra

ac

ymdd

ieit

hrio

(16ndash

24

oed)

bull Pr

osie

ctau

ym

gysy

lltu

bull Pr

osie

ctau

men

tora

bull Hy

fford

dian

t mew

n sg

iliau

bull Pr

osie

ctau

cw

ricw

lwm

am

gen

bull M

ae p

obl i

fanc

yn

cym

ryd

rhan

mew

n hy

fford

dian

t a

chyfl

ogae

th

bull M

ae p

obl i

fanc

yn

fwy

hyde

rus

wrt

h ch

wili

o am

w

aith

bull M

ae p

obl i

fanc

yn

teim

lo e

u bo

d yn

cae

l ce

fnog

aeth

wrt

h ch

wili

o am

wai

th

bull M

ae p

obl i

fanc

yn

deal

l yn

wel

l bet

h sy

dd a

r gae

l id

dynt

CFfndash

MP

21

Myn

d i a

ddys

g be

llach

CFfndash

MP

22

Enn

ill c

ymhw

yste

r syrsquo

n gy

syllt

iedi

g acirc

chyfl

ogae

th

CFfndash

MP

23

Mw

y ca

darn

haol

a g

wel

l hyd

er a

r gyf

er

chw

ilio

am w

aith

CFfndash

MP

24

Gw

irfod

dolirsquo

n rh

eola

idd

fel l

lwyb

r at

wai

th

CFfndash

MP

25

Cw

blha

u lle

olia

d pr

ofiad

gw

aith

CFfndash

MP

26

Wrt

hirsquon

chw

ilio

am w

aith

CFfndash

MP

27

Cae

l cyfl

e gw

aith

drw

y Tw

f Sw

yddi

Cy

mru

CFfndash

MP

28

Cw

blha

u cy

fle g

wai

th d

rwy

Twf S

wyd

di

Cym

ru

CFfndash

MP

29

Cyc

hwyn

mew

n sw

ydd

CFfndash

MP

210

Yn

gwyb

od b

od y

per

son

mew

n gw

aith

ar

ocircl c

hwe

mis

CFf3

Hyb

u cy

nhw

ysia

nt

digi

dol

bull Cl

ybia

u TG

bull Cy

mor

th s

ylfa

enol

i dd

efny

ddio

rsquor rh

yngr

wyd

bull Ty

nnu

lluni

au d

igid

ol

bull Sg

iliau

dig

idol

bull M

ae p

obl y

n ca

el

cyfle

oedd

i gy

mry

d rh

an m

ewn

pros

iect

au

TG y

n y

gym

uned

ac

i dd

efny

ddio

rsquor rh

yngr

wyd

bull M

ae p

obl y

n fw

y hy

deru

s w

rth

ddef

nydd

io T

G g

an

gynn

wys

y rh

yngr

wyd

CFfndash

MP

31

Enni

ll sg

iliau

TG

syl

faen

ol

CFfndash

MP

32

Mw

y o

hyde

r wrt

h dd

efny

ddio

cyf

rifiad

ur

CFfndash

MP

33

Gal

lu d

efny

ddio

rsquor rh

yngr

wyd

ar g

yfer

gw

asan

aeth

au a

r-lei

n

CFfndash

MP

34

Gal

lu c

ael g

afae

l ar w

asan

aeth

au T

G

CFfndash

MP

35

Sym

ud y

tu h

wnt

i sg

iliau

TG

syl

faen

ol a

t gy

mhw

yste

r TG

cyd

naby

dded

ig

dysgullywcymruamddifadedd

Thema 5 Adnodd 1 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

25

Blae

nori

aeth

Pa fa

thau

o

wei

thga

rwch

Be

th fy

ddem

yn

ei

wel

dSu

t y

bydd

wn

yn m

esur

hyn

Cymunedau ffyniannus

CFf4

Cynh

wys

iant

ar

iann

ol ndash

gw

ella

ga

llu a

rian

nol

rheo

li dy

ledi

on a

chy

nydd

u in

cwm

bull G

wai

th c

yngh

ori a

r les

bull G

wel

larsquor

myn

edia

d at

w

asan

aeth

au a

riann

ol

bull Rh

oi c

ymor

th i

leih

au

cost

au y

nnirsquor

ael

wyd

bull Pr

osie

ctau

cyl

lideb

u ar

gy

fer a

elw

ydyd

d

bull Pr

osie

ctau

llyt

hren

nedd

ar

iann

ol

bull M

ae p

obl y

n ga

llu

cael

cyn

gor a

r les

gan

gy

nnw

ys y

rhei

ni s

ydd

mew

n cy

floga

eth

bull M

ae p

obl y

n de

fnyd

dio

gwas

anae

thau

aria

nnol

pr

iodo

l

bull M

wy

o dd

efny

dd o

un

deba

u cr

edyd

bull M

ae p

obl y

n ga

llu rh

eoli

eu h

aria

n yn

wel

l

bull M

ae p

obl y

n ym

dopi

acirc

bilia

u yn

ni

CFfndash

MP

41

Gal

lull

ythr

enne

dd a

riann

ol g

wel

l

CFfndash

MP

42

Datb

lygu

cyl

lideb

wyt

hnos

ol

CFfndash

MP

43

Mw

y o

hyde

r wrt

h re

oli a

rian

CFfndash

MP

44

Pobl

yn

cyni

lorsquon

rheo

laid

d

CFfndash

MP

45

Llei

hau

rheo

li dy

ledi

on

CFfndash

MP

46

Cael

cym

orth

i ga

el g

afae

l ar y

bu

dd-d

alia

dau

y m

ae g

an b

obl h

awl i

rsquow

cael

CFfndash

MP

47

Agor

cyf

rif g

ydag

und

eb c

redy

d

CFfndash

MP

48

Cael

ben

thyc

iad

gan

unde

b cr

edyd

CFfndash

MP

49

Defn

yddi

o ba

ncia

u bw

yd

CFf5

Cefn

ogi m

ente

r a

chyn

lluni

au b

anci

o am

ser

mei

thri

n cy

fala

f cym

deit

haso

l

bull G

wei

thga

rwch

i he

lpu

i dda

tbly

gu m

entr

au

cym

deith

asol

bull M

wy

o fe

ntra

u cy

mde

ithas

ol a

r wai

th

bull Po

bl y

n gw

irfod

doli

yn e

u cy

mun

ed

bull Po

bl y

n cy

mry

d rh

an

mew

n cy

nllu

niau

ban

cio

amse

r

CFfndash

MP

51

Gw

ybod

aeth

wel

l ar g

yfer

rhed

eg m

ente

r gy

mde

ithas

ol

CFfndash

MP

52

Gw

ybod

aeth

wel

l ar g

yfer

rhed

eg b

usne

s

CFfndash

MP

53

Cyfra

nnu

mw

y yn

y g

ymun

ed d

rwy

wirf

oddo

lirsquon

rheo

laid

d

CFfndash

MP

54

Oria

u ba

ncio

am

ser w

edirsquou

ban

cio

CFfndash

MP

55

Men

trau

cym

deith

asol

wed

irsquou s

efyd

lu

CFfndash

MP

56

Men

trau

cym

deith

asol

syrsquo

n da

l yn

wei

thre

dol fl

wyd

dyn

yn d

diw

edda

rach

CFfndash

MP

57

Nife

r y b

obl s

yrsquon

myn

d yn

hu

nang

yflog

edig

dysgullywcymruamddifadedd

Thema 5 Adnodd 1 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

26 26

Blae

nori

aeth

Pa fa

thau

o

wei

thga

rwch

Be

th fy

ddem

yn

ei

wel

dSu

t y

bydd

wn

yn m

esur

hyn

Cymunedau ffyniannus

CFf6

Llei

haursquo

r pe

rygl

o

dros

eddu

ym

ysg

pobl

ifa

nc

bull G

wei

thga

redd

au s

yrsquon

lleih

aursquor

risg

o dr

osed

du

gan

bobl

ifan

c

bull M

ae p

obl i

fanc

sy

dd m

ewn

pery

gl o

dr

osed

dursquon

cym

ryd

rhan

m

ewn

gwei

thga

redd

au

cada

rnha

ol s

ydd

o le

s id

dynt

bull M

ae p

obl i

fanc

sy

dd m

ewn

pery

gl

o dr

osed

dursquon

enn

ill

cym

wys

tera

u al

lgw

ricw

lar

bull M

wy

o bo

bl if

anc

yn

peid

io acirc

thro

sedd

u

CFfndash

MP

61

Enni

ll cy

mhw

yste

r allg

yrsi

ol

CFfndash

MP

62

Cyfra

nnu

at g

yfle

i dda

tbly

gursquon

ber

sono

l ac

yn

gym

deith

asol

CFfndash

MP

63

Cym

ryd

rhan

mew

n gw

eith

garw

ch

cada

rnha

ol rh

eola

idd

CFfndash

MP

64

Rhoi

rsquor go

rau

i dro

sedd

u

dysgullywcymruamddifadedd

5Pecyn cymorth ymgysylltu acircrsquor gymuned a theuluoedd Thema 5 Adnodd 2Gweithio amlasiantaethol

27

Thema 5 Adnodd 2 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

28

Maersquor adnodd hwn yn cynnwys y canlynol

bull Cyflwyniad

bull Teuluoedd yn Gyntaf arsquor Ticircm o Amgylch y Teulu

bull Pethau irsquow hystyried ar gyfer Ticircm o Amgylch y Teulu

bull Gweithio amlasiantaethol i gefnogi dysgwyr sydd ag anghenion dysgu ychwanegol (ADY)

bull Enghreifftiau o ysgolion syrsquon defnyddio gweithio amlasiantaethol yn llwyddiannus i wella deilliannau addysgol a lles

Cyflwyniad

Mae gweithio amlasiantaethol yn dod acirc gweithwyr proffesiynol at ei gilydd o wahanol asiantaethau i sicrhau ymarfer da wrth gydweithio Bydd y ffordd hon o weithiorsquon helpu gweithwyr proffesiynol i ymdrin ag anghenion y teulu o safbwynt cyfannol a bydd yn gallu sicrhau bod yr holl bartiumlon syrsquon gysylltiedig yn cyfrannu at gynllun gweithredu ac yn penderfynu ar gynllun gofal syrsquon cwrdd acirc holl anghenion y plentyn neu berson ifanc

Maersquor fideo isod gan Estyn yn dangos sut y mae un ysgol yn dathlu llwyddiant ei dull amlasiantaethol o weithio sydd wedi arwain at gyfraddau presenoldeb uwch ymysg pethau eraill wwwestyngovukcymraegarfer-oraumynd-ir-afael-difreintedd-a-chodi-safonauysgolion-uwchradd-deunyddiau-hms

Teuluoedd yn Gyntaf arsquor Ticircm o Amgylch y Teulu

Mae Teuluoedd yn Gyntaf yn rhaglen arloesol syrsquon hyrwyddo gwaith gan yr holl awdurdodau lleol i ddatblygu systemau amlasiantaethol effeithiol a chefnogaeth i deuluoedd gan roi pwyslais pendant ar atal ac ymyriadau cynnar er lles teuluoedd yn enwedig y rheini syrsquon byw mewn tlodi

Un o brif elfennaursquor rhaglen Teuluoedd yn Gyntaf ywrsquor dull Ticircm o Amgylch y Teulu o weithio gyda theuluoedd sydd ag anghenion cymhleth Mae modelau Ticircm o Amgylch y Teulu ar waith ym mhob un orsquor 22 o awdurdodau lleol yng Nghymru

Mae Ticircm o Amgylch y Teulu yn dod acirc gweithwyr proffesiynol o bob math at ei gilydd i weithio gyda theulu er mwyn cyflawni un cynllun cymorth Y nod yw sicrhau y bydd llai o orgyffwrdd ac anghysondeb yn y gwasanaethau a dderbynnir gan ofalu bod anghenion y teulursquon cael eu diwallursquon gynnar cyn cyrraedd argyfwng a allai niweidiorsquor plentyn

ldquo Partnership and multi-agency arrangements are an essential component of a comprehensive strategy for parental engagementrdquo Goodall and Vorhaus (2011) Review of best practice in parental engagement UK Department for Education

dysgullywcymruamddifadedd

Thema 5 Adnodd 2 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

28

Maersquor adnodd hwn yn cynnwys y canlynol

bull Cyflwyniad

bull Teuluoedd yn Gyntaf arsquor Ticircm o Amgylch y Teulu

bull Pethau irsquow hystyried ar gyfer Ticircm o Amgylch y Teulu

bull Gweithio amlasiantaethol i gefnogi dysgwyr sydd ag anghenion dysgu ychwanegol (ADY)

bull Enghreifftiau o ysgolion syrsquon defnyddio gweithio amlasiantaethol yn llwyddiannus i wella deilliannau addysgol a lles

Cyflwyniad

Mae gweithio amlasiantaethol yn dod acirc gweithwyr proffesiynol at ei gilydd o wahanol asiantaethau i sicrhau ymarfer da wrth gydweithio Bydd y ffordd hon o weithiorsquon helpu gweithwyr proffesiynol i ymdrin ag anghenion y teulu o safbwynt cyfannol a bydd yn gallu sicrhau bod yr holl bartiumlon syrsquon gysylltiedig yn cyfrannu at gynllun gweithredu ac yn penderfynu ar gynllun gofal syrsquon cwrdd acirc holl anghenion y plentyn neu berson ifanc

Maersquor fideo isod gan Estyn yn dangos sut y mae un ysgol yn dathlu llwyddiant ei dull amlasiantaethol o weithio sydd wedi arwain at gyfraddau presenoldeb uwch ymysg pethau eraill wwwestyngovukcymraegarfer-oraumynd-ir-afael-difreintedd-a-chodi-safonauysgolion-uwchradd-deunyddiau-hms

Teuluoedd yn Gyntaf arsquor Ticircm o Amgylch y Teulu

Mae Teuluoedd yn Gyntaf yn rhaglen arloesol syrsquon hyrwyddo gwaith gan yr holl awdurdodau lleol i ddatblygu systemau amlasiantaethol effeithiol a chefnogaeth i deuluoedd gan roi pwyslais pendant ar atal ac ymyriadau cynnar er lles teuluoedd yn enwedig y rheini syrsquon byw mewn tlodi

Un o brif elfennaursquor rhaglen Teuluoedd yn Gyntaf ywrsquor dull Ticircm o Amgylch y Teulu o weithio gyda theuluoedd sydd ag anghenion cymhleth Mae modelau Ticircm o Amgylch y Teulu ar waith ym mhob un orsquor 22 o awdurdodau lleol yng Nghymru

Mae Ticircm o Amgylch y Teulu yn dod acirc gweithwyr proffesiynol o bob math at ei gilydd i weithio gyda theulu er mwyn cyflawni un cynllun cymorth Y nod yw sicrhau y bydd llai o orgyffwrdd ac anghysondeb yn y gwasanaethau a dderbynnir gan ofalu bod anghenion y teulursquon cael eu diwallursquon gynnar cyn cyrraedd argyfwng a allai niweidiorsquor plentyn

ldquo Partnership and multi-agency arrangements are an essential component of a comprehensive strategy for parental engagementrdquo Goodall and Vorhaus (2011) Review of best practice in parental engagement UK Department for Education

dysgullywcymruamddifadedd

Thema 5 Adnodd 2 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

29

Bydd y partneriaid mewn Ticircm o Amgylch y Teulu yn cael eu dewis ar sail yr anghenion a nodwyd ond gallent gynnwys

bull ymwelwyr iechyd gweithwyr iechyd proffesiynol gwasanaethau iechyd meddwl nyrsys ysgol

bull gwasanaethau troseddau ieuenctid gwasanaethau cymdeithasol

bull gwasanaethau ieuenctid

bull gwasanaeth gofalwyr ifanc gweithwyr canolfan blant

bull gweithwyr lles proffesiynol

bull gwasanaethau cynghori ar faterion ariannolarianbudd-daliadau

bull yr heddluswyddogion cymorth cymunedol

bull gwasanaethau tai

bull darparwyr cyfleoedd dysgu fel teulu

bull ysgolion gan gynnwys lleoliadau meithrin cynradd uwchradd ac ysgolion arbennig

Mae ysgolion mewn lle da i allu cymryd rhan mewn model Ticircm o Amgylch y Teulu a gallant helpu i hyrwyddo ffordd gyfannol o ddarparu gwasanaethau er mwyn ymdrin acircrsquor holl broblemau y gall y teulu eu hwynebu

Mae rhai ysgolion fel Ysgol Coedcae (gweler y fideo Estyn) yn trefnu cyfarfodydd wythnosol Ticircm o Amgylch y Teulu yn yr ysgol Gellir cael atgyfeiriadau at y rhaglen Teuluoedd yn Gyntaf gan yr ysgol asiantaeth allanolpartner irsquor ysgol neursquor teulu ei hun

Asesu anghenion ndash Er mwyn rhoi pecyn o fesurau ar waith syrsquon addas i bob achos rhaid cynnal gwerthusiad Fframwaith Asesursquor Teulu ar y Cyd (JAFF) Maersquor JAFF yn rhoi gwerthusiad cynhwysfawr o anghenion y teulu drwy asesu ei gryfderau mewn nifer o feysydd Defnyddir y JAFF wedyn i baratoi cynllun ymyraethau addas i helpursquor teulu i drechursquor problemau y maersquon eu hwynebu Gallai hyn gynnwys atgyfeirio at y Ticircm o Amgylch y Teulu

Pethau irsquow hystyried ar gyfer Ticircm o Amgylch y Teulu

bull Y ffordd orau o gynnal lles staff drwy gefnogaeth a goruchwyliaeth briodol ndash mae rolau ymgysylltu acirc theuluoedd yn enwedig os ydynt yn golygu gweithiorsquon agos gyda theuluoedd sydd acirc llu o broblemau yn gallu achosi gofid a blinder mewn rhai achosion Mae lles staff yn ystyriaeth hanfodol ym mhob ysgol ac maersquon ddigon posibl y bydd staff syrsquon cyflawni rocircl YGaTh yn gallu manteisio ar rwydwaith goruchwylio neu fath arall o rwydwaith cefnogi Mae hyn yn cael ei drafod ymhellach yn yr adnodd Rolau staff YGaTh (Thema 2 Adnodd 2) yn y pecyn cymorth hwn

bull A ellir defnyddiorsquor Grant Amddifadedd Disgyblion i helpu i dalu am yr amser staff sydd ei angen ar gyfer dull Ticircm o Amgylch y Teulu

bull Sut i ddewis neu hyfforddi staff i sicrhau bod eu hagwedd at ddatrys problemaursquon gadarnhaol arsquou bod yn deall swyddogaeth pob un orsquor partneriaid

bull Sut i fesur canlyniadau ymyraethau ndash er mwyn canfod beth syrsquon llwyddiannus a beth syrsquon llai effeithiol

dysgullywcymruamddifadedd

Thema 5 Adnodd 2 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

30

bull Sut i gydgysylltu gweithio amlasiantaethol ar draws yr ardal leol neu glystyrau ysgol oherwydd gall hyn fod o gymorth i sicrhau trosglwyddo effeithiol a chadarnhaol rhwng ysgolion

bull Sut i adnabod teuluoedd sydd mewn angen a sut i wybod pryd y maersquor angen am wasanaethau ychwanegol wedi mynd heibio

bull Rhaid cydymffurfio acirc rheolau syrsquon ymwneud acirc diogelu data a rhaid gwiriorsquon ofalus unrhyw gytundebau rhwng gwahanol bartneriaid ynghylch rhannu gwybodaeth am wrthrychau data Mae Cytundeb Rhannu Gwybodaeth Bersonol Cymru yn rhoi cyfarwyddyd ynghylch llunio cytundebau rhannu gwybodaeth wwwwaspiorgpagecfmorgid=702amppid=50174

bull Rhaid gofalu bod y staff syrsquon gysylltiedig wedi cael yr hyfforddiant priodol ar ddiogelu plant Mae canllawiau Llywodraeth Cymru ar ddiogelu plant mewn ysgolion Cadw dysgwyr yn ddiogel ar gael yn wwwgovwalestopicseducationandskillspublicationsguidancekeeping-learners-safelang=cy Mae Canllaw Diogelu Estyn ar gael yn wwwestyngovuk

Gweithio amlasiantaethol i gefnogi dysgwyr sydd ag anghenion dysgu ychwanegol (ADY)

Ymarfer syrsquon canolbwyntio ar unigolion

Derbynnir yn gyffredinol fod ymarfer syrsquon canolbwyntio ar unigolion yn ffordd effeithiol o adnabod anghenion yr unigolyn am gymorth a phennursquor camau irsquow cymryd i ddiwallursquor anghenion hynny Gellir ei ddefnyddio mewn dull Ticircm o Amgylch y Teulu ac yng nghyd-destun Teuluoedd yn Gyntaf neu ei gynnwys yn arferion gweithiorsquor ysgolcoleg o ddydd i ddydd

Mae ymarfer syrsquon canolbwyntio ar unigolion

bull yn golygu bod rhienigofalwyr ac ymarferwyr orsquor holl asiantaethau perthnasol yn adnabod anghenion y plentyn neu berson ifanc am gymorth (gwasanaethau iechyd ysgolioncolegau gwasanaeth addysg gofal cymdeithasol sefydliadau gwirfoddol) ndash dull amlasiantaethol

bull yn ymwneud acircrsquor plentyn neu berson ifanc cyfan yn hytrach na dim ond pennu diagnosis a chanolbwyntio ar y pethau nad ywrsquon gallu eu gwneud

bull yn cynnwys plant a phobl ifanc a rhienigofalwyr yn bartneriaid wrth gynllunio

Mae adolygiadausesiynau cynllunio syrsquon canolbwyntio ar unigolion

bull yn ddigwyddiadau gweithredol sydd ymysg pethau eraill yn tynnu sylw at bethau irsquow datblygu a beth mae pawb yn ei hoffi arsquoi edmygu ynghylch y plentynperson ifanc Fodd bynnag mae hyn yn golygu mwy na dweud pethau dymunol am y plentyn neu berson ifanc ndash maersquon arwain at bennursquor materion y mae angen gweithredu yn eu cylch

bull yn arwain at lunio cynllun gweithredu syrsquon cynnwys canlyniadau CAMPUS ac at ddynodi unigolion i gymryd pob un orsquor camau gweithredu

dysgullywcymruamddifadedd

Thema 5 Adnodd 2 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

31

6

Enghreifftiau o ysgolion syrsquon defnyddio gweithio amlasiantaethol yn llwyddiannus i wella deilliannau addysgol a lles

Astudiaethau achos o Ysgol Coedcae6

Roedd Disgybl A yn peri pryder oherwydd ei chyfradd presenoldeb a oedd yn 46 y cant ar gyfartaledd Atgyfeiriwyd yr achos at y Ticircm o Amgylch y Teulu gan nad oedd y disgybl yn dychwelyd adref gydarsquor hwyr Roedd yr heddlu wedi bod yn gysylltiedig Cafwyd cydsyniad ar gyfer Ticircm o Amgylch y Teulu drwy ymweld acircrsquor cartref gan fod y fam yn wael iawn O dan y Ticircm o Amgylch y Teulu roedd gweithiwr cymdeithasol yn yr ysgol wedi ymgymryd acircrsquor achos Drwy weithio gydarsquor teulu cafwyd gwybod am hanes o drais domestig Am fod y fam yn wael roedd Cymorth i Ferched wedi ymgysylltu acircrsquor teulu ac roedd y prosiect STAR wedi darparu strategaethau ar gyfer Disgybl A irsquow helpu i ffurfio perthnasoedd iach Roedd ein gweithiwr ieuenctid wedi lleoli Disgybl A mewn nifer o brosiectau i hyrwyddo ei hunan-barch a meithrin perthnasoedd cadarnhaol Hwyluswyd hyn drwy gefnogaeth un i un

Canlyniadau Mae presenoldeb Disgybl A wedi gwella ac wedi cyrraedd 81 y cant eisoes Mae Disgybl A yn hapus yn yr ysgol mae ganddi gylch da o ffrindiau ac maersquon cyrraedd ei gradd gyffredinol mewn 90 y cant orsquoi phynciau Gwaetharsquor modd bu farw mam Disgybl A yn ddiweddar Maersquor gefnogaeth wedi llwyddo cymaint fel bod Disgybl A yn parhau i gymryd rhan yn yr holl brosiectau ac yn gwneud rhagor o gynnydd ar bresenoldeb a chyrhaeddiad academaidd Maersquor gwaith mewn partneriaeth wedi dangos bod cyfathrebu agored gonestrwydd ac ymddiriedaeth yn sicr o wella cyfleoedd

Roedd cyfradd presenoldeb Disgybl B yn 85 y cant a byddairsquon hwyr yn cyrraedd yr ysgol yn aml Roedd nifer y pwyntiau ymddygiad negyddol ar gynnydd ac roedd ei ymagwedd at ddysgursquon negyddol Cafwyd gwybod gan y fam fod ei ymddygiad yn wael yn y cartref ei fod yn methu acirc chydymffurfio acirc rheolweithiaursquor cartref arsquoi fod yn gecrus ac weithiaursquon ymosodol tuag at frodyr a chwiorydd O dan y Ticircm o Amgylch y Teulu fe ymgysylltodd nyrs a gweithiwr cymdeithasol yr ysgol acircrsquor disgybl arsquor teulu Roedd cyfweliadau ar faterion penodol archwiliadau iechyd ac atgyfeiriad at y clinig iechyd wedi dangos bod anhwylder cysgu arno a oedd heb gael ei ddiagnosio cynt Rhoddwyd meddyginiaeth ar bresgripsiwn

Canlyniadau Mae Disgybl B yn cyrraedd yr ysgol yn brydlon yn awr Mae ei gyfradd presenoldeb wedi codi o 85 y cant i 94 y cant Maersquor adolygiad diweddaraf o gynnydd wedi dangos gwelliant mawr o ran canolbwyntio ymddygiad a dysgu Mae bywyd y cartref yn fwy tawel o lawer mae Disgybl B yn cysgursquon dda ac maersquon awyddus i ddod irsquor ysgol

6 Orsquor cyflwyniad PowerPoint Mynd irsquor afael acirc thlodi drwy ddull amlasiantaeth ndash Ysgol Coedcae School yn wwwestyngovukcymraegdarparwr6694050

dysgullywcymruamddifadedd

Thema 5 Adnodd 2 ndash Datblygu partneriaethau cymunedol

32

uwch reolwyr 7

Astudiaeth achos Gwaith amlasiantaethol yn Ysgol Gynradd Treorci

Wedirsquoi addasu o Gweithio gydarsquon gilydd i fynd irsquor afael ag effaith tlodi ar gyflawniad addysgol (Estyn 2013)7

Crynodeb Mae Ysgol Gynradd Treorci yn ysgol fro syrsquon gwasanaethu cymunedau ym mlaenau Rhondda Ceir lefelau uchel o anweithgarwch economaidd yn yr ardal hon

Roedd uwch reolwyr wedi penodi swyddog lles ac wedi trefnu ystafell i deuluoedd er mwyn ymgysylltu acirc theuluoedd dysgwyr difreintiedig Maersquor ysgol yn helpu teuluoedd i fynd irsquor afael acirc phroblemau tymor byr syrsquon eu hwynebu ar y pryd gan gynnwys rhai syrsquon ymwneud acirc thai trais domestig a sefydlu rheolweithiau Ochr yn ochr acirc hyn roedd hefyd yn gwella sgiliau rhianta a sgiliau sylfaenol rhienigofalwyr fel eu bod yn gallu cyflawni rocircl yr addysgwr cyntaf gydarsquou plentyn

Maersquor ysgol yn cydgysylltu gwasanaethau ac ymarferwyr o amgylch y plentyn arsquor teulu ac yn dangos y ffordd at arbenigwyr perthnasol gan weithio mewn partneriaeth ag asiantaethau o bob math syrsquon darparu hyfforddiant mewn llythrennedd rhifedd rheolaeth ariannol a sgiliau digidol a chymdeithasol Maersquor ysgol wedi datblygu system i adnabod anghenion mewn teuluoedd ac olrhain cyfranogiad ac maersquon monitrorsquor rhan a gymerir gan rienigofalwyr ac effaith camau gweithredu ar ddysgwyr

Bydd uwch reolwyr yn cwrdd acirc theuluoedd bob hanner tymor i drafod y cynnydd a gafwyd o ganlyniad i ymgysylltu acircrsquor ysgol arsquor asiantaethau syrsquon bartneriaid iddi Maersquor cyfarfodydd hyn yn canolbwyntio ar yr effaith y mae rhienigofalwyr yn ei gweld o ganlyniad i hyn ar gyrhaeddiad eu plentyn a lles y teulu

Canlyniadau Mae rhienigofalwyr wedi gwneud sylwadau am y gwelliant yn ymddygiad eu plant arsquor perthnasoedd gwell ag athrawon rhienigofalwyr ac oedolion eraill Ar gyfartaledd maersquor gyfradd presenoldeb wedi codi bron chwech y cant ymysg y plant y mae eu teuluoedd wedi ymgysylltu acircrsquor ysgol Rhagwelir y bydd y dysgwyr yn y rhaglen syrsquon gymwys i gael prydau ysgol am ddim yn cyrraedd y lefel ddisgwyliedig ar gyfer cyflawniadau personol a chymdeithasol Mae hyn yn drawiadol gan fod lefelaursquor sgiliau personol a chymdeithasol a oedd gan y dysgwyr hyn yn isel wrth eu derbyn irsquor ysgol

Mae rhienigofalwyr yn cymryd rhan mewn cyfarfodydd un i un bob hanner tymor gydarsquor swyddog lles lle maent yn trafod eu taith dysgu bersonol camau gweithredu a dyheadau Bellach mae llawer mwy o rienigofalwyr yn barod i ymgysylltu acircrsquor ysgol ac wedi ennill cymwysterau cydnabyddedig am y tro cyntaf erioed Mae hyn wedi ennyn yr hyder sydd ei angen arnynt i gefnogi dysg eu plant

7 wwestyngovukcymraegdocViewer-w2969694Gweithio20gydarsquon20gilydd20i20fynd20irsquor20afael20ag20effaith20tlodi20ar20gyflawniad20addysgol20-20Rhagfyr202013navmap=30163

dysgullywcymruamddifadedd