ÉTICA 4º E · Web viewEtika zibila zer den ezagutzea, eta estatu demokratiko batean erlijioaren aurrean dauden jarrera desberdinak ezagutzea eta baloratzea. Erlijio guztiek pertsonaren

ÉTICA 4º E

ETIKA DBH 4

PROIEKTUA

ibaizabal

AURKIBIDEA

· 1. Sarrera 3

· 2. Proiektuaren justifikazioa 4

· 3. Curriculum proposamena eta materialaren deskribapena 4

· 4. Gaien garapenaren aurkibidea 6

· 5. Helburuak 11

· Etaparen helburu orokorrak 11

· Arloaren helburuak 11

· 6. Etika arloaren eduki orokorrak 12

· Kontzeptuzko edukiak 12

· Prozedurazko edukiak 14

· Jarrerazko edukiak 15

· 7. Helburuak, edukiak eta ebaluazioa 16

8. Ebaluazio irizpideak 35

· 9. Aniztasunaren trataera 36

· 10. Zehar lerroak lantzeko jarraibideak 38

· 11. Irakaskuntza eta ikaskuntza prozesuaren ebaluazioa 41

· 12. Giza Eskubideen Adierazpen unibertsala 45

1. SARRERA

DBH 4. mailako etika irakasgaia ekainaren 14ko 1007/1991 Errege Dekretuan jasotzen da, zeinean Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzaren gutxieneko edukiak ezartzen diren. Ondoren, 2003ko ekainaren 27ko 832/2003 Errege Dekretuaren arabera, irakasgai honen proposamen berritua egin zen. EAEn hasierako proposamen hark indarrean jarraitzen badu ere, bigarren proposamen horretan edukiak irauli egiten direla eta “gure garaiko arazo moralei” buruzko zenbait gai berritzen direla kontuan hartuta, eta DBHko planteamendu metodologiek eskaintzen duten malgutasuna oinarri hartuta, hemen aurkezten dugun curriculum proposamen honetan proposamen berritu horretako gai multzoei jarraitzea erabaki dugu, batez ere, gaur egungo mundu aldakor honetan etikaren alorrean sortzen diren hainbat gai kontuan hartzeko xedez.

832/2003 Errege Dekretuan proposatzen diren gai multzoak honako hauek dira:

- 1. GAI MULTZOA: Gure garaiko arazo moralak

Gai multzo honetan gaur egungo gizartearen gai korapilatsuenak aurkezten eta aztertzen dira, eta baita etikaren ikuspegitik horiei bilatutako irtenbideak ere. Aipatutako gai horiek dira, besteak beste: gizarte bazterketa; sexu, arraza, erlijio, etab. ondoriozko bereizkuntza; harreman pertsonal eta sozialen ondoriozko arazoak, eta baita faktore zientifiko zein teknologikoen ondoriozkoak ere: ekologia, manipulazio genetikoa, etab.

- 2. GAI MULTZOA: Demokrazia, proiektu etiko garaikideen esparru gisa

Multzo honetan aipamen berezia egiten zaie ondorengo gaiei: Giza Eskubideak; demokrazia eta herritartasuna; bakearen defentsa, boluntariotza, solidaritatea, etab.

- 3. GAI MULTZOA: Arrazionaltasuna eta bizitza moralaren egitura

Gai multzo honetan ondorengo gaiak aztertuko dira: heteronomia eta autonomia; balio eta arau moralak; eta aginpidea eta bere zilegitasuna.

- 4. GAI MULTZOA: Teoria etikoak

Gai multzo honetan ideia etikoek pentsamenduaren historian zehar izan duten garapena aztertuko da, bereziki ikuspegi hirukoitzetik: bizitza moralaren oinarriak, helburuen etika eta betebeharraren etika.

2. PROIEKTUAREN JUSTIFIKAZIOA

XXI. mendearen hasieran gu bizi garen gizartea askotarikoa eta heterogeneoa da. Jarrerak eta praktika sozialak inposatu egiten ziren garaia joan da. «Bizitza moralak» norbanakoaren esparrua nahiz pertsonaren gizarte hedapena biltzen ditu, baita jarrera tolerante eta elkartasunezkoen ikaskuntza ere. Testuinguru honetan, gure eguneroko bizitzako gai asko sortzen dira: politika, pertsona arteko harremanak, ekonomia, lanbide esparrua, ekologia… eta guztiek gogoeta etikoa egitea eskatzen dute. Horrela, etika eta morala, esanahi berarekin erabili ohi diren terminoak dira, eta hala ere, desberdinak dira. Biek izateko arrazoia dute eskola esparruan, ikasleei beren buruak ezagutzen lagunduko dien jakite praktiko gisa, beren iritzi moralak eraiki ditzaten, haiei buruz gogoeta egin eta nork bere buruarekin eta besteekin elkarrizketa sor dezan. Gure iritziz, DBHn etika egoteak badu izateko arrazoi bat, alegia, praktikoa izan behar duela batik bat, ikaskuntza bizi eta gogoeta egiten den aldi berean eraiki behar dela, ikasgelan aktiboki parte hartzen den bitartean.

Proposamen honek errealista izan nahi du gai honek duen ordutegiarekin, astean ordubete bakarrik ematen baita. Zenbait kasutan gaiak ezingo dira behar adina denborarekin landu, horren jakitun gara; baina, aldi berean, seguru gaude irakasleek, ikasleen eta egoeraren arabera, gaiak beren errealitatera egokitzen jakingo dutela, etika alorraren azken helburua baita ikasleak ohartzea gure garaian arazo moralen aurrean etika ezinbestekoa dela, eta pertsona gisa ditugun eskubide eta betebeharrak oinarri hartuta, arazo horiei zer irtenbide eman diezaiokegun baloratzea.

3. CURRICULUM PROPOSAMENA ETA MATERIALAREN DESKRIBAPENA

Etika arloak DBH 4. mailan lantzeko egiten dugun proposamenak honako material hauek biltzen ditu:

· 1 Ikaslearen liburua

· Ikaslearen liburua bederatzi unitatez osatua dago:

· 1. Pertsonari lotutako arazo moralak.

· 2. Gizarteari eta ekonomiari lotutako arazo moralak.

· 3. Zientziari eta teknologiari lotutako arazo moralak.

· 4. Giza eskubideak. Demokrazia eta herritartasuna.

· 5. Proiektu etikoak.

· 6. Balio eta arau moralak.

· 7. Autonomia eta heteronomia moralak. Aginpidea eta bere zilegitasuna.

· 8. Bizitza moralaren oinarriak. Teoria etikoak.

· 9. Etika eta erlijioa.

· Liburu bakoitzaren eta liburuen osagaiak diren unitate didaktiko bakoitzaren neurria aldakorra bada ere, denek egitura berdina dute, ondoko atal hauen bitartez erraz identifika dezakeguna:

· –Hasteko

· –Jarraitzeko (Gaiaren azalpena)

· –Amaitzeko

· –Sakontzeko

· 2 Irakaslearen gidaliburua

· Ikaslearen liburuekin batera, irakaslearen gidaliburua ere eskaintzen da; honako hauek dira gidaliburuaren atalak:

· –Sarrera

· –Proiektuaren justifikazioa

· –Curriculum proposamena eta materialaren deskribapena

· –Gaien garapenaren aurkibidea

· –Unitate bakoitzeko helburuak, edukiak eta ebaluazioa

· –Ebaluazio irizpideak

· –Proposatutako ariketen erantzunak unitateka

· –Aniztasunaren trataera

· –Zehar lerroak lantzeko jarraibideak

–Irakaskuntza eta ikaskuntza prozesuaren ebaluazioa

4. GAIEN GARAPENAREN AURKIBIDEA

· I. GAI MULTZOA. GURE GARAIKO ARAZO MORALAK

1. unitatea. Pertsonari lotutako arazo moralak

1. Pertsonalizazio prozesua

2. Pertsonaren duintasuna

3. Harremanak

3.1. Harreman afektiboak

3.1.1. Adiskidetasuna

3.1.2. Maitasuna

3.1.3. Sexualitatea

3.2. Familiarteko harremanak

3.3. Bizi proiektua eraikitzea

4. Nork bere burua ezagutzea, nork bere burua menderatzea, autoestimua

5. Bizi proiektua

5.1. Erabakiak hartzea

5.1.1. Erabakiak hartzeko urratsak

5.1.2. Zergatik da garrantzizkoa erabakiak hartzen jakitea?

5.2. Bizi proiektua eraikitzea

2. unitatea. Gizarteari eta ekonomiari lotutako arazo moralak

1. Gaur egungo gizartea

2. Ongizate estatua deritzona

2.1. Ongizate estatuaren lorpenak

2.2. Ongizate estatuaren kontraesanak

3. Arazo sozio-ekonomikoak

3.1. Kontsumo gizartea

3.2. Gizarte indarkeria, bazterketa eta diskriminazioa

3.3. Teknologia eta informatika, arazo sozial gisa

4. Etika eta hedabideak

4.1. Hedabideen boterea

4.2. Publizitatea eta manipulazioa

3. unitatea. Zientziari eta teknologiari lotutako arazo moralak

1. Teknologia aurrerapenak eta dilema moralak

2. Ingurumenaren hondamena

3. Bioetika

3.1. Bioetikaren arloak

· II. GAI MULTZOA. DEMOKRAZIA, PROIEKTU ETIKO GARAIKIDEEN ESPARRU GISA

4. unitatea. Giza Eskubideak. Demokrazia eta herritartasuna

1. Giza Eskubideen Adierazpena. Gizadiaren lorpen nagusietakoa

1.1. Pertsona: eskubideak eta betebeharrak dituen izaki soziala

2. Giza Eskubideen sorrera

3. Giza Eskubideen ezaugarriak

4. Giza Eskubideen sailkapena

5. Giza Eskubideak kode etiko gisa

6. Giza Eskubideen defentsa

7. Demokraziaren kontzeptua

7.1. Demokraziaren jatorria eta bilakaera

7.2. Ordezkaritza demokrazia

7.3. Manipulazio politikoa

8. Herritartasuna

8.1. Kulturaniztasuna

5. unitatea. Proiektu etikoak

1. Giza Eskubideen Adierazpena gida gisa

2. Elkartasuna

2.1. Elkartasuna gauzatzea

2.2. Kulturartekotasuna

2.3. Globalizazioa

2.4. Globalizazioaren kontrako mugimenduak

3. Feminismoa

3.1. Feminismoaren definizioa eta ezaugarriak

3.2. Berdintasuna eta identitatea

3.3. Feminismoa gaur egun

3.4. Feminismoaren etorkizunerako proposamenak

4. Bakezaletasuna

4.1. Bakearen kultura

4.2. Mugimendu bakezaleak: motak

4.3. Zer da bakea?

4.4. Bakearen esparrua

5. Ekologismoa

5.1. Ingurumenaren etika

5.2. Teoria ekologistak

5.3. Ingurumenaren narriaduraren arrazoi batzuk

5.4. Mugimendu ekologista

5.5. Etorkizunari begira

· III. GAI MULTZOA. BIZITZA MORALAREN EGITURA

6. unitatea. Balio eta arau moralak

1. Gizakia, izaki soziala

2. Balio moralak

2.1. Balio moralen genesia

3. Balioen ezaugarriak

4. Axiologia edo balioen zientzia

4.1. Balioen sailkapena

5. Balioak eta balio moralak

5.1. Balio moralak geureganatzea

5.2. Balioen arteko gatazka

6. Bertute pribatuak eta bertute publikoak

7. Arauak

7.1. Arauen sailkapena

7.2. Arau moralak

7.3. Arau moralen ezaugarriak

7. unitatea. Autonomia eta heteronomia moralak. Aginpidea eta bere zilegitasuna

1. Etika eta dibertsitate morala

1.1. Etikaren beharra

1.2. Zer da etika?

2. Kontzientzia morala eratzea

2.1. Ongiaren eta gaizkiaren kontzeptuak

2.2. Autonomia eta heteronomia morala

2.3. Kontzientzia morala

2.4. Judizio morala

3. Aginpidea eta bere zilegitasuna

3.1. Botere politikoa eta bere zilegitasuna

3.2. Botere politikoaren formak

3.3. Kontratu sozialaren teoriak

4. Zuzenbide estatua

· IV. GAI MULTZOA. TEORIA ETIKOAK

8. unitatea. Bizitza moralaren oinarriak. Teoria etikoak

1. Bizitza moralaren oinarriak

2. Teoria etikoak

2.1. Teoria moralaren kontzeptua

3. Teoria etiko nagusiak

3.1. Xedeen etikak

3.2. Betebeharraren etikak

9. unitatea. Etika eta erlijioa

1. Zer da erlijioa?

2. Erlijioen elementu komunak

3. Erlijioa, gertaera indibidual eta sozial gisa

4. Gertaera erlijiosoari buruzko jarrerak

5. Erlijio fanatismoa, fundamentalismoa eta askatasuna

6. Sekularizazioa

7. Sekten susperraldia

8. Etika eta erlijioa

9. Etika zibila

10. Erlijioa estatu demokratikoetan

5. HELBURUAK

ETAPAREN HELBURU OROKORRAK

Etaparako proposatzen diren helburuei dagokienez, gai honen garapenak honetan lagundu behar die ikasleei:

· Ahozko zein idatzizko mezuak zehaztasunez, autonomiaz eta sormenez ulertzen eta sortzen.

· Norbere buruaren irudi egokia osatzen.

· Jarduerak beren kabuz egiten, ahaleginari eta zailtasunak gainditzeari balioa emanez.

· Informazioa lortzeko eskura dituzten iturriak erabiltzen, eta informazio hori besteei helarazten, arrazoiak emanez eta era ulergarrian.

· Jendearekin harremanak izaten, eta taldeko jardueretan jarrera solidarioz eta toleranteaz parte hartzen, aurreiritziak eta bazterketa modu oro baztertuz.

· Gure gizartearen balioak aztertzen, bereziki herritarren eskubideei eta betebeharrei dagozkienak.

· Iritziak eta irizpide pertsonalak osatzen.

ARLOAREN HELBURUAK

· Helburu espezifikoei dagokienez, Etika gaiaren helburua da ikasleek:

· Pertsonaren duintasunari eta gizakiaren garapen osoari laguntzeko eta gizarte demokratiko zuzen eta solidarioa eraikitzeko mundu osoan baliagarritzat hartzen diren balio moralak identifikatzea.

· Gaur egungo arazo moralak ulertzea, eta arazo horiek gainditzeko gizaki guztien eskubideen eta betebeharren aitorpenean oinarritzen diren zenbait proiektu etiko ezagutzea eta baloratzea.

· Jarrera eraikitzailea, kritikoa eta tolerantea garatzea, baieztapenen zergatiak emanez eta gainerakoei ere zergatiak eskatuz. Talde lanen bitartez eta eztabaidetan eta mahai-inguruetan parte hartuz, ikasleak ohartuko dira gizakiaren eta gizartearen arazoak konpontzeko baliabide pribilegiatua dela elkarrizketa.

· Arazo moralak aztertzea, eta horretarako, arazo horiek berekin dakarten balio gatazkak identifikatzea, eta arazo horiei aurre egiteko dauden posizioak ezagutzea.

· Giza eskubideak eta askatasunak gizadiaren historiaren emaitzatzat eta justizia eta bakea lortzeko ezinbesteko baldintzatzat hartzea.

· Jarrera bidegabeak salatzea, eta solidarioak izatea gure gizartean eskubiderik eta askatasunik ez duten pertsonekin eta taldeekin.

6. EDUKIAK

KONTZEPTUZKO EDUKIAK

· I. GAI MULTZOA. GURE GARAIKO ARAZO MORALAK

1. unitatea. Pertsonari lotutako arazo moralak



3. Harremanak


5. Bizi proiektua

2. unitatea. Gizarteari eta ekonomiari lotutako arazo moralak





3. unitatea. Zientziari eta teknologiari lotutako arazo moralak



3. Bioetika

· II. GAI MULTZOA. DEMOKRAZIA, PROIEKTU ETIKO GARAIKIDEEN ESPARRU GISA

4. unitatea. Giza Eskubideak. Demokrazia eta herritartasuna








8. Herritartasuna

5. unitatea. Proiektu etikoak


2. Elkartasuna

3. Feminismoa

4. Bakezaletasuna

5. Ekologismoa

· III. GAI MULTZOA. BIZITZA MORALAREN EGITURA

6. unitatea. Balio eta arau moralak


2. Balio moralak





7. Arauak

7. unitatea. Autonomia eta heteronomia moralak. Aginpidea eta bere zilegitasuna





· IV. GAI MULTZOA. TEORIA ETIKOAK

8. unitatea. Bizitza moralaren oinarriak. Teoria etikoak


2. Teoria etikoak


9. unitatea. Etika eta erlijioa

1. Zer da erlijioa?





6. Sekularizazioa



9. Etika zibila


PROZEDURAZKO EDUKIAK

· Gure gizarteko arazo moral eta politikoetan parte hartzen duten osagaien analisia egitea, horietan zer balio etiko dauden, eta balio horiek zer funtzio betetzen duten zehaztuz.

· Informazioa bilatzea, eta informazio hori baloratzea, aztertzen ari den errealitatera zenbateraino egokitzen den kontuan hartuta.

· Gure gizarteko erakunde, talde eta pertsonek egoera bidegabeei aurre egiteko proposatzen dituzten irtenbideak identifikatzea eta aztertzea.

· Gelan sortzen diren arazo moralen analisia eta ebazpena, ikasleek beren konpromiso etikoak eraikitzea bultzatuz.

· Ikasleen adinari eta kontzeptuzko eta jarrerazko edukiei egokitutako testuak irakurtzea, lantzea eta iruzkintzea.

· Gaurkotasuna duten gaiei buruzko sintesi lanak edo ikerketa errazak egitea, eta horietan aurkeztutako arazoei buruz ikasleek dituzten iritziak eta proposamenak agertzea.

· Mapa kontzeptual esanguratsuak osatzea.

· Ingurune sozialean sortzen diren egoera bidegabeak, eskubideez gabetzea dakarten egoerak eta elkartasun eza identifikatzea.

· Eztabaida eta mahai-inguruetan parte hartzea, argumentu zehatzak eta zorrotzak emanez.

JARRERAZKO EDUKIAK

· Pertsona guztiak helburutzat hartzea, eta duintasunezko subjektu eta askatasun arduratsuaz hornitutako izakitzat hartzea.

· Norberaren bizitzan eta taldearenean gogoeta etikoa beharrezkoa dela onartzea.

· Elkarbizitza demokratikoaren jarrerei, arauei eta balioei begiramena izatea.

· Desberdintasun kulturalak, sozialak eta moralak osagai positibotzat hartzea, aberastasun iturritzat eta geure burua eraikitzeko osagaitzat hartzea, inoiz ez bereizkeriaren iturritzat.

· Gobernuz Kanpoko Erakundeen lana aintzat hartzea, eta justiziaren eta ingurumenaren babesean laguntzea.

7. HELBURUAK, EDUKIAK ETA EBALUAZIOA

1. UNITATEA. PERTSONARI LOTUTAKO ARAZO MORALAK

Helburuak

· "Pertsonalizazio prozesua" zer den jakitea, eta gizakiaren duintasuna pertsonaren ezaugarri nagusitzat hartzea.

· Pertsona unitate bat dela eta unitate hori hainbat eremutan garatzen dela ohartzea: adiskideak, familia, lana…

· Gaur egungo familia unitate moduak ezagutzea, eta familia komunikazio eremutzat eta norbanakoaren garapen eremutzat hartzea.

· Norberaren ezagutza eta autoestimua zer diren jakitea, eta horiek norberaren bizitza proiektuan txertatzea.

Kontzeptuzko edukiak



3. Harremanak

3.1. Harreman afektiboak

3.2. Familiarteko harremanak

3.3. Lan harremanak


5. Bizi proiektua

5.1.1. Erabakiak hartzea

Prozedurazko edukiak

· Adierazpen idatzia eta ahozkoa.

· Lankidetza jokoak.

· Kontzeptuzko denbora-pasak.

· Informazioaren bilketa eta tratamendua.

· Norberaren ideiak azaltzea eta arrazoiak ematea.

· Ideiak alderatzea eta iritzi desberdinak aintzat hartzea.

· Kontzeptuzko mapa interpretatzea.

Jarrerazko edukiak

4. Pertsona konplexua dela onartzea eta pertsonaren gaitasunak ezagutzeko interesa agertzea.

5. Pertsonaren duintasuna pertsonaren oinarrizko ezaugarritzat hartzea.

6. Pertsonaren garapen osorako adiskidetasuna eta harreman eremu desberdinak beharrezkoak direla ohartzea.

7. Norberaren bizitza proiektua eraikitzeko nork bere burua ondo ezagutzea beharrezkoa dela onartzea.

Ebaluazioa

8. Unitatearen oinarrizko kontzeptuei buruzko test bati zuzen erantzutea.

9. Hainbat informazio iturri erabiltzea eta txostenak lantzea.

10. Eduki eta gogoeta etikoei buruzko ondorioak zehaztasunez adieraztea.

11. Mapa kontzeptual bat interpretatzea.

2. UNITATEA. GIZARTEARI ETA EKONOMIARI LOTUTAKO ARAZO MORALAK

Helburuak

· Lurreko kultura eta herri guztientzat baliozkoa izango den etika unibertsal bat osatzeko beharraz jabetzea.

· "Ongizate estatuaren" ondorio nagusiak ezagutzea.

· Gero eta hedatuagoa dagoen globalizazioaren ondorioak ezagutzea eta ulertzea.

· Gizarte indarkeria, bazterketa eta bereizkeria moduen kontzientzia sortzea.

· Teknologia berriek planteatzen dituzten arazo etikoez jabetzea.

· Komunikabideen eta publizitatearen aurrean jarrera kritikoa agertzea.




2.1. Ongizate estatuaren lorpenak

2.2. Ongizate estatuaren kontraesanak






4.1. Hedabideen boterea

4.2. Publizitatea eta manipulazioa


· Termino berrien eta horien definizioen ezagupena.

· Informazioa eskuratzeko, mota askotako testuak erabiltzea eta horien balorazioa kritikoa egitea.

· Iritzien adierazpena, ahoz eta idatziz.

· Ikerketa lanak eta txostenak egitea.

· Unitateari dagozkion auziei buruzko balorazio etikoa.

· Komunikabideen azterketa eta balorazio kritikoa.

· Ordenagailua eta Internet erabiltzea, informazioa bilatzeko tresna gisa.

· Mapa kontzeptual bat egitea, zutabeak lotzeko ariketatik abiatuta eta unitatean landutako terminoak aurkitzeko.

Jarrerazko edukiak

· Gizaki guztien berdintasuna oinarrizko baliotzat hartzea.

· Desberdina denaren aurrean tolerantzia eta errespetuzko jarrerak bultzatzea, eta bereizkeria edo bazterketa modu orori uko egitea.

· Konpromisozko jarrerak hartzea, zuzengabekeriaren aurrean kontzientziazioa lortu nahi duten proiektu zehatzen bitartez.

· Teknologien inguruko eztabaida etikoarekiko interesa agertzea.

· Komunikabideen aurrean ikuspegi kritikoa izatea.

Ebaluazioa

· Unitatearen oinarrizko kontzeptuei buruzko test bati zuzen erantzutea.

· Unitateari buruzko auziak idatziz eta hitzez adieraztea.

· Informazioa biltzea, hautatzea eta aztertzea.

· Testuak ulertuz irakurtzea.

· Hainbat auziri buruzko gogoeta etikoa.

3. UNITATEA. ZIENTZIARI ETA TEKNOLOGIARI LOTUTAKO ARAZOAK

Helburuak

· Zenbait aurkikuntzek planetan eta giza espeziean eragin ditzaketen ondorioei buruz gogoeta egitea.

· Bioteknologiaren edo ingeniaritza genetikoaren sorrerak ekarri dituen arazoak ezagutzea.

· Ingurumenaren alorreko arazoez jabetzea.

· Zientziaren gaur egungo aurrerapenen aurrean erronka etikoak planteatzea.

· Hainbat gai, abortua edo eutanasia esate baterako, ezagutzea eta horiei buruz gogoeta egitea.




3. Bioetika




4. Bioetika

4.1. Bioetikaren arloak


· Garapen teknologikoaren funtzio askatzaileei eta kontraesenei buruzko grafiakoa osatzea.

· Garapen teknologikoaren eta ingeniaritza genetikoaren aldeko eta kontrako arrazoien eztabaida.

· Testu etikoen azterketa eta arrazonamendua.

· Informazioaren bilketa, hautaketa eta azterketa.

· Iritziak agertzea, ahoz eta idatziz.

· Unitateari buruzko auzien balorazio etikoa.

· Ordenagailua eta Internet erabiltzea, informazioa bilatzeko tresna gisa.

Jarrerazko edukiak

· Teknologiaren erabilera desegokiak gizadiari ekartzen dizkion arriskuak hautematea.

· Natura gordetzeko jokabide etikoak bere gain hartzea.

· Bioetikaren alorrean egin diren aurrerapenek, egoki erabiliz gero, pertsonari eskaintzen dizkien abantailak baloratzea.

· Bizitza gizatiarragoaren eta osasuntsuagoaren aldeko lana aintzat hartzea.

· Gizakiaren esparruan ikerketa zientifikoak arautzen dituzten arau moralekiko konpromisoa agertzea.

Ebaluazioa


· Unitatearen eduki kontzeptualei buruzko auziak hitzez eta idatziz argi adieraztea.


· Ikasgelako eztabaidetan parte hartzea.

· Hainbat auziri buruzko gogoeta etikoa.

4. UNITATEA. GIZA ESKUBIDEAK. DEMOKRAZIA ETA HERRIKORTASUNA

Helburuak

· Pertsona betebeharrak eta eskubideak dituen subjektua dela ulertzea, eta horien errespetua dela pertsonaren eta gizartearen elkarbizitza antolatzeko modua.

· Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsala eta horren ezaugarriak ezagutzea, eta horiek edozein gobernu moduren erreferentetzat hartzea.

· Giza Eskubideen ekarpenak baloratzea, eta horiek hainbat alorretan, esaterako pertsonaren duintasunean eta elkarbizitzan, izan dituen ekarpenak aintzat hartzea.

· Onartzea Giza Eskubideak direla edozein ordenamendu juridiko artikulatzeko kode etikoa.

· Demokraziaren kontzeptura hurbiltzea: jatorria, garapena eta ezaugarriak.

· Sistema demokratikoek ekartzen dituzten arazoei buruzko kontzientzia hartzea, eta herritarren parte hartzea sistema horien oinarria dela ohartzea.

· Giza Eskubideen defentsa bermatzen duten estamentuak ezagutzea.

· Hizkuntza, kultura edo erlijio desberdintasun ororen gainetik "herritar" izateak esan nahi duenaz jabetzea.



1.1. Pertsona: eskubideak eta betebeharrak dituen izaki soziala







7.1. Demokraziaren jatorria eta bilakaera

7.2. Ordezkaritza demokrazia

7.3. Manipulazio politikoa

8. Herritartasuna

8.1. Kulturaniztasuna



· Testu errazak aztertzea, eta gai nagusia eta agertzen diren argumentuak identifikatzea.

· Norberaren iritziak zuzentasunez eta zorroztasunez agertzea, bai idatziz bai ahoz.

· Dokumentazioa bilatzea eta txostenak egitea.

· Taulak osatzea eta kontzeptuak lotzea.

· Gelan era aktiboan parte hartzea eta norberaren iritziak azaltzea eta gainerakoenak entzutea eta aintzat hartzea.

· Unitatean landutako hainbat auziri buruzko gogoeta etikoa.

Jarrerazko edukiak

· Giza Eskubideen aldeko konpromisoa hartzea, horien kontrako egoerei buruzko informazioa lortuz eta kritika eginez.

· Gizarte zuzenagoa lortzeko Giza Eskubideek izan duten garrantziaz jabetzea.

· Demokrazia herritarrei, hauteskundeen bitartez, beren borondatea adierazteko aukera eskaintzen dien gobernu sistema dela jabetzea.

· Demokraziarentzat, bere helburuak lortzeko, herritarren parte hartzea ezinbestekoa dela ohartzea.

· Edonolako manipulazio politiko gutxiestea, demokrazia kontzeptutik urruntzen baita.

· Kulturaniztasuna onartzea eta positibotzat hartzea, aberasgarria baita gizartearentzat.

Ebaluazioa


· Testuak ulertuz irakurtzea eta interpretatzea.

· Unitatearekin zerikusia duten auziak zuzen argudiatzea.

· Auzi etikoei buruz gogoeta egitea.

5. UNITATEA. PROIEKTU ETIKOAK

Helburuak

· Giza Eskubideen eta beste edozein proiektu etikoren arteko erlazioa ulertzea.

· Pobrezia zer den, zerk sortzen duen eta zer ondorio dituen ulertzea, eta konpontzeko bide bakarra elkartasuna dela onartzea.

· GKE bat zer den eta zer GKE mota dauden ezagutzea, eta horien bitartez baztertuen aldeko elkartasuna gauzatzen dela ohartzea.

· Globalizazioaren alderdi onak eta txarrak baloratzea.

· Mugimendu feministak Giza Eskubideen eremuan egin dituen ekarpenak ezagutzea.

· "Bake positiboa" kontzeptua beste bake kontzepzio batzuen aurrean onartzea.

· Arazo ekologiko nagusiak eta egon litezkeen konponbideak ezagutzea.

· Etikaren eta planteamendu ekologiko eta bakezaleen arteko harremanak ezartzea.

· Proiektu etiko berrien aurrean jarrera kritikoak eta erantzuleak izatea.



2. Elkartasuna

2.1. Elkartasuna gauzatzea

2.2. Kulturartekotasuna

2.3. Globalizazioa

2.4. Globalizazioaren kontrako mugimenduak

3. Feminismoa

3.1. Feminismoaren definizioa eta ezaugarriak

3.2. Berdintasuna eta identitatea

3.3. Feminismoa gaur egun

3.4. Feminismoaren etorkizunerako proposamenak

4. Bakezaletasuna

4.1. Bakearen kultura

4.2. Mugimendu bakezaleak: motak

4.3. Zer da bakea?

4.4. Bakearen esparrua

5. Ekologismoa

5.1. Ingurumenaren etika

5.2. Teoria ekologistak

5.3. Ingurumenaren narriaduraren arrazoi batzuk

5.4. Mugimendu ekologista

5.5. Etorkizunari begira



· Definizioak lantzea, eta testuak aztertzea eta ulertzea.

· Kontzeptuen arteko aldeak azaltzea, eta mezuak ulertzea.

· Ikerketak eta kanpo lana egitea, eta txostenak lantzea.

· Taulak osatzea eta kontzeptuak alderatzea.

· Unitatean landutako auziei buruzko gogoeta etikoa.

Jarrerazko edukiak

· Elkartasunaren aldeko konpromisoa hartzea gure inguruan. GKEek elkartasunaren alde egiten duten lana aintzat hartzea. Sexu berdintasuna elkarbizitza eta besteekiko errespetu modutzat hartzea.

· Sexuaren araberako edozein bereizketa mota arbuiatzea.

· Bereizketa egitea ideia feministen eta femeninoaren balorazioa soilik aldarrikatzen duten ideien artean.

· Bakea giza bizikidetzaren eta gizarte justiziaren tresna egokiena dela onartzea.

· Ekologia estimatzea eta ingurumenarekiko errespetuzko jarrerak eta jarrera babesleak izatea.

· Pertsonaren nahiz ingurumenaren aurkako edozein indarkeria mota baztertzea.

· Feminismoak, bakezaletasunak eta ekologismoak eguneroko jarrerei buruz planteatzen dituzten erronken aurrean jarrera kritikoa eta erantzulea adieraztea.

Ebaluazioa


· Testuak ulertuz irakurtzea eta interpretatzea.

· Gaur egungo erronken aurrean gogoeta eta proposamen etikoak egitea.

· Ahoz eta idatziz argudiatzea.

· Mapa kontzeptual bat egitea gune sortzaile batetik abiatuta.

6. UNITATEA. BALIO ETA ARAU MORALAK

Helburuak

· Ohartzea gizakiok, horren jakitun izan gabe ere, balio moralak ditugula, eta horien arabera hartzen ditugula erabakiak.

· Balio eta arau moral kontzeptuen arteko bereizketa egitea.

· Balio moralen genesia eta historizitatea aintzat hartzea.

· Gure gizartearen balioen aurrean eta gizarteak eragiten dituen balioen gatazkaren aurrean jarrera kritikoa izatea.

· Bertutea pertsonaren ezaugarri berezitzat hartzea.



2. Balio moralak

2.1. Balio moralen genesia



4.1. Balioen sailkapena


5.1. Balio moralak geureganatzea

5.2. Balioen arteko gatazka


7. Arauak

7.1. Arauen sailkapena

7.2. Arau moralak

7.3. Arau moralen ezaugarriak


· Unitateari buruzko galderei idatziz erantzutea, eta arrazoiak ematea.

· Dokumentazioa eta informazioa erabiltzea.

· Terminoen definizioak.

· Testuak irakurtzea eta interpretatzea.

· Ideiak alderatzea, arrazionaltasuna bultzatzeko.

· Gogoeta etikoa eta erabakiak hartzea.

Jarrerazko edukiak

· Pertsona "izaki morala" dela jabetzea.

· Askatasuna moralitate ororen baldintzatzat hartzea.

· Gure erabakien oinarri diren balio moralen beharraz jabetzea.

· "Ohitura positiboak", bertuteak, gure eguneroko bizitzan lantzea.

· Besteen balioei eta iritziei errespetua izatea, eta horien aurrean jarrera tolerantea izatea.

Ebaluazioa


· Ahoz zein idatziz argudiatzea.


· Dokumentazioa eta txostenak egitea.

· Balorazio etikoak zehaztasunez adieraztea.

7. UNITATEA. AUTONOMIA ETA HETERONOMIA MORALAK. AGINPIDEA ETA BERE ZILEGITASUNA

Helburuak

· Etika pentsatutako morala dela eta morala bizitako morala dela bereiztea.

· Ongiaren eta gaizkiaren kontzeptuetan etikaren eta moralaren erreferenteak aurkitzea.

· Autonomia moralaren eta heteronomia moralaren arteko harremana ulertzea.

· Gizakiaren dimentsio sozialaz eta horrek dakartzan eskakizunez jabetzea.

· Bizi duten errealitate politikoa eta botere politikoaren formak ezagutzea eta ulertzea.

· Lege zuzenen eta lege bidegabeen arteko bereizketa egitea, baloratzea eta errespetatzea, jarrera kritikoa hartuz.

· Etikaren eta aginpidearen arteko harremanak zehaztea.



1.1. Etikaren beharra

1.2. Zer da etika?


2.1. Ongiaren eta gaizkiaren kontzeptuak

2.2. Autonomia eta heteronomia morala

2.3. Kontzientzia morala

2.4. Judizio morala


3.1. Botere politikoa eta bere zilegitasuna

3.2. Botere politikoaren formak

3.3. Kontratu sozialaren teoriak



· Testuak irakurtzea eta interpretatzea.

· Dilema moralak planteatzea, eta horiei buruzko iritzia agertzea.

· Oinarrizko dokumentazioa lortzea, aztertzea eta antolatzea.

· Grafikoak osatzea.

· Informazio panel bat egitea.

· Norberaren iritziak agertzea eta arrazoitzea.

· Mapa kontzeptual bat interpretatzea.

Jarrerazko edukiak

· Pertsonaren dimentsio etikoa eta morala baloratzea.

· Harreman pertsonaletan eta sozialetan etika beharrezkoa dela onartzea.

· Ongiaren eta gaizkiaren kontzeptuak pertsonaren eta bere ekintzen erreferente moraltzat hartzea.

· Moral autonomoa izateak nor bere erabakien jabe izatea eta betebeharraren printzipioaren arabera jardutea dakarrela ohartzea.

· Botere politikoaren formen balorazio kritikoa egitea.

· Lege arrazionalen edo ez oso gizatiarren aurrean jarrera kritikoa izatea.

Ebaluazioa


· Unitatearekin zerikusia duten alderdiei buruzko argudioak ematea, ahoz zein idatziz.

· Testuak ulertuz irakurtzea eta horien azterketa egitea.

· Auzi etikoei buruz gogoeta egitea.

8. UNITATEA. BIZITZA MORALAREN OINARRIAK. TEORIA ETIKOAK

Helburuak

· Bizitza moralaren oinarriak zer diren jakitea.

· Teoria etikoen ekarpena ezagutzea.

· Teoria etiko guztien oinarrian gizakiak “zoriontasuna” lortzeko duen nahia dagoela ohartzea.

· Zoriontasuna, askatasuna, erantzukizuna… bizitza moralaren oinarritzat hartzea.

· Helburuen etika eta betebeharren etika nagusiak ezagutzea, eta horien artean zer alde dagoen jakitea.



2. Teoria etikoak

2.1. Teoria moralaren kontzeptua


3.1. Xedeen etikak

3.2. Betebeharraren etikak


· Teoria etikoei buruzko testu errazak aztertzea, eta zeri buruzkoak diren jakitea.

· Teoria etikoei buruzko iritziak zuzen azaltzea, era arrazoituan eta zorroztasunez.

· Teoria etikoen arteko aldeak aztertzea, eta teoria desberdinen osagai komunak eta desberdintzaileak aurkitzea.

· Eztabaidetan parte hartzea eta norberaren iritziak ematea, eta besteen iritziak entzutea eta errespetatzea.

· Kasuei buruzko gogoeta etikoa eta iritzia.

· Unitateko edukiei buruzko mapa kontzeptual bat osatzea.

Jarrerazko edukiak

· Pertsonaren ahozko alderdia eta alderdi etikoa baloratzea.

· Teoria etiko desberdinak eta horien ekarpena ezagutzeko interesa izatea.

· Planteamendu etikoen aurrean gogoeta egitea eta jarrera kritikoa izatea.

· Iritzi moralen aniztasunarekiko errespetua adieraztea.

· Jokabide arauak adostasunezko jarreretan oinarritu behar direla onartzea, eta horietara iristeko elkarrizketa arrazionaletik abiatzea.

Ebaluazioa


· Teoria etikoak identifikatzea.

· Gogoeta etikoa egin ondoren, ondorioak zehaztasunez adieraztea.

· Testu errazei buruz txosten txikiak egitea.

9. UNITATEA. ETIKA ETA ERLIJIOA

Helburuak

· Etika zibila zer den ezagutzea, eta estatu demokratiko batean erlijioaren aurrean dauden jarrera desberdinak ezagutzea eta baloratzea.

· Erlijio guztiek pertsonaren izateari buruzko galderei erantzun bat ematen ahalegintzen direnaz jabetzea.

· Erlijioek arau moral batzuk dituztela onartzea eta guztien oinarria transzendentea dela ezagutzea.

· Erlijioen elementu komunak eta erlijioak ez direnak ezagutzea.

· Erlijioetatik desberdinak diren talde erlijiosoen ugaltzeaz eta beren hedapenaz jabetzea.

· Erlijioek duten norbanakoaren eta taldearen hedadura ulertzea.

· Gertakari erlijiosoaren aurrean har litezkeen jarrerak ezagutzea.

· Fanatismo erlijiosoaren arriskuez jabetzea.


1. Zer da erlijioa?





6. Sekularizazioa



9. Etika zibila



· Teoria etikoei buruzko testu errazak aztertzea, eta zeri buruzkoak diren jakitea.

· «Gertakari erlijiosoari» buruzko terminoen definizioa.

· Erlijioen elementu komunei buruzko laukiak osatzea.

· Fudamentalismoari eta erlijio forma berriei buruzko dokumentazio lana.

· Testuen irakurketa eta azterketa.

· Hitzez eta idatziz unitatearekin zerikusia duten auziei buruzko adierazpena.

· Erlijioekin zerikusia duten auziei buruzko gogoeta etikoa.

· Unitatean aipatu diren kontzeptuei buruzko mapa kontzeptual baten burutzapena eta interpretazioa.

Jarrerazko edukiak

· Etika zibila gizarte pluralistaren balioen oinarritzat hartzea.

· Erlijio bat hautatzeko edo ez hautatzeko askatasun pertsonala baloratzea.

· Erlijioen balorazio kritikoa.

· Tolerantzia eta errespetuzko jarrera pertsonen aukera erlijiosoen aurrean.

· Gertakari erlijiosoaren aurrean norberak egiten duen aukeraren aurreko jarrera kritikoa.

· Erlijioen arau moralekiko errespetua, betiere Giza Eskubideekin bat badatoz.

· Fudamentalismo erlijioso mota oro baztertzea.

Ebaluazioa

· Unitatearen oinarrizko auziei buruzko test bati zuzen erantzutea.

· Erlijio handien oinarrizko elementu batzuk ezagutzea.

· Hitzez edo idatziz unitatearen auziak zuzen adieraztea.


· Dokumentazio lana eta txostenak egitea.

· Mapa kontzeptualaren interpretazioa.

8. EBALUAZIO IRIZPIDEA

Unitate didaktiko bakoitzean irizpide batzuk aurkeztu ditugu, gehienetan errepikakorrak, unitatearen ikuspegi globala errazteko.

Ondoren, ebaluazioa egiteko irizpide orokorren zerrenda aurkezten dugu, etapari berezkoak zaizkionak Bizimodu morala eta gogoeta etikoa arloan lortu nahi ditugunekin batera.

· 1. Sistema etikoak aztertzea, beren oinarria, asmoak eta gizakiaren errealitate pertsonal eta sozialarekin duten harremanak kontuan hartuz.

· 2. Eguneroko bizitzan planteatzen diren dilema moraletako eredu etikoak eta haien aurrean hartzen den jarrera identifikatzea.

· 3. Jarrerak adierazi eta balio eta arauak onartzerakoan parte hartzen duten agenteak ezagutzea eta kritikoki aztertzea.

· 4. Sozializazio, legitimazio eta instituzionalizazio prozesuak aztertzea eta norbere jarrera adieraztea.

· 5. Juizio morala behar bezala erabiltzea giza jarrerak eta jarduerak baloratzerakoan, haiek objektiboki eta zuzen baloratzeko ahalegina eginez.

· 6. Bizitza moralak historian zehar izan duen bilakaera aurkitzea, hautatzea, deskribatzea eta aztertzea, testuinguru historikoaren araberako balorazioa eginez.

· 7. Datu edo dilema moralei buruz hitzez edo idatziz, edo bi modutan, adierazpen zuzena egitea.

· 8. Unitateekin zerikusia duten alderdiei buruz txostenak lantzea, baita ikasgelako eztabaidetan eta iritzi trukean ere parte hartzea, iritzi desberdinekiko begirunez eta tolerantziaz.

· 9. Auzi etikoen balorazioan interesa eta erantzukizun jarrera adieraztea.

· 10. Ingurumenaren eta giza bizitzaren arteko arazoen, eta garapen eutsigarri bat lortzeko ahaleginaren artean dagoen erlazioa ezagutzea.

· 11. Jarrera kritikoa izanik aginpidea zilegi egiteko beharra ulertzea Giza Eskubideen aurkakoa den edozein arauren aurrean.

· 12. Testuak ulertuz irakurtzea eta aztertzea.

· 13. Testu, kontakizun eta suposamendu etikoetatik jarrerak eta balio moralak ateratzea, eta haien aurrean jarrera adieraztea.

· 14. Prentsa txostenen eta oro har komunikabideen erabilera egokia hurbilen dagoen errealitatea ezagutzeko, eta arazo moralak eta erronka etikoak antzemateko.

· 15. Norberaren eta taldearen lanak eta ariketak ekimenez eta erantzukizunez onartzea, lan ibilbide bati jarraituz eta ondorioak eskainiz.

9. ANIZTASUNAREN TRATAERA

Marko Legala

· Ikaslegoaren aniztasunari erantzun beharra LOGSEko oinarrizko arauetako bat da, urriaren 3ko 1/1990 lege organikoak dioenez, bai eta ekainaren 21eko 240/1994 dekretutik eratorritakoak, zeinak ezartzen baitu EAErako DBHko curriculuma eta ikaslego honen ebaluazioari buruzko Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerkuntzako Kontseiluren maiatzaren 30eko aginduak ezarritakoaren arabera.

Errealitatea

Badakigu, aurkitzen garen adinaren eta eskola mailaren funtzioan, ez dagoela ikaslego mota bakar bat. Aniztasuna ikasgelan, eguneroko bizitzan bezalaxe, hor dago. Nola aurre egin errealitate honi? Hor dago gakoa.

Hezkuntzako jarduera orok edozein curriculumetarako oinarrizko arau sail bat kontuan eduki beharra dauka:

· – Abiapuntutzat kontuan hartu ikaslearen garapen maila.

· – Ikasketa esanguratsuen eraikuntza segurtatu.

· – Ikaslea gai izan dadila ikasten ikasteko.

· – Neska-mutilen ezagutzen eskemak alda daitezela.

Arazo hauek kontuan edukirik, aniztasunari kasuen arabera zentro mailan edo ikasgela mailan erantzun beharko zaio, egokitzapen kurrikular indibidualak gauzatuz. Oso garrantzitsua denez, astiroago aztertuko dugu puntu hau.

Egokitzapen kurrikular indibiduala defini daiteke zera dela esanez, ohiko neurriak garatu ondoren dibertsitateari aplikatzen zaion arretazko neurri berezi bat. Aurreko ziklo edo etapetako gaitasunak garatu dituen ikasleren baten curriculuma egokitzean datza. Dagokion zikloko irakasleak egiten du, baina tutoriaz arduratzen den pertsonaren koordinazioarekin, eta helburua da ikasle horri bere gaitasunen garapenean laguntzea berak gauzatzeko ekintza batzuk sartzen direlarik ezagutzen eraikuntzarako. Ebaluazioa, era berean, pertsona horrentzat ezarritako irizpideen arabera egin behar da.

Proposamen kurrikularrean bi mailatan hartu dugu kontuan ikaslegoaren dibertsitate edo aniztasun hau:

· p Unitate didaktikoen garapenean

· «Jarraitzeko, gaiaren azalpena» atalean oinarrizko informazio bat jasotzen da ikerkuntzako zenbait arazorekin batera. Ikasleek prozedura batzuk praktikan jartzea eskatzen dute, normalean zailtasun handirik ez dutenak.

· «Sakontzeko» atalean oinarrizko informazioan baino gehiago sakontzen da.

· p Irakaskuntzako-ikaskuntzako jardueren programazioan

· Hemen, irakas/ikaskuntzako jardueretan, inon baino nabarmenago sumatzen dugu aniztasuna. Gure ustez jarduerak dira ikaslegoaren desberdintasun indibidualei eran-tzuteko oinarrizko elementua. Ikasleengan bada konplexutasun maila bat, eta horregatik jardueren dibertsitatea bakoitzaren gaitasun, motibazio eta interesen arabera egokitu daiteke.

· Ez dago esan beharrik ere irakaslearen egitekoa ordezkaezina dela honek ikasle multzoaren edo kide bakoitzaren funtzioan komenigarri deritzona aukeratzeko orduan.

Unitate didaktiko guztian zehar apartatu bakoitzean aurkezten dira hainbat jarduera eta galdera. Unitatearen amaieran jarduera ugari proposatzen dira, bai sintesikoak eta bai gehitze eta ikerkuntzakoak, irakasleak egoki deritzonean gauzatu daitezkeenak, hau da, edo unitateko garapen tematikoa lantzen den bitartean, edo bestela amaieran, talde bakoitzaren inguruabarren arabera.

10. ZEHAR LERROAK LANTZEKO JARRAIBIDEAK

Bizitza morala eta gogoeta etikoak DBHko curriculumaren gainerako arloekin diziplinarteko harreman ukaezina du, eta hori ere bereziki gertatzen da zehar lerroekin.

Ondoren zehar lerroak Bizitza morala eta gogoeta etikoaren arloan nola txertatzen diren aurkeztuko dugu.

Giza eskubideetan eta bakean oinarritutako hezkuntza

· Sistema demokratikoaren funtzionamendua ezagutzea eta gizartean jarrera parte hartzailea izatea.

· Elkarrizketaren balioa estimatzea gatazkak konpontzeko ezinbesteko elementu gisa.

· Aukera moralen aniztasuna aztertzea, Giza Eskubideak edozein modutan urratzen dituztenak baztertuz.

· Gizartearen eskubideen eta betebeharren defentsa aktiboan hitz ematea, errespetuan eta tolerantzian oinarrituz.

· Ipar/Hego zuzengabekeria sozialaren arrazoiak ezagutzea eta erantzukizun jarrera adieraztea gizarte justiziaren betebehar etiko gisa.

· Konpromisozko eta salaketazko jarrerak garatzea bakearen alde eta indarkeria mota ororen aurka.

Osasunerako hezkuntza

· Osasuna ongizatearen adierazletzat onartzea, bizi kalitate hobea lortzen laguntzen digun tresna.

· Osasunarekin zerikusia duten arazo moralak aztertzea (ingenieritza genetikoa, eutanasia…) eta haien aurrean jarrera kritikoa adieraztea.

· Osasun egoera on batentzat gomendagarriak ez diren ohiturak baztertzea.

· Elkartasunezko eta laguntzazko jarrerak adieraztea osasun arloan beharrak dituzten pertsonen aurrean.

· Denok osasun zerbitzua izateko eskubidea defenditzea.

Garapenerako hezkuntza

· Nortasunaren garapen pertsonala eta kritikoa bultzatzea bizi den testuinguru sozialaren barruan.

· Errealitate hurbil eta urrunaren zuzengabekeriak atzematea eta salaketazko jarrera kritikoa izatea.

· Bizimodu zuzenagoak eraikitzea eremu pertsonal nahiz sozialean.

· Errealitatea kritikoki aztertzen lagunduko dioten balio eskala onartzea.

Sexuen aukera berdintasunerako hezkuntza

· Gizaki guztiek eskubide berak dituztela ezagutzea.

· Sexuen arteko aldea ikuspegi soziokultural batetik onartzea eta sarritan gizarte testuinguruan ematen diren ikuspegi sexistak baztertzea.

· Sexu batek bestearen aurrean duen diskriminazioaz jabetzea, berdintasunezkoa ez den edozein jarrera baztertuz.

· Mugimendu feminista ezagutzea eta bere lorpenak baloratzea, eta erreferente etiko ukaezina dela onartzea bi sexuen aukera berdintasunerako defentsan.

· Eguneroko harremanetan sexista ez den jarduera izatea.

Kulturarteko hezkuntza

· Desberdina denaren aurrean tolerantziazko eta errespetuzko jarrera izatea.

· Garapen pertsonal eta sozialean gu bizi garen kulturartekotasun egoera berria txertatzea.

· Kultur aniztasunaren aberastasuna baloratzea.

· Mundu global batekiko jarrera irekia izatea, zuzengabekeria mota berriekiko jarrera kritiko batetik.

Ingurumenerako hezkuntza

· Ingurumena biodibertsitatearen ikuspegitik ulertzea, espezieen iraungitzearen arriskutik babesteko.

· Ikuspegi etiko batetik ingurumenean giza eskuhartzea baloratzea.

· Baliabide naturalak amaitzen direla eta haiek zentzuz erabili behar direla onartzea.

· Ingurumenaren narriadurak dakartzan arazoez jabetzea.

· Naturaren eta bere baliabideen kontserbazio egokiaren aldeko ekimen guztiengatik interesatzea.

· Ingurumenaren arazoei elkartasunezko irtenbide bat emateko bideratzen diren proposamenetan parte hartzea.

Kontsumorako hezkuntza

· Kontsumitzaile egoeraz jabetzea eta horrek ondorioz dakartzan eskubidez eta betebeharrez.

· Publizitateak ezartzen digun eredu kontsumistaren aurrean jarrera kritikoa izatea eta gogoeta egitea.

· Kontsumitzerako orduan irizpide autonomiaren alde agertzea.

· Erantzukizunez kontsumitzea gehiago iraun, gutxien kutsatu, erraz erreziklatu eta lan egoera duinekin egiten diren produktuak aukeratuz.

Bide hezkuntza

· Trafiko arauen eta seinaleen garrantzia baloratzea eta erantzukizunez errespetatzea.

· Pertsonekin eta ingurunearekin errespetuzkoa den gidatzeko modu zuzenaren beharra ulertzea.

· Ibilgailu bat gidatzeak dakartzan erantzukizunaz jabetzea.

· Trafiko istripuen arrazoiak aztertzea erantzukizun pertsonalaren ikuspegitik.

Komunikabide hezkuntza

· Komunikabideak behar bezala eta jarrera kritikoarekin erabiltzen jakitea.

· Objektibitatearen balioa estimatzea eta pertsonen eskubideekin errespetuzkoa den kalitatezko informazioa aukeratzea.

· Komunikabideek manipulatzeko duten gaitasunaz jabetzea.

· Komunikabideen pluraltasuna ezagutu eta ondorioz jardutea.

11. IRAKASKUNTZA ETA IKASKUNTZA PROZESUAREN EBALUAZIOA

Ebaluazioa, prozesu integrala

Ebaluazioa funtsezko elementua da hezkuntza jardueran, eta horregatik prozesu integral gisa ulertu beharra daukagu. Ebaluazioaren ezaugarriak prozesu honetan:

· r Indibidualizatua. Ikaslegoko kide bakoitzaren ezaugarrietan eta eboluzioan zentratzen delako.

· r Koalitatiboa. Neska edo mutil bakoitzaren garapeneko maila guztiak ebaluatu behar dira, ez bakarrik izaera kognitibokoak.

· r Orientatzailea. Ikasle bakoitzari ematen zaio bere ikasketaren hobekuntzarako behar duen informazioa.

· r Etengabea. Hiru fase dauzka:

· Hasierako ebaluazioa. Ikaslegoaren ezagutzei eta koalitate pertsonalei buruzko informazio iturri baliotsua da.

· Ebaluazio formatiboa. Kasu bakoitzeko zailtasunen eta prozesuen ikuspegia eskaintzen du.

· Ebaluazio sumatiboa. Ikaskuntza prozesu guztiaren amaierako emaitzak azaldu eta helburuak zer neurritaraino lortu diren erakusten du.

· Zer da ebaluatzea?

· r Kontzeptuak: –Itaun sortak.

· –Prozesu objektiboak.

–Ahozko eta idatzizko adierazpena.

· r Prozedurak: –Ikasleen lana:

· Koadernoak

· Txostenak

· Mapa konzeptualak

· Hormirudiak

· r Jarrerak:

–Behaketa plantila arautuak.

–Behaketa zuzena ikasgelan.

Iradokizun batzuk eskolako praktikan ebaluazioari ekiteko

Unitate didaktikoetako bakoitzean jasotzen dira ebaluazio irizpideak. Gainera, beste elementu batzuk sartzera ausartu gara, uste baitugu interesgarri izan litekeela kontuan edukitzea.

· a)Adierazleak

· r Informazioaren erabilerari buruz

–Hiztegi egokia (ikasle bakoitzak ezagutu beharreko berbak).

–Idazkera egokia (ortografia akatsik gabe).

–Gaizki moldaturiko esaldiak (zentzurik ez dutenak).

–Aurkezpena eta garbitasuna (letra irakurgarria, marjina egokiak).

–Idatzitakoaren laburpena (ideia nagusia ezagutu) eta gainerakoaren antolakuntza logikoa.

· r Kontzeptuei buruz

–Arloko ideien eraikuntza.

· r Problemen ebazpenari buruz

–Datuak atera, aukerak bilatu, egoerak simulatu.

· r Prozesuaren kontrolari buruz

–Azaldu, arrazoitu, justifikatu.

–Ekintzak eta datuak egiaztatu.

–Irtenbide errazak aurkitu.

–Iturrietara jo.

–Arrazoibidea egiaztatu eta esperimentuak egin.

· r Autoebaluazioari buruz

–Ezagutza bat zenbateraino menperatzen den bereizi.

–Ariketa batean zer emaitza lortuko diren jakin.

–Ikasketa globalaren ideia eduki.

· r Sentikortasuna inguruko egoera eta gauzen aurrean

–Arazo sozialen, batez ere beren ingurunetik hurbilen daudenen kontzientzia edukitzea.

–Beste adierazpen forma batzuk baloratzea, adibidez, artea, literatura, musika

· r Jarrera eta balioei buruz (norberari eta beste pertsonei dagokienez)

–Denboraren eta ikasgaien banaketa ordenatua.

–Aditasuna baloratzea. «Egin behar dena egitea.»

–Klasera joatea.

–Jarrera adikorra.

–Errespetua lagun hurkoari eta inguruneari.

–Adiskidetasuna eta elkartasuna.

· b)Hasierako ebaluazioa

· Era askotara ekin dakioke hasierako ebaluazioari. Hemen ohikoenak aurkeztuko ditugu. Beronen erabilpena, hein handi batean, hastera goazen unitate didaktikoaren menpe dago; hori dela eta, azken batean irakasleari dagokio kasu bakoitzean zein erabiliko den aukeratzea.

· r Ideia zaparrada

Talde dinamikako teknika erraz hau, beste une batzuetan ere erabilgarri dena, guztiz egokia da unitatearen lehen hurbilketa egiteko. Gauza jakina denez, funtsezkoa zera da, ikaslegoko kide bakoitzak proposaturiko unitatearekin zerikusia daukaten kontzeptuak adieraztea. Iritzi guztiak idatziz jasotzen dira eta jarraian bakoitzaren balorazio kritikoa egiten da.

· r Mapa kontzeptuala

Jokaera desberdinak hauta daitezke. Mapa kontzeptual bat ematen zaie, eurek bete beharreko tarte hutsak dauzkana. Edo, alderantziz, ekitera goazen unitate didaktikoaren aurkezpen edo sarrera gisa balioko duen mapa kontzeptual bat ematen zaie.

· r Adierazpen idatzia

Proposaturiko gai bati buruz testu bat idaztean datza.

· r Ahozko adierazpena

Bikoteka elkartzen dira klaseko kideak denboralditxo labur batez. Batak besteari esan behar diote gai jakin bati buruz dakitena. Jarraian elkar hartzea egin liteke honako formula honi jarraituz: «nire lagunaren iritzia gai honi buruz...».

· r Hasierako testa

· Zenbait kontzepturi buruzko proba objektibo bat egitean datza, ikasleek erantzun zuzena aukeratu behar dutelarik. Emaitzek erakutsiko digute gaiaz daukaten ezagutza maila. Ohartzen gara arlo honetan zaila dela kognitiboak ez diren beste ikuspegi batzuk neurtzea eta beharbada agertzen diren batzuk ez direla izango gehien interesatzen zaizkigunak unitate didaktiko bati ekitekoan.

· c)Prozesuaren ebaluazio sistematikoa

· Irakasleak gelan egiten duen behaketa zuzenaz gainera, beharrezkoa da «Irakaslearen egunkaria» erabiltzea, bertan idatziz jasotzeko taldearen gorabehera garrantzizkoenak. Irakasleak egoki deritzen aldagaien erregistroa errazteko, ebaluazio erregistro baten eredua aurkezten dugu hurrengo orrialdean.

Ebaluatzeko plantila

Ebaluazio-

-irispideak

IKASLEAK

Informazioaren erabilera

Problemen ebazpena

Prozesuaren kontrola

Autoebaluazioa

Sentikortasuna ingurunearekiko

Jarrerak eta balioak

Ahozko adierazpena

Idatzizko adierazpena

Testa

12. GIZA ESKUBIDEEN ADIERAZPEN UNIBERTSALA

1948ko abenduaren 10ean onartu zuen Nazio Batuetako (aurrerantzean NNBB) Biltzar Nagusiak. Adierazpen hau egitearen beharra azaltzen duen hitzaurreak eta 30 artikuluk osatzen dute.

Bere azterketa erraztearren, laburtu egin dugu artikulu horien edukia.

1. Artikulua

Gizon-emakume guztiak aske jaiotzen dira, duintasun eta eskubide berdinak dituztela.

2. Artikulua

1. Gizaki orori dagozkio Adierazpen honetan adierazitako eskubide eta askatasunak, eta inor ez da arraza, larru-kolorea, sexua, erlijioa… edo beste inolako gorabeherengatik bereziko.

2. Ez zaio begiratuko pertsonaren jatorrizko herrialde edo lurraldeari; ezta hango politikari, legeei edo nazioarteko egoerari ere.

3. Artikulua

Norbanako guztiek dute bizitzeko, aske izateko eta segurtasunerako eskubidea.

4. Artikulua

Inor ez da izango besteren esklabo edo uztarpeko. Debekatuta dago esklabotza eta esklaboen salerosketa oro.

5. Artikulua

Ezin daiteke inor torturatu, ezta zigor edo tratu txar, anker eta lotsarazlerik eman ere.

6. Artikulua

Edozein gizon-emakumek du, nonahi, lege nortasuna izateko eskubidea.

7. Artikulua

Gizon-emakume guztiak berdinak dira legearen aurrean eta denek dute legezko babesa izateko eskubidea.

8. Artikulua

Pertsona orok du epaiketa zuzen bat izateko eskubidea.

9. Artikulua

Ezingo da inor arrazoirik gabe atxilotu.

10. Artikulua

Epaiketa guztiek jendaurrekoak beharko dute izan, eta epaileek objektiboak.

11. Artikulua

1. Delituagatik salatutakoak eskubidea du errugabetzat jo dezaten, legez eta jendaurreko epaiketan errudun dela frogatzen ez den bitartean.

2. Ezingo da inor kondenatu egintzak edo behar-uzteak, egindako unean ez baziren, herrialdeko edo nazioarteko legeriaren arabera delitu.

12. Artikulua

Ez dago arrazoirik gabe beste inoren bizitza pribatuan, familian, etxean edo postan esku-sartzerik, ezta inoren izen onari eraso egiterik ere. Nornahik du eskusartze edo eraso horien aurka legezko babesa izateko eskubidea.

13. Artikulua

1. Pertsona orok du joan eta etorri aske ibiltzeko eskubidea, eta estatu baten lurraldean bizilekua aukeratzekoa.

2. Pertsona orok du edozein herrialdetatik alde egiteko eskubidea, baita norberarenetik ere, eta norberaren herrialdera itzultzekoa.

14. Artikulua

1. Jazarpenik jasanez gero, pertsona orok du edozein herrialdetan babesa bilatu eta izateko eskubidea.

2. Ezin izango da eskubide horretara jo delitu arruntek sortutako auzibideko ekintza baten aurka.

15. Artikulua

1. Pertsona orok du herritartasuna izateko eskubidea.

2. Inori ezingo zaio arrazoirik gabe herritartasuna kendu, ezta herritartasuna aldatzeko eskubidea ukatu ere.

16. Artikulua

1. Gizonek eta emakumeek ezkontzeko eta familia eratzeko eskubidea dute, ezkondu aurretik, ezkonduta jarraituz gero eta baita ezkontza-lotura ezabatuz gero ere.

2. Ezkongaien baimen aske eta osoz ez bada, ez dago ezkontzerik.

3. Familiak Estatuaren eta gizartearen babesa jasotzeko eskubidea du.

17. Artikulua

1. Pertsona orok du jabe izateko eskubidea, bakarka naiz taldean.

2. Inori ez zaio bere jabegoa arrazoirik gabe kenduko.

18. Artikulua

Pertsona orok du pentsamendu, kontzientzi eta erlijio askatasunerako eskubidea, baita aldatu eta askatasun osoz adieraztekoa ere.

19. Artikulua

Gizabanako guztiek dute iritzi eta adierazpen askatasuna.

20. Artikulua

1. Nornahik du bakean biltzeko eta elkartzeko eskubidea.

2. Inor ezingo da elkarte bateko kide izatera behartu.

21. Artikulua

1. Pertsona orok du bere herrialdeko gobernuan parte hartzeko eskubidea, zuzenean nahiz libre aukeratutako ordezkarien bitartez.

2. Pertsona orok du berdintasunez norberaren herrialdeko funtzio publikoan sartzeko eskubidea.

3. Herriaren borondatea da botere publikoaren agintearen oinarria; eta borondate hori aldian-aldian egingo diren benetako hauteskundeetan adieraziko da.

22. Artikulua

Pertsona orok du, gizarteko kide denez gero, gizarte-segurantza izateko eskubidea, eta norbanakoaren duintasunerako eta nortasuna garatzeko ezinbestekoak diren ekonomi, gizarte eta kultura mailako eskubideak asetuta izatekoa.

23. Artikulua

1. Pertsona orok du lan egiteko, lana aukeratzeko, eta lan-baldintza bidezkoak izateko eskubidea.

2. Pertsona orok du, bereizketarik gabe, lan beragatik lansari berbera jasotzeko eskubidea.

3. Lanean ari denak bidezko lansaria eta aski zaiona jasotzeko eskubidea du.

4. Pertsona orok du, norberaren interesen alde egiteko, sindikatuak eratu eta sindikatuko kide izateko eskubidea.

24. Artikulua

Pertsona orori dagozkio atsedenerako eskubidea, aisiarakoa, lanaldiaren iraupen mugatua izateko eta ordaindutako oporrak izatekoa.

25. Artikulua

1. Pertsona orok du bizimodu egokia izateko eskubidea, bai berari eta bai bere familiari osasuna eta ongi izatea bermatuko diena, eta batez ere janaria, jantziak, bizitokia, mediku-sorospena eta gizarte-zerbitzuak, eta baita lanik eza, gaixotasuna, elbarritasuna, alarguntasuna, zahartzaroa eta abarrerako asegurua izateko eskubidea ere.

2. Amek eta haurrek laguntza bereziak jasotzeko eskubidea dute. Haur guztiek, bereizketarik gabe, eskubide guztiak dituzte.

26. Artikulua

1. Pertsona orok du hezkuntza eskubidea. Oinarrizko hezkuntza dohainekoa eta derrigorrezkoa izango da.

2. Hezkuntzaren helburua giza nortasuna guztiz garatzea izango da.

3. Gurasoek lehentasunezko eskubidea izango dute seme-alabei emango zaien hezkuntza-mota aukeratzeko.

27. Artikulua

1. Pertsona orok du elkarteko kultur ekitaldietan parte aske hartzeko eskubidea.

2. Pertsona orok du bere ekoizpenen interes moral eta materialen babeserako eskubidea.

28. Artikulua

Pertsona orok du eskubidea Adierazpen honetan azaldutako eskubide eta askatasunak era eraginkorrean garatuko dituen gizarte mailako eta nazioarteko ordena ezar dadin.

29. Artikulua

1. Pertsona orok ditu komunitateekiko betebeharrak.

2. Pertsona orok, gainontzeko herritarren eskubide eta askatasunen begirunea ziurtatzeko eta gizarte demokratiko bateko moral, ordena publiko eta ongizate orokorreko bidezko eskakizunak betetzeko legez ezar daitezkeen mugak baino ez ditu izango.

3. Inork ezingo du eskubide eta askatasun hauetaz baliatu Nazio Batuen helburu eta irizpideen aurka.

30. Artikulua

Adierazpen honetan jasotako ezertan ezingo da ulertu Estatuari edo talde edo norbanakoren bati Adierazpen honetan bertan adierazitako edozein eskubide deuseztatzeko eskubidea ematen zaionik.

Bakegintza guztion lana da.

Bigarren mailako hezkuntza

Baloretan hezitzeko programa

Manos Unidas, 2000-2001

PAGE

51

Documents

ÉTICA 4º E · Web viewEtika zibila zer den ezagutzea, eta estatu demokratiko batean erlijioaren aurrean dauden jarrera desberdinak ezagutzea eta baloratzea. Erlijio guztiek pertsonaren