TiiTiiT EK$PEREIMI DERTTEIIIIBULTENI

$UBAT . ilAYIS r997SAVI:32

lrrrr

rUrUU TEKIIOLOJI MUHEl{DiStERi

UE TEKET TUTUI{ EKSPERTERI

c0nrv vE gAu$MA YtiilETMni6iYrllordon beri orzu edilen, grkorrlmo-

sr iqin bir qok golrgmolor yoprlorok tos-

loklor hozrrlonon Tijtijn Eksperlerine oitbo$rmsrz bir golrgmo yonetmeligi, niho-yeiyrllor sonro Z $ubot 1997 torihli ve

22.901 soyrlr Resmi Gozetede yoyrnlo-norok yUrijlij$e girmigtir.

Meslektoglortmtzo oit bo$rmsrz birgorev ve gohgmo yonetmeli$inin yilri.irliJ-

$e konulmosr mesle$imizin torihsel geli-

tirni og'r,ndon gok onemli bir geligmedir.

Bohse konu yonetmeli$in her turhi ih-

tiyoco cevop verecek donqnrmdo olmo-

dig'n'n bilincindeyiz. Uygulomoyo ge-

qilmeden yonhg veyo eksik oldu$unukqbul ettigimiz bir qok konu drgrndo;

uygulomo esnostndo pek gok eksik ve-

yo yonhgh$rn gorUlmesi olosrdrr. Bijtiin

bu konulorrn todil yoluno gidilerek ek-

sikliklerin tomomlonmosr ve yonllglorrndUzeltilmesi miimki.indiir. Asrl onemliolon yrllordon beri u$rundo u$rog ver-digimiz meslelimize oit bo$rmsrz birgorev ve gohgmo yonetmeliginin geger-

lik kqzonmosrdrr.

"Tijtiin Teknoloii MUhendisleri ve Te-

kel Tutun Eksperleri Gorev ve QolrgmoYonetmeli$i"nin hoyoto gegirilmesindebuyuk kotkrlon olon Devlet Bqkonrmrz

Soyrn Nqfiz KURT'o, Tekel Genel Mii-durii soyrn Mehmet AKBAY'o, Genel

MiidUr Yordrmcrsr meslektotlmtz soytn

Tokyor ERHAN'o, Tekel Genel Mij-di.jr-lugu yanefim kurulunun soyrn ilye-leri-ne, Y.T. ipletmeleri ve Ticqreti Mijessese-

si Mijdiirti Soyrn A. O$uz QELiK'e ve bu

vonetmelidin hozrrlonmosr esnosrndo

bzuerili cJl,srolordo bulunon meslek-

toglorrmrzo tegekkijrle rimizi sunuyoruz.

Bu orodo yetkililere de seslenerek;

odr gegen yonetmeli$in grkorrlmosrn-

doki osrl omog olon odoletli ve so$lrklr

bir golrgmo ortomrnrn tesis edilmesi iqin;

yonetmelik hijkiimlerinin bir on once

uygulomoyo tobi tutulmosrnr tolep edi-y:orv=. Do$oldrr ki bu so$lonmodr$rsiirece yonetmelikle ulogrlmqk istenilen

omoq gergeklegmeyecek, bugtine kodoruygulonmrg olon odoletsiz ve hukuksuzgohgmo diizeni devom edecektir.

Zffiil|EffiIw'

TUTUN EKSPERLERI

DERNEGI

BULTENI

gelecek yrl igin politik omoglorlo oriodon koldrrrlon ijretim plonlomosr do (koto

uvoulomosrl onemli bir etken olorok ocirOniivor. BiivUk emek ve cobolor horco-. Gonderilen yozrlor yoyrnlonsrn yodo uygulomosr) onemli bir etken olorok gorUnijyor. BiiyUk ve gobolor horcoi vrl icin simdider

yoyrnlonmosrn iode edilmez.. Yozrlordon ve gevirilerden do$ocok

sorumluluklqr sohiplerine oittir. ve

koynoklor beli*ilmelidir.. Gonderilen yozrlordo, yoyrn kurulu

gerekli gardi;gU diizeltmeyi yopmoyoyetkilidir.

. Yoyrnlonon yozrlordon koynokgosterilerek oLntr yoprlobilir.

Ankoro'yo ulogmryor.

iginde bulundu$umuz sUregte ijlkemiz tijtiinciilijgii ogrsrndon en onemli

geligme 19 Moyrs (Somsun) sigoro fobrikosr ve Diyorbokrr Domor (ekme ve

igleme fobrikosrnrn foliyete hozrr hole gelmesidir. Ozellikle Diyorbokrr fobrikosr,

Dolu ve Giineydolu Anodolu bolglerinde yetigtirilen Riliinlerin drg pozorlo,rdo

sohgr igin yeni umuthrr do beroberinde getirdi. l9 Moyrs {somsun} sigoro fob-

rikosrnrn ijlkemizin en modem sigoro fobrikosr olorok iiretime bogloyocok olmosr

bizleri ve ttitiin ijreticilerini sevindiren bir geligme olmoklo birlikte, fobrikonrn

gelece$i hokkrndo duyduklorrmrz Tiirkiye'de tiiliine gon0l verenler igin sevinmek

bir. yono, doho 9ok endige edilmesi gereken bir geligme olorok ortoyo grkmok-

todrr. Bu fobrikonrn bozr sigoro morkolorr ile birlikte Fronstz monopolti SE|TAyo

devri konusundoki onlogmolonn son otomoyo geldigi gelen hoberler orostndo.

Tijrk tUtijnlerinin kendi votonrndo sigoro pozoronndon kovulmosr igin otrlon bijyijkodrmlordon birini olugturocok bu ozellegtirme uygulomosrno evet diyenler, gele'

cekte ttjtiin iireticisine bunun nedenlerini onlotomoyocoklor ve geri doni.ig igin vok'

tin gok geg oldugunu er geg gcireceklerdir.

Geride brroktrgrmrz $ubot oyr mesleSimiz <tzellikle de Tekel'de qohson

meslektoglorrmrz ogrsrndon bir zofere tonrkhk efti. Uzun yrllordon beridir meslek-

toglorrmrzrn bi;yuk bir sobrr ve ozlemle bekledig; ve bozr kigi ve gruplor torofrndon

yrllordrr engellenmeye gohgrlon 'Tiitijn Teknoloii Mijhendisleri ve Tekel Tiitiin

Eksperleri Gorev ve Qohgmo Yonetmeligi" biltiin engellemelere ro$men

07.O2.1997 torihinde yoyrmlonorok yUriirliige girdi. lhtiyoco tom olorok cevop

verecek diizeyde olmomoklo birlikte meslektoglortmrztn gchgmolorrno bir dlizen-

leme getirilmig olmosr bizleri sevindiriyor. Bu vesile ile yonetmeli$in yoyrmlon-

mosrno kodor olon sliregte eme$i gegen herkese bir kez doho te;ekkijr ediyorvz.

Dilegimiz yonetmeli!in doho do geligtirilerek eksiklerinin giderilmesi ve ko$rt

ijzerinde kolon de$il uygulonon bir yonetmelik olmosr.

Mesle$imiz ogrsrndon son 4 oytn onemli geligmelerinden biri de Tekel'de 'l32

meslektogrmrzrn goreve bogloyocok olmosr. Meslektoglorrmrzrn goreve

boglomolorr ile ilgili hozrrhklorr son ogomoyo gelmig durumdo. Bijltenimiz elinize

ulogtr!rndo belki de g6reve boglomrg olocoklor. Goreve bogloyocokmeslektoglorrmrzo bogorrlor dilerken derne$imize heniiz i.iyelik koydrnr

yophromomtg olonlorr do bize gijg kotmoyo go$rrryoruz. So$lrcoklo koln.

lgindekiler

.MilliTiiriin Komireleri ......... . 3oTtitiin Sektiiriinde 0zellegtirme .. . .. .. .. 4. Ttirk Tiitiinciiltlgtinde Gergekler Nedir?. . . . 6. Bosrndon Segmeler .. .. .. 13. Ttifiin ve Sigoro Uzerine (egillemeler . . . . .17. Bunlon BiliyorMusunuz? ... .... l8o Hodri Meydon Morboro. . . ... .. . 19

. Oykti Deneme (Birkof Doslum igin)...... 2l

.tiykii Deneme(ArmoUon) .......22

. Hukuk Kifesi. . ........23

. Bizden Hoberler ........25

. Tiirkiye'de Amerikon Tipi Tiitiin

Yelislirilerek Olonloro Kredi Verilmesi. . . . . 28

MerhabaSon oylordo islomcr-loik, ordu - hijkiimet iortrpmolorr Tiirkiye gijndeminin

dedismez konulorr holine geldi. Bu torhgmolorrn yo$un olorok yogondrlr birortomdo, elbette tUtiin sektorijnde yogonon geligmelerin gi.indemde gerekti$ikodor yer olmosr di.igiiniilmezdi. Boyle de oldu.

Pembe toblolor igerisinde tUtUn piyosolorr ogrldr ve ijreticilerin ogrklonon fiy-otlordon memnun olduklorr yoniindeki hoberler medyodo yer oldr. Dqho sonro do8 yrlLk temel ogretim tortrgmolorr orosrndo tijtijn ijreticileri unutuldu gitti. (Tobi ki

9if9i dostu soyrn Sodulloh USUMi'yi bu sotrrlordon muof tutmok bir zorunluluk.)Gciri)nen o ki tiitijn porosrnr odemeye boglomomrg bozr firmolor soyesinde, henijzporosrnr olomoyon ijreticiler, ijlkemiz tutirncijliigiinde sergilenmek istenen pembe

toblonun ordrndo yoton koro renkleri yoz oylonndo bize bir kez doho gcisfere-

cekler.Do$u ve Gtineydolu Anodolu Bcilgesinde son yrllorrn en hrzh olrmlortno tonrk

olduk. Moyrs oyr sonundo hemen biitijn ohm noktolorrndo omborlomo iglemi sono

ermig olocok. Bunun gergeklegmesinde gtiphesiz en buyuk rol, her tijrlij boskr ve

tehdide ro$men igleri oksotmodon gorevlerini yerine getiren meslektoglortmtztn

ozverili gohgmolorrndo yohyor. Bunun yon srro 3 yrldon beridir uygulonon ve

norok ortoyo konon plonlomonrn tohrip edilmesi onijmlizdeki yrl igin gimdiden

endige yorohyor. Pek gok tijtijn ijreticisi buno korgr grkorok ti.iti.in iiretiminin tomo-

men serbest hole qelmesinin kendi olevhlerine olocodtnt, bu durumdon tiitiin tiic-men serbest hole gelmesinin kendi oleyhlerine oloco$rnr, bu durumdon tijtijn tijc-

corlorrnrn kozonglr grkoco$rnr dile geiiriyor. Ne yozrk ki orgijtsi.iz ijreticinin sesi

. Tiittin Eksperleri Derne$i Uyelerine veyozrL tolepte bulunon TEYO

o$rencilerine Licretsiz gonderilir.

Reklomlor fiyotlorr ve gortlorr

onlogmolorlo belirlenir.

TUTUN EKSPERLERI

odrnoSohibi ve Yozrigleri Miidiirii

Ahmet Hqmdi Giimiis

1434 Sok. No:9/1035220 Alsoncqk - izuin

Tel:0.232.463 97 57 - 463 97 56Fox:463 97 56.

Hoberletme Adresi:P.K.192 Bosmone - izuin

Giiney Aions. 0.232.463 30 80oskr: Utsok Motboosr . 421 86 33

B.Torihi: 6.6.1997YOhET1M KURUTU

Zffiil nmru ercperurRllffi oenrrGlWeuLTB{l

FqruKG[,P$.IAR(Ti..itiln Eksperleri Derne$i Sekreteri)

09.05.1969' do kobul edilerekResmi Gozetenin 30.05. I 969 giinli)I 3210 soyrlr niJshosrndo yoyrnlonon1177 Soyil Konunun 30. ModdesiMilli TUtt n Komiresi ile ilgili olup,"Bokonlrklororosr Tiitiin KurulununKororlonndo, Milli Ttitiin Komitesi-nin teklif ve dilekleri gozoni.inde tutu-lur" diyor.

24.01.1975 gnn 7/9348 nolvBokonlor Kurulu Kororr ile qrkon veResmi Gozetenin

,|6.03.1975 gnn

/15179 soyrh yoyrnrndo yerolon Tii-tijn ve Ti.jtijn Tekeli Ti.iziigii' niin22.nci Moddesinde de, Milli TtttunKomitesinin olo$on ve olo$oniisttltoplontrlon ogrklonorok " Milli TUtiinKomitesi, yeni yrl tiretiminin hozrrhkdonemi ile ekici ttitijn piyosolorr veiglenmig tiiti.jn ihrocot piyososrnrno9rlr9 torihleri gozoniinde tutulorokyrldo iki defo toplonrr" denilmekte-dir.

ilgili yoso geregi, Milli Tiltjn Ko-mitesi ; Giimrijk ve Tekel, Torrm,Moliye, Dr;igleri ve Ticoret Bokonhk-lorr, DPT,Tekel Genel Mijdijrlijgij, Zi-roi Miicodele ve Ziroi Korontino Ge-nel Mudurlugti, TC. Merkez Bonkosr,TC. Ziroot Bonkosr, Tiitiin Tonm So-trp Kooporotifleri Bolge Birlikleri veGenel Birligi, Tiirkiye Ttitiinciiler Fe-

derosyonu, Ziroot MUhendisleriOdosr, Yijksek Tijti.jn.Eksperleri Oku-Iu, Ti.ittin Eksperleri Sendikosr, Tiirki-ye Zirool Odolqrr eirliSi, Torrm Fo-ktilteleri ve Tiirkiye I99i SendikolorrKonfe-derosyonu temsilcilerindenkurulur.

Ulkemizde Milli srfotrnr togryon veyoso ile toplonmosr zorunlu hole ge-tirilen bogko bir torrmsol Urijne oittoplontr yok. Bu, ttitiiniln Milliekono-mideki yeri ve onemine verilen de-

$erin bir gostergesidirI . si 23 - 24 Ocqk 1979 torihle-

rinde Soyrn Tuncoy MATAMCI' nrn

tuir.r.i rUrUn KoMiTEtERiGiimriJk ve Tekel BokonL$r yoptr$rdonemde toplonon komitenin 12. veson toplontrst ise 22 Arolk 1994' teSoyrn Nofiz KURT' un Devlet Bokon-lrgr doneminde yoprldr. 19791994 yllon orosrndoki l5 yrldo 1 2kez loplonon Milli Tijtijn KomitesininTijrk tUtiincUltigtine yon vermedeonemli bir fonksiyon 0stlendigine,de$i9ik kurumlor orosrndo koordi-nosyon so$lodr$rno inon ryor, tijtijnleilgili pek sok insonrn do benim gibidugundugunii biliyorum. Bokrn, Te-

kel' deri sorumlu Devlet Bokonr So-yrn Nofiz KURT, I2. Milli Tijtun Ko-mitesin in ogr g konugmosrndo tiiliini.inTUrk ekonomisindeki yerinin onemi-ne de$inerek "Komu kuruluglorr veOzel Kurulutlor, uzun siire tiiti.in ko-nusundoki gohgmolorrnr birbirindenhobersiz koordinosyondon uzok birbigimde surdiirmuglerdir. Milli TiliinKomitesi' nin kurulmosr sonucu budo$rnrk gohgmolor toporlonmrg vebir olqtide orzulonon koordinosyonso$lonmrgfi r. Milli Ti,tun Komitesi yo-krnen bilindigi gibi, Tijti.jn ve TtiliJnTekeli Konununun bir gere$idir. Bu

komite .kuruldu$u gtinden bu gijnekodor Ulke ekonomisi igin gok yo-rorlr korqrlor olmrgtrr" diyerek, olr-non tovsiye niteligindeki kororlorrndo Bokonh klororosr Tiitun Kurulundodegerlendirildiglni beli*miedir. Bu

ifodelerden de onlogr-loco$r gibiMilli Tttt n Komitelerinin toplonmosryororlr ve gereklidir. Son toplontr doolrnon koror neticesinde olugturulonolt komisyon, yeni bir " Tlitijn Konu-nu" hozrrlonmosr g<irevini ijstlenmig,bu gohgmolonnrdo mijleo-kip oylor-do fomomloyorok Tekel Genel MU-durli;gune sunmu$, deger-lendiril-mesini beklemektedir.

Yine Milli TUtiin Komitelerindeiortrgrlon konulorrn boprndo olon Ul-ke tiitiin iiretim miktorrnrn tesbiti vetijtUn stoklorr konusuno gozi.im getir-mek igin 1994 yrlrndo olrnon cesurbir koror ile koto getirilerek tijtiiniiretimi srnrrlonmrg, bozr srkrntrlor

yotonmrtso. do sonroki yrllordo sr-

ntdomonrn yororlorr tijm tiittjnctiler-ce kobul edilmittir.

Uygulomosrndo bir gok srkrnhloryogonrp ogrlmrgken, Koto koldrrrlo-rok tekror bop donulmemelidir. Tii-tiin de Liretimin, kotonrn oksokhklorrgiderilerek ijretim plonlomosr odr ol-hndo kontrol oltrndo tutulmosr gerek-lidir. Tuttin dikimlerinin yer yer bog-lodr$r bu gtinlerde vokit gegirilme-den tiretim plonlomosr yonijnde ko-ror olrnmolr ve fioyoto geqirilmelidir.

l.'sinden I 2.'sine tiim Milli TiitiinKomitelerinin giindemi ne giren tiitijnstoklorrnrn ogrldr$r bu gi.inlerde bogodonmemeliyiz. Dondugumi.izde, sonugsodece destekleme olrmr yopon ku-rumun stok problemi olorokto kol-moyocoktrr. Birden fozlo olrcrnrn ol-du$u bolgelerde tjreticinin ohcrlorrnpeginden kogtu$u, rekobete kopoltUti.in piyosolorr yogomost sonucunudo$urocohrr.

Gegtigimiz gOnlerde itholot reii-mi ile ilgili korornome, yoprok tiltun-den olrnon "/o25' lik gUmriJk ver-gisinin %5'e dijgUrUlmesi ile ilgilibolumi; iptol edilerek grkorrldr. Bukonudo eme$i gegenleri kutluyorum.Bu soyede, oynr tip tiitijn ijreten iil-kelerden, Avrupo Birligi' nden yor-drm olqn Yunoniston ile ekonomikkriz yogoyon Bulgoriston ve eskiYugos-lovyo'dqn doho ucuzo teminedilecek tijttjnlerin tjlkemize getiri-lerek Tiirk tiittinii ve tiitiinciisU ile kor-

9r korgryo gelirilmesi onlenmig oldu.13. Milli Tt tiin Komiresinin birqn

cjnce toplonorok, yoprlon golrg-molorrn giind6me gelmesi,Amerikon Blend sigorolorrntiiketimindeki ortrg ve bunun kor-grsrndoki Tiirk tipi sigorolorrn Pozorpoyrnrn korunmosr, TUrkiye' dei.iretilecek Amerikon Blend sigorolor-do kullonrlqcok Virginio-Burleyti.itijnlerinin yetiptirilmesi igin yoprl-mosr gerekenler, Giimrlik Birligi' ninTi;rk ttitUncU-ltigUne etkileri 1odr9-moyo ogrlmolrdrr.

.3.

R TUTUN EKSPERLERI

IffiIDERNEGIEZ sulrg{l

ismqilVUv{AZFl ;

I utun EKsPen

Ozellegtirme, genel olorok ko-

mu de$erlerinin ve hizmet fonksi-

yonlorrnrn ozel mUlkiyete yo doonun kontroli.ine tronfer edilmesi

olorok tonrmlonmoktodrr. Bogko

onlotrmlo, devlet vorhklorrnrn ozel

girigimlere sotrlmosr onlomlndokullonrlmoktodrr.

Yoygrn komu oroglorrylo giinii-miizde bir slogon holine getirilen

ozellegtirme uygulomolorr, ozellik-

le 2. Di.jnyo Swogr sonrost giinde-me getirilmig, htzno ise I920' le-

rin inundo ingiltere' de Thocher

hijkilmetinin monotorist politikolo-rrylo erigmigtir..

dzellegtirmenin DUnyo Bon-

kosr ve IMF' le yiiriiti.ilen ve des-

teklenen uygulomolonntn esprisi,

dr9 borg donilgttirmelerinde; ge-

linekte olon (ilkelerin kopitolisti.ilkelere olon borglortntn korgr-

lonmosrndo bir orog olorqk su-

nulmosr ve sovunulmostdtr.1980 24 Ocok kororlorrn-

don sonro boglonon ve zomoniginde yeni o$elerle zenginlegenekonomi politikolorrnrn omocr;Diinyo Bonkosr gevrelerince rl

yopisol uyum" progromr oloroklonse edilmektedir.

" Bu hedefler; ekonominin i9-

leyig mekonizmolortnr plonlo-mo, devlet miidoholesi, devletigletmecili$i ekseninden piyoso

serbestisi ve ozel girigim ekseni-

ne koydrrmok ulusol ekonomi-nin dijnyo ekonomisi ile btittin-legme bigimlerini korumost ve

kontrollii bir eksenden ticoret re-

iimlerinde serbesfiye doyo{r en-

rUrUn SEKT0nUNDE 0zutlEgTinmrtegrosyon eksenine koydrrmokve nihoyet balritum ilitkilerindeemek girdileri lehinde olugon

ttim politiko porometrelerini ve

kuromsol ogeleri de$igtirerek,bu iliskileri ulusol ve uluslororo-sr sermoye lehine yeniden dij-zenlemektir."

Ozellegtirme golrpmolort, bu

ekonomi politikolorrnrn onemli

bir biletkesi olorok Dijnyo Bon-

kosr gevrelerince sljrekli olo-rokdesteklenmig ve doyotrlmrgtrr.Nitekim 1986 yrlrndo iilkemizeverilen Diinyo Bonkosr kredisi-

nin omocr, do$rudon do$ruyoTUrkiye 'nin moli sektorunde yo-prsol uyumu so$lomok igin ozel-

ieetirme gibi ekonomik etkinligiorltrrro ozel giripimciligi geligti-rici hUkUmet politikolonnt des-

teklemede gerekli drg olrmrn ve

hizmetlerin finonsmonr olorokbelirlenmistir.

Krsoco; Tiirkiye' de ozellegtir-

menin olugum ve geligiminde

Di.Jnyo Bonkosr ve IMF'ce yoPr-

lon Snerilerin, ileri iilkelerin eko-

nomi politikolorrylo ortUgtii$ti ve

bu durumun Ulkemizin dr9 borg

sorunuylo do$rudon do$ruyoboglontrh oldugu gorijlmektedir.

Ulkemizde, bir onlomdo 1980yrhndon sonro yosol doyonoklo-

rrn olugturulmost ve do$rudon uy-

gulomolorrn yoprlmosr yonijnde

epey yol ohnmrg durumdodrr.Tiitiin sektorijnde ozellegtir-

me qobolorr doho gok24 Ocokkororlorrndon sonro giindemeoelen bir sorun olmoklo birlikteititiind"ki devlet tekelinin koldr-

rrlmosr yoniinde i9 ve dr9 gevre-

lerden bu torihten once de yo-gun bigimde gobolordo bulunul-

dugu gorijlmektedir--itd; t'i,no toJo,. filtrin, dev-

let tekelinde kolmoklo birlikte qo-

lrtmo bieimleri ve verimsizliklerivurgulonorok ozellikle de 1970'lerde Koq ve Soboncr holdingle-rinin Rothmons ve Philip Morrisgibi trostlerle onlopmolor yoptrk-lorr ve sigoro tekelinin koldrrrl-

mosr yonijnde hUkUmet iizerindegolgmolordo bulunduklorr bosrn

orgonlon no yonsrmtgtlr.Kezo, 1966 yrlrndo Tiitijn

momulleri ozel ihtisos komisyo-nu roporundo " bondrol sistemi-

ne" gegilerek tiitLinde devlet te-

kelinin koldrrrlmosr gorijgii Uze-

rinde durulmugtur. Bu gortjgegore tUtiinde bondrol sisteminin

Jygulonmosrylo serbest rekobe-te olonok verilece$i, sigoro so-

noyiinin geligiminin sollonoco-grve bu yollo devletin doho foz-lo gelir elde edece$i umulmug-

fur..l980' den once her frrsotto Yi-

nelenen ti.iltinde devlet tekelinin

koldrrrlmosr istemlerinin diger ko-

mu girigimlerinin holko ogrlmosr is-

teginden doho fozlo oldu$u gorijl-r"hudir. Bunun temel nedeni, kdrgi.idijsi.intin ozellikle Tekelci kar

oton,tun bu sehor igin yijksek ol-

mosrdrr.

i9 ue dr9 gevrelerin bu istem-

lerinin yonrndo uygulomolorodo girigtikleri, azellikle

,|980

onceii yogonon yo$un kogokgr-

hk oloylorrylo do onlogrlmokto-drr.

Tekel isletmelerinin ozellegti-

rilmesi yoniinde ilk hukuksql dij-zenlemeler 1980 yrhndon sonrogrkorrlon 2929,2983 ve 3291soyrlr yosolorlo olugturulmoyo

o4.

Eilrtmil ercperurnlr=- oennrclW s0lrEttl

qolrgrlmrgtrr. Bu >,osokrr sontrcu,

Tekel, kotmo biitceli &iner ser-

moveli bir devlet kurululu ol-

rolton grkorhlrp KiK holine ge-

tirilmis ve bbylelikle soyrgtoy de-

netiminden ohnorok Meclis de-

netimine verilmigtir.Oolcysryk azellestrnne Prog-

romlorinr sovunon hiikiimetlerinuygulomolorr igin Yosol zemin

hozrrlonmrgtrr.Tekel isiemeleri rir holine

getirilerek, ontlon yosolorrn igin-

i" y"r. olon "miiessese, tegeb-

biis, boglr ortoklrk, igletme ve bi-

rimlerinin tosfiye edilmesi, sotrl-

mosr, hisse senedi grkortllmosl ve

igletme hokkr devirleri ile ilgili"dtizenleme ve hUkiimlerin de mu-

hotobr hqline getirilmigtir.Gergek onloimdo, Tiitiinde dev-

let tekelinin koldrrrlmosr 329,| so-

yh ozellegtirme yososrylo en genig

boyutlorrno ulogmrgtrr. Qiinkii; bu

yosoylo, 1177 soYth Yosonrn 20,

21,38, 41ye 43' Moddeleri Yii-rUrliikten koldrrrlmrgtrr.

Bokonlor kurulu 329,l soYrh

yosonrn kendisine verdigi Yetki-ve doyonorok;'

1- Yoprok ti.it0n oltm ve sott-

mrnrn borso drgrndo do YoPrlo-bilmesi,

2- Yerli ve yoboncr gerqek v9

tiizel kitilerin Tekel ile ortokhk

reekili,3- Tiitijn ekim olon, miktor ve

gegitlerinin soptonmosrndo Moli-ye Bokonh$r'nrn (Tekel' in ilgilen-

dirlldisi devlet bokonh$rnrn) yet-

kilendirilmesi gibi kororlor olo-

rok bir ttir ozellegtirme Yontemiolon "ortok girigim"qygulomolo-rrntn yolunu ogmrghr.

1177 saytlr yosodo belirle-nen olrm sotrm iglemlerinin bor-

so sisteminde gerqeklegtirilmesi

ile ilgili hedeflerin ne omoslo

koldrrrldrgr doho sonroki uYgu-

lomolordo iyi onlogrlocoktrr.Ancok, tiiti.in miktor ve gegii-leri-

nin belirlemesinde MoliYe Bo-

konhdrnrn vetkilendirilmesinin on-

lom,"doho sonroki yrllordo Yo-yrnlonon Destekleme kororno-

melerinin sottr orolorrndo Yerolon ifodelerle ortoyo grkmrgtrr.

Son yrllordo Tekel' in finonsmo-

nr hozinece korgrlonocok bigim-

de yoboncr ti.itiin tekelleriyle yo-

bonc' mengeli yoprok tUtUn Ure-

timiyle ilgili onlogmolor yoptr$rqorUlmiisti.ir.

Bokonlor Kurulunun " YoProktUtiin ohm ve sottm iglemlerinin

borso drgrndo do YoPrlmost" ile

iloili kororr, TUrk tiitUncUsiinUn

vJ tutunctilii$iiniin en onemli he-

defi ve esosltiboriyle serbest re-

kobete doyoh PiYoso gerge-$i-

ne de uygun dil9en PiYoso siste-

mini ortodon koldrrmosr ekici

tiitiln piyosolortnt . dtizensizli$e

itecek'bir koror olorok goziik-

mektedir.1986 yrhndo, DiinYo Bonko-

srnco Morgon GuorontY firmo-

srno Tiirkiy-e' deki komu kurum-

lortntn ozellegtirme uygulomolo-

n ogtslndon PotonsiYellerininbelirlenmesine yiinelik bir mos-

ter plon yophrrlmrg ve finonsmo-

n, do oyn' bonkoco korgrlonmrg-

trr. Bu'plondo Tekel igletmeleri

de ele ol,nt'g igkive Pozorlomodo-6rtrm kollorr oncelikli potonsi-

vellJr olorok de$erlendirilmi gtir.' Ulkemizde ozellegtirme Poli-

tikolorrnrn ulusol grkorloro uY-

qun belirlenmesiYle ilgili YoPr-ion bu colrtmonrn finons-

monrnrn Di.inyo bonkoslnco ve

proielendirilmesinin yoboncr biriirrno.o yopthyor olmosr, <izel-

legtirme -uygulomolortntn

koy-

no-$rnr gostermesi ogrsrndon il-

ginq bir ornek olorok ortoYoqrkmrgtrr.

Tekel isletmelerinin ozellegti-

rilmesi yoniinde ekonomik, Poli-tik ve toplumsol gerekqeler ileri

siiriilerek yosol ierbesti, ortokgiritim ue holko sunu YontemleriSnerilmektedir. ortok girigimyontemi ogrstndon oklo ilk gelen'Best

orne$idir. istihdom Yorot-mok ve

-drg sottm YoPmokomocrylo Tekel' in ortok girigim-

de bulundu$u Best deneYimi,

omoglortnt gergeklegtirememigve fobriko koponmo noklosrnoqelmistir."

Tekel' in ozellertirilmesi oqr-

srndon "yosol serbesti" ogomosl

btivtik olqiide tomomlonmoklobiilikte bir tokrm srkrntrlor

yogonmoktodrr.Ortok girigim yontemi yolyYl,o

Tekel' in-ulusloiorosr tekellerleyoprok tutijnden momul Ure-

iirin" kodor pek gok olondo i9

birligiyoph$r, kirolomo ve ortok-

hkloi kurdu$u gortilmektedir.Tiitijn sektorUntin do$osr o

dur ki, komu tekelinin kolkmosr

demek, ozel tekelin olugumu

demektir.Kugkusuz btittln bu sUregleri

GlimrUk Birligi geree$iyle ilis.ki-

lendirmek konuyu ve olost gelig-

meleri doho iyi kovromomtzt

sodlovocoktrr.iiiiun sektorijniin ozellegtir-

me uygulomolorrnrn muhotobr

olmosi,- iilkemizin ulusol grkor-

lorrylo bo$dogmomoktodrr'Alkollti lqkilerden pozorlomo

ve do$rtrmo ve orodon. sigoro,onoyiin" uzonon ozellegtirme

uvquiomolorr, tiitiin sektoriin-

dlli kotu tekelini de porgolorhole oelmistir. Bu ovkijni.jn hiq

ol*o="ro bu'noktodo'bitmesi nde

yoror vordrr.

.5.

TUTUN EKSPERLERI

ornur6lsULrrNl rr lI rl

--r!- rrt'lr

--

TURK TUTUNCULUGUI{DE

GEROEKLER NEDIR?ti,iintirg"ekici.tijtijnpiyoso|orrndokiBoy|ebirortomdobir9oko|rmnok-Orhon OZ

Tutun protro,","u'Blikon, :lli'ffi;:,."h*};*;ffig l.l iili:,'Jffi5:l::i,:::?:il$d1*,,^ *a,ru'f{,i,ffi *1fl0,, 13,i,5:l #::: ;i:i*":f ;:lH', I lq?lliBx$ti:il4-'#;

u" k.""i"',iJ,l'bir ;i;;i;ocqlor rini edilmir belirsiz bir fiot iein mutobokoF

1996 iiriinri Ekici Tutun Piyososr, .irir"'ill,.;l';l'k[*.;"dyo' korr,- !ftf' Fit{ry"^1. =ryyl{g^kolmrelordrr'l5 gubor 1997 derg"' J", itl"yun to: ;;"d" [i,ftugrrut, onlomoyo ye- ]i:!b:!.' ruccAn BA$F|ATI; ijzerinde

,i[r".a" a" diger i;.!ti,riiarg"{.;i"j" ;;. " -- - --"-

. -

birleeilmie,, herhongi bli=T.,1"9..: .i;k;i;; [.gi,"brt""augu Dier Boko- Tiliin sekrrunde .qdyli rekel so- nrmlonmre bir kovrom de$ildir' Tiiccqr

";;;"i;";; oqrldr. B.i;r;l;; t;;'l' ;" .'i;[;^;;;; o'atiil" Tiiriin Eksper- borfiotrnr n 1ee6 Lirijnir honsi olrm

;;;i;.;; ....'i'g' tf"'"f"* l"y" ffi;h, p"l'tiil"" ."a"y.n jxl nirgtli noktasr tiitiinleri. iein, hongi firmo y9

ruldu. oo"*ri"ii i"[or "aiUr!t. Fokqi bu do kurulug torqfrndon kog TL. olorok

-8, ,uooseberle, yetkililer torofrn- ;;;;;i;;; ri;ii;ni;ni;" iireticilerinin u!- belirlendlgi, tijccortn,ijreiicilerd.en ko-

a"" ii;[ui"t "J,"o'ylp'ion

oq,kloro- :;i'g' ;;;Jo' u" r"ydono gel"n ,i- eonlorr toplodrgr torihte b:l:n'1"_i*lordo, Tijrk tijrijnciilugijnijn "olhn ecgr- k,ncJlorr rijmijyle ortodqn .koldrrmoyo Honq tijccqrrl lg: ?619::' li]T,,:':T-nr', yosqmokto oldudu, olrnon cinlem- yetmemektedlr. Ctinku Tiirk tiitiinciilii- lorrnr tomomlodt$t torthte de Drlrnmr-

i",|Jtuiu".utusiimiiz:tin oniinun ogrldr- Siiniin korg,,rndo bulunudu$u grkmoz' yordu' .

;,';;"i:'i;';;;;;;;;;J"iigi a6 ir",i"'"r1,',"-i"sli 'i"",iin'u,uni;- Bu konudo dikkote d"g.e', f.oft3

iira" *t"rrrf tlgt.'".t o.o.,yli yrr- Jiii. son "ki.i tutln piyososr, sistem doho fqzlosrf i:g,":' e?k

?nemli, b:r

d;;;rd; Arui'kon rijtijnij iretmek deditririlmedikge totmin edici ve kolcr noktq do gudur, Hijkijmet odrno ptyo-

i.i" .J"lrtf , Ui, firro it" ortokl,k kr- [ir";ii";;; tellenemiyecegini bir ke- sonrn oerldr$r gijn ve ondon onceki 2-

#;ffi;"" ""iiffii tfil"Jirii. ,."'jh,.," konrtlomrerrr. 3 sijn ieerislnJe tijccqr 85 milvon ks'

"'";il;;; ;;;;&;;'il. "*"'r"'i " il; ;; pt;;; " oerldrg lTlhE" da-l.l'"i: tiitijnij sotrn olmre bulunu-

irJ,I,d; ffiil t; ii',", deger- 20 ;; ;;.:;';;; li"* ii"i.ooo l. yordu..Yoni ekici tiitiin pivososrndon

i5i#ij"i;5'""r,["li sereeSiyonsrt- .ld"l;'";'rl;ij"*i; t"t"" her i;reticiye kendi fobrikosyon,ihtiyocr iqin en bii-

ilii;;;ili B";, k;;loi 1'" hiq i;.-d;,"; ti.ooo t destekleme pri- yuk miktorr sotrn olmontn vonrndo Hij-

dedinilmedi. yonutirtu-rin yrpr"arf: ;: ffi;;;Oi-e"iU"l"" torqfrndon kijmet tqrofrndon erkorrlon korornqme

l";Y;;;; ;;"tr"r"l oirr'u1r i."tt "t "r,il"roi"lAynr'to-rihte Tekel torq- ile destekleme ohmr .yopmoklo

gorev-

; j;, ;"ptftl;;;k"d; t"prolon g"- iil"" ,l"ti.tle/e, tijtijnlerin rqndrmq- lendirilmir olon TEKEL piyosoyo gir-

rektidi hqlde ,oproJ,fto'i,i'n, hoito ;;;,h G;;j o;"'"r) belirten, kurgun meden, Tijccqro oltmlqrrnr tomomlq-

;;;"il;;. i.oiJ't tonn'n sorumlulu- [.f",1t" yot,h,l imzosrz ve mijhijrsiiz most ftrsott verilmigtir.

fi:H; irY;H i""'i"r' r'lt"' ;;;i ;"';; .ijii u,,. i"ts" oldrgrnu Tijccorrn sottn olmovr prosromlo-

'- B, n"d"nlerle gi.iniimijzde Tiirk ti.j- kobul ltmek olonoksrz ko$rilor do$rtrl- dr$r tijtiinijn tomomtnq yoktn ktsmtnt,

ttjnci.jrijdij kovromr k'*i;;-;" -n"l"ri

;,;n,. pryoso ogrlmodon ve iireticiler destek-'il;;iil;"1""H'"'r.n;' yogoyontor ""'Ur"ti.il"r,

ne Tekel torqfrndon ken- ie.e ile gorevlendirilen kurulueun ken-

il|#i;, ";"r'ri"'j" yoprlonlorr, yo- air"ri"i"'ilir" t"'pif"ai'ir Jon 'on di tuttnLrine v.erec3ii ,ll!:1,-f:l::prlmoyonlorr, yop'l.oi' di.iguni;lenleri d,ron' bildiren bu pusulolorr qldrklorr o$renmeden, sotrn olobtldrgr b.rr pryq-

[ ffiT;;;'!ri,Jt.""itr.,nL, oblektif ;;ht;, n. J" piy.rlnrn oerldrgr.torih- rodo ot rekobet eodlo'nrn.ieledi$in-

olqrok de6erlendirer"t'iritrf fiifiincu- ;; k;; r"J'iJ"f ' fiitting desjekleme den sijz edilemez. Herholde serbest

id;d""?;r""r.i".""""aire" sorusuno r[s;;j;ilrririr" l"i tir.,floru"rdi- gi)r1* ekonomisi, bir torqfr tutup di-

yonrr oromoyr gorev -yi'1. ;"#;irtft;#;iilboi fior,n' bil- g..F-f'.serbest brrokmok degildir.

r. BU Ms* BiR piyAsADrR'H*il;;;; ;*** ;r:::'+:'F T;il:lrH1;'ffiii:iltij"ra"ti hi.jkijmer, serbest piyo- ib;;"riiil;tr-i;yerolocogrpi- bedelinin Kurbon Boyromt' no,kodor

so ekonomisinden yonodrr. Bu neden- yot"odo olugocok fiot diizeyine g6re (,|8 Nison 1992) tomomen cidenmtg

r" "i.i.il"iu" ;t"Jra;;;oJor ,."ko- Lr.irrt"i f"iirt"r"l r" kq-r .u"i""! olocogr yetkililer tqrqfrndqn oerklon-

bet kogullorrnin'olugmolnr ve ijretici yerine, Tekel' in heniiz kotrlmodr$r.yol- mtgtrr.

Ii;;u;ffi; [r' arrii"r lii"a" g"iq"k t",=' Urrril" r.oreket eden ti;ccorlorrn Tiiccor odemelerinin ise bu torihe

dE;; ii" ,ot,l.oln, ,ogjlo.okt yu- lJ'fJ,g' rr"opson nitelikli bir piyos.o- kqdqr tqmomllnrp toyml:-n:Tyq.c9-

liii.,itiaur. d" ;ij;".";'; fJndl tutinl"rtnu an"rdtgi gr bilinmemektedir. Geemie yrllordoki

fiot,'kobri uti"k qor"rirligi iginde bi- Jygulomolor hotrrlqntrso bunun ger-

Gelin gori.in ki, hi;ktimetin 199;6 -l,f il"ri'r e 6 .

" gekletmesinin zor oldudunu, Tijccor

elrUrUru rxspenleRiiffilornrurGlt€w BULTENI

odemelerin Moyrs soruno kodor sOre-ce$ini kobul efmek yonLg olmoz. Budurumdo tiitiinii sitrece$ini kobul eFmek yonlrg olmoz.47 5.0OO+25.00O=50O.0OO TL. fi orlosotmok igin $ubot bogrndo iuccqrlokontrot imzoloyon bir iiretici, ti.jtijnrjnbedelini 3 oy sonro olrrso net olorqkeline gesen 500.00 TL. degil yokloerkolorok 400.000 TL. olqcokl"m"ktir.

Gcjrevli ve yetkili oldu$u kodor so-rumlu do olon Tekel, yoso hi.ikmijnero$men ekici Ttitijn bedellerinin ge9odenmesine goz yummokto, ijreticierde buno goresiz boyun e$mektedirler.

Bu grinkrj yetersiz pozorlomo ycin-temine son verilmedikge, yosoloro ke-sinlikle oykrrr olon, rjreticileri zor du-rumdo brrqkon ve zqrqro sokqn bu so-kot uygulomonrn sono ermesi mijmkrjnolmoyocoktrr.

TLitijn tjreticisi Ulkelerin hemen hep-sinde ijretici ttitrinlerinin, sotrg merkez-lerinde qrttrrmo ile sohldr$r bilinmekte-dir. Ulkemizde de gegici iotrg merkez-leri belirlenerek, ortrrmoh sotrg ycinte-minin uygulomosrno boglonobilir.QUnkU yrirtir[;kteki TUtr;n ve Trjtijn Te-kel' i Yososr, 28.nci moddesi ile iireti-ci tritrinlerinin sotrg merkezlerinde ort-trrmo ile sotrgrno olonqk vermis ve Tij-trin sotrg merkezleri kurulon yerlerdebu merkezler drgrndo yoprlon sotrglorrgegersiz.soyorok bu uygulomonrn ni-zomrnr do tesis etmis bulunmoktodrr.

Bu konudo, sonrodqn yoprlon dU-zenlemeler ibret vericidir.- 28 Mqvrs1986' do Porlomenro tqrihinde qtkender rostlqnon bir bigimde birbiri ilehi9 ilgisi olmoyon B Kqnundo degigik-lik yoprp Tijtijn ve Tiitijn Tekel' i yqso'srnrn 38. Moddesini yijrUrlijkten koldr-rorok Tiirkiye' de Trltijn Tekeline sonverilirken, Tekel konusu ile hic ilqisi ol-mglol bqzr hrjkijmler de yJruiuktenkoldrnlmrstrr.

Orne$in, ilk bokrgto gok mosum oi-bi gorijnen bir degigiklikle, Ti;tijn

-ve

Tiltiin Tekel' i Yososr' nrn 20. Modde-sinde yer olqn "ekici tilttin soirg piyo-sqlonnrn o9rl19 torihleri, hjtUn b<jlqele-rinin ozelliklerine gcire her yrl Boion-lrklorqrosr Tiiliin Kurulu fiorofindon tes-bit ve ilon edilen piyoso ogrll rorihle-rinden once o yrl ilruni.i ekici tiittnleri-nin olrm-sqtrmr yosokh/' Hiikmti yiirtir-lrikten koldrrrlmrgtrr. Bundon bii sure

sonro,do,."tijtunij denk hqline getirenUreliciler, bu tiitilnlerin i tiiti.in borsqlo-rrndo sqtobilecekleri gibi, yozrh soz-legme yopmok suretiy6 boiso drprndodq sqtobilirler" hijkmii getirilmigtir.

Uretici tUti.jnlerinin iotrs merkezle-rinde orttrrmo ile sotrldr$r higbir ulke-de, hotto ABD' ninde bile bu merkez-lerin drgrndo ohm-sqtrmq izin veril-mez. Bizde ise, iiretici tijtijnlerinin sotrsmerkezlerinde orthrmq ile pozorlon:mosr hqkkrndoki yonetmelik yrllordrryijrijrli.j$e konulmomrg, fokot birgrjnbu uygulomo boglorso, sistemi isleriezhole getirece.k bu hriki;m cincelikle yrj-nirlij$e konulmuqtur.

Bu diizenlemenin qmocrnr qnlqmokzor de$ildir, omo tonrmlomok ve isim-lendirmek bize zor geliyor.

2-BU l.rYC,l.rlAlvtAYA DESIEKIE-ME DENiIEBiUn mir

Devletin 35 yrl once 196 soyrh yo-sq ile destekleme kopsomrno olmrs'ol-du$u tijtrin, bu oyrrcolr$rnr gijni.imijz-de de siirdiiren ender tqrrm rlriinlerin-den biridir. Kugkusuz bu durum ijlke-mizde tijtiinijn, 50O.0OO qilenin yoniyoklogrk 3 milyon votondogrmrz'n bop-lrco gegim koyno$rnr olugturuyor ol-mosrnrn sonucudur. l96l Yrhndq yij-rurlu$e giren Konunun, bu g"rglgigoz onrjnde tuttu$u ve ijretici kiilesininkorumoyr omoglodrdr ocrktrr. Bu qrinekqdor bu kqbule ko-rgr grkrldrg, yI doo.mocrn. bogko trirlij yorumlondr$r go-rulmemt$ttr.

Buno ro$men son yrllonn tritijn pi-yosolorrndo 196 soyrlr Yqsq' nrn omo-crno uygun bir onloyrglo uygulondr$rnrve tiitiin ii retici lerin in desteklend i kleri n i

kobul etmek imkonsrz hole gelmigtir.Tijccqrrn ihtiyocr olqn tiiti.inUn to-

momrnr piyoso ogrlmodon oldrdr, Des-tekleme ile gorevlendirilen kui.rlusun,tiiccqrlor olrmlorrnr tqmqmlodrktqnsonro girdi$i piyosodo destekleme qlr-mr yoprldr$rndon soz edilemez. Ozel-likle son iki yrLn ekici triti;n piyosolorrtom onlomrylo bu gekilde ycinetilmigtir.

Tiitiin iireticilerinin korunmosrnromoghyon desiekleme qlrmlorrnrn eso-srnr olugturon hedef fiqttn belirlenme-sinde ijretici moliyederi birincil etken-dir. Bu nedenle ijretici moliyetleri, ilke-lerinde ve esoslorrndo birlegilmig bi-limsel bir yontemle tqrofsrz bir kuiulul

torofr ndon belirlenmelidir.Holbuki, tijtlin piyosolorrnrn qrib-

sinde degigik kuiu[u9lor rorofrndonhongi ilkelere ve esosloro qore belir-lendigi bilinmeyen, birbiriiden forkLmoliy-et- fioilqrr ortoyo otrlmqktodrr.Hedef fiotrn belirlenmesinde bunlor-don hongisinin esqs olrndr$rnr, ne olr-crlor ne de iireticiler bilmektedir. Bun-lor devlet srrrr de!ildir ve ogrklonmolr-otr.

Di$er torofton bu yrl tritijnijnij sot-mr9 olon her rjreticiye destekleme pri-mi odrylo.kg. bogrno 25.000 TL. cjde-necektir. Onceki yrllordo, A.B. i.jlkele-rinde oldugu gibi bizde de; ijrerici rrj-tijnijnij moliyeti, kolitesi ve fiotr ileorontrh olorok belirlenen desteklemepriminin, bu yrl bu foktorler dikkoteolrnmodon her ttitijne esit olorqk ode-nece$ i onlogrlmoktodr r.

, Eg" bolgesinde "/o BO ve doho yu-korr A Grod ihtivo enigi iein 47S.dOOTL. Bogfiorlo sqrrlon birlutunle. y" 25 AGrqd ihtivo eden ve i73.437 TL. fior-lo sqtrlon Koppo nevili bir iljtijne, oynr

. Destekleme primi odenecektir. yqni'enyijksek degeri togryon frfiUne (25.000TL. / 47 5.}O}TL.| 7" 5 desrekleme primiodenirken en dr;gUk de$eri togryonKoppo nevili tijtune bunun ijq kqtrndonfozlo (25.000T1./173.437 TL.t y"j7destekleme primi odenecektir. Tlrrincui.ilkelerde ozellikle A.T. tilkelerinde qo-rUlmemig olon bu uygulomonrn durtlk-leme montr$r ile bo$dogtrrrlmqsr mrim-kijn degildir.

Destekleme hizmetinin omqcr, ,I96

Soyrlr Yoso' dq isimlendirilmig oldu$ugibi " Ekici trjtrjnleri sotrg piyosolorrnindesteklen mesi " ve Tiirk tiiti.in ii retici leri -nin korunmosrdrr. Son iki yrldo yi.jrrir-Itige konulon Destekleme korornor"-lerinden, bu omqcrn terk edilecedi yqdq en ozrndon bozr rodikol degil]klik-lerin ongorrjldtigu onlogrlmoktrJrr.

1996 Yilr destekleme kqronnrnikinci.moddesi oynen goyledir, "TekelGenel. Mi.idrjrlijgr.i, memleketimizdeAmerikon tipi trjtiin riretiminin geligti-rilmesi qmocrylo tohum ithol eimeye,onrlqn tijr tiitlin ijretimi ile u$ro9on fir-molor veyo ekiciler ile tjretiir, nokliveve igleme konulorrndo bir vrl vevq dt-ho uzun si.jreli onlogmolo, voprnovokurutmo Frrrnr ve hongorlor iibi t"rir-ler kurmqyo veyo kurdurtmoyo, iglerin

.7.

E{rurUru exsprnlenlI4-]:r:=DERNEGIl=::ffiWT BULTENI

yoptrrrlmosr igin gerekti$inde ovqnsvermeye ve bu sureile, yetigtirilen tii-tijnleri olmoyo ve sotmoyo yetkili krlrn-mtgttr".

Yosolqr Tekel'e ttitijn Uretimi yop-mok gorevi vermemigtir. Tekel' in bugi;-ne kodor bilimsel orogtrrmo omocr drgrn-

do, ticori omoglo tijtijn riretimi yoptr$rveyo yoptrrdr$r do goriilmemigtir. Bunoro$men Tekel' in do!rudon veyo ortok-lrklor kurorqk Amerikon tipi tiitijn riret-mesinde yosol bir engel de yokur.

Tekel Genel Miidiirij, Tekel Dergisi-nin Ocok-$uboI 1996 soyrsrndo konuhokkrndqki goriigiinii 9u gekilde ogrklo-mrgtrr: "Tekel tiiti.in yetigtirme i;i igindedegildir. Tekel iqin en iyi olternotif butip tiltUn yetigtirmede yetkin gok uluslurjreticileile golrgmok olocoktrr. Hqliho-zrrdo birkog teklif qldrk ve gorUpmele-rimiz devom etmektedir."

Tekel' den sorumlu Devlet Bqkonrise, bundon bir yrl sonro 15 gubot1997 de, 1996 irinl Ege Ekici Piyo-sosrnr ogorken yoptr$r konugmodo,"Tekel ithol edilen Amerikqn tipi tiitiin-leri yurt iginde Urfo. Adryomon, BoFmon, Drizce, Hendek gibi yerlerdeijretmek ijzere, yoboncr bir firmq ileortokLk kurmo ogomosrndo" olduklqrr-nr ifode etmigtir.

Bu ogrklomolordo dikkot gekiciolon, ycinetimin Amerikon tipi tiitijnriretimi igin Tijrk iritiin ijreticileri veyoonlorrn kuruluglorr dururken, ortokolqrqk 9ok uluslu girketleri tercih etme-si ve destekleme kqrorrnq gore verile-cek krediden bu o*okLk vosrtosrylogok uluslu pirkeilerin yororlonmosrnoolonok so$lonmrg olmosrdrr.

Amerikqn tipi tiitUn ijretimi igin tek-nik bilgi ve rjreticilerin e$itirn ihtiyocr,bu qlonrn gok uluslu girketlerle poylo-grlmosrnr hoklr gostermez. Teknik bilgive e$itim ortqklrk kurmqdon dq Uluslq-rqrqsr kuruluglorrn igbirligi ile yo doyurt drgrndon profesyonel olorok so$-lonobilir. Koldr ki buno zorunluk doyoktur.

Cunku Tekel kodrolorrndo bu ko-nudo yetigmit yeteri kodor TUti.;n Eks-

peri ve Ziroot MUhend;si Tl;ti;n Eksper-ligi Yuksek Okulu ve Ziroot Fokiiltele-rinde, bu rlretimin en iyi gekilde yUrU-tiilmesinde ve bogorryo ulogtrrrlmosrn-do, btiyuk kotkr sogloyobilecek agre-tim i.jyeleri vqrdrr. TUrkiye' de 1996

Yrhndo yokloerk 4.500.000 kg. Ame-rikon tijtiinii ijretilmig, onemli bir dene-yim ve bilgi birikimi olupmugtur.

Yurdumuzdo Amerikon tipi liitOnijretimi gok uluslu lirketlerle o*okhkkurorqk gergeklegtirmekte rsror etmekbir zorunluluSu de!il tercihi ifodeeder. Bu tercihin voTgegilmez hokh se-bepleri vorso holkrmrzo ogrklonmoh-drr. Bu ogrklomo yoprlmodrkgo bir Ko-mu lhisodi Kurulugu olon Tekel' in,yiiksek plonlomo kurulunun onoylo-mosr holinde, 9ok uluslu girkederle or-kotlrk kurorok Amerikqn fiitiinii yeligtir-mesi mijmkOn olso do, Tti* ttittin iire-ticileri ve ijretici kuruluglon bu koronoslo igine sindiremi)recehir.

Soz konusu de.scklenre komnnrnigerdigi dqho onemli bir bogko husus

do gudur: Desbkleme kororr, Tekel' ingok uluslu girketlerle kuroco$r ortoklr-

$rn Uretece$i Amerikon tipi tiitUnlerin,destekleme ile gorevli Tekel torofrndqndestekleme hesqbrnq sotrn olrnmosrnr,bu koror uyqnnco olrnon, iglenen vesotrlon tijtijnlerden husule gelen zarar-lqrrn Hqzine Mijstegorlr$r bijtgesine,bu moksoilo konulocok odenekle kor-grlonmosrn r ongormektedir.

Ttitiin destekleme kqrorrnrn doyon-dr$r 196 soyrlr Konun ve 233 soyrlrKqnun Hiikmiinde Korqrnqmenin 35.nci Mqddesi bu sqtrn olmoyo ve boylebir odemeye olonok vermez. CUnki;destekleme qhmlqnnrn qmqcr, ,|96

so-yrh yoso' do isimlendirilmig oldu$u gi-bi 'Ekici Tiiti.jnleri Sotrg PiyosolorrnrnDesteklenmesi" yoni TUrk tiitijn ijretici-lerinin korunmosrdrr, Amerikon tiitii-nrlnijn desteklenmesi ve gok uluslu 9ir-ketlerin korunmosr de$il.

233 soyrlr Konun Hijkmijnde Kq-rornomenin 35. Mqddesinin 4 numo-rqlr frkrqsr goyledir: "Tegebbijs, mijes-sese ve bollr ortoklrkloro, konulorr ileilgili olorok Bqkonlor Kurulun' co go-rev verilebilir. Gerektiginde bu gcirevigin yoprlocok odeme mikton BokonlorKurulu koronndo belirtillr. Bu g<irev-den dogon zoror ve mohrum kolrnonk6r yukorrdoki esoslor dohilinde hozi-nece korgrlonrrn.

Bu moddeye dqonrlorok Tekel' everilecek gorev, once "Tekel' in konu-lorr ile ilgili olmok" gortrndon yoksun-dur. Di$er toroftqn gok uluslu girketlekurulqcok odoklr$rn iiretece$i Ameri-

kon tipi tiitiinleri destekleme hesobrnqsohn olnmosr ve bu ttitljnlerin iglenipsoftlmosrndon hqsrl olocok zqrqrlqrrnhozinece korgrlonmosr do Hukuki dq-yonokton yoksundur. Crinkti, gok ulus-lu girketlerin Tekel' le orrqklrk kurqrokTiirkiye' de ijretecekleri Amerikon tipittiliinlerin, votondoglorrmrz torofrndoniirefilen Tii* ttittinleri gibi oynr kriterlerkullonrhrok, belirlenecek fiotlorlo des-teldene hesobrno Tekel torofrndon sq-hn ohnnros, sosyol omog gozetilerekbdiilenen desckleme fiotlorrnrn gokuluslu gi*alere de uygulonmosr de-mehir.

l-blbuki desbkleme, devletin, gokuluslu 5i*erleri de$il, kendi votondogrolon fiifiin iireticini korumok omocrylotistlendigi, kogullor zorunlu krldr$rndozoron goze oldrsr, ticori omoglr de$il,sosyol omoglr bir hizmettir. Bu hizmet-ten gok uluslu girketlerin yororlondrrrl-mosr di.igi.ini.ilemez.

Neresinden bokrlrrsq bokrlsrn, Te-

kel' in gok uluslu girketlerle, kuroco$rortqklrk torqfrndqn iiretilecek .Ameri-kon tiiitinlerinin destekleme hesqbrnqsqitn olrnmosr ve bu tiitrinlerin olrm so-trmrndon do$ocok zorortn HozineMiistegorlr$r Bijtgesine konulocqk ode-nekle korgrlonmosr, qok uluslu orto$ohozineden tronsfer yoprlmosrndonbogko bir onlom togrmodigr igin, des-tekleme kqvrqmr ve montr$r ile bo$-doghnlomoz ve hukuko uygun bir to-sorruf olorok kobul edilemez.

3 ruRK TWUNCUTUdUNOT N--TrN CA6| YASAYANTAR riltUn

Giintimiizde fUnf TUTUNCULU-GU; Tijrk tijtijnijn ij, ti.itijn rjreticileri ni,ttjtUn sektoriinde golrgonlon tijtr.in tijc-corlorrnr ve sigoro endijstrisini kopso-yon genig onlqmh bir kovrom olorokonlogrlmoldodrr.

Kogullor Tii* tiiti.,ni, ve bu gruplo-rrn hepsi igin olumlu ise "Tijrk tiiti.jncij-luguniin olhn 9o$rnr yogodr$rndonooncok o zomon hokh olorok soz edi-lebilir. Yok ciyle degil de yolnrz bozrlq-n igin olumlu ise o tokdirde Turk tijtiin-ctiliiguniin de!il, bir grubun yo do bo-zr gruplorrn oltrn golrnr yogodr$rndonsoz edilebilir. Gijntjmijzijn gergeli debudur.

Yetkili olduklorr kodqr sorumlu doolon kigiler bu gergek ortodo iken,Ti;rk tijtUnctiliigtinUn oltrn gogrnr yogo-

.8.

Hi=:l\=::::];:g

TUTUN EKSPERLERI

ornrurGlsULrer{i

dr$rnr iddio edemezler. Ederlerse, qor-

prk bir degerlendirme ve tercih soz ko-nusu demekiir. Nigin boyle oldugunu,bu mqkolenin verdigi srnrrl olonok d-qijsijnde krsoco ogrklomoyo col rsolm.

Al Ta* Tiitiin1: Ulkemizde sigorotriketimi her yrl ortorken, kullonrlonTi.irk Tutl;ni; miktorr srirekli gerilemek-tedir. l9B7 de iq ilketimde 60.000ion Trirk tijttinti kullqnrlmrg. 10 yrl son-ro bu miktor ortoco$rno ozolmrg ve1996 do 52.000 tono inmigtir.

2O0l Yrhndo i9 iijketiminin 1987nin yoklogrk iki kotrno ulogorok'l ,l0.000

ton olocogr tohmin edilmek-tedir. Amerikon tipi sigorolorrn eldeetti$i olonoklor nedeniyle, Ti.irk tijtijn-leri bu ttjketim ortrgrndon poy olomo-yocoktrr.Gerileme durdurulobilirse (ki

bunq inqnmok gok zor) i9 trjketimdekullonrlocok Ti.irk tiitrinri miktqrr40.000 tondon iboret olocoktrr.

Bu kqronlrk tobloyu kovromok vesomimiyeile de$erlend i rmek, Ti..irk tr;tl;-nri igin oltrn 9o$rn gerilerde kqlon bironr oldu$unu onlomoyo yeter.

fl TAffin Ureticileri: Yoprok iiitijnihrocqtrndo son yrllordo gozlenen ortr-

9rn, Tekel' in elinde birikmig stoklqnnolrcrlor igin gekici fiotlorlo tosfiyesininsonucu oldu$u, bu ttltiinlerden yurfdr-grndo olugocok stoklorrn oni.imiizdekiyrllordo yeni rjrrinlerimize rokip oloco-

$r, bu nedenle ihrocotto onemli ve ko-lrcr bir geli;me beklenmiyece$i gerge-

$i gozonijnde tuiulurso; i9 triketimdeTurk tr;ttlnu kullonrmrndo meydono ge-len ve sijrece$i onlosrlon gerilemeninihrocot orirgr ile telofi edilemiyece$iqnrogil rr.

Bu durum, Tiirk tiitrinii iiretimininonUmUzdeki yrllordo dromotik gekildeozoloco$rnr ve tr.itijn ijreticilerinin bij-yijk gelir koyrplorrno u$royocoklorrnroostermektedir."

Bu kogrnrlmoz sonug korgrmrzdodururken, tqm rekqbet gorilorrnrnolusmodr$rbir piyosodo tijtrinlerini sot-mok zorundq brrokrlon, sottr$r tijtr-inijnbedelini olmodon tUccoro ieslim et-mekten boSko coresi olmoyon, sotfrf r

tijtijnijn bedelini teslim ettikten oylorsonro olocok olmosrndon koynoklo-non gelir koybrnr boynunu bijki;p sine-ye gekmekien bogko yopobilecegi bir-9ey olomoyon tr-ltijn rlreticilerinin oltrngo$rnr yogodr$rndon scizetmek en

ozrndon insoflo boi&:rrnz- drr. 19 piyosodo ve ihrocotto meydonoDevl€fe ort ilrederin& tiiirln isko- gelen bu gelipme, Turk tutun ihrocotgr-

lundo qoh;onhnn durmo&n tosfi;e srnrn pozor poyrnrn dorolmosr ycrnrn-edildifi. finih i#rinin Togeron firnrc- do. kendi iininii ile rekobet grjcijnijloro yophnldr!r. sigoro ilreten ve po- zoyrRotocok sonug olorok fiotlor, ken-zo{ayon qok uluslu ;i*etlerde sendi- di istedikleri dtlzeyde yobono girkei-

koh bir tek igginin qohgomodr$r TU*i- lerce belirlenecehir."ye' de, bu igkolundo golrgonlorrn do Bu gikoyederi yopmok durumundooltrn go$rnr yogodrklorrndon soz edile- brrokrlmrs olon yerli firmolor, olhn go-

mez, oncok bogko bir 9o$r yogomoyo $rnr yogryor olomqzlqr.zorlondrklorrndon soz edilebll;r. Peki kimlerdir oltrn go$r yotoyon-

C) Tlnin Tiiccarlan: Ekici tiitun pi- lor?yosolorrndon tijtijn sotrn olrp ihrog Alhn 9o$rnr yogoyonlor; TUrkiye'eden firmo soyrsr, nin bir yrl sonroki ihrog fiotrnr doho

1970 Yrlrndo 59' iken ekicituttin piyososr ogrlmodon tekyon-1980 Yrlrndo 48' e lU olqrqk belirleyen, yerli firmoloro1990 Yrlrndo 30' q qlocoklqrr tiitrln miktonnr ve iireticilere1996 Yrlrndo 14' e inmig- verecekleri fiot dUzeyini dikte eden, i9

tir. piyosodo ve ihrocotts gortlorr belirle-Bu ondort firmqnrn yorrsr gok ulus- yen gok uluslu girketlerdir, yolnrz on-

lu girketler, diger yorrsr do bu girketle- lordrr.rin furniscirleridir. D) Sigara Endiistrisi: 1996 yrlrndo

1970' den bu yono 45 yerli firmo Tijrkiye' de ijretilen sigorolordo;tijtUn ticoretini terketmek zorundo kol- Tekel'in poyt:%75mrgtrr. Yerli firmolorrn bu konudo Ege Yurt iginde ijretilen ve ithol edilenlhrocotgr Birlikleri Genel Sekreterli$i yoboncr morkolorrn poyr :%25dir.torofrndon yoyrnlonon TUTUN BULTE- Tekel sigorolqrrnrn Pozqr poyr veNi' nin

,|990-1 soyrsrndo yer olon 9u ono bo$lr olorqk Tekel' in tjretimdeki

gikoyetleri dikkot gekicidir. poyr giderek gerilemektedir."... Yeni pozorlor olugturmok, ileri Avrupo Giimrtjk Birligi' ne girdigi-

teknoloiiler kullonmqk ve geldigi i;lke- miz '1.'l .1996'don itiboren sigoro venin ekonomik kolkrnmosrno yordrmcr sigoro ijretiminde kullonrlocok kryrlmrgolmok duguncesiyle, ijlkemizde fooli- tijtijn, Gijmrijk Vergisi ve Tijtr.in Fonun-yetlerine izin verilen yoboncr sermqye- oon muof olorok ithql edilebilmekte-li girketler, yeni bir teknoloii getirme- dir,% 100 trirk trjtiinrjnden ijretilen si-dikleri gibi, tijtrin ihrqcotrnrn geligtiril- gorolorrnrn bu nedenle kendi ulkesin-mesine ve pozqr poyrnrn orttrrrlmosrno de pozor koybedece$i ve ulusol sigo-yonelik herhongi'b;r fooliyette de bu- ro ionoyimilin bundln zoror goreie-lunmomokiodrrlor. gi Gijmrrjk Birligi' ne girmeden once

Sodece dreordo ki boglontrlorrylo, 6ilinmekte idi. Aurupo"Oirligl O*okl'kolrcr ve sotrcr kendileri olmok gibi ozel- Konseyi' ne bogvurorok, sigoro ve kr-

likleri doloyrsrylo ve hergeyden onem- yrlmrg tijtijnrin Tijrkiye igin hossoslisi yerli ihrocot firmolqrrno so$lonon ijrijnler listesine olrnmosr ve bu uohimtegvik koloylrklqrrndqn yororlonmolon sonucun onlenmesi, hi9 olmozso erle-ile trjtijn sektorijmrlzij olumsuz bir ge- lenmesi soglonobilirdi. Ne yozrk ki buligmeye do$ru gotrjrmektedirler. yoprlmomrqrrr.

Ulkemizde ttjtrin ihrocqtr oynr kol- Bu olono$r kullonmoyonlor, gok

dr$r holde, yoboncr sermoyenin poyr uluslu sigoro sirkeilerinin de Ti.jrkiyestjrekli yi;kselmekte, bugUn ihrocotrmr- pozorrndo oltrn 9o$r yokoicmosrno,,n yoriyoyokrn boh;mti bu firmolorcq lotkrlorrylo hotrrlqnolqktrdrr.gereekleetirilmektedirler. 4-YAPll ,{ASl ZORUNLU OLAN-

Uluslororosr duzeydeki buyi;k ser- IAR NiCiN yAplLlvt[yOR

moye birikimleri doloyrsrylo, rekobetgi.icijnii koybederek, ekici piyosolorrn- lvlilli TUnn Politikasrdon gekilmek zorundo kolon, Tiirk tri- 1969 yrlrndon beri yijrtjrlijkte olontrin tijccorr ve ihrocotgrsrnrn yerini krso Tijtr.in ve Tijirjn Tekili yososr, Bqkonlrk-srirede yobono ;irkeiler doldurmqktq- lrklorqrosr Tijtijn Kurulunq rttilli Tutr;n

.9.

el rUrUN EKSeERLERI

,=:, oenrueGiF aUlrerul

politikosrnr tespit etmek gcirevi vermig-ti r.

. Kqnun koyucunun bu dijzenlemeile Ttirk tiitiinii ve tiittin iireiicilerimizikorumoyr omoglodr$r ogrktrr.

Yosqnrn bu emredici hUkmij 2g yil-drr yririirliikte olmosrno ro$men, rille-mizde tijtlin konusunun siiosi yotrnmmqlzemesi olorok istismorrnr <inleve-cek, her tijr[i grkor etkisine kopoL. va-netimde olqnlonn kigi.el tercihlerinegore de$igtirilemez. ilkeleri net olorokbelirlenmig, bir milli tUtrin politikosrnrntesbili, bu grine kodor higbir hrikumettorofrndon ele qlrnmqmrsfrr.

, , Tijrk riiliinciiliigunijn bu bogrbos-lukton zoror gormedigi kobul edileb;-lir mi?

Yeni tilttn losal. Trlrkiye' de ttjttjn tekeline 19g6 vrhndo son verilmigtir. Bu grin ijlkemizjettjtijn tekeli yoktur omo Ti.jtrjn TekeliYososr vordrr.

Cezo hukumleri horig ZO ono mqd-deden olugon bu yosonrn 44 moddesi-n in gr-inrimUz kogullorrndo uygulonmo-sr gereksiz hole gelmigtir. l5 iroddesi-nin de$igtirilmesi gerekmektedir. Av-nen uygulonobilecek I I mqddesi kol-mrSItr.

.. ]!+ trjrijncrjlugu boyle bir yosoyloyurututmeye mqhkum edilemez. Bu vo_sonrn .birkog moddesinin de$igtirilme-siyle de tom bir gcizijme uloimok olo-noksrzdrr. GUnijmtjz kogullorino ve oe-reksinimlerine yonrt verecek yeni LirtUtijn,yososrnrn ytjri.lr[i$e konulmosrzorunludur.

Bu zorunluluk huktimet tqrqfrndonkqbul edilerek Yedinci Be; yrlhk Kol-krnmq Plonrndq "Tritiin ve Ttittin TekeliYosqstnrn grjntimriz tqrtlorrno uyounhole getirilmesi" cingoruilmrigtijr.

-Bu

konunun ytirtlrltikten kqldrrrlorqk yeri-ne yeni bir hukuki diirenleme yop,l-mosr, bunun 19g7 yilndo bitirilmesi1997 progromrndo yer olmrghr.

1177 Soyil Tijtijn ve Trjtrin Tekeli yo-sqs I n I n todil i yerine, yrjriirliikten kql jr r, _

lorok, yeni bir tr.,tun yosqsrnrn yrjri..irlU$ekonulmqsr 12. nci Milli Tutun. KomitJsitoplonhsrndo do kqbul edilmigtir. Komi-tenin bu omoglo gorevlendirdidi ve ko-mite Liyesi butrjn kuruluglonn yer oldrfrkomisyonun oy birl;g; ile hozrrlodrgr yel

ni "TiitUn Yososr toslo$r, komite GenelSekreterligini yiiniten iekel Genel Mti-dUrhi$iine verilmig bulunmoktodr r.

1177 Soyil TUrijn ve Tijri,n TekeliYqsosrnrn de$igtirilmesi konusundqyoklogrk iki yrldrr yo higbir 9ey yoprl-momrgtrr, yo do yoprlon bir 9ey vorsokomuoyundon soklqnmoktodr r.-

Hijkrjmetlerin, kendi yoptrklqrrprogromlonn inonrhrh$rnr bu hqle ge-tirmeye hoklorr vqr mrdrr?

Aaici Tiitiinlerinin pazarlanmasrYurdumuzdo iiretici tiitiinlerin in re_

kobet kogullorrnrn tqm olorok olugtu$usotrg merkezlerinde orftrrmo ile soil-mosr, yr llordr r tiittinciilU$iimiiz giinde-minin bogrndo yer olmrgl tortrgrlJrok il-keleri ve uygulomo esoslorr rjzerindegcirrig birli$ine vorrlmrgtrr.

Konu Milli Tiitrin Komitesi torofrn-don yrllor cjnce ele olrnmrg, 1993 vrlrn-don itibqren bir seri genig kotrLmlr qo-Lgmolor yoprlorok ilgili britun resmi vecizel kuruluglorrn kobul etti$i "UreticiTritrinlerinin Artrrmo ile Sotrgr hokkrn-do yonetmelik toslo$r" hozrrtnmrgtrr.

"Yedinci Be9 Yrlhk Kolkrnmo plo-nrndo",- "Ti.iti.in piyososrndo ohm, so-trm gortlorrnrn ve fiot olugumunun re-kobet kogullorrno gcire gergeklegmesiigin gerekli di.izenlemelerin yoprlmosrve kurumlorrn kurulmosr" anioii;lmii9-trir.

ilgili resmi ve ozel kuruluglorrn ko-trlrmr ile hozrrlonmrg olon yoetmeliktoslo$r uygulomoyo konulqrqk yedinciBe; Yrllrk Kqlkrnmo Plqnrnrn cingonisij-nijn hoyoto gegirilmesi mrjmki.jn ikenholo higbir 9ey yoprlmryor.

Holbuki, Tritijn rireticilerinin scimri-rrilmesine neden olqn buqunku veter-siz pozorlomq sistemi tlrk ediler.krjretici trjti.jnlerinin',Tritijn Sotrg Mer-kezlerinde" orttrrmo ile sotrlmosr so$-lonmosr holinde;

I - Bu merkezlerde iiretici tiitiinleri-n in de$erlendirilmesinde. tqrqfsrz dip-lomoL Tijtijn Eksperleri torofrndon yo-prlon ekspertizler esos olrnocoktrr.

'

2- Tekel ve tr.iccor, yoprok ti.,ftjn ih-tiyoglorrnr, Ti.itiin Sotrg Merkezlerindeorttrrmoyo kotrlqrok so$loyocoktrr.

, 3- Bu merkezler drgrndo yoprlocokolrm-sqtrmlor gegersiz soyrlocok, busuretle koroborsq onlenecehir.

4- Tijtijn sotrg merkezlerinde tijtrjnolonlor, tiittin bedelinin tomomrnr ode-meden ttitijnij kendi deposuno togryo-moyocoklordrr.

Hoklr bir sebebe doyonmoyon buertelemeden kimler yoror sodlrvor?Her holde ijreiiciler ve'Tekel degll.'6y-leyse, Htikiimet nigin vqrdrr?

Tekel, in tiitiin ve sigam konusundaTreniden yaptlanmasr

, Tekel' e tijtijn ve sigoro konulqrrn-do yosolor ue ko.ornJmelerle verilmisolon gcirevler, bu gorevlerle hiq ilg;slbulunmoyon Tuz ve Alkol igletmeleriilebirorqdo oynr kurulug tqrofrndon yijrij-ti.jlmektedir. Kulkusuz bu tegkilotlonmobigiminin devlet tekellerinin kuruldudutqrihler igin hoklr nedenleri vqrdr.

Holbuki diinyodo ve rjlkemizdehrzlo gelipen kogullor, birbirlerine srkrsrkryo bo$lr tritiin ve sigoro konulorrnrngrjn,rjmijzde ulogtr$r boyutlor bu hiz-metler igin oyn bir kurulug hqlinde ye-niden yoprlonmcryr zorunlu hole geiir-migtir.

ilk mqdde olorok tritrine. momulol9.gi sigoroyo qit hizmetleritn, lvz veolkolden oyrrlorok, tom entegre ve bo-grmsrz oyrr bir genel mijdtirlUk holindeyeniden yoprlonmosr bu qlono uzmon-logmonrn bi.;tijn olqnqklorrnr getirecekTUrk tr;tiincrjlti$U ve rilke ekonomisi yo-rqrrno olumlu sonuqlor qlmonrn onijogrlocoktrr.

..,. Bu gergegi kobul eden yedinci BegYrllk Kolkrnmo Plonrndo "Tekel GenelMijdi,rlugrjnrin yoprok trittin isleimele-ri ve sigoro sonoyi igletmelerinin ovrrbirimler holinde orgtitlenmesin i sqdt-mok tjzere gerekli kurumsol dr;renle-meler yoprlmosr " ongori.ilmtigttjr.

, . ,Bu onerinin hoyofo gegirilmesi igin

nlcblr sey yoprlmomosr ve 1997 virprogromrndo bu dijzenlem"y" y", uu-rilmemesi tercihinin sebebi nedirt

TM' den alnamk g6revl* iginyelti bir oryan ihtiyacr

Tiitijn' de devlet tekelinin 'lO yrl <in_

ce,koldrrrlmrg olmqsrno rogmen, Tekelkoldrrrldr$r igin gereksiz hole qelmisolon. birgok i9lem, Tekel uorr,rJolnofuzuli olqrok srirdurulmekte ve buolondoki butun yukumluluk ve sorum-luluk Ttitiin ve Tiitiin momrilleri Tuz ve

. 10.

Alkol iiletmeleri (Tekell Genel Mtidiir-kidtinun iizerinde bulunmoktodrr.

Kendisi de 6zel Seharle oynr pq-zoro hitop eden bir sigoro ijreticisiolon ve ekici tiitijn piyosolorrndon ken-

di fobrikosyonu igin ozel firmolqrlq re-

kobet ederek tiitiin sqhn olmok konu-

mundo olqn bu kurulugun bugiinki.ikimligi ile Tiitijn tekelinin hukuken ve

fiilen vor oldugu gunlerdeki gibi, Ti;tun

rireiiminin plonlonmosr, ekici ti.;tunleri-nin pqzorlonmqsr, destekleme oltmlqrroibi hizmeileri siirdiirmesi sovunulo-Xroz. Ciinku bu durum, Tekel' in sigo-ro konusundoki olonqklqrtnt stntrlo-mokto, sozijnij etti$imiz hizmetleringerektigi gibi ytirutulmesini zorlogtrr-

moktq hotto imkonsrz hole getirmekte-I'

otr.Boyle oldu$u igin, diinyonrn Tijrki-

ye' den bogko higbir iilkesinde sigoroijreticisi bir kurulugun, orne$in destek-

leme olrmlorr ile gorevlendirildigi ga-rijlmemigtir.

A. T. TiitUn komitesinin, yukorrdodedindidimiz konulorrn ozerk idoriyo['do "bir.

orgon torqfrndqn yiirijtlil-mesini ongoren modeli ilgili ijlkeler to-

rofrndqn benimsenmi gtir.

Bu kogullor iilkemizde de;i . Ti.iti.jn ijretim plonlomosr ve koto

uyqulomosl,'"2. Ti;tun sotrs merkezlerinin kurul-

mosr ve yonetimi,3. Bu merkezlerde orttrrmolr sottg

i glemlerin in yijrijtijlmesi,4. Gerektiginde destekleme ohmlo-

n yoprlmosr/oibi qcirevlerin Tekel' den qltnmosr-

n, ui br" omoglo kurulocok bo$rmsrz

bir kuruluso verilmesini zorunlu krl-

moktrr.Bu gortjg

,l2. nci Milli Ti.jtiin Komi-

tesinin gorevlendirdigi komisyon toro-frndqn do benimsenerek hozrrlonmrg

olon "TUTUN orisi runutus KANU-NU TAs|AGl" Milli Ti.iti.in Komitesi Ge-nel Sekreterlidine tevdi edilmigtir.

iki y'lo yo['n bir sijre gecmig olmo-srno ro$men yetkililerin bu konu ve yo-prlmrg olon gohgnrolor hol,*rndo dtbti-nup dtig0nmedikleri nigin oglldonrn-mokiodrr?

Tafiin Tonm Sary Kry&iTrjtijn Tqrrm Sohg Kooperotifleri ve

Bolqe Birlikleri ile Tiirkiye Tijtijn Torrm

Sotig Kooperqtifleri Genel Birligi Yoso-

sr 1969 yrlrndo ytjriirlij$e konulmugtur.

Bu yosonrn birinci moddesinde gozeti-len' omocrn, "Tijrk tijti.jncijlugun konu

ve meselelerini incelemek, tiiti.in olrm-

sotrmrnrn nizom iginde cereyonrnr so$-

lo mo k, ttitiincij [i.ig ijn ijn kol kr nd r rr I mo sr

ve tegkilotrn tokviyesi igin gerekli ted-

birleri olmok" oldu$u belirtilmigtir.Yoso, tUtUn Sotrg Merkezlerinin ku-

rulmosr ve yonetimi gorevlerini bu ko-

operotiflerin Bolge Birliklerine vermig-

tir. Dqho sonroki yrllordo tijtijn konu-

sundo yoprlmrg olon iyilegtirmeye yo-nelik hemen bijtUn cqlrrmolordo ve

proielerde Kooperotiflere onemli go-revler verilmiStir.

Yosonrn ytiriirli.i$e girmesinden 25yrl sonro yoprlmrp olon I2. nci Milliiiitiin Komitesi Genel Kurulundo, kuru-

lon Tiiltin Torrm Sotrg Kooperotifi soyr-

slnln son derece yelersiz oldu$u, hig-

bir Bolge BirliSi ve Genel Birligin ku-

rulmqdrdr tespit edilmistir. Yoni tijtijn-ciiliidi.;m"iizi.in' cok oneml i bozr mesele-

leri i"cin y,llorj,r. yoso, yonetmelik ve

kqrorlqrlo kendisine gorev verilmiqolon kurulug ortodq yoktur. Bu durumbir dikkotsizligin mi, yokso gok ince

bir dikkotin mi sonucudur'l Uzerindedrlgiinmeye de$er.

Ureticilerimizin irodelerini ve goy-retlerini Tijtijn Torrm 5otr9 KooperotiFlerinde birlegtirerek, iijtiincijliigiinmuhtelif ogomolortndo sorumlulukyiiklenmelerinin yororlorr ogrkirr. Fo-

kot Tilti.in Torrm Sohg Kooperotiflerininyoprsol ozellikleri degigtirilmedikgeijreticilerin bu kuruluslon benimserne-

leri de beklenernez.Boyle oldugu igin Yedinci bee yrlhk

kolkrnmo plonrndo Tillih Tonm Sohg

Kooperotiflerinin, devle* m0dohdesin-den uzok, kendi kendiledni ytrneilnre

imkonrno sohip, orrldcrrro doho ilhizmet verebilece& arerl lir FPryokovugturulorok, tiitfrr lorusrndo ga-rev ve sorurnluluk olmdon 6ng6riil-mUgtiir.

Bunu soflcnd crrrrly|o 1997progromrndo 'l196 Sryrh Tiittin To-

nm Sdrg Xoopen*fferi ve B<ilge Birlik-leri ile lErl{,e TilOn Tonm Soirg Ko-

operdineri C'end Birligf Konunun yij-ri,rliihen koldrnlorok bunlorrn yerine

yen i bi r diizenleme ;,oprlmosr itngttrtil-miistiir.

Yedinci be9 yrllrk kolkrnmo plonrnr-

nrn Resmi gozetede yoytnlonmosrnrnijzerinden iki yrlo yokrn bir silre gegti.

Bu golrgmolorin hongi ogomodo oldu-gunu bilen bir tek tijtiin ijreticisi vormr?

5. TEKEL S\GARA TABRII('/.IARI)zeurrriniuttrz

Yukorrdo sozijnij etti!imiz 6nlem-ler bugijne kqdqr ohnmqdr$r igin; hot-to gok delo oksi yoprldr$r igin, Tijrk tij-tiinij kendi i.jlkesindeki pozqr poyrnl

g iderek,Ameri kqn tijtijnijne koptr rmok-tqdrr.

Bundon l0 yrl once 1987 yrlrndo

Tiirkiye' de tijketilen sigorolordo60.000 ton TUrk tijtrjnii kullonrlryordu.

1996 yrhndo 90.000 ton olon is

ti.ikeiimin yonsr oryontol, yorrsr doblended sigorolorlo korgrlonmrg, bu si-

gorolortn ijretiminde 52.000 ton TijrktiitiinU 38.000 ton Amerikqn ti.ittinii

kullonrlmrgtrr. Yoni bu si.lre iginde i9 tij-ketim % 50 ortorken, Ti;rk ttitunti kullq-

nrmr gerilemiqtir.2O0O' li yrllorrn bogrndo i9 tiiketi-

min I I0.000 tono ulogoco$r, bununyoklogrk 44.00O tonunun oryonlol,66.000 tonunun blended iip sigorolor-lo korgrlonoco$r tohmin ediliyordu.Buno gore i9 piyoso igin ijreiilecek si-

gorolordo kullon rlqcok Ameri kqn ti.itij-nii miktorr 38.000 tondon 56.000 to-

no grkocok, Turk tUti;nu miktorr ise sq-

bit kolocohr.Tekel sigoro fobrikolorrndon bozt-

lorr ozellegtirilir ve bozr Tekel mqrkqls-nnrn ijretim hokkr cok uluslu girketlere

devredilirse 2000' li yrllorrn bolrndq iq

tiiketimde kullonrlocqk Turk tutuntimikbrr, iyimser bir tohminle , 40.000tondqn ibqret olocqktrr.

Bu krso de$erlendirme, TijtUn Ureti-

mimizin hrzlo ozolmqsrnrn ve sonuqto

ttifijn ijreticilerimizin bir kog yrl sonro

doyonrlmoz olgtilerde gelir koyrplorr-no u$romosr kogrnrlmoz oldu$unu ko-nrtlomoyo yeter. Boyle bir okibettenkurtulmqk igin, yukorrdo ozetledi$imizreform niteli$inde dijzenlemeleri ho-yoto gegirmekten bogko gore olmodr$rgerge$i ortqdq iken bunu yopmqyrpozellegtirmeyi ele olmok son derece

.ll o

R rUrUu ersPenuniIffiIDERNEGIr-

F'BULTENI

yonlrg ve zororh ve tehlikelidir.Buno ro!men Tekel Sigoro fobriko-

lqrrnrn 6zellegtirilmesi ve bqzr tekelfobrikqlorrnrn ijreiim hokkrnrn gokuluslu girketlere devri konulqrrnrn Tijr-kiye' nin gUndemindeki yeri hole ko-runmqyo golrgrlmoktodrr. Bunun ne-denleri ve do$uroco$r sonuglor ijze-rinde dikkode durmoyr gorev soyryo-ruz.

Tiirkiye' de ve geligmekte olon bir-gok Ulkede sigoro triketimi sijrekli qr-torken, geligmig ijlkelerde azellikleA.B.D.' nde dikkot eekici bir gekildegerilemektedir. Bu iilkede 1976-198Odoneminde 620 milyor odetle en yiik-sek dijzeyine grkon sigoro tijketimisonroki yrllordo sLirekli gerileyerek1995 de 35 yl onceki 487 milyor dn-zeyine inmigtir.

Durum bayle iken Clinion ycinetimi,gengli$i sigoro olrgkonh$rndon koru-mok igin bir dizi yeni yosoklor koyduve tUtrjnijn esror gibi uyugturucu birmodde oldu$unu kobul etti.

A.B.D.'nde bozr sigoro tijketicileri,igtikleri sigoro yr-iztjnden okci$er kon-serine yokolondrklorr iddiosr ile ogtrk-lqrr dovolorr kozonorok, i.iretici firmo-lorr o$rr tozminoilqr odemeye moh-kum eden mqhkeme kqrorlqrr oldrlqr.

Son olorqk A.B.D.'nde siooro iire-ticisi onemli bir firmq, sigorJ igmeklekonser qrqsrndo bo$lontr bulundu$u-nu kobul ederek, 22 eyoletle bir onlog-mo imzolodr ve sigorodon zoror go-renlere tozminot odemeyi kend;ligin-den kobul etti.

A.B.D.'nde sigoro tireten firmolor,geligen bu olumsuz kogullorrn, ijlkele-rinde sigoro triketiminde sijregelen ge-rilemeyi hrzlondrrocq$rnr gordrjkleriigin bogto Trirkiye olmok iizere gelig-mekie olqn iilkelerin i9 pozorrno soldr-nlorrnr yo$unlogirrmoktodrrlor.

Bu soldrrrdo kullqnrlon orog, hor-monlonndq %85 omerikqn tlitrinii olonblended sigorolordrr. Yoni Tekel sigo-ro fqbrikolorr ozellegtirilip onemli bozrmorkolorrn iiretim hokkr bu fobrikolq-rrn yeni sohiplerine yodo ozel kurulug-loro devredilerek, Tekel i9 piyosodondrglondrkton sonro i9 pozoro hokimolqcok sigorolordrr.

Tekel Sigoro fqbrikolqrrnrn ozelleg-tirilmesi konusunu, bu gergekler dik--

koile gozonijnde tutulorok irdelemeyeqqlrgqhm.

1- Hergeyden once gunun bilinnresigerekir. Bi.jtUn ijlkelerde sigoro endtist-rileri yosolve yosol olmoyon Tekellerinelindedir. Yosol olmoyon Tekeller gokuluslu girkeilerdir. Bu, sigoro endij'shi-sinin oyrrrcr azelligidir.

Tiirkiye'de; Tekel Sigoro fobrikolo-rrnrn ozellegtirilmesi, bu fqbrikolsrrn9ok uluslu girkeilere devri demehir.Yoni yosol tekelin yerine yosol olmo-yon Tekellerin tercihi demektir.

2- Tekel' den olocoklon fubrikqlor-do sigoro ijretecek ve bunlon tilkemiz-de pozorloyocok girketler yoboncrmorkqlr ithol sigoroloro ve di$er gokuluslu girketlerin Tiirkiye' de iiretip po-zorlqmoho olduklorr Amerikqn tiitiiniiile hqzrrlonmrg blended sigoroloro re-kobet edebilmek igin ijretimlerindeblended sigoroloro o$rrlrk verecekler-dir.

Bu nedenle ozellegiirme, % B5Amerikon iiitiinr.lne mukqbil sodece%15 Tiirk tiittinii ihtivo eden blendedsigorolorrn krso sijrede i9 piyosoyohokim olmosr ve Tiirk tiitiiniiniin Tiirksigoro pozorrndqn kovulmosr sonucu-nu dodurocokfir.

3- "6zellegtirmeden

yororlonocokgok uluslu girketler Tiirkiye' den tiitiinolmokto olon girketlerle ortokhk veyobqrkq bir eekilde iebirligi hol;ndedir-ler. Bu nedenle ozellegtirmenin kogrnrl-moz sonucu olorok, gok uluslu sirketleryolnrz sigorq pozonmrzo hokim ol-moklo kqlmoyocok, ekici tijtrin piyoso-lqrrndo ve ihrqcotrmrzdo bugUn mi.jgo-

hode edilen etkinliklerini ortrrorqk buqlonlqrdq sqrt ve fiot dikte edecek ko-numq oeleceklerdir.

4- -Ozellegtirmeyi,

Tekel Sigorofobrikqlqrrndo teknoloiinin modernizeedilmesi qmocr do hqklr oostermez.qunkij Tekel Sigoro Fobrik"qlorrnr ol-mosr soz konusu olon 9ok uluslu girkei-ler, teknoloii geligtiren ve mokine iire-ten girketler degildir. Onlor do tekno-loiiyi Tekel' in yophgr gibi dUnyonrnuzmonlogmrg birkog kurulugundon so-trn olmoktodrrlqr.

5- Soylendigi gibi Akhisor ve Som-sun-Bqll rcq sigoro fobrikolorr ozellegti-rilir ve bqzr Tekel morkolorrnrn iiretimhqkkr devredilirse, bugiin hi9 sozii

edilmese de Tekel' in en qz 3 sigorofobrikqsr, muhtemelen Adqno, MolqFyo ve Bitlis Sigoro fqbrikolqrr er veyclgeg kopotrlocoktrr.

6- Tekel Sigoro fqbrikqlorr koreden ve devlete yiik olmoyon kurulug-lordrr. Bu kuruloglorrn kdrrnr gok ulus-lu girkedere brrokmonrn yo do onlorlobriliigmenin hoklr soyrlocok hi9 bir ne-deni yoktur.

sor{rJcTti*iye' de fiitiin Uretimi, 500.000

oilenin yoni yoklolk 3 milyon vqton-dogrn boglrco gegim koyno$rdrr.

Tork tiiti.;nu krrog ve fokir toproklo-nn i.jrijnijdUr. Bu toproklordo bogkoijrijn yetigtirmek kqrrn doyurmoz. Bu

nedenle Turk tiitijni;n yetigtirildi!i top-roklor gibi, bu toproklordq tijtiin ijre-ten votondoglordo fokirdir.

Tekel sigoro fobrikqlorrnrn ozelleg-tiril mesi, geg imin i trjrk tiitiimtin ii tiret-mekle solloyqn bu votondoglorrmrzrnekonomik hoyotrnr tohrip edecektir.

Bu nedenlerle Tijrkiye' de , belki deyolnrz Tiirkiye' de , sigoro fobrikolorr-nrn ozellegtirilmesi konusu, Ttjrk ttjtij-nUnlin ve ti.iiiin iireticilerinin kqderin-den soyutlonomoz ve solt bir ozelleg-tirme konusu olqrqk ele qlrnqmoz.

Hongi gerekgeye doyonrrso do-yonsrn devlet bu grplok gerge$i gor-mezlikten gelerek, Tekel Sigoro fobri-kolorrnr ozelleptiremez veyo Tekelmqrkolorrnrn ijretim hokkrnr gok uluslugirkeilere devredemez. Hi9 bir gerekgebunu yopocok olonlorr, vebqlden kur-tormoyo yetmeyecektir.

Ozellegtirmenin soydomlrk igindeyoprloco$r yetkililer tqrofrndon sijrekliolqrqk ifode edilmektedir. Holbuki si-goro fobrikolorrnrn ozellegtirilmesi vebozr Tekel mo*olorrnrn devri konulo-rrndo neler yoprlmokto oldu$u tqm birkqronhk igindedir. Koronlrktq soydom-hhon sriz etmek qldotmocodqn ote birqnlqm ifode etmez.

Ye*ililer bu konulqrds olrnqn ko-rorlorr yoprlon temoslorr ve onlogmo-lorr tesislerin gergek sohibi olon TijrkHolkrno ogmoklo ytiki;mludurler.

Bu voz | 8-19'20'21'22-23 Nison | 997torihlerinde Cumhuriyet Gozetesi nde

yoytntonmtrnr

. 12.

Filt:t-.ffiF

rururu rxspenlrnlornrur6lsULrrNl

tt

ll t {. : Ei,,l$ fi ;r.. fl: *:;

logmoyr yopir$r ondo tijtiinijn " nijfus ko-

$rdr" soyrlon " kogon" lorr iireticinin elin-den ohyor. Aynco tijt0n bedellerinin6dendigine doir bir de belge imzolohyor.B6ylece Oreticinin bir doho yopobilecegibir ;ey kolmryor. Bu ti.ir yoso drgr iglemle-rin yoprldr$rnr hem devlet, hem hijkiimetyet-kilileri biliyor. Amo bokonlor do dohilolmok ijzere hig kimse tijccoro soz gegi-remiyor. Tijccor do bildigini okumokiodevom ediyor.

Torrmo de$erli hizmetler veren Moni-so Ziroot Odosr' nrn yoptr$r hesop-lorog6re,loizsiz gohgon bir Oretici bir kilo tti-Innii 476 bin 89 liroyo mol ediyor. Foiz-li kredi kullonmok zorundo kolon iiretici-nin moliyeti ise 591 bin 644 liroyr bulu-yor... Holbuki Ege tiitiin0ne bu yi 475bin liro fiyot ve 25 bin liro do prim veril-di. Ancok Tekel' in ohmlorrndo prim ho-rig ortolomo fiyot 450 bin lirodo, iiiccorrnortolomo fiyotr do 460 bin liro koldr.E$er bu durumo g6re hesop edersek or-tolomo fiyotr tutturobilen tolihli bir iireticibile kilo bogrno en ozrndon

.|00 bin liro

zqror etmis olocok. Hele tijtiinijnij 400bin lironrn oltrndo sotobilen iireticilerinkilo bogrno zororr ise 200 bin liroyr gege-cek...

T$ccstu s6z g@nlilorTekel bu yrl do ti.itiin ohmlorrndo hij-

kijmetin gizdigi srnrrlon zorloyorok iireti-ciyi korumoyo cohltr. ilk defo rondrmonogrkloyorok ijreticinin ii.iti.inOnii tiiccorodoho ytiksek fiyotlo sotmosrnr soglodr...Genel miid0riinden eksoerlerine kodorhepsi conlo botlo qolqtr. Hele elaperleringosterdi$i goyret onfohnoklo bitnrez...Oraicikln bol1o|crr b0yiik bir siirotlebslim ohndr. C'ene biit0n imlonhr kullcrnrlonok tot&r bedeleri hso sure iqindegtdennqe botladr-

A,rno r0as, her yJ d4+, gli b" ytldo Tekel' in En krsi bi rryuloro yqt-Moys qTrno yddo*grm hd&, tiitiinbolyolonnrn )dtsndar ldosr ldo Oreri-cinin deposr.rrdo rc urnrtrt{undo...Aynco ellerinde pcool*6r hdde, tittinbeddlerinin daas tiir* bte 6deilredi...

r.{e rozk ki h:liner irricikin bii-yiik zororrrn Fhqr qgulcrnolonnorofrten l0ccro lcgr..r.iz kdryror. Yiiz-binbce Ffrr Ercf,cisi ve zircl odosrbotlra&n Jiiliinetin bu tutumunu gid-dCe eleCirijroda... Fler vesile ile 'Ciff-ejrfz doho eri lqrnxnodqt hoklonr oh-

).f di.tt Efiokon re qHe/ e ise ofeg

;t:

piiskOrtiyorlor. Aytr.o Erbo&on' n lOliinporolorrnrn 6denmesini so$lomodonHocco giimesi tireticileri gileden grkordr...

Ziroot odosr bogkonlorrnrn groriigleri:lvhndqq (lvbhmut Ddgnl :"Boyrom geldi. Ancok ti.iccor liiliin

porolorrnr holo odemedi. Yopfiklorr 6de-meler devede kulok bile deall. Ustelik bukodor crk 6demeleri de k&lerde kendiodomlorrno yopryorlor. Boyrom geldigiholde, 9or9r pozordo ohgverig yopon birtek tirti, n ij reticisi g6remezsiniz. Tiitijnleri-mizi olon firmoloro ulogomryoruz. Yozr-honelerine gitti$imizde bulomryoruz. Te-lefonloro grkmryorlor. Hotto bozr firmolortelefonlorrnrn figlerini cekmisler. Ureticilerbonkoloro olon borglonnr zomonrndo kq-potomodr$r igin cezolr foizler odemek zo-rundo koldrgr holde, tiiccor elinde tuttuguporolorlo foiz kozonmoyo devom ediyor.Htjkijmeti goreve dovet ediyoruz."

Saruhonh lMustafd lJluiiz) :" Tekel 6demelerini bitirdi. Ancok tiic-

cor geciktiriyor. Bu nedenle iiretici peri-9on. Boyromo porosrz giriyor. Yeni birijrijn ekebilmek igin cebinde beg kurugmozol porosr yok. iiretici bu yrl do fiicco-nn oyununo geldi. Devlet Bokonr NofizKurt, 'Borcunu zomonrndo 6demeyen tiic-corr yokorrml' demigti. $imdi iireticiler,soyrn bokonr bu s6zUnij yerine getirmeyedovet ediyor."

Mudla ( Suar Oymon):'Tijccor doho tiitiJn porolorrnrn biiyUk

bir krsmrnr 6demedi. Bu yi.izden bonkolo-ro borglorrnr kopotomoyon iireticiler,yiiksek fulz pkii oltrndo eziliyorlor. Bon-kolor oyrrco zomonrddo 6denmeyenborglor igin cezoh uygulomo do yopo-cokmrg. Urefici gok k6tii durumdo..."

( t{osn YImuJ:' Ne yozrk ki fi.iccor iireticilerin fittin

porolonnr <ilemiyor.ilgili bokonloro bog-wnl/oruz. Amo higbir sonug olomryoruz.Urefici Kurbon Boyromr' ndo kurbonrnrolomryor. Boyromhk ohgverigini yopomr-yor. Porosrzlrkton krvronryor. "

tcde ( Ni pitiria I :" Tiiccor oldr!r ttitiinlere korgrhk poro-

lorrn lzde berini bile <idemedi. Poroyroldrm diye iireticinin elinden ibronomeyiohyor, omo 6deme yopmryor. Ureticilerperigon, golkrn... TUccor k6ylerde kendinisownon odomlorrno sus poyr olorok po-rofonnr veriyor, omo ilreticiye beg kurug

vok..."

Sodulloh USUtvli17.A.1997 Cumhurip

TUTU]I URETIGISI HAG KURBAI{IBogbokon Necmettin Erbokon 25.kez

hocr olmok ijzere 6nceki gUn Suudi Aro-biston' q gitti. Hem de "2:4 kigilik honedo-nr" ile birlikte... Amo orkdsrndo milyon-lorco giftgiyi goz yoglorr iginde brroko-rok... Egeli yUz binlerce tiittin ijreticisi he-niiz iiriin bedellerini olomodr. Hemenhepsi boyromr be9 porosrz gegirecekler.Higbiri goluk gocuguno bir tek kuruglukboyrom hediyesi olomoyocok... Yol po-rosr olmodr$r igin birgoklorr bogko il ve il-gelerdeki okrobolorrno boyromlogmokigin gidemeyecek... Kdy ve kosobo koh-velerinde belki de bir fincon kohve veyobir bordok goy igemeyecek!..

Tekel, oldrgr 42 milyon 500 bin kiloti.ittinii iireticiden hem teslim oldr hem dekorgrh$rndo 20 trilyon liroyo yoklogonodemelerini bitirdi. Ancok ihrocotgr tiic-cor, bu yrl do gerek Ureticiye gerekse hU-

[imete verdigi scizii yerine getirmedi.Ureticilerden sotrn oldr$r 83 milyon 500bin kilo flniiniin bedelini hala odemedi.Devlet Bokonr Nozif Ku* piyoso ogrlmo-don <ince de sonro do yoptr$r ogrklomo-lordo fiiccorrn ttitiin porolorrnr KurbonBoyromr' ndon once 6deyece$in s6yle-migti. Hotto " Porolonnr zomonrndo 6de-meyen tiiccorr yokorrml" demigti. Tijccordo ditUni.j olmodon 6nce iireticiye boyro-mo kodor porolorrn odenece$i teminoftnrvermi9ti... Amo ne yozrk ki yoprlon he-soplomoloro g6re 40 trilon liroyr bulonodemelerin oncok l0 ki|on lirosrnr iile-di. 30 trilyon lironrn 6demesi ise boyrom-don sonroyo koldr. Bu durumo gliire iire-ticilerin yorrsrndon fozlosr porosrnr olmo-mrg oldu.

ddqnder nechuligin doho do ocr yonr, lticcorrn ftifiin

porolorrnr ne zomon odeyece$i de bellidelil. Hig kimse bir torih vermiyor.

Ureiiciler her giin lijccor koprlorrnrogrndrnyorlor, omo yetkili kigilerle konup-mo imkonr bulomryorlor.Hofio kosobo vekoylerden .ogtrklorr telefonloro yonrt olo-ryrryodor. Ureticilerin belirttiklerine gtire,bozr ihrocotgrlor telefonlorrnrn figlerinigekmigler 1..

T0ccor porolon 6iJernediiji igl'n 0rerici-ler belge olcrnr;ra. B+p ofno) rE doTekel den hb bosno ltrilee& 25mO Frq primi de olcnnryodc. Bqdee wdidkli.iccor yiiz0nden Tekef &n dooddcrr m*yon[orco primden de mohnm.kdrFdc.'

lgin gbribi, iirefici tijccon lcrqo veFmohkemeye de veremiyor.Zro tiior on-

. 13 o

Sigara igene siirgiinfnuine - Mrsrr' rn Gorbiyo b6lgesinde,

resmi kuruluglordo ve holk otobijs-

lerinde siqoro iqmek yosoklondr. gor-

biyo Bolgiesi Volisi Mohir el-Guindy,

s5z konusu uymoyonlortn poro

cezo5lno , b, konudo

rsror edenlerin ise sii r0"

lecedini ocrklodr. Gorbiyolr yefkililer,

yo*ig'n henijz birkog gijndijr yUrijrliik-ie oldu!unu ve gimdilik uyuldu$unu

koydetti. (Reuter)' 26.02.1997 Ro//il.d,l

u"r""r"k eski miigterilerini koybetmemek. ve

.onilerini L.ronmok icin kollorrnr srvodrlor.yenilerini kozonmok iqinyenllerlnl KozotlIIlqK r9rr | ^\'8, orodo devletin yosoklomo getiremedi$i

BaEbakana sigaradavasl

TOKYO - Joponyo' nrn koYu sigoro

tirvokisi Bosbokonr Ryutoro Hogimo-

toiyu 'onoyosoyt ihlol etmekle'

,riloyon be9 sigoro korgrtr eYlemci,

bosbokon holkrndo dovo oqtr.

Nogoyo Bolge Mohkemesi' nde

oolin' douodo Hogimoto' don 950

dolorLk tozminoto ek olorok sigoroyr

brrokmosr tolep edildi. Hogimoto' nun

bogbokonhgr 'doneminde

sorf efti$i

"siqorodon ohnon vergiler yerel ve

meikezi hi.iki;met icin onemli bir gelir

koynodr. Ben de bir Yondon so$hk

sioorloir bijtcesine vijk olmomok icin

,Jgl,g,ro dlkkot "d"rk"t',

diger Yon-don do mijmkijn oldu$unco gok

siooro icerek devlele kotkrdo bulunuy-

oium" sozlerini suc delili oloroksunon dovoctlor, bogbokonrn boyle-

likle onoyosonrn yurttogloro so.$hkh

bir vosom hokkt lonrYon moddesini

ihlol' efigini cine sijrdij. (Reuter)- 08.03.1997 Rqdikol

tikocrlorrn cobolorr sonucundo kobul edil-

misti.26.02.97 Cumhurirct

S|GARAYI iLK CIIUUT BIRAKIN

slGAnA Unrrlclunl YEnl TArrlnrlilEYASAH DETIYON

Sigoroyo Gizli ReHom

Sp-or eikinliklerinin sponsorlu$unu iistle-

nerek, pop mijzik konserleri diizenleyerekyo do yoi'g orobolorr, tigortler ve beyzbolgopkolonn'n ijzerine morkolortnr yozdto-,ok ,eklo. yoso$rnr ogmoyo 9oh9on sigoroijreticilerinin imdodrno Internet yetiSti.

(eviri Servisi- Sigoro Ureticileri reklom

yoso$tno korgr yeni pororlorno toktikleri ge-

lirtiriyorlor. Newsweek dergisi son soyrsrnt

delmek omocrylo geligtirdikleri yontemlereqcrklrk qetirivor.'

Geiun voz ovlonndo ABD' de sigoro

korsrtr qiiclerin, titiin lirketerinin gocuklorr

hedef o]on r.ekiomlonno krsrtlomo getirmek

omocrylo boglottrklorr komponyo boSorrylo

sonuglonm,g, FDA (Ameriko Grdo ve llog

Doiresi) nikotinin uyutturucu olduguno ilig-

kin bir genelge yoyimloyorok gocukloro yo-

nelik reklomloro yosoklomo getirmigii. Ne

uor ki bu yosokloro uymug goriJnen sigoro

ijreticileri, gizli yollorlo reklomlorrnr yopmo-

nrn yollorrnr oromoyq boglodrlor'brtok douolotr'odrno igbirliSi igine gi-

ren girketler, ovukotlorrnr devreye sokoroyosonrn oskryo olrnmoslnt ve bu yrl sonundo

uUrUrli;6" konmostnt tolep ettiler. Zomon

lotonrno monevrolort sonuq verince, girkeF

ler geleneksel reklom komponyolortno hrz

olqnlon kesfetme yorrsrno giren tijtijn bo-

ronlorr. teknoloiinin nimetlerine bel bo$lo-

drlor. Bu bodlomdo Internet birdenbire sigo-

ro girketlerin-in gozdesi holine geldi.Yeni YiinlemlerGeleneksel Reklom yontemlerini bir ke-

noro brrokorok gizli promosyon yontemleri-ne dori elle sorrlon ijreticiler, spor etkinlikle-

rinin sponsorlu$unu ijstlenmek, pop mijzik

konserieri diize-n lemek, yort g orobolorr n r n,

Woshington - Sigorodon kudul-

mok istiyorsonrz, ilk gUn "igme-

me " kororrno kesinlikle uymoyo

cqlrsrn. Archieves of Internoti-

onoi M"di.in. dergisinde yoyrn-

lqnqn bir oroghrmodo sigoroYr

brrokmoyo koror verenler igin ilk

qiinijn dnemli oldu$u bell*ildi.kuzey Corolino Eyoleti' nde

Durhom kentindeki Duke Univer-

sitesi'nde gergeklegtirilen orogh r-

modo, qi.inde en oz bir Poket si-

goro igJn 202 goniillil kullonrldr.

Gonilllijlere kendinden YoPrtonnikotin bontlorr tokrldr.

Aroghrmoyo gore sigoroYr br-

rqkmoyo korqr verdikleri ilk giin

bu koiorlorrn' uyguloyonlor, ni-

kotin ohlkonlr$tnr tomomen bt-

rokmok konusundo di$erlerine

oronlo doho gonshlor' (oo)

I 2.02. t 997 Yqti YiirY,l

tigortlerin, beyzbol gopkolorrnrn iizerine

morkolorrnr yozdrrmok gibi doloyh yolloro

bogvurmoyo boglodrlor. ABD' de komuoyu-

nun tepkilerine ve resmi yosokloro oh5k olon

sigoro ijreticileri, 1964 yrlrndon bu giine

kodor kendilerine yonelik tiim soldrrrlordon

bir yolunu bulup kurtulmop bogormr5lordr'

Gegen yrl Amerikoh genglerin daae bi-

rinin sigoro igtilini soptoyon FDA, cocuklo-

ro ycinelik tiim sigoro reklomlorrno korgr

ocrmosrz bir sovog boglottr. Okul gevresin-

deki reklom ponolorrnt koldrrtmok, gengle-

rin okudu$u dergilerdeki sigoro reklomlorr-

nr yosoklomok, sigoro girketlerinin e$lence

proqromlort dijzenlemesine ve giysilere

roio yotd,rtoyo krsrtlomo getirmek gibi

onlemlerin foydo so$loyoco$rno inonon

Clinlon ycinetimi, yrlLk geliri 5 milyor dolorr

bulon tiitijn sonoyiini dize getirece$ine ino-

nryor.Amerikon yosolorrnrn ulogomoyoco$r

olonlorrn pegine dtigen sigoro girketlerinin

imdodrno Internet yeiigti. Ulusol yosolorrn

kopsomo olonr drgrndo bulunon Internet ,

bugijn sigoro reklomlqrr ve pornogrofik yo-

yrnlor konusundo stnrr lonlmlyor.

Tijrkiye' de ise 26 Kosrm 1996' do yij-

ri.irlii$e giren sigoro reklom yososr ile ogrk-

hovo ponolorr horig, medodo yer olon tiim

sigoro reklomlorr yosoklonmrgh. Yoso uyo-

rrnco bugi.in soyrlorr 430' u bulon ogrkhot'o

,uklomlorrn,n do bu yrlrn sonuno kodor kol-

drrrlmosr gerekiyor' Turgut Ozol' tn vetosuy-

lo iki kez geri donen yoso tosloSfr, bogto

Biilent Akorcoh olmok Lizere bozr poli-

SIGARA BU]IAMAYI

HIZLA]IDIRIYOR

ANKARA (ANKA)

Siqqronrn bunomoyr hrzlondrrdr$r, meditosyon ve sporun

isJ bunomoyr eng"iledlgi koydedildi'

Horvord Uniu"ttii"ti Tri Fokuhesi' nden Morilyn Albert' in

yoglorr 70 - 80 orosrndo de$i9en so$hkh bin 192 kigi ijze-

rinde yoptr$r orogtrrmo sigoronrn bunomo olosrh$rnr orttrr-

drdnr orlovo kovdu.

iii''lr"t q."rri)in, okci ger i glev yeterliligi n i n, ve ki 9i n i n. ken-

dine deqlr u"*" oronlnrn do zihinsel-so$h$r etkilediSini

bildirenilbert, dijzenli egzersizin beyindeki kon dologrmrnr

ve sini r gel i eim i ni uyordrf r nr,"r^"n;b.oo. r gg7 cumhuriyd

o 14 c

RITUTUru ersPrnlERll#IDERNEGIl:F' BULTENI

. i.,.i

TV' de sigaraya yer yok

YabancllarSigara Pazarlnt

Ele GegiriyorizuiR (Curhuriyet Ege BUrosu)- Toroks

Derne$i 2. Bohor Toplontrsr siirijyor. Toplontr-

nrn diinkii boliimunde " Tiitun ve Ekonomisi"

konufu bir konferons veren gozetemiz yozorr

Sodulloh Usumi yoboncr girketlerin sigoro po-

zorrnr do ele gegirdiklerini belirterek "Hiikii-

meilerimiz Tijrk i.ireticisi yerine yoboncr ttjtiin

girketlerine destek grkryor" dedi. Toroks Derne-

$i' nin 9 Nison' do bogloyon ve yorrn sono

erecek etkinliklerinde okcifer hostohklorr, ne-

denleri ve korunmo yollonylo ilgili bildiriler su-

nuldu. Sodulloh Usumi dijn gergeklegtirilen

toplontrdo verdiSi konferonsto Toroks Dernefi'

nin yobono tiitijn tekelleri ne korgr grkmostntn

sevindirici oldulunu soyledi. Usumi goyle ko-

nuSru;

'Tijrk tijttjn piyososr yoboncr girketlerin eli-

ne gegti. Hijkijmet gimdi de Tijrk tutijn ijreticisi-

ni ve tijrk tijtijnijnij destekleyen TEKEL' i yok

edecek. Tekel sigoro fobrikolorr sotrgo grkorrl-

dr. Akhisor Sigoro Fobrikosr' nrn yUzde 5lhissesinin ingiliz firmosrno verilmesi igin onlot-

moyo vonldr. Somsun Bolhco Fobrikosr igin

Fronsrzlorlo Pozorhk siiriiyor. Bu orodo sigo-

rolorrmrzrn isim hokk do yoboncrloro devredi-

lecek. Boylece TEKEL gelir koynoklonndon

yoksun kolocok ve tijrk ijreticisini destekleme-

yecek. En buyuk uztinti;m hijkiimetlerimizin

Ttirk tireticisi yerine yoboncr tiitiin pirkeilerine

destek crkmosrdrr."

Toplontryo kotr lon Ti.itijn Eksperleri Derne-

$i Bogkonr Hijseyin Kog do tUtUn sektorijnden

ekmek yediklerini oncok sigoro ttiketimini te9-

vik eden komponyoloro do korSr grktrklorrnr

beli*erek. " Ulkemizde tri$n iiretimi krsrtlondr-

lrndo bu boglu$u cok uluslu girkederin pozor-

loyoco{r sigorolor doldurocok. Bu do ulkerniz

igin briyUk bir ekonomik kqyrp olur" diy" k"-

nuttu.

t z.ot. t ccz drwiyd &zd6i

S'igaraya Kargr Tazminatiggi emeklisi Yrlmoz Soyrn, 20 yo9-

lonndo sigoro igmeye bo9lomr9. Yrllor-co Morlboro'don borko bir sigoro kul-

lonmomrg. Tutkusu ortmrg, gijnde orto-lomo 5 poket sigoro igerdurumo gel-mi9. Yrlmoz Soyrn, bugiin sol bocolrnrhig kullonomryor. Sol g6zii g6rmUyor,domorlorr hkonmrg. Kolbi teklemig,proslot olmu;. Yotolok bir hosto duru-mundo. Egi gohpmoyon, ijg gocu$u bu-

lunon Yrlmoz Soyrn, ovukot Yrlmozlgciz' e bogvurmug:

"sigoro benim hoyohmt mohvetti,

ben yondrm, bori bogkolorr, 6zelliklegengler yonmosrn. Benim holim en iyi6rnektir."

Bunun ijzerine ovukot igciz de, An-koro Asliye Hukuk Mohkemesi' ne 5u

dilekgeyi verdi:"Mijvekkilimin surekli kullondrgr ve

bo$rm|rsr oldu$u morlboro sigorosrntn

ijreticisi girket, sigoronrn bo$rmLhkyopmodr$rnr ve konsere yol oqmodr$r-

nr sijrekli sovunmosrno korrrlrk, ABD'

RruK |ele'ri4/onhdo sigoro igilen

muzik ldipleri ile reldomlor ve bplumdotimek ohnon kigilerin sigoro ige*ar giis-brilmemesini istedi.

Ankoro- Rodyo Televizyon Ust Kuru-

lu, televizyonlorr sigoroyr fegvik edici yo-yrnlordon kogrnmolorr konusundo uyor-dr. RTUK, sigoro igilen miizik kliplerininve rekhm spothrrnrn yoymlonomoyo-co$rnr, toplumdo arne{ ohnon kigilerinsigoro ige*en giriintiibinin ;'oyrnlon-mosrndonkogrulmosr grerelaigini bildir-di. RruK' i,n ocrlihmosrndo cbizpn-lonn o',& en oz 90 dokilo s(pro oh;-konfr$rnrn zo.db-t kcnnrdo qlorrcrve egitici )qnn zo.tr*rluklon bulundugu

onrmsofiUr.R€ldanYodTeleilzfsrlonn bu zcunlulugo uy-

modrklonnrn 95.0ld0g0 ifode edilenogrklomodo, tdetiz)'onlor sigoroyrozendirici yo do t9v;k dici gorunti.ilerkorrusundo do tronldr.

nruX "cr#r"sndo,

ycryrnlordo si-

gdu/o ilglli ohrok dikkot edilecek ko

nulcr ;o/e bdidildi.' Bir sigoro mo*osr;c do onu 9o$-

n5hrocok her tiirlti holiyet ve okiiviteye

de sigoro endijstrisi iginde ozel gobo-lorlo soklonon ve komuoyuno yonsr-mosr engellenen srrlor ortrk ortoyo d6-kultir hole gelmigtir. Ml;vekkilimin yrl-lorco kullondrgr, dovoh girketin iiretimve sotrgrnr yoptr$r Morlboro sigorostdo bogrmhhk yoiohcr bir etkiye sohip-tir. Bu sigoroyr kullononlor, bundonbogko bir sigoro igemez durumo gel-mekte ve sinsice bulogon bu ohgkonh$rsonucundo konser ve domor hkonrkh-gr, kolp bogto olmok Uzere pek gok

hostolr$o yokolonmoktodrrlor. Dovocr

miivekkilimin bunun somut 6rne$iolup, sigoro yiizilnden so$h$rnr yitir-mi9 biridir."

Sonugto iggi emeklisi Yrlmoz Soyrn,Morlboro sigorosrnrn TiJrkiye' deki ijre-ticisi ve oozorlomocrsr olon Philio Mor-ris Soboncr Pozorlomo ve Sotrs $irketiAnkoro B6lge Miidiirliigii' nden 'l mil-yor I milyon lirohk tozminot istiyor. il-ging bir dovo olocok.

05.04.1997 Cunhuriyd

her ne suretfe olurso olsun higbir prog-rom iginde yer verilemez.

Sigoro firmolonnrn ve onlqrtn mor-kolorrylo ozdeglegiirilen higbir uriin, hiz-met, sosyol, kulttirel, sonotsol, sportif ok-tivitelerinin doloyh yo do doloysrz deste-gi, hiqbir progrom igin kobul edilemez.

Sigoro firmolorrnrn morko ve olo-mederinin fondo do olso yer oldr$r go'rijntijler yoyrmlonomoz. Jenerikler igin-

& sigoro igenlere yo do sigoro igiminiozendirici ooriinliilere ver verilemez.iginde sigorJ igen kigileri g,irt"r"n yo dosigoro igmeyi <izendiren gorijntiiler olonmUzik klipleri ve reklom spotlorr yoyrm-lonomoz.

Progrom iginde, sunucu olsun, ko-

nuk olsun, sigoro igen kigilerin gori.jn-

tiilerinn verilmesinden kocrnrlmolrdrr.Dizi yo do filmlerde sigoro igimi

do$ol bir dwr8nrg olorok gcisteren soh'nelerden, senoryo igin gok zorunlu ol-modrkgo, azelllkle olumlu korokteri con-londrron kohromonlorr sigoro igerkengcisteren rollerden, sigoro igimini cizen-

dirici gori.intiilerden kogrnrlmohdr/' (AN-tG)

04.03.tee7 Rodlikal

. 15.

A TUTUN EKSPERLER|IffiIDERNEGIW'sULrrHi

iif.ii f lt$riii;t*iiff ;f il.,;rs

7 Yoboncr Gruplo ortokhk GoriJgmesi Yoprlyor.

6zellegtirilmesi en zor kuruluglordon ,biri olon Te-

kel, kendine forkL bir yol buldu. 5 yoboncr orto$r olon

Tekel, biiyume olonlortnr yoboncr sermoyeye ogorok

by-boss yontemiyle ozellepme modelini deniyor.

Piyoso delerinin 3,5-4 milyo.r dolor oldulu belirti-

len Tekel. <izellestirilmesi en zor Kll lerden birisi' 1996'

do sigoro fobrikolorr ozellegiirilmek istendi, omo sonug

qrkmod'. Genel Mijd0r Mehmet Akboy' o gore de, Te-

kel' i ozellegtirmek igin Tijrk Telekom gibi bir yoso ho-

zrrlomok gerek. Ancok, Tekel kendi kendine ozellegme-

nin bir yolunu do buldu. Akboy, 'Yotrrrmlorrmtzt <izel

sektorle yoporok. bi;yijme olonlorrmtzt ozel sektore o9r-

yoruz" diyor. Akboy, yottrtmlortnr onlottt.

Tekel' in yohnmlon ne durumdo?

Reynolds' lo ortok Amerikon tipi tijtijn ijrelece!iz.

14 milyon dolor sermoyeli girkeilerinin ylzde 48' ini

olryoruz. Konu Yijksek Plonlomo Kurulu' ndo Best igti-

rokimiz tosfive holinde. Siimerbonk' rn Gemlik' teki

sung fobrikosrnr olorok Pogobohge Rokr Fobrikosr' nr to-

grmoyr dijqi.ini.iyoruz. Alkollu i gki fobrikolorrnc Seogrom

ve IDV tolip, Fronsrz LTR ile Kijtohyo' do tijtijn fobrikosr

igin golrgmolor vor. Gijmrijksilz sotrg mo$ozolorr bijyijk

sorun. Soresco ve BAE' li Agili toliP.

Somsun Bolhco Fobrikosrnr ne zomon oqtyor sunuz?

Bu fobrikoyr l9 Moyrs' to ogoco$rz. Montol igleri

tomomlondr. l0O milyon doloro mololuyor' Aqrlrgto l9Moyrs isimli bir sigoro grkoroco$rz. Tijrkiye' nin en mo-

dern sigoro fobrikosr oluyor.

Yoboncr sigoro i.lreticileri tiitijn itholohndon oltnon

ynzde 25 vergiden gikoyetgi...

Hoksrz rekobet iddiosr gegersiz. Tijrkiye yol gegen

honr delil kl. AB de ynzde2l vergi ohyor' Doyonoklo-

rr yonlrp. Tijtijn gi.jmriik birliSi kopsomrndo do de$il- lt-

hol sigorodo 40 cent fon vor. Asrl diizeltilmesi gereken

nokto burosr. Tekel olorok sigoro ijzerinden olrnon bii-

tiin vergilerin gozden gegirilmesini istiyoruz. Bir de yol-

cu beroberinde. I kilo sigoro, 7 litre iqki getirebiliyor.

Bu do kogokgrhlr tegvik ediyor.

Yotrnm giinderni yofiun-Tekel' in 8 igtirokinden (5' li yoboncrlorlo. Bu soyr

doho do orttrrrlocok.-Ozel sektarle yohrrm yoluylo, by-boss ozelleltirme

yoprlocok.-YPK izin verirse Best'i devrdocok. Uretim siirdiiriilecek

-Pogobohge Rokr Fobrikosr Gemlik'e togrnocok.

-40' ton fozlo iilkeye ihrocot yoprlryor. 1997

hedefi a40 milyon dolor.'somsun' do Bolhco Fobrikosr l9 Moyrs'to ogrlocok.

-Agrhgrn gerefine l9 Moyrs sigorosr grkorrlocok.

-Reynoldi lo ortok tijtijn ijretimine boglonocok.

'Tonn erkegi prclfr, sonrodo srkrlrpsndon korF

tulu igin ono bir kodm wdi.Kno bir siir€ lonrs Tonn pigmon oldu w lodrnrn

erkagin connt sthnssrndon korlclp ono liitiin: i6rdi.'

Bu orodo, ABD ekonomisine Yrldo 80milyor dolorLk bir girdi so$loyon tlitUn

sonoyiine biiyuk bir dorbe vuronkororlo ilqili olorok ABD Bogkon Yor-drmcrsr AiGore, Liggett firmosrnr kut-

lodr ve siqoro r-ireticisi firmonrn igbir-

li6i koror]nrn. "Amerikon holkr igin

to"rihi bir zofer" oldu$unu soyledi.Gore, di$er firmolorrn do gerge$i soy-

lemeleri ro*on'n'n geldigini ifode et-

ri.22'03.1997 CumhuriYer

i'.ii il;:'

Tekel Yabancllarla ABD' il T|CCTTT FIRMASI TAZMII{ATOzellegecek

Bqhd

1995 0fi0 1996 udnil

lvtld+Prin tl*f Mtd+Ptinrfh&f

G.Dog,

Dogu

250.000

260.000

260.000

240.000

250.000

475.000+25.000=500.000

500.000+25.0G525.000

500.000+25.000d25.000

//5.000+25.0G500.000

475.000+25.00G500.000

ODEYECEKSigoro iireticil*i f*tilStf kdul dti.ABD' li bir sigoro ijrelicisi firmo ilk kez

tiitiin kullonrmr ile konser orostndoboglonh bulundu$unu kobul ederekzoror gorenlere lozminot Crdeyecelin i

ogrklodr.Hober Merkezi-ABD' de fooliyet gos-ieren "Liggett" odrndoki sigoro uretici-si firmo, ilk kez, nikotinin bogrmirhkvootrdrnr ve tiitiin kullon'mr ile konser

trolido bir bodlontr bulundugunukobul etti. Liggeii, sirket hokkrndo do-vo ogon 22 eyolelle bir onlogmo imzo-loyorok sigorodon zoror gorenleretozminot odemevi kobul etti.Ameriko' do sigoro firmolorr bi.iyi;k

dorbe yiyor. Sigoro firmolorr ile bu fir-molon dovo eden eyoletler orostndosijren dovolordo, TUrkiye' de bulunon"Chesterfield"iireten Liggett firmosr oldr$r kororlogok bUyuk bir odrm ottr. Firmo, sigoroiqenlere tozminot 6demeyi kobul etti-

dini ogrklodr. CNN' de ogrklomo yo-pon yetkililer, "Verdi$imiz zorordondoloyr soz konqsu eyoletlere 25 mil-yon dolor rermeyi teklif ediyoruz" de-

iiler. Firmo yetkiiileri oyrrco 25 yrl bo-yunco yrllrk kozonglorrnrn ynzde 25'ini eyoLtlere vermeyi de kobul ettiler.

Arizono Eyolefi Adolef Bokrnr GrontWoods, dtin yoptr!r ogrklomodo,Liggtt firmosrnrn, 22 Amerikon eyoleti

tdobrq!lqhoTaili

1996 1996

13.3.t996 10.3.1992

n.2.1996 12.3.1997

n.2.1996 10.3.1997

i3,3.1996 7.3.1997

5.4.1996 8.3.1997

lorofrndon tijti.in sonoyiine korgr girigi-len odli eylemlerde igbirligi yopmoyokoror verdigini belirtti.Liqqett firmosrnrn, ttil|inijn okci$erkJnieri, onfizem ilu kolp ue domorhosiolrklorrno yol ogmo riski togrdr$rnrkobul ettidini ifode eden Woods, fir-rnon'n oyi,.o bu konudo gizli tutulonve diger tijtijn firmolorylo yoprlon go-rijgmelerin luionoklorrnr gozler onijnesermeyi kobul ettigini bildirdi.Bu dosyolor iginde, di$er sigoro ijreti-cisi firmolorrn reklomlorrndo l4-,l8vos qrubu qenqleri hedeflemedikleriy"nuia" "ge-rgege oykrrr" ifodelerininispotlorrnrn do bulundu$unu soyleyenWoods, bu yeni durumun "tiitiin sono-

yiinin gizledigi gergeklerin, yolonlorrnve ikivi;zluluklerin ortoyo qrkonlmosr"icin iok onemli bir firsot oldu$unuifode etti.

1ee6 tinUnU EKici rUrUnPIYASATARI ASltDI

l996yrL ekici tiiliin piyosolorrn ilki olon Ege Ekici tiitiin piyososr.'l 5.$ubot 1991 !o-hinde izmii' de Devlet Bokonr Soyn l.ldr Kuf torofindon Delrlet Bokonlorr Soyrn lgtloy

Sowrn ve Sovrn Sqbri Tckir ile birlihe oqrlmrgtrr.--io" Bolqesinde l24.OOO.OOO ks. olorok bdirlenen. rekoltenin % 35' i olon

Ag.f 6b.OOO"kq. Tekel, ce; : 65' i olon AO.gaO.OOO kg. do ozel sekiorlerce sohn olnmr9-

trr. 1993 ,e1bg4 Url;nU Ekici tttiin piyosolonndo uygulonmoho olon prim sistemi bu

yrl do uygulonmrs ve Tekel torofrndon e$it iglemi yoprlmrg her ekici tUiiin igin kg. bogt-

no 25.000 TL. olorok odenmehedir.

ptpto

&luTctriB0lgC{ 1995 1996

Ep 15.2.1996 15.2.1997

K.Doniz 29:2.1996 28.2.1n7

lilornroro 29.2.1996 21.2.1997

13.3.1996 73.1n7

5.4.1996 8.3.1992Mo*IWNN

o ]6.

Ei TUTUN EKSPERLERIlffil DERNEG1

W'BULTENI

l.Ut-utt v L=I r :r| .'. r'

Derleyen : Mustofo SEVP|OGULLARI

" ... Hem |udr, hem bog. hem dolu, hem 6zgiir, hem esir, hemdiigiinceli, hem dertli biirun hoyotlonn en ortolq en demolao-tik oksesuorr sigoro..."

Vivet I(Al{Efn

" ... Sigoroydr oyunco$rm, gimdi o do yok. 6yle duruyorum.Pqrmqklorrmlq oynuyorum. Buzdolobrnr korrghrryorum.

Orhqn PAMUK

" Sd,zgelimi ben, gline boglomokyo do gUn0 bifirmelq orodr-grm tiimceyi bulmolq kenefu gitmek, koh\€miyudumlomolgzomon horcomok yo do gevgemek, belki hm lersine dikkoti-mi.bir geylerde yogunlogrrmok igin bir sigoro yokobilirim pe-kdlo".

Annie IECIERC

" ... Sigorosrz kohve, yorgonsrz uykuyo benzer." Anonim

" ... ishnbul' do bindiginiz toksinin sogr sokoh birbirlerinekongmrg, cyogrno pobug bile glymeyen, ytin goroplorrylo p"-dollqro

-bosqn, cyok kokusu ile benzin kukusunun konyirgrbozr gofrirler ile sigoro torilgmosr yopobilir misiniz?

Yrlmaz CEIiNER

" ... Dort tip sigoro tiryokisi vor. Kimisi mutluluktqn, kimisiiizr-inttjden iger. Bunlorr'mutlu' ve'mutsuz' tiryoki diye oyrro-biliriz. Srrf nikotin igin sigoro igen bo$rmh bir grup vor kibunloro do 'otomqtik' tiryoki deniyor. 'Ahgkrn' tiryokiler isesigoro igtiklerinin forkrndo bile olmuyorlor.Dog. Dr. Howo DEMIREL

" ... Ulon ben bu mereti otuzbe9 yrldrr igiyorum, 50 milyoncezo gelse yine igerim. Arkomdo con bgryorum. Kofom solimolocok.

Uztn YolOtobtis $of6rti RE AT

"... Bugiin sigoro, yorrn igki, obrir gi.in kitop, gozete, sine-mo... Derken koybolon insonlor, foili meghul cinoyetler vs. vs.vs, Bir de bokmrgsrnrz yosokgrlorrn kullon olorok kor-so$rr-dilsizler cemoqtinin bir iivesi oluvermissiniz.'

Piof. Dr, Turkel MiNigas

" ... ABD iilkesinde odrk sigoro igmek bir ogogrlonmo sebebiyo,.hovo yolu girketleri de sizi Yeni Dlinyo'yoiigoror'= ugur-mok. igin,yonp girmigler. Sigorosrz iilkeye sizi sigoroszrrqrtlorlo tnzrlrprlor. Sqrki iidlerine vozib!"

Tmk D*Riil" G6'lerimle gtirdiim de hoh inonomryorum olonhro. Ane-riko.' do sigorodon Ebolo vir0siiyrn,rt gih korkon nplum, pu-ro ile buyi;k bir o9k yogtyor.'

ffirruRCilf

o ...Biz insonoflu, tutkunun esirifizdir. Nosrl bir insonr sev-mek vozgegilmez bir tutku ise, sigoro do igenler igin bir tut-kudur."

Hamdi rtiruwett

" ... Gene digim o$rryor. Gene sigoro igiyoru^. T"r"r 6ZL0

"Yosomrn Ucunq Yolculuk" ton

"... f"r yerde korodo, denizde, horqdo her ohvol ve geroiliginde igebilirdim mereti... Sigoro igilmesi yosok yerlerde bi-le rohotHdo igedim. Qiinkii iiylesine gekedim ki dumonr i9i-me, drgon zenesini koryermedigimden, sigoro igti$imi kimseonlomozdr... Yoni gimdi sigoro igiyor olsom, o yosoldqr folonbono vz gdidi..."

TeKin RAL

'... Her liirli, hqbosetin serbest oldu$u Ulked€ gimdi sigoroyosok Amo o do diger yosoldor kodir uygulonDor yo ney-se. !-lel tilrlii pisli$in, kogok k0miir{in, cewe kirliliginin orto-srndo., kimileri, dosdor oftgverigte gdrsiin kobilinden, sigoro-

Yo trrfcnryfor'' NisiRrvrEN

"... Ozellikle yurtdrgrndo ulu ortq sigoro igenlere, sonki begyogrndoki gocu$o tecqvijz etmig gibi bokrlryor."

u'* f?il|[

'... Sigorcyo korgr sovog, so$lrk igin bir sorog gibidogdu. Auonlomry'o sigoro, iiliimiin simgesi oldu. Ancok sigoroyo kor-gr 9rkr9 iisl srnlfordo temel buldu. Ltiks bir rutuuronftn sigoroigilm|oa omo solog borlordo igiliyor... Sigoro, her kog-uldoyoksullorrn ve oznlklqnn oblesi. Oyso, prronun proleter biryiinti yok. Puro pohohdrr. Zomon ve poro n r"[,1t"*

rr'" r.. Pipo igen.geng krz sayrsrndo potlomo oldu. gso SezenAksu' nu.n dudoldorr piposuz doho giizel. Komuyo mol olmugkigilerin bosrndoki hober ve btgroflon bile ol[ol ve moddebogrmHr$rno yol o9or.'

W.Dr.Durun C,AKITAK

" ... Ruh hostolorr orosrndqki en koyu tiryokiler gizofrenler.Tiim pizofrenler, bir sigorodon sonro dunyoyo yeniden gelmighissine koprhyorlor."

Dr. Robert FREENMAN

' ... BLi < srgyo igsJcr ? dr). kotegorize etnreyin. Bizler,ffn Elgisi 6dq,m vuhrdofrnz.'

ABU lisigamTiryakil*i

uzgtrl'tE ;isi-J]-ii#Elift 4StG-I.

.17.

EiTUTUN EKSPERLERII=:::::]€r=:I DERNEGIEZ eULreNi

" ... Cumhuriyet Sovcrllryoptr$rm d6nemde gok sigoro igtim. Amo

odrk brrohrm. gimdi poket logrmoyo derom ediyorum. Conrm sigo-

ro isndiginde pokeflen bir tone gekip elimde iger gibi tutuyorum. Si-

nirlendigim zomon ise sigoroyr o$zrmo olp digliyorum."

'*"iuffi," ... Sigoro iilkemizin bir numqrolr sorunudur. Bu sorunun cj,nijne

oncok AllJh korusun, tjlkemizin iesol edilmesi gX;2!;:;:1"itr{;

" ... Onsekiz yogrmdo bono piyonist, otuz logrmdo bilgin, hrhmdoromoncr, elliyolmdo ressom, oltmrgrmdo ozon, olhr$egim& sorokalesi gitziiyle bokrldrgrnr diigiiniiyor do giil0]orum. Bunhnn bpuyonrlryor, ben tiitiinsiiz cigoro igen bir odomrm.'

hla< JACOB

"... Sigorodon oLnon vergiler, yerelve merkezi hukumet igin onemli

bir gelir koynogr. Ben de biryondon so$hk sigortosr biitgesine yu\ gl-

mo*ok igin so$lr$rmo dikkot ederken, diger yondon do mijmkijn oldu-

lunco gok sigoro igerek devlete kotkrdo bulunuyorum." .

Ry'aro HA$IMATO

Japonya Bogbakont

" ... Sigoroyr qzohmok icin hisir zornon b.t"ny[" totdo1m"1gunkii iotom boyu irode ve disiplin gerelcirir. Sigoryr brrakocok

kodor iiodeniz yokso ozoltqcok kodor hic )oktur. Brrulsnok gok do-

ho bosit ve octstzdtr' Nen GARR

" Sigoray &ralonontn KoloyYolu' isimli kitabn )nzart

'Tijtrjn, kohve iki tone biroder,Cihon r mijgterek zopteylemi gler."

AYNi

^foy{onrn gim€ninde

Cifie eisek bitecekAvonstno bokorsrn,Ttittin ucuz gidecelc..'Trabzon y6rui manisi

" Ah sqboh oldu, soboh olduCigorom yonmoz oldu.

Ah cigoromrn dumonrndonGozlerim gormez oldu."TUrkA

" K6r olsun Kolcu AvniOkstiz brrolcr seni.

Nenni trcsunum nenni

Sobr*.gelir zomonr.'N/NN/ 'ReiiMnemi" ne ail

l;Lll{t /rlll | \' []il :i, I t/t'[.] .(,U,hlll]/,"

Derleyen : Mustofo SEYDIOGULLARI

. Ktzlderililer' in butun tannlann tutun tiryakisi, g)k-yozondeki bulutlann tiitiin dumant olduQuna inandtk-lannt.

. Csry.anl Stltant IV. Murat doneminde t]t]n yasa-fi nedeniyie. :arihci Hammer' e gore 1O bin, ConteffiRTl' ye gcre 25 bln kisinin ondi-rrijlduQi:nu iddiaedtldtpn,

. llk fabrikasyon sigara uretiminin 'l 865 yiltnda lsviq-re' de yapildrQm, 25 cm. uzunluQunda ve ortadan kr-

nlarak igilen bu sigaralara "doppelsigarette" adt ve-rildifiini,

. lstanbul itfaiyesinin hazrladrQr bir rapora gore, ge'Een yl iiistanbul' daki 1 1 .9BO yangtndan 3747' st-nin sigara ve kibritten meydana geldiQini,

. Mrstr' tn Garbile Bolgesi Valilifiince, resmi kurulug'larda ve halk otoboslerinde sigara iQilmesi halindeonce para cezast, srar edilmesi ve tekrarlanmasthalinde ise bdlgeden sijrgiin etme karannrn altndtQt-

. Singapur' un sigara dusmant Bagbakan' r GohChok TONG' un tiryaki vatandaglannt, " Sigaranrz i9-tikten sonra izmaritleri uygun bir yere ailn, Yoksazabfta arkanza tekmeyi atar.' dtye uyardtQrnt,

. Sigara diismant onlli sanatQt Barbara STREISAND'rn yanrnda sigara icmesine izin verdiQi tek kiginin, sr'gara yozonden akcigerinin yanst ahnan Cek Cumhu-riyeti' nin edebiyatctst Devlet Baskanr Voclav HavelolduQunu,

. ABD' de yaymlanan yllrk 7OO bin tiraja sahip " Ci-gar Afficianado" isimli dergi-ve gc'= ge::'!i'nrz yrl

Amerika' da 24O r;:,3' i:-r .--:-- - -=i: 3;,,1 .

. Da:t a S:-: . J'1-,n-, - -r' lr'tffiJ veri ve tantmlan--6 ;351= :1-,a;5 ' : rtrtyrd'kiginin sigara igtifiini,:-.r.,,a-n'- J-rllcrrrrrn erkek' 2OO mil-yonunun(6€n- acil.,(A-{'rr- ,e giltde bir sigara bile igen k e - n' -:llFY&tf aa-* kabul edildiQini,

a

,lrasna gge; T1rkiye' deki orta okullarda okuyan1 5 milyon gencin ortalama y1zde 34' un1n, Liseler-cE okryan 1 mityon 360 bin gencin ise yilzde 77' sr'nin sigara iqtiQini tesbit edildiQini,

. Turkiye llae Endostrisi lsverenler Sendikasrna go-re; 1996 ytltnda utkemizde sigara tuketimi igin 170trilyon lira harcama yaprltrkenilag iqin yaprlan harca-mtnrn bu bedelinin yansr kadar da olmadrQrnr

. ABD' ti yazar Joh GRISHAM' rn "Yargr" isimli sonkitabrnda sigara endostrisinin kirli i9 ve iliskilerini ko'nu ederken, "Bu kitabr okuyan herkes sigaray rahat-hkla brrakabilir. " dedidini,

l;ll

. ,l8.

BiLiYORMUYDUNUZ?

@| rururu ersprRrcRil=:lornrueGlW'gULreNi

I

I

L

HODRI MEYDAN MARLBOROUniversitede psikoloii okudu-

lumdon zenci geftolorrndo sosyolhizmet uzmonr olorok bir is bul-dum. Ozet olorok vozifem bu yok-sul insonlorq do$ru yolv,beyozlo-nn yolunu gostermek, onloroAnglo-Sokson de$er yorgrlorrnrbenimsetmekti. Ashndo Cl,A, yrl-lordrr srrf siyohlorr yo do sorr rrkryok edecek sijper etnik temizleyicivirUs peginde kogoco$rno herkesi6eyoz yopso problem dohq in-sonco goztjmlenir belki; omo oolomoyoco$rndon ben de dortkollo sorrldr$rm igimde, cince si-yohlorr beyozo benzetmeye sonrodo tiim ezilenleri zengin yopmoyoododrm.

Qohgtrgrm mohollede erkekle-rin nerdeyse tjcte biri hopiste (Zo-ten nijfusuno oronlo dilnyodo engok insonrn hopiste oldu$u yerABD). 5-10 kili drgrndo gerisi demofyonrn oyok iglerinden dohoeok poy koporobilmek igin birbir-lerini tehdit etmek, vurmoklo meg-guldtj.

Zencileri kurtormoyo kqrorverdigimde, oklrmdo Perseus' unMeduso'yr nosrl olt etti$inin orne-

$i vordr. Sog yerine kofosrndoyiizlerce yrlon krmrldogon diinyo-nrn en qirkin suroth kodrnr Medu-so'ylo yizyize gelen herkes deh-getten togo donUgUyordu. Yunonmitololisinde; to ki Perseus Medu-so' yo bir oynoylo yoklogrp onuijrktjtene kodor. Dohiyone fikrimbosiiti. Perseus gibi bir homledekopitolistleri kendi oyunlorrylo di-ze getirerek merhomet dilettire-cektim.

Onlorrn mollonylo birlikte po-zorlodrklorr ho9, cozip imoilorrgegitl i "Meduso" loro dcinUgttirmeyikororlogtrrdrm. Yeme, igme gibi

temel gereksinmelerimizi korgrlo-drkton, hotto bozen korgrlomodondo hoyottoki rum u$roglorrmrzrngoriinttiler, dUgler peginde kogmokoldu$unu ilk modern inson DonKigot gibi biliyordum. Reklom 9ir-ketleri milorlor horcoyrp bize go-riintil sottr$rno gcire, bizim igimizgorijnfUlere korgr sovog ogmok,gorU ntiileri fersleri ne donUgtU rerekyenmekti. Sonrodon Fl' rn ADSAB(Tijrkgesiyle REKSAB (reklom so-botoir)) diye odlondrrocogr buyontemim, beni ve benimle birlik-te gettolordoki yoksul siyohlorrzengin edecekti. Reklomloro korgrbir tur ontireklom yopocok, onlo-rrn ijrijnleriyle 9o$rrgtrrmok iste-dikleri ve milyorlorr horcoyorokyorottrklorr imoilorrn tom tersiniyorotocokhk.

En ufok bir yonlrg onlqmo tlimgobolrrmrzr bogo grkorobilece$in-den ilk i9 eylem noktolorrnr ve so-otlerini dolru soptomoktr. Ameri-ko' nrn kilit gehirlerinin kilit nokto-lorrndo bir oy sUrecek yo$un vesijrekli bir soldrrr kompoyosrylo,solt reklom soyesinde diinyonrnbir numorolr sigorosr olon Morl-boro' yo korgr sovog ogmoyo ko-ror verdim. Yo hep yo hig. Du9-monlonn en btiytgtiyle bo!u9o-cohrk. So$lcryocoSrmrz ufok birbogorr bile belki hig scvogmodonsrrf tehdit diger dugmonlonmrzrdize getirebilirdi. Ankoro AygeAblo Okulu' ndoki Kwoy-i Milliyetorihi derslerimizi hotrrloyorok,"ilk Hedefimiz Morlboro'i diyeyozdrm gUnlu$time.

Tobii uygun bir muhorebe stro-

iisi gelietirebilmek igin bi.itiin kur-moylor gibi ben de i9e Morlborotorihini okumoklo boslodrm. ilkkez 192O' lerde digileri sigoro ig-

me ozgtjrlii$Unij kozonmosrylo,kibor kodrnloro mohsus bir sigoroolorok "Moyrs kodqr yumugok"reklomrylo sotrgo sunmugtu Morl-boro.'1950' lerde sigoro igmeninokci$er konserine yol ogtr$rnrnogrklonmosrylo filtresiz sigoro so-trglorrndo bir dutul olmug, erkek-leri de kodrnlor gibi filtrel; sigoroigmeye ikno etmek igin mogoMorlboro kovboyunu bulmugiu.Chicogolu reklomcr Leo Burnett.lgte o giinden beri bogorrdon bo-gonyo kogon bu Amerikoh sr$rrgobonrnr indirecektik ortrk otrn-don.

Gtjzel bir bohor gijnij o$le to-tilinde gohgonlor sokoklorr doldur-du$undo toorruzu boglottrm.Ameriko krtosrnrn bir ucundon di-$erni tom 132 gehirde oynr ondo"Morlboro Erkekleri" flomosr ol-trndo el ele, kol kolo, omuz omu-zo ytiriJyen beyoz drgrndo her rrk-ton erkek homosekstjeller bir yon-don do "AIDS' lilerin sioorosrMorlboro" diye reklom yo!'yor-lordr. Ertesi giJn oynr slogonlor elele tutu9on, opilgen egcinsellerinMorlborolu gortintiileriyle birliktebillboordlqrdo yer oldr. Bir ertesigiin horeketimize gok buyuk bir"bo$rg" yoprlmosrylo eylemi dur-durduk. Uriinlerinin oviilmesinede$il, yerilmesine korgr hukukenorg0tlenen kopitolizm, isteyenherkesin istedi$ini tiiketme ozgUr-lLigr;nu de so$lodr$rndon, goresizkolmrgtr. Morlboro kovboyununmogo imoirnr korumok odrno ,AIDS' lilerin, epcinsellerin olumsuzimoirnr korumok odrno, AIDS' lile-rin egcinsellerin olumsuz imoilorosohip insonlor olduklorr gerekge-siyle horekete gegseler oleyhlerin-de ogrloccok milyorlrk komu toz-

. ]9.

R ruruH exspenunlt-1=:j DERNEGI

W eULrENl

minot ve hokoret dovolorrnrn he-def olocoklordr. Medusq ycintemi-miz bositti. Reklom girketlerininbiiytik porolor horcoyrp yorotrcrdeholorrnr kullonorok bulduklorrher olumlu imojo korgr dtinyodokiegitsizlik, odoletsizlik, rrkgrhk so-

yesinde hig de hoyol gi.jcijmUziizodomoksrzrn yiizlerce "olumsuz"imoi iiretibiliyorduk.

llk meydon muhorebemizi 3giinde kozonmrgtrk. Sigoro tiiketi-cisi imolrylo ilgili eok koloy birgorprgmomrz doho oldu. Comel,Lucky Strike, Poll Moll, Mqrlboro'nun erkeksi go$rrgrmrno korgr So-lem, Newporl, Kool gibi mentollijsigorolorrn son$rn movi gozli.i ko-drnlor igin "di9i olternotif" oloroksunulmqsrno ro$men pozor orot-hrmolorr Ameriko' do Afriko ko-kenli erkeklerin yUzde 80 kodqrr-nrn "di9i" sigoroyr tercih etti$inigosteriyordu. Tek yoptr$rmrz bugerge$i komuoyuno bir kompon-yoylo ogrklomok oldu. Ve hemenkilgilmsenmeyecek miktordo bir"bo$r9" doho oldrk. igimiz oylesi-ne zevkli gitmeye botlodr ki fozlokozong so$lomomostno rolmenkeyif iein kuguk eylemler de koy-duk. YUksek sesle Tijrkge muhob-bet ederek bol sormtsqk kokonbirkog geng orkodotrmrzr, Almon-lorrn Akdeniz ijlkesinde gittiklerigegitli totil koylerine sodece birkez yolloyrp seneye, hothc yerleriyokso obiir seniye kr* ki$lik birTiirk grubu igin rezerwgon yqturmo ricomz bile &g0tffie ltfreiik bir ek gelir *d"d,. Bu bilehesobrmrzo gohgon moli uznonkodrosunun iki buquk yrlhk moogr-nr korgrlomoyo yetti. Tobii geliri-mizin <inemli bir krsmr do yrllordrrrrkgrhso miicodele veren ve bizeeylem timi solloyon qesitli onti-fo-gist derneklere boirglodrk. Bogko

bir zqferden oldr$rmrz poroyloAIDS' e gozijm oroyon tom tegek-

kullu uc loborotuvor kurduk vs.

Tobii kimse enoyi degil. Bu ko-dor krso zomondo bu kodor cokporo kozonmomrzr ve fooliyetleri-ne ciddi bir tehdit olugturdugumu-zu gorenler tepkisiz kolmqdr bize.Aslrndo kominizme ve sendikocrlr-

$o korgr ytlzyrllrk sovoglonndobeylik yontemlerle buyuk firmolqrhontollogmrgtr. Koydu$umuz ey-lem tiiriine korsr kendilerini koru-du$unu sondrklorr tiim yontem veyosolor gecersizdi. Kopitolizminmevcut uluslororosr ticoret ve hu-kuk diizeninde kilitlenmislerdi. Bizfirmolorrn gortintUsiinU hedefedinmigtik kendimize, hoyollerlesovogryorduk. Zoten sempotizon-lorrmrz bizi Don Kigot Komondo-lorr diye odlondrrmrgtr. imoirn siliptopyekun yrkrlmosr, ruhun govde-den oyrrlmosr gibi firmoyr consrzbrrokryordu. Milyorlor bile hor-conso o imojrn yeniden conlondr-rrlmosrnrn, komuoyundo eski kim-ligini bulmosrnrn, Hozreti iso' nrn

Poskolyo' do dirilmesinden dohobtiytik bir mucize gerektirdigini en

oz bizim kodor firmolqr do bili-yordu. Evet biliyorlordr bilmesine;omo komijnizmin de gokmesiyle

giiglerinin doru$uno erigip poto-votsrzco dijnyonrn dort bir ycrnrn-

do boyroklorrnr gonderlerde dol-golondrron dev girketler, iek bo9-

lorrno iktidor olduklorr bu yeni dti-zende birdenbire korurrnsrz lrol-mrglordr. Alrrrlcgdruit etlembrimiz kctsndo Ae grp dq

scru onb do h4gl}rc gErc dq+gclnsni$ )6nbm-lede geleel yttzy$ ytinelik yenitir sonrrm sislenri getirdiler.

lrtodern insonrn kimliksizligibir onlomdo girketlerin kimliSlnigeligtirmesini koloylo gtr rm r gtr r. Yo-godr$rmrz ynzyi boyu "ben ki-mim" diye soron insonlor edebi-yotton tutun do psikiyotrist koltuk-lorrndo, krr gezintilerinde, Sortre'rn ozgijrlUk bunohmlorrndo yo dobirbirlerinde kimliklerini, kendile-

rini, bireyselliklerini oroyodurdu-lor. Oyso ortrk girketlerin giiler-yizl}, gUven verici gorilntiileri so-

yesinde yonhzlr$rmrzr giderek terkedip severek kucokl ryoruz tijkettik-lerimizi. Yrllordrr srrtrmrzdo milligiysiler, gonlilmuzde milli duygu-lorlo iki di;nyo ve yUzlerce ulusolkurtulut sovogrndo birbirimizi kot-lettikten sonro gegmigimizden so-

yunup modernligimizde de$ersizve kimsesiz kolmok qok tobii. Amokurtulmug olonlorrmrz,2l . yiryioistedigimizi benimsemenin ozgi.lr-lugtl, ttikettiklerimizi her qn de$ig-tirebilmenin hofifligi yle giriyorvz.Kolrplorrn kolebentli$ini yoptrkosrrlorco, gorUntU beyleriyiz ;im-di.

Yeni sovunmo sistemleri geligti-ren girketler de bize hitop eden,goriintU beyliklerinin korunmostigin birliklerini seferber e$iler ve

hiqbir srnrr tonrmoyon totol.imojonloyrgrylo hqrekete gegtiler. lmoi-lorrno eskiden her yerde rostlonondiktotorler gibi reklomlorrn do gir-med;gi yer kolmodr. Belediye oro-buslerinden toksilere, derken ozelotoloro; srrtlorrndo reklomlo mogogrkon futbol tokrmlorrndon polis ve

osker ijniformolortno; fuvoletlere,

okulloro ve ibodet yerlerine...Amo bu, Bilyrlk Yolon' tn dozunuorttrrrnohon b"rk" bir 5ey degildinHi- lslrndo bLin riteF 1lolpltu g6didtfiSfi; eonku dohoboscn bogorrmtzrn torihte ender

ru$lonon bir duzen boglu$undonkoynoklondrgr belliydi.

Zehri yoroton, ponzehri de

bulmonrn ustosrdtr. Firmolorrnsorunlorrnr gidermede, yeni birsovunmo sistemi geligtirmede yor-drmcr olmok iizere ben de "sofde$i9tirip" bu kez bir donrgmo 9ir-keti oqtrm.

CENNFTIN'U8IGANdilZVASSAF

Aynnn Yoynhn Biinci Bavn hldys 1 996

.2Q.

er7=:::::]:::::::-r-l\=:iw

TUTUN EKSPERLERi

oenrueGlsULrrNi

Birkag Dostum lgin$erif GUMU$Ttitrln Eksperi

Dostluklor, "poylogrmr" olonlororosrndo kurulobiliyor. Poylogrmlorr-nr co$oltorok dostluklorrnr; yiire$ine,beynine moyoloyonlor, gergek dostolmonrn hozrnr "O hoztn" verdidisorumluluk bilinciyle "yeni inson" oT-

mq sijrecine okrtonlor/ oktoronlororuyor.

"Yeni Inson" poylosrmlorrn yorot-tr$r dost insondrr. Burdqn poylogrm-lorrn yorottr$r dost insqnlqnn muilu-lu$o, gelece!e, insonlr$q... "Neferolmo bilinciyle" yijrriyen gergek in-sqnlor oldu$u grkryor.

Gelece$e yijrijyUg ner zomonsoglom kieiliklerle mtjmki.jn olobili-yor. Gelece$e yijrrjyUg oncok ve on-cok poylogrmloro gerqek deger big-mekle mijmki.jn gorijnrjyor. Burdongelece$e ytjrrjyU;Ljn, toplumsol birvorlrk olmok bilinciyle toplumdokigergek yerlerini olmrg, konumununbilincinde, bireylerle mijmkijn oloco-

$r sonucunu grkorryorum. Trpkr usto-nrn dedigi gibi; "Kendiniz igin drjgrj-niin".

Gergek dostluklor, kendisi iqind ij srjn tl rken toplumsollogqbilenler,i:c)"l"s,mlorr bir L;st boyutlo yenidenyosc,:o -e kobiliyet ve dr;rUstli;gtiile p* :: - .,:rctonlor orqsrndq ku-rulqbil ,:-

Yeni b - .-=-. : -;rdidinde sov-lenen..hep s- ::: J : .2"

-Oncel;<e..: : - - ::.:.],kuekobul gorsrln

Hicbiriliskin r :,r, :: - -. - : -

$erinden dohc :: .'Ti: :+: : -

Kriter oncok zar:- .: -€. =- =,.. --tuylo onlom koz:-:: .:- l:-,:-ve mekon yogonan :-s -: - ;:: :--lom bigiyor. Burdo" c--,- s( €--mizi/ poyloy mlorr- : :-:--::-:-

miz gerekti$i sonucu grkryor.

Gegmi9 giinlerimizdeki poylogrm-lorrmrz bizim somimiyetimizin birifodesi olobilmis ve bize belirli bir ol-giide hoz verebilmigse ve bu gi..in-do-hq qz 9ey poylogtr$rmrzo inonryor-sok bu sodece ve sodece bize, dohoqok 9ey poylogmo iste$imize komgrvurmolr onemli olon oynr poydolorrtogryor olmqmrz ve burolordon gele-ce$e uzonryor olmomrzdrr.

QrinkU biz, "Ydrin yono$rndongoyn" her;ey poylogmcryo yeminli 9o!-do5 dervig misoliyiz Hersey yeni bir yo-gom igin... Yeni bir yogom yeni insonlo-rrn ellerindedir. Sovunduklorrmrzlo de-

ler yorgrlorrmrzlo, hoyoto bokrg ogr-mrzlo yogomo, miithig bo$h onurlu in-sontonz.

Yeni inson olmo bilincimiz yenig iJzell i kleri yorotmom rzr gerekti riyor.Yeni bir peyler yorotmok, yogom kor-grsrndo etken konumdo olmok, yopo-mrmrzrn her olonrndq iiretken olmokzorvndoy z. Yo gonirm rzr n her boyutuoz yodo gok diger bir boyutuylo bo-zen birkog boyutuylo iqigedir. Ycpo-mrmrzrn herhongi bir boyutundoiiretkenli$imizin bitmesi, yorotrcrlr$r-mrzrn donuklogmosr bizi brjrokrotloq-lrqn, memurlostrron en onemli hon-dikoptrr. Ve biliyoruz kiyorotrcrlrk vebrjrokrosi yon yono yUriJmez. Bijrok-rosi yorotrcrlr$rn dUgmonrdrr. igte buyUzdendir ki yogomrmrzrn her boyu'tundo yorotrcr olmo zorunlulu$umuzvordrr. Bu sonugto kendimize gu so-rulorr sormomtz ve net cevoplor ol-momrz sonucunu grkorryorum.

Poylosrmlonmrzdo ne kodor ijret-keniz? Veyo ne kodqr tiretken olmqk

:oboltyoruz? Poylogrm yorot--:.': ^eCen "Eskisine oronlo" zor-

=' .='--2 ):r'losocok birseyimiz mi: ' -. -*- ^^'r _v/.rosoK cok sey

: :-"- *---- :-:,.rlvcr-z? Gecmiste: :-:3 3'1.-:s - 3' ,3rc'on do biz-ai=. 1,'?.-z? vcscdrk1g.1ry1;7

igin yogonmoso do olurdu dedigimizde his oldu mu?

Ve yogonmosr gereken -Her dost-lukto poylogrmlordr. Ve yopodrklorr-mrz bir du; de degil di? Ve gegmi9,te O poyloqrmlorr yogorken kendimi-zef inanglanmrzo olon somimiyeti-miz ne idise bugUnde odur. De$i9ensodece yeniden inonglorrnrmrn ijstboyutlonmosr de$il midir? Diyorsok;

I n son lo r/poylo gr mlor, g ozleri-mizde, belleklerimizde sqdece olum-suz yonleriyle olgrlonmolrdrr. Bizleryogontrmrzdo kugukte olso olumluolon poylogrmlorr, on plono grkorrl-mosr gereken olgulor olqrok gorme-liyiz. Dostumo...

Yeni Insono...Oliver Stone, bir konugmosrn-

do "Gegmig sodece bir onsoz-diir" diye boglryor. "Porlqk birgegmig, yolnrzco gijzel bir cjnsozolqbilir" diyor ve poir AyhonAdrgUzel' in bir giiriyle bitiriyo-ru m.

Onlars%

Arak fiepimiz 1ifiyoruzAg futhnayt, il;iimeyi

furgun[uju 1ksiye,l/e

Eir |iimiz c[en ayn diismeyi

i;jretiffi 6un[ar 6ize

'l/e 6iz

/a;ar[tNi)jreti[etiA rt r (fi e pimkde 1ifiyoru z" \aug a[a auru[an au [uymaz "' S eo [afanan yiir e k y o ru[maz "

Ama |ifdijimiz |irsey [afra aar

M yapsaft,

AQ etse(J(jme fot;up ftayfursaL

GE'\CZKBir qantmtz fun(;nnr{i

nmn gspEil-EnfoemeGlgut-TEll

:r'l t,i: */ :i. i1.y I i'!,,.'r *

ARIIflA6AilHofdun Toner Ovkti ddufu

Necofi TOSUNER

Uzun yrllor sonro bir yoz grinri okh_

ili;::.:t'" hie eeememie uiie"/ euiii

, ?ro, srgorodon kurtulmug soyryor_oum. kendimi. Az mr yedi y,l igrn.rnieirirn.bu surede hi9 igmemig de de$ilim.

,y9, beq oydo bir, mosolordo scivlesonkr kendimi konrllomok istermiggesiner:K.btr srgoro tritiiirdti$iim de olmugfu. Vef'",.o,.n,

bogloyoco$rm. koygrlorr do, igteg.encre kolmrgtr orfik. lgersem igiyorum...nrg de srgoronrn kcjlesi olmuyorum..

Ne irode omo!

, 8.y,,'n Frrtrnq.sr dedigimiz toplontrlor_do, getrp_ getip de bir yerde dUgtimledin_ginde,

,"Bono bir sigoro verin.l.,, diyor-dum efelenerek. yokryordum yqororr,...derrn derin gekiyordum igime... sJnro'pajfctrgorr... ve igte yorodr$r do oluyordu. '

. lrgoroyr, brrokfr$rm o ilk gtjnlerde be_nlT lotlo otdugum, gizli bir hostolrfrrmrnorougu/ hostoh$rmr gizledi$im hostoiirmrnnosrt, gcitLiriicd, oldu$u sciylentileride, so_grmoo sotumdo, bir meltem gibi dolosilourcu. )onro do yovoggo dindi, s;lindigrfit.

, fo$rusu, srgoroyr brrokmrgl16rmoKendrm de goSmodrm de$il. Hemen- he_

T"n 'I gengligimden beri sigoro igiyor_oum. gok rgiyordum. Sonki o olrnoyin.oohuyordu. peki olunco ne olryordl?....Sonki yogonrlonlor doho a" q.lifi,

"jrror_du. Bu benim igin gok <inemliydi. Kotion-mom gereken bi;ytik dertleri_ hup uorJ,.yt*:Ij tutmomo yordrmcr oluyordu son_Kt. t-tete, sevdolondr!rm gr-inlerde bonogcisterdigi yokrnLgr -hic

;nutobilir ;;Ytm9...

-,_ llg:.3' brrokmok i.izerine, diyeb;li-rrm rk higbir zomon kofo y.ormy9, degilim.Oyle pek soghkh biri ol-od,v*rn'do.fo9ruoon ondon gelen bir kdiriildede hicrorgrtoSmodrm. porosr/rhqr * *-en kciiijstinij iqmek zorundo ldd{rndqrso, todr dohodo or[,ormu9 gibi ;6dh;yordu.. Bu.ytizdende, b,rohriyo ft. tJKrgmodrm bile. Brrokrp brrolcnig gibi len_orme ezryel 9dip, sgnro yine Ergbnoklyrymunfo .d9 hig kolmodrm Azolrmokoupuncesini bile ihonel soydrm sonki. Lio: ?tf,T. tgiyordum... eok iqiyordum-..

ffi,oon poker ieiyordur...-b* bOy-

,"r5:" neredeysem ltiten srgoromdo oro-

, , Sonro drgorrnln sesleri ozoldr, togrtlordl|o s^eyiel(,e sonki doho grirrilruii; geger

oldu. .Serinlik odrnco po.d-arumU oi"rrdi_sonrok. Korgrki yoprnrn rgrklorr bir bIr'son_du.ve yeni bir sigoro poketi ogtrm. Artrks^r9qro1 tolon- drigijnmek istemiyordum.Artrk srg_oroyr tolon di.igr-inecek holde de_gllo'i Dy?llmenin hiebir eeye yoromo_Il.lgnj dijpuinmeyi de istemiyordum or-trk. Boeko bir duiunmeyi aJ lrrcri""r_oum. Uyumok. istiyordum. Kendimi ,yu_moyo.zorlomok, istiyordum. Kolkrp pence_.:.

"lLrnd: durdum. ESilip yono bokrncogordum; 5onki kor yo$mrg gibiydi. Sokokrgmboslnrn rgr$r erguvonloro vurmuglu ve

;:.r"fl:" dolloro kor yogmue sibi duru_

. Ve yrllor sonro - gegii$imiz yoz sonu _

srgoroyo yeniden boglodrm. Esim benibogomok istiyordu. Ve bende ono verilmisbrr ormo$onr geri ohyordum sonki. yo[ogte degildi Otelde kohyordum. Derdimvordr.,De.rdimden bunolmrgtrm... ve o bil_crrk eskt doslo. yeniden koguyordum isfe.

. Ne yozrk ki huylorrmr de$i9mi9ti nedirslg-oron:l bono eskisi gibi dostgo dovron_orgrnr .soyelenemezdi. Krso srirede hosto_neye diigtrim. Bir.kog gtin yottrm. (rkrnco_cto hostonenin korgrsrndoki diikkondonnemen.brr poket sigoro istedim.

^ Aldrrmyordunr. Aldrrocol ne lolnrs_

11, Gr rrrriFr*rn A&oc* * ;kohut ru)rdr?.-_l.lr denile[il E, h- ry irsr iiL_-t_b -f h€'bn borrE;j*iif_ G-gr 9t saf,-_. ycrr f,cqoo* o&oE

sen ciiirii dCf,tr ctnr!_, A1o{ bitrfu darrtrre deDotart fudr_, -Sanrobi-orrcgnric*nbeni boso_

fl;,*Y do r.rfEn yelde ieime rcn

fuet, senddedim-

, - Onceleri, Oc hoftodcr foJo ipsiz kol-

drgrm otmomrtl,. FL do ll poroyo bo9_

I: ?,r l".ge rg bulmugtum. Bu kez ovle de_gtldr, herkez odom grkorryordu, Epeyce

Ne iyi etmigim de sobohlo.,g,m. . ,9uur1T:k gibi soyrlocok do olso cokryt rrtr evltltk lopmo gonsrnr yokolomrg ol_df9umu, sciylemem gerekiyor. Hele, herorum.suzlu9o. korprn iglerin yine de yolun_do grhesrnde egimin gok doho buWk b;.poyr otdugunu hide sokloyocok degilim.. . O qun de yine bu odlrdo "r""ilrzfile.... u pencerenin yonrdo coy iglor,* :,gqT 'crtorum.

Floni <iyle pek oion_gondrrr

?tr r.y y:egmlr do degiliz. amoly-_9Y:d" o o.ndg kotlonomodrlrm derino,r.rlynt vordr. lgimden ciyle geldi, onuswindirecek bir sey frtr.t,yairn...' ari#1nc|;

srgoroyr brrokmoyr ormolon et-

Nosrldo sevinmigtil

. ,Brrokhm brrokmosrno do, gekilmez bi_n.otdum grhrm. Evde elbette. Onu cok ijz-oum..-.gok incittim. lgki doho codoitft. yo_zr mokinemi ofip yere krrdrm folJn... Son_ro o do bende kurtulduk sigorodon.

Kim,seye "Sen de brroklY, diyeogut degegmedim. Yine de.sigoron,n b,.ok,Lbile_cegrnrn conlr bir konrtr olorok odohktoboy gcislermeyi sUrdtirdijm.

uyzun sOrece$i gok kesindi. Gidip esimle

5:;:Ur. ve onun evine bu odoyo ,,g,n_

Ne iyedi etmigimde sobohlomrprm...Sigoro dumonrnr olsrn divurn". uol,-

yordum. Mosonrn ijstr-i mumdede,nin koprciniine. dcinmijgtii. Ve igte ,"; il k"i;;mrgft. Hcrvolor biroz rsrnmrg gibiydi. Odo_mrn penceresini iyice ogtrm, iigoro Ustijnesrgoro tglrm.

Ulyku.nosrl gelsin ki...,,Belirsizlikler...umuhulukler... koygrlor... dertlenmeler...rczde kendimi yigidendirmeler ve ordrn-oon geten gerge$in renkleri... kendinekorgr bozum olmolor ... Ve, pencereninboglu$undoki gecenin koronLir ve srkrnh.

Yeniloi.

Sevindim.

. Bunu ono onlotmoyr dugi;ndrim. Gidioyotok odostntn koprstn trklotmoyr ,re bunuono ontolmoyr dijsrindUm.

.._j:l\l bir.sUn bunu ono onloro bilmeyiummoklo yetindim sonro.ls,ffiffiqreT bc$crni, bir&og ku9 on, .Ln-ro- Srrro b-doJcr bir domo bir koroouilr-

Sanm goresizlik koll,

- s"g"hilJ,!;,"l', jT'il,X'jil",,,gibi bohrm d'fonyo.'

Pencereyi kopodrm. G6zh;$ijmLi grko_rfp

lo1o1n ijstijne koydum. dylece kiur,l_orm koltu$o.

-GdzleiiTi , kopodrgrmdo her yonrm

umutsuzluk doluydu. Bir ijrperli oldu ic;m_de. "Hodi uyul,, dedim. Sesli olorok'de-orm. bonro bir sciz verdim kendime:

,"Uyonrnco., sigoroyr brrqkocodrm,yocro srgoroyr brrokmo drigiincesini b,.iko-co$rm."

R,=ffil\=:iw'

rUrUru EKSPmT.nIoenrueGlgULTEIIi

'q.:um" atlr.

J t : j ( ' I '

sendikoyo tlye olmo hokkr vordrr"denilerek sendiko kurmo veyo sen-dikoyo ijye olmo hokkr insonLk oi-lesine tonrnmrgfir.

"inson Hoklorr veyo Ano 6z-gUrlijklerin Korunmosrno iligkinSozlegmenin l l. moddesinde debu hok " Herkesin borrggr omoglotoplonmo ve bopkolorrylo dernekkurmo ozgrjrlU$Une hokkr vordrr.-Bu hok, yine herkesin grkorlorrnrkorumok omocrylo sendiko kurmove sendikoyo ijye olmo hokkrnr doigerir." geklinde dijzenlenmigtir.

Uluslororosr Qolrpmo Orgijttj(lLO) nijn Sendiko Ozgi;rh-igrj veSendikolosmo Hokkrnrn Korunmo-t'no iligkin 82 soyrlr ve Komu hiz-metinde 6rgUtlenme Hokkrnrn Ko-runmosr ve Colrgmo KogullonnrnBelirlenmesi iglemlerine iligkin tStSoyrL Sozlegmeleri, komu gorevli-lerini de iqerecek sekilde herkesesendikq kurmo hokkr tonrmoktodrr.

151 soyrlr Sozlegmenin 4. mod-desiyle komu gorevlilerine, 9oh;tr-rrlmolorr konusundo sendikologmoozgi.ir[j$rlne holel getirecek hertijrlij oyrrmcrlr$o korpr yeterli koru-modon yororlonmo so$lonmrS;bayle bir korumonrn,

o) Komu gorevlilerinin goLgtrrrl-

molorrnr bir komu gorevlileri orgU-tiine kotrlmomo veyo ijyelikten oy-rrlmo kopuluno bollomo.

b) Bir komu gorevlisini bir ko-mu gorevlileri orgiililne Uyeligi ve-yo bayle bir orgi.jtiin olo$on golrg-molorrno kotrlmosr nedeniyle igtencrkormo veyo onq zqror vermeyevcqeiik islemleri igerdi$i vurgulon-- 5t.

A,- ,:n :o/,esmenin 6. modde-erlrlE ErE - (3*J od.evliierininlcrnr,rnm iriditerl:'lr'- rems',g; e,rjqg

:_ : ---<: - -{-iJ-b.€ ', r :.-., : ;,+, i ;'...;lo;.,*i,. ;::d6.&ffi.€i€F-:

tirmelerine olonok verecek rkildekoloyl r klor so$lonocokh r.

Inson hoklorrnrn korunmosr olo-nrndoki uluslororosr bu temel bel-gelerin tijmi.i Tijrkiye fqrofrndononoylonmrg bulunmoktodrr. Ano-yosonrn 90. moddesi uyonnco,yontemine uygun olorok ytirijrli.j$ekonulmug uluslororosr sozlegmeleryoso hiikmiinde oldulundon, buscizlegmeler i9 hukukumuzlo buttin-legerek bolloyrcrhk kozonmrgtrr.

. Dovo konusu yer de$igtirme ig-

leminin kuruldugu 4.4.1994 tori-hinde, temel hok ve ozgijrkjklerkopsomr iginde yer olon gohgonlo-rrn sendiko kurmo ve sendikol 9o-hgmodo bulunmo hokkr, Anoyoso-mrzdo komu gorevlilerine tonrn-momrg olmoklo berober bu hokkrnkullonrmrnr engelleyen bir hukmede yer verilmemigti. Yurttoglorrntrim hoklonnrn Anoyosodo bir birsoyrlmosrno olonok bulunmodr$rve onoylonon sozlegmelerin ig hu-kukun bir porgosr holine geldiginoktosrndon horeket eden Bosbo-konlrk 1s.6.1993 gijn ve1993/15 soyrh genelgesiyle konu-yo ogrkhk gefirilmigtir.

TUm komu yetkililerinin, komugorevlilerinin sendiko kurmo, sen-dikoloro ijye olmo, sendikol etkin-liklerde bulunmo yolundoki bogvu-ru girigimlerinin engellenmemesigolrgmolorrnr tonrlcr yoyrnlor gr-

kormo, gegitli toplontrior dlizenle-melerinin yosoklonmomosr; sendi-kol goLgmolor nedeniyle disiplincezosr uygulonmosr yoluno gidil-memesi, sendikolorlo diyolog iginegirilerek igbirligi yoprlmosr, gorijpve onerilerini olmosr gere$i komukurum ,re kuruluglorrno bu genel-geyle duyurulmugtur.

@mE ErdEii ,iqrr det/c ar$f - 27Ag soyrlr Anoyosomrzrn(h. ffin:rern ubnnr enge- 23.7.i995 torihli ve 412] sovrlr

lhE||nr*.FT|tE gicril:rin* c vosqr,{o degisik 53. moddesiyleieh* rc *i"i bfo hciilrdE FirE g* k*tt, g*jiierine sendiko kurmo

Donrgtoy Besinci Dsiresinin06.07.1 995 gtinl0 E: lg5/861 ,657 soyrh kc.o-ionyio; 657 v:yilryosonrn 76 -oddesi ile ldoreyememurlonn noklen ofonmosr konu-sundo komu yoron ve hizmet ge-rekler' iie srnrrL olorok tokdir yetki-5i tonrnmrg oldu$u; dovocrnrn sen-C;rol fooliyette bulunurken gorevi-ni oksottrlr ve gere$i gibi yerinegetiremedili hususunun somut bil-gi ve belgelerle konrtlonomodr!rn-don bu nedene doyoL olorok tesisedilen iglemde hukuko uyorlrk go-rUlmedigi; eski ue yeni gorev yeriitiboriyle sef kodrolorr ve ig duru-mu ile fiilen geflik yoponlorrn soyr-sr deferlendirildiglnde idoreninone srjrdrjlti hizmet gere$i iglemtesis edildigi iddiosrnrn do yerindegorulmedi$i komu golrgonlorrnrnytjrritece!i sendikol fooliyetlerinkomu gorevlilerince yUri.jtrjlece$ido[ol oldugundon bu fooliyetlerinengellenmesi omocrylo gorev yeridegieikligine gidilmesinin kobuledilemeyece$i, oncok bu fooliyet-ler srrosrndo konunlorr ihlol edicigekildeki dovronrglonn somut olo-rok tespiti holinde gerekli idori veodli islemlerin yoprlmosrnrn do tor-trgmosrz oldufu gerekgesiyle dovokonusu iglem iptol edilmigtir.

Donrstoy Tetkik Hokimi :

\'lehmet SAGLAMI -:-.:esi: idore Mohkemesin-

E .?-,€- rs---'.,e doyondr$r.ge-re(= --{ -{ ': --.- = -yOUn OlUp,boz:.rrc.- f=-=.-'3:€< :. ne-den G utnlllf'rlrrrn$t|:l -raa- :- 3-KOrOnn Otfml@ trer:rr? l-S--ntilmijttur

Donrsby Sqonrr Sdln sDrisilncesi: T0 A!l *J llll9ffi,Er-

hinde Birlesrnu, nrtil*r. Guli6 f"u-rulunco kobul ediri'br rrcrr Evrensel Bil&'g:f' m B,Moddesiyle, oher|rdilr f,{rril b.rumok igin sendlo hn W

a -a

nm,n esPERtBloenreGfnrilrrxf

:'HiTi:il;:kn Zonsurdok gu- f:* deviele setirilmie durumdo- 22yl*devret memuru oron vebe Boekon, . oron " douo.,,

_ I:",n"!r.k, ro vosor, izinre ve l[rif'|l"i:f:d'j!;ff ,1*ji4'12j993 torihind"' zong'lJol t51tl!:' -niinu

iurenlenen mi- okri,L bir sov bu konudo dovorrilinde demokrotik kiile,otg.i,t"l"rii[ tingd" bu serseve iri"J; "L.r"r* fiJ;.,ng" de ileri su^ilmedigin_rnemur sendikolorrnrn koildrgr mi- h;Il"td'y,ililrrl"rmocrno yo- ien irgirini n 657 soyrrr yosonrntinsde bir konuemo.vopmretrr. "Jtk,

ileir'ilrili'a. i;,'r; iZ.'r.aa"sine doyonrrorok nok-"Komu Qolreonlorr Plotformu" nun non konrgroy, offi i6iri"i" t, ti,iJ""'tlair yetkisinin yerinde kul-orrok kororrylo hozrrlonon konre- eylgqi, memuriyer.ir.,i"lri iiriji i.",ir*,n, sonucuno vorrlmrehr.mo meininin okunmosr gorevieeki_ ^it b.grq;#;;""'bl "yl"r-jo_

'"',i"ryi= dilekeesinde cine sr.jr[j_len kuro sonucu do,ro.,|o ai;sri;i ,.1

"ir"f!"Jlrif",i,"= ""

fp, degis_ len hususlor ,2777soyrh idori yor_rijr' Bu konuemontn yeiel borndo ii.r" iJ"riJ;;;ili. ormoz. grromo usulu Konunun 49. mod_yer olmosr tizerine i" 'o"'t"to of" y.^d."1i.L1,",. memur- i"ri"i" r. frkrosrndo belirtilen ne-osrlmretrr' lo' topl, ho#;il;" q,k...r;k jI;|";d"", hiebirisine ,f*oy,psorugfurmo roporunun

. de$er- t"ruitor,

';]iloiiltve Devlefe ia"r"

'r"rrlemesince verilen kqro-lendirme bc;ri;mi.;nde,,vop.,ron'ko i;;;;;il; * d##re ieine sirdi- ,., a;oiona,fr hukuki ve yosor ne_nutmontn sivosol ieerikli olmodrgr- !i, osli g?:J"r;;[$ig1ui ffr,.," i";H'korsrsrndo onrron kororrn

:;;,,q1"il5'$l!o1Xff?,lli f;ffdflfl ,ffilj'$fT;f liih:ruiserek,irir ni,erikre so.

gohgonlorrnrn ekonomil ,,k,nt,Lr,] r.iiu, kort, .oyg,r,. iowondrgr yo_ Agrklonon nedenlerle femyiz is_nrn gilndeme getirildi$i, koldr ki iunaoki irr.iriya""nr sqvrorr ne feminin reddiyle idore mohkemesiKonusmo stiresinin siyosol igerikli bir sorugturmoyo, ne de somut bil- k;;;;;;,", onoylonmosrnrn uygunkrsmr okumosrnodo y"rr"aigi ["_ gi ""-U"is;y"

j3i;*,; olo.og, di;eunulmekredir. Zongul_lirtilmekte olmostno ve 652-sovrh " Korr"g6rtli[rit"h yrr igindeki iit"i3"r" Mohkemesince verirenYosontn 125' moddesi kopsomino ki*r"i vpi" rd'hL,.nJJ iiirii^ uil i),'gis sunru, E: 1995/661 , K;giren bir evleminin,soo,t:T-tdl5' ;l; b.J";il r.r'rr"1.",",n y"rkiii tggi)'B?asoyrrr koror ve doyon-kontsrno ulostlmostno korgrn bu "rirl"r." ;A;;;ffi;r".ini.ie"- d,g, gur.ke hukuku" rrrr"-rygunkonusmo memuriyer qhlok ve di- ren..sicil d;il",' ,lgjijrfi "iJo,ril.=rrmosrnr gerekrirecek birsiplinivle bosdoemoz gcirulmiiettir. o="llilr" tr.fi;l# ni*rra.6 ;b:;; bulunmodrsrndon remyizBu bo$doemozhsrn ge-tirdigi oneri u'tni* #ii" Ja,r"yl.ii,;r d;rtli lr,*rir"i" reddi ile onrlon kororrnilsinin vozrh olorok dikkorinin ee- niJ"u.ri'iilrorsi[iii";r;;il; ;;;#r,". , temyiz siderlerininIl::,::^gcirev verinin d"goti',r- io'col,r'o Fli; $;;;",i; i; ii"]"iJ'u"runon dovorr r.izerindemesr olmugtur. siplini ve ver;miiligi rr",,"a. ,.[, t-,r"otitirogno, 21.12.1gg5

,.^!:,6;1,?iJil"iffi!:Tj; n'i*##'il'rii",' d;;. ;;il;;;;"tuirr;si iru t,oi,,",ird;lumdo belli,bir yeri ve o$rrlr$r olonmemur, giderek bu oyrrcohkh ko- s{\,F.Ii.....,\_ .q,?_ft,*Inumunu yifirmigtir. 'ai|. yondon ffitr#*"l- #i:i$tr$ffi #i.:iii;:.r, j ,'i,,i:.,.; ; ,,, ,..,,...=..:rt;t*..iffiffiF.iiii;igergek gelirindeki ozolmoylo eko_nomik srkrnhlor iqine. giderek ote Derda Bokonfifrndon:yondon toplumdoki "soygrnlrg,

il.orsor,r,, 97/46g64qzolmltflr' Bu geligim, memuru yu- l.- Tutiin, Tiltiin Momijlleri,Tuz.ve Alkolillameleri GenelModtirl1gii ydnerim Kurulukorrdo ocrklodrdrmrz uluslorortsr U/^eliklerine Hiiseyin crriN "" Niy"=iAdti;.il;#en oronmororr, 233 soyrrr Ko_temel belseler uI yosol11n:!??il fi1,*:T,,J3fi55.i.il::i6

re8'inci,"al"r"ir-i[iasr *yi, r";;;;j6 ,.sine tonrdrdr sendikologmo hokkrnr 1l'g;roron Devlei Bokonr ts ,ffo{'n..

uygun gonilmuetiir.kullonmoyi ifmigtir. Demokrotik

L uv

bir hokkr.kullqnon * t ptrrrrr- DwferBokonhfmdorzul demokrotiklegme sijrecinde Koror Soyrsr ,bzlitedgonlomh bir rol pylomoyo b;;lr: l,r.]^utu".,*un

Momiilleri, Tuz.ve Alkol ieletmeleri (TEKEL).Geonel.Mtidi;rlrigtinde boe

von memur, ornk "u:l1l"g:1,:I i$!ili"i"Ji',T#,":1.:fl"'.11f:qFT*i::*i[f#,#l#U:*fkofip" konumundon "eylemci me- no atsg roy,l, ronrnlo

"1r"""" rl Modde gere$ince uygun gcirtjrmiigttir.mur" konumuno gelmii yodo bi, i - i, r.rl, o"J"i's.1.;, yJri,,i,..

.24.

H TUrUru ELq€A::lffi oenrur6W| auLTEru

Adrrrv^-- ^--

*,; - z--- -"::-

-: *=r

i':en:Serre-l

ConsuYusuf Rosim

Merve SineBurok Sevket

Anrsr - Bobom!'e. --:-irrgui GiRGiN,...;-Noyon Y.ALCINOZ:otmo-lsmoil YILMAZNuroy-M.Ali CtK|MOGLUBi rben-Seleuk KARAGOZTERMijkerrem - R. Hicobi TogQildem-Ergill YAZJCIEmine-Erol $ENOGLUMiizeh her-,Adno n TARANFigen-Ali Fuot TOLUAsiye-Yokup GORMEZSeniye - Fikret Ali GengNilgijn - Mehmet Vuron

Vesile-Komii OZDeniz SCG|JTiUCiL SeIomi COMERT

15.02.199707.06.1997

De$erl i Mesleldogr m rz,

A. Cohit UNLUER(26. Devre 1966-1970)

Eksperlerinden

25.05.1992 torihinde

izmir'de vefot etmigtir.

Merhumo Tonrrdon rohmet, oilesine,yokrnlorrno ve

meslektoglorrmrzo bogso$h$r dileriz.

Ad.qno Tekel Y.T. igleime Miidiirlugii eksperlerinden M.SelimGUNGOR' iin bobosr Ziyo Beyefend, 29.Og.196 rorihindevefot etmiptir. Merhumo Tonrrdon rohmef, meslektogrmrzo veyokrnlorrno bogso$hSr dilerrz.

Molofo Tekel Y.T. Mi.,di.jri.i meslektogrmrz Orhon BERBER, inbobosr Emin beyefendi3l.03.1997 torihinde vefot etmi5tir. Merhumo Tonrrdon roh-met, meslektogrmrzo ve yokrnlorrno bogso$lr$r dileriz.

Kocoeli-Dijzce Tekel Y.T. isletme Mtjdijr0 meslektosrmrz MetinOzfasapoGLU' nun kordegi Mehmer Beyefendi 04.02.1997torihinde vefot etmigtir. Merhumo Tonrrjon rohmet, meslek-logrmrzo ve oilesine bogso$L$r dileriz.

Solihli yt igletme Mijdi.jrij Meslektosrmrz Recep CAKMAK,Tnbobosr gobon CAKMAK beyefendi jO.O4.lg97 torihindevefot elmigtir. Merhumo Tonrrdon rohmet, meslektogrmrzo veyokrnlorrno bogso!lr$r dileriz.

istonbui..Y.T. iglerme Mijdijrlijgijnde gorevli meslekrogrmrzFikrer GUNTAY' rn onnesi ZehrJHonrm bZ.OS. t gg7 rorihindevefot etmigtir Merhumeye Tonndon rohmet, meslektoy,mrzo veyokrnlorrno bogso$lr!r dileriz.

Bolrkesir Y.T. igletme Mudurlug.unde gcirevli meslektogrmrzHtjseyin BA$ARAN' rn bobosr b."n B1v 01.05.1997 rori-hinde. vefqt etmigtir. Merhumo Tonndon rohme!,meslektogrmrzo ve yokrnlorrno bogso$lr!r dileriz.

Tekel .Y.T. .lgletmeleri .ve Ticoreti Mijessese MijdUrlijgijndegorevli meslektogrmr" Umit AKpINAR' rn koyrnpederi Veysel$AHIN beyefendi vefot.etmigtir. Merhumo Tonrrdon rohmet,-eslekto5rmrzo ve yokrnlorrno bogso$h$r dileriz.

.-r - je .:i:"-: ' 2 15 I 992 torihinje vefoi etmigtir. Merhumo

;;;;]" -r- -:' -:s :<'trs,nrze re yokrnlorrno bogsogIf r

: _ _ , -i

: , ,.,,-

gm.iir ,'ilil< rrrr'n r

iruil{iilfllilLBlr-llil|r lx;ii::i:*,,illiiiilllt 1l

: ''' -:! ^.1d' lij0tj Uretim Plonlomo ve Ahm.l:- - <:vrnrolidesi Nuriye Ayhon: _:'::- torihinde vefot

r acnllii-'::n f iilllllJllfll' {ri luilmlmou ,1l, ;uil11iliilrtriilr ijr' .,,fi : s, !ir-:24'-1 eff

'mmmilmlrrMf" {ilmm {inf!finil0tjl0r &m!.,itutmmtr !!nn. mm: ?r

met *firsill[ll@ltmnil@]r,l(ir fiilfilm[ii, rms*t@iitilr,@l tiiili|b.n:

Dern{,-,: .nlrr, '\rlu il[nttiliflllilil(tfi'r]l ,r iitl -irl.g* tffiffi! ,sr

Molotyo;ea 'd[llM!illlllllilltrlmroffmilll erul,rtltil-r:1.F - *,*r:rg, -:r*.r.RIKUL' L- @unnilfi@u *lilsmr i., l lr _t-i,e,ry*:r26.03.1 997 n:l4) d{ffi"r -* : f- -,ff- -:tr .

met, her iki rnegquumnrnr:mrfiF,fiil1111ilrnpn: : *::r: : : e-:

Dolum Torihim02.12.119610.02.199720.02.199726.02.119708.03.199711.03.1997r 3.03.1 I 9719.03.199724.03.119725.03.199729.03.199701.04.199713.05.1997

c25.

I

Cilffi**'.::i.,:::.;. ': I ir,a,*r;,i,,*i;*;$i.i:t*li:*i.;ii;#*+"iiiB ffi##A

uzul{ BEKTEY|$ SOUA ER|Y0R

Yoklogrk olorok 4 yrldrr ip igin Tekel' in koprlorrnr ogrndrron meslektoglorrmrzrn

bekleyigi sono ermek ijzere. Tekel Genel Mudurltigr;' nde ihriyog duyulon Tutun

Teknoloii Muhendisi kodrolorrno otomo yopobilmesi igin 30 Ekim 1996 rorihin-

de gergeklegtirilen srnovo kotrlorok bogorrlr olon 132 meslektogrmrzrn <intjmijz-

deki gunlerde i9e bogloyocoklorr kisinlegti. Mezun olduklorr gijnden buyono bii-

yiik bir miicodele ve 6zveriyle bugijnleri bekleyen; bugijne gelinceye kodor bi.i-

yOk moddi ve monevi srkrntrlor yotomlg olon meslektogrmrzr Tekel' de g6rmek

bizleri gtiglendirecektir. Dilelimiz oskerlik vb. gibi gegitli nedenlerle Tekil' in oe-

tr$r srnovo kotrlomoyon orkodogrmrzrn do bir on once tijtijn sektorunde yer olo-

rok goreve boglomolorrdrr.

Bu vesile ile bohse konu meslektoglorrmrzrn istihdom edilmelerinde emeli gegen

tijm yetililere gtikronlorrmrzr ve soygrlorrmrzr sunuyoruz.

AKH|SAR uE BUcAK igmrnltr nttUoUnlUxuniTUTEV Uyesi Arkadaglara; A cRUBU igmrnltr nnUuUnrUGU ouu.

Akhisor igletme Miidijrliigij oZ.Oj.1992 rorihinde A grubu ielermeMiidi;rlijliine doniigtiiriilerek, MijdijrlUge Golmormor, Krrklgog, Somo,Gordes, KoprUbogr ve Demirci igletme Mijdi;rlUkleri ile Borlu Jl,rn noktolbo!lonmrghr.

Akhisor iSletme MUdijrli;gu bunyesinde 34 memur ile 501 i99igohgmokto olup, depolorrn toplom kopositesi 600.000 bolyodrr.

. . 1995 ijriin yrh boz olrndrgrndo Akhisor igletme Mtjd0rli.j$U, bijnyesin-deki 430 kciy ve moholle 32.480 hektorirk olqndo 71.124' .kiri30.480.000 kg'|k ttitttn ijreiimi gergeklegtirilmigtir. Bu do Ege ijretimininekici bozrndo %23''jlrrn kilo bozrndo ise%27.4''ini kopsomoktodrr.

Akhisor igletme Miidijrli;gU kodrolonno Mijdlir olorok Zohit BAKIRMtidUr Yordrmcrlklonno H. Vokrf MERCiMEK ve Senol HAyMAN ileBogeksperlige Foruk GULPINAR gorevlendi rilmi gtir.

AgisAR isrErME MriptiRrucu rErEFor'lARtSontrol :41 4251 O-41 41 17 5-41 42332Miidi.ir :4.l-14600Mridiir Yrd : 41 3 4230- 41 33 623Bogeksper :4 1 35098Fox :4124164

Bucok igletme Mijdi;rliigi.i I 6.I0.1996 rorihinde B grubudon A grubu oto-ti.jye donijgti.iriilmijg olup hole hozrrdo 35 golrgonr mevcuttur. Bucqk merkezdohil 29 k6yde 18.810 dekor,do 5.423 ekiciye yokloerk 2.500 ron iijrijniiretim i yoprlmoktodr r. igletme Mijdijrlijguni, Romozon DEM|RKOL, Bo geks-

perligini Unol oCAK yiirurmekredir.

TEIEFON NUi/iARALARI

0.248 3251420325 2187325 2291

325 5t 98

31 5 7982 (DerekOy Depolon)

at

Vofrmrzrn Arohk | 996' do yoptrlr Genel Kurul' do iiye oidot-lorr ile ilgili ohnon koror geregi, yrlhk 3.OO0.OO0 TL. olon oi-dotlorrn $ubot sonuno kodor ogoprdo belirtilen bonko hesop

numorolorrno veyo elden yoirrrlmrg olmosr gerekiyordu. Fokot

i.iyelerimizin yoklogrk yorrsr henijz oidotlorrnr yotrrmomrglor-

drr.

Qegitli zorluklorlo gohgmolorrmrzr yiirijtmeye gohgrrken Uye

orkodoglorrn bu tiir sorumsuzluklon, golrgmolorrmrzr zorloghr-

moktodrr. Zomon olon ve mosrof gerektiren gobolorlo oidot-lorrn toplonmosr geqitli fooliyeilerin hoyoto gegirilmesini ge-

ciktirmektedir. Zqmonrmrzr ve enerjimizi bu ti.jr fooliyetler dr-

grndo kullonorok gelecekte ijyelerimizin foydolonoco!r iglerle

ilgilenmek orzusundoyrz. Uyelerimizin sorumluluklorrnr yerine

getirerek oidotlorrnr bir on 6nce 6demeleri gerekmektedir.

Aksi holde doho 6nce de hotrrlotrldrgr gibi Vokrf Senedinin'l 'l

. Moddesi gere$i iiyelikten grkormo igleminin gijndeme ge-

lebilece$ini ikozen hotrrlotmok zorundoyrz.

Bijtiin Uye orkodoglorrn sorumlu i.iye bilinciyle horeket etmesi-

ni umuyor, golrgmolorrmrzdo yordrmcr olmolorrnr temenni edi-

yoruz. Unutmoyohm ki bu kurum hepimizin.

O*ok grkorlonmrz ve ijlke t0tiincUli.i$ijne hizmet omocrylo ku-

rulon Vokfrmrzrn, fooliyederinindeki bopon yo do bogorrsrzhk

hepimizi oynr olgijde ilgilendirmelidir.

Oneri ve elegtirilerinizi vorso yozrh yodo sozlii olorok ilet-

lzmir Tekil Y.T. lgletme

MUdUrlUgU ekspenleninden

Nedim 0zcAN, 1gg5-1996

O$r'etim yrlrnda lstanbul

Univensitesi Hukuk

FakUltesinden mezun olarak

diplomasrnl almtgttr, Bu

vesile ile ankadastmtzt kutlar,

baganrlanrntn devamtnl

menizi bekler, esenlikler dileriz. .26.

FlrliTrriltnl:lDE#W'etrril

I

;J&W.TiCIlBABAMA 31 . Saydaki Bufmacantn&nnenn sri kornrndo hissetti$inde

Sen yoktun yo bobocrgrmtlk tekmemde del (Somiun)

Drinyoyo sizler igin gelmigimGene yoktun ... (Gordes)ilk sono ogu demeliydim

GUliimsedigim ilk sen olmolrydrnAmo sen yoktun, Agrlorrmrn ocrsrndo bori...

Gece uykusuzlu$umGrjndtjz huysuzlu$um

Belkide seni go$rrrgrmdr bobocr!rm(Diyorbokrr)

Bozen hosiolondrm,llk dieimi gordUn mij?

Emekleyisimi, hele hele yrirtjytlgijmri...Srrrdi de cisimi soy[jyorum (Botmon)

Amo sen bunlorr gorm0yorHissetmiyorsun neden?

Sen benim bobom de$ilmisin?3 r resim uordr evde bo9 kogede

Annem bu bobo derdiO .es ''^ gelirdi eve bozen {Botmon)

3er gezdirir, benimle oynorVe sonro...

;e : *e yim poro kozonmohyrm deyip hepgiderdi.

Bobocr$rmlSoz ben oz yemek yer

Qikoloto istememCyuncok hig sevmem

':- oen poro isfemem...4qDes [r '.r :,i,;;-: {'"

crHAN AJDAN izMiRLi2.5 YAS

^fqzm* B t* dhmek gibidir.Once ser#} ur hrtog dostun

igin yozorcln.

Sonundq do pn ii l@E}tborbsn'tMOUfng

$iiziimiiSO[DAI.{ SAGA : t - Sonrqmo,Pqlomut 2 - Ovo, Go, Bokoro3 -Nozmi, Kogon, Tot 4 - TL,Intigor, Revrj 5 - Agso, Alogom6 - Renk, Bel, Trk, Al Z - Sol-mo, Akr.j, 8 - Apolok, Mrh, Tk9 - Ko, Ayok, Morobo l0 - is-tif, Ulog, Puro I i - Tekin, Aro-bo, MM 12 - Kof, Yot, Aloz,AU 13 - Altmezor, As 14 - io,lgim, Momul, 15 - Hoglok, Mo-rosoiu

Sigara Devleri Saua$aTutustu.

sigoro iireticisi, Liggett girketi- id., firron,n dijer ttitiin firmo-nin, uzun sr-iredir siiren tortrg- lorrylo yoprlon g"orugmelerin tu-moloro son vererek ilk kez tiitii- tqnqklqrrnr

"git t.ro/, lourt

nijn okci$er,kqnserine neden etti$ini bildirdi.otdugunu kobul etmesi, tijtijn Bu dosyolor iginde, dider siqo_devlerini oyogo koldrrdr. ro r;rettisi fi;;#;,.";kl"i;-Woshington- ABD'de fooliyet nndo I 4- I B yos qrubu oencle-gosteren-Liggettodrndoki girket ri hedefrem"aiit""ri ualnund"rireticisi,firmq , ilkkez, nikotinin "gergele oykrrr" iroi"t"ri"lnbogrmhhk.,/optrdrnr ve rr.itrin iipotloinrn i" b"lr"drg, b"-KUlontmt rte konser orosrndq lirtildi.bir boglontr bulundu$unu ko- 22 eyolet, tritiin kullonrmrnqbul etti. chesterfield ve Eve si- bo$lr hostolrkrorn tedovi mqs-gorolornrn rireticisinin,ogrklo- rofL'n,n, korr rogi,k rig;domolorr,, di$er, sigoro devlerini lqrrncq odenmesi ig-in mi.iiode_qyo$g kqldrrd,r. Liggett'in hisse le ediyor. ,ABD ycinetiminin Liq_senetleri ortorken, ABD'nin en gett'in tutumunu desteklemeJ-biiyiik sigoro tireticisi philip iin ordrndqki n"d"ni". ,;;;;_Morris'in seneileri 6..l2 dolqr don koynoklonon ho.tol,H"ordqde$er koybetti. tedqui 'mosrof,;,, U;;; i;;:Arizono Eyoleji Adolet Bokonr yo ytiklenmeL otarg, U"tirtiti_Gront Woods, Chesterfield yordu.morko sigorolorrnrn rjreticisi ABD ekonomisine yrldo B0 mil_Liggett firmosrn-rn, .22 Ameri- yor dolorhk girdi soAlovqn tij-kon eyoleti torofrndon iritr.in so- i.in ,onoyin""Uryrl i"i#

""-ngyine korgr ogrlon dovqlordo rqn korqrlo itgiii "f";[ Aabj.birligi yopmoyo koror verdi- Boekon yordrlrcrsr li i.;;grnr belrrttr. Liggett firmosrnr kutlodr veLigggtt firmosrnrn, ttjtrinijn okci- "Arierikon holkr i9i;-to;rhi ii;p:i,ifl",*t' ile kolp ve. dqmor zofer,' olqrok nit"l"Ji. (ri;;jhostolrklqrrno y-ol ogobilece$in i

<cbul enigini itode eden Wo- 22.l7.tgg7yENiwzytl

YUIGR|DAN A$AGYA ISon Tiryoki, Korh, 2 - Ovol,Postol, 3 - Noz, Anko, Teftig 4- Misk, Loik, Mol 5 - Aging,Soyfiye 6 - Mo, Toboko, Nq-zikT -Ki, El, Ku, To9, g - Bo-

9olmo, Lo, Rim 9 -Pogol, Mo-ro, Mo l0 - Akorqt, MogoloI I - Lon, Qrtrr, Bosmo l2- Ar,Rok, Hopoz, Ag 13 -Motem,Bu, TMO 14 - Av, Aktormo, Utl5 - Tritiin[ik, Omuzh,

rtrElalttltalrl

TURKIYE'DE AMERIKAN TIPI TUTUNyETi$TiRicEK oTANTARA KREDI vrniuvrrsi

durtmoyo, iglerin yoptrrrlmosr igingerektiginde ovqns vermeye ve busureile yetiptirilen tiitijnleri olmoyove sotmoyo yetkili krlrnmrgtrr."

Ustelik bu mqdde. Amerikontipi tijtUnlerin yolnrz ijretimi igindegil, bu tip tijti.inlerin nokliye veigleme igleri ile kurutmo frrrnr vehorgor gibi tesisler kurmok veyokurdu*mok igin ovons ismi qltrndokredi vermeye Tekel' i yetkilikrlmoktqdrr.

^.. t 1..-.. .l .(,orldugu gror:-A,merikqn tipi ttitiin i.iretimi ile

u$rogon (do$rudon Uretim yopondegil) firmolor veyo ekicilbr sozkonusudur.

-Yoboncr ortoklr 9irkeiler, hottoTi.jrkiye' ye Amerikon tijtijnij solonfirmqlor veyo ortokhklorr, bu kredi-den yororlonocok, fokot ekicilerinkurucqklorr kooperotifler yoror-lonomoyocokttr.

3-Kororrn ALIMIARDA UYGU-TANACAK ESASLAR borhkh 3.moddesi, sonki oncelikle destek-lenmesi gereken Amerikon tipitijtijn ijretimi ile u$rogocok fir-molormrg gibi, "desteklemeofrmlorr 1996 yiltndo iireliminoizin verilen Amerikon tipi ti.iti.jnlerile 1995 yrlrndo ijretmelerine izinverilen tqm mohsul holindeki tri*tipi tijtiinlere uygulonrr" geklindedijzenlenmittir.

Boylece Tekel' in yopoco!rdestekleme ohmlorr, bu kororio.-dcln yororlonorok devlettenolocosr krediyle ijlkemizdeAmerikon tipi tiiiiin i,iretecek fir-moloro, muhtemelen gok uluslu

9i rketlere tegm i I edilmektedir.Uygulomonrn b<iyle

yoprlmosrnrn, koror doho yijrtir-lu$e girmeden ,5nce plonlonmrgoldugu, Tekel Dergisi4 nin Ocok-$ubot 1996 soyrsrndo Tekel odrnoyoprlon tu ogrklomodononlosrlmoktodrr. "Tekel tiifilnyetigtirme i;i iginde degildir. Tekeligin en iyi olternotif, bu tip tUti.in

7 Morr 1996 tqrihli 22573soyrlr Resmi Gqzetede yoyrmlononI996 YILI TUTUN DESTEKLEMEKARARI;

-Ekici tuttin sotrg piyosolorrnrndesteklenmesine dqir 7.1 .1961torihli ve 196 soyrlr konunun I . ncive 2. nci mqddeleri,

-Kqmu iktisodi terebbUshokkrndo konun hiikmi;nde koror-nomenin 35. nci moddesi, htikiim-lerine gore yijri.irlii$e konulmu gtur.

Soz konusu koror, bugUnekodor yiiri.irlij$e konulmug bulunondestekleme kqrorlorrnrn hisbirindeyerolmomrg, son derece onemli vedikkot qekici azellikleri olon yenihukumler icermektedir.

I - Kororrn GOREVLEND|RMEboshkh

.l.nci mqddesi ile Tekel' e

ilk defq bu yrl, olrm ve sotrgtndesteklenmesine ilqveten. 196soyrlr konundo yer olmomrg olon,"Tijtijn Uretimi" gorevinin verilmesigorulmektedir.

4036 soyrlr Tekel' in Tegkilot veVozifeleri hokkrndoko kqnunloveyo I 177 soyir TiitUn ve TijtiinTekeli Kqnunu ile Tekel' e bayle birgorev verilmig degildir. TekelbugUne kodor bilimsel orogtrrmoomqcr drgrndo, ticori omoglo tijtijnijretimi yopmomrg veyopfrrmomrgtrr...

2-Koronn URETIM boghkh ikin-ci moddesinde Tiirk tiitUniindenbohis yokfur. Bu modde yolnrzAmerikon tipi tijtiin iiretimine toh-sis edilmistir.

Kqrqrrn bu mqddesi qynengoyledir,

"Tekel Genel Mtidurlugu, mem-leketimizde Amerikon tipi tijtijniiretiminin geligtirilmesi omocrylotohum ithol etmeye, onrlqn tijrtijtijn ijretimi ile u$ro;on firmolorveyo ekicilerle iiretim, nokliye veigleme konulorrndo bir yrl veyodohq uzun si.ireli onlogmolor yop-moyq, kurutmq frrrn ve hongorlorrgibi tesisleri kurmoyo veyo kur-

yetigtirmede yetkin 9ok uluslu ijreli-cilerle golrgmok olocokirr.Holihqzrrdo birkog teklif qldrk vegori.igmelerimiz devom etmekte-d tr."

4- Kororrn I l. nci moddesi, bukoror uyorrnco olrnon, iglenenveyo sofrlon tijti.inlerden hosrl olq-cok zororlorrn Hozine mijstegorlr$rbijtgesine bu mqksqtlo konulocqkodenekleongormektedir.

korsrlonmosrnr

Yoni devlet, Tiirkiye' deAmerikon tipi tiitiin iiretilmesi igingok uluslu girketlere kredi verecek,onlorrn iiretecekleri tiittinleri kendi-leri igin uygun fioilorlo desteklemehesqbrnq sotrn olocqk, hosrl olo-cok zoror TC. hozinesi tqrqfrndonkqr$olonqcok.

Hqlbuki destekleme, devletin9ok uluslu girketleri degil kendivotondoSr olqn tijtijn iireticilerinikorumok omocrylo iisilendi$i,kogullor zorunlu krlrndr$rndozcrc,rt goze oldr$r sosyol omoglbir hizmettir. Boyle bir uygulo-monrn hukuksol olup olmodrsr biryono, destekleme kovromr vemontr$r ile bo$doptrrrlmqsr do oslomijmkiin deg;ldir.

Tiirkiye' de sigoro pqzonnrtomomrylo ele gegirmek Lizere olongok uluslu girkeder, TiJrkiye' deAmerikon tipi tijtUn yetigtirilmesinide bu korordon yororlonorokbi*oq yrl iginde geqirebilecek-lerdir. Bu ogrk ve vohim gergelingozden kogrrrlmrg olmosrnr onlo-mok imkonsrzdrr.

1997 yrh ieinde yijrUrlilgekonulocok tiitiin desteklemekqrorrndo bu hqtqlor tekrorlonrrso,bogho tijtiin ijreticileri olmok ijzereilgililer, yosol sijresi igerisindeidori yorgryo bogvurorok kqrqrrniptolini istemekte hoklr olocqk-lordrr.

TUruN PLATFORIviU