TMMOB HARİTA VE KADASTRO MÜHENDİSLERİ ODASI … · Yapı davranışlarının araştırılmasında, yapıya etkiyen iç kuvvetlerin (sıcaklık değişimi ve malzeme yorulması)

1��11. Türkiye Bilimsel Harita ve Teknik Kurultayı / 2-6 Nisan 2007

BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI

TMMOBHARİTA VE KADASTRO MÜHENDİSLERİ ODASI

AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİNDEKİ CORS PROGRAMI

E. Yavuz1, N. Ersoy2

1Yıldız Teknik Üniversitesi, Meslek Yüksekokulu, Teknik Programlar Bölümü, Harita Kadastro Programı, İstanbul [email protected]

2Yıldız Teknik Üniversitesi, İnşaat Fakültesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Jeodezi Anabilim Dalı, İstanbul, [email protected]

ÖZET

Bu bildiride, Amerika Birleşik Devletlerinde oluşturulmasına 1994 yılında başlanıp günümüzde halen devam etmekte olan CORS (Sürekli Gözlem Yapan Referans İstasyonları) çalışmaları ile ilgili bilgiler verilmiştir. Ülkemizde İstanbul Kültür Üniversitesi (İKÜ), Harita Genel Komutanlığı (HGK) ve Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü (TKGM)’nün TÜBİTAK’a birlikte sundukları ve çalışmalarına 10 Mart 2005 tarihli Bilim Teknoloji Yüksek Kurulu Kararı ile başlanan ve Amerika Birleşik Devletlerindekine benzer bir sistem oluşturulması hedeflenen “Ulusal CORS Sisteminin Kurulmasi ve Datum Dönüşümü Projesi”ne ışık tutmak bu bildirinin amaçlarından biridir. Bildiride CORS’un amacı, CORS istasyonlarının oluşturulması, CORS verilerinin toplanması, işbirliği yapılan CORS Organizasyonları, Ulusal, Federal, Eyaletler arası, Bilimsel ve Uluslar arası CORS ortakları. CORS uygulamaları, CORS’un avantajları ve dezavantajları anlatılmıştır. 900 den fazla istasyon içeren, her ay 15 istasyon artışıyla büyüyen, 175 den fazla organizasyonun iştirak ettiği, C/A, P1, P2 kodlarının, L1, L2 taşıyıcı faz gözlemlerinin temin edildiği ve yakın gelecekte L2C kodunun temin edilebileceği CORS’un günümüzdeki durumu ve CORS uygulamaları hakkında bilgiler verilmiştir. Bildiride ayrıca Online Konum Belirleme Kullanıcı Servisi olarak adlandırılan OPUS hakkında da bilgi verilmiştir.

Anahtar Sözcükler: CORS, GPS, Konum Belirleme, OPUS.




HELMERT ORTOMETRİK YÜKSEKLİKLERİN BELİRLENMESİ

N. YılmazKaradeniz Teknik Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh. Bölümü, Jeodezi Anabilim Dalı, Trabzon [email protected]

ÖZET

Yükseklik, noktaların tanımlanmış bir referans yüzeyinden olan düşey yöndeki uzaklığıdır. Yeryüzü noktalarının yüksekliklerini belirleyebilmek için sıfır yükseltili olarak kabul edilen bir başlangıç yüzeyinin tanımlanması ve noktaların bu yüzeye olan düşey yöndeki uzaklıklarının belirlenmesi gerekir. Yükseklikler için referans yüzeyleri olarak değişik yüzeyler alınabilmektedir. Bunlardan en önemlisi jeoiddir.

Yeryüzündeki bir noktanın, çekül eğrisi boyunca, sıfır yükseltili referans yüzeyi olarak alınan jeoide uzaklığına o noktanın ortometrik yüksekliği denir.Yeryüzündeki bir noktanın ortometrik yüksekliği, aradaki kara parçası nedeniyle sıfır yükseltili yüzeyin kıtalar altındaki gidişi bilinmediğinden ve çekül eğrisi boyunca ölçü yapmak mümkün olmadığından doğrudan doğruya hesaplanamaz.

Nivelman sonuçlarının ortometrik yüksekliklere dönüştürülebilmesi için yerin içindeki g gravite değerleri gerekmektedir. Bu değer ölçülemediğinden, yeryüzünde ölçülen gravite değeri yardımıyla hesaplanabilir. Bunun için yeryüzünde ölçülen gravite değeri Poincare ve Prey yöntemiyle indirgenir. Bu indirgemede ortalama bir yoğunluk alınmakta ( 3

0 /67.2 cmg=r ) ve indirgeme formülü bu yoğunluk yardımıyla çıkarılmaktadır. Poincare ve Prey indirgemesiyle elde edilen yüksekliklere Helmert ortometrik yükseklik denilmektedir.

Bu çalışmada, uzunlukları yaklaşık 5 km olan iki farklı güzergahın Helmert ortometrik yükseklikleri belirlenmiştir. Güzergahlardan birisi düz ve engebesiz arazide olup 7 m yükseklik farkına , diğeri dağlık ve engebeli arazide olup 387 m yükseklik farkına sahiptir. Güzergahlar boyunca hassas Nivelman ve gravite ölçüsü yapılmıştır. Gravite değişiminden dolayı yüksekliklere getirilen düzeltmeler hesaplanmış ve bu düzeltme miktarları geometrik nivelmanla bulunan yükseklik farklarına eklenerek Helmert ortometrik yükseklik farkları elde edilmiştir.

Anahtar Sözcükler: Ortometrik Yükseklik , Ortalama Gravite, Jeoid, Çekül eğrisi

19611. Türkiye Bilimsel Harita ve Teknik Kurultayı / 2-6 Nisan 2007



TÜRKİYE DÖNEMSEL PDOP VE GDOP DEĞİŞİM HARİTALARININ OLUŞTURULMASI

İ.Kalaycı1, Ö.Çorumluoğlu2, S.Doğanalp3, B. Turgut1Selçuk Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh.Bölümü, Ölçme Tekniği Anabilim Dalı, Konya [email protected]

2Selçuk Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh.Bölümü, Fotogrametri Anabilim Dalı, Konya, [email protected]çuk Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh.Bölümü, Jeodezi Anabilim Dalı, Konya [email protected]çuk Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh.Bölümü, Jeodezi Anabilim Dalı, Konya [email protected]

ÖZET

GPS ölçmelerinde gözlem planlama çalışmaları oldukça önem arzetmektedir. Son yıllarda ülkemizde de GPS gözlem planlamasına yönelik çalışmalar yapılmakta ve kurum ihalelerinde zorunlu hale getirilmektedir. Ayrıca yurtdışı bilimsel çalışmalarda, yapılan GPS uygulamaları için GPS gözlem planının yapılıp yapılmadığı noktasında eleştiriler gelmektedir. GPS gözlem planlamalarının GPS doğruluğunu artırıcı etkileri de göz önüne alındığında, bu uygulamaların yapılmasının gerekliliği de ortaya çıkmaktadır.

Bu çalışmada, 1/100000 ölçeğinde Türkiye pafta indeksi esas alınarak oo 5,11 ×(Enlem (φ), Boylam (λ)) grid noktaları kullanılmış ve bu noktaların yükseklik değerleri Google Eart yazılımı yardımıyla elde edilmiştir. Bu noktalara ait Eylül, Ekim, Kasım dönemine ait 3 aylık bir dönem için aynı zaman dilimi için planlama yapılmış ve bu planlama sonucu elde edilen uydu görünürlüğü, PDOP ve GDOP değerleri analiz edilerek bu dönem için Türkiye PDOP ve GDOP haritaları oluşturulmuştur. Enlemsel ve boylamsal değişimler neticesindeki PDOP ve GDOP değişimleri analiz edilip Türkiye için dönemsel bir yoruma gidilmiştir.

Anahtar Sözcükler: GPS Gözlem Planlaması, Uydu görünürlüğü, PDOP, GDOP




MÜHENDİSLİK YAPILARININ DİNAMİK DAVRANIŞLARININ REGRESYON ANALİZİ İLE

TANIMLANMASI

H. Erdoğan1, E. Gülal2, B. Akpınar3, E. Ata4,1Aksaray Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Ölçme Tekniği Anabilim Dalı, Aksaray,

[email protected] 2 Yıldız Teknik Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Ölçme Tekniği Anabilim Dalı, İstanbul,

[email protected] Yıldız Teknik Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Ölçme Tekniği Anabilim Dalı, İstanbul,

[email protected] Yıldız Teknik Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Ölçme Tekniği Anabilim Dalı, İstanbul,

[email protected]

ÖZET

Mühendislik yapılarında sıcaklık değişimleri, rüzgar kuvveti, yaya ve trafik yükü gibi yükler altında oluşan hareket ve şekil değişikliklerinin açı-mesafe doğruluğu ve örnekleme frekansı yüksek ölçü donanımları ile ölçülmesi, değerlendirilmesi ve analiz edilmesi mühendislik ölçmelerinin başlıca ilgi alanları arasında yer almaktadır. Özellikle son yıllarda mühendislik yapılarının izlenmesinde yeni izleme sistemlerinin gelişmesi, yapıların davranışlarının sistem analizi kapsamında parametrik ve parametrik olmayan yöntemlerle ele alınması, sürekli gözlemlerin gerçekleştirilmesi durumunda ise zaman serilerinin analizinin yapılması klasik deformasyon analizine farklı bir boyut kazandırmıştır. Yapı davranışlarının araştırılmasında, yapıya etkiyen iç kuvvetlerin (sıcaklık değişimi ve malzeme yorulması) ve dış kuvvetlerin (rüzgar kuvveti, trafik yükü, su seviyesinin değişimi ve deprem) hangi yapıda ne kadar ve hangi yönde etkili olduğunun araştırılması gerekmektedir. Özellikle asma köprülerin, tabliye bölümünde trafik yükü, rüzgar kuvveti ve özellikle de kulelerde sıcaklık değişimlerinin etkisine bağlı olarak yapılar da farklı büyüklükte yanal, boylamasına ve düşey yönlerde tepki göstermektedirler. Bu yüzden etki ve tepki büyüklüklerinin sürekli ya da belirli periyotlarla ölçülmesi ve etki-tepki büyüklüklerinde ortaya çıkabilecek olası farklı değişimlerinin tespit edilmesi gerekmektedir. Elde edilen etki ve tepki büyüklüklerinden yararlanılarak parametrik olmayan yöntemlerle yapının davranış şekli matematiksel olarak ifade edilebilmektedir. Parametrik olmayan yöntemlerle yapılan tanımlamalarda etki ve tepki büyüklüklerinin geçmiş dönem etkileri ve dinamik bir sistem olan yapının etkiye karşılık tepkimesinin gecikip




gecikmediği belirlenebilmektedir. Bu tür tanımlamaların temeli regresyon analizine dayanmaktadır. Regresyon analizi ile tekli ve çoklu değişkenlerle (etki büyüklükleri) tepki büyüklükleri arasındaki ilişki polinom, logaritmik, üstel vb. fonksiyonlarla belirlenebilmektedir. Belirlenen fonksiyonun ya da modelin doğruluğu ve yapı davranışını doğru temsil etmesi için de fonksiyonun istatistik açıdan test edilmesi gerekmektedir.

Bu çalışmada; Boğaziçi Köprüsü kulelerinin ATR sistemine sahip elektronik totalstation ile 10 dakika aralıklarla 10 saat izlenen yanal (Y) ve boylamasına (X) yönlerindeki tepkileri ile yapıya etkiyen sıcaklık değişimleri, trafik yükü ve rüzgar hızı büyüklükleri arasındaki ilişki her bir etki-her bir tepki (SISO) ve çoklu etki-tekli tepki (MISO) şeklinde farklı derecelerdeki polinom ve çoklu regresyon analizi ile tanımlanmıştır. Regresyon analizinde ilk olarak etki ve tepki büyüklüklerinin zamana bağlı grafikleri elde edilmiş ve ölçülere uygun model belirlenmiştir. Daha sonra ise belirlenen modelden yararlanılarak ölçülerde uyuşumsuz ölçülerin olup olmadığı robust yöntemlerden Huber’in M kestirimi ile araştırılmıştır. Ölçülerden uyuşumsuz ölçü giderildikten sonra etki ve tepki arasındaki ilişkiyi tanımlayan modeller regresyon analizi ile belirlenmiştir. Belirlenen modellerin uygunluğuna kayıp fonksiyon, final prediksiyon hatası (FPE), düzeltmelerin otokorelasyon katsayıları ve düzeltmelerle etki büyüklükleri arasında oluşturulan çapraz korelasyon katsayıları hesaplanarak karar verilmiştir.

Anahtar Sözcükler: Boğaziçi Köprüsü, trafik yükü, sıcaklık değişimi, rüzgar kuvveti, çoklu regresyon analizi




EĞRİ MİNARE’NİN DEFORMASYONUNUN NEDENLERİNİN ARAŞTIRILMASI VE JEODEZİK

VE FOTOGRAMETRİK YÖNTEMLERLE İZLENMESİ

T. Bayrak1, H.M. Yılmaz2, M. Yakar3

1Aksaray Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh.Bölümü, Jeodezi Anabilim Dalı, Aksaray, [email protected] Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Fotogrametri Anabilim Dalı, Aksaray,

[email protected]çuk Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Fotogrametri Anabilim Dalı, Konya, [email protected]

ÖZET

Kırmızı tuğladan yapılmış olmasından dolayı halk arasında “Kızıl Minare”, eğri olmasından dolayı da “Eğri Minare” olarak adlandırılan bu yapı 1221–1236 yılları arasında yapılmış İslamiyet dönemine ait bir Selçuklu eseridir. Yaklaşık 770 yıldır ayakta kalabilmeyi başarabilen bu benzersiz yapı bilinmeyen nedenlerden dolayı Kuzey Batı Batı yönünde eğilmiştir. Eğri Minarenin günümüze gelinceye kadar eğilmesinin nedenlerinin araştırılmasına yönelik hiçbir çalışma mevcut değildir. Mevcut çalışmaların geneli minarenin mimarisi üzerine yoğunlaşmıştır.

Bu çalışma minarenin eğilmesine neden olan etkenlerin araştırılmasına ilave olarak, temelde eğilmenin jeodezik ve fotogrametrik olarak izlenmesine ve eğilme miktarının belirlenmesine odaklanmıştır.

Minarenin eğilmesinin nedenlerinin araştırılması kapsamında yağış, sıcaklık ve rüzgar parametreleri ele alınmış. Bu bağlamda yağış rejimini belirlemede 56 yıllık, sıcaklık değişimlerini belirlemek için 27 yıllık ve rüzgâr durumunu belirlemek için ise 24 yıllık meteorolojik veriler kullanılarak mevcut durum belirlenmiştir. Eğilme nedenlerinin zeminle ilişkili olanlarını araştırmak için de minarenin hemen yakınına bir sondaj kuyusu açılmış ve zeminin jeoteknik özellikleri tespit edilmiştir. Sondaj kuyusu yardımıyla minarenin üzerine oturduğu zeminin fiziksel özellikleri belirlenmiş ve zemin profili yorumlanmıştır. Bu çalışmalara ilave olarak zemin jeodezik ve fotogrametrik olarak izlenmiştir. Bu bağlamda minarenin eğilme yönündeki düşey açı tesis edilmiş bir pilye’den aylık gözlemlerle izlenmiştir. Yaklaşık bir yıldır devam eden tekrarlı ölçülerden minarenin hareket etmediği sonucu çıkarılmıştır. Fotogrametrik çalışmalarla ise minarenin boyutları ve sahip olduğu eğiklik tespit edilmiştir. Bu verilerin tümü bir araya getirilerek minarenin mevcut durumu ve gelecekteki durumu yorumlanmıştır.Anahtar Sözcükler: Eğri Minare, Eğilme, Deformasyon analizi, Zemin, Jeoteknik özellikler.




SUALTINDA AKUSTİK KONUMLANDIRMA

Ö.Aydın, H. Erkaya , R.G.Hoşbaş, N.O.AykutYıldız Teknik Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Ölçme Tekniği Anabilim Dalı, İstanbul.

[email protected], [email protected], [email protected], [email protected]

ÖZET

Yerkürenin yaklaşık dörtte üçünün sularla kaplı olması, bizleri bu su kaynakların niteliklerinin daha iyi belirlenmesine doğru yönlendirmektedir. Okyanuslarda ve denizlerde yapılan petrol arama çalışmaları, kanal açma, tüp geçit gibi uygulamalarda konumlandırma büyük önem taşımaktadır.

Sualtında yapılması gereken bu hassas konumlandırma akustik konumlandırma yöntemleriyle gerçekleştirilmektedir. Bu bildiride sualtında akustik konumlandırmanın temel prensibi, Uzun Bazlı Yöntem, Kısa Bazlı Yöntem ve Çok Kısa Bazlı Kombine akustik konumlandırma yöntemleri ile bu yöntemlerin uygulama alanları ve doğrulukları açıklanmaktadır.

Anahtar Sözcükler: Konumlandırma, Akustik Konumlandırma, Ses dalgaları




ÜÇ BOYUTLU KARAYOLU GÜZÂRGAH OPTİMİZASYONUNDA KARAR DESTEK SİSTEMİ

OLARAK GENETİK ALGORİTMALARIN KULLANIMI

N. Tunalıoğlu1, T. Öcalan2

1YTÜ, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Ölçme Tekniği Anabilim Dalı, İstanbul, [email protected]Ü, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Ölçme Tekniği Anabilim Dalı, İstanbul, [email protected]

ÖZET

Günümüzde ulaşım ihtiyacının artmasıyla birlikte ulaştırma planlaması önemli bir yere gelmiştir. Bir bütün olarak ele alınması gereken ulaştırma planlaması, günümüzde arazi kullanım alanlarının daralması, hızla artan otomotiv endüstrisinin karayolu ulaşımını desteklemesi, çarpık kentleşme sonucu yerleşim alanlarına göre karayolu ulaşım ağının planlanması gibi nedenlerle içinden çıkılmaz bir durum almıştır. Bununla birlikte, ulaşım sistemleri arasındaki entegrasyonun sağlanamaması bu problemin sürekli artan bir hal almasına neden olmuştur.

İşte bu noktada yapay zekâ, insan beyninin çalışma sistemini kopyalayarak ulaşım problemleri gibi karışık ve çok yönlü problemlerin çözümünde farklı bir yaklaşım sunmaktadır. Yapay Zekâ Araçlarından birisi olan Genetik Algoritmalar; kombinatoryel eniyileme araçları içinde yer almakta ve aynı zamanda bu tip problemler için optimizasyon olanağı sağlamaktadırlar.

Bu çalışmada ilk olarak; yapay zekâ ve araçlarına değinilmiş, evrimsel algoritmalar, genetik algoritmalar ve genetik algoritmaların çalışma adımlarından bahsedilerek, evrim teorisinin doğal sürecinin sanal ortamda oluşturulması ve optimizasyon tekniği olan genetik algoritmaların ulaştırma alanında karayolu güzergahlarının belirlenmesi gibi kombinatoryel problemlere uygulanması incelenmiştir.

Anahtar Sözcükler: Karar Destek Sistemleri, Genetik Algoritmalar, Karayolu Güzergâh Optimizasyonu




YÜKSEK HIZLI KARAYOLU PROJELERİNDE YENİ GEOMETRİK TASARIMLAR

E. Can1 , Ş. Kuşçu1

1Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Ölçme Tekniği Anabilim Dalı, Zonguldak, [email protected], [email protected]

ÖZET

Kara ve demiryollarında hareket eden motorlu taşıtların hızları ve konfor gereksinimleri arttıkça, yol geometrik standartlarının da bu hızlara ve konfor gereksinimlerine uygunluğu önem taşımaktadır. Bu çerçevede yol geçkilerinin, özellikle kurp bölümlerinde, geçki ve platform geometrisinin şekillendirilmesi ve modellenmesi yol tasarımının önemli konularından birisini oluşturmaktadır.

Yüksek hızın söz konusu olmadığı kara ve demiryollarında; kesişen alinyimanların birleştirilmesinde daire yayları yeterli olurken, günümüzde yüksek hızlı projeler söz konusu olduğu yollarda klotoid, lemniskat gibi ikinci derece eğrilerden yararlanılarak geçiş eğrileri kullanılmakta, taşıt dinamiğine daha uygun geçiş eğrileri tasarımlanmaktadır

Geçiş eğrisi olarak bilinen Klotoid eğrisinin, dever ile birlikte uygulanmasıyla, yol emniyeti ve konforu açısından merkezkaç kuvvetinin etkisini yumuşatmada büyük yararları olduğu bilinmektedir. Fakat geçiş eğrisinden dairesel kurba geçişlerde ani eğim değişiklikleri meydana gelmektedir. Buna paralel olarak bu noktalarda oluşan merkezkaç kuvveti de ani değişime uğrar. Aynı problem alinyimandan, dever uygulamasının yükselmeye başladığı dever erişim mesafesine geçişte de yaşanır. Sonuç olarak yolun bu kesimlerinde sürüş emniyeti ve konforu olumsuz yönde etkilenmiş olur.

Bu çalışmada; alinyimandan, dever uygulamasının yükselmeye başladığı dever erişim mesafesi, klotoid ve dairesel kurbun analitik incelemesi hakkında temel bilgilere yer verilmiş daha sonra da yol platform geometrisinde merkez kaç kuvvetinin ani etkisini yaymak ve daha yumuşak olmasını sağlamak için yüzeysel modellenmesine ve değişken dever uygulamasına yönelik düşey kurpların hesaplama yöntemlerini kaynak alarak matematiksel bağıntılar oluşturulmasına çalışılmıştır.

Anahtar Sözcükler: Dever, Klotoid, Merkezkaç kuvveti, Yol platform geometrisi




UZUNLUK ÖLÇÜLERİ İLE GERİDEN KESTİRMEDE AKARSU YÖNTEMİ

V. AkarsuZonguldak Karaelmas Üniversitesi, Teknik Programlar Bölümü, Harita Kadastro Programı, Zonguldak,

[email protected]

ÖZET

Geriden Kestirme Problemi(GKP), bir ölçü noktasından konum koordinatları bilinen en az üç noktaya yapılan yeteri kadar doğrultu ya da uzunluk ölçü kümelerinden biri kullanılarak ölçü noktasının konum koordinatlarının hesaplanmasıdır. GKP’nin çözümü için geliştirilmiş yöntemlerden bazıları, Collins, Kaestner, Cassini, Ansermet Delambre ve Akarsu yöntemleridir. Bu yöntemlerden ilk beşinin çözüm mantıkları bilinmektedir. Bu yöntemler uygulanırken bilinen noktalar ile ölçü noktası ve yardımcı noktaların aynı çember üzerinde olması durumunda problemin çözümü belirsizleşmekte ve tek anlamlı çözüm elde edilememektedir. Noktaların aynı çember üzerinde olma halinde, çember üzerindeki her nokta konum koordinatı hesaplanacak ölçü noktası gibi alınabileceğinden, sonsuz sayıda çözüm söz konusu olur. Sonsuz çözüm üreten bu özel çembere literatürde tehlikeli çember adı verilmiştir. Çalışmada kullanılacak ölçü kümesi elemanları, ölçülen üç uzunluktur.

GKP’nin çözümünde Akarsu yönteminin mantığı çember belirleme geometrisine, çemberin bazı özelliklerine ve problemde oluşan deltoid yapının özelliğine dayanmaktadır. Bir çemberi belirlemek için, merkezinin dik koordinatlarını ve yarı çapını belirlemek gerekmektedir. Yöntem, iki bilinen nokta ve ölçü yapılan noktadan geçtiği varsayılan ve merkezleri ile yarı çapları farklı iki çember ve deltoid yapıyla modellenir. Çemberler, yarı çapları ve merkezlerine ait dik koordinatları hesaplanarak belirlenir. GKP’nin çözümünün tekil olup olmadığı ise çemberlerin yarı çapları toplamı ile merkezleri arasındaki uzunluk hesaplanarak test edilir. Çözüm olması durumunda, çemberlerin ortak kesim noktalarında biri bilinen, diğeri ise ölçü noktasından oluşur. Çemberlerin ortak noktalardan geçen kiriş uzunluğu aynı zamanda çemberlerin kuvvet ekseni doğrultusu ile çakışır. Bu durumda kuvvet ekseni çember merkezlerini birleştiren doğru parçasına dik olur. Ölçü noktası , bilinmeyen nokta ve çember merkezlerinin oluşturduğu geometrik yapı ise bir deltoidtir. Çember merkezleri ile ölçü noktasının oluşturduğu üçgenin iç açıları açıklık açıları farkından hesaplanır. Bu açılar ve çember yarı çapları kullanılarak ortak kiriş uzunluğu kontrollü olarak hesaplanır. Ortak kirişin




bilinen noktasından ölçü noktasına olan açıklık açısı da hesaplanır. Böylelikle problem bir jeodezik temel hesaplama problemine dönüştürülerek ölçü noktasının konum koordinatları, çemberlerin merkezleri ve kesişen çemberlerin bilinen ortak noktası koordinatlarından hareketle hesaplanır.

Bu çalışmada, ölçü noktasından bilinen üç noktaya yapılan üç uzunluk ölçüsü yardımıyla, ölçü noktasının Akarsu yöntemiyle hesaplanan koordinat değerleri, yukarıda sözü edilen diğer yöntemlerle bulanan koordinat değerleri ile karşılaştırılmıştır.

Anahtar Sözcükler : Geriden Kestirme, Akarsu Yöntemi, Jeodezik Ölçme, Çember, Deltoid




KADASTRO PARSELLERİNE ÜÇÜNCÜ BOYUTUN KAZANDIRILMASI: TRABZON HIZIRBEY ÖRNEĞİ

O. Demir1, A.E.Özçelik2

1Karadeniz Teknik Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Kamu Ölçmeleri Anabilim Dalı, Trabzon, [email protected]

2Karadeniz Teknik Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Kamu Ölçmeleri Anabilim Dalı, Trabzon, @ktu.edu.tr

ÖZET

Ülkemizde kadastro çalışmaları önceleri iki boyutlu olarak yapılmış ve bu şekilde ülke kadastrosunun özellikle kentsel alanlarda yaklaşık %98’i tamamlanmıştır. 3402 sayılı kadastro kanunu ile kadastro çalışmalarının 3 boyutlu yapılması ön görülmüştür. Buna rağmen günümüze kadar yapılan kadastro çalışmalarında genelde 3. boyut ihmal edilmiştir. Kadastro kanunun amacı kısmında yapılan değişiklikle artık kadastro çalışmaları ile konumsal bilgi sistemlerinin altyapısınında kurulması amaçlanmaktadır. Çünkü kadastro parsellerinin 3.boyuttan yoksun olması, yerel yönetimlerce yapılan veya denetlenen mühendislik yapılarının projelendirilmesi aşamasında veri eksikliğine veya bir bölgenin planlanması aşamalarında arazinin mülkiyetle üç boyutlu ilişkisinin kurulamaması neticesinde yatırımların gecikmesine ve optimum uygulama planların üretilememesine neden olmaktadır. Bu eksiklik genelde mühendislik yapılarının projelendirme aşamalarında plankote alımı ile giderilmektedir. Bu açıdan bakıldığında artık üçüncü boyut kadastro altlıkları için olmazsa olmazlardan biri olarak kabul edilmektedir. Günümüzde sayısal kadastro çalışmaları neticesinde sadece parsel köşe noktalarına üçüncü boyut kazandırılmaktadır. Bu kadastroda üçüncü boyut açısından önemli bir gelişme olarak kabul edilebilir. Ancak esas yapılması gereken kadastro çalışmalarında bütün kadastro parsellerinin plankotelerinin yapılmasıdır. Kadastro parsellerine üçüncü boyutun kazandırılması adına en önemli problem olarak günümüze kadar farklı yöntem, ölçek ve kkordinat sistemlerinde iki boyutlu üretilmiş kadastro altlıklarıdır. Bu altlıklarda bütün kadastro parsellerine üçüncü boyutun kazandırılması gerekmektedir. Bu bildiri kapsamında kadastrosu ortogonal yöntemle yapılmış alanlarda orijinal kadastro ölçü krokilerinin kullanılmasıyla kadastro parsellerinin köşelerine yükseklik koordinatlarını kazandırmayı hedefledik. Bunun için öncelikle kadastroya esas polgon noktalarının zeminde yeniden konumlandırılmaları ve bu noktalara yükseklik koordinatlarının hasas bir şekilde kazandırlması gerekmektedir. Sonrasında GIS teknolojilerinin kullanılmasıyla orijinal ölçü krokileri grafik verileri yardımıyla kadastro parsellerinin köşe noktalarına kot verilerek olabildiğince kadastro




parsellerinin üç boyutlu modeli oluşturulacaktır. Arazi ile önerilen model yöntemle elde edilen kotlar karşılaştırılarak aradaki kot farklarının hata sınırları içerisinde olup olmadığı istatistik test sonuçlarıyla irdelenerek yöntemin kullanılabilirliği ortaya konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Sözcükler: Kadastro, Kadastro altlıkları ,Orijinal ölçü krokisi, 3B Kadastro, Kadastro Tabanlı Bilgi Sistemi,




CBS‘DE KULLANILMAK ÜZERE SAYISALLAŞTIRILAN VERİLERİN GEOMETRİK / TOPOLOJİK HATALARININ OTOMATİK OLARAK

DÜZELTİLMESİ

İ. R. Karaş1, F. Batuk2

1Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Gebze, Kocaeli, [email protected]ıldız Teknik Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Beşiktaş, İstanbul, [email protected]

ÖZET

Coğrafi Bilgi Sistemi kurulumunda en külfetli ve pahalı aşama veri üretimidir. Bazı araştırmalara göre, bir CBS için veri toplamanın toplam maliyete oranı % 60-80 düzeyindedir. Bu nedenle gereksinilen vektör yapıdaki veriyi mevcut verilerden yararlanarak elde etmek sıkça başvurulan bir yöntemdir. Mevcut grafik verilerden yararlanmada kullanılan en yaygın yöntemlerden biri, çeşitli altlıklar üzerine çizili olan haritaların tarayıcılar yardımıyla sayısallaştırılması ve ardından vektörize edilmesidir. Bununla birlikte vektörizasyon sonucu elde edilmiş olan veri, bu haliyle bir CBS’de kullanılmaya uygun değildir. Verinin öncelikle geometrik ve topolojik olarak düzeltilmesi gerekmektedir. Bu bildiride, genel olarak topoloji kavramı üzerinde durularak sayısallaştırma sonucu ortaya çıkabilecek topolojik hatalar ortaya konulacak, bu hataların otomatik olarak düzeltilmesi amacıyla geliştirilmiş olan bir yazılım tanıtılacaktır. Yazılımda kullanılan matematiksel ve algoritmik temeller detaylandırılarak, verinin hatalardan nasıl arındırıldığı ve CBS’e uygun hale getirildiği gösterilecektir.

Anahtar Sözcükler: Sayısallaştırma, Coğrafi Bilgi Sistemleri, Topoloji, Vektörizasyon.




HAVA LAZER TARAMA TEKNİĞİ İLE SAYISAL ARAZİ MODELİ ÜRETİMİ

F. Karslı1, O. Kahya2

1Karadeniz Teknik Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh. Bölümü, Fotogrametri ve Uzaktan Algılama Anabilim Dalı, Trabzon, [email protected]

2Devlet Hava Meydanları İşletmesi, Trabzon, [email protected]

ÖZET

Günümüzde Lazer Tarama teknolojisi özellikle harita üretimi ve farklı mühendislik problemlerinin çözümüne katkı sağlayacak şekilde büyük gelişme göstermektedir. Bu gelişme sürecine hem GPS (Global Posisitoning System) ve INS (Inertial Navigation System) sistemleriyle entegrasyon, hemde laser teknolojisindeki gelişmelerin önemli derecede katkısı olmaktadır. Lazer tarama tekniği çok yoğun verinin çok kısa sürede alımını gerçekleştirebilecek bir üstünlüğe sahiptir. Günümüzde farklı veri kaynakları kullanarak Sayısal Arazi Modeli (Digital Terrain Model) üretmek mümkündür. Son yıllarda geliştirilen Lazer Tarama (Laser Scanning) ve interferometrik SAR (Interferometric Synthetic Aperture Radar) gibi yeni ölçme teknikleri, hızlı ve yüksek duyarlıklı arazi modeli verisi üretilmesine olanak tanımaktadırlar. Bu tekniklerden veri modellemede yeni yöntemlerin gelişmesine de katkı sağlayan Lazer Tarama Tekniği, şehir planlama, orman mühendisliği, kıyı mühendisliği gibi farklı uygulama alanları için diğer yükseklik verisi üreten yöntemlere göre daha yüksek duyarlıkta ve yoğunlukta yükseklik verisi toplayabilen bir teknolojiye sahiptir. Üretilen yükseklik verilerinin organize edilerek, hava fotoğrafı ve uydu görüntüleri ile bütünleşik olarak kullanımı da mümkün olmaktadır.

Lazer taramada en önemli aşama direk ölçülerle üretilen sayısal yüzey modelinden bina, bitki örtüsü gibi detayların arındırılarak sayısal arazi modelinin ortaya çıkarılmasıdır. Bu çalışmada, hava lazer sistemi kısaca tanıtılarak, bu sistem ile taranmış verilerden sayısal arazi modeli üretimi ve bu üretimde kullanılacak algoritmalar üzerinde durulacaktır. Değişik özellikte yüzeylere ait sayısal yükseklik verilerinden arazi modeli üretimi için farklı filtreleme ve algoritmalar kullanılmıştır. Elde edilen sonuçların doğruluğu irdelenmiş, diğer yükseklik modeli üretim yöntemleri ile karşılaştırılmıştır.

Anahtar Sözcükler: Sayısal arazi modeli, lazer tarayıcı, sayısal yüzel modeli, fotogrametri.




GÜNÜMÜZDE UZAKTAN ALGILAMA UYGULAMALARINA GENEL BİR BAKIŞ

A. C. DemirkesenNiğde Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh. Böl., Fotogrametri Anabilim Dalı, Niğde [email protected]

ÖZET

Günümüzde, gelişen uydu teknolojileri ile birlikte güçlü yazılım ve donanımların etkisiyle, coğrafi bilgi sistemleri ile bütünleşik uzaktan algılama uygulamaları hızla artmaktadır. Özellikle bunların başında gelen, küresel ısınma ve sera etkisiyle oluşan iklim değişiklikleri ve iklim dengesizlikleri uzaktan algılama uygulamaları aracılığıyla izlenip Dünya’mıza gelecekteki olumsuz etkileri kestirilmektedir. Dünya nüfusu hızla artarken, nüfusun kullandığı arazi sabit kaldığından hatta azaldığından günümüzde arazinin optimum ve daha doğru kullanılmasına önemle ihtiyaç duyulmaktadır. Arazinin optimum ve daha doğru kullanılması için: arazi kullanım ve arazi örtüsünün sınıflandırılması, arazi değişim analizleri, sayısal arazi modellemesi, ekolojik değişimlerin izlenmesi ve değerlendirilmesinde; coğrafi bilgi sistemleri ile entegre olmuş uzaktan algılama yöntemleri karar vericiler (örneğin, kamu, özel, belediye vs. yöneticiler) tarafından kullanılmaktadır. Küresel, bölgesel ve yöresel arazi örtülerini kapsayan ve çok büyük verileri içeren uzaktan algılama uygulamaları günümüzde kişisel ve süper bilgisayarlar, ve yazılımlar aracılığıyla yapılmaktadır. Bu çalışmada, günümüzde yaygın uzaktan algılama uygulamaları örnekler verilerek anlatılmaktadır.

Anahtar sözcükler: Uzaktan algılama, coğrafi bilgi sistemleri, sayısal yükseklik modeli, sınıflandırma




DİGİTAL YERSEL FOTOGRAMETRİNİN HACİM HESABINDA KULLANILMASI

H.M. Yılmaz1, M. Yakar2

1Aksaray Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh. Bölümü, Fotogrametri Anabilim Dalı, Aksaray, [email protected]

2Selcuk Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh. Bölümü, Fotogrametri Anabilim Dalı, Konya, [email protected]

ÖZET

Digital yersel fotogrametri yıllardır objelerin üç boyutlu ölçümleri için kullanılan bir metottur. Digital tekniklerin gelişmesiyle, digital yersel fotogrametri mühendislik ölçmeleri, topoğrafik ölçmeler, mimari ölçmeler, arkeolojik ölçmeler gibi bir çok alanda verimli, hızlı ve ekonomik bir yöntem olarak kullanılmaktadır. Son yıllarda digital fotogrametri ve bilgisayar teknolojisindeki gelişmeler nedeniyle objelerin üç boyutlu modellemesi güncel araştırma konuları arasına girmiştir.

Birçok ölçme, mühendislik ve madencilik çalışmasında kazı ve dolgu bölgelerinde oluşan hacimlerin bilinmesi önemlidir. Hacim hesapları genellikle klasik ölçme yöntemleri ile yapılır. Bunlar, üçgen veya dörtgen prizmalar, enkesitler ve Simpson bazlı kübik spline, kübik Hermite gibi gelişmiş metotlardır. Erişilemeyen, erişilmesi riskli ya da hız gerektiren objelerin hacim hesaplarında klasik ölçme metotları yetersiz kalmaktadır. Bu durumlarda hacim hesapları digital yersel fotogrametri ile daha etkili bir şekilde yapılabilmektedir.

Bu çalışmada, digital yersel fotogrametrinin hacim hesabındaki performansı araştırıldı. Bu amaç için uygun bir kazı alanı seçildi. Kazı bölgesinin hacmi önce klasik ölçme metotları ile hesaplandı. Daha sonra kazı alanının kazı öncesi ve kazı sonrası yüzeyleri fotogrametrik olarak elde edildi. Kazı bölgesinde oluşan hacim hesaplandı. Her iki yöntemden elde edilen sonuçlar zaman, maliyet ve doğruluk açısından karşılaştırıldı. Fotogrametrik yöntemin jeodezik yönteme göre zaman bazında % 21.43 , doğruluk bazında % 10.62 ve maliyet bazında % 33.33 daha avantajlı olduğu görüldü.

Anahtar Kelimeler: Hacim, Digital Yersel Fotogrametri, Üç Boyutlu Model, Kazı




ORTOGÖRÜNTÜ ÜRETİMİNDE YER KONTROL NOKTASI SEÇİMİ VE SONUÇLARA ETKİSİ

H. Topan1, M. Oruç2, M.G. Koçak3

1 Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Zonguldak, [email protected] Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Zonguldak, [email protected]

3 Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Zonguldak, [email protected]

ÖZET

Ortogörüntülerin üretilmesinde görüntü koordinat sistemi ile yer koordinat sisteminin ilişkilendirilmesi ve yeryüzündeki yükseklik farklılıklarından kaynaklanan hatanın düzeltilmesi (görüntünün rektifikasyonu) gerekmektedir. Bu amaçla görüntülere ait yörünge ve kalibrasyon bilgileri ile yer kontrol noktaları (YKN) kullanılmaktadır. Fotogrametrik çalışmalarda YKN’ları fotoğraf çekimi öncesinde araziye tesis edilirken, uzaktan algılamada kullanılan YKN’ları genellikle görüntüde bulunan doğal veya yapay nesneler olarak seçilir. YKN’larının seçimi, dağılımı ve doğruluğu, rektifikasyon sonuçlarını etkilemesi açısından çok önemlidir. Bu çalışmada Zonguldak test alanına ait ortogörüntülerin üretiminde kullanılmak üzere farklı doğruluklarda YKN’ları kullanılmıştır. Bunlar 1:25000 ölçekli topografik haritalardan ve GPS gözlemlerinden elde edilmiştir. 1:25000 ölçekli haritalar kartografik genelleştirmeyle elde edilmektedir ve güncel değildir. Dolayısıyla harita ve görüntü arasında uyuşumsuzluk söz konusudur. YKN’larının GPS gözlemleriyle elde edilmesi için yürütülen arazi çalışması ise Batı Karadeniz Bölgesinin bir kısmını kapsamaktadır. Arazi çalışması ile görüntü alım tarihleri arasındaki üç aylık zamansal farkın olması, YKN’ların bulunmasında haritalara oranla güncellik sorununu ortadan kaldırmıştır. Ancak çalışmanın kış mevsiminde yürütülmüş olması, noktalara ulaşmada ve noktaların arazide bulunmasında zorluklara neden olmuş; bu sorunun çözümünde arazi çalışması öncesinde yapılan planlamanın büyük yararı olmuştur. Bu çalışma kapsamında derlenen YKN’ları, çeşitli matematiksel modellerle (afin, yükseklik düzeltmesi getiren afin, DLT ve SOM) ile farklı çözünürlükte uydu görüntülerinde kullanılmış ve uyuşumsuz ölçü testi yapılmıştır. Böylece sonuçların YKN seçimine, dağılımına ve doğruluğuna olan bağlılıkları irdelenmiştir. Çalışmada, 1:25000 ölçekli haritalardan derlenen YKN’ları kullanıldığında 1 pikselden daha büyük, GPS gözlemlerine dayalı YKN’lar kullanıldığında ise 1 pikselden daha küçük doğruluk sonuçlarına ulaşılmıştır. Uygun bir geometrik yapıya sahip olmayan, dolayısıyla görüntüde ve arazide seçiminde güçlük çekilen noktaların (büyük köprülerin ortası, simetrik olmayan yol kesişimleri vb.) uyuşumsuz ölçü testiyle uygun YKN olmadığı kanıtlanmıştır.

Anahtar Sözcükler: Yer kontrol noktası, ortogörüntü, rektifikasyon, uyuşumsuz ölçü testi




PAN-SHARP QUICKBIRD GÖRÜNTÜSÜ KULLANILARAK NESNE-TABANLI GÖRÜNTÜ

ANALİZİ VE EKRAN ÜZERİNDEN ELLE SAYISALLAŞTIRMA YÖNTEMLERİNİN

KARŞILAŞTIRILMASI

S. Karakış1, A. M. Marangoz2, H. Topan3, H. Şahin4

1 Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Kamu Ölçmeleri ABD, Zonguldak, [email protected]

2 Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Jeodezi ve Fot. Müh. Bölümü, Kamu Ölçmeleri Anabilim Dalı, Zonguldak, [email protected]

3 Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh. Bölümü, Fotogrametri Anabilim Dalı, Zonguldak, [email protected]

4 Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh. Bölümü, Kamu Ölçmeleri Anabilim Dalı, Zonguldak, [email protected]

ÖZET

Uzaktan algılama teknolojilerindeki gelişmelere paralel olarak, günümüzde yüksek çözünürlüklü uydu görüntüleri birçok uygulamalarda kullanılmaktadır. Bir uzaktan algılama verisinin esas uygulama alanı olan büyük ölçekli topoğrafik harita yapımı ve güncelleme çalışmaları için bu görüntülerden nesneleri tanımak ve çıkarmak gerekmektedir. Bu yüzden nesne-tabanlı görüntü analizi yaklaşımı özellikle otomatik nesne çıkarımı için önemli hale gelmiştir. Diğer yandan, ekran üzerinden elle sayısallaştırma yaklaşımı da klasik yaklaşım olarak bu amaçla halen kullanılmaktadır.

Bu çalışmada test alanı olarak, oldukça eğimli bir arazi yapısına sahip Zonguldak test alanı şeçilmiştir. İlk olarak, yüksek çözünürlüklü QuickBird pan ve ms görüntülerinin birleşimiyle pan-sharp QuickBird görüntüsü üretilmiştir. Sonrasında, görüntünün spektral, uzaysal ve içerik bilgileri kullanılarak görüntü segmentlere ayrılmış ve sınıflandırılma sonucunda yol yapıları çıkarılmıştır. Bu çalışmada yazılım paketi olarak eCognition v.4.0.6 nesne-tabanlı görüntü analizi yazılımı kullanılmıştır. İkinci yaklaşım ise, yer kontrolü olmaksızın, görüntüdeki nesneleri ekran üzerinden elle sayısallaştırma ile çıkarma yöntemidir. Test alanına ait mevcut 1:5000 ölçekli sayısal topoğrafik harita, nesne-tabanlı görüntü analizi yaklaşımı ve elle sayısallaştırma yöntemlerinin karşılaştırılması için referans veri olarak kullanılmıştır.




Güneş yükseklik açısına bağlı olarak, görüntüler uzun gölgeler içerebilirler. Ekran üzerinden elle sayısallaştırma yöntemini kullanan bir operatör, gölgede kalan bir yol yapısını görüp sayısallaştırabilmekte fakat, nesne-tabanlı görüntü analizi yaklaşımında bu yol yapısını belirlemek güç olmaktadır. Yine de bu yaklaşımla, ana ve ara yol detayların %80’i otomatik olarak çıkartılmışıtr. Diğer yandan, ekran üzerinden elle sayısallaştırma yönteminde, bu detayların %90’ının çıkarılabildiği görülmüştür. Testlere bağlı olarak, sorunlar ve karşılaştırma sonuçları sunulmuş ve yorumlar yapılmıştır.

Anahtar Sözcükler: Pan-sharp QuickBird görüntü, Segmentasyon, Nesne-tabanlı görüntü analizi, Ekran üzerinden elle sayısallaştırma, Sınıflandırma




SAYISAL YÜKSEKLİK MODELİNİN ORTOFOTO ÜRETİMİNE ETKİSİ

E.Ayhan1,Ö.Erden2, G.Atay3

1Karadeniz Teknik Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh. Böl., Fotogtametri Anabilim Dalı, Trabzon, [email protected]

2Karadeniz Teknik Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh. Böl., Jeodezi Anabilim Dalı, Trabzon,[email protected] 3Karadeniz Teknik Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh. Böl., Fotogtametri Anabilim Dalı, Trabzon,[email protected]

ÖZET

Son yıllarda, gelişen teknolojiyle birlikte uydu görüntüleri ile üretilen ortofoto ürünler, yaygın olarak kullanılmaktadır. Ortofoto görüntüler, üretim ve maliyet açısından klasik yöntemlere göre daha avantajlıdır. Bu görüntüler, zaman ve maliyet açısından kazanç sağladığı için; haritacılık ve mimarlık uygulamaları, şehir planlama, kent ve çevre niteliklerinin modellenmesi gibi farklı disiplinler tarafından tercih edilmektedir. Yaygın olarak kullanılan ortofoto görüntülerin doğruluğunu etkileyen birçok faktör mevcut olmakla birlikte, sayısal yükseklik modeli bu doğruluğa etki eden en önemli faktörler arasında yer almaktadır.

Bu çalışmada, veri olarak Trabzon iline ait ikonos uydu görüntüsü ve farklı kaynaklardan elde edilen sayısal yükseklik modelleri kullanılmıştır. Sayısal yükseklik modelleri, 1/1000’lik halihazır haritadan, 1/25000’lik topografik haritadan ve SRTM (Shuttle Radar Topography Mission) verisinden elde edilmiş ve ortofoto görüntüler üretilmiştir. Çalışmada, kullanılan farklı sayısal yükseklik modellerinin, ortofoto görüntülerin doğruluklarına etkileri araştırılmıştır.

Anahtar Sözcükler: Sayısal yükseklik modeli, ortofoto, ikonos, srtm




ALMUS FAY ZONU’NUN UZAKTAN ALGILAMA VE SAM TEKNİKLERI İLE İNCELENMESİ

Ö. Gürsoy1, Ş. Kaya2, K. Ş. Kavak3

1Cumhuriyet Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh.Bölümü, Kartografya Algılama Anabilim Dalı, Sivas, [email protected]

2İstanbul Teknik Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Uzaktan Algılama Anabilim Dalı, İstanbul, [email protected]

3Cumhuriyet Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Genel Jeoloji Anabilim Dalı, Sivas, [email protected]

ÖZET

Bu çalışmada, Kuzey Anadolu Fay Zonu (KAFZ)’den ayrılan Almus Fay Zonu’nun (AFZ) jeolojik özellikleri uzaktan algılama yöntemleri ve sayısal arazi modeli (SAM) ile incelenmiş ve AFZ’ nin aktivitesi araştırılmıştır. Bu amaçla Landsat 7 uydusu tematik haritalayıcı (TM) görüntüleri ve Uzay Mekiği radar topografya misyonu (Shuttle Radar Topography Mission-SRTM) verileri ile bölgeye ait 1:25 000 ölçekli topografik haritalar kullanılmıştır. Uzaktan algılama verilerinin UTM projeksiyon sisteminde rektifikasyonu yapılmış ve topografik haritalardan her 20m ‘lik eşyükselti eğrileri sayısallaştırılarak görüntü üzerine entegre edilmiştir.

Uydu görüntüleri ana bileşenler yöntemi ile zenginleştirilmiştir. Bu yöntemle orijinal görüntüye göre daha fazla sayıda yeryüzü özelliğinin ayırt edilebildiği ve daha detaylı yorumlanabilir görüntüler elde edilmiştir.

Sayısal arazi modeli bilineer enterpolasyon yöntemi ile belirlenmiştir. Bu modele vektör-raster dönüşümü uygulanmış ve en büyük yükseklik değerine 255 gri renk değeri ve en küçük yükseklik değerine 0 gri renk degeri atanarak model raster formata dönüştürülmüştür. Uydu görüntüsü ile SAM ve AFZ çakıştırılarak jeolojik bir değerlendirme için büyük yapıların birarada görünebilme olanağı sağlanmış ve model üzerinde çizgisellikler saptanmıştır. Ayrıca çalışma alanında bir arazi çalışması da gerçekleştirilerek fay ölçümlerinin kinematik analizleri değerlendirilmiştir.

Anahtar Sözcükler: Uzaktan Algılama, Sayısal Arazi Modeli, Almus Fay Zonu




RADAR İNTERFEROMETRİ TEKNİĞİ İLE SYM ÜRETİMİ VE DOĞRULUK DEĞERLENDİRMELERİ

U. G. Sefercik1

1Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Zonguldak [email protected]

ÖZET

Bilindiği üzere günümüzde Harita Mühendisliğinin ana kollarından biri olan uzaktan algılama yüksek ivmeli bir ilerleme göstermekte ve her geçen gün gelişmektedir. Her yıl uzaya yeni uydular gönderilmekte ve bu uydular farklı türlerdeki çalışma prensipleri ve görüntü alım konfigürasyonlarıyla dünyamıza ait en güncel görüntü bilgilerini sağlayarak çeşitli meslek guruplarından kullanıcıların hizmetine sunmaktadır. Uyduların kullandığı görüntü alım tekniklerinden biride Radar İnterferometri tekniğidir. Bu teknikle günümüze dek bir çok uydu çalışmıştır ve bu uydulardan en önde geleni bu tekniğini kullanarak dünyaya ait üç boyutlu topoğrafik veri üretmek amacıyla 2000 yılı şubat ayında yörüngeye yerleştirilip 11 günlük misyonunu başarıyla tamamlamış SRTM (Shuttle Radar Topography Mission) uydusudur. Bu çalışma kapsamında Radar İnterferometri Tekniği ile bir Sayısal Yükseklik Modelinin (SYM) nasıl üretildiği gösterilmiş ve SRTM uydusu tarafından Zonguldak test alanı için bu teknikle üretilmiş iki ayrı banddaki SYM’lerin ne doğrulukta olduğu araştırılmıştır. Araştırma sonucunda radar interferometri tekniğiyle üretilmiş SYM’lerin aynı test alanında fotogrametrik yöntemle elde edilmiş SYM’ye göre 4-6 m civarında bi doğruluğa sahip olduğu açık şekilde görülmüştür.

Anahtar Sözcükler: Radar, İnterferometri, Sayısal Yükseklik Modeli, Doğruluk, SRTM




TOPRAK EROZYONU MODELLEMESİNDE UZAKTAN ALGILAMA; GANOS DAĞI ÖRNEĞİ

B. Üstünİstanbul TeknikÜniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh. Böl., Uzaktan Algılama Anabilim Dalı, İstanbul [email protected]

ÖZETÜlkemizde hızlı nüfus artışına paralel bir şekilde gıdaya olan talep de hızla arttığından her geçen gün yeni araziler tarıma açılmaktadır. Kontrolsüz yapılan tarım ve hayvancılıkla beraber endüstriyel tesislerin ve beraberinde yazlık konutların tarım alanlarına inşa edilmesiyle kendini gösteren yanlış arazi kullanımının, ormanların tahrip edilmesi ve şehir-bölge planlamacılığındaki eksikliklerle birleşmesi sonucu erozyon ile kaybedilen toprak miktarı her geçen gün artmaktadır. Bu çalışmada, Ganos Dağı çevresinde toprak erozyonu nedeniyle kaybedilen toprak miktarının boyutlarının yıllık bazda ana hatları ile ortaya konulması hedeflenmiştir. Güncel arazi kullanımına etkin ve süratli bir şekilde ulaşabilmek amacıyla uydu görüntülerinden faydalanılmıştır. Morgan yöntemi dikkate alınarak yapılan erozyon modellemesinin başarısı ILWIS adlı Coğrafi Bilgi Sistemi yazılımı kullanılarak test edilmiştir.

Trakya bölgesinde bulunan Ergene havzasının güneyinde yükselen Ganos Dağı 924 metre yüksekliği ile bulunduğu yarımadada Istranca Dağları üzerinde bulunan Büyük Mahya tepesinden sonraki en yüksek noktadır. Söz konusu çalışma alanı 27º00 ve 27º30’ doğu boylamları ile 40º30’ ve 41º00’’ kuzey enlemleri arasında yer almakta olup yaklaşık 1000 km2 lik bir sahayı kaplamaktadır. Bu sahada düzlük alan olarak karşımıza sadece Marmara Denizi kıyısındaki dar sahil şeridi çıkmaktadır. Topografyanın daha iyi anlaşılması açısından Gaziköy ile Kumbağ arasında kalan sahil şeridine doğru inen yamaçların oldukça dik bir yapıya sahip olduğunu belirtmekte fayda vardır. Kıyı şeridinin bazı kesimlerinde yamaç eğiminin 35º yi aştığı görülür. alışma alanına en yakın meteoroloji istasyonlarından elde edilen verilere göre bölgedeki yıllık ortalama sıcaklık değeri 13.7º C olarak belirlenmiştir. Yıllık ortalama yağış miktarı 540 mm’den başlayıp yüksek kesimlerde 1034 mm’ye kadar ulaşmaktadır. Söz konusu yağışın büyük çoğunluğu Kasım, Aralık ve Ocak aylarında düşmektedir.

Çalışmanın ilk aşamasında bölgenin eğim, bakı ve yükseklik haritaları oluşturulmuş, ardından toprağın ph değeri, taşlılık oranı, drenaj sınıfı ve derinliği, yıllık yağış miktarı, arazi kullanım sınıfları ve elde edilen ürün çeşitliliğine ilişkin veriler derlenmiştir. Daha sonra toprak kaybının belirlenmesine geçilmiş ve doğrultuda




yapılan literatür araştırmalarında modelin iki temel fazdan oluştuğu görülmüştür. Bunlardan ilki su fazı ikincisi ise sedimentasyon fazıdır. Su fazında yağış sonucu oluşan kinetik enerji ve yüzeysel akış miktarı, meteorolojik veriler ile daha önceden elde edilen sayısal yükseklik haritalarının bütünleşik olarak kullanılması sonucu hesaplanmıştır. Sedimentasyon fazında ise toprağın ayrışma oranı ve yüzeysel akışın taşıma kapasitesi değerleri her bir piksel için ilk aşamada toplanan toprak yapısına ilişkin değerler ve su fazında bulunan sonuçların derlenmesi ile hesaplanmıştır. Arazi örtüsü ve arazi kullanımına ilişkin sınıflandırmalar ise Landsat 5 TM uydusundan alınan görüntü kullanılarak yapılmış olup sınıflandırma yöntemi olarak kontrolsüz sınıflandırma yöntemlerinden biri olan ISODATA metodu uygun görülmüştür.

Sonuç kısmında ise tüm bu çalışmalar ışığında elde edilen erozyon miktarını ortaya koyan modelin sonuçları yıllık süreç içerisinde ton / hektar olarak sunulmuştur. Modelin bize sunduğu bilgilere göre söz konusu coğrafyada ülke geneli ve dünya geneline kıyasla erozyon sonucu ne düzeyde bir toprak kaybı ile karşı karşıya olduğumuzu görebilme imkanımız bulunmaktadır. Anahtar Sözcükler: Erozyon, Uzaktan Algılama, CBS, Modelleme




POSTEROTURUMUII 1- Türkiye’de Yabancıların Taşınmaz Mal Edinim Politikası ve Endişeler Ayşe YAVUZ, Cemal BIYIK

2- Antalya Aksu Bölgesi Tarım Alanlarında Uzman Sınıflandırma Yöntemi İle Arazi Kullanımının Belirlenmesi Çağdaş KUŞÇU, Bülent BAYRAM, KEMAL SÖNMEZ, M. SARI

3- Belek Özel Çevre Koruma Bölgesi Biyotop Haritalaması D.TEZEL, L.KESKİN, Ü.TURAN

4- Turizm ve Tatil Beldesı Alanyada Yabancılara Yönelik Mülk ve Toprak Satısının Genel Bir Değerlendirmesi S. Savaş DURDURAN, A. AKBAŞ

5- Kırsal Alan Düzenleme Projelerinde Blok Planlamasından ve Derecelendirme Haritalarından Doğan Sorunlar T. AYTEN, H. ÇAĞLA, S. AKKUŞ, F. BAŞÇİFTÇİ, S. A. YILMAZ, B. YALÇIN

6- İmar Plan Verilerinin Coğrafi Bilgi Sistemi Ortamında Özgün Arayüzlerle Sunumu M. Ümit GÜMÜŞAY, T. SALİHOĞLU, G. ÖZTÜRK

7- Tarımsal Amaçlı Arazi Parseli Tanımlama Sistemleri Ve Kadastro Halil İbrahim İNAN, Mehmet ÇETE 8- Yalova İli Güncel Arazi Örtüsünün CBS Ortamında AKKS ve Sayısal Yükseklik Verileri İle Birlikte Analizi Erhan ALPARSLAN, Bora ERKAN

9- Tarım Topraklarının Kentsel Arsa Olarak İmara Açılmasının Getirmiş Olduğu Sorunlar Kemal ÇELİK

10- Geleneksel Yaşam Biçiminden Eko Turizm Kapsamına Alınan Yaylarda Yaşanan Zamansal Değişim M. ATASOY, Selçuk REİS




11- Kent Bilgi Sisteminde Numarataj İşlemi ve ARC VİEW Uygulaması Ö. ESEN, M. UYAN 12- Sürdürülebilir Arazi Yönetimi İçin Konumsal Veri Altyapısının Önemi M. UYAN, Ö. ESEN

13- Kamulaştırma Uygulamalarında Uzlaşma Başarımı TAYFUN ÇAY, NECATİ EVREN

14- Konut Finansman Sistemi Açısından Değerleme Kavramı ve Yeni Açılımlar U. ÇAĞATAY, H. YILDIZ

15- Yerel Yönetimlerde Mekansal Veriye Olan İhtiyaçlar, Karşılaşılan Sorunlar ve Kent Bilgi Sistemi İçin Önemi S. Savaş DURDURAN, Ali ERDİ, Cafer Tayyar OKKA

16- Konumsal Veri Altyapıları İçin Katalog Servisi Standartlarının Basitleştirici ve Birleştirici Bir Çerçeveden Değerlendirilmesi Halil AKINCI, Çetin CÖMERT

17- Coğrafi Bilgi Sistemleri İle Ulaştırma Bilgi Sistemleri B. İLTER, H. KILIÇ

18- Coğrafi Bilgi Sistemi Yardımıyla Kanser Haritaları Üretimi ve Konya Örneği Gülgün ÖZKAN, H. Canan GÜNGÖR

19- Bir Model Olarak Tokat Ağ Bilgi Sistemi (TOKABİS) Servet YAPRAK, Tekin SUSAM

20- Kampüs Coğrafi Bilgi Sistemi Gaziosmanpaşa Üniversitesi Örneği, Tokat Tekin SUSAM, Servet YAPRAK, Ü. YILDIRIM

21- ÖSYM (Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi) Faaliyetlerinde CBS Kullanımı Tarık TÜRK

22- İtfaiye İstasyonları İçin Yeni Yerleşimlerin CBS Ortamında Belirlenmesi Mehmet Zeki COŞKUN, Turan ERDEN

23- CBS’de İnteraktif Sismik Modelleme H. Can ÜNEN, M. Zeki COŞKUN




24- İstanbul’daki Taksi İşletmeciliğinin İrdelenmesi ve CBS Destekli Düzenleme Önerisi U. MUNZUROĞLU, Dursun Zafer ŞEKER, Nebiye MUSAOĞLU

25- Portal Teknolojisinin Servis Yönelimli Mimari ve Birlikte İşlerlik Açısından İncelenmesi ve Konumsal Veri Altyapısı Gerçekleştirimleri İçin Potansiyellerinin Belirlenmesi Halil AKINCI, Çetin CÖMERT




TÜRKİYE’DE YABANCILARIN TAŞINMAZ MAL EDİNİM POLİTİKASI VE ENDİŞELER

A. Yavuz1 , C. Bıyık2

1Kafkas Üniversitesi, Artvin Orman Fakültesi, Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Artvin. [email protected] 2 Karadeniz Teknik Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh., Kamu Ölçmeleri A.B.D., Trabzon, [email protected]

ÖZET

Tarih boyunca Devletlerin varlık ve siyasal güçlerinin, hükmettiği toprakların büyüklüğü ve stratejik önemi ile ilişkili olduğu görülmüştür. Bu yüzden toprak (yurt, vatan) hemen her devirde ekonomik gücün temel kaynağı ve bağımsızlığın da sembolü olmuştur. Son yıllarda bütün dünyada etkisini göstermekte olan küreselleşme; toprağın bir kısmının yabancılara satışı suretiyle serbest dolaşımını gündeme getirmiştir. Bu uygulamalar, ulus devletler için toprak üzerindeki hakimiyetin gayri millî unsurların ve sermayenin eline geçmek suretiyle, egemenlik gücünün zayıflaması endişelerini beraberinde getirmektedir. Bu endişeler, Avrupa Birliği’ne geçiş süreci içerisinde bulunan ülkemiz için de mevcuttur. Ülkemizde, hızla artan nüfusun getirdiği geçim sıkıntıları, toprağın çoğaltılamaz olması ve doğal kaynakların giderek tükenmesi gibi tehditler de mevcuttur. Bu şartlarda yabancılara sınırsız mülk edinme yolu açılırsa, ülke topraklarının sermaye sahibi yabancı kişilerin ellerinde toplanması ve mevcut toprak sahiplerinin zamanla topraksız duruma düşerek feodal yapıya zemin hazırlanması gibi sonuçlara gidilmesi kolaylaşacaktır.

Büyük toprak hakimiyeti şüphesiz ki feodal düzeni tek başına belirlemez, ancak buna zemin teşkil eden en önemli unsurdur. Çünkü toprak, hammaddenin ve tarımsal üretimin esas kaynağı olmakla birlikte, hammaddenin temini ve ürünlerin üretiminden pazarlanmasına kadar bütün aşamalarda ihtiyaç duyulan yapı ve tesisler için de gerekli bir mekândır. Geçmiş devirlerde birçok devletin yıkılma ve dağılmasının esas sebebinin, toprağın kötü yönetilmesinden ileri geldiği görülmüştür. Bu duruma düşmemek için çok iyi bir arazi yönetimine ihtiyaç vardır. Arazi yönetimi oldukça geniş bir kavram olmakla birlikte, yabancıların gayrimenkul edinimi, bu politikanın merkezini oluşturmaktadır. Özellikle, tarihî geçmişi, coğrafî konumu, henüz gelişme sürecinde olması ve stratejik önemi dolayısıyla ayrıcalıklı bir statüye sahip olan Türkiye’de bu konu önemle ele alınmalıdır. Bu nedenle, ülkemizin AB’ye uyum sürecinde olması dolayısıyla birtakım düzenlemelerin gerçekleştirilmesi sırasında, yabancıların taşınmaz edinimi politikasının özenle ele alınması ve izlenecek politikaların belirlenmesi gereği ortaya çıkmıştır.




Bu gerekçelerle, son birkaç yıl içinde, yabancıların taşınmaz edinimi konusunu düzenleyen Tapu Kanunu ve Köy Kanunu’nda çeşitli düzenlemeler yapılmıştır. Öncelikle Temmuz 2003’te, içinde bulunulan uyum sürecinin de etkisiyle, kısıtlayıcı hükümlerin bir kısmı kaldırılarak, yabancıların taşınmaz edinimi daha da kolaylaştırılmıştır. Ancak konunun hassasiyeti ve kamuoyunun baskısıyla uygulama durdurulmuştur. Arkasından, Aralık 2005’te yeni bir düzenleme yapılarak, daha kapsamlı sınırlamalar getirilmeye çalışılmış, yabancıların taşınmaz mal edinim prosedürü yeniden gözden geçirilmiştir. Ancak görülmektedir ki, sınırlayıcı ve kısıtlayıcı hükümler, akılcı ve bilimsel yaklaşımlarla ele alınmamış, ülkenin coğrafyası ve kompleks yapısı göz ardı edilmiştir.

Bu kapsamda, dünya ülkelerine bakıldığında, konuyla ilgili olarak uluslar arası bağlamda bir düzenleme olmadığı, bazı bölgesel düzenlemelerin (Avrupa Birliği gibi) var olduğu ve ülkelerin sahip olduğu yönetim şekli, mülkiyet yapısı, gelişmişlik düzeyi, sosyo-ekonomik yapı farklılıkları gibi faktörler dikkate alınarak çeşitli hukuki rejimlerin uygulandığı görülmektedir. Nitekim taşınmaz ediniminde, bazı ülkeler kısıtlamasız, bazı ülkeler kısıtlı edinim hakkı tanımaktadırlar. Bazıları ise ülkelerinde yabancıların taşınmaz mal edinmesini tamamen yasaklamışlardır. Bu çalışmada öncelikle gelişmiş, gelişmekte olan, kapalı toplum, açık toplum gibi çeşitli niteliklerdeki ülkelerde yabancıların taşınmaz edinim politikaları ele alınmış ve arkasından ülkemizde mevcut durumda uygulanmakta olan sınırlayıcı ve kısıtlayıcı hükümlerin her biri, tek tek irdelenerek ülke ölçeğinde ve yerel ölçekte, pozitif ve negatif yönleri belirlenmiştir.

Çalışmanın sonunda, tüm bu bilgilerin ışığında, AB yolunda ilerlerken siyasi ve stratejik açıdan oldukça önemli bir konuma gelmiş bulunan ülkemizin, yabancıların taşınmaz edinimi hususunda nasıl bir politika izlemesi gerektiği hususunda bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Sözcükler: Mülkiyet hakkı, Taşınmaz mal mülkiyeti, Yabancıların taşınmaz mal edinimi, Avrupa Birliği.




ANTALYA AKSU BÖLGESİ TARIM ALANLARINDA UZMAN SINIFLANDIRMA YÖNTEMİ İLE ARAZİ

KULLANIMININ BELİRLENMESİ

Ç.Kuşçu1, B.Bayram2, K. Sönmez3 M. Sarı4,1İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İstanbul [email protected]

2Yıldız Teknik Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Fotogrametri ve Uzaktan Algılama Anabilim Dalı, İstanbul, [email protected]

3 Akdeniz Ünv. Uzaktan Algılama Araştırma ve Geliştirme Merkezi, ANTALYA, [email protected] Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü. ANTALYA, [email protected]

ÖZETUzmanlar, uzaktan algılama görüntülerini çoğu zaman deneyimleri sonucu elde ettikleri bilgilerle açıklamaktadırlar. Buna karşılık bilgisayar destekli geleneksel istatistiksel temellere dayalı olarak uygulanan sınıflandırma yöntemlerinde, sınırlı oranda uzman bilgisinden yararlanılmaktadır. Uzman Sınıflandırma (Knowledge-engineer Expert Classification) modeli, uzaktan algılama verilerinin sınıflandırmasında uzman deneyimlerinden yararlanma olanağı sağlayan bir diğer sınıflandırma yöntemidir. Bu sınıflandırma modeli, yapılacak sınıflandırmanın amacına uygun olarak, uzman operatör kontrolünde hazırlanan çok sayıdaki hipotezlere dayalı olarak çalışmaktadır. Bu nedenle uzman sınıflandırma modeli, geleneksel sınıflama yöntemlerinden çok farklı olarak bilgisayar tabanlı sistemde, uzman bilgiyi sınırsız destekleyebilen bir problem çözüm yöntemi şeklinde tanımlanmaktadır. Bu modelin en önemli ayrıcalıklarından birisi, görüntü analizleri hakkındaki bilgilerin geri dönüşümlü bir sistemde kontrol edilebilmesidir. İkinci önemli ayrıcalığı ise, analiz edilecek objeler hakkındaki çok sayıdaki bilginin, sıradan sınıflandırma metotlarına ek olarak kullanılabilmesidir

Bu çalışma ile; Akdeniz bölgesinin temel örtü tiplerinden birini oluşturan pamuk bitkisinin spektral özelliklerinin belirlenmesine, diğer kültür bitkilerinden spektral olarak farklılık gösterdiği farklı bant kombinasyonlarının belirlenmesine, pamuk alanlarının olabildiğince gerçeğe yakın şekilde belirleyebilecek sınıflandırma yönteminin geliştirilmesine böylelikle diğer örtü tipleri ile arasındaki farklılığın net olarak ortaya konulmasına çalışılmış... Elde edilen bu spektral özellikler sayesinde, Antalya bölgesinde, pamuk bitkisinin alansal dağılımının tespit edilebilirliği araştırılmıştır. Uygulamada, klasik sınıflandırma yöntemlerinin yanı sıra; Erdas programına ait özel bir sınıflandırma yöntemi olan uzman sınıflandırma yöntemi kullanılmış, ziraat çalışmaları için elverişliliği klasik sınıflandırma yöntemleri ile karşılaştırmalı olarak incelenmiş, bu yöntemle en verimli sonuca ulaşabilmek bir uygulama akış planı hazırlanmıştır. Bu araştırmadan elde edilen bulguların, gelecekte, bölgenin ürün desenini belirlemek amacıyla kullanılabilmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Sözcükler: Uzaktan algılama, uzman sınıflandırma




BELEK ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİBİYOTOP HARİTALAMASI

D.Tezel1 , L.Keskin2 , Ü.Turan3

1Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı, Ankara, Jeodezi ve Fotogrametri Yük.Müh., [email protected]Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı, Ankara, Şehir Yük.Plancısı, [email protected]

3Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı, Ankara, Biyolog , [email protected]

ÖZET

Eşleştirme (twinning mekanizması) 1998 yılında AB komisyonu tarafından geliştirilmiştir ve bir aday ülkenin AB müktesebatına uygun şartları oluşturmasında ve bunlara uymasında yardımcı olan bir araçtır. Doğa koruma konusundaki eşleştirme projesi habitat ve kuş direktiflerinin uygulanması ile CITES konularını içermektedir.

Türkiye İçin Çevre Alanında Kapasite Geliştirme Projesinin 3. alt bileşeni olan Doğa Koruma konusundaki Twinning projesinin ana hedefi; Avrupa Birliği Doğa Koruma Direktiflerinin (Habitat ve Kuş Direktifleri) uygulanması için gerekli kurumsal kapasitenin geliştirilmesidir. Bu kapsamda, Federal Almanya Doğa Koruma Ajansı (BfN) ile Çevre ve Orman Bakanlığı arasında imzalanan sözleşme ile Twinning Projesi uygulamaya konmuştur. Belek Özel Çevre Koruma Bölgesi pilot bölge seçilmiştir. Bu çalışma Türk uzmanlar tarafından gerçekleştirilen ilk biyotop haritalamasıdır.

Dünya ölçeğinde bitki ve hayvan türlerinin çeşitliliğinin önemi herkes tarafından anlaşılmıştır. Çoğu gelişmiş ülke tür tespitlerini coğrafi bilgi teknolojilerinden yararlanarak tamamlamış ve türlere ait ilişkisel veri tabanlarını oluşturmuştur. Bu verileri kullanarak nesli tehlike altında olan türler ve önemli türler için mutlak koruma alanları, tampon bölgeler oluşturmuşlardır.

Ülkemiz bitki varlığı ile en zengin ülkelerden biridir. Ancak bitki çeşitliliğimizin tespiti ülkemizde hala tamamlanamamıştır. Ülkemizde mevcut türler hala yaklaşık olarak ifade edilmektedir. Ayrıca elde edilen bilgiler belli bir sistematik ile oluşturulmadığından disiplinler arası yeterince paylaşılamamaktadır.

Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı bünyesinde yapılan bu çalışma ile ülkemizdeki bitki türü zenginliğinin coğrafi bilgi teknolojilerinden yararlanarak tespit edilmesi hedeflenmiştir. Çalışma ölçeği 1 / 25000 ölçektir. Arazi çalışmaları ile




bölge kapsamında bitkilere ait tüm veriler toplanmış ve Avrupa Birliği Doğa Koruma Direktifi’nin öngördüğü “EUNIS (European Union Nature Information System)” sınıflandırmasına göre EUNIS kodu belirlenmiştir. Yaklaşık 112 km2 olan çalışma alanında 792 ayrı biyotop alanı için 792 adet veri formu doldurulmuştur. Bitkilere ait ilişkisel veri tabanı oluşturulmuştur. EUNIS listesine göre, 83 farklı biyotop belirlenmiştir. CBS yazılımı içerisinde biyotop haritalaması için 113 farklı semboloji kullanılmış ve kurumsal bazda standartlaştırılmıştır.

CBS içerisinde gerekli analiz ve değerlendirmelerle en önemli alanlar ortaya konmuş, Belek Özel Çevre Koruma Bölgesi’nde mutlak koruma alanları (corezone) ve tampon bölgeler belirlenmiştir. Böylece nesli tehlike altında olan türler ve önemli türlerin bulunduğu alanlar gelecek nesillere aktarılmak üzere korunmuştur. Biyotop haritalamasına dayalı olarak elde edilen bu Koruma Sentez Haritası, “Belek Özel Çevre Koruma Bölgesi 1/25000 ölçekli Çevre Düzeni Planı Revizyonu” çalışmalarında Özel Çevre Koruma Kurumu tarafından birebir kullanılmaktadır.

Anahtar Sözcükler: Habitat, Biyotop Haritalama, CBS, Corezone, EUNIS.




TURİZM VE TATİL BELDESİ ALANYA‘DA YABANCILARA YÖNELİK MÜLK VE TOPRAK SATIŞININ GENEL BİR DEĞERLENDİRMESİ

S.S.Durduran1, A. Akbaş2

1 Selçuk Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh.Bölümü, Kamu Ölçmeleri Anabilim Dalı, Konya [email protected] Belediyesi, ALBIS Müdür, Alanya, [email protected]

ÖZET

Alanya, Antalya İli sınırları içerisinde Akdeniz kıyısında yer alan bir turizm beldesidir. 175.658 hektarlık alanı ile kış aylarında 140.000 civarında yaz aylarında ise artan iş hacmi ve turizm nedeni ile 400.000 kişiyi bulan nüfusu, doğal ve tarihi zenginlikleri, 60 kilometreyi bulan kumsal ve sahil şeridi ile Türk Turizminin odak noktalarından birisi olup, yabancılar içinde bir cazibe merkezidir.

Ülkemizde yabancı gerçek kişiler kanunlarımızın izin verdiği ölçüde mülk edinebilirler. Anayasa’nın 16. maddesinde belirtilen temel hak ve hürriyetler çerçevesinde ve Tapu kanunun 35. maddesine göre yabancı gerçek kişiler bu yasal sınırlamalar çerçevesinde ve karşılıklı olmak şartıyla ülkemizde mülk edinebilirler.

Ülkemize gelerek yerleşen yabancıların mülk ve toprak alımı hızla artmıştır. Özellikle yabancıların aldığı taşınmaz sayısı, Türkiye genelinde 50 bini aşmıştır. Yabancıların mülk edinim nedenleri incelendiğinde, İskenderun’da yüzde 67, Sarıyer’de yüzde 89, Reyhanlı’da yüzde 99 miras, Alanya’da yüzde 98, Fethiye’de yüzde 95, Bodrum’da yüzde 93, Ortaca’da yüzde 98 satış yoluyla olduğu görülmektedir. Bu ilçeler arasında, arsa türünden taşınmazlarda, yüzölçümü, taşınmaz sayısı ve kişi sayısı açısında ilk sırada Alanya yeralmaktadır.

Bu çalışmada, ülkemizdeki yabancılara yönelik mülk ve toprak satışının genel bir değerlendirme yapılarak, turizm beldesi olan Alanya’da, yabancıların toprak ve mülk alımına aşırı derecede rağbet etmelerinin nedenleri araştırılarak elde edilen sonuçlar verilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Sözcükler: Mülk, Toprak Satışı, Arazi, Yabancı, Alanya




KIRSAL ALAN DÜZENLEME PROJELERİNDE BLOK PLANLAMASINDAN VE DERECELENDİRME

HARİTALARINDAN DOĞAN SORUNLAR

T. Ayten, H. Çağla, S. Akkuş, F.Başçiftçi, S. A. Yılmaz, B. YalçınSelçuk Üniversitesi, Kadınhanı Faik İçil Meslek Yüksekokulu Harita Kadastro Programı, KONYA

[email protected], [email protected], [email protected], [email protected], [email protected], [email protected],

ÖZET Ülkemizin tarımsal kalkınmasındaki en önemli uygulamalardan bir tanesi de kırsal alan düzenlemeleridir. Ülkemizde bu uygulamaların yatırım programına alınması başlı başına bir olaydır. Bu nedenle yatırım programlarına alınan bu projelerin tüm hazırlıklarının yapılıp çok hızlı bir şekilde uygulamaya geçirilmesi gerekmektedir. Projelerin çözümünde ilk bilgilerin doğruluğu çok önemlidir. İlk bilgilerden elde edilen verilere dayanılarak bir takım proje faktörleri elde edilmektedir. Bu proje faktörlerinin en önemlisi derecelendirme haritaları ve blok planlamasıdır. Bu iki proje elemanının çok isabetli yapılması proje çözümlerini kolaylaştırmakta, iş sürelerini azaltmakta; toplumsal olayların kontrol altına alınması başarılmakta ve daha ekonomik maliyetlerle projeler bitirilmektedir.

Anahtar Kelimeler: Arazi Toplulaştırma Projeleri, Derecelendirme Haritaları, Blok Planlaması, Ekonomi




İMAR PLAN VERİLERİNİN COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ ORTAMINDA ÖZGÜN ARAYÜZLERLE

SUNUMU

M.Ü.Gümüşay1, T.Salihoğlu2, G. Öztürk3

1 Yıldız Teknik Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh.Bölümü, Fotogrametri ve Uzaktan Algılama Anabilim Dalı, İstanbul [email protected]

2 Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, Araştırma Görevlisi3 Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Yüksek Lisans Öğrencisi

ÖZET

Yaşam kalitemizin artırılması ve çağdaş kent yapısının oluşması imar plan verilerinin doğru uygulanması ile gerçekleştirilir. Günümüzde çoğu kentli doğrudan kendi yararını sağlayacak kentsel değişimlerin dışındaki gelişmeleri bilgiye ulaşmanın güçlüğü nedeniyle izleyememektedir. İmar planı verilerine kolay ve hızlı ulaşılması, yapılaşma koşullarının doğru ve uygun bir şekilde gerçekleştirilmesi sağlar. Teknolojideki hızlı gelişim sonucu birçok bilim dalında olduğu gibi planlamada da coğrafi bilgi sistemlerinin kullanımını gerekli kılmaktadır. Bu çalışmada belli bir bölgede yapılmış planlama çalışmasının sonuç verilerinin CBS ortamında hazırlanan özel arayüzlerle sunulması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Uygulama İmar Planı, Kent, Arayüz, CBS




TARIMSAL AMAÇLI ARAZİ PARSELİ TANIMLAMA SİSTEMLERİ VE KADASTRO

H. İ. İnan1, M. Çete2

1Karadeniz Teknik Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh.Bölümü, Kamu Ölçmeleri Anabilim Dalı, GISLab, Trabzon, [email protected]

2 Karadeniz Teknik Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh.Bölümü, Kamu Ölçmeleri Anabilim Dalı, GISLab, Trabzon, [email protected]

ÖZET

AB ülkeleri, tarımsal sübvansiyonların yönetiminde Entegre İdare ve Kontrol Sistemi’ni (EİKS) kullanmaktadır. EİKS’de tarımsal parsellerin sınırlandırılması ise, Arazi Parseli Tanımlama Sistemi (APTS) ile gerçekleştirilmektedir. Ortofoto veya ortogörüntülere dayanan bu sistemler, çiftçiler tarafından beyan edilen tarımsal parseller için konumsal referans olarak kullanılmaktadır. Diğer taraftan, hiçbir Avrupa ülkesinde mevcut kadastro verileri, tam anlamıyla bu amaçla kullanılamamıştır. Modern kadastro sistemine sahip ülkelerde dahi kadastro verileri, ancak APTS’lerin kurulumunda yardımcı veriler olarak kullanılabilmiştir.

EİKS Türkiye için henüz oluşum aşamasındadır. Bu bağlamda Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS) ile tarım arazileri ve kullanıcıları (çiftçiler) kayıt altına alınmaktadır. ÇKS incelendiğinde, çiftçilerin tapu bilgilerine göre her yıl üretimlerini beyan ettikleri ve bu bilgilerin geleneksel (sözel) bir veritabanında tutulduğu görülmektedir. Birçok AB ülkesinde olduğu gibi, ülkemizde de bu kapsamdaki uygulamalarda kadastro verileri henüz bir mekânsal bileşen olarak kullanılamamaktadır. Bunun yerine, pilot projelerle, kadastrodan bağımsız APTS oluşturma çalışmaları yürütülmektedir.

AB’de, kadastro verilerinin bu amaçla kullanılabilirliğinin değerlendirildiği çalışmalarda, kadastronun avantajlarının yanında birçok dezavantajının olduğu saptanmıştır. Kadastro verilerinin bireyler tarafından bilinmesi ve ulaşılabilir olması, çok detaylı olmaları, tek anlamlı kodlama sitemine sahip olmaları gibi avantajlar ortaya koyulmuştur. Diğer yandan, farklı geometrik doğruluk, farklı projeksiyon/koordinat sistemi ve farklı altlık/formatta olmaları, kırsal kesimde genelde dijital formda olmamamaları ve tarımsal arazi kullanımını (tarımsal parselleri) tam olarak temsil etmemeleri, mevcut kadastro verilerinin temel dezavantajları olarak görülmüştür. Türkiye kadastrosu incelendiğinde, AB’de geçerli olan bu avantaj ve dezavantajların ülkemiz için de geçerli olduğu görülmektedir. Ancak, belirtilen dezavantajlar




kadastronun veri dinamizmini engelleyen temel unsurlardır. APTS’ye özgü olan tek problem ise tarımsal parsellerin temsil edilememesidir.

Kadastro verilerinin APTS kapsamında kullanımında, ülkemizin kırsal alanlarına ait kadastro verilerinin analog formda olması, ilk bakışta en önemli olumsuzluk olarak görülebilir. Nitekim kadastrosu olmayan alanlar için Tarım Reformu Uygulama Projesi (TRUP) kapsamında desteklenen kadastro tamamlama çalışmaları, Türkiye şartlarındaki bu dezavantajı bertaraf etmek için başlatılmıştır. Önemli ölçüde yatırım gerektiren bu atılım yanında, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın (TKB) kadastrodan bağımsız APTS kurulum çalışmaları için pilot projeler yürütmesi bir çelişki olarak göze çarpmaktadır. Zira böyle bir sistemin kurulumu kadastro çalışmalarıyla birçok ortak özellik içermektedir. Tek fark mülkiyetin değil tarımsal arazi kullanımının kayıt altına alınmasıdır.

Kadastronun bu amaçla kullanımına, dijital kadastro verilerine erişim önemli bir adım olmasına rağmen, tek başına bir çare olmaktan uzaktır. Bu aşamadan sonra, kadastro verilerinin APTS olarak kullanılmasındaki en büyük engel tarımsal üretim yapılan alanların (tarımsal parsellerin) temsili problemidir. Çünkü tarımsal destekleme vb. uygulamalar tüm mülkiyetle değil, yalnızca arazinin tarımsal aktivite yapılan kısmıyla ilgilidir. Dolayısıyla tarımsal parsellerin kadastro sistemiyle entegre bir şekilde temsili gerekmektedir. Yani, sadece mülkiyeti temsil eden kadastro verileri ile tarımsal aktivite sınırları ilişkilendirilebilmelidir.

Bu çalışmada, dijital kadastro verilerinin oluşturulmasından sonra; kadastro veri setiyle ÇKS veri setinin ilişkilendirilebileceği, ortofoto veya ortogörüntülerin kadastro verilerine ek temel altlıklar olarak kullanılabileceği ve bu temel altlıklardan tarım arazilerinin sınırlandırılarak elde edilebilirliği ortaya koyulmuştur. Bir başka ifadeyle, Türkiye kadastrosunun aynı zamanda APTS’de kullanılabilmesi için gerekli olan teknik değişimler vurgulanmıştır. Bunun için gerekli olan temel veri modeli, Uluslararası Haritacılar Federasyonu (FIG) tarafından yayınlanan ve geleceğin kadastrosunu tanımlayan Kadastro 2014 raporunun öngörülerinden yararlanılarak geliştirilmiştir.

Anahtar Sözcükler: Arazi Parseli Tanımlama Sistemi (APTS), Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS), Kadastro, Arazi Nesnesi.




YALOVA İLİ GÜNCEL ARAZİ ÖRTÜSÜNÜN CBS ORTAMINDA AKKS VE SAYISAL YÜKSEKLİK

VERİLERİ İLE BİRLİKTE ANALİZİ

E. Alparslan1, B. ErkanTUBITAK Marmara Araştırma Merkezi Yer ve Deniz Bilimleri Enstitüsü, Gebze

[email protected]

ÖZET

Yalova İlinin 2004 yılında kaydedilmiş 15m çözümlemeli ASTER uydu görüntüsünden yararlanılarak, Yalova İli yerleşim merkezlerini çevreleyen arazi örtüsü araştırılmıştır. Önce uydu görüntüleri görüntü işleme programları vasıtası ile bilgisayar ekranına serilerek HGK tarafından üretilmiş ve UTM koordinatları bulunan topografya haritaları ile karşılaştırılmıştır. Coğrafik benzerlikler gösteren ve hem uydu görüntüsünde hem de haritada çıplak gözle eşleştirilebilen kıyılar, yol kavşakları, dağ yamaçları vb özellikler üzerindeki, noktalar, yer kontrol noktaları olarak seçilmiş, uydu görüntüsü geometrik olarak düzeltilmiş, koordinat bilgileri kazanmış ve coğrafi bilgi sistemine taşınabilir duruma gelmiştir. Daha sonra uydu görüntüleri, önce eğitimsiz sınıflandırma veya kümeleme programları ile elektromanyetik spektrumun farklı bantlarının oluşturduğu yansıma uzayında farklı sınıflara ayrılmıştır. Bu sınıflar bilgisayar ekranında yorumlanarak orman alanları, meralar veya yerleşim alanları olarak tanınmıştır. Daha sonra yapılan bir arazi yer gerçeği toplama gezisi veya araziyi iyi tanıyan uzman kişilerin arazi hakkında verdikleri bilgiler kullanılarak sınıfların doğruluğu eğitimli sınıflandırma programlarının devreye girmesi ile artırılmıştır.

Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından üretilen 1/25000 ölçekli sayısal toprak verilerinden elde edilmiş ve Coğrafi Bilgi Sistemleri ortamına taşınmıştır.

Yalova İlinin sayısal yükseklik verileri 1/25000 ölçekli olarak Harita Genel Komutanlığından elde edilerek Coğrafi Bilgi Sistemleri ortamına taşınmıştır.

Güncel uydu görüntüsünden elde edilen farklı arazi örtüleri, Coğrafi Bilgi Sistemleri ortamında bulunan sayısal yükseklik verileri ve arazi kullanım kabiliyeti verileri ile karşılaştırılarak ve birlikte analizler yapılarak çeşitli istatistiksel bilgiler elde edilmiştir.

Anahtar Sözcükler Uzaktan Algılama, Coğrafi Bilgi Sistemleri, Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları, Sayısal Yükseklik Verileri




TARIM TOPRAKLARININ KENTSEL ARSA OLARAK İMARA AÇILMASININ GETİRMİŞ

OLDUĞU SORUNLAR

K. ÇelikKaradeniz Teknik Üniversitesi, Gümüşhane Mühendislik Fakültesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Jeodezi

Anabilim Dalı, Gümüşhane, [email protected]

ÖZET

Gelişen teknoloji; siyasi, ekonomik ve toplumsal hayatı etkisi altına almaktadır. Ülkemizde nüfus artışı, oran olarak azalsa bile, devam etmektedir. Özellikle 1950’lerden sonra izlenen hızlı nüfus artışı, tarımsal toprakların çoğalan kırsal nüfusu besleyememesi, daha iyi hayat şartlarının bulunacağı umudu ve bunların sonucu olarak kırsal yaşamdan kentsel yaşama akın, şehirleşme hareketlerinin başlangıcı olmuştur. Bununla birlikte sanayinin gelişmesi, şehirlerin anormal derecede büyümesinin nedeni olmuştur. Sanayileşme, şehirleri birer üretim merkezi haline getirmeye başlamıştır.

Endüstrinin yarattığı çekici kuvvetle birlikte, şehirlerdeki sosyal, ekonomik ve kültürel hayatın daha zengin unsurları, yüzyıllardır görülen fakat günümüzde baş döndürücü bir hız kazanan, köyden şehre akımı teşvik etmektedir. Ülkemizde 1927 yılında toplam nüfusun %76’sı köylerde yaşarken, 2000 yılında bu oran % 35’e düşmüştür. Sanayileşme, şehirlerin küçük değişmelerle meydana gelen statik yapısını sarsmış, şehirler hızla değişmeye ve gelişmeye başlamıştır. Kentsel arsa talebi ile birlikte tarım topraklarının yok olması süreci başlamıştır. Yani hızlı şehirleşme sürecine girilmiştir. Şehirleşme dediğimiz bu akım, ortaya ekonomik sosyal, fiziksel, politik ve hatta ideolojik bir takım problemler çıkarmıştır.

Kent; halkı çeşitli etkinliklerde bulunan yerleşmelerdir. kent, alan ve nüfus itibarı ile belirli düzeye ulaşmış değişik uğraştaki insanların toplandığı mekândır. Yine başka bir tanıma göre kent, köylere kıyasla daha fazla nüfusa sahip, tarım dışı faaliyetlerin yoğunlaştığı, toplumun barınma, çalışma, eğlenme ve ulaşım gereksinmelerini karşılamak üzere düzenlenen yerleşmelerdir.

Kentlerin oluşmasında tarım arazilerinin yok olmaması için kentleşme talebinin önünde planlama yapılmalıdır. Kentsel arsa üretiminde imar planına uyulmalıdır. Planlamada aşamasında; bölge planı, çevre düzeni, nazım imar planı kararları bölgesel faktöre göre oluşturulmalıdır.




Kentsel arsa üretiminde spekülatörler önemli rol oynamaktadır. Tarım topraklarının kentsel arsa haline dönüşmesi sürecinde spekülatörler önce toprağı bugünkü kullanım değeri üzerinden satın almakta ve imar sonucu oluşan değer üzerinden satmaktadırlar. Çoğu kere de kentler planın saptadığı gelişme yönlerinde değil spekülasyona konu olan toprakların bulunduğu yönde gelişmektedir. Tarım arazilerinin kentsel arsaya dönüşüm sürecide yaşan sorunlar tanımlanacak çözüm önerileri sunulacaktır.

Anahtar Sözcükler: Kent, tarımsal topraklar(arazi), imar planı, arsa, kentsel rant




GELENEKSEL YAŞAM BİÇİMİNDEN EKO TURİZM KAPSAMINA ALINAN YAYLALARDA YAŞANAN

ZAMANSAL DEĞİŞİM

M. Atasoy1, S. Reis2

1Aksaray Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Kamu Ölçmeleri Anabilim Dalı, Aksaray, [email protected]

2Aksaray Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Kartografya Anabilim Dalı, Aksaray, [email protected]

ÖZET

Ülkemizde yaygın biçimde sürdürülen yayla geleneği, Türk kültürünün önemli bir parçasını teşkil etmektedir. Yaylalar uzun yıllar hayvancılık ve yazlık olmak üzere dinlenme mekânları şeklinde kullanılmıştır. Bu yüzden yaylalarda kullanılan meskenler; yerleşik ve göçebe evler şeklinde inşa edilmiştir. Meskenlerin mimarisi bölgeden bölgeye ve sahibinin kültür, zenginlik durumuna göre değişmekle birlikte, plan bakımından genellikle hayvancılık ekonomisinin gereklerine uygun şekilde yapılmaktadır.

1970’li yıllardan sonra, endüstrileşme süreci ülkedeki doğal kaynaklar üzerinde büyük baskı oluşmasına yol açmıştır. Söz konusu nüfus baskısı plansız kentleşme ve endüstrileşmeye yol açarak birçok verimli tarım alanının ve doğal ortamın geri dönülmez biçimde yok olmasına neden olmaktadır. Bu süreçten son 30 yıldır etkilenen doğal kaynakların başında ormanlar, meralar ve yaylalar gelmektedir.

Yaylalarda yaşanan zamansal değişimin belirlenmesi amacıyla 1973 ve 2002 yıllarına ait hava fotoğrafları kullanılmıştır. 1/25.000 ölçekli Standart Topografik haritalardan sayısal arazi modelleri elde edilmiştir. Hava fotoğraflarının koordinatlandırılaması (rectify) amacıyla kontrol noktarının yersel ölçü yöntemiyle Ermapper yazılımı kullanılarak elde edilmiştir. ArcView 3.2 kullanılarak da yaylalarda yaşanan zamansal değişimin sorgulama ve analizi yapılmıştır.

Yapılan değerlendirme sonucunda; milli park ve yaylakent kapsamı içerisindeki bazı yaylalarda son 30 yıl içerisinde bina sayısında önemli artış (%60) olduğu belirlenmiştir. Eski evler geleneksel mimari anlayışı içerisinde doğa ile uyumlu bulunurken, yeni yapılmış olan evler ise tamamen beton mimari tarzında olduğu tespit edilmiştir. Diğer




taraftan yaylalarda artış gösteren evlerin bir planlama sonucu olarak yapılmadığı da belirlenmiştir. Bu sonuç Eko turizm kapsamına alınan tabiat harikası yaylaların çarpık yapılaşma ile karşı karşıya olduğu göstermektedir.

Anahtar Sözcükler: Yayla, Mera, Çarpık yapılaşma, Hava fotoğrafları, CBS




KENT BİLGİ SİSTEMİNDE NUMARATAJ İŞLEMİ VE ARC VİEW UYGULAMASI

Ö. Esen1, M. Uyan2

1 Selçuk Üniversitesi, Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığı, Konya, [email protected] Selçuk Üniversitesi, Hadim Meslek Yüksekokulu, Konya, [email protected]

ÖZET

Kent Bilgi Sistemleri projelerinde; kadastro, hukuki geçerliliği olan imar ve Büyük Ölçekli Haritaların Yapım Yönetmeliğine uygun olarak üretilmiş, su, kanal, telefon, kablo TV, gaz ve elektrik şebekeleri konumsal hat ve tesis bilgilerini içeren işletme planları kadar, sayısal numarataj planları da temel veri katmanı olarak değerlendirilmelidir.

Adres Bilgi Sistemi kent alanında var olan adres bilgilerinin bulunduğu kısımdır. Numarataj hizmetleri bu adres bilgilerine altlık olacak verilerin toplanmasında ve birbiri ile ilişkilendirilmesinde başvurulan en alt bilgi topluluğunu oluşturmaktadır.

Bu çalışmada Konya ili Selçuklu Belediyesi Kaşgarlı Mahmut Mahallesinde Altınyıldız Caddesine kapısı açılan evlerle ilgili mevcutta var olan Numaralama sisteminin yanlışlarının irdelenmesi ve yanlış yapılan Numaralama işleminin düzeltilmesi yapılmıştır. Bu çalışma ile ülkemizde var olan belediyelerin numaralama işlerine nasıl baktığı ve yapılan çalışmalardaki eksiklikler görülmüştür. ArcView GIS programı ortamına aktarılarak bu program dâhilinde yapılan bu çalışma ile CBS programının Kent Bilgi Sisteminde belediyelere getireceği faydalar incelenmiştir.

Anahtar Sözcükler: Kent Bilgi Sistemi, Adres Bilgi Sistemi, Numarataj.




SÜRDÜRÜLEBİLİR ARAZİ YÖNETİMİ İÇİN KONUMSAL VERİ ALTYAPISININ ÖNEMİ

M. Uyan1, Ö. Esen2

1 Selçuk Üniversitesi, Hadim Meslek Yüksekokulu, Konya, [email protected] Selçuk Üniversitesi, Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığı, Konya, [email protected]

ÖZET

Arazi yönetimi, arazi kaynaklarının iyi bir biçimde kullanılması işlemidir. Arazi yönetimi, güçlendirilebilir kalkınma için gerekli olan doğal kaynakların ve arazinin yönetimi ile ilgili tüm aktiviteleri kapsar. Arazi yönetiminin organizasyonel yapıları dünyanın her yerindeki ülkeler ve bölgeler arasında farklıdır. Bu yapılar yerel kültürü ve hukuksal ayarları yansıtır. Ülke bağlamında, arazi yönetimi aktiviteleri arazi politikaları, arazi bilgi altyapıları, arazi yönetimi altyapıları olarak üç bileşen ile tanımlanabilir.

Sözü edilen bu bileşenler büyük ölçüde mevcut bilginin etkin ve verimli şekilde kullanılmasını sağlayan bilgi teknolojilerine dayalı bileşenlerdir. Farklı ölçeklerde sürdürülebilir arazi yönetimi uygulamalarının gerçekleştirilebilmesi ve farklı kullanıcı grupları için oluşturulan karar destek sistemlerinin tasarımında coğrafi bilgi potansiyeli çok önemli bir yer tutar. Bunun için önemli olan, iyi organize edilmiş bilgiye güvenilir ve verimli bir şekilde erişimdir.

Konumsal veri altyapısı yerel, bölgesel ve küresel ölçekte konumsal verinin etkin kullanımı için politikalar ve ortak standartların uygulanmasını teşvik ederek, ilgili kurumlarının faaliyetlerini koordine eder. Konumsal veri altyapısı mekanizmaları arazi yönetimi uygulamalarında karar alma süreçlerini güçlendirir. Bu çalışmada, konumsal veri altyapısının sürdürülebilir arazi yönetimindeki yeri incelenecektir.

Anahtar Sözcükler: Sürdürülebilir Arazi Yönetimi, Konumsal Veri Altyapısı.




KAMULAŞTIRMA UYGULAMALARINDA UZLAŞMA BAŞARIMI

T. Çay1, N. Evren 2

1Selçuk Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh. Böl., Konya, [email protected]İller Bankası Genel Müdürlüğü, Harita Daire Başkanlığı, [email protected]

ÖZET

21 Nisan 2001 Tarihinde değerlendirilen 4650 Sayılı Yasa 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu’nda çok önemli değişikliklere neden olmuştur. Adeta kanunun ruhu değişmiştir.

Yapılan değişiklikle, ülkemizin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde en çok karşılaştığı ve Türkiye aleyhine karar ve tazminatların en çoğunu teşkil eden kamulaştırma bedelleri ve tazminatlarının önüne geçilmesi amaçlanmıştır.

Bunun için kamulaştırmaya konu parsellerin malikleriyle bir uzlaşma zemini, pazarlık süreci oluşturulmaya çalışılmış, rıza sağlanması öncelenmiştir.

Ülkemizde DSİ, Karayolları Genel Müdürlüğü ve belediyeler gibi kamu kurumları, vatandaşların modern bir hayat yaşayabilmesi için alt yapı yatırımlarını tesis etmekle görevlendirilmiş ve bu nedenle kamulaştırma yetkisini haiz kurumlardır.

Yapılan araştırmada kamulaştırma yapan kurumların parsel maliklerinin rızasını ne düzeyde alabildikleri; 4650 sayılı yasanın 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’na getirdiği yeniliklerin uygulamada amacına ulaşıp ulaşamadığı tespit edilmeye çalışılmıştır.

AB’ye uyum sürecinde sık sık duyduğumuz ve neredeyse bir deyim haline gelen ‘yasa tamam ama uygulama önemli’ tabirinin, Kamulaştırma Kanunu için geçerliliği, yasanın davaları ve önemli bir meblağa varan kamulaştırma tazminatlarını önlemede yeterliliği ve yöntemin revize edilmeye dolayısıyla yeni bir değişikliğe ihtiyaç olup olmadığı sorgulanmıştır.

Anahtar Sözcükler: Kamulaştırma, Kamu Yararı, Satın Alma, Uzlaşma, Taşınmaz Mal.




KONUT FİNANSMAN SİSTEMİ AÇISINDAN DEĞERLEME KAVRAMI VE YENİ AÇILIMLAR

U. Çağatay1, H. Yıldız2

1Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisi, İzmir Defterdarlığı Milli Emlak Dairesi Başkanlığı, İzmir, [email protected] 2Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisi, Maliye Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü, Ankara,[email protected]

ÖZET

Günümüzde birçok ülke, vatandaşlarının konut edinim ihtiyaçlarını çağdaş sistemler kurarak karşılamakta ve bu süreçte oluşan kurumlar vasıtasıyla gerek ekonomik gerekse sosyal yapılarına olumlu katkılarda bulunmaktadırlar. Bu doğrultuda, ülkemizde son günlerde gündeme gelen ve çoğunlukla “ Mortgage Yasası “ olarak bilinen ve yasalaşması halinde global ölçekte çok önemli değişiklikler yapması beklenen “ Konut Finansman Sistemine İlişkin Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı “ ile genel anlamda ; bireylerin konut ihtiyacının karşılanması, inşaat ve bağlı sektörlerin sağlıklı gelişimi, planlı kentleşme oranının arttırılması, niteliksiz konut üretiminin azaltılması, finansal piyasaların gelişimi gibi konulara kalıcı çözümler getirilmesi amaçlanmıştır.

Etkileri zaman içerisinde toplumun önemli bir kesimine ulaşması düşünülen bu sistem ile , finans kuruluşlarının kişilere verdiği kredilerden oluşan birincil piyasa ile bu kredilerin yurtiçi ve yurtdışı yatırımcılara satıldığı ikincil piyasa kurumları oluşacak ve bu durumda bankacılıktan, sigortacılığa, aracılık hizmetlerinden bilgi teknolojilerine kadar varolan yapıda önemli değişiklikler olacak ve birçok yeni iş süreçleri tanımlanacaktır.

Konut Finansman Sisteminin kurulmasıyla oluşacak yeni piyasanın temel belirleyicisi değer kavramı olacaktır. Bu öncelik dikkate alınarak hazırlanan bu çalışmada; bahsi geçen sistemin tüm aşamalarında değerleme kavramının önemi vurgulanarak birincil ve ikincil piyasada yer alan işlemler ile, ekonomik fizilite, yatırım analizi, risk analizi, yer seçimi, pazar analizi, talep analizi, kredi analizi, portföy yönetimi gibi değişik konularda değerleme kavramının ne ifade ettiği vurgulanacaktır.

Anahtar Sözcükler: Değerleme, Konut Finansman Sistemi, Mortgage Sistemi, Taşınmaz Yönetimi




YEREL YÖNETİMLERDE MEKANSAL VERİYE OLAN İHTİYAÇLAR, KARŞILAŞILAN SORUNLAR

VE KENT BİLGİ SİSTEMİ İÇİN ÖNEMİ

S.S.Durduran1, A. Erdi2, C.T. Okka3

1 Selçuk Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh.Bölümü, Kamu Ölçmeleri Anabilim Dalı, Konya [email protected] Selçuk Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh.Bölümü, Kamu Ölçmeleri Anabilim Dalı, Konya [email protected]

2DSİ Bölge Müdürlüğü, Konya [email protected]

ÖZET

Türkiye’de yerel yönetimler, vatandaşa hizmet amaçlı kurulan yetki ve görevleri anayasa tarafından belirlenen, kamu tüzel kişiliğine sahip kurumlardır. Türkiye’de yerel yönetimlerin başında belediyeler gelmektedir. Belediyeler, kentsel faaliyetleri yerine getirmede ve kentliye hizmet sunmada en önemli işlevi olan bir kurumdur. Kente ait altyapı ve üstyapı çalışmaları, planlama faaliyetleri, mühendislik projeleri gibi kentin gelişimine yönelik tüm uygulamalarda mekansal altlıklar kullanılmaktadır.

Kent Bilgi Sistemi oluşturma faaliyetlerinin arttığı günümüzde belediyelerin çoğu mekansal ve mekansal olmayan veri toplama çalışmalarına hız vererek bir çok veriyi gereksiz yere depolamaya çalışmaktadır. Kent Bilgi Sistemi adı altında toplanan bu verilerin ileride veri çöplüğüne döneceği aşikârdır. Belediyelerin bilgiden yararlanma ihtiyacı, mekansal veriye olan gereksinimler, veri altyapısı, veri standartları, veri paylaşımı ve kurumiçi-dışı koordinasyona yönelik çalışmaların yapılarak ortaya konması faydalı olacaktır.

Bu çalışmada, kent bilgi sistemi oluşturmaya yönelik belediyelerde kullanılacak mekansal veriye olan ihtiyaçlar, veri altyapısı, veri standartları, veri paylaşımı ve koordinasyon gibi konular incelenerek, karşılaşılan sorunlar ve Kent Bilgi Sistemi için önemi verilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Sözcükler: Yerel Yönetimler, Belediye, Mekansal Veri, Kent Bilgi Sistemi




KONUMSAL VERİ ALTYAPILARI İÇİN KATALOG SERVİSİ STANDARTLARININ BASİTLEŞTİRİCİ

VE BİRLEŞTİCİ BİR ÇERÇEVEDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

H. Akıncı1, Ç. Cömert2

1 Karadeniz Teknik Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh.Bölümü, Kartoğrafya Anabilim Dalı, Trabzon [email protected] 2 Karadeniz Teknik Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh.Bölümü, Kartoğrafya Anabilim Dalı, Trabzon

[email protected]

ÖZET

Konumsal Veri Altyapıları (KVA), konumsal veri ile iş yapan bütün kesimler arasında “birlikte işlerliği” sağlayan ve vatandaşlar dahil ilgililere, gereksinim duydukları veri ve servislere anında erişim ve kullanım olanağı tanıyan bir altyapıdır. KVA’lar bir birlikte işlerlik altyapısıdır. Birlikte işlerlik, genel olarak farklı dil ya da kavramlar kullanan uygulamaların birbirleri ile konuşabilmesi olarak tanımlanabilir. Birlikte işlerliği sağlamak için geliştirilen ve şu an oldukça popüler ve yaygın olan yazılım mimarisi, Servis Yönelimli Mimari (Service Oriented Architecture) olarak adlandırılmaktadır. Web servisleri, SYM’yi gerçekleştirmenin en iyi ve şu anki en popüler yolu olarak kabul edilmektedir. Ancak KVA’ların, Web servisleri teknolojileri ile gerçekleştirilebilmeleri Dünya genelinde henüz başarılabilmiş bir görev değildir. Çünkü böyle bir gerçekleştirimin, teknik birlikte işlerlik altyapısını tanımlayan, üzerinde anlaşma sağlanmış bir çerçeve mevcut değildir. Web servisleri, henüz olgunlaşma sürecinde olan yeni bir teknolojidir ve bu alanda çözüm bekleyen çeşitli sorunlar mevcuttur. Bu sorunlardan bir kısmı katalog servislerinin gerçekleştirilmesi ile ilgilidir. Bu çalışmanın amacı, katalog servislerine özel sorunları tespit etmek ve bunlar için çözüm önerileri getirmektir.

Üst düzey bir görüşle, bir Web servisi belirli bir görevi gerçekleştirmek için internet üzerinden çağrılabilen bir kod parçası olarak tanımlanabilir. Bir Web servisleri ortamı, servis sağlayıcılarının sahip oldukları Web servislerini bir katalog servisi aracılığıyla yayınladıkları ve istemcilerin katalogdan servisleri bulup, uygulamalarını gerçekleştirmek için onları sağlayıcılardan istedikleri bir ortam olarak kavramsallaştırılabilir. Katalog servisleri, SYM’nin kilit bileşeni durumundadır. Çünkü SYM’de servis sağlayıcılar Web servislerini katalog servisleri üzerinden kullanıma sunar, istemciler de aradıkları özellikteki Web servislerini bu sayede tespit ederler. Diğer bir anlatımla katalog servisi, sağlayıcıların Web servislerini katalog




servisine kaydetmelerine ve istemcilerin istenen özellikleri sağlayan Web servislerini aramalarına olanak tanır. Burada söz konusu olan iki işlem, sırasıyla, SYM’nin “yayınla” (publish) ve “bul” (find) işlemleridir. Ancak mevcut Web servisleri uygulamalarında katalog bileşeninin genellikle eksik olduğu görülmektedir. Diğer bir anlatımla, istemcilerin aradıkları özellikteki servisleri bir şekilde “bulmuş oldukları” kabul edilmektedir. Oysa SYM’nin potansiyelleri ve sorunları bakımından, gerek teorik ve gerekse pratik olarak değerlendirilebilmesinde, onun en temel bileşeni olan katalog boyutundaki değerlendirmeler son derece kritik bir rol oynayacaktır. Web servisleri vizyonunda kritik nokta, istemcilerin aradıkları özellikleri sağlayan servisleri bulmaları ile ilgilidir. Aranan servis ya da servisler bulunduktan sonra geriye yalnızca servisin icrası ya da birden çok servis olması durumunda, servislerin belirli bir düzenleme ile icrası kalmış olacaktır. Özellikle UKVA gibi geniş ölçekli bir KVA da çok sayıda servis ve bunların sağlayıcıları söz konusu olacaktır. Bu durumda bir istemci, gereksinimlerini karşılayacak özelliklerdeki bir ya da daha çok servisi nasıl bulacaktır? Bunun ne gibi boyutları vardır? Bu bağlamda katalogların önemi nedir? gibi sorular bu çalışmada ele alınacak konunun özünü teşkil edecektir.

Katalog servisleri için konumsal ve konumsal olmayan bilgi toplumu tarafından çeşitli standartlar ve belirtimler geliştirilmiştir. ebXML (electronic business XML) Registry and UDDI (Universal Description Discovery, and Integration) konumsal olmayan bilgi toplumu tarafından geliştirilen katalog servisi standartlarıdır. CSW (Catalogu Service Web) ise konumsal bilgi toplumu için OGC Konsorsiyumu tarafından geliştirilen bir katalog servisi belirtimidir. Bugün piyasada sözkonusu standartları ve belirtimleri gerçekleştiren çeşitli yazılım ürünleri mevcuttur. Ancak bunların hangilerinin yaygın kabul göreceği, farklı standartlar arasında uyumun nasıl sağlanacağı henüz belirsizdir. Bu nedenle KVA gerçekleştiricilerinin de nasıl bir yol izleyeceği belirsizdir. Buradaki bir diğer sorun da, bu standartların nasıl gerçekleştirileceği ve UKVA gibi geniş ölçekli bir KVA gerçekleştiriminde sözkonusu katalog servisleri arasındaki birlikte işlerliğin nasıl sağlanağıdır.

Bu çalışmada, bilgi kaynaklarının kataloglanmasına yönelik olarak geliştirilmiş olan çeşitli teknolojilerin basitleştirici ve birleştirici bir çerçeveden anlaşılmasını sağlayacak, gerçekleştirimci ve karar vericiler için yol gösterici olacak bir dizi ölçüt belirlenecektir. Konumsal ve konumsal olmayan bilgi toplumu tarafından geliştirilen katalog servisi teknolojileri, belirlenen ölçütlere göre değerlendirilecektir. Ayrıca yukarıda belirtilen sorunlarla ilgili olarak elde edilen çözüm önerileri özetlenektir.

Anahtar Sözcükler: Konumsal Veri Altyapısı, Servis Yönelimli Mimari, Web Servisleri, Katalog Servisleri




COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ İLE ULAŞTIRMA BİLGİ SİSTEMLERİ

B.İlter1, H.Kılıç2

1 Mescioğlu Mühendislik Taah. ve Tic.Ltd.Şti., Bilgi Teknolojileri ve Uzaktan Algılama Grup Başkanlığı, Birim Sorumlusu , [email protected]

2 Mescioğlu Mühendislik Taah. ve Tic.Ltd.Şti., Bilgi Teknolojileri ve Uzaktan Algılama Grup Başkanlığı, Grup Başkanı , [email protected]

ÖZET

Coğrafi Bilgi Sistemleri birçok alanda etkin olarak kullanılmaya başlamıştır. Gerek sunduğu gelişmiş analiz ve projelendirme yetenekleri gerekse özelleştirilebilir yapısı ile Coğrafi Bilgi Sistemleri ulaştırma alanında da gün geçtikçe daha etkin yer almaktadır.

Ulaştırma alanında; projelendirme öncesi fizibilite çalışmaları, projelendirme, yapım ve kontrollük hizmetleri, yapım sonrası varlık yönetimi, bakım ve yenileme faaliyetleri, hattın işletilmesi gibi her aşamada bilgi sistemleri kullanımı mümkün ve gereklidir. Bu bildiride özellikle ele alınacağı üzere ; varlık yönetimi, bakım ve yenileme faaliyetlerinin yönetiminde Coğrafi Bilgi Sistemleri kullanılarak günümüzde oldukça maliyetli olan bakım ve yenileme faaliyetlerinin hem etkin yönetimi hemde önceden programlanması, optimizasyonu ve simulasyonu mümkündür.

Ülkemizde karayolu taşımacılığı etkin olarak kullanılmakta ve bu yoğunluğun sonucu dengesizlikler ile bir çok olumsuzluklar ortaya çıkmıştır. Ulaşımda artan araç sayısı trafik sıkışıklıklarına, gecikmelere ve dolayısıyla maddi kayıplara sebep olmaktadır. Ülkemizde gerek kentiçi gerek şehirler arası demiryollarının daha etkin, verimli ve rekabet edebilir hale getirilmesi önemlidir.

Bu önem nedeni ile de demiryollarına yatırımlar arttırılmış hatta birinci öncelik olarak ele alınmaktadır. Ancak artan hız ve kullanım oranları ile bu sistemlerin etkin bir şekilde kontrolü ve yönetimi şart olmuştur.

Ulaştırma alanında varlık yönetim sistemi; Sistemin fiziksel yapısının oluşturulması, işetilmesi ve bakım çalışmaları sırasında mali olarak etkinliğinin ve verimliliğinin sağlanmasıdır. Varlık yönetim sistemi sayesinde, sistemi oluşturan elemanların ve tesislerin durumu ve performansı hakkında elde edilen bilgilerle yöneticiler; planlar




oluşturabilecek, kısa ve uzun dönemli stratejiler geliştirilebileceklerdir. Varlık yönetim sisteminde amaç kamu yatırımlarından en iyi faydanın elde edilebilmesidir. Varlık yönetim sisteminde etkinliğin sağlanabilmesi için, sistemde ekonomik ömrü süresince yapılacak periyodik çalışmaların önceden planlanması ve bunların zamanında gerçekleştirilmesi gerekir. Periyodik bakım süreçlerinde bir varlık yönetim sistemi; zaman tasarrufu sağladığı gibi yollar, köprüler, drenaj sistemleri ve diğer sistem altyapısı tesisleri hakkında tutarlı bilgilerin elde edilmesinde yardımcı olacaktır.

Demiryollarında bakım ve yenileme çalışmalarında etkinliğin ve verimliliğin sağlanması için uygun yönetim sistemlerine ihtiyaç vardır. Bakım ve yenileme çalışmalarında bilgi sistemlerini kullanarak çalışmalardan beklenen etkinlik sağlanabilir. Şayet kullanılan bilgi sistemi hem grafik hem de grafik olmayan verileri kapsıyorsa sistemden elde edilecek fayda daha da büyük olacaktır. Konumsal analizler yapan bir bilgi sistemi kullanılarak BY çalışmaları yapılan demiryolu hattı kesimleri görsel ortamda değerlendirilecek ve hazırlanan grafik raporlarla her bilgi düzeyindeki insanlara kolay bir şekilde ulaşılabilecektir. Konumsal bir bilgi sistemi olan Coğrafi Bilgi Sistemleri’ni demiryolu hattı bakım ve yenileme çalışmalarında bir karar destek sistemi olarak kullanmak mümkün olacaktır. Coğrafi Bilgi Sistemleri kullanılarak; demiryoluna geçmişte yapılan bakım ve yenileme çalışmaları sorgulanabilecek, kesimler altyapı ve üstyapı verileriyle değerlendirilebilecek ve amaç doğrultusunda analizler yapılabilecek, programlar hazırlanabilecektir. Hazılanan modeller ile sistem optimizasyonu ve sonucu olarak simulasyonu gerçekleştirilebilecektir.

Anahtar Sözcükler: CBS, Demiryolu, Ulaştırma, Bakım-Yenileme, Optimizasyon, Varlık Yönetim Sistemi




COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ YARDIMIYLA KANSER HARİTALARI ÜRETİMİ VE KONYA ÖRNEĞİ

G.Özkan, H.C. Güngör2

Selçuk Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh.Bölümü, Kamu Ölçmeleri Anabilim Dalı, Konya [email protected] Selçuk Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh.Bölümü, Kamu Ölçmeleri Anabilim Dalı, Konya [email protected]

ÖZET

Bu çalışmada, uygulama alanları gün geçtikçe artan Coğrafi Bilgi Sistemi’nin sağlık alanında entegrasyonu hedeflenmiştir.Kanser hastalığı dünyanın ve ülkemizin karşı karşıya olduğu sorunlardan birisidir. Her yıl pek çok sayıda insan, bu hastalık nedeni ile yaşam sıkıntıları çekmekte ya da hayatını kaybetmektedir. Görülen kanser türlerini ve hastalığın oluşmasına etki eden faktörlerin neler olduğunu tespit etmek amacı ile coğrafi bilgi sistemlerinden faydalanılarak Konya ili ve ilçelerinde incelemeler yapılmıştır.

Kanser türünün coğrafi etkenlere bağımlılığı araştırılıp mekansal veri analizi ve CBS’ye dayalı metotlar kullanılarak, Konya ili için CBS yardımı ile ilk kanser haritaları üretilmiştir.

Kanser haritalarını üretmek amacı ile sayısal veri tabanları oluşturulmuş sözel verilerle ilişkilendirilip sonuçlar ortaya konulmuştur. Çalışma sırasında Türkiye’de sağlıklı verinin ancak çok sınırlı sayıdaki hastalık türü için toplandığı tespit edilmiştir. Çalışmada MapInfo 7.8 yazılımı kullanılmıştır. Kanser hastalığının görüldüğü yerler, görülme sıklığı, hangi türün daha çok nerelerde görüldüğüne dair, analizler yapılarak nedenleri araştırılmıştır. Yaşam standartlarını yükseltebilmek için toplumların teknolojiyi en üst düzeyde kullanması gerekmektedir. Her yeni adım bir sonrakinin başlangıcıdır. Sağlık alanına CBS entegrasyonu , örneğin kanser için hastalığın hızla ilerlemesine etki eden faktörlerin belirlenip gerekli önlemlerin alınması konusunda ülke yöneticilerine hız kazandıracağı düşünülmektedir.

Anahtar Sözcükler: CBS , Hastalık, Kanser , Kanser Türleri, Sağlık




BİR MODEL OLARAK TOKAT AĞ BİLGİ SİSTEMİ (TOKABİS)

S. Yaprak1, T.Susam2

1S.Yaprak, Gaziosmanpaşa Üniversitesi,Tokat, [email protected], Gaziosmanpaşa Üniversitesi,Tokat, [email protected]

ÖZET

Bilindiği gibi ülkemizde 23.05.2005 tarihinde yürürlüğe giren Büyük Ölçekli Harita ve Harita Bilgileri Üretim Yönetmeliği (BÖHHÜY) yürürlüğe girinceye kadar datum olarak ED50 datumu kullanılmıştır. Ayrıca imar çalışmalarında çoğunlukla lokal koordinatlar kullanılmıştır. Yeni yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ile birlikte uygulamada WGS84 elipsoidini esas alan GRS80 datumu kullanılmaya başlanmıştır. Ayrıca GPS ölçülerinde hesaplanan kartezyen koordinatlar, coğrafi koordinatlar gibi uygulayıcıların daha önce hesaplamak durumunda olmadıkları sadece bilimsel olarak bilinen koordinatlar, yükseklik boyutunda elipsoidal yükseklik(h) ve ortometrik yükseklik(H), geoit yüksekliği (N) gibi farklı yükseklik bilgileri bugün uygulamada karışıklığa yol açmaktadır.

Bu sorunu çözmek amacı ile Tokat Nirengi ağı bir bütün olarak TUTGA ağına bağlanmış C1, C2, ve C3 noktalarından oluşan 70 noktalı nirengi ağı noktalarının WGS84 ve ED50 datumunda kartezyen, coğrafi, 3 ve 6 derecelik sağa ve yukarı değerleri, imar koordinatları ortometrik ve elipsoidal yükseklikleri hesaplanmıştır. Aynı işlem 740 poligon noktası için de gerçekleştirilmiştir. Her noktanın röper krokileri sayısal ortama aktarılmış, tesis cinsi (pilye, beton,taş, çivi..), mevkii … gibi sözel bilgileri de ilave edilerek bir ağ bilgi sistemi oluşturulmuştur. Noktalar bir metre çözünürlüklü uydu görüntüsüne aktarılmış ve GIS ortamında sorgulanabilir duruma getirilmiştir. Tokat Yüzey Ağı Bilgi Sistemi (TOKABİS) adıyla oluşturulan bu yüzey ağı bilgi sistemi ile uygulayıcıların kolayca her sabit noktanın farklı datumlardaki koordinatlarını, krokisini, mevkisini görebilmesi sağlanmıştır.

Çalışma alanı Türkiye’ nin Orta Karadeniz Bölgesinde 400 15’ile 400 22’enlemleri ve 360 28’ ile 36037’ doğu boylamları arasında kalan Tokat ili mücavir alan sınırlarıdır.

Anahtar Kelimeler: Tokat, koordinat, WGS84, ED50, TOKABİS




KAMPÜS COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ,

TOKAT

T. Susam1, S. Yaprak2, Ü. Yıldırım3

1Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat, [email protected],2Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat, [email protected],

3Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon, uyıldırı[email protected]

ÖZET

Çağdaş yönetim anlayışı doğrultusunda işletmelerin daha sağlıklı hizmet verebilmeleri için, bilgi teknolojisine dayalı bilgi sistemi teknolojilerini kullanmaları gerekmektedir. Bu çalışmada bir Kampus Bilgi Sisteminin temel altyapısının nasıl olması gerektiği düşüncesinden hareketle Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi kampusu örneğinde bir bilgi sistemi uygulaması gerçekleştirilmiştir.

Kampusun jeodezik altyapısını oluşturan dört adet C3 noktası ve 25 adet poligon noktası GPS ile ölçülerek kampus yüzey ağı, TUTGA ağına bağlanmıştır. Kampüsün halihazır haritalası BÖHHBÜY’ ne uygun olarak GPS Stop and Go yöntemi ile ölçülmüş ve kampüsteki yerüstü ve yer altı tesisleri haritaya işlenmiştir. GPS ölçülerinden elde edilen elipsoidal yüksekliklerden ortometrik yükseklikler hesaplanarak yeterli sayıda sayısal arazi modeli veri noktası üretilmiştir. Halihazır harita ile haritada yer alan grafik verilere ait sözel veriler toplanarak veri tabanına girilmiştir. Kampüsün bir metre çözünürlüklü IKONOS uydu görüntüsü, binalar ve sayısal arazi modeli kullanılarak uydu görüntülü 3D modeli oluşturulmuştur.

Fiziki yapıların özellikleri, binaların kullanım durumları, yer altı ve yerüstü altyapı tesislerinin konumları, özellikleri ile ilgili bilgiler toplanarak sisteme girilmiştir. Binaların kullanım durumları, derslikler ve laboratuarların özellikleri, hangi ofiste hangi personelin çalıştığı, telefon numarası, e-mail adresi ve genel bilgileri sorgulamaya olanak tanıyacak şekilde sisteme girilmiştir. Sisteme girilen bu veriler ArcGIS yazılımı kullanılarak birbirleriyle ilişkilendirilmiş ve sorgulamaya hazır hale getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Tokat, kampüs, GPS, CBS, uzaktan algılama




ÖSYM (ÖĞRENCİ SEÇME VE YERLEŞTİRME MERKEZİ) FAALİYETLERİNDE CBS KULLANIMI

T. Türk1

1Yıldız Teknik Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh.Bölümü, Fotogrametri ve Uzaktan Algılama Anabilim Dalı, İstanbul [email protected]

ÖZET

Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM), 22 Kasım 1974 tarihinde, Üniversitelerarası Kurul tarafından, 1750 sayılı Üniversiteler Kanununun 52. Maddesine göre, “Üniversitelerarası Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÜSYM)” adıyla kurulmuştur. 1981 yılında yürürlüğe giren 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ile Yükseköğretim Kuruluna (YÖK) bağlanarak” Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM)” adını almıştır. ÖSYM’nin görevleri 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 10. Maddesinde şu şekilde belirlenmiştir: Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi, Yükseköğretim Kurulunun tespit ettiği esaslar çerçevesinde yükseköğretim kurumlarına öğrenci alınması amacıyla sınavları hazırlayan ve yapan, öğrenci isteklerini de göz önünde tutarak Yükseköğretim Kurulunun tespit ettiği esaslara göre değerlendiren, öğrenci adaylarının yükseköğretim kurumlarına yerleştirilmesini sağlayan ve bu faaliyetlerle ilgili araştırmalar ve diğer hizmetleri yapan Yükseköğretim Kuruluna bağlı bir kuruluştur.

Ülkemizdeki genç nüfusun hızla artmasıyla her geçen sene ÖSYM’nin yaptığı birçok sınava giren öğrenci sayısı da artmaktadır. ÖSYM tarafından belirtilen istatistiki bilgilere gore 2005-2006 öğretim yılında üniversitelere yeni kayıt olan öğrenci sayısı 662.310 ve bu öğretim yılı itibarıyla üniversitelerimizdeki toplam öğrenci sayısı 2.342.898 olmuştur.

OSYM heryıl yaklaşık olarak 35 farklı sınavın gerçekleştirilmesinden sorumludur. Çok yoğun bir aday kitlesi ile sürekli olarak karşı karşıya kalan bu kurum tarafından yapılan sınavlarda; sorumlu olarak görev alan öğretim elemanlarının görevlendirilmesi, öğretim elemanlarının görevli oldukları binaların tespit edilmesi ve öğrencilerin sınava girecekleri sınav salonlarının organizasyonu son derece karmaşık bir durumdur. ÖSYM yetkilileri, sınavlarda oturduğu sıraya sığmayan ve sınav esnasında gürültü nedeniyle dikkatini toparlayamayan adaylar tarafından ÖSYM’ye dava açıldığını belirtmektedir. Bu nedenlerden dolayı bahsedilen problemlerin çözülmesi son derece önemlidir.




Bu durumda OSYM’nin karşılaşıtığı en önemli sorunlardan bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz.

• Sınava girecek olan öğrenciler ve öğretim elemanları hangi sınav salonunda girecek?

• Sınav için uygun görülen sınav salonu; gürültü, salondaki sıraların durumu ve diğer mevcut şartlar dahilinde öğrenci açısından uygunmudur?

• İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük kentlerdeki ulaşım gözönüne alındığında; öğrencinin ikamet ettiği coğrafi konuma yakın ve uygun özelliklere sahip sınav salonu mevcut mu?

Yukarıda bahsedilen en önemli sorunlar konum ile ilişkilidir. Bu nedenle bu ve buna benzer konuma ilişkin diğer sorunlar Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) olanakları ile çözülebilir. Oluşturulan sistem; okullar, okullara ait kapasite ve sınav salonu bilgileri, öğretim elemanları, öğretim elemanlarına ait kişisel bilgiler ve ikamet adresleri, binalar gibi verilerden oluşmaktadır. Yapılan çalışmanın test edilmesi amacıyla İstanbul ili Ümraniye ilçesi çalışma alanı olarak seçilmiştir. Kurulan sistem; mekansal analizler yardımıyla hangi okulda hangi öğretim elemanının görevlendirilmesi uygun, hangi öğrencinin hangi okulda sınava girmesi uygun, okullar ve okullara ait sınav salonları hangi özelliklere sahip gibi sorulara cevap vermektedir.

Bu çalışmada, ÖSYM tarafından yürütülen birtakım faaliyetlerin kurulan internet tabanlı CBS ile yukarıda bahsedilen problemlerin çözümüne yönelik öneriler sunulmaktadır.

Anahtar Sözcükler: CBS, Internet, ÖSYM




İTFAİYE İSTASYONLARI İÇİN YENİ YERLEŞİMLERİN CBS ORTAMINDA

BELİRLENMESİ

M. Z. Coşkun1, T. Erden1

İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü

ÖZET

İstanbul itfaiye departmanının ana görevi yangın bölgesine beş dakika içinde müdahale edecek mekanizmaları oluşturmaktır. İtfaiye teşkilatı şu anda 59 itfaiye istasyonu, 2724 personel ve 310 araçla hizmetini sürdürmektedir. Onbeş milyonun üzerinde nüfusu düşünüldüğünde özellikle İstanbul için itfaiye istasyonu sayısının azlığı dikkati çekmektedir. Bu durum İstanbul için yeni itfaiye istasyonu yerlerinin belirlenmesini zorunlu kılmaktadır. Bu işlem de kaynak tahsisi problemi olarak belirmektedir.

Çalışmada öncelikle İstanbul İli’ne ait 1/5000 ölçekli haritalar, analiz için gerekmeyen veriler ayıklanarak, bir coğrafi bilgi sistemi programında analiz edilebilir hale getirilmiştir. Yollara ait çizgisel objeler belli bir hiyerarşik seviyede düzenlenmiştir. Birinci, ikinci ve üçüncü seviyeye ait yol verisi otoyollar, anayollar ve arayollar olarak isimlendirilmiştir. Daha sonra ağ analizi için bir zorunluluk olan düğüm-çizgi topolojisi kurulmuştur. Analizlerde ArcInfo yazılımının Network Analyst eklentisi kullanılmıştır. Bir geodatabase içinde ağ veri grubu oluşturulmuş ve bu veri grubunun içine yol verileri çizgisel objeler olarak, itfaiye istasyonlarının yerleri ise noktasal objeler olarak yapılandırılmıştır. Network Analyst içinde hizmet alanı (service areas) analizi yapılarak her bir istasyonun erişilebilirliği saptanmıştır. Öncelikle varolan itfaiye istasyonları ele alınmış, 2.5, 5 ve 7.5 dakikalık etki alanları hesaplanmış ve harita üzerinde farklı renklerde gösterilmiştir. Özellikle yapılaşmanın yoğun olduğu yerlerde yeni itfaiye istasyonlarının azlığı dikkat çekmektedir. Varolan istasyonların dışında yeni istasyonlar için de 2.5, 5 ve 7.5 dakikalık etki alanı analizi uygulanmıştır. Analizde, varolan 39 itfaiye istasyonu kullanılmıştır. Analiz sonucunda 39 yeni itfaiye istasyonun daha kurulması gerekliliği saptanmıştır. Acil durum planlaması açısından İstanbul ölçeği düşünüldüğünde bu durum acil bir gereklilik olarak belirmektedir.Anahtar kelimeler: CBS, itfaiye, kaynak tahsis problemi, nokta analizi, düğüm-çizgi veri modeli.




CBS’DE İNTERAKTİF SİSMİK MODELLEME

H. C. Ünen, M. Z. CoşkunİTÜ İnşaat Fakültesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği, Ölçme Tekniği Anabilim Dalı Maslak, İstanbul [email protected]

ÖZET

Bu çalışmada, önceden belirlenmiş senaryo depremi bazlı çalışmalardan farklı olarak, İstanbul için ArcGIS yazılımının ArcToolbox eklentisi kullanılarak, koordinat ve büyüklük bilgileri kullanıcı tarafından tanımlanacak herhangi bir deprem sonucunda oluşacak yersel ivme değerlerinin İstanbul il sınırları içindeki dağılımını çıkaran bir model oluşturulmuştur. Coğrafi bilgi sistemleri, mesafe ve jeolojik özellikler gibi konumsal parametrelere bağlı bu modelleme işlemi için ideal bir çalışma ortamı sunmaktadır. Jeolojik veriler 1:25000 ölçeğinde basılı haritalardan sayısallaştırılarak ArcGIS formatına çevrilmiş İstanbul ili jeoloji haritasından; fay verileriyse Türk Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) tarafından yürütülmüş araştırmalar sonucunda 1999’da hazırlanmış Marmara Denizi fay haritası kullanılmıştır. Yersel ivmelerin hesaplanmasında kullanılan azalım formülleri olarak ise, Kuzeybatı Anadolu ve Trakya’dan alınan ölçüm verileri kullanılarak bölge için geliştirilmiş iki azalım formülü kullanılmıştır. Oluşturulan model, jeoloji ve fay verilerinden elde ettiği parametreleri kullanarak her iki azalım formülü için de birer yersel ivme dağılım haritası çıkarmakta; ek olarak bu iki haritayı hücresel bazda karşılaştırarak iki model arasındaki en yüksek değerlerle üçüncü bir harita daha oluşturmaktadır. Modelin yapısı, istenildiği takdirde kullanılan azalım ilişkilerinden farklı ilişkileri de eklemek veya elde edilen çıktılar üzerinde daha farklı işlemler gerçekleştirmek üzere değişiklik yapılabilmesine olanak vermektedir. Oluşturulan modelin, gelecekte geliştirilmesi planlanan hasar analiz programında kullanılması düşünülmektedir.




İSTANBUL’DAKİ TAKSİ İŞLETMECİLİĞİNİN İRDELENMESİ VE CBS DESTEKLİ DÜZENLEME

ÖNERİSİ

U. Munzuroğlu1, D.Z. Şeker2, N. Musaoğlu3 1İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Harita Mühendisi, İstanbul, [email protected]

2İstanbul Teknik Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Fotogrametri Anabilim Dalı, İstanbul, [email protected]

2İstanbul Teknik Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü, Uzaktan Algılama Anabilim Dalı, İstanbul, [email protected]

ÖZET

Günümüzde İstanbul’un en önemli sorunlarından biri ulaşımdır. Nüfusun hızla artması, plansız ve çarpık kentleşme, ulaşım altyapısının yetersizliği, artan yolculuk talebi, ulaşım türleri arasındaki koordinasyon eksikliği, yetki kargaşası, belli bir işletmecilik politikasının olmaması ve denetimin sağlanaması bu sorunu her geçen gün artırmaktadır. İşletmecilik anlayışındaki yetersizlikler ulaşım araçlarının verimsiz çalışmalarına neden olmaktadır. Özellikle taksilerin belli bir işletmecilik anlayışına sahip olmaması, diğer ulaşım türlerinden bağımsız olarak çalışması taksicilerin trafikte yoğun ve gelişigüzel bir şekilde seyretmelerine neden olmakta ve yarattıkları yoğunluk ile ulaşımı olumsuz etkilemektedir. Bu çalışmada çözüm yöntemi olarak CBS teknolojisi önerilmektedir. Bilindiği üzere CBS yeryüzünde var olan nesneler ve olaylara ait verilerin toplanması, saklanması, güncellenmesi, analiz edilmesi ve haritalama işleminin yapılmasını sağlayan bilgisayar tabanlı bir sistemdir. CBS teknolojisi ile sorgulama amaçlı veri tabanları oluşturularak çok çeşitli analizler yapılabilmektedir.

Bu çalışmanın amacı ulaşım sorununun çözümüne yönelik olarak, ulaşımda sıkıntı yaratan taksilerin daha verimli çalışabilmeleri, için gerekli olan düzenleme önerilerinin getirilmesidir. Bu çalışmada, İstanbuldaki mevcut taksi işletmeciliği yasal ve mevcut durum bakımından araştırılmış taksi işletmeciliği ile ilgili bir saha(anket) çalışması yapılarak taksicilerin mevcut durumları, yaşadıkları sorunlar ve işletmecilik açısından çözüm getirilmesi gereken konuların neler olduğu ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Taksilerin daha verimli çalışmaları için onlara belirli yerlerde düzenli bir şekilde yolcu alabilmelerini sağlayabilecek Taksi İndirme-Bindirme ve Bekleme yerlerinin CBS yardımıyla planlanması esas alınmıştır. Ayrıca halka daha kaliteli ve güvenli bir hizmet verecek şekilde çalışabilmeleri için işletmecilik ölçeğinde Taksi Çağrı merkezlerinin oluşturulması önerilmiştir.

Anahtar Sözcükler: CBS, taksi işletmeciliği, planlama, ulaşım.




PORTAL TEKNOLOJİSİNİN SERVİS YÖNELİMLİ MİMARİ VE BİRLİKTE İŞLERLİK AÇISINDAN

İNCELENMESİ VE KONUMSAL VERİ ALTYAPISI GERÇEKLEŞTİRİMLERİ İÇİN

POTANSİYELLERİNİN BELİRLENMESİ

H. Akıncı1, Ç. Cömert2

1 Karadeniz Teknik Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh.Bölümü, Kartoğrafya Anabilim Dalı, Trabzon [email protected] 2 Karadeniz Teknik Üniversitesi, Jeodezi ve Fotogrametri Müh.Bölümü, Kartoğrafya Anabilim Dalı, Trabzon

[email protected]

ÖZET

Günümüzün oldukça rekabetçi ve değişken Dünya’sında, genel anlamda herhangi bir “servis sağlama” işleminin hızlı, kaliteli ve ekonomik olması kaçınılmazdır. Hızlı, ekonomik ve kaliteli servisler ise ancak, farklı servis sağlayıcılarının etkin işbirliği ya da birlikte çalışabilmeleri ile mümkündür. Bunun için de “birlikte işlerlik” altyapılarına ihtiyaç vardır. Bu ihtiyaç, özellikle son on yılda yalnızca konumsal veri ve servisler alanında değil, “e-iş” gibi diğer bütün alanlarda da çok belirgin bir biçimde ortaya çıkmıştır. Konumsal açıdan, anılan birlikte işlerlik altyapıları, “Konumsal Veri Altyapıları (KVA)” olarak adlandırılmaktadır. Ulusal Konumsal Veri Altyapısı (UKVA) ile bir ülke genelini kapsayan KVA kastedilmektedir. UKVA, ülke düzeyindeki tüm kamu kurumları, yerel yönetimler, özel sektör ve konumsal veri ile iş yapan bütün kesimler arasında “birlikte işlerliği” sağlayacak ve istemcilere aradıkları veri ve servislere anlık erişim olanağı sağlayacak olan bir altyapıdır.

Birlikte işlerlik, genel olarak farklı dil ya da kavramlar kullanan uygulamaların birbirleri ile konuşabilmesi olarak tanımlanabilir. Farklı programlama dilleri kullanılarak geliştirilen, ağ üzerinde faklı yerlerde bulunan ve farklı platformlara sahip bilgisayarlar üzerinde koşan uygulamaların, belirli görevleri yerine getirmek için, birlikte işleyebilmelerine olanak sağlayan çeşitli sistemler ve yazılım mimarileri geliştirilmiştir. Şu an oldukça popüler ve yaygın olan yazılım mimarisi, Servis Yönelimli Mimari (Service Oriented Architecture) ya da kısaca SYM (SOA) olarak adlandırılmaktadır. Web servisleri, SYM’yi gerçekleştirmenin en iyi ve şu anki en popüler yolu olarak kabul edilmektedir. Ancak KVA’ların, Web servisleri teknolojileri ile gerçekleştirilebilmeleri Dünya genelinde henüz başarılabilmiş bir




görev değildir. Çünkü böyle bir gerçekleştirimin, teknik birlikte işlerlik altyapısını tanımlayan, üzerinde anlaşma sağlanmış bir çerçeve mevcut değildir. Web servisleri, henüz olgunlaşma sürecinde olan yeni bir teknolojidir ve bu alanda çözüm bekleyen birtakım sorunlar mevcuttur. Bu nedenle, günümüzde KVA’lar “insan yönelimli Web” nitelemesine uyan bir Web teknolojisi olan portal teknolojisi kullanılarak geçekleştirilmektedir.

Portal teknolojisi, günümüzde adından sıkça söz edilen ve yerel, bölgesel, ulusal ve uluslararası düzeydeki KVA’ları gerçekleştirmek için yaygın olarak kullanılan teknolojilerden biridir. Portalın, yaygın kabul görmüş bir tanımı henüz yoktur. Örneğin, BEA yazılım firması portalı, “uygulamalara ve bilgiye tek bir noktadan erişim sağlayan bir Web sitesi” olarak tanımlamaktadır. Sun yazılım firması tarafından geliştirilen Java portlet belirtiminde ise portal, “genellikle kişiselleştirmeyi, tek bir oturum açmayı, farklı kaynaklardan elde edilen içerikleri birleştirmeyi sağlayan ve bilgi sistemlerinin sunum katmanlarına ev sahipliği yapan Web tabanlı bir uygulama” olarak tanımlanmaktadır. Portal bağlamında konumsal bilgi toplumunda “konumsal portal” (GeoPortal) ve “CBS portalı” (GIS Portal) terimleri ile karşılaşılmaktadır. ESRI firması CBS portalını, “veri kaynaklarının yerini, formatını ya da yapısını dikkate almaksızın konumsal veriler için tek bir erişim noktası” olarak tanımlamaktadır. OGC ise konumsal portalı, “veri setleri ve servisler içeren bir çevrimiçi konumsal bilgi kaynakları topluluğu için bir kullanıcı arayüzü” olarak tanımlamaktadır.

Konumsal portal ile ilgili literatürde, portalın konumsal veri altyapısındaki rolü, çoğunlukla SYM’nin kilit bileşeni olan katalog servisinin üstlendiği role indirgenmektedir. Başka bir ifadeyle konumsal portal, sadece coğrafi bilgi kaynakları ile ilgili meta verilerin depolandığı ve bilgi kaynaklarını bulmak için sorgulamaların yapıldığı bir katalog servisi gibi algılanmaktadır. Örneğin birçok kaynakta, KVA konumsal portallarının en önemli özelliklerinin bir katalog servisine sahip olmaları gösterilmekte ve bir konumsal portalın temel ilgi odağının coğrafik içeriğin bulunması olduğu belirtilmektedir. Söz konusu portal algılaması, SYM’yi gerçekleştirmenin yollarından biri olarak kabul edilen ve asıl amacı farklı kaynaklar tarafından sunulan uygulamaların entegrasyonu olan portalın kapsamını daraltması bakımından yanıltıcı ve hatalıdır. Bu yanlış algılamada, ESRI firması tarafından geliştirilen ve başta Amerika Ulusal Konumsal Veri Altyapısını gerçekleştirmek için geliştirilen GOS (Geospatial One-Stop) portalı olmak üzere ulusal ve uluslararası düzeydeki birçok KVA gerçekleştiriminde kullanılan portal mimarisinin de etkisi vardır.




Bu çalışmada, portal teknolojisi tanıtılacak, bu teknolojinin SYM ve birlikte işlerlik perspektifinden analizi yapılacak ve portalın KVA gerçekleştirimleri için sağlayacağı olanaklar belirlenecektir. Ayrıca, GOS (Geospatial One-Stop) portalı ve Avrupa Konumsal Portalı (EU Geoportal) gibi portal teknolojisi kullanılarak geliştirilen KVA konumsal portal gerçekleştirimlerinin yine SYM ve birlikte işlerlik perspektifinden değerlendirmesi yapılacaktır.

Anahtar Sözcükler: Birlikte İşlerlik, Konumsal Veri Altyapısı, Servis Yönelimli Mimari, Konumsal Portal




Documents

TMMOB HARİTA VE KADASTRO MÜHENDİSLERİ ODASI … · Yapı davranışlarının araştırılmasında, yapıya etkiyen iç kuvvetlerin (sıcaklık değişimi ve malzeme yorulması)