Xmaewdkif;&if;om;\

ta&;t&mrsm;qdkif&m

ukvor*¾\ tNrJwrf; zdk&rf

ဌာနေတငးရငးသား၏ အနရးအရာများဆငရာ ကလသမဂဂ၏ အမမတမးဖရမ (UNPFII) ဆသညမာဌာနေတငးရငးသား၏ အနရးအရာများဆငရာ ကလသမဂဂ၏ အမမတမး ဖရမသည ကမဘာဌာနေတငးရငးသားများ၏ အခငအနရးနင စးရမရသညအနြကာငးအရာများနင ဆကစပ၍ ညနငးနဆာငရကနပးရသည ကလသမဂဂ၏ ဗဟအစအဖတစခဖဖစပါသည။ ယငးအစအဖမတဆင ဌာနေတငးရငးသားများနငသကဆငသည အနရးအရာများက နကာငစသ အကကဖပချကများ တငသငးနပးရသည။ နစစဉနစတငး ရကသတတပတနစပတြကာနအာင ကျငးပသည အဆပါ ဖရမက ကလသမဂဂရးချပရရာ ေယးနယာကမမတင ကျငးပနလရပါသည။ သနသာ ဂျေဗာမမ(သ) ဖရမမ ဆးဖဖတသည အဖခားနသာ နေရာများတငလညး ကျငးပနလရပါသည။

ရညရယချက

UNPFII သည ၂၀၀၀ ခနစ၊ ဇလငလ ၂၈ ရက အစညးအနေး၏ ဆးဖဖတချက ၂၀၀၀/၂၂ အရ ဖစညးဖဖစခသည ကလသမဂဂ စးပားနရးနင လမနရးနကာငစသ အစရငခရသည အကကနပးအဖတစခဖဖစပါသည။ ယငးအကကနပးအဖ၏ လပငေးတာေေမာ ဌာနေတငးရငးသားတ၏ စးပားနရးနင လမဖမဖးနရး၊ ယဉနကျးမ၊ သဘာေပတေေးကျင၊ ပညာနရး၊ ကျေးမာနရးနင လအခငအနရးဆငရာများနင ဆကစပသည ကဏဍများနင ညနငးလပနဆာငရေ ဖဖစသည။

UNPFII သည ဌာနေတငးရငးသားကယစားလယများအကကားနင အဖခားနသာ အဖအစညးများ၊ ကလသမဂဂ နအဂျငစများ၊ အလရငများ၊ အဖေငနငငများမ ကယစားလယများ၊ အစးရမဟတသညအဖအစညးများ စသညအဖအစညးများနင မဟာ မတ ဖရေနသာလညးနကာငး၊ ကေယကချတဆကမများဖပလပရေနသာလညးနကာငး ဖစညးထားသည အထးဖရမတစခဖဖစပါသည။ ယငးဖရမတင အသအဖမငဖငနငသညအခငအနရး၊ ဌာနေတငးရငးသားတနင သကဆငသည အနရးအရာကစစရပများက အဖခားနသာ အဓကကျသည ပါေငပတသကသများ သရနစရေအလငာအသနပးဖခငးနင စးရမမများက တငဖပနေမျဖခငးဖပလပနငသည အခငအနရးကလညး စမနပးထားသည။

(စမချက ေယနဖမအတငး ကေသတထတနေသည။)

UNPFII ၏ လပနဆာငချကUNPFII သည ကလသမဂဂအဖအစညးကကးနငတက စးပားနရးနင လမနရးနကာငစ(ECOSOC)သ အကကဖပချကများနဖာထတကာ အစရငခစာအတက ဖပငဆငနပးရသည။ ကလသမဂဂအဖအစညးအတငး ဌာနေတငးရငးသားများ၏ အနရးအရာများနငပတသက၍ ထညသငးစဉးစားဖခငးခရရေနင ညနငးနဆာငရကမများအားနကာငးနစနရးအတက အသနပးလနဆာနပးရသည။ ဌာနေတငးရငးသားဆငရာ နခါငးစဉများနငသကဆငသည သတငးအချကအလကများက ဖပငဆငဖခငးနင ဖပေြကားဖခငးများက နအာကပါအချကများအားဖဖင လပနဆာငနပးရသည။• နကာငစသနသာလညးနကာငး၊ ကလသမဂဂ၏ စမချကဌာေ၊ ရပနငနင နအဂျငစဌာေများသ ECOSOC မတဆင ဌာနေ

တငးရငးသားအနရးအရာကစစရပများနင သကဆငသညကျမးကျငသများ၏ အကကဖပချကနင နထာကခချကများက စမတငဖပနပးရေ၊

• ကလသမဂဂအဖအစညးအတငး ဌာနေတငးရငးသားများ၏ အနရးအရာများနငပတသက၍ ထညသငးစဉးစားဖခငးခရရေ နင ညနငးနဆာငရကမများအားနကာငးနစနရးအတက အဖမင ဖငနပးရေ• တစနစလျင တစကကမ ရကသတတပတ နစပတြကာဖမငသည ဖရမကျငးပမပး ဌာနေတငးရငးသားအနရးအရာများနင သက ဆငသည သတငးအချကအလကများက ဖပငဆငမပး ဖပေြကား ထတဖပေနပးရေ။

UNPFII တင ဌာနေတငးရငးသားကယစားလယများ မညသ နပါငးစပပါေငမ

ဌာနေတငးရငးသားလမျ းများ အလပအဖတငရနသာ လပထးလပေညးများနင ကကညသည မညသည ဌာနေတငးရငးသားအနဖခဖပအဖအစညးမဆ အမမတမးဖရမတင နလလာသအဖဖစ ပါဝငတကနရာကနငပါသည။ ဌာနေတငးရငးသားလမျ းများ အလပအဖသည စးပားနရးနင လမနရးနကာငစတင နဆးနနးနငရသညအဆငရမရက ထညသငးစဉးစားဖခငးမဖပဘ ဌာနေတငးရငး သားအဖအစညးများအားလးအတက လမးဖငထားပါသည။ စးပားနရးနငလမနရးနကာငစတင နဆးနနးနငသညအဆငရသည နငငများ၊ ကလသမဂဂ၏ အဖခားနသာ ဌာေစတများ၊ နစနငငအစးရဆငရာအဖအစညးများနင အငေဂျအများသညလညး နလလာသအဖဖစ ပါဝငနငပါသည။

ဌာနေတငးရငးသားများနင နပါငးစပညနငးနရး ကလသမဂဂ လပထးလပေညးဆငရာ စဖမများ

ဌာနေတငးရငးသားတသည ဆယစနစများစာကတညးက မမတ၏ အခငအနရးများနင ဖဖစတညမများက အသအမတဖပမပး ကမဘာအဆငဖဖစစဉများနင လပထးလပေညးယနတရားများတင ထညသငးစဉးစားဖခငးခရနရးအတက ကလသမဂဂဌာေစတအားလးက လမးမးနးနဆာနငရေ စညးရးလနဆာမများ ဖပလပခြကရသည။ ၂၀၀၇ ခနစတင ကမဘာကလသမဂဂမ ဌာနေတငးရငးသားများ အခငအနရးဆငရာ ကလသမဂဂနြကညာစာတမး(UNDRIP)က လကခဖပဌာေးနပးသညအထ ကကးပမးမများ အဖမငဆးအရာထငခသည။ ထနောက UNDRIP ထကလာမပသညနောကပငး လအခငအနရးနကာမရငနအာကတင ဌာနေတငးရငးသားအခငအနရးနင ပတသကသည အဖခားနသာ စဖမ(၃)ခထပမနပါထကလာခသည။ ၎ငးတမာ ဌာနေတငးရငးသားအနရးဆငရာ ကလသမဂဂ အမမတမးဖရမ(UNPFII)၊ ဌာနေတငးရငးသားအခငအနရးဆငရာ အထးကယစားလယအဖ(SRRIP) နင ဌာနေတငးရငးသားအခငအနရးဆငရာ ကျမးကျငသများအဖ(အမးရစ - EMRIP) တ

ဖဖစသည။ 1

မညသက ဌာနေတငးရငးသားများ ဖဖစသေညး။

ဌာနေတငးရငးသားများ၏ ကဖပားဖခားေားမများအနပါ မတညမပး “တငးရငးဖဖစနသာ”(indigenous) ဟနသာ စကားလး၏ တရားေင အဓ

ပဗါယဖငဆချကက ကလသမဂဂမ နမးစားယသညမဟတနချ။ နအာကပါ အချကများအနပါတင အနဖခခ၍သာ အဆ နေါဟာရက နဖာထတ

ခကကဖခငးပင ဖဖစပါသည။2

(၁) ကျးနကျာသမးပကဖခငးမတငမနင ကလေနခတမတငမကတညးကပင ကယပငသမငးအစဉအလာများဖဖင မမတ၏ ကယပင

ေယေမတပငေကများက သတမတနဖာထတနေထငကကသများ၊

(၂) မမတ၏ ပငေကအတငး လကရေငနရာကနေထငသများနင မတညဘ ကဖပားသညဟ ခယစဉးစားသများ၊

(၃) လအသငးအေငးတင စးမးဖခယလယရေ မရသညပစဖဖင ရငသေနေသများ၊

(၄) အောဂတမျ းဆကသစများအတက မမတ၏ ကယပငယဉနကျးမလကခဏာများ၊ လမနရးဆငရာစဖမများနင ဥပနေဆငရာ စေစ

များက ထေးသမး၊ နဖာထတမပး ဖဖေနေထတလငသများဟ သတမတခထားရသများ ဖဖစသည။

ဖမေမာနရခနဖမခတငရနသာ ဌာနေ

တငးရငးသားများဖမေမာနငငတင အဓကရနေနသာ လမျ းရစမျ းဖဖစနသာ ကချင၊ကယား၊ ကရင၊ ချငး၊ မေ၊ ဗမာ၊ ရခင၊ ရမးနငဆကစပသည လမျ းစငယများအားလးသည ဌာနေတငးရငးသားများ ဖဖစြကသည။အထကပါ သတမတချကအတငး အားလးလကခနငစရာဖဖစသညဟ၍ကား မဟတနချ။ ဥပမာအားဖဖင ောဂ၊ ဓနနင ထားဝယကသနသာ ဌာနေတငးရငးသားများသည အထကတင နဖာဖပထားသည မညသညမျ းနယစနငမျ မသကဆငဟ မမကယက သတမတထားြကသည။ အလားတပင “တငးရငးသား” ဟနသာဖမေမာနဝါဟာရသည (တစခါတရ လမျ း(သ) လမျ းစများဟအစးရမ တရားဝင ဘာသာသည။) ပထမ အဂဂလပကျးနကျာသညကာလကတညးက လကရ ဖမေမာ/ဗမာနငင၏ ေယေမတအတငး နေထငသများကလညးနကာငး၊ ဗမာလများစအပါအဝင အဓကရနေနသာ လမျ းရစမျ းက ဆလသည။

ရညညေးကးကားစာတမးများ

1__ Right! Volume 2: Updated training manual on Indigenous Peoples, 2015, AIPP. 2__ UNDP Factsheet: Who are Indigenous Peoples and POINT’s who are IPs? 3__ IP Coalition of UPR report in Myanmar 2020

https://www.docip.org/fileadmin/documents/Docip/Fiches_pratiques/Fiches_EMRIP/EN/Factsheet_EMRIP_2019-en.pdf

https://www.docip.org/en/indigenous-peoples-at-the-un/permanent-forum/

“indigenous peoples” က “ဌာနေတငးရငးသား”ဟ ဘာသာဖပေဆမပး “လကရေယေမတများအတငး ဘးစဉနဘာငဆကစညးနနာငမများဖဖင မလဘတ ကတညးက နေထငရငသေသများ” ဟ အဓပဗါယဖငထားသည။ ကယပငဖပဌာေးခငအယအဆနင ဖမေမာနရခနဖမခအရ လမးမးဖခယလယမ မခရသများ၊သမငးအစဉအဆကရသများ၊ ဘးဘားပင ေယေမတများနင ယဉနကျးမတေဖးများ စသည စနေးများအနပါအနဖခခမပး အေကဖင

ထားဖခငးဖဖစသည။ ဌာနေတငးရငးသားများတင ကယပငအပချပသည ရးရာစေစများရသည။ အချ နသာ ဌာနေတငးရငးသားေယနဖမများက ဗမာဘရငများက ကလေဖပဖခငးခရသည။ သနသာ မဗတသျကျးနကျာမမတငခင(ချငး၊ ကချငနင ရမး)အထ ကယပငအပချပခြကသည။ ောဂနေသကသနသာ အဖခားနသာ ဌာနေတငးရငးသားနေသသည မဗတသျ ကလေဖပဖခငးမခရဘ ကလေနခတကတညးက “အပချပမဖပငပ ဧရယာ”အဖဖစ သတမတခရသညေယနဖမဖဖစသည။