Ruimte geven aan een vitale zorgzame samenleving

Toekomstvisie

Laarbeek 2020

Vastgesteld door de raad van de gemeente Laarbeek op 7 november 2013

2

Inhoudsopgave

Voorwoord p.3

Inleiding p.4

StructuurvisieLaarbeek2010-2020/GroeiinBalans p.5,6,7

Thema Zorg p.9, 10

Thema Vergrijzing p.11, 12, 13

Thema Voorzieningenniveau p.15, 16

Thema Gemeenschapszin p.17, 18, 19

Thema Economie en werkgelegenheid p.21, 22

Thema Rol en positie gemeente p.23, 24, 25, 26

Agenda: een nieuwe rolopvatting voor gemeente en burger p.27, 28

Procesverantwoording p.29,30,31,32

Overzichtvangeïnterviewden p.33

Geraadpleegdeliteratuur p.35

Colofon p.37

Bijlage:resultatenenquêteenenquêteformulier p.39,40,41,42,43

3

voorwoord

Deomgevingisvolopinbewegingenverandertrazendsnel.Degemeentedienthieropteanticipe-renofhierinmeetebewegen.Immers,eenschipperdiezijnkoersnietbepaaltklaagtaltijddatdewinduitdeverkeerderichtingkomt.Eentoekomstvisiealskompasisdusvangrootbelang.Eengemeentemeteenaansprekende,rea-listischevisieisbovendieneeninteressanterepartnervoorinwoners,bedrijven,maatschappelijkeinstellingenenandereoverheden.In2010isdoorderaadaleenruimtelijkestructuurvisievastge-steld.Eenvisiewaarinderuimtelijkethema’szijnbenoemdenomschreven.

De onderhavige toekomstvisie - in opdrachtvan de gemeenteraad - gaat over ‘mensen’ en geeftruimteaaneenvitale,zorgzamesamenleving.Incombinatiemetdestructuurvisie‘Groeiinbalans’zijnindegemeenteLaarbeeknutweeactuelekoersdocumentenbeschikbaardiedevollebreedtevanhetbeleidsspectrumdekken.Omdezeredeniseenresumévandestructuurvisietoegevoegdaandevoorliggendenotitie.

Detoekomstvisiemagevenwelnietbijintentiesblijvenendientdaaromdooreenconcreteontwik-kelingsstrategietewordenopgevolgd.Erisdusnogwerkaandewinkel.Deeerstestapmoetgezetwordenineennoodzakelijkeomwentelinginderolopvattingvandegemeenteenhaarburgersendeverhoudingtussenbeiden.

Ikwilmijndankenwaarderinguitsprekenvoordemensendiehebbenbijgedragenaandetotstand-komingvandezevisie:deburgersdiedemoeitehebbengenomenomdeenquêteintevullen,degeïnterviewdenendedeelnemersaanhetdiscussieforum.Nietindelaatsteplaatswilikvermeldendatderaads-encommissieledeneengrootcomplimentverdienen.Zijhebbendemoedgehadendekalmtebewaardomdebegeleidingensturinginhan-denteleggenvandegezamenlijkefractievoorzitters,zodatdeinhoudbuitendedirecteinvloedvandepolitiekedynamiekenkleuringkonblijven.

Totslotwilikualslezernogeentoepasselijkespreukmeegeven:

‘Verledenhebje,toekomstmoetjemaken’.

Devoorzittervandegemeenteraad,HansUbachs.

4

inleiding

Nieuwe toekomstvisieIn2009isdoordegemeenteraadeen‘VisieopLaarbeekin2015’opgesteldenvast-gesteld.DezeraadsnotitieverwoorddeophoofdlijnendevoorzieneontwikkelingvanLaarbeekophetgebiedvanidentiteit,omgeving,leefbaarheid,woningbouwenbe-drijvigheid.

Deze raadsopvatting is door de snel wijzigende, externe omstandigheden toe aaneenrevisie.Dehuidigeeconomischesignalen-endevermoedelijkeconsequentiesdaarvan-zijnzokrachtigdatdeaanvankelijketijdshorizon(2015)moetwordendoor-brokenmeteennieuwetoekomstvisie.

Ontwikkelingen en uitdagingenTeruglopende inkomsten, tegenvallende grondexploitatie-resultaten, verdergaandedecentralisatievanoverheidstaken(Jeugdzorg,Participatiewet,Wmo),schaalvergro-ting,meerwet-enregelgevingvanuitBrussel (duseenafnamevandesturingsmo-gelijkheden)endetoenemendedigitaliseringenvernetwerkingvandesamenlevingnopentoteenherijkingvandegemeentelijketoekomstvisie.Ookishet inzichtgegroeiddatveelmaatschappelijkevraagstukkente ingewikkeldzijnomdoordeoverheidalleentewordenopgelost.Enhetgeloofdatdemarktcom-plexeproblemenineenspelvanvraagenaanbodkanoplossen,isnadekredietcrisisendefinanciëlecrisisaanerosieonderhevig.

Hetbesefisontstaandatwesamendeuitdagingenmoetenaangaan:overheid,be-drijfslevenenburger.Mensen,bedrijven,instellingenmaarookhetopenbaarbestuurmaken inmiddelsdeeluitvanhorizontalenetwerken.Daarinzijndepolitiekendeoverheidnietmeerdébelangrijkste,maaréénvandespelers.

Devraagisoverigensofdewereldzichineendefinitievetransitiebevindtnaareennieuwewerkelijkheid,ofdatweslechtsmeteentijdelijketerugslagwordengecon-fronteerd.Nuniemandhetantwoordopdezevraagkangeven,ishetraadzaamveilig-heidshalvevanheteerstescenariouittegaan:eennieuwewerkelijkheid.

Zes thema’sDezesthema’sdieindezetoekomstvisiewordenuitgewerktzijntijdenseenwork-shopbenoemddoorderaads-encommissieleden.Vooreenverderetoelichtingopde gemaakte keuzes tijdens het totstandkomingsproces wordt verwezen naar hethoofdstuk‘procesverantwoording’.

“In de tekst zijn in tekstballonnen diverse citaten verwerkt. Typerende en inspirerende uitspraken die zijn ontleend aan de 29 diepte-interviews.”

Structuurvisie Laarbeek 2010 =2020 / Groei in balans

5

Structuurvisie Laarbeek2010 - 2020 | Groei in balans

Vastgesteld 16 september 2010

Op16september2010heeftderaadvandegemeenteLaarbeekderuimtelijkestructuurvisie‘Groeiinbalans’vastgesteld.Hierinis-naeenuitvoerigeanalyse-eenruimtelijkemissieenprofielschetsopgenomenvoorLaarbeekinhetjaar2020.Devisieisnoguiterstactueel.

IndestructuurvisieisdevolgendeprofielschetsvoorLaarbeekgeformuleerd:Laarbeek is in 2020 een krachtige, zelfbewuste gemeente die haar landelijke positie op korte afstand van Helmond en Eindhoven benut door de aansluiting op snelle verbindingen met het stedelijk ge-bied, in combinatie met een aantrekkelijk buitengebied en woon-, werk- en leefklimaat. Aantrekkelijk voor zowel de inwoner als de (stedelijke) recreant en de in Laarbeek wonende forens en kenniswerker die rust en ruimte ambieert. Om dit te bereiken focust Laarbeek zich op behoud en versterking van een gevarieerd, goed ontsloten en rustiek buitengebied voor de extensieve, routegebonden recre-atie. Ook behoud en versterking van de cultuurhistorie en contrastrijkdom binnen de vier kernen, zijn van wezenlijk belang.

Onderstaandvolgenenkelebelangrijkethematischeuitgangspunten,zoalsverwoordindestruc-tuurvisie:

Bufferzone en bebouwingsvrije gebiedenOmhetkaraktervandekernentekunnenbehoudenisdeinstellingvaneenduurzamebufferzonevanbuitengewoonbelang.Elkekernengehuchtmoetzelfstandigwaarneembaarblijven.Laarbeekmagniethetvisueel-ruimtelijkeimagokrijgenvaneenaaneengesloten,landelijkeagglomeratie.Inditverbandisookdeversteningvanhetbuitengebiedvanbelang.Deintensiveringvanbebou-wingsconcentratiesinhetbuitengebiedwordtkritischgevolgd.Uitwaartsevergrotingvandebebou-wingsconcentratiesisniettoegestaan.Ditisschadelijkvoorderuimtelijkebelevingswaardevanhetlandelijkgebied.

ImagoversterkingDegemeenteLaarbeekhooptindetoekomsthetwoon-,werk-enrecreatieklimaattekunnenver-sterkenendaarvoorwordteenaantalmaatregelenvoorgesteld.Het initiërenvanmaatregelen isbelangrijk,maarminstenszobelangrijkishetbeïnvloedenvanhetbeelddatbewoners,potentiëlerecreanten,werknemersendoorkruisendeforensenvanLaarbeekhebben.Daartoeishetbelangrijkdevisuelekwaliteitvanknooppunten,entrees,randenenbelangrijkeinfrastructurelelijnenkritischtebeoordelenenindiengewenstteverbeteren.

VolkshuisvestingOmde jongeren ‘binnenboord’ tekunnenhoudenmoeteensubstantieelaantalsocialehuur-enkoopwoningenwordengebouwd.DegemeenteonderschrijftdatCollectiefParticulierOpdrachtge-verschap(CPO)hierbijeengoedhulpmiddelkanzijn.Echter,ookCPO-initiatievenzullenzichmoe-

-

6

tenconformerenaandebestaandeuitgangspuntenzoalsgrondprijsenbeeldkwali-teit.IndieziniservoorCPO-projectengeensprakevaneenstatusaparte.

EconomieEen indicatie van het toekomstperspectief van het bedrijfsleven is de productie-structuur.OmeconomischbetertepresterenzalLaarbeekachterblijvendesectorenmoetenstimuleren.Desectorenlandbouwenindustriezijnoververtegenwoordigd.Arbeidsintensievesectorenzoalszakelijkedienstverleningengezondheids-enwel-zijnszorgblijvenachter.Bedrijfsvestigingdientdanookmetnamegerichttezijnopdiebedrijvendiedeproductiestructuurverbeteren,waarbijdevoorkeurwordtgege-ven-voorzoverdezeluxepositieaanwezigis-aanarbeidsintensievebedrijven.

BereikbaarheidLaarbeekwildenabijheidtotHelmondenEindhoven-deperi-urbaneligging-beterbe-nutten,metbehoudvanhetlandelijkkarakter(ziedebovenstaandeprofielschets).Eensnelleencomfortabeleverbindingmethetstedelijkgebiedishiervooronontbeerlijk.

VoorzieningenHetwinkelbestand indekleinekernenstaatonderdruk.Door toenemendemobili-teit,internetmogelijkheden,schaalvergrotingendebehoefteaanrecreatiefwinkelenneemthetdraagvlakvoordezevoorzieningenookindevierLaarbeeksekernenaf.Ditiseenonafwendbaarproces.OokLaarbeekontkomtnietaandezetrend.Hetkomtnuaanopondernemerschap.Indedetailhandel(metnamenon-food)zijnschaalverklei-ningensuperspecialisatiedeenigetoekomstgerichteremedie.

Degemeenteheeftgeeninstrumentenomdittijwerkelijktekeren.Deontwikkelingenwelketengrondslagliggenaankoopkrachtafvloeiingoverstijgennamelijkhetschaal-niveauvanLaarbeek.Ditmoetwordenerkendengeaccepteerd.Degemeentehooptdesalnietteminindevoorwaardenscheppendesfeereenbijdragetekunnenleverenaandelevensvatbaarheidvandevoorzieningen.

Recreatie en toerismeLaarbeekprofileertzichtals‘WaterpoortvandePeel’enspantzichinvooreenaan-trekkelijkbuitengebiedvoorzowelde inwoneralsde (stedelijke) recreantende inLaarbeekwonendeforensenkenniswerkerdierustenruimteambieert.Omdittebe-reikenfocustLaarbeekzichopbehoudenversterkingvaneengevarieerd,goedont-slotenenrustiekbuitengebiedvoordeextensieve,routegebondenrecreatieenbe-houdenversterkingvandecultuurhistorieencontrastrijkdombinnendevierkernen.

Metdezemissiealsbrandpuntenmethetoogopdebenoemderuimtelijkekernkwa-liteiten,dientdegemeenteteallentijdevasttehoudenaandefocusopmetnameextensieve,laagdrempeligerecreatie.Rust,stilteenruimtezijndaarbijdecriteria.Desalniettemin worden intensieve recreatievormen niet op voorhand uitgesloten.Intensieverecreatie is toegestaan, tenzijopbasisvaneenzorgvuldigebelangenaf-weging kan worden geconcludeerd dat de landelijke uitstraling van het gebied endeaanwezigenatuurwaardenindeomgeving,onvoldoendekunnenwordengewaar-borgd.

Natuur- en landschapsontwikkelingOpverschillendemanierenspantdegemeentezichsteedsmeerinvooreenverbete-ringvannatuur,milieuenlandschap.Dezeinspanningendragenimmersbijaaneengezond leefklimaat.Zo worden bijvoorbeeld de groenvoorzieningen in woonwijkenenopbedrijventerreinengoedonderhoudeneninstandgehouden.Erwordtnieuwenatuuraangelegdomhetbehoudenherstelvandebiodiversiteittebevorderen.

Regionale positie van LaarbeekUitdebeleidsinventarisatie-indestructuurvisie-moetwordengeconcludeerddatLaarbeekmeerenmeerdeeluitmaaktvaneenonlosmakelijkeregionaleenboven-regionalecontext.Detijdvaneenonafhankelijkspoorisvoorbij.

IndestructuurvisiezijntevensderuimtelijkekernkwaliteitenvanLaarbeekbenoemden12speerpuntendiealsvliegwielfungerenofvanwegedesleutelpositiebijzondereaandachtrechtvaardigen.Voordedetailsendetoelichtingwordtverwezennaardeinhoudvanhetrapport.

1Roymans, N. (1996). Archeologie en lokale identiteit. In: Archeologie en Ruimtelijke Ordening in Zuidoost- Brabant . Instituut voor Pre- en Protohistorische Archeologie te Amsterdam.

“Belangrijk is de vaststelling dat men aan het culturele erfgoed vooral gaat hechten in tijden van snelle maatschappelijke veranderingen, waarin veel definitief verdwijnt. Juist dan ervaart men dat het lokale erfgoed iets eigens heeft wat kostbaar is, wat enig houvast biedt, een gevoel van vertrouwd-heid geeft in een tijd van grote veranderingen, waarin men zich steeds meer overrompeld voelt door een alles verslindende mondiale cultuur1.”

7

log-gebiedjekschot

landgoedzone

gebiedsvisiecroy

gebiedsvisied’n heikant

‘hart vangoud’

‘intiemehuiskamers’

‘groene long’

‘bufferzone’

‘groenespil’

Beide bovenstaande afbeeldingen zijn afkomstig uit de Structuurvisie. Voor de verklaring van de aanduidingen wordt verwezen naar deze Structuurvisie.

8

thema zorg

9

ProblematiekUitonderzoekvandeRaadvoorMaatschappelijkeOntwikkeling1blijktdat80procentvandeNe-derlandsebevolkinghetbijnazijngehelelevenzelfredt.Dezemensenzorgenvoorzichzelfofdoenzelfeenberoepophunsocialenetwerk.Deandere20procentvandebevolkingkrijgtdatnietvoorelkaar.Hetovergrotedeelvandepubliekemiddelenvoorondersteuninggaatnaardezemensen.Ookbinnendezegroepgeldtweereenverdeling.Driekwartvanhenhebbentijdelijkondersteuningnodig:zijzijnsomseentijdjederegiekwijt,maarkunnendiedoortijdelijkeondersteuningweerterugkrijgen.Deoverige5procentvanhettotaalheeftpermanenteondersteuningnodigominre-gieteblijvenofisnietinstaatooitderegieopheteigenleventerugtekrijgen.Gemeentenmoetenervoorzorgendatdezegroepmensendevoorzieningen,hulpenondersteuningkrijgendiezenodighebben.

UitdagingenDeafgelopenjarenzijnersteedsmeertakenophetterreinvanzorgenwelzijnnaardegemeentegekomen.Dezetrendzetdoor.DekomendejarenkrijgtdegemeentenogeenaantaltakenuitdeAWBZ.Daarnaastwordtdegemeenteverantwoordelijkvoordejeugdzorg.Hiermeewordengemeen-tenverantwoordelijkvoorallezorgvoorkinderen,jongerenenhunopvoeders.Tenslottekrijgenge-meenten,metdenieuweParticipatiewet,deverantwoordelijkvooreengrotegroepmensenaandeonderkantvandearbeidsmarkt.Metdebovengenoemdetransitieswordtdeverantwoordelijkheidvoordezorgaankwetsbareinwonersvoorgemeentenvelemalengroterdantotnutoehetgevalwas.Daarnaastwordengemeentenooknogeensflinkgekortophetbudgetvandeze‘decentrali-saties’.Naastdedecentralisatiesisookdevergrijzingeenbelangrijkaandachtspunt.Alsgevolgvandever-grijzingneemthetaandeeloudereinwonerstoe.Hoewelmensensteedsgezonderenvitalerouderworden,levenmensenooksteedslangermeteenchronischeaandoening.Ditzalmerkbaarzijnbijonzeeerstelijnsorganisaties(o.a.huisartsen,fysiotherapeutenenapotheken)maarerzalookeengroterberoepwordengedaanophulpverleningenWmo-voorzieningen.Debudgettenvoordebe-kostigingvandezezorgenondersteuningzullenechternietindezelfdematemeegroeien.

VisieBovengenoemdeontwikkelingenleidenertoedatgemeentenmeermoetendoenmetmindermid-delen.Ditvraagtdanookomeenandereorganisatievandezorg.DegemeenteLaarbeekhanteerthierbijhetgedachtengoedvandekantelingalsuitgangspunt.Preventie,eigenkrachtenburger-krachtstaanhierbijcentraal.Paswanneerditnietvoldoetkaneenberoepwordengedaanopdecol-lectieveenindividuelevoorzieningendiedoordegemeenteaangebodenworden.Buitenkijfstaatdatkwetsbare inwoners,dusmensendiehun levennietmeerzelfstandigkunnen inrichten,eenberoepmogenblijvendoenopdegemeente.De afgelopen jaren is men te snel geneigd geraakt om professionele hulp tevragen. Om die re-

1Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (2011). Burgerkracht, de toekomst van het sociaal werk in Nederland.

“De hele WMO start vanuit vrijwilligerswerk (het sociale netwerk/de kanteling). Je ziet dat de overheid vooral investeert in de pro-fessionele zorg (hier gaat veel geld naartoe) terwijl het fundament (vrijwilligerswerk) zwak is (hier gaat in verhouding maar een fractie naar toe). Gemeenten moeten veel meer in het fundament investeren”

NaasteenomslaginhetdenkenendoenbijzoweldeLaarbeekseburgers,professi-onelepartijenalsdegemeenteLaarbeekzaler,opdrieniveaus,eenversterkingvandesamenwerkingtussendegemeenteLaarbeekendezorgpartnersplaatsmoetenvinden:• Samenwerkingindezorgketen:signaleringenoverlegoverindividuelepatiënten.• Samenwerkingophetniveauvanvoorzieningen:afsprakenoververwijzingenen

hetaanbod.• Samenwerking op bestuurlijk en beleidsniveau: inspelen op maatschappelijke

trends,hetdelenvanvisieenoplossingsrichtingen.

den wordt de komende jarenmeergekekennaarwatmenzelfkandoenmaarooknaarwathunsocialenetwerkenandereinwo-nerskunnendoen.Ditgeldtookvoor inwoners die nu langs dekant staan (personen met eenbeperking,ouderenofwerkzoekenden).Zijkunnenbijvoorbeeldhelpenmetheton-derhoudenvaneentuinofmethetkoken.Opdezemanierblijfterookindetoekomstdeskundigehulpbeschikbaarvoorkwetsbareinwoners,dieerzelfnietuitkomenmetdeondersteuningvanuithunomgeving.Zorgvoordemedemensiszodoendenietal-leeneentaakvandegemeentemaarookeentaakvandegemeenschap.

Vanuitditoogpuntwordtgezondheidgezienals‘hetvermogenzichaantepasseneneeneigenregietevoeren,inhetlichtvandefysieke,emotioneleensocialeuitdagin-genvanhetleven’.Erwordtdusnietzozeergekekennaarproblemenofbeperkingen,maarnaardemogelijkhedendiemensenzelfnoghebben.Ditligtinhetverlengdevanonzevisieopdezelfredzameenzorgzamesamenleving.

Uitgangspunten• DeeigenkrachtvandeLaarbeekseburgerswordtwaarmogelijkversterkt,zowel

preventiefalswanneeralondersteuningnodigis(zelfredzamesamenleving).• Laarbeekseburgerswordenaangesprokenophunverantwoordelijkheidom,naar

vermogen,eenbijdrageteleveren(zorgzamesamenleving).• Laarbeekseburgersdieietswillenbetekenenvooranderenwordenhieringefacili-

teerdenondersteund(zorgzamesamenleving).• Publiekeondersteuningwordtzoveelmogelijkdichtbijdeburgergeorganiseerd.• Publiekeondersteuningisaltijdmaatwerkensluitaanbijdebehoeftevandeburger.• Ondersteuningwordtzoveelmogelijkintegraalgeorganiseerd(éénplan,éénver-

antwoordelijke).

10

“In Mariahout is het doen van vrijwilligerswerk normaal; je hoort dan ook meteen bij een club”

“De meeste mensen zijn zich nog niet voldoen-de bewust van het feit dat er een omslag komt. Veel mensen gaan nog uit van de ‘ik heb recht op’ gedachte”

“Als je mensen vraagt of ze een Ferrari of een Lada willen dan wil iedereen een Ferrari. Maar als je het zelf moet betalen ben je vaak tevreden met een Lada”

thema vergrijzing

11

ProblematiekDetermvergrijzingiseenaspectvaneenveranderingindebevolkingssamenstelling.Determwordtgebruiktomaantegevendathetaandeelouderenindebevolkingstijgtendaardooreenstijgingvandegemiddeldeleeftijdveroorzaakt.Devergrijzingvandebevolkingwordtveroorzaaktdooreencombinatievanfactoren.IndeeersteplaatskendeNederland,netalsveelandereWesterselanden,vlaknadeTweedeWereldoorlogeengeboortegolf,waarinrelatiefveelkinderengeborenwerden.Indejarenzestigenzeventigvandetwintigsteeeuwdaaldehetgeboortecijferweersterk(ontgroe-ning).Gevolghiervanisdatdeverhoudingtussenhetaantalouderenenjongerenmomenteelsterkwijzigt.Eenandere,meerstructureleoorzaakvandevergrijzingisdestijgingvandelevensverwach-tingwatweergrotendeelshetresultaatisvanverbeteringeninvolksgezondheid,geneeskundeenvoeding.HetPlanbureauvoordeLeefomgeving(PBL)enhetCentraalBureauvoordeStatistiek(CBS)heb-benin2012pergemeenteinNederlanddebevolkingsprognosecijfersgepubliceerd.InNederlandneemthetaantal65-plusserstussen2012en2040sterktoe,van16,2tot25,9procent.VoordegemeenteLaarbeekzijndevolgendeprognosecijfersgepubliceerd.

Aantalinwoners 2012 21.100Aantalinwoners 2040 20.400 2012 2020 2030 2040Percentage%0tot20-jarigen 23,5 21,0 18,7 19,0%20tot65-jarigen 58,8 55,9 52,7 50,2%65-plussers 17,7 23,0 28,6 30,8Aantal0tot20-jarigen 5.000 4.400 3.900 3.90020tot65-jarigen 12.500 11.700 11.000 10.20065-plussers 3.700 4.800 5.900 6.300

Afgaandopbovenstaandeprognosecijfersblijktdatdevergrijzing indegemeenteLaarbeek,netals inalleanderePeelgemeenten, inde toekomstbovenhet landelijkgemiddelde ligt.Enerzijdsomdathetaantal65-plussersforszaltoenemen,anderzijdsomdathetaantal0tot20-jarigenen20tot65-jarigenvolgensdeprognoseafzalnemen.Daarbijkomtdatdegemiddeldeleeftijdvandecategorie65-plussersaanzienlijktoezalnemen.

Onderstaandetabelgeefteenspecificeringvande(toekomstige)leeftijdsopbouwvandezecategorie.Ditbetekentdusnietalleendaterindetoekomstmeer65-plussersinLaarbeekzullenzijn,maarookdatdezeleeftijdscategorieeenaanzienlijkgroterdeelvandetotalebevolkingvormt.

2013 2040Cohort65-70jaar 1.289 1.24571-79jaar 1.620 2.75080-89jaar 710 1.82590+ 81 470

Totaal 3.700 6.300

UitdagingenVergrijzingwordtgekenmerktdoorzowelpositievealsnegatieveverwachtingen.Ditbetekentdatvergrijzingzowelalseenprobleemenalseenkanswordtgezien.Metan-derewoorden:Vergrijzingkanenhoeftnietwordentebeschouwdalseendoemsce-nario,maaralevenminalseenhoera-scenario,hetissimpelwegeengegevendatoponsafkomtendatgeplaatstmoetworden.Detoenamevandezorgkosten,hetgroterwordenvandegeneratiekloofendeachteruit-gangvandeleefbaarheidindedorpenwordenals voornaamste problemen van vergrijzinggenoemd. Daar staat tegenover dat door detoenamevan65-plussersmeermensen indetoekomstinstaatzijnomzichopvrijwilligeba-sisintezettenvoorelkaarenvoordegemeenschap.Dehuidigeenmetnameookdetoekomstige65-plussersstaanimmersnogvolopinhetleven,zijnvitaalenzijnbo-venalzelfredzaam.Hetbegrip‘ouderen’komtinditverbandendoordetoenemendelevensverwachtingdusineenanderlichttestaan.Kortom,deuitdagingvanvergrij-zingzithemvooralinhetbenuttenvandekansenenhetbeperkenvande(mogelijke)negatievegevolgen.

VisieZoalsgezegdisvergrijzinggeeneenzijdig‘probleem’,maareenvastgegevenwaar

zogoedmogelijkmeeomgegaandientteworden.Daarkomtbijdatvergrijzingzichin iedere gemeente anders manifesteert. Dit betekent ook dat er geen eenduidigeaanpakofblauwdrukvoorhandenis.Iederegemeentemoetvoorzichzelfbepalenopwelkewijzezeomgaatmetzoweldepositievealsnegatieveeffectenvanvergrijzing.ZoookdegemeenteLaarbeek.

AnticiperendopdeveranderendebevolkingssamenstellingheeftdegemeenteLaar-beek de afgelopen jaren al de nodige initiatieven omarmd. Naast deverschillendespecifiekeprojecten(Zilverenkracht,Ouderen-enhandicapproof,Zomeractiviteiten)voorde65-plusserstenbehoevevanhetonderlingesocialecontact,iserdeafgelo-penjareninsamenwerkingmetWoningstichtingLaarbeekeeninhaalslaggemaaktophetgebiedvandeappartementenbouw.Nietteminishetbelangrijk-omgoedvoor-bereiddetoekomstintegaan-datvergrijzinghoogopdeagendawordtgeplaatst.Hierbijisgrofwegeenonderscheidtemakenintweeaandachtsgebieden,teweten:1.Het borgen van de kwaliteit van leven in Laarbeek voor de toenemende groep

65-plussers.2.Het op niveau houdenvan de leefbaarheid in de afzonderlijke kernenvan Laar-

beek.

Ad 1. 65-plussersHeteersteaandachtspuntrichtzichspecifiekopdegroeiendegroep65-plussers.Ge-zienhetfeitdatdezedoelgroepeenaanzienlijkgroterdeelvandetotalebevolkinggaatvormen,ishetbelangrijkdatzijopdejuistemaniergehoordworden.Vergrijzingbeïnvloedtineendemocratischesamenlevingimmersookdemachtsverhoudingen.65-Plusserszijneengroeienddeelvanhetelectoraatenzijkunnenveranderingendietegenhunbelangeningaantegenhouden.

• OmarminitiatievenenvoorkomeenzaamheidInditverbandmoetdegemeenteLaarbeekdekomendejareninzettenophaarcom-municatieveeninformerenderol.Zodientinzichtelijktewordengemaaktwatdewen-senvande‘nieuwe’ouderenzijnenopwelkewijzezijhetbestegestimuleerdkunnenworden om actief bij het gemeenschapsleven betrokken te blijven. Op dit momentis60tot70procentvande65-plussersinLaarbeekalopenigewijzebetrokkenbijdeLaarbeeksegemeenschap.Eenerghoogaantal,maardeuitdagingzithemmetnameinhetbetrekkenvandeoveri-ge30tot40procent.Omookdezedoel-

12

“Door het scheiden van wonen en zorg moet er meer nadruk op de welzijnscom-ponent gelegd worden”

“Laat als overheid initiatieven toe waar jezelf niet aan gedacht hebt”

13

“Er is nog veel vitaal talent in de straat, waar nu nog geen beroep op wordt gedaan”

groeptebereikenmoetdegemeenteLaarbeekdeinitiatievenvanburgersenwelzijnsorganisatiesactiefondersteunenenfaciliteren.Omzoveelmogelijkmensentebereikendienendeinitiatievenofideeënookineenbrederperspectiefgeplaatstteworden.Hetvoorkomenvaneenzaamheidonderouderenenhetbevorderenvandesocialeinteractieishier-bijeenbelangrijkaspect.83procentvanderespondentenheeftindeenquêteaangegevendathetvoorkomenvaneenzaamheidinderdaadeenbelangrijkthemabinnenvergrijzingis.

• MaakvergrijzingbespreekbaarNaasthetthema‘sociaalisolement’ishetgoedomterbewustwordingookdeoverigeeffectenvanvergrijzingonderdeaandachttebrengen.Hetomgaanmeteentoenemendegeneratiekloofendehogerwordendezorgkosten,zijngoedevoorbeeldenvanonderwerpen,diebrederonderdeaan-dachtgebrachtmoetenworden.Ditisnieteenvoudigomdathetinditverbandveelalgevoeligeencomplexe onderwerpen betreft. Niettemin dienen ten behoeve van een gedegen bewustwordingtaboesdoorbrokentewordenenzelfsdemeestdiscutabelezakenmetelkaarbesprokenteworden.• LaathetmesaantweekantensnijdenKijkendnaardeeffectenvanvergrijzing,detoenemende(zorg)kostenendeleefbaarheidindeker-nen,stelt76procentvanderespondentenuitdeenquêtedathetbelangrijkisdatvitaleouderenindetoekomstactiefgestimuleerdwordenofbetrokkenblijvenbijhetgemeenschapsleven.Hetmesdientinditgevalaanbeidekantentesnijden.Enerzijdsmoethetvoor65-plussersaantrekkelijkzijnomzichintezettenalsvrijwilliger.Dedoelgroepmoetdenodigevrijheid,verantwoordelijkheidenzelfstandigheidtoegekendkrijgen.Hetisimmersnietvanzelfsprekenddatiedereendieeenpensi-oengerechtigdeleeftijdheeftbereiktzichvolledigstortophetvrijwilligersleven.Mensenmoetenhetleuk,zingevendenuitdagendvindenomopeenactievewijzeeenbijdrageteleveren.Opdezewijzewordtdesocialeinteractievergrootenblijftmenactiefbijdegemeenschapbetrokken.An-derzijdskandezevitalegroep‘ouderen’ervoorzorgendatdekostenvoorverenigingen,dezorgenbuurtschappen,beheersbaarblijven.Vrijwilligerswordensteedsbelangrijkerindesamenlevingenvergrijzingkandaareenantwoordopbieden.

Ad 2. LeefbaarheidHettweedeaandachtsgebiedtengevolgevanvergrijzinglegtzichtoeophetbehoudvandeleef-baarheidindeLaarbeeksekernen.KijkendnaardeprognosecijfersvanhetCBSenPBLblijktnietalleendathetaantal65-plusserstoeneemt,maarookdatersprakeisvanontgroening.Hetaantal0tot20-jarigenen20tot65-jarigenzaldekomendejarendusdanigafnemendatookhet totalebevolkingsaantalvanLaarbeekafzalnemen.

• KwaliteitbovenkwantiteitOndanksditgegevenishetbelangrijkdatdekwaliteitvanlevenindeLaarbeeksekernengewaar-

borgdblijft.Nietlangerdienthetgroeidenkenhetuitgangspunttezijn,maardienttewordeningezetophetbehoudofverbeterenvaneenaantrekkelijkewoon-enleefom-geving.79Procentvanderespondentengeeftindeenquêteaandathetbelangrijkis dat bestaande inwoners (jongeren en jonge gezinnen) voor Laarbeek behoudenblijven.Kijkendnaarlandelijkemigratietrendslijkthetactiefaantrekkenvannieuweinwonerseenutopie,maarhetbehoudenvande‘eigen’inwonersmoetwelhetdoelzijn.DoormetnamehetverbeterenvandebereikbaarheidmetdestedenHelmondenEindhovenenhetbenadrukkenvanhetveiligeengemoedelijkekaraktervandeLaar-beeksedorpen,moetenmensengestimuleerdwordeninLaarbeekteblijvenwonenofterugtekeren.

• JongenoudnaastelkaarDoordebouwvanlevensloopbestendigeappartementenindekernenvanLaarbeekwordtde leefbaarheidookversterkt.WoningstichtingLaarbeekheeft insamenwer-kingmetdegemeenteLaarbeekditinitiatiefalenkelejarengeledenopgepakt.Dooraftestappenvanhetbegrip‘seniorenwoningen’entekiezenvoordeterm‘levens-loopbestendigewoningen’,wordenmeerderedoelgroepenaangesproken.Opdezewijzewordenouderennietinspecifiekebuurten,wijkenofcomplexengehuisvest.Deinteractietussenjongenoudwordtversterkt,hetgeendedynamiekenleefbaarheidtengoedekomt.

14

Thema Voorzieningenniveau

15

“Subsidie leidt tot gemakzucht.Het subsidiebeleid moet een vang-net blijven bieden voor mensen die anders buiten de boot vallen”

ProblematiekHetisbelangrijkvoordeleefbaarheid,leefomgevingensocialecohesieindeverschillendekernen,datburgersdebeschikkinghebbenovervoldoendeenadequatevoorzieningen.Voorzieningendiehetvooralle leeftijdscategorieënaantrekkelijkenmogelijkmakenom inéénvandeLaarbeeksekernente(komenofblijven)wonenen/ofwerken.Diverseontwikkelingen,zoalsbijvoorbeeldtoe-nemendemobiliteit,schaalvergroting,internetmogelijkheden,vergrijzingendeeconomischecrisisoefenenjuisteennegatieveinvloeduitophetrealiserenofbehoudenvandewenselijkeennoodza-kelijkevoorzieningen.Degemeentebeschiktnietechtoverinstrumentenomdittijtekeren.

Zekernudekomendejarenverwachtmagwordendatdegemeentefinanciënonderdrukkomentestaanishetbelangrijkalsgemeenteraadhieringoedekeuzestekunnenmaken.Keuzesdie bij-dragenaandelevensvatbaarheidvandekernenzullenvooralindevoorwaardenscheppendesfeergezochtmoetenworden.

UitdagingenHethuidigevoorzieningenniveauinLaarbeekisgoedtenoemen.Debelangrijksteuitdagingdeko-mendejarenzalzijnditvoorzieningenniveauoppeiltehouden.Vraagisofdegemeenteditmoetdoenofdatdelokalegemeenschapc.q.burgershierineenbelangrijkererolkrijgen.Metdevoorzie-ningenclustersinBeek,Donk,LieshoutenAarle-Rixtelisdoordegemeenteeengoedebasisgelegdomnaasthetonderwijsookvoordelokaleeducatieve,socialeenmaatschappelijkeactiviteiteneenplektebieden.Ookmetderenovatieenprivatiseringvansportparken’tHeereind(voetbal)en’tSlotje(tennis)inBeekenDonk,deHut(voetbalentennis)inAarle-Rixtel,’tLuijtelaar(voetbal)entennisparkDeRaaminLieshoutenHeibundersinMariahoutzijndebuitensportvoorzieningenindekernengoedvoorzien.

Bovendienismetgenoemdeprivatiseringaleeneerstestapgezetomdeverantwoordelijkheidvoordeaccommodatievoorhetgrootstegedeeltebijdegebruikersteleggen.Verenigingenmeteigenaccommodaties-buitenbovengenoemdevoorzieningen-zullenwatbetreftonderhoudenvervan-gingzelfmeerverantwoordelijkheidmoetengaandragenenslechtsinuitzonderlijkegevalleneen(beperkt)beroepkunnendoenopdegemeente.Hetgemeentelijkaccommodatiebeleidzalhieropwordenaangescherpt.

Deproblematiekvanleegstaandemonumenten,zoalsbijvoorbeelddekerkeninMariahoutenDonk,baartzorgen.Echter,voorhetherbestemmenvandezevoorzieningenisvoordegemeentegeenrolweggelegd.Zekeralshetgaatomeenmaatschappelijkeofsociale-cultureleherbestemming. Im-mers,hetbestaandeaanbodhierinisruimvoldoendeaanwezig.

Ookdeterugloopinhetwinkelbestandiseenontwikkelingdieaandachtvergt.Eenontwikkeling

Desluitingvanenkelemonumentalekerk-gebouwen in Laarbeek doet de discussieoplevenofwealsgemeente(mee)moetenzoekennaareenherbestemmingvandezebeeldbepalende gebouwen. Omdat we als

gemeenteonsmaatschappelijkvoorzieningenniveaudelaatstejarenophetgewens-teniveauhebbengebracht,wordthetnietgezienalseengemeentelijketaakenver-antwoordelijkheidomactiefeenbijdrageteleverenaaneenherbestemmingvandezegebouwen.

Tenslotte zal de gemeente alle mogelijke procedurele medewerking verlenen aannieuweinitiatievendieeenpositievebijdragekunnenleverenaanhetinstandhou-denofvergrotenvanhetlokalewinkel-enbedrijvenbestand.

Indiendegemeentedekomendejarengedwongenwordttebezuinigenenalsdaarbijookdevoorzieningennietontzienkunnenworden,danzaldeinzetvanbeleidzijn:• Eenverdergaandberoepopdeburgersomvoorzieningeninstandtehouden.• Waarsprakeisvangesubsidieerdprofessioneelbeheerzalditvervangenmoeten

wordendooreenbeheerdoorofmetvrijwilligers.• Indienhetvoornoemdenietmogelijkis,zaldebetreffendeprofessioneleorganisa-

tiekostendekkendmoetengaanwerken.• Het realiserenvannieuwemaatschappelijkevoorzieningenwordteeneigenver-

antwoordelijkvandebetreffendeburgersoforganisaties.Degemeentedoetdaar-ingeeninvesteringen.

waarwealsoverheidweiniginvloedophebben.Daarentegenbepalendeinwonerszelfhettoekomstperspectiefvanhetwinkelbestand.Bijinitiatievendieeenpositieveimpulskunnengevenaanverbeteringvandekwa-liteitenkwantiteitvanhetwinkelbestandwordtvoorzovernoodzakelijkenmogelijkallemedewerkingverleend.Medewerkingdievooralligtophetterreinvanhetopeensnellemanierdoorlopenvanprocedures.

VisieDegemeenteLaarbeekheefteengoedvoorzieningenniveau.MetderealiseringvandeiDOP-plannenenafrondingvanvoorzieningenclustersin2014zijndemaatschap-pelijke,cultureleensportvoorzieningeninLaarbeeknaareenhoogniveaugetild.Deaandachtvandegemeentezalzichdekomendejarenvooralmoetenrichtenophetinstandhoudenvanditvoorzieningenniveau.

Daarbijzalookeengrotereroleninbrengvandeburgersenorganisatieswordenver-wacht.Degemeentewilburgerinitiatievenstimulerendiehierineenvoortrekkersrolkunnenenwillenvervullen.Hetsoortvanburgerinitiatievenendewijzewaaropditgestimuleerd zal worden moet nog verder wor-denuitgewerkt.

Degemeentezalzich,gezienhethuidigevoor-zieningenniveauendefinanciëleomstandighe-den,terughoudendmoetenopstellenbijwensentothetrealiserenvannieuwemaatschappelijkevoorzieningen.Daarvoorwordendebetreffendeburgersoforganisatieszelfverant-woordelijk.

Het subsidiebeleid zal zich - zeker bij verdergaande noodzakelijk bezuinigingen -meermoetengaanrichtenopvrijwilligersinitiatievenenminderopprofessioneleac-tiviteiten.Gesubsidieerdeprofessioneleorganisatiesdaarentegenmoetenmeerenmeerkostendekkendwerken.Desnelveranderendemaatschappelijkeomstandighedenvragentevensomeenflexi-belgemeentelijkbeleid.Ophetterreinvansubsidieswordtinditkaderinoverweginggegevendeduurvanhetsubsidieprogrammaterugtebrengenvanviernaartweejaar.Eenkortersubsidieprogrammavan twee jaarbiedtdegemeentedeflexibiliteitomtussentijdseburgerinitiatieventeondersteunenmeteensubsidie.

16

“Gemeenschap’ is voor veel mensen synoniem geworden voor ‘gemeente’ ”

“Activiteiten of voorzieningen die de gemeenschap belangrijk vindt, weten altijd voldoende vrijwilligers aan te trekken”

“Verenigingen moeten ook zelf in actie komen”

Thema Gemeenschapszin

17

“Iedereen is blij met een lintje maar waarom moet je daar eerst 60 voor zijn?”

ProblematiekHetiseenwatouderwetswoord:gemeenschapszin,maardebetekeniservanisactuelerdanooit.Ineenpluriformesamenlevingdietevenssterkgeïndividualiseerdis,lijkthetgemeenschappelijkbelangzoek.Maarisdatzo?Alsjede‘Laarbeeker’openslaat,staathetvolmetactiviteitenvoordeverschillendedoelgroepenindeverschillendekernenvandegemeente.InwonersvanLaarbeekorganiserenveelinvrijwilligersverbandenhebbenallerleimogelijkhedenomelkaarineenprettigesetting te treffen. De betrokkenheidvanveel inwoners met elkaar is daarom over het algemeengrootendatiseenvandesterkepuntenvanLaarbeek.Mensendiezichvrijwilliginzettenmetenvoorelkaarzijnonmisbaarvooreenvitalesamenleving.

Deoverheidheeftdekrachtvanhetvrijwilligerswerkherontdekt.Voorsteedsmeervraagstukkenwordtvrijwilligerswerkgezienalsoplossing.Datleidt,samenmetontwikkelingenalsvergrijzingenveranderendeleefpatronen,ertoedatdedrukophetvrijwilligerswerktoeneemt.Methetfaciliterenvanvrijwilligersorganisatiesenburgerinitiatievenkan(moet?)deleefbaarheidoppeilblijven.Ditisookeenduidelijkeuitkomstvandebewonersenquête(ziestelling2,roloverheid:78procentishethiermeeeensofhelemaaleens).Deveelbesproken ‘kanteling’vandeWMO,deoverdrachtvannogmeeroverheidstakennaarge-meenteendebezuinigingendiedaarmeegepaardgaanzulleneengrootberoepdoenopdebetrok-kenheidvandeLaarbeekersonderling.Ditallesvraagteencultuuromslagvoorgemeenteenhaarpartners,maarzekerookvoorburgers.‘Iedereenmoetom’.Endaaristijdéncreativiteitvoornodig.

UitdagingenUitde interviewsmetbetrokkenvrijwilligersblijkt: ‘Mensenwillenbestwatvrijwilligvoorelkaardoenmaarjemoethetzewelvragen.’Hulpvragenvooreenalgemeenbelangisnogweltedoenmaarpersoonlijkehulpvragenismoeilijk.Bovendienmoetenvrijwilligersingezetwordenopwatzekunnenenleukvinden.Vrijwilligersvindenhunvoldoeningenbeloningvooralinhetwerkzelfmaarerisookbehoefteaaneenschouderklopjeofeenfeestjeomdemensenteblijvenmotiveren.

Vrijwilligerswerkisteverdelenintweehoofdgroepen:1.Activiteiteninclub-verband:mensenzettenzichsameninvoorhunomgevingbijclubs,vereni-

gingen,buurtenenadhoc-verbanden.2.Activiteitenvanuiteenpersoonlijkeband:mensenzorgenvooreen(chronisch)hulpbehoevende

inhundirecteomgeving.Alszijdatmeerdan8uurperweekdoenovereenperiodevanmeerdandriemaandendannoemenwedatmantelzorg.

In Laarbeekzijnvoldoendevrijwilligers tevindenvoorverenigingen en clubs, desnoods met be-middeling van dorpsondersteuners, dorpsraden en het steunpunt Vrijwilligerswerk Laarbeek bijStichtingVierbinden.Hoegroterdekern,hoemoeilijkermenelkaar‘vanzelf’vindt.Hetsameniets

organiserenschepteenbandtussenmensenenvergrootdeleefbaarheid.Daardoorwetenmensenelkaarooktevindenalserpersoonlijkehulpgebodenmoetworden.Indekernenzijnveelmantelzorgersactief.VoorhenwordtinLaarbeeklotgenoten-contactgeorganiseerd,maarzijkunnenookeenberoepdoenopanderevrijwilligersdiehenafentoeofregelmatigbijstaan.Maarslechts10procentvandemantelzor-gersinLaarbeekisbijdewelzijnsorganisatie‘inbeeld’.Veelvanhenvindenhetheelnormaalwatzedoenenhebbengeenbehoefteaanondersteuningofadvies.Indetoekomstzalsteedsvakereenberoepopmantelzorgersgedaan (moeten)worden.Hetgevaarvooroverbelastingisdanookgroot.

Burgers zijn nog gewend om te denken vanuit ‘recht hebben op’ maar zij wordenvoortaangevraagdaantegevenwatzijnodighebbenenwaarom.Deondersteuningmoeteerstindeeigenomgevingwordengezocht.Verderwordtaandiezelfdeburgersgevraagdwelkeactieverolzijkunnenspelenalsvrijwilliger.Deidealesituatieont-staatalsmensenmeteenhulpvraagzelfookiets‘terug’kunnendoenalsvrijwilligervooreenander.Uitalleinterviewsblijktnamelijkdatvrijwilligerswerkvoordemeeste

mensen bevredigend isdoor zingeving, toenamevan sociale contacten ende structuur die het in jelevenkanbrengen.

De generatie ouderen dieernuaankomtismondigerenbeterthuisindedigitalewereld.Datheeftvoordelenmaardegemeentemoetzichvoorbereidenopkritischevragenalserverschillentus-senhetbeleidvanverschillendegemeentengaanoptreden.

De gemeentezal een heel andere rol moeten gaanvervullen. Op dit moment iszijleveranciervan (zorg)voorzieningenensubsidiesmaar inde toekomstzalzijmeermoetenoptredenalsbemiddelaarenregisseur.Zijzalminderzelfplannenmoetenmakenenmeerinitiatievenuitdesamenlevingmoetenondersteunen.De belangrijk-ste uitdaging is: Hoe stimuleren we een leefgemeenschap waar mensen elkaar weten te vinden en iets voor elkaar over hebben?

Puntvanaandachtisdeverdelingvanmiddelen.Tweederdevandeverenigingenenclubskanoverigensdraaienzondersubsidie.InLaarbeekwordtongeveer1,2miljoenperjaaruitgegevenaansubsidies.Vandatbedraggaat89procentnaarprofessionele

organisatiesen11procentnaardevrijwilligersorganisatieszelf.Wanneererindetoe-komstmindermiddelenvoorkunnenwordenvrijgemaaktmoetoverdezeverdelingeenfundamentelediscussiegevoerdworden.

Decultuuromslagvraagtookveelvandepolitiek:ermoetopeenanderemanierge-stuurdgaanworden.Nietvragenofhetaantalverstrektevoorzieningenistoegeno-menofafgenomen,maarvragenofmensenzichvoldoendeondersteundweten.Ofzevoldoendesocialecontactenhebben.OfzehunvriendenkunnenbezoekenenwatkandeLaarbeeksepolitiekdaarzelfaanverbeteren?

VisieVrijwilligerswerkisbijuitstekeenter-rein waar sprake is van spontaniteiten autonomie van de burgers zelf.Datmoetookzoblijven.Maarhetkangeenkwaadalservandekantvandeoverheid waardering, steun en somsbeschermingwordtgebodenaanvrijwilligersenhunorganisaties.Demanierendeomvangwaarmeeditgebeurtistijdsgebonden;hethoudtrekeningmetomstandighe-denenmetrecenteinzichtenenontwikkelingen.

Inditverbandwordendevolgendeaanbevelingengedaan:• Alser(financiële)keuzesgemaaktmoetenworden:maakeenduidelijkekeuzeen

communiceerdatgoed.• Zorg voor een evenwichtige opbouw van het vrijwilligersbestand door aandacht

voorverschillendedoelgroepen (jongeren,ouderen,mannen,vrouwen,allochto-nen,autochtonenetc.)Stimuleervooralookorganisatiesdiemetjongerenwerken:jonggeleerdisoudgedaan.

• Stimuleerofzomogelijkverplichtvrijwilligerswerkbijinburgering,arbeidsreinte-gratieenmaatschappelijkestages.

• Stimuleer werknemersvrijwilligerswerk (in werkverband zich inzetten voor eenmaatschappelijkeorganisatie/doel).

• Bevordernieuwevormenvan(spontaan)vrijwilligerswerk,zoalsburgerschapsini-tiatievenenbuurtfeesten.

• Peilregelmatigdebehoeftenaanondersteuningbijvrijwilligersenvrijwilligersor-ganisaties.

• Stimuleeractiefeenexperimentele,innovatieve,aanpakbijvrijwilligersorganisa-ties.

18

“Sociale contacten zijn op elk gebied het antwoord maar er ligt wel een groot risico bij de mensen die een klein sociaal netwerk hebben”

“De schaal is belangrijk. Zorg om het Dorp werkt omdat Mariahout niet anoniem is. Je weet waarvoor je het doet. De verbanden zijn zichtbaar. Men kent elkaar”

19

• Maakeencommunicatieplanvoorvrijwilligerswerk:geefdoorhetjaarheenvoldoendepublici-taireaandachtinmediavoorvrijwilligerswerk.

• Geefextraaandachtaanmantelzorgersdieeengrootrisicolopenoverbelastteworden:(75-plus-sersdievooreenpartnerszorgen,mensenmeteenfulltimebaaneneengezinsliddateenchroni-scheziekteheeft,oudersofpartnersvanmensenmeteenpsychiatrischeaandoening).

• Organiseerrespijtzorg(bvelkeweekeenmiddageenvrijwilligerinhuisomietsontspannendtekunnengaandoen).

• En wat belangrijk blijft: WAARDEER VRIJWILLIGERS!!

20

Thema Economie en werkgelegenheid

21

“Zoek de ondernemende ondernemer”

ProblematiekOpditmomentondervindenwedegevolgenvandeeconomischecrisis.DelaatstejarenwerdenookinLaarbeekbedrijvengeslotenennamhetaantalactieveuitkeringsdossierstoe.Economie,werk-gelegenheidenwerkloosheidzijnnauwmetelkaarverbonden.DoorrandvoorwaardentescheppendieertoeleidendatdebedrijvigheidinLaarbeekzichopeengezondemanierkanontwikkelenwor-dengelijktijdigkansengecreëerdommensenmeteenafstandtotdearbeidsmarktweernaardezearbeidsmarktteleiden.

UitdagingenDerolvandegemeenteverandert.Initiatievenkomensteedsmeeruitdemaatschappijenhetbe-drijfsleven.Initiatievendiebinnenhetgemeentelijkbeleidpassenmoetenalleruimtekrijgen,waar-bijdegemeentemeedenktinmogelijkheden.Tegelijkertijdwordtervanallekantenaangedrongenopregionalesamenwerking.AleerderkwamLaarbeektotdeconclusiedathetophetgebiedvansocialezakennietgrootgenoegisomalletakenzelfuittevoerenende(financiële)risico’stene-menentradtoetothetWerkpleinregioHelmond.Doorbijdeverschillendevormenvanregionalesamenwerking(mede)deregieinhandentenemenkanLaarbeekeenmeerwaardehalenuitdever-schillendesamenwerkingsverbanden.Lokaalzijnde‘AgendavanBrabant’,hettopsectorenbeleidendegroteverdienmodellenvoorderegionogonvoldoendebekendenwordenzedusonvoldoendebetrokkenbijdelokalediscussie. Inditkaderdienthetbeleidrondbedrijventerreinenregionaalopgepaktteworden,meteenregionalevisieoverdeclusteringvanbedrijvigheid.WanneerdezeisopgestelddientLaarbeekzichintespannenom,binnendeuitgangspuntenvandevisie,bestaandebedrijvigheidbinnendeeigengrenzentehoudenennieuwebedrijvigheidaantetrekken.Ermaggeenverdereversnipperingoptredeninhetaantalbedrijventerreinen.

Leefbare dorpen met een aantrekkelijk woonklimaat en een hoog voorzieningenniveau kunneninwonersaantrekkenenzebindendooreeninteressanteleef-enwerkomgevingtebieden.Leef-baarheid isdaarmeevanbelangvoorde lokaleeconomieenwerkgelegenheid,wantvertrekvaninwonersbetekentomzetverliesvoordeplaatselijkedetailhandel.Uiteindelijkgaatafnamevanhetinwoneraantaltenkostevanverenigingenenevenementen-endesponsoringdaarvan-enwordtdeleefbaarheidmogelijksteedsverderaangetast.

Voorderegio-waarLaarbeekonderdeelvanuitmaakt-endebedrijvenisverbeteringvandebe-reikbaarheidbelangrijk.Ditgeefteenimpulsaandelokaleenregionaleeconomie.Inhetbuitengebiedneemthetaantalbedrijvenindeveehouderijaf.Deaanpakdienteropgerichttezijnkansentebenuttenvoorhetversterkenvandeeconomischevitaliteit,de leefbaarheidenderuimtelijkekwaliteitvanhetbuitengebied.Doorondernemersdezekansentebiedenontstaangevarieerdereactiviteitendiedeleefbaarheidvanhetlandelijkgebiedvergroten.Ophetvlakvanrecreatieentoerismeligtereenuitdagingvoorde(horeca)ondernemers.Indienzijerinslageneen

basisteleggendietoeristenenrecreantenietsbiedt,ishetindetoekomstwellichtmogelijkdezeverderuittebouwen.

Indezetijdneemtdewerkloosheidtoe.Eengezondeeconomischeontwikkelingkandezewerklozenweernaardearbeidsmarktleiden.Datisdebestewijzevanarmoe-debestrijdingengeeftdebesteperspectieven.Dewerkloze,dieklantisvanhetWerk-pleinregioHelmond,heeftopditmomenthetmeestelastvanhetfeitdaterzeerveelafzonderlijkewettenenregelingenbestaanophetgebiedvaninkomensondersteu-ning.

VisieLaarbeekvolgtde‘AgendavanBrabant’,waarindeprovinciedeambitieuitspreektomtotdeEuropesetopvankennis-eninnovatieregio’steblijvenbehoren.DegemeenteLaarbeekprofileertzichdaarbijalsonderdeelvanBrainport(Technology&Automo-tive),handeltindiegedachteenstreefternaarhaarrolals‘proeftuinvoorBrainport’tevergroten.GelijktijdigmaaktLaarbeekgebruikvanhaarliggingophetsnijvlakmetderegioNoordoost-Brabant(Food&Pharma)enbenuthetdekansendieditbiedt.Laarbeek spantzich in om het beleid rond bedrijventerreinen regionaal op te pak-ken,omtekomentoteenregionalevisieoverde clusteringvan bedrijvigheid en om daarbijdegoededingenuithetbestaandeLaarbeeksebeleid over te nemen. Door het clusteren enherstructureren van bedrijventerreinen streeftdegemeenteLaarbeekernaarkansenvoor lo-kalebedrijvigheidtecreëren.De(ondergrondse)infrastructuuropalleLaarbeekbe-drijventerreinenmoetsteedsvoldoenaandeeisenvandetijd.Laarbeekstimuleerttegelijkertijddatondernemerscollectiefmeerverantwoordelijkheidnemenvoorhungezamenlijkebelangen.

BijdebeoordelingvaninitiatievenvanhetbedrijfslevengeeftLaarbeekmeerspeel-ruimtenaarmatedemaatschappelijkemeerwaardevanhetinitiatiefgroteris,waar-doorhetinitiatievenophetgebiedvanduurzaamheideninnovatieondersteunt,enontwikkelteenwerkwijzevoorhetbepalenvandemaatschappelijkemeerwaardeendespeelruimtediedaarmeeverdiendkanworden.DegemeenteLaarbeekstimuleertstartersensamenwerkingsverbandenvanZZP-ers,maarverwachtconcreteinitiatievenvandeondernemers.

Degemeentestreeftnaarverbeteringvandebereikbaarheidvanhetbedrijfslevenoverdewegenhetwater.

Bestaande bedrijven in het buitengebied krijgen inLaarbeekvoldoendearmslagomandereeconomischedragers te zoeken. Laarbeek formuleert een helderebegrenzingvan de toegestane activiteiten in het bui-tengebied,maarbiedtookdeondernemerinhetbui-tengebiedmeerspeelruimtenaarmatedemaatschappelijkemeerwaardevaneenini-tiatiefgroteris.Dezenieuwebedrijvigheidmagniettenkostegaanvandebestaandeactiviteiteninhetbuitengebied.

Laarbeekzet de samenwerking binnen hetWerkplein regio Helmondvoort en sluitzichaanbijdewerkwijzeomtekiezenvooreenintegraleaanpak,ineengroepsbena-deringmetaandachtvoorhetindividuéndewerkgever.DaarnaastvergeetLaarbeekde werkgelegenheidsaanpak op wijk- of dorpsniveauzeker niet en organiseert hetdezelokaleaanpakzelf,maarmaaktdaarbijgebruikvandekennisendewerkwijzeuitderegio.

Degemeentebereidtzichvooropeentoenamevandegroepmensendieaanspraakmaaktopminimabeleidenschuldhulpverlening.Hettrachtdeklooftussenkwetsba-renenniet-kwetsbarenteverkleinendoortestimulerendatmensenopeenlaagdrem-peligewijzemetelkaarincontactkomen.

22

“Denk in mogelijkheden, denk niet in problemen”

“Ondernemingsruimte moet je verdienen”

Thema Rol en positie gemeente

23

ProblematiekOphetgrensvlakvandegemeenteendeburgerzijndelaatstejarenenkelebelangrijkeverschuivin-genwaarneembaar:• De gemeente heeft steeds minder budget beschikbaar waardoor ze een belangrijk smeer- en

sturingsmiddeliskwijtgeraakt.Deburgerkloptintoenemendematevruchteloosbijdegemeenteaanvoorsubsidieenbudget.

• Doordedigitaliseringvandesamenlevingisinformatieenkennisoveralaanwezig.Dezekunnenonder invloed van de mobiliserende kracht van internet en social media vliegensvlug wordenverspreid.

Hetgevolghiervanisdatsteedsmeertaken(zullen)wordenopgepaktdoorsamenwerkingvangroe-penburgers(‘vermaatschappelijking’).

Ooktussenorganisatiesissprakevaneentendens:• Individualisering:hetaantalverbindingentussenorganisatiesneemttoeenwordtopindividueel

niveauonderhouden.• Vernetwerking:hetmiddelpuntvandesamenwerkingligtnietbijéénorganisatiemaarinnetwer-

kentussenorganisaties.• Decentralisatie:degemeentewordtdoorhetRijkmeerenmeertakentoegeschoven,maarkrijgt

voordeuitvoeringdaarvanminderfinanciëlemiddelen.BovendienzijndetakendoorhetRijkveelaldichtgeregeld.Degemeenteheeftdaardoorweinigruimtevoorlokalenuancering.

Kortom,deinvloedvandegemeenteneemtinalgemenezinaftengunstevannetwerken,individu-elemedewerkersofinwoners,maarvooraldesamenleving.Bovendienmoetenerdoordegemeentemeerwerkzaamhedenwordenverrichtmetmindergeld.

UitdagingenDevolgendevragendienenzichnuaan:• Welkeroldientdegemeenteindezeveranderendeverhoudingenaantenemen?• Welkecultuuraanpassingenvergtditvanpolitiek,bestuurenambtenaren?• Inhoeverrewillenburgersmeervrijheidvanhandelen?• Watbetekentditvoordepositievandeburgerengroepenburgers?

Tevaakzijn overheidsorganisaties blijven redeneren en werkenvanuit hun eigen positie, buitendesamenlevingalshetware.Degemeenteheeftechtergeensleutelpositiemeer.Dehuidigeom-standighedenvergenco-creatie.Co-creatieiseenvormvansamenwerkingwaarbijmensenvanuitverschillendeachtergrondengelijkwaardigbijelkaarkomenrondeenvraagstukofthemaeniedereenbijdragelevert.

“Laat bij financiële overwegingen zien waarom je het doet! Wat krijgt de burger ervoor terug. Waar wordt het geld aan uitgegeven. Dit gebeurt nog onvoldoende”

Om te komen tot co-creatie dienen ambtenaren en publieke professionalszelf ookdeel tegaanuitmakenvandienetwerken.Daar ligteennatuurlijke rolvoordege-meente,namelijkomtewaarborgendatallerelevantepartijenbetrokkenzijninhetproces.Vooreendeelgebeurtdital.Maarhetisbepaaldnoggeeningesletencultuur.Hierdienennogstappentewordengezet.

De oplossing ligt derhalve niet in eenterugtredendeoverheid-zoalsweleenswordt beweerd - maar in een nieuwetaakverdeling in de samenwerking tus-senburgers,bedrijvenenoverheid.

Het model van geregisseerde verantwoordelijkheidDeburgersdienendusmeervrijheid tekrijgen inhetontplooienenuitwerkenvaninitiatieven.Maarhoeverdientdegemeentedaarintegaan?Wildeburgerdatdeverantwoordelijkheidbijdeburgerkomtteliggen?InopdrachtvanhetSociaalCultu-reelPlanbureauheeftCentERdata(UniversiteitvanTilburg)in2012eengrootschaligonderzoekuitgevoerdnaarditvraagstuk.Hetonderzoek -genaamdEnquêteEigenVerantwoordelijkheid - heeft betrekking op de verdeling van verantwoordelijkheidtussenoverheidenburger1.

UitditonderzoekblijktdatNederlanderskiezenvooreenefficiëntereoverheiddiehenminderhindertmet regelsenbureaucratie,maarwelopkomtvoorzwakkeren,conflictenbeslechtenknopendoorhakt.Nederlandersvrezendusdatmeereigenverantwoordelijkheidtenkostegaatvandezwakkerenindesamenleving(grotereongelijkheid)enmenisbangdathetzondercentraleregieeenjanboelwordt.Degemeenteisbeterinstaattebepalenwatnodigis,vertegenwoordigtalleburgers,komtopvoorhetalgemeenbelangenzaldaarombetereengoedeeneerlijkebeslissingkunnennemen.

Eensterkerolvandeoverheidenmeereigenverantwoordelijkheidvanburgersslui-tenelkaarindepubliekeopinieduszekernietuit.Volgenshetonderzoekkomendevoor-ennadelenvanmeereigenverantwoordelijkheidvoordeburgerkortwegophetvolgendeneer.

Voordelen• Meerkeuzevrijheideninspraak.

• Minderoverheidsbemoeienis.• Minderbureaucratie.• Minderkosten.• Mensenzijnzichmeerbewustvandekeuzesdiezemakenenvoelenzichsterker

betrokken.

Nadelen• Vooralzwakkerenwordendedupe.• Juistzijhebbendeoverheidvaaknodigenkunnenmindergoedvoorzichzelfop-

komen.• Mensenmetgeld,vaardighedeneneengrotemondkunnenbaathebbenbijmeer

eigenverantwoordelijkheid.Anderemensenkunnenjuistdedupeworden.• Hetwordteenchaosalsburgershetonderlingeensmoetenzientewordenover

collectievevoorzieningen,bijvoorbeeldvoordebuurt,dandreigtbesluiteloosheiddoordeveelheidaanmeningen.

HetSociaalCultureelPlanbureaupleitdaaromvoortoepassingvaneen‘modelvangeregisseerdeverantwoordelijkheid’waarbijdegemeenteeengroterberoepdoetopdeburger,zonderhaarverantwoordelijkheidalshoedervanhetalgemeenbelanglostelaten2.Degemeente:• legtdoelstellingenenrandvoorwaardenvastendefinieertdezeinregelsofconve-

nantenmetprivatepartijenengroepenburgers;• laatdeverwezenlijkingvandiedoelstellingenzoveelmogelijkoveraanburgers,

hetmaatschappelijkmiddenveldenmarktpartijen;• maarparticipeertindienwenselijkofnoodzakelijkdoorco-creatiemetanderepar-

tijenopbasisvangelijkwaardigheid;• ziettoeofdegewensteresultatenwordenbereiktengrijptinalsdatnietzois.

Ermagdusbeslistgeensprakezijnvaneenterugtredendegemeente,maarvaneenomslagnaareenvoorwaardenscheppendegemeente.

VisieDegemeenteLaarbeekgaatinvullinggevenaanhet‘geregisseerdverantwoordelijk-heidsmodel’.Ditvergtdevolgendeaanpassingenbinnendebedrijfsvoeringenbe-drijfscultuur:1.Eenplatteorganisatiemetmandaat.2.Hetopleidenvan‘zelfstandigondernemendeambtenaren’.3.Hetdragenvansysteemverantwoordelijkheid.

24

“De gemeente dient het zelforganiserend vermogen van de samenleving te stimule-ren. Heb vertrouwen in mensen”

25

4.Hettoepassenvandeoverheidsparticipatietrap.5.Hetwerkeninco-creatiemetburgers,instellingen,bedrijfslevenenandereoverheden.

Platte organisatie met mandaatGemeentenmoeteninalgemenezinplatterworden.Ditvaltuiteeninvieronderdelen:• Burgersbetrekken(internet,socialmedia).• Efficiëntersamenwerken(minderhiërarchisch).• Bevoegdhedenenmandaatlaagindeorganisatie(decentraalleiderschap3).• Samenwerkingovergrenzenheen(netwerken).

DegemeenteLaarbeekbevindtzichindegelukkigeomstandigheiddat-invergelijkingmetomlig-gendegemeenten-alsprakeisvaneenplatteorganisatiestructuur.Eenplatteorganisatieiseenonvermijdelijkerandvoorwaardeomco-creatiefdesamenwerkingaantekunnengaanmetburgers,instellingenendemarkt.Ambtenarenmoetenlaagindeorganisatie-toteenvoorafbepaaldman-daat-keuzeskunnenmaken.Indiendeambtenaarineensamenwerkingsverbandvoorelkebeslis-singterugmoetnaarderaad,hetbestuurofhetlijnmanagement,hebbendepartnersmeerhindervan,danbaatbijgemeentelijkeparticipatie.

InditverbanddientaansamenwerkinginPeel6.1-verbandeenbelangrijkevoorwaardetewordenverbonden:hetwaarborgenvaneenplatte,niet-hiërarchischestructuurmetbeslissingsbevoegd-heid (voorafbepaald) laag indeorganisatie. Ineenhiërarchischestructuurzaldeessentiëleco-creatie met burger, maatschappelijk middenveld en bedrijfsleven nietvan de grond komen. Danwordtdegemeentegepasseerd:teveelbureaucratie,tetijdrovend,teveelgedoe.

OverigensblijktuitdeuitgevoerdeenquêtedatdeburgervoorstanderisvansamenwerkingmetdeomliggendegemeenteninPeel6.1-verband.Vanderespondentenstemt81procent-tenopzichtevan9procentoneens-inmetregionalesamenwerking.

Zelfstandig ondernemende ambtenaarOokdienenbeleidsambtenareneenomslagtemakenvanbeleidsmakernaareen‘zelfstandigon-dernemendeambtenaar’(zoa)dieinitiatiefontplooitomdejuistemensenvanbinnenenbuitendeorganisatiebijelkaartebrengenomzijnopdrachttevervullen.Dezoaiseenverbindingsofficierenprocesmanager.Aanambtenarenwordenindetoekomsthogereeisengesteldvoorwatbetreftdecommunicatievevaardigheden.

SysteemverantwoordelijkheidDeoverheiddientsysteemverantwoordelijkheidtedragen:zijbemoeitzichniet indetailmetuit-voeringskwesties,laatdiewaarmogelijkoveraanbetrokkenmaatschappelijkeorganisatiesen(in-

“De gemeente dient zich het vertrouwen in de burger eigen te maken. Dus geen zware kadernota’s. Essentieel is ruimte geven, niet dichtregelen”

dividuele)burgers,maargrijptwelinwanneerzichinhetsysteemgroteknelpuntenvoordoendietotnegatievemaatschappelijkegevolgenkunnenleiden.

Voorgesteldwordtominditkaderteexperimenterenmettoepassingvanbuurtbud-gettenenwijkvouchers,bijvoorbeeldvoorgroenonderhoud.Burgerskunnenzelfhetbestebepalenwaternodigisinhunbuurt.Degezamenlijkeverantwoordelijkheidbe-vordertdesaamhorigheidenbetrokkenheidenmaaktdatmensenbewusteromgaanmethunleefomgeving.Eenhandighulpmiddelvoordeburgeriswww.buurtlink.nl.

OverheidsparticipatietrapVoordeoudesituatiewerdeenparticipatieladdervoorburgersbedacht.Eeninstru-mentomdematevanparticipatiedoordeburgerbinneneenbeleidscyclustebeoor-delen.Deoverheidstaathierbijnogsteedscentraal.Indenieuwesituatieishetparticulierinitiatiefleidendwaarbijderolvandeoverheidmoetwordenaangeduid.DeRaadvoorhetOpenbaarBestuurintroduceertdaaromdeoverheidsparticipatietrap4:

Persituatieenperonderwerpzullenraadencollegemoetenbepalenwelkerolzijvoordeoverheidzienweggelegd(endusnietvoordeburger).Indeveiligheidskolomzalbijvoorbeeldmeestalwordengekozenvoorregulering.Bijburgerinitiatievendientbijvoorkeurtewordengekozenvoor‘loslaten’.Inditgevaldientdegemeentedeontwik-kelingenweltemonitoren.Devitaliteitvandesamenlevingkrijgtinelkgevalmeerruimtealsdeoverheiddeoverheidsparticipatietrapzominmogelijkbeklimt.

Co-creatie met burgersOmburgerbetrokkenheidtemobiliserenmoetvolgensdeWRRaandriesuccesfacto-renwordenvoldaan5:• Deaanwezigheidvantrekkersenverbinders.• Respectvanuitdeoverheidvoorinitiatiefendeelnemers.• Eengoedevenwichttussenloslatenenhetsteunenvanburgerinitiatieven,ookals

dienietpreciesinhetbeleidsplaatjepassen.

26

“De nieuwe generatie ambtenaren dient te bestaan uit verbindingsofficieren tussen de gemeente, de markt en de samenleving”

“De gemeente zou meer initiatief moeten nemen om de discussie met de burger aan te gaan over uiteenlopende onderwerpen. Neem burgers mee in de discussie. Aan de voorkant”

loslaten

faciliteren

stimuleren

regisseren

reguleren

Voetnoten1Sociaal en Cultureel Planbureau (2012). Een beroep op de burger.2Sociaal en Cultureel Planbureau (2012). Een beroep op de burger.3Decentraal leiderschap is de daling van leiderschap binnen organisaties of systemen van een centraal punt of persoon naar individuele medewerkers of deelnemers die initiatief nemen in netwerken.4Raad voor het Openbaar Bestuur (2012). Loslaten in vertrouwen.5Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (2012). Vertrouwen in burgers.

Agenda. een nieuwe rolopvatting voor gemeente en burger

27

Degemenedelerbinnendezesthema’sisdeomwentelingdiedegemeentedienttemakeninrela-tietotdeburgerengroepenburgers:meerloslatenenminderbemoeizucht.Zakennietdichtregelenmetbeleidsnota’smaargebruikmakenvandeenergieenkennisindesamenlevingenhierbijeenfaciliterende,ondersteunendeenverbindendehoudingaannemen.Kortwegleidtdezeomslagtotdevolgendetoekomstagendavoorpolitiek,bestuur,ambtenarenendeburger1.

Agenda voor politiek en bestuur • Politicienbestuurdersmoetenhetverhaaldurvenvertellendatdeoverheidnietoveralovergaat,

nietelkproblemkanoplossenennietelkgevaarkanuitsluiten(taboeopfatalismedoorbreken).• Sturinggevenaanhetprocesomdeomslagtemakennaarhet‘geregisseerdverantwoordelijk-

heidsmodel’.• Erkenning dat politiek en bestuur de kennis en ervaringvan burgers nodig hebben om maat-

schappelijkedoelstellingentebereiken.• Methetoverdragenvan takendientdepolitiekookzeggenschapover tedragen.Wanneerde

overheideentaakloslaat,dandientzijookteaccepterendatdemensenoforganisatiesdiedetaak overnemen dat op een andere manier kunnen doen dan gewenst of verwacht (sturen opdoelstelling).

• Politicidieruimtegevenaanparticulierinitiatiefinplaatsvanpoliticidiehechtenaanhunfor-melemachtenpolitiekeprimaat(nietredenerenvanuitdealleenheerschappij).

Agenda voor ambtenaren• Deomwentelingsteltnieuwe,hogeeisenaandecommunicatievevaardighedenvanambtenaren.• Ermoeteenomslagwordengemaaktvanbeleidsmakersnaarprocesmanagers.• Degemeentemoethaarrolbewustkiezenopbasisvandeoverheidsparticipatietrap.• Duidelijk maken wat de overheidvan de burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties

verwacht.• Kantelingvandeorganisatienaareennieuwefrontlijnorganisatiedieopmaatburgersenorgani-

satiesmetelkaarincontactbrengtopbasisvanbehoeftenenmogelijkheden.

“De gemeente zou inderdaad meer samen met de burgers moeten doen. Dit kan alleen maar in kleine stapjes gebeu-ren. Noch gemeente noch het overgrote gedeelte van de burgers is hier momenteel op ingesteld. Het is aan de ge-meente om dit proces van samenwerking op gang te bren-gen”

(reactieopdiscussieforum,5mei2013om20:22uur)

1Deze agenda is voor een belangrijk deel ontleend aan de publicatie van de Raad voor het Openbaar Bestuur (2012). Loslaten in vertrouwen.

.

• Een procesvaker aanvliegenvanuit het ‘triple helix-concept: samenwerking metbedrijfsleven,andereoverhedenenburgeren/of-indienvantoepassing-kennis-instellingen.

Agenda voor de burger• Probeer initiatieven en ideeën eerst en vooral zonder de betrokkenheid van de

overheidvormtegeven(subsidie-afhankelijkheiddoorbreken).• Eenprojectdatnietafhankelijkisvanoverheidsfinancieringheeftzijnhandenvrij

omookzonderderandvoorwaardenvandieoverheidtewerktegaan.Datbevor-dertdecreativiteit.

• Denknietduaalintermenvanzijvandeoverheidenwijvandesamenleving.Depubliekezaak iseerstenvooralvandesamenleving.Deoverheid isslechtshetinstrumentvandiesamenlevingomdiepubliekezaakvormtegeven.

• Reactiesvan omwonenden maken duidelijk dat een burgerinitiatief nietvanzelf-sprekend alle burgers vertegenwoordigt. De initiatiefnemers moeten nadenkenhoezeandereburgersgaanbetrekkenenhoezerepresentativiteitgaaninrichten.Probeerdraagvlakensteuntevindenvoorgoedeideeën(organiseerlegitimatie).

28

“Ja! Het zou goed zijn als de gemeente begint met zaken over te laten aan de burgers. Vanzelfsprekend moet dat stapsge-wijs gebeuren, want zowel de burgers als de gemeente zul-len moeten leren hoe dat georganiseerd kan worden. Een goede verantwoording van de uitgevoerde taken en de be-steding van het budget is daarbij wel van belang, het gaat tenslotte om gemeenschapsgeld. Een speerpunt in de toe-komstvisie moet derhalve zijn, het daadwerkelijk beginnen met burgerparticipatie (in bredere zin)”

(reactieopdiscussieforum,11april2013om21:32uur)

“In deze veranderlijke tijden zal de gemeente waarschijn-lijk de regierol die ze nu heeft los moeten laten en meer fa-ciliterend gaan worden. De gemeente zou de kracht van de gemeenschap moeten gaan inzien, zoals dit ook al gedaan wordt door grote bedrijven, zoals DELL, welke gebruik ma-ken van crowdsourcing. Dit omdat de samenleving beter dan geen ander weet wat er speelt en door samenwerking ook tot creatieve initiatieven kan komen. Burgers nemen ook steeds meer heft in eigen hand en door ontevredenheid of idealisme ontstaan mooie burgerinitiatieven. De gemeente wordt weer gemeenschap en zoals het er nu uitziet is deze verandering ook al volop gaande. Dit vraagt inderdaad zowel bij burgers als bij ambtenaren een verandering van mindset”

(reactieopdiscussieforum,17april2013om21:19uur)

Procesverantwoording

29

HetPlanvanAanpakdattengrondslagheeftgelegenaandezetoekomstvisieisop5februari2013goedgekeurddoordegezamenlijke fractievoorzittersvandeLaarbeeksepolitiekepartijen. Inditplanisophoofdlijnendeprocesarchitectuurbeschreven.Hierinzijnenkelekeuzesopgenomendievaninvloedzijngeweestopdetotstandkomingenderesultatenvandetoekomstvisie.

DoelstellingInhetPlanvanAanpakisdedoelstellingvandetoekomstvisieopgenomen.Dedoelstellingispro-cesgerichttekomentoteenaangepaste,aansprekendetoekomstvisietot2020,rekeninghoudendemetdediverse(nubekende)uitdagingendiedekomendejarenonspadkruisen.Indittotstandko-mingsprocesdientdemeningvandeburgernadrukkelijktewordenbetrokken.

Hetresultaatdienttezijneenbeknopteenpopulaireraadsvisieophetgeambieerdegemeentelijkprofielin2020,gemotiveerdineenseparatetoelichting.Defundamenteleenexistentiëlevraagindevisieis:wieofwatwillenwealsgemeenteLaarbeekzijn.Hetgaatderhalvenietomhetvervaar-digenvaneenpolitiekwensenlijstjemetconcreet,meetbaredoelen(zoalsinde‘VisieopLaarbeekin2015’).

OpdrachtOpdrachtgeverisderaadvandegemeenteLaarbeek.Hetopdrachtgeverschapisdoorderaadvoordezegelegenheidgemandateerdaandefractievoorzitters.Defractievoorzittershaddeninhetpro-ceseencontrolerende,sturendebrugwachtersfunctie.Zonderinstemmingvandefractievoorzitterszoudetoekomstvisieniettervaststellingaanderaadzijnaangeboden.

Deopdrachtgeverheeftdevolgendeeisengesteldaanhetproduct:• Omdraagvlaktecreërenvooreennieuwemarsroutedientdebevolkingnadrukkelijkbijdetot-

standkomingvandevisietewordenbetrokken.Bijvoorkeurgeschiedtditnietviadegebruike-lijkekanalen.Geziendetoenemendefragmentatieengelaagdheidvandehuidigesamenleving,ishetzaakomdezeindevollebreedtebijdevisietebetrekken;

• Devisiedientredactioneelkort,bondigenpopulairtewordenvormgegeven.

TijdsplanningDetaakstellendetijdsplanningisalsmultiple-choiceaangebodenaandefractievoorzitters.Onder-staandzijndedrieoptiesweergegeven:1.Opleveringenvaststellingvandetoekomstvisievóórdezomervakantievan2013.2.Opleveringenvaststellingdirectnadeverkiezingeninmei2014,waarbijhettotstandkomings-

procesdoelbewustparallellooptaandeverkiezingen.3.Het proces om tot een nieuwe toekomstvisie te komen wordt over de verkiezingen van maart

2014getild.

Opdinsdag5februari2013isdoorhetpresidiumgekozenvooroptie1.Mochtdezeuitdagendeplanningdooronvoorzieneomstandighedennietzijngehaald,danzoudeafrondingvandevisiealsnogoverdeverkiezingenzijngetild(optie3).Bijoptie1blijfthetprocesverloopdoelbewustbuitendeinvloedvandeverkiezingscampagne.Daardoorontbrakweldetijdsruimteomhettotstandkomingsprocesverderaantevul-len,bijvoorbeeldmetthemagerichteforumbijeenkomsten.

Themabijeenkomsten burgerparticipatieTijdensdebeideraadsbijeenkomstenoverburgerparticipatie(30augustus2012en8november2012)isambtelijkeenpresentatieverzorgdoverhetinzettenvaneen‘digi-taaldiscussieforum’(‘onlinecommunity’)bijruimtelijkeplanvorming.Hierbijheeftderaadpositiefgereageerdophetvoorstelomin2013opexperimentelebasiservaringoptedoenmeteendigitaalplatform.Voorwaardewasdathetmoestgaanomeencontroversieelonderwerpopminimaalkernniveau.OmdathetcreërenvaneenvisieopdetoekomstvanLaarbeekaandezevoorwaardenvoldoet,isditinstrumentinge-zetinhetonderhavigproces.

Hetdoelvaneendergelijkdigitaalplatformisdatburgersmetelkaar-horizontaal-ingesprekkunnenkomen,zodatdeeenzijdigverticalerelatietussenoverheidenbur-gerwordtdoorbroken.Burgerskunnenopvattingendelen,waarderenencreëren.Deinhouddiezijcreërenwordtdooranderegebruikersaangevuldengebruikt,watleidttotvoortschrijdendinzichtengemeenschapsvorming(eencommunity).

Methetorganiserenvaneendigitaalplatformwordtgetrachtdepluriformeengelaag-desamenlevingzobreedengrenzeloosmogelijktebenadereneneenzobreedmo-gelijkscalaaanopvattingen,normen,waardenenleefstijlenaanteboren(jong,oud,man,vrouw,plichtsgetrouwen,pragmatici,buitenstaandersenverantwoordelijken).

WorkshopDinsdag12maart2013iseenworkshopgeorganiseerdvooralleraads-encommis-sieledenvandegemeente laarbeek.De ledenzijn tijdensdebijeenkomstverzochtomdegroteuitdagingenvoordetoekomsttebenoemen. Ingroepsverbandzijndebedreigingenenkansenoproseengroenepost-it’sgenoteerdenvervolgensplenairgegroepeerdtothoofdthema’s.Dezethema’szijnterugtevindenindezetoekomstvi-sie.Deraads-encommissieledenhebbendaarmeeeenduidelijksignaalafgegeven.Deheersendeopvattingtijdensdeworkshopwasdatdesaamhorigheidensolidari-teitindesamenlevingdoordiverseontwikkelingenonderdrukstaan.Indevisiedie-

nendaarommensenendesamenlevingwaarinzijsamenlevencentraaltestaan,nietdestenendiezijstapelen.Geenvolkshuisvesting,duurzaamheidofveiligheid,maargemeenschapszin,zorgenvergrijzing.Detoekomstvisiedienthiervooreenkoersuittezetten.

Hierbijmoetalskanttekeningwordengeplaatstdatderaads-encommissieledenzichbewustwarenvanhetfeitdatderaadin2010destructuurvisie‘groeiinbalans’heeftvastgesteld.Indiezinlagdevisieophetruimtelijkspooralvast.Wellichtheeftookdateenrolgespeeldbijdemaatschappelijkeinsteekvoordezetoekomstvisie.

www.toekomstvisielaarbeek.nlDe website www.toekomstvisielaarbeek.nl isvijf weken in de lucht geweest,van 1apriltotenmet6mei2013.Opdezesiteiseenenquêteeneendigitaaldiscussie-forumaangebodenwaarbijburgerskondenreagerenopstellingen.Dezestellingenzijn gegroepeerd naar thema aangeboden. De thema’s zijn zorg, vergrijzing, voor-zieningenniveau,gemeenschapszin,economie&werkgelegenheidenderolvandegemeente. Hoe de keuzevoor deze thema’s tot stand is gekomen, is bovenstaandomschrevenonderhetkopje‘workshop’.

In de entreevan het gemeentehuis was bovendienvoor bezoekers permanent eenopiniezuilopgesteldvoorhetinvullenvandeenquête.

Website,enquête,discussieforumendethema’szijnbreedonderdeaandachtge-brachtvandeburger.Hetbestaanervankandeburgernietzijnontgaan.Devolgendepromotie-instrumentenzijningezet:• OntwikkelingvaneenDenkmee-logo.• Ingebruikname van de opiniezuil met fractievoorzitters en Jeugdgemeenteraad

(onderaanwezigheidvandemedia).• HetaanbrengenvanhetDenkmee-logoophetwagenparkvandegemeenteLaar-

beek.• Verspreidenvanpostersindiverseformatenbinnendegemeente.• HetspuitenvanhetDenkmee-logo(‘greengraffiti’)opdiverseplekkenindeopen-

bareruimtenbinnendegemeente.• AanwezigheidvandeopiniezuilbijdePeeldagop21april2013.• HetophangenvanbannersmethetDenkmee-logobijhetgemeentehuisenpu-

bliekeruimtenindekernen.• PromotieviaFacebook-Twitter-Internet.• Hetaanbiedenvaneenanalogeendigitale‘toolkit’aanraads-encommissieleden.

30

31

• DiversepublicatiesindeLaarbeekerenMooiLaarbeek.• Denkmee-logoopdekomborden.• Promotiebijexternee-mail(verwijzingnaarsiteonderondertekening).

Resultaten discussieforumHetdiscussieforumopdewebsite ishelaasnietechtvandegrondgekomen.Metgemiddeldvijfreactiesperstellingwasergeensprakevaneen(gewenste)levendigediscussie.Deraadheefthetplatformexperimenteelenmetdebestebedoelingen ingezetalsopinievormendhulpmiddel.Derealiteit isdatdegemeentezalmoetenaccepterendateendiscussieforumookruimtebiedtaanburgersmeteenminderconstructievegrondhouding.Ineenevaluatiedientditaspecttewordenmeegenomen.Hetisechternogtevroegomdeproefalsmislukttebeschouwen.Resultaten enquêteTotaalzijnperthemaongeveer195tot205enquêtesingevuld.Derespondentenzijnevenwichtigverdeeldoverdekernenenleeftijdscategorieën.DitbetekentdatdereactiesinelkgevalalseenafspiegelingvandeLaarbeeksesamenlevingmogenwordenbeschouwd.

Debelangrijkstevraagishoehetaantalreactiesvanuitstatistischoogpuntmoetwordengeïnter-preteerd.Kunnenbij200respondentenrepresentatieveenbetrouwbareuitsprakenwordengedaanoverdemeningvandeinwonersvanLaarbeek?Dezekwestieisteradviseringvoorgelegdaandr.GooitskeMarsmanvandegemeenteHelmond(teamBeleidscoördinatie,OnderzoekenStatistiek).Hetantwoordiseengenuanceerd‘nee,tenzij’.Hetaantalisonvoldoendevoorrepresentatieveuit-sprakennamens‘debevolkingvanLaarbeek’.Tenzijsprakeisvaneenuitgesprokenreactieinderichtingvaneensofoneens.Deonbetrouwbaarheidneemtnamelijktoenaarmatehetpercentagedichterindebuurtvande50procentkomt.

Inverbandmethetvorenstaandeadvieszijnindetoekomstvisieenkeldeevidente,onbetwistbarestandpuntenindetekstverwerktwaarbijpercentagesvan70procentofhogerzijngescoord.

Deresultatenvandeenquêtezijnindebijlageperstellinggerubriceerdnaarthema.Zoalsgezegd,dezeuitkomstenvergeneenbehoedzameinterpretatie.

InterviewsTijdensderesponsperiode(1april-6mei2013)zijn29diepte-interviewsafgenomenmetburgersensleutelfigurendievanuiteenbepaaldmaatschappelijkperspectiefeenkijkhebbenopdetoe-komst.Desamenlevingisalshetwareinspeldenprikkengeraadpleegd.Deraadheeftdaarmeedediversemaatschappelijke‘segmenten’zelfaangesproken.Deinterviewszijneenzeerwaardevolleinputgeblekenmetbruikbareinformatieeninspiratie.Hetgaatinhetmerendeelvandegevallen

omdeskundigenenpraktijkmensendiewoonachtigzijninLaarbeek,ofhierhunwor-telshebben.PersonendiebetrokkenzijnbijdeKindervakantieweek,eenhuisarts,ondernemers,Wish Outdoor, deWmo-raad, mantelzorg,Vierbinden, de Rabobank,Woningstichting Laarbeek enz. Kortom, een bonte, deskundige en bredevertegen-woordigingdieprimainstaatisgeblekenomdegemeenteendesamenlevingopbou-wendenpositief-kritischeenspiegelvoortehouden.

Delijstmetgeïnterviewdenisindebijlageopgenomen.Decitatendieindetekstmeteentekstballonzijngeaccentueerd,zijnafkomstigvandezeinterviews.

OntwikkelstrategieNavaststellingvandetoekomstvisiedienteenontwikkelstrategie tewordenopge-steld.Hierinwordtuitgelijndwelkestappendegemeentemoetzettenomdedenk-beeldenindetoekomstvisietegaanrealiseren.Deconcreteontwikkelstrategiemaaktgeendeeluitvandezetoekomstvisie.

32

Overzicht van geinterviewden

33

• GeertOerlemans-HuisartsinMedischCentrumBeekenDonk• WimvanHest-VoorzitterWmoRaadenbestuurssecretarisGGDBrabantZuidoost• GerAarts-VoorzitterZorgomhetdorp• RiaLindeman-BestuurslidZorgomhetdorp• JohnBloemers-oppersoonlijketitel• HenrieBouwmans-oppersoonlijketitel• MariaHendriks-StichtingLev-Groep• TrudyThijssen-WoningstichtingLaarbeek• TonSchepers-teamleiderRabobankPeelNoord• WillemVerhoeven-ondernemerenoprichterAssociatievoorCoaching• MariaVogels-diversebesturenenverenigingen• CorienvandePlas-Mantelzorgmakelaar• TimKlompBueters-organisatorWishOutdoor• ManitaHerregraven-medewerkervrijwilligerswerkVierbinden• HannekeManders-medewerkermantelzorgVierbinden• CoenVerbakel-KerngroepkindervakantieweekLieshout• NicoleTeunisse-KerngroepkindervakantieweekLieshout• FritsRutten-ParkmanagementLaarbeekenondernemerinBeekenDonk(Forchange)• JanFranken-ondernemerinAarle-Rixtel(Croy,PleasePayroll)• MarcvandeVen-managerWerkpleinHelmond• JosArts-ondernemerinAarle-Rixtel(A&DTeken-enadviesbureau)• ArnovanderHeijden-ondernemerinBeekenDonk(Formido)• HansBekkers-redacteurencoördinatorBinnenlandsBestuur/oud-inwonervanMariahout• HenkBouwmans-voorzitterDeCollegetafelenzelfstandigtekstschrijver/oud-inwonervanAarle-Rixtel• JanKerkhof-o.a.ReconstructiecommissieDePeelenAdviescommissieKrachtigBestuurBrabant• GerjanBeniers-transitiemanagerbijdeoverheidensemi-overheid• RolandRoijackers-directeurRaadhuisAdviesBVenTrifaire• TinievanderAa-voormaliggriffiergemeenteLaarbeek• FrankvanAsten-ParkmanagementLaarbeek,voorzitterSBBL,ondernemerinAarle-Rixtel(Bouwmans

Tricotage)

34

Geraadpleegde literatuur

35

• AdviescommissieKrachtigBestuurinBrabant(2013).VeerkrachtigbestuurinZuidoost-Brabant.• AdviescommissieKrachtigBestuurinBrabant(2013).BrabantseBestuursscanGemeenteLaar-

beek.• Albeda,H.,&Jong,J.de(2013).Ervaringenmetburgerparticipatie:dekunstvanhetloslaten.

VNGMagazine.• Berlo,D.van(2008).Ambtenaar2.0.MinisterievanLandbouw,NatuurenVoedselkwaliteit.• Berlo,D.van(2009).Ambtenaar2.0Beta.MinisterievanLandbouw,NatuurenVoedselkwaliteit.• Berlo,D.van(2012).Wij,deoverheid-cocreatieindenetwerksamenleving.ProgrammaAmbte-

naar2.0.• GemeenteLaarbeek(2010).StructuurvisieLaarbeek2010-2020-Groeiinbalans.• GemeenteLaarbeek(2012).ManagementvisieLaarbeek.• GGDBrabant-Zuidoost(2012).OpwegnaareengezonderLaarbeek.• Hospers,G.(2012).Krimpdorpenineenglobalvillage.In:Geografie.Mei2012.• Paardekoper,C.Samenwerkenaaneentoekomstvisieingemeenteland-ervaringeneninzich-

ten.WagenaarHoesorganisatieadvies.• PON(2013).PONJaarboek-ZodoenwedatinBrabant.• ProvincieNoord-Brabant(2011).Detransitievanstadenplatteland,eennieuwekoers.• ProvincieNoord-Brabant(2010).AgendavanBrabant-Traditieentechnologie.• RaadvoorMaatschappelijkeOntwikkeling(2011).Burgerkracht,detoekomstvanhetsociaal

werkinNederland.• RaadvoorhetOpenbaarBestuur(2012).Loslateninvertrouwen.• Roymans,N.(1996).Archeologieenlokaleidentiteit.In:ArcheologieenRuimtelijkeOrdeningin

Zuidoost-Brabant.InstituutvoorPre-enProtohistorischeArcheologieteAmsterdam.• Ruijter,P.de&Stolk,S.&Alkema,H.(2011).Klaaromtewenden-Handboekvoordestrateeg.

Scriptum.• SociaalenCultureelPlanbureau(2012).Eenberoepopdeburger.• StuurgroepPeelsamenwerking(2013).Peel6.1-AdviesStuurgroepPeelsamenwerking.• WagenaarHoesorganisatieadvies(2011).DetoekomstvandegemeenteOpsterland-verken-

ningvandestrategischeoriëntatievandegemeente.• WetenschappelijkeRaadvoorhetRegeringsbeleid(2012).Vertrouweninburgers.

36

COLOFON

37

Deze toekomstvisie is door de gemeenteraad van Laarbeek vastgesteld op 7 november 2013.

Het ambtelijk projectteam bestaat uit de volgende personen:Joost van Mook - thema vergrijzing Miriam Hoefmans - thema zorgLydia Bongenaar - thema gemeenschapszinErik Jongmans - thema economie en werkgelegenheidJohn van den Berg - thema voorzieningenniveauMargriet Swinkels - communicatieJoan van Wetten - thema rol en positie gemeente - projectleiding

Vormgeving: Twan van Handel en Anne van Lieshout

Ruimte geven aan een vitale zorgzame samenleving

Toekomstvisie

Laarbeek 2020

38

bijlagen. resultaten enquete en enqueteformulier

39

Economie en werkgelegenheid

Stelling 1 Stelling 2 Stelling 3 Stelling 4 Stelling 51=22=10,78% 1=17=80,33% 1=11=5,39% 1=13=6,37% 1=16=7,84%2=66=32,35% 2=57=27,95% 2=49=24,02% 2=57=27,95% 2=47=23,04%3=41=20,10% 3=41=20,10% 3=46=22,55% 3=40=19,61% 3=38=18,63%4=39=19,12% 4=68=33,33% 4=77=37,75% 4=71=34,80% 4=59=28,92%5=36=17,65% 5=21=10,29% 5=21=10,29% 5=23=11,27% 5=44=21,57%

Vergrijzing

Stelling 1 Stelling 2 Stelling 3 Stelling 41=19=9,64% 1=16=8,12% 1=8=4,03% 1=7=3,54%2=35=17,7% 2=10=5,08% 2=5=2,52% 2=7=3,54%3=28=14,21% 3=16=8,12% 3=37=18,69% 3=19=9,59%4=76=38,58% 4=101=51,27% 4=95=47,99% 4=87=43,94%5=39=19,80% 5=54=27,41% 5=53=26,77% 5=78=39,39%

Zorg

Stelling 1 Stelling 2 Stelling 3 Stelling 41=16=8,29% 1=26=13,54% 1=32=16,58% 1=32=16,75%2=78=40,41% 2=88=45,83% 2=89=46,11% 2=58=30,37%3=34=17,62% 3=30=15,63% 3=37=19,17% 3=34=17,80%4=49=25,39% 4=39=20,31% 4=27=13,99% 4=44=23,04%5=16=8,29% 5=9=4,69% 5=8=4,15% 5=23=12,04%

Voorzieningenniveau

Stelling 1 Stelling 2 Stelling 3 Stelling 4 Stelling 51=9=4,59% 1=27=13,71% 1=19=9,64% 1=32=16,24% 1=46=23,35%2=25=12,76% 2=62=31,47% 2=56=28,43% 2=77=39,09% 2=61=30,96%3=15=7,65% 3=26=13,20% 3=30=15,23% 3=36=18,27% 3=28=14,22%4=78=39,80% 4=54=27,41% 4=66=33,50% 4=39=19,80% 4=46=23,35%5=69=35,20% 5=28=14,21% 5=26=13,20% 5=13=6,60% 5=16=8,12%

.

40

Gemeenschapszin

Stelling 1 Stelling 2 Stelling 3 Stelling 41=36=18,85% 1=13=6,80% 1=14=7,33% 1=6=3,14%2=74=38,74% 2=27=14,14% 2=32=16,75% 2=12=6,28%3=22=11,52% 3=27=14,14% 3=32=16,75% 3=39=20,42%4=43=22,51% 4=85=44,50% 4=93=48,70% 4=85=44,50%5=16=8,38% 5=39=20,42% 5=20=10,47% 5=49=25,66%

Rol en positie gemeente

Stelling 1 Stelling 2 Stelling 3 Stelling 4 Stelling 51=34=17,53% 1=4=2,07% 1=5=2,58% 1=5=2,59% 1=62=31,96%2=89=45,88% 2=13=6,74% 2=22=11,34% 2=13=6,74% 2=47=24,23%3=30=15,46% 3=25=12,95% 3=55=28,35% 3=19=9,84% 3=41=21,13%4=30=15,46% 4=101=52,33% 4=79=40,72% 4=99=51,30% 4=24=12,37%5=11=5,67% 5=50=25,91% 5=33=17,01% 5=57=29,53% 5=20=10,31%

41

Wat is uw leeftijd?

20 jaar of jonger

21 tot 40 jaar

41 tot 61 jaar

61 jaar of ouder

In welke kern woont u?

Aarle-Rixtel

Beek en Donk

Lieshout

Mariahout

Bij onderstaande stellingen dient u aan te geven in hoeverre u het eens bent met de stelling. Indien u geen mening heeft kunt u voor de optie 'neutraal' kiezen.

Economie en werkgelegenheidStelling 1: Laarbeek moet zich profileren als een gemeente met een prettige woon- en leefom-geving. De gemeente dient zich te richten op wonen en recreëren en niet op het aantrekken van bedrijven.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens

Stelling 2: Het aantrekken van bedrijvigheid en werkgelegenheid is geen regionale taak, maar een taak van de gemeente zelf.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens

Stelling 3: Het is een taak van de gemeente om budget vrij te maken om startende onderne-mers te stimuleren.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens

Stelling 4: De gemeente moet bestaande bedrijven koesteren en er alles aan doen om groeien-de bedrijven binnen de gemeente te houden, zelfs als dit de gemeente geld kost.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens

Stelling 5: Liever één duurzaam bedrijf met vijf arbeidskrachten dan één milieubelastend be-drijf met 25 arbeidskrachten.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens

42

Vergrijzing Stelling 1: Het is ook een gemeentelijke taak om bestaande woningen geschikt te maken voor senioren zodat zij langer in hun eigen omgeving kunnen blijven wonen.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens Stelling 2: Om het voorzieningenniveau op peil te houden moet de gemeente Laarbeek actief nieuwe inwoners aantrekken en bestaande inwoners (o.a. jeugd) proberen te behouden.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens Stelling 3: Vrijwilligers worden steeds belangrijker in de samenleving. De gemeente zou zich meer moeten inspannen om de vitale ouderen (met veel ervaring en vrije tijd) hiervoor te inte-resseren.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens Stelling 4: Er is steeds minder geld voor verzorgingshuizen. Daardoor moeten ook hulpbehoe-vende ouderen langer zelfstandig blijven wonen. Het ligt voor de hand dat ouderen daardoor eenzamer worden. Dit is een belangrijk thema voor de toekomst.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens

Zorg

Stelling 1: Zorg voor de medemens is geen taak van de gemeente, maar bij uitstek een taak voor de gemeenschap.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens Stelling 2: Als burgers een beroep op de gemeente doen voor zorg moet deze zo efficiënt mo-gelijk worden uitgevoerd. Individuele wensen kunnen niet worden meegenomen.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens Stelling 3: Als er bezuinigd wordt op hulp bij het huishouden dan moet de gemeente kiezen voor een algemene maatregel (bijvoorbeeld iedereen 30% minder) in plaats van maatwerk.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens Stelling 4: Persoonsgebonden budgetten (PGB’s) zouden, anders dan nu, alleen nog ingezet moeten worden voor professionele hulp, dus niet meer voor zorg door naasten (bijvoorbeeld: een kind dat het huishouden voor de ouders verzorgt mag niet uit het PGB betaald worden).

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens

Voorzieningenniveau

Stelling 1: De gemeente moet er geld voor over hebben om in iedere kern alle noodzakelijke basisvoorzieningen (buurtsuper, basisschool en dorpshuis) in stand te houden.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens Stelling 2: Om voorzieningen ook in de toekomst betaalbaar te houden is het noodzakelijk om deze te clusteren, zoals bijvoorbeeld één bibliotheek of één sporthal in Laarbeek.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens Stelling 3: Sportieve en culturele voorzieningen mogen best verderaf liggen dan ze nu vaak doen. Twintig minuten fietsen om bij een sportvereniging te komen is heel normaal.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens Stelling 4: Het is geen taak van de gemeente om sportieve en culturele voorzieningen te subsi-diëren. Daarom moeten alle contributies en tarieven kostendekkend worden.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens Stelling 5: Leegstaande monumenten, bijvoorbeeld kerken, moeten in stand worden gehouden, ook als er geen nieuwe bestemming voor kan worden gevonden en het de gemeente geld kost.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens

Gemeenschapszin

Stelling 1: Vrijwilligerswerk is het cement van de samenleving. Dit betekent dat iedereen ver-plicht mag worden een bijdrage te leveren aan de gemeenschap. Bijvoorbeeld aan de sportclub of de school van de kinderen.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens Stelling 2: Ik heb samen met de buren afgesproken dat we zelf verantwoordelijk zijn voor het opruimen van de troep op straat en in het plantsoen. Dat zou iedere straat moeten doen.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens Stelling 3: Op hulp en zorg voor ouderen en hulpbehoevenden wordt door de overheid bezui-nigd. Het is dan ook vanzelfsprekend dat iedereen meer moet gaan doen voor buren en familie.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens Stelling 4: De gemeente moet vrijwilligerswerk nog veel meer stimuleren dan ze nu al doet.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens

43

Rol en positie gemeente

Stelling 1: De gemeente moet zich in haar werkzaamheden alleen nog maar richten op haar wettelijke taken (bijvoorbeeld paspoorten, Wmo, vergunningen, openbare verlichting, ophalen vuil).

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens Stelling 2: Het is een taak van de gemeente om de saamhorigheid in de gemeenschap te be-waken en te bevorderen, bijvoorbeeld door het extra stimuleren van verenigingen en dorpshui-zen.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens Stelling 3: In de samenleving is veel energie, kennis en informatie aanwezig. De gemeente moet daarom de realisatie van plannen veel meer aan de burger, verenigingen en de markt overlaten.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens Stelling 4: Gemeenten zijn genoodzaakt om meer taken uit te voeren met minder geld. Sa-menwerking met omliggende gemeenten is daarom noodzakelijk.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens Stelling 5: De gemeente Laarbeek is te klein voor de toekomst, het samenvoegen van Laar-beek met andere gemeenten door herindeling is daarom noodzakelijk.

1 = helemaal oneens 2 = oneens 3 = neutraal 4 = eens 5 = helemaal eens

Toekomstvisie

Laarbeek 2020