TÜRKÇE PARAGRAF SORU BANKASI - capyayinlari.com.trcapyayinlari.com.tr/demo/paragraf.pdf · 6 PARAGRAF TTESTEST 1 ANLATIM ÖZELL İKLERİ 1. Tevfik Fikret’in bazı şiirlerini

TÜRKÇEPARAGRAF

SORU BANKASI

YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI

SINAVLARINA HAZIRLIK9-10-11-12. SINIFLARA

YARDIMCI

u Anlatım Özellikleri

u Paragrafta Yapı

u Paragraf Yorumlama

u Paragraf Denemeleri

YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI SINAVLARINA HAZIRLIK9-10-11-12. SINIFLARA

YARDIMCI

ISBN978 – 605 – 2273 - 05 - 0

DizgiÇAP Dizgi Birimi

Kitap / Kapak TasarımÖzgür OFLAZ

4. BaskıAğustos 2018

İLETİŞİMÇAP YAYINLARI

Ostim Mah. 1207 Sokak No: 3/C–DOstim / Ankara

Tel: 0312 395 13 36Fax: 0312 394 10 04

[email protected]/capyayinlari

facebook.com/capyayinlari

Bu kitabın her hakkı Çap Yayınlarına aittir. 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve

Sanat Eserleri Yasası’na göre Çap Yayınlarının yazılı izni olmaksızın,

kitabın tamamı veya bir kısmı herhangi bir yöntemle basılamaz, yayımlanamaz,

bilgisayarda depolanamaz, çoğaltılamaz ve dağıtım yapılamaz.

SUNU

Sevgili Öğrenciler,

Gelecekteki hayatınızı şekillendirmek, düşlediğiniz bir yaşamı

kurmak için üniversite sınavını başarıyla atlatmanız gerektiğini bi-

liyorsunuz. Bu bilinçle yoğun bir ders çalışma sürecinden geçmek-

tesiniz. Böylesine önemli bir sınavı başarıyla atlatmanın en temel

şartlarından biri, sınavın ruhunu anlamak ve bu çizgide hazırlanmış

kitaplardan yeterince yararlanmaktır.

Bizler de gayretlerinize destek olmak, çalışmalarınızı daha ve-

rimli hâle getirmek amacıyla sınav ruhuna uygun elinizdeki yayın-

ları hazırladık.

Kitaplarımız, Talim Terbiye Kurulunun en son yayımladığı öğ-

retim programında yer alan konu ve kavramlarla belirtilen kazanım-

lar dikkate alınarak hazırlanmıştır. Özgün bir yaklaşım ve titiz bir

çalışmanın ürünü olan eserlerimizin ana yapısı şu şekildedir:

ÖSYM’nin yaptığı bütün sınavlarda paragraf soruları büyük bir

önem taşımaktadır ve Türkçe testlerinin çoğu paragraf soruların-

dan oluşmaktadır. ÖSYM sınavlarında paragraf sorularının taşıdığı

bu önemi göz önünde bulundurarak elinizdeki Çap Paragraf Soru

Bankası’nı hazırladık. Kitabımız ÖSYM’nin son yıllarda sorduğu

soru kalıplarına ve niteliklerine uygun olarak hazırlanmıştır.

Dört bölümden oluşan kitabımızdaki bütün sorular video çözüm-

lüdür. Bu çözümler, sizlere paragraf sorularını çözme taktiklerini ka-

zandırmak amacıyla hazırlanmıştır.

Kitaptaki sorularda kullanılan metinler, farklı ve ilginç konular-

dan seçilmiş, böylece paragraf soruları daha eğlenceli ve eğitici

hâle getirilmiştir.

Kitabın son bölümünde Geliştiren, Pekiştiren ve Ölçen adı al-

tında üç farklı zorluk düzeyinde çoktan seçmeli soruların bulunduğu

karma testlere yer verilmiştir.

Kitaplarımızın eğitim öğretim faaliyetlerinizde sizlere faydalı ol-

ması ümidiyle, hepinize başarılı, sağlıklı ve mutlu bir gelecek dileriz.

ÇAP YAYINLARI

İÇİNDEKİLER

BÖLÜM - 1 Anlatım Özellikleri ....................................................................................................................................................................4Anlatım Biçimleri - Düşünceyi Geliştirme Yolları ......................................................................................................................10

BÖLÜM - 2 Paragrafta Yapı .......................................................................................................................................................................30Giriş Cümleleri ..........................................................................................................................................................................32Gelişme Cümleleri ....................................................................................................................................................................36Sonuç Cümleleri .......................................................................................................................................................................40Paragraf Tamamlama ...............................................................................................................................................................44Paragraf Oluşturma ..................................................................................................................................................................48Paragrafta Düşünce Akışını Bozan Cümle / Paragraf Bölme ...................................................................................................52

BÖLÜM - 3 Paragraf Yorumlama ..............................................................................................................................................................56Paragrafta Konu - Başlık ..........................................................................................................................................................58Paragrafta Ana Düşünce ..........................................................................................................................................................62Paragrafta Yardımcı Düşünceler ..............................................................................................................................................66Bir Sorunun Yanıtı Olan Paragraflar .........................................................................................................................................70

BÖLÜM - 4 Paragraf Denemeleri ...............................................................................................................................................................72

Geliştiren Testler ......................................................................................................................................................................73Pekiştiren Testler ....................................................................................................................................................................123Ölçen Testler ..........................................................................................................................................................................173

Cevap Anahtarı ......................................................................................................................................................................223

ANLATIM ÖZELLİKLERİANLATIM BİÇİMLERİ

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI

BÖLÜM

1

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS

1 4 4 3 3 3 5 3 4 2 2 2 2 2 2 2

ANLATIM ÖZELLİKLERİ - ANLATIM BİÇİMLERİ - DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI KONULARININ

YGS - LYS’DE ÇIKMIŞ SORU DAĞILIMI

u Açıklama

u Tartışma

u Öyküleme

u Betimleme

u Tanımlama

u Örnekleme

u Karşılaştırma

u Benzetme

u Sayısal Verilerden Yararlanma

u Tanık Gösterme

Parçanın anlatımında kullanılan veya yazının taşıdığı ya da taşıması gereken nitelik-ler anlatım özellikleri olarak adlandırır. Bu özellikleri kısaca şöyle sıralayabiliriz:Doğallık: Anlatımın yapmacıksız, özentiden uzak, günlük yaşamda olduğu gibi yapılmasıdır.Duruluk: Anlatımın gereksiz ek ve sözcüklerden arındırılmış olmasıdır.Akıcılık: Bir yazının kolay okunabilmesi ve zor okunan kelimelerin kullanılmamasıdır.Açıklık: Anlatılmak istenenin kolayca anlaşılması demektir.Özgünlük: Anlatımda başkasına benzememek veya kendine özgü olmaktır. Özlülük: Anlatımda az sözle çok şey anlatmaktır.Evrensellik: Bir eserin, dünyadaki bütün insanlara hitap eden bir konu ve düşünceyi anlatmasıdır.Yalınlık / Sadelik: Anlatımın süsten, sanatlı ve mecazlı anlatımlardan uzak olmasıdır.Yoğunluk: Anlatımın çağrışım zenginliğine ve anlam derinliğine sahip olmasıdır.Anlatım özellikleriyle ilgili sorular aşağıdaki gibidir:✓ Bu parçaya göre, sözü edilen yazarın en belirgin anlatım özelliği aşağıdakilerden

hangisidir?✓ Bu parçaya göre, sözü edilen eserin taşıdığı anlatım özelliği aşağıdakilerden hangisi-

dir?

✓ Her anlatım özelliğini belirten anahtar bir sözcük vardır.Bu anahtar sözcükler yandaki açıklamada kırmızı renkle belirtilmiştir.

✓ Soruda verilen metinlerde, anlatım özelliği ile ilgili anahtar sözcükler belirlenmelidir.

Çözerken Nelere Dikkat Edilmeli?

ANLATIM ÖZELLİKLERİ

Benzetme: Bir kavramı ya da varlığı başka bir kavram ya da varlığın özelliklerine benzeterek anlatmaktır.Karşılaştırma: Birden fazla varlık ya da kavram arasındaki benzerlik veya farklılıkları ortaya koymak için kullanılır.Tanımlama: Bir varlık ya da kavramı kendine özgü nitelikleriyle ortaya koyan düşün-ceyi geliştirme yöntemidir.Örnekleme: Ele alınan düşüncenin somut hâle getirilerek daha anlaşılır kılınması için konuyla ilgili örneklerin sıralanmasıdır.Sayısal Verilerden Yararlanma: Anlatımda sayısal verilerin araştırma sonuçlarının kullanılmasıdır.Tanık Gösterme: Ele alınan düşüncenin doğruluğuna okuyucuyu inandırabilmek için tanınan ve görüşlerine saygı duyulan kişilerin sözlerinden alıntı yapmaktır. Düşünceyi geliştirme yollarıyla ilgili sorular aşağıdaki gibidir:✓ Bu parçada düşünceyi geliştirmek için daha çok aşağıdakilerden hangisine başvu-

rulmuştur?✓ Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

✓ Soru kökünde düşünceyi geliştirme yolu mu anlatım biçimi mi istendiği belirlenmelidir.

✓ Tanık göstermede kişiye ait alıntı sözün parçada olması gerektiği unutulmamalıdır.

✓ Örneklemede “mesela, örneğin sözgelimi” gibi anahtar sözcüklere dikkat edilmelidir.

✓ Karşılaştırmada “en, daha, göre” gibi sözcüklere dikkat edilmelidir.


DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI

Açıklama: Okura aydınlatıcı ve öğretici bilgi vermek amacıyla kullanılan anlatım biçi-midir. Genellikle öğretici metinlerde kullanılır. Tartışma: Okurun düşüncelerini değiştirmek ya da ona bir düşünceyi benimsetmek için kullanılır. Bu anlatım biçimi öğretici metinlerde kullanılır.Öyküleme: Okuru olay içinde yaşatmak için kullanılan anlatım biçimidir. Bir olay yer, zaman ve kahraman unsurlarıyla anlatılır. Olay çevresinde gelişen metinlerde kulla-nılır. Betimleme: Okura herhangi bir varlık, kişi veya manzarayla ilgili izlenim kazandır-mak için kullanılır. Renk bildiren, nitelik ve durum bildiren sözcüklerden yararlanılır. Bu anlatım biçimi olay çevresinde gelişen metinlerde kullanılır.Anlatım biçimleriyle ilgili sorular aşağıdaki gibidir:✓ Bu parçanın anlatımında kullanılan anlatım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?✓ Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?✓ Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine başvurulmuştur?

✓ Soruda verilen parçanın sanatsal bir metin (roman, hikâye vb.) mi yoksa öğretici bir metin (makale, eleştiri, fıkra vb.) mi olduğu tespit edilmelidir.

✓ Öyküleme ve betimlemenin daha çok sanatsal metinlerde, açıklama ve tartışmanın öğretici metinlerde kullanıldığı göz önünde bulundurulmalıdır.

✓ Öyküleme ve betimlemede sözcüklerin mecaz anlamından; açıklama ve tartışmada sözcüklerin gerçek ve terim anlamlarından faydalanıldığı göz önünde bulundurulmalıdır.


ANLATIM BİÇİMLERİ

6

PARAGRAF

TESTTEST 11 ANLATIM ÖZELLİKLERİ

1. Tevfik Fikret’in bazı şiirlerini okurken kendimi çoğu zaman bir resim atölyesinde hissediyorum. Ressa-mın hafif dokunuşlarla çizdiği taslağı, uygun kalem-lerle koyulaştırıp canlandırmasını izliyorum. Hatta her resmin kendine has kokusunu duyuyorum.

Bu parçada şairin şiirleriyle ilgili olarak anlatıl-mak istenen, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Betimlemelerinin canlılığı

B) Konularının ilgi çekiciliği

C) Anlatımının sıradanlığı

D) Anlatımının akıcılığı

E) Dilinin anlaşılırlığı

2. Kendimi şiirde de düzyazıda da bir oyuncu gibi hissediyorum, Meryl Streep ya da Anthony Hopkins gibi. Benim için önemli olan, hangi filmde oynarsam oynayayım, rolü iyi oynamaktır. Sanırım bunu da başardım. Ne yazarsam yazayım altında imzam, parmak izim görülür.

Bu parçada kendinden böyle söz eden birinin asıl anlatmak istediği, aşağıdakilerden hangisi-dir?

A) Şiirde ve düzyazıda başarıya ulaştığı

B) Başarılı ve özgün bir yazar olduğu

C) Farklı türlerde eserler verdiği

D) Başarılı sanatçıları kendine örnek aldığı

E) Yazmayı, oyunculuktan farklı görmediği

3. Attila İlhan’ın şiiri, seçilmiş, özenli imgeleri nedeniy-le kodları ortada bir şiir değil. İmgeler, üslup ve çağrışımlar yoluyla somutlama ve anlama sonu-cunda çözülüyor olsa da geride bazı sisli anlamla-rın varlığı seziliyor sanki.

Bu parçada Attila İlhan’ın şiirleriyle ilgili olarak sözü edilen anlatım özelliği aşağıdakilerden hangisidir? A) Etkileyicilik B) Öznellik C) Kapalılık D) Açıklık

E) Duruluk

4. Gazetedeki köşe yazılarımda “nesnel incelemeler yerine öznel değerlendirmeler” yapıyorum.

Aşağıdakilerden hangisi bu cümlede geçen “öz-nel değerlendirme” ye örnek gösterilemez?

A) Yabancı sözcükleri beğenmez ve kullanmaz-dım ama bunlar onun yazılarında beni rahatsız etmiyor.

B) Onun yapıtlarındaki düşünceler, insanlığın ge-leceğine ışık tutuyor, güneş gibi parlıyor.

C) Makaleleri ve eleştirileriyle hem bizim edebiya-tımızda hem de dünya edebiyatında çığır açtı.

D) Divan edebiyatı sanatçıları Arapça ve Farsça sözcükleri çok kullandılar, söz sanatları yaptı-lar.

E) O, Cumhuriyet Dönemi’nde yaşamış; öykü, şiir, roman türlerinde başarılı yapıtlar vermiştir.

5. Bir sanatçı, kendini kaptırmış yazarken kaleminin nerelerde yuvarlandığını fark etmeli, az yazıp çok silmelidir.

Bu cümledeki altı çizili sözle anlatılmak istenen, aşağıdakilerden hangisidir? A) Özgünlük B) Doğallık C) Özlülük D) Tutarlılık

E) Açıklık

6. Sanatçı, yapıtlarında iletmek istediği şeyi, tek cüm-leye indirgeyerek sunmalı. Okuyucunun kültürüyle genişleyebilecek imgelerle anlatmalı düşüncelerini. Onun iletisi bir maya olmalı, okuyucudaki birikimle çoğalmalı ve değer kazanmalıdır.

Böyle söyleyen birinin, sanatçının uygulaması-nı istediği anlatım özelliği, aşağıdakilerden han-gisidir? A) Doğallık B) Özgünlük C) Tutarlılık D) Etkileyicilik

E) Yoğunluk

BÖLÜM

2

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017


4 3 7 1 3 3 3 3 6 3 10 3 7 4 7 3

PARAGRAFTA YAPI KONUSUNUN YGS - LYS’DE ÇIKMIŞ SORU DAĞILIMI

PARAGRAFTA YAPI

u Giriş - Gelişme - Sonuç Cümleleri

u Paragraf Tamamlama

u Paragraf Oluşturma (Karışık Cümleleri Sıralama)

u Paragrafta Düşünce Akışını Bozan Cümle

u Paragraf Bölme

Paragrafı oluşturan cümlelerin hepsi aynı düşünceyi ve konuyu ele alır. Yani her paragrafta bir konu ve düşünce işlenir. Farklı bir konu, farklı bir paragraf demektir. Bu nedenle bir paragrafta konu, konuya bakış açısı, düşünce de-ğiştiğinde ya düşünce akışı bozulur ya da yeni bir paragrafa geçmek gerekir. Düşünce akışı ve paragraf bölmeyle ilgili sorular aşağıdaki gibidir:✓ Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını boz-

maktadır?✓ Bu parça iki paragrafa bölünmek istenirse ikinci paragraf numaralanmış

cümlelerin hangisiyle başlar?

✓ Diğer cümlelerden farklı bir konuyu işleyen cümle bulunmalıdır.

✓ Her cümlede anlatılan, bir iki sözcükle belirlenmeli, daha sonra belirlenen bu sözcükler yardımıyla cümleler arasında bağ kurulmalıdır. Anlamsal bağ kurulamayan cümleler belirlenmelidir.


DÜŞÜNCE AKIŞINI BOZAN CÜMLE-PARAGRAF BÖLME

Bir paragrafı oluşturan cümleler karışık olarak verilir ve bu cümleleri anlamlı bir parça oluşturacak şekilde sıralamamız istenir. Paragraf oluşturmayla il-gili sorular aşağıdaki gibidir:✓ Numaralanmış cümlelerle anlamlı bir paragraf oluşturulmak istenirse sı-

ralama aşağıdakilerden hangisi olur?

✓ İlk olarak paragrafın giriş cümlesi olabilecek cümle bulunmalıdır.

✓ Giriş cümlesindeki konu ve anahtar sözcüklerden hareketle olayın gerçekleşme sırası, düşüncenin mantık sırası göz önünde bulundurularak diğer cümleler giriş cümlesine bağlanmalıdır.


PARAGRAF OLUŞTURMA

GİRİŞGenelde tek cümleden oluşan giriş bölümünde parçada anlatılacak konu verilir. Tümdengelim parçalarında paragrafın ana düşüncesi giriş bölümündedir. Giriş bölümüyle ilgili sorular aşağıdaki gibidir:✓ Aşağıdakilerden hangisi bir

paragrafın giriş cümlesi olmaya en uygundur?

✓ Bu parçanın başına getirilebilecek en uygun cümle, aşağıdakilerden hangisidir?

GELİŞMEGiriş cümlesinden sonra gelen ve onu açıklayan, girişte belirtilen konunun ayrıntılarıyla ele alındığı bölümdür. Paragrafta ele alınan konu, gelişme bö-lümünde yardımcı düşüncelerle desteklenerek geliştirilir. Gelişme bölümüy-le ilgili sorular aşağıdaki gibidir:✓ Bu parçada boş bırakılan yere, düşüncenin akışına göre aşağıdakiler-

den hangisi getirilmelidir?

SONUÇSonuç cümlesi; sözü bağlayan, bir sonuca ulaştıran, kendinden sonra açık-lama istemeyen cümledir. Sonuç bölümü paragrafın ana düşünceye ters olamaz. Tümevarım paragraflarında ana düşünce burada söylenir. Sonuç bölümüyle ilgili sorular aşağıdaki gibidir:✓ Bu parçanın sonuna, düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi

getirilebilir?

✓ Giriş cümlesi bağımsızdır. Girişten sonra gelen cümleler giriş cümlesine biçimce ve anlamca bağlıdır.

✓ Paragrafın başına getirmemiz istenen cümle, parçayla anlamca çelişmemeli ve sonra gelen cümle ya da cümlelere aradaki bağlaçlar, öncelik sonralık, sebep-sonuç gibi ilgiler bakımından uygun olmalıdır.

✓ Kendinden önce bir cümle varmış izlenimi uyandırmamalıdır.

✓ Giriş bölümü cümlesinde, “bu yüzden, bundan dolayı, kaldı ki, yine de, ama, fakat, oysa, çünkü, bunun için, ise, de …” gibi bağlaçlar bulunmamalıdır.

✓ Gelişme bölümünde boş bırakılan yer tamamlanırken hem gelişme hem de sonuç bölümündeki anahtar sözcüklerden yararlanılmalıdır.

✓ Boş bırakılan yere en yakın cümlelerde geçen kavramlar iyi incelenmeli, buradaki sözcüklerden bir ipucu yakalanmalıdır.

✓ Sonuç bölümünde “sonuç olarak, özetle, bundan dolayı, kısaca…” gibi bağlayıcı ögeler bulunabilir.

✓ Boş bırakılan yere en yakın cümlelerde geçen kavramlar iyi incelenmeli, buradaki sözcüklerden bir ipucu yakalanmalıdır.


PARAGRAFTA YAPI

32

PARAGRAF

TESTTEST 11

1. ---- Divan edebiyatı ortada. Ama bu bizi korkutur ve tümüyle içimize kapanırsak yanılırız. Batı’dan çok şey öğrendik, eleştirinin değerini kavradık. Sanatın topluma karşı sorumluluğunu onlar öğretti bize. Yerli kaynaklardan beslenmenin önemini, halkın yaratıcılığından yararlanmanın yollarını gördük. Sonra bu pencereden dünyaya açılmanın gereklili-ğini öğrendik.

Parçanın başına aşağıdakilerden hangisi getiril-melidir?

A) Batılı sanatçıların toplumsal sorumluluk taşıdı-ğını, kendi edebiyatlarını incelediğimizde görü-yoruz.

B) Başka ulusların sanatlarını körü körüne örnek almanın sakıncalarını biliyoruz.

C) Batı edebiyatının bizim edebiyatımızla alışveriş içinde olması, edebî çalışmaları yavaşlatmış.

D) Ulusal değerlerden yola çıkarak evrensel çiz-gilere ulaşmanın gerekli olduğunu bilmeyen sanatçı yoktur.

E) Türk edebiyatının, geçmişi en uzun ve zengin bir edebiyat olduğunu yapılan çalışmalar orta-ya koymuştur.

2. ---- Kimdir bu şairler? Kuşkusuz, genç şairin yaşıt-ları, çağdaşları değildir; kendisinden en az kırk elli yıl önce yazmış ve ardından eşsiz yapıtlar bıraka-rak göçüp gitmiş şairlerdir. Öyleyse genç şaire antolojileri çok iyi değerlendirmeyi ve şiiri orada aramayı öneririm.

Anlam bütünlüğü dikkate alınarak bu parçanın başına, aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Gelenekçi şiirden kopup yenilikçi biçim ve öz denemelerine girişen şairler, kalıcı olamazlar.

B) Yaşadıkları döneme damgasını vuran, bugün de beğenilerek okunan şairler, başarılı şairler-dir.

C) Yapıtlarını, kendinden önceki kuşakları iyi oku-yup sindirerek oluşturanlar, günümüzde çok değil.

D) Genç şairleri şiir yazmaya, özgün yapıtlar ya-ratmaya çağıran, kendi çağdaşlarıdır.

E) Şiir yazmanın kolay olmadığını, bunun büyük bir emek istediğini şairler kadar okuyanlar da bilmeli.

3. ---- Maddi yönden güçlü olanların çevresinde birçok asalağın olabileceğini belirten ne güzel bir söz! Bu, insanlık tarihi boyunca geçerli olan bir olgu. İnsan bu gerçeği bilirse çevresindeki her kişinin dost olmadığını, kendisinden çıkar sağlamak amacıyla yanında bulunduğunu aklından çıkarmaz. Bu tür insanlarla arasına bir sınır çizer.

Bu parçanın başına aşağıdaki atasözlerinden hangisinin getirilmesi uygun olur?

A) Bal bal demekle ağız tatlanmaz.

B) Al elmaya taş atan çok olur.

C) Bir elin verdiğini öbür elin görmesin.

D) Ver elindeki sapı, git dolan kapı kapı.

E) Bal olan yerde sinek de bulunur.

4. ---- Siz de onu tekrarlar ve gerektiğinde bazı notlar alırsınız. Bu; kuru, kupkuru öğrenilen ama anlaşıl-mayan tarihtir. Oysa işin içine roman ya da öykü kurgusu girdi mi durum değişir. Tarih, cansız ve sevimsiz bilgiler yığını değil, içine girebildiğiniz bir dünya olur, hem de gerçek bir dünya. Tarih roman-ları ve öykülerinin en önemli işlevi budur.

Bu parçanın başına aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi en uygundur?

A) Tarihî roman ve öyküler, günümüzde çok okun-maktadır.

B) Her insanın, tarihi okuması ve tüm gerçekleri öğrenmesi gerekir.

C) Tarih kitapları yalnızca tarihi anlatır, daha doğ-rusu öğretir.

D) Roman ve öykü, tarih kitaplarından her zaman daha çok ilgi görmüştür.

E) Tarihin anlaşılmasında ve sevilmesinde sana-tın büyük rol oynadığı unutulmamalıdır.

GİRİŞ CÜMLELERİ

54

PARAGRAF

TESTTEST 22

1. (I) Türk tarihini incelediğimizde bir yöneticide bulun-ması gereken özelliklerin başında “bilgelik ve alplik” kavramları gelir. (II) Bilge; bildiğini toplumun fayda-sı için kullanan, ileri görüşlü, muhakeme gücü yük-sek, kendine hâkim, erdemli, akıllı, bilgili, hikmet ve irfan sahibi kimseler için; alp ise cesur, cengâver, kahraman, atılgan kimseler için kullanılır. (III) Türk-lerde kağanlar, yanlarında genellikle bilge vezirler bulundururlar ve verecekleri önemli kararlarda bilge danışmanların bilgilerine başvururlardı. (IV) Türk tarihindeki en bilge insanlardan birisi de şüphesiz II. Göktürk Devleti Dönemi’nde İlteriş (Kutluğ Kağan), Kapgan Kağan, Bilge Kağan’a danışman-lık yapan Vezir Tonyukuk’tu. (V) Tonyukuk, bilgi ve tecrübeleri ile devrinin hakanlarına büyük faydalar sağlamış bir bilgeydi. (VI) Onun sayesinde kendin-den sonra birçok kağan yetişmiştir.

Bu parça iki paragrafa bölünmek istenirse ikinci paragraf numaralanmış cümlelerden hangisi ile başlar?

A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.

2. (I) Birçok güncel sorun varken niçin tarihî roman yazdığımı soruyorlar bana. (II) Biz yasakları bol bir toplumuz: Onu yazma, bunu yazma! (III) Onu yazarsan annen kızar, bunu yazarsan baban kızar, yayınevi kızar. (IV) Tarihî roman seven o kadar çok kişi var ki… (V) Ben de günceli geçmişe taşıyıp tarihin dokularına yayıyorum. (VI) Bu bakımdan tarihî roman, benim için bir kıyafet değiştirmedir.

Numaralanmış cümlelerin hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?


3. (I) Bir insanın mutluluğa hiç zahmet çekmeden ulaşması zordur. (II) En küçük mutluluklar bile bir-çok zahmetin karşılığında elde edilmiştir. (III) Mut-suz insanlar mutlu insanları her zaman kıskanmış-lar, mutluluklarını bozmak için uğraşmışlardır. (IV) “Ben niçin mutlu değilim?” diyen biri, mutluluğa ulaşmak için çaba harcayıp harcamadığını sorgula-malıdır. (V) Harcadıkları çabanın karşılığını alama-yanlar, mücadeleden vazgeçerse zararı kendileri-nedir. (VI) Mücadeleyi bırakan bir insan, mutluluk-tan da vazgeçmiş demektir.

Bu parçada anlatımın akışını bozan cümle, aşa-ğıdakilerden hangisidir?


4. (I) Yılda yaklaşık 100 bin kişinin ziyaret ettiği Mar-maris’in Sedir Adası’ndaki “Kleopatra” kumsalında-ki altın sarısı kumlar 24 saat süreyle korunuyor. (II) Kleopatra kumsalında jeolojik oluşumlar sonra-sı meydana gelen altın sarısı kumlar, son üç yıldır bir dizi güvenlik önlemiyle koruma altına alındı. (III) Sahilin girişindeki kulübelerde nöbet tutan görevliler, kumsala terlik ve havluyla girişe izin ver-miyor. (IV) Denizden çıkışta ise tatilciler, iki farklı noktada duş alarak vücutlarındaki kumları temizli-yor. (V) Görevliler, vücudunda kum bulunan tatilci-lerin temizlenmeden kumsaldan çıkmasına izin vermiyor. (VI) Dalgasız deniziyle dikkati çeken ve 2006’da dünyanın en güzel kumsalı seçilen Fethi-ye’deki Ölüdeniz’i ziyaret edenler, mavinin farklı tonlarını bir arada görebiliyor. (VII) Tatilini ilçede geçirenler Babadağ’dan yamaç paraşütüyle uçuş yaparak Ölüdeniz’in eşsiz manzarasını kuş bakışı izleme fırsatı buluyor.

Bu parçaya iki paragrafa bölünmek istense ikin-ci paragraf numaralanmış cümlelerden hangi-siyle başlar?

A) III. B) IV. C) V. D) VI. E) VII.

PARAGRAFTA DÜŞÜNCE AKIŞINI BOZANCÜMLE / PARAGRAF BÖLME

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017


4 2 4 2 2 1 4 1 3 1 3 3 4 3 3 2

PARAGRAFTA KONU - BAŞLIK - ANA DÜŞÜNCE - YARDIMCI DÜŞÜNCE - SORU VE YANIT KONUSUNUN YGS - LYS’DE ÇIKMIŞ SORU DAĞILIMI

BÖLÜM

3PARAGRAF YORUMLAMA

u Paragrafta Konu - Başlık

u Paragrafta Ana Düşünce

u Paragrafta Yardımcı Düşünceler

u Bir Sorunun Yanıtı Olan Paragraf

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017


13 6 10 6 18 6 12 5 14 5 16 7 13 5 11 8

PARAGRAFTA KONU - BAŞLIK - ANA DÜŞÜNCE - YARDIMCI DÜŞÜNCE - BİR SORUNUN YANITI OLAN PARAGRAF

KONULARININ YGS - LYS’DE ÇIKMIŞ SORU DAĞILIMI

Paragrafta üzerinde durulan, hakkında yazı yazma gereği duyulan her türlü kavram, olay ya da durum paragrafın konusudur. Konu, paragraftaki iletiyi okuyucuya ulaştırmak için bir araçtır. Konuyu en iyi şekilde kapsayıp yansı-tan ve birkaç sözcükten oluşan sözcük grubu da paragrafın başlığıdır.Paragrafın konusu ve başlığıyla ilgili sorular aşağıdaki gibidir:✓ Bu parçada üzerinde durulan konu aşağıdakilerden hangisidir?✓ Bu parçanın konusu aşağıdakilerden hangisidir?✓ Bu parçada, aşağıdaki konulardan hangisi tartışılmaktadır?✓ Bu parçanın bütününde yazar neden yakınmaktadır?✓ Bu paragrafa en uygun başlık aşağıdakilerden hangisi olabilir?

✓ Bir yazının konusu genellikle giriş bölümünde verilir, bu nedenle paragrafın giriş bölümü iyi incelenmelidir.

✓ Giriş cümlesinde belirlenen anahtar sözcüklerin benzerleri cevap olarak düşünülen seçenekte de aranmalıdır.

✓ Paragrafın diğer bölümlerindeki anahtar sözcüklerle cevap seçeneğinin sağlaması yapılmalıdır.

✓ Cevaptaki anlatım, parçanın tamamını kapsar nitelikte olmalıdır.

✓ Başlığı oluşturan sözcükler, konunun özeti niteliğinde olmalıdır.


PARAGRAFTA KONU / BAŞLIK

Paragrafta yazarın okura iletmek istediği, asıl söylemek istediği düşünce paragrafın ana düşüncesidir. Bir parçanın yazılma amacı ana düşüncedir. Paragrafın ana düşüncesiyle ilgili sorular aşağıdaki gibidir:✓ Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?✓ Bu paragrafta vurgulanan düşünce aşağıdakilerden hangisidir?✓ Bu parçadan çıkarılabilecek en kapsamlı yargı, aşağıdakilerden han-

gisidir?✓ Bu parçada asıl söylenmek istenen, aşağıdakilerden hangisidir?

✓ Bir paragrafta ana düşünce genel olarak giriş bölümünde ya da sonuç bölümünde verilir. Bazı paragraflarda ise ana düşünce parçanın tamamına yayılmıştır.

✓ Parça baştan sona dikkatle okunmalı giriş ve sonuç bölümlerindeki cümleler iyi incelenmelidir.

✓ Seçeneklerde, “Paragraf niçin yazılmıştır?” sorusuna cevap olabilecek bir yargı aranmalıdır.

✓ Ana düşünce olarak belirlenecek anlatım, parçanın tamamını kapsayıcı nitelikte olmalıdır.


PARAGRAFTA ANA DÜŞÜNCE

Bir paragrafta ana düşünceyi açıklayıcı ve destekleyici nitelikte başka düşüncelerden yararlanılır. Paragrafta ana düşünceye zemin oluşturan bu düşüncelere yardımcı düşünce denir.Paragrafın yardımcı düşünceleriyle ilgili sorular aşağıdaki gibidir:✓ Bu parçada

aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

✓ Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılamaz?

✓ Bu parçaya göre, sözü edilen eserle ilgili aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?

✓ Bu parçaya göre, sözü edilen sanatçıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

✓ Bir paragrafta ana düşünceyi destekleyen birden fazla yardımcı düşünce vardır, bu nedenle paragraftaki her cümle, her sözcük hatta her olumsuzluk eki dikkatle okunmalıdır.

✓ Bu tür sorularda yapılan en çok hatanın, olumsuz yargıların olumlu algılanmasından kaynaklandığı unutulmamalıdır.

✓ “da”, “de” “ya da”, “çünkü” bağlaçlarına; “yalnız, sadece, en, daha, bazı, tüm, bütün” gibi sınırlayıcı ve genelleyici sözcüklere dikkat edilmelidir.

✓ “Değinilmemiştir” ile ilgili sorularda, seçeneklerin parçadaki cümlelerin ufak çapta değiştirilmesiyle oluşturulduğu hatırlanmalıdır.

✓ “Çıkarılamaz, söylenemez, ulaşılamaz” ile ilgili sorularda parçadaki cümlelerin yorumlandığı ancak bu yorumların sadece ve sadece parçaya bağlı kalınarak yapıldığı unutulmamalıdır.


PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCELER

58

PARAGRAF

TESTTEST 11

1. Hikâye, insanın sözü keşfettiği günden bugüne en çok başvurduğu bir anlatım tarzıdır. Hikâye insan, zaman ve mekân unsurlarıyla birlikte kurgusal bir dünya çerçevesinde fazla ayrıntıya girmeden yazı-lan kısa ve mensur bir türdür. Türk edebiyatında destan, masal, halk hikâyesi, meddah hikâyesi gibi türler hikâyeciliğimizin köklü bir geçmişe dayandığı-nı göstermektedir. Bugün ayrı bir tür olarak karşı-mıza çıkan “destan, kıssa, masal, mesel, menkıbe, rivayet, latife …” gibi türler tarihî süreçte hikâye anlamında kullanılmıştır. Modern anlamda hikâye ise Tanzimat Dönemi’yle birlikte edebiyatımıza gir-miştir. Ahmet Mithat Efendi ve Samipaşazade Sezai bu türün ilk örneklerini veren yazarlardandır.

Aşağıdakilerden hangisi bu parçaya konulabile-cek en uygun başlıktır?

A) Tanzimat Dönemi’nde Hikâye

B) Hikâyenin Tanımları

C) Destan ve Hikâye İlişkisi

D) Halk Hikâyeleri ve Destanlar

E) Türk Edebiyatında Hikâye

2. Şiir edebiyatımızın her kolunda önemli bir yere sahiptir. Halk hikâyelerinde düz anlatım şiirle karı-şıktır. Destanlarda, kahramanlık hikâyelerinde, sevda hikâyelerinde, türkülü hikâyelerde şiirin önemli bir yeri vardır. Saz şairleri yazdıkları şiirleri; ozanlar, âşıklar anlattıkları hikâyeleri sazlarının eşliğinde dinletirlerdi. Düğün ve derneklerde ara-nan kişilerdi ozanlar. Destan ve hikâye anlatmak için başvurulan bir sanattı şiir.

Bu parçanın konusu aşağıdakilerden hangisi-dir?

A) Ozanların şiir yazma tutkusu

B) Halk edebiyatımızda şiirin yeri

C) Şiirin diğer sanatlarla ilişkisi

D) Halk şiirlerinin gelişimi

E) Destanlarda şiirsel ögeler

3. Bugün birçok sanatçı, sanat ahlakının bilim ahla-kıyla neredeyse çakıştığını, aklın önceliğinin, insanlıkta birliğin, düşünce özgürlüğünün, hoşgörü-nün, değerlerin değişmesinin, gelecekten korkma-manın sanatın da ilkeleri olduğunu, benimseyip benimsememek bir yana, düşünmüyor bile. İnsanlı-ğı saplandığı bataktan kurtarmakta sanata ne kadar büyük bir görev düştüğünü günümüz sanat-çılarına anlatmak çok güç. Minik mutluluklar arar-ken sanat ahlâkından uzaklaşıyor, yaratıcılıktan kopup çoğaltıcılığa sapıyorlar; aklın önceliği, ger-çek saygısı yok olup gidiyor, sanat denebilecek bir şey kalmıyor ortada.

Bu parçada sanatçıların hangi yönü eleştiril-mektedir?A) Yapıtlarında sadece toplumsal sorunları işle-

meleriB) Toplum ahlakını belirli bir düzeyde tutmamalarıC) Sanat ilkelerini göz ardı edip kendilerini yinele-

meleri D) Sanat yapıtını değil de toplumsal sorunları dü-

şünmeleriE) Sanat ve bilim ahlakını birlikte değerlendirme-

leri

4. İnsan, doğadaki en boşluklu varlıktır, hayat da o boşlukları doldurma çabasıdır bence. Peki, doluyor mu boşluklar derseniz kesinlikle dolmuyor, aksine sürekli büyüyor. İnsan bazı boşlukları doldurmak için âşık olur, kariyer yapar, para kazanır ya da şair olur örneğin. Statü, boşluğun bir seçeneğiymiş gibi gösterilir hep. Oysa çaba harcadıkça elimizde olmadan elimizde var olan boşluğu derinleştiririz. İçi-mizdeki boşluklar hayatımızı belirliyor, yönlendiriyor. Bir insanın kimliğini, boşluklarını tartarak öğrenebiliriz. Herkes, kendi boşluğu kadardır aslında.

Parçada kullanılan “boşluk” sözcüğü ile aşağıda-kilerden hangisi anlatılmak istenmiştir?A) İnsan kişiliğinin ne yolla çözümleneceğiB) İnsan yaşamına yön veren olaylarC) İnsanın geleceğe ilişkin kaygılarıD) İnsanın yaptıklarından duyduğu pişmanlıklar

E) Hayatın anlamı, amacı ve yönü

PARAGRAFTA KONU - BAŞLIK

BÖLÜM

4PARAGRAF DENEMELERİ

u Geliştiren Testler

u Pekiştiren Testler

u Ölçen Testler

GELİŞTİREN

TEST

1

73

1. Kimi gün kendimizle konuşuruz. İçimizde iki ses var gibidir: Biri, olduğumuzu sandığımız kişinin; diğeri gerçek iç dünyamızın sesidir.

Bu parçada asıl anlatılmak istenen, aşağıdaki-lerden hangisidir?

A) Ruhsal yapının bazen içinden çıkılmaz bir du-rum aldığı

B) İnsanın iç ve dış yapısının farklılıklar taşıdığı

C) İnsanın kendi kişiliğini gizlemeye çalıştığı

D) İnsanların kendilerini bazen hayallere kaptırdığı

E) İnsanın dış gerçekliğinin baskın olduğu

2. Yönetimin halk üzerindeki baskısını ağırlaştırdığı bazı dönemler olmuştur. Böyle dönemlerde devlet yöneticilerini iğneleyen fıkralar da artmıştır. Bu dönemlerde güldürü yayınlarının sayıları ve basım-ları çoğalır. Çoğaldıkça bunlara karşı önlemler de artar ama bu yayınlar azalacağı yerde daha da çoğalır.

Bu parçadan çıkarılabilecek en genel yargı, aşa-ğıdakilerden hangisidir?

A) Yöneticiler zaman zaman halk üzerinde ezici baskılar kurmaya çalışırlar.

B) Halkın zekâsı, kendini yönetenlerin hatalarını bulmayı başarmıştır.

C) Yayınların yasaklanması, özgür düşünce orta-mının gelişmesini engellemektedir.

D) Halkla yöneticiler arasındaki çatışmalar bazen güldürü özelliği kazanır.

E) Yönetimin aşırı baskısı, gülmece içerikli yapıt-ları daha da artırmıştır.

3. Sait Faik’i Sait Faik yapan, aylak oluşuydu, okul kaçkını başıboşluğuydu, hiçbir işi ucundan tutama-yan gelgeçliğiydi. Sonunda kendisini olduğu gibi kabul etti. Dünyadaki ve Türk edebiyatındaki öykü-cü yerini bilinçle aldı. Burgaz çalılıklarından bir kızılcık dalı çekip kopardı, bu dalı kişiliğiyle yonttu, ucunu yaşama batırdı ve yazmaya koyuldu. Yaz-masaydı çıldıracaktı.

Bu parçanın konusu aşağıdakilerden hangisi-dir?

A) Öykücülüğümüzün düzeyi

B) Sait Faik’in yaşam biçimi

C) Sait Faik’in edebî yönü

D) Sait Faik’in öykücülüğe başlayışı

E) Sait Faik’in öyküdeki başarısı

4. Köyceğiz’de Yuvarlakçay’a çıkarken çam ormanla-rıyla derinleşen vadiler yanında yolların kıyısını kaplayan korular… Buradaki menekşeler kendi mutluluklarında. Dünya işleriyle ilgilenmeden âdeta kırıtarak bakıyorlar yüzüme. Sular, kendisine doğru uzanmış çınar dallarının altından beyaz köpüklerle gürül gürül akıyor. Bazı çayırlık alanlarda küçük koyun sürüleri beyaz beyaz… Sürülerden birinin genç çobanı (bizim evin dibindeki keçi yavrusu gibi) güneşe karşı yan gelmiş yatıyordu.

Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdaki-lerden hangisi söylenemez?

A) Kişileştirme yapılmıştır.

B) Benzetmeye başvurulmuştur.

C) Deyim kullanılmıştır.

D) Karşılaştırmaya yer verilmiştir.

E) Karşıt kavramlardan yararlanılmıştır.

GELİŞTİREN

77

17. İstanbul’un mimarisinde üslup karmakarışıktır. Daracık, inişli yokuşlu yollarda bazen yarı yıkık hamam kubbeleri karşınıza çıkar. Biri kâgiri, tuğla renginde kırmızı; öteki beyaz ve ahşap iki konak, geçmiş günleri söyler. Konağın iç kapısına iki tarafı mermer merdivenli gene mermer bir sahanlıktan girilir. Üstü kapalı, etrafını asmalar süslemiş. Orta-sında henüz söndürülmemiş yeşil bir fener görürsü-nüz. Fakat bu mimari, bu bahçe düzeni silinmeye, yok olmaya yazgılıdır.

Bu parçanın anlatımında düşünceyi geliştirme yollarından hangisi kullanılmıştır?A) Betimleme B) AçıklamaC) Karşılaştırma D) Örnekleme

E) Tanık gösterme

18. Yüzyıl sonunda asıl yıkılan, yok olan, bireylerin ve halkların birbirine yönelik sevecen ilgisidir. Kimse başını uzatıp “Komşu, ne hâldesin?” demiyor. Paris’te tanıştığım, her biri kendi alanında değerli yazarları, ozanları (Arnavutluk’tan Besnik Musta-fa’yı, Bulgaristan’dan Balga Dimitrova’yı…), onların dile getirdiği insanların durumlarını ve dile getiriliş biçimlerini biz, Türkçemizde tanımıyoruz. Yüzyıllar-ca birlikte yaşadığımız bu insanların yaşamlarına ilgi duyduğumuz iddia edilebilir mi?


A) Her ulusta değerli yazar ve ozanların bulunduğu

B) Komşu ulusların birbirlerinin dillerinden anla-madığı

C) İnsanımıza ve insanlığa karşı ilgisiz kalışımız

D) İnsanların birbirlerine olan sevgisizliği

E) Her ulusun kendine özgü bir dil özelliği olduğu

19. - 20. soruları aşağıdaki parçaya göre ce-vaplayınız.

O, Can Yücel’in şiirini “Zekânın iyi niyeti.” olarak ta-nımlarken “yoğun bir duygusallık ve sevgi arayışı, ustalıkla doruğuna ulaşan bir dil işçiliği, titizlik ölçü-sünde bir biçim arayışı” olduğunu da vurgular. İm-gesel anlatım korunmuştur ama uyağa eskisi kadar bağlı değildir. Rahat bir söyleyiş hâkimdir ve uyak, bu söyleyiş gerektirdiğinde girer şiire. Şiir boyunca okuru hazırladıktan sonra sözünü sonda söylemeyi önemser. Biçim artık, özün gerektirdiği şekilde oluş-maya başlar. Şairin kolları, doğayı ve insanı iç içe kavrar ve zaman zaman onları birbirine karıştırır.

19. Bu parçada Can Yücel ve şiiri ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Şiirin biçimini konuya göre oluşturduğu

B) Şiirlerinin geniş kitleleri etkilediği

C) Şiirde biçimi ikinci plana attığı

D) Doğal bir anlatımı yeğlediği

E) İyi bir dil işçiliği sergilediği

20. Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Devrik cümle

B) İkileme

C) Ad cümlesi

D) Basit yapılı cümle

E) Öznel anlatım

GELİŞTİREN

PEKİŞTİREN

TEST

1

123

1. Aşağıdakilerden hangisi bir paragrafın giriş cümlesi olmaya uygundur?

A) Üslubunun ayırıcı özelliklerinden sayılan şiirsel anlatımın ilk izleri de yine bu öykülerde görül-mektedir.

B) İyi şair, sözcükleri ince bir elekten geçirir, altta kalanları da günlük anlamlarından uzaklaştırır.

C) Yüzlerce yıl önceye ait şiirleri, bugün edebiyat tarihçisi olmayanların da ezberlemiş olması, bunun bir kanıtıdır.

D) Okur ya da şair olarak işe başlayanlar, böyle bir şiirle karşılaştıklarında önce şaşırırlar, son-ra ona tutulurlar.

E) Roman, tam da yazarın dediği gibi, aradıklarını çoktan unutmuş bir avuç insanın öyküsünü an-latıyor.

2. Bu kitap, “Ben bu kitaptan bütün doğruları öğrene-ceğim."”diye okunur mu? Bu ön yargı, okuma eyle-mini, belki o kitabın yazarının bile düşünmediği bir alanda sınırlamaz mı? Öyle kitaplar vardır ki çok işlenmiş bir gerçeğe çok farklı yaklaşır. Öyle kitap-lar vardır ki aynı gerçeği üslubuyla farklı biçimlendi-rir. Bazıları da yalnızca soru sorar, düşünce ufku-muzu genişletir. Kısacası, binlerce kitaptan her biri düşünce ve beğeni örgümüze küçük küçük ilmikler atar.

Bu parçadan aşağıdaki yargılardan hangisi çı-karılamaz?

A) Bazı kitapların herkesin bildiği gerçekleri farklı anlatım yollarıyla sunduğu

B) Bu kitapların her birinin düşüncelerimize ve be-ğenilerimize katkıda bulunduğu

C) Kitaplara ön yargıyla yaklaşmanın, okumayı amacından uzaklaştırdığı

D) Bazı kitapların, gerçekleri diğerlerinden farklı bir biçimde değerlendirdiği

E) Kitapların, insanların yaşamını olumlu ve olum-suz yönde etkilediği

3. Yazın dünyasında içeride, dışarıda bir tür anormal-lik düşkünlüğünün gittikçe yaygınlaştığı görülüyor. Sanatlarda “alışılmış olmayan”a, “aykırı”ya düşkün-lük nereden kaynaklanıyor? Sanatçı, ilgi çekmek isteyen kişidir. Bakılsın, dinlensin, okunsun, beğe-nilsin ister. İlgi nasıl çekilir? İnsanlar, bir sanat yapıtında nelerle ilgilenirler? Gazeteciler ne diyor? İnsan, köpeği ısırırsa haberdir. Demek ki olağan olmayan, her zaman görülüp duyulmayan şeyler, insanların ilgisini çekiyor. Sanatın yapısında bu özellik var zaten.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinil-memiştir?

A) Sanatın, farklılıkları ortaya koymayı amaçladı-ğına

B) Sanatçıların sanatta sıra dışı olmayı istediğine

C) İlgi çekmek için olağandışılığın tercih edildiğine

D) İlginç olayların okurun ilgisini çektiğine

E) Farklılığı ele almayan sanat yapıtlarının daha çok okunduğuna

4. “Çorum’da dün gece meydana gelen deprem, korku ve paniğe neden oldu.” “Öldürülen adamın karıştığı kavgaya neden olduğu öne sürülen ve ona benzerliği nedeniyle…” “Doların yükselişi faizde de yükselişe neden oldu.” Bu üç haberde de “neden olmak” sözünü kullanmak gerekmez. Birinci haber-de “----”, ikinci haberde “----”, üçüncü haberde “----” deseniz daha açık ve güzel bir Türkçe kullanmış olursunuz.

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşa-ğıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) korku ve panik yarattı, yol açtığı, faizi de yük-seltti

B) herkesi korkuttu, koşullandığı, yükselişi hızlan-dırdı

C) paniğe yol açtı, atıldığı, tırmanışa geçti

D) korku ve panik yaşattı, kavga çıkarttığı, yükse-lişi artırdı

E) paniği artırdı, baktığı, kıpırdanmalar oluşturdu

PEKİŞTİREN

124

PARAGRAF

5. Üstat, mermer sütunlu Roma kapısından kente girer girmez karşıladı beni. Adını taşıyan ve görü-nümüyle bir İrlanda barını andıran kahvenin önüne postu sermiş, kalın camlı gözlüklerinin ardından gelen geçene bakıyordu. Yanından hiç ayırmadığı bastonu vardı oturduğu yerde. Başındaysa nere-deyse tüm fotoğraflarından tanıdığımız o ünlü fötr şapkası. Bacak bacak üstüne atmış, sandalyesine iyice kurulmuştu. Küçük dağları ben yarattım, diyen bir eda vardı oturuşunda.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangi-si yoktur?

A) Betimleyici ve öyküleyici unsurlar

B) Görme duyusuna seslenen ayrıntılar

C) Anlatımı güçlendiren deyimler

D) Son cümlesinde bir yoruma yer verme

E) Etkileyiciliği artıran karşıt kavramlar

6. (I) Dostoyevski’nin alanı insan ruhudur, bu ruhun ufuklarına doğru her yönden koşmaya çalışan bir romancıdır o. (II) Öteki romancılarda olduğu gibi yalnız doğrusal bir yaklaşımla girişmez ruh çözüm-lemelerine. (III) Onun romanlarında yalnızca ruhu-muzda olması gerekeni değil, olan gerçeği de başka romanlarda olmadığı kadar açık görürüz. (IV) Dostoyevski, Rus edebiyatının önde gelen romancılardan biridir ve sanatından asla ödün ver-memiştir. (V) Kendi gizli niyetlerimizi onun kadar hiçbir romancı itiraf ettirememiştir bize. (VI) Hiçbir romancı yapıtındaki kişilerle bu kadar içli dışlı olmamıştır.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden han-gisi anlatımın akışını bozmaktadır?

A) VI. B) V. C) IV. D) III. E) II.

7. (I) İlk öykülerim gençlik yıllarımda bir dergide yayımlanmaya başlandı. (II) Sonra öyküye uzun bir süre ara verdim. (III) Zamanla öyküyü kavrayışım, sanata bakışım değişti. (IV) Öyküde belli bir olgun-luğa, birikime erişip hayatın ve sanatın başka yan-larını görmeye başladım. (V) “Bir yenilikçi, yıkarken yapmayı bilmesi gerektiğini unutmamalı.” demişti bana bir gün ustam. (VI) Bu nedenle öyküye iyi ki ara vermişim diye düşünürüm çünkü benim yaz-mak istediğim asıl öyküler, sonradan yazdıklarım-dır.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden han-gisi, düşüncenin akışını bozmaktadır?


8. Güzelin tokadını yemeyen, hayatın anlamını kavra-yamıyor. Gagasının rengine hayranlıkla baktığınız bir kuşun o gagayı gözünüze daldırdığını düşünün. Nasıl kararır dünyanız! Güzellik öyledir, hem çeki-cidir hem delicidir. Kuşkusuz bu, sizin güzelliğe yüklediğiniz anlamla da ilgilidir. “Güzel”in tokadını yedikten sonra gözünüz “çirkin”i görmeye başlar. Anlarsınız ki çirkinin çirkinliğini yapan, sizin algıla-manızla ilgilidir. Güzelin darbesiyle kafanızdaki değerler karmaşaya uğradıktan sonra algılama arınmasına uğrarsınız. Arınmaya uğrayan kişi, ön yargı saplantısından kurtarır kendini. Saplantı, kişi-liğin zehir ambarıdır.

Bu parçada aşağıdaki yargılardan hangisi yok-tur?

A) Olumsuzlukların insanların değer yargılarını değiştirdiği

B) Düş gücünün, insanı olumlu ya da olumsuz yönde etkilediği

C) Yaşamsal doğruların algılanmasında olumsuz-lukların etkili olduğu

D) İnsanların olaylara ya da kişilere ön yargı ile yaklaştıkları

E) Ön yargının insanı yanlış davranışlara yönlen-dirdiği

ÖLÇEN

TEST

1

173

PEKİŞTİREN

1. Sümer efsaneleri, Hitit şarkıları, ağıtları, Yunan destanları, Mısır şiirleri… Eski ne kadar metin varsa beni aldı insanlığın çocukluk evresine götür-dü, aynı zamanda hâlâ çok da büyümediğimiz gerçeğine. İlk yazılı metin Gılgamış Destanı’ndaki izlek, insanoğlu için hâlâ değişmemiştir. Hâlâ ölüm-süzlüğü arıyorduk. Gılgamış, yaşadığı dönem için gerçekleştirilmesi imkânsızmış gibi görünen bir deniz yolculuğuna çıkıyordu başka dünyaları keş-fetmek için. Aynı keşif duygusu bugün de sürüyor, belki Gılgamış gibi sedir ağacından yapılan bir salla değil ama gelişmiş mekiklerle. Uzaya açılıyoruz; yeni dünyalar keşfetmek, sınırlarımızı aşmak, yetersizliklerimizden kurtulmak için.


A) İnsan yaşamının bir tekrardan başka bir şey ol-madığı

B) İnsanoğlunun, hedefine ulaşma biçiminde fark-lılıklar olduğu

C) İnsanın daha iyiye ve daha güzele ulaşma iste-ğinde olduğu

D) İnsanın teknolojide ilerlese de araştırma dü-şüncesinin değişmediği

E) İnsanoğlunun, ölümsüzlüğü bulma çabasından vazgeçmediği

2. (I) Mozart kadar Türk adının propagandasını yapan bir sanatçı var mıdır acaba? (II) Sonat, konçerto, opera ve bale müziğinde Türk vurma çalgılarının renklerini duyurmuş, yapıtlarına Türklere ilişkin başlıklar koymuştur. (III) “Türk” konusu, bestecinin geniş imge gücüne yeni esin kaynakları katmış; egzotik, büyülü ortamlar yaratmasını sağlamıştır. (IV) Mozart’ı daha iyi anlamak, daha yakından tanı-mak, yaşamına karışmak, zaman zaman benliğimi kavrayan bir tutku hâline geldi. (V) Nereden çıkmış, nasıl etkilenmiş diye merak edilir. (VI) Doğal ki ken-dinden önceki dönemde yaygın olan Türk konulu operalar ve orkestra yapıtları onu da etkilemiştir.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi anlatımın akışını bozmaktadır?


3. Jehan Barbur, 2002’de Ankara’da üniversite eğiti-mini tamamladıktan sonra İstanbul’a yerleşip 2004-2009 yılları arasında birçok farklı grupta vokalist olarak şarkı söylemiş, reklam cıngılları seslendir-miş, birçok dizi ve sinema filmi müziğine sözleri ve/veya sesiyle yaşam vermiş bir isim. 2009’un Şubat ayında prodüktörlüğünü üstlendiği, kendi söz ve bestelerinden oluşan ilk albümü “Uyan”ı çıkarmıştı. Bu yapıtı pek ses getiremese de çalışmalarına ara vermemiş, 2010’da ikinci albümü “Hayat”ı raflara yollamıştı. Bu kez ortada dikkate değer, farklı bir şey olduğunu anlamıştık. Onunkine, alternatif pop müzik deyip geçemezsiniz. Etnik ögeleri de içinde barındıran alternatif bir caz yapıyor çünkü Jehan; kafiyeleriyle, sıcacık melodileriyle… Her şeyden önce duru ve billur gibi parlak bir sesi var onun. Hece hece, tane tane ruhunuza yolluyor sözcükle-rini. Üstelik daha önce eşine pek rastlamadığım vokal melodileriyle… “Sarı”, 2012’nin en iyi Türkçe albümlerinden biri.

Bu parçada sözü edilen sanatçıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?A) Müziğinin diğer sanatçılarınkinden farklı oldu-

ğunaB) İlk albümünün kendi söz ve bestelerinden oluş-

tuğunaC) Yapıtlarında yöresel ögelere de yer verdiğineD) Sesinin güzel ve etkileyici olduğunaE) Farklı türlerde yapıtlar ortaya koyduğuna

4. Bütün bu yalılar, eski Boğaziçi anılarını sayıklar. İçlerinden çok ihtiyarlamışları sanki masal veya ninni söyler, bazıları da bütün bir yaşamın destanı-nı anlatır gibi üzgün görünürdü. Yalıların çoğu eski zaman eğitimi almış, gönüllerinde bize eski gelen dünyayı taşıyan ve hayatları hülyalarına uymamış ihtiyar hanımlara benzerdi. Kimlere benzediklerini çevremde kolayca tanırdım.

Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangi-sinden yararlanılmamıştır?A) Kişileştirmeye yer verilmiştir.B) Betimleyici anlatım yapılmıştır.C) Benzetmeden yararlanılmıştır.D) Karşılaştırmaya başvurulmuştur.

E) Anlatım biçimi açıklamadır.

174

PARAGRAF

5. Nobel Edebiyat Ödülü’nü alanların tümü olmasa da önemli bir bölümü, kendi devletlerinin resmî politi-kalarıyla uzlaşmayan, bu uzlaşmazlıklarını yapıtla-rında dolaylı yansıtsalar da yaşananlar karşısında-ki tutumlarıyla ortaya koymaktan çekinmeyen yazarlardan oluşuyor. Yazar olmanın, aydın olma-nın ölçütlerinden biri de egemen anlayışları sorgu-lamak, toplumun ve bireyin yaşadığı çelişkiler ve ikilemlerle yüzleşmeyi göze almak, dahası resmî politikaları eleştirmeye cesaret etmektir.

Bu parçadan yazarlarla ilgili olarak aşağıdaki-lerden hangisi çıkarılamaz?

A) Ödül almanın yolunun, devlet politikasını eleş-tirmekten geçtiği

B) Ödül alanların çoğunun, devlet politikasını eleştirmekten çekinmedikleri

C) Yazarlığın bir ölçütünün de toplumsal olumsuz-lukları eleştirmek olduğu

D) Yönetimle uzlaşmazlığa düşmeyenin ödül ala-mayacağı

E) Ödül alanlardan bazılarının, yönetimi dolaylı yollardan eleştirdiği

6. Rekabete dayalı özel TV yayıncılığında kanallar daha fazla öne çıkmak için yirmi iki yıllık izleyici ezberini derinden sarstı, yeni alışkanlık ve ilgiler üretti. Aynı süreç, televizyon metinlerini üretenler için de işledi muhakkak. Böylece geride bıraktığı-mız on beş yıl, ondan önceki yayıncılık deneyimini olabildiğince unutturdu. On beş yıllık süreç, izleme deneyimimizi değiştirdiği oranda TV’ye olan inancı-mızı, güvenimizi sarstı. Yani aslında TV, kendi ürettiği deformasyonun sonucunda belki hiç olma-dığı kadar büyük bir krizin içine girdi.

Bu parçadan özel TV kanalları ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?

A) Rekabetin TV kanallarını olumsuz yönde etkile-diği

B) Özel kanalların önceki ve sonraki yayınları ara-sında biçimsel farklılık olduğu

C) Özel TV kanallarının, yaptıkları yayınlarla ken-dilerine zarar verdiği

D) Rekabetin, üreticiliği artırıp ilerlemeyi hızlandır-dığı

E) Özel TV kanallarının yaptıkları yayınlarla izleyi-cinin güvenini yitirdiği

7. İstanbul’un Milan’ı, Liverpool’u ve yandaşlarını ağırlamak için gösterdiği titiz çaba, bana hem sevimli köy ailelerinin, evlerine kentli bir misafir geldiğinde kendisini ağırlamak için nasıl çırpındık-larını hem de çocukluğumun ağırlıklı misafirler için evde yapılan hazırlıklarını hatırlattı. Kendi hâlindeki döküntü ve otoriter aile yaşamları, yabancıları ağır-lamaya kalktığında bambaşka bir şirinliğe bürünü-yordu. Alt düzey yaşamlar, üst düzey bir yaşam görüntüsüne dönüştürülmek isteniyordu.

Bu parçadan aşağıdakilerin hangisi çıkarıla-maz?

A) Misafirlerin aile yaşamlarını farklılaştırdığı

B) Eskiden konuk ağırlamaya önem verildiği

C) Ailelerin misafirlere iyi niyet sergilediği

D) Konuk ağırlanan ailelerde doğal yaşamın de-ğiştiği

E) Aile sırlarının dışarıya yansıtılmadığı

8. Ben roman yazmak istedim çünkü insanların ne yaptıkları kadar niçin yaptıklarını da merak ediyo-rum. Cesaretin ya da korkaklığın, dürüstlüğün ya da ikiyüzlülüğün, kaçmanın ya da kovalamanın nedenlerini bulmaya ---- Aslında merak ettiğim soruların yanıtını bulmak için araştırıyorum. Bunları da yazarak anlamaya çalışıyorum. Çünkü roman, kendi mantığını kendi kuruyor. Fotoğrafı ancak son noktayı koyduğumda görebiliyorum.

Bu parçada boş bırakılan yere anlam akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

A) insanı anlamaya, yaşamı tüm yönleriyle gör-meye çalışıyorum.

B) insanın niçin karmaşık bir yapısı olduğunu an-lamakta zorlanıyorum.

C) gerçeklerin her yönünü bilmenin, insanı nasıl yorduğunu söylemek istemiyorum.

D) insan davranışlarının perde arkasını görünür kılmanın gereksizliğini biliyorum.

E) insan yaşamında karşıtlıkların oluşma neden-lerini öğrenmekte kararsız olduğumu söyleye-bilirim.

Documents

TÜRKÇE PARAGRAF SORU BANKASI - capyayinlari.com.trcapyayinlari.com.tr/demo/paragraf.pdf · 6 PARAGRAF TTESTEST 1 ANLATIM ÖZELL İKLERİ 1. Tevfik Fikret’in bazı şiirlerini